ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 2.5.2017

COM(2017) 227 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

για τον καθορισμό της θέσης της Επιτροπής σε συνέχεια του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 2ας Μαρτίου 2017 σχετικά με τις υποχρεώσεις της Επιτροπής στον τομέα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων και της υποβολής εκθέσεων σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο

I.Εισαγωγή

Στις 12 Απριλίου 2016, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση και την πιθανή μελλοντική πορεία όσον αφορά την κατάσταση μη αμοιβαιότητας με ορισμένες τρίτες χώρες στον τομέα της πολιτικής θεωρήσεων 1 . Στην εν λόγω ανακοίνωση επισημάνθηκε ότι με την ενεργό υποστήριξη της Επιτροπής, έχουν διευθετηθεί, στη συντριπτική τους πλειονότητα, οι περιπτώσεις μη αμοιβαιότητας που κοινοποιήθηκαν σε σχέση με οκτώ τρίτες χώρες. Ωστόσο, εάν η οικεία τρίτη χώρα δεν έχει άρει την υποχρέωση θεώρησης έως τις 12 Απριλίου 2016, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2001, όπως τροποποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1289/2013, της 11ης Δεκεμβρίου 2013 2 επιβάλλει στην Επιτροπή την υποχρέωση να εκδώσει κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την αναστολή για περίοδο 12 μηνών της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους της εν λόγω τρίτης χώρας. Σύμφωνα με τον κανονισμό, η Επιτροπή πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες της αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ και των κρατών μελών της. Στην εν λόγω ανακοίνωση σταθμίζονταν οι συνέπειες και ο αντίκτυπος της αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ, καθώς και για τους υπηκόους των εν λόγω τρίτων χωρών. Στην εν λόγω ανακοίνωση, η Επιτροπή κάλεσε επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν από κοινού την πλέον ενδεδειγμένη μελλοντική πορεία.

Σε συνέχεια της ανωτέρω ανακοίνωσης, η Επιτροπή εξέδωσε δύο ακόμη ανακοινώσεις τον Ιούλιο 3 και τον Δεκέμβριο 4 του 2016. Στην ανακοίνωση του Δεκεμβρίου εκφράζεται ικανοποίηση που ο Καναδάς παρέσχε σαφές χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να επαναδρομολογήσει χωρίς καθυστέρηση τις προσπάθειές της με τη νέα κυβέρνηση επιδιώκοντας την πλήρη αμοιβαιότητα στον τομέα των θεωρήσεων σε συντονισμό με τα πέντε ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, με στόχο τη σύναψη συμφωνίας κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017 σχετικά με τη μελλοντική πορεία για την επίτευξη αυτού του στόχου. Επιπλέον, η Επιτροπή δεσμεύτηκε ότι θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για να διασφαλιστεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί ενιαία στάση στο σημαντικό αυτό θέμα και ότι θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την περαιτέρω πρόοδο πριν από τα τέλη Ιουνίου του 2017.

Η παρούσα ανακοίνωση καθορίζει τη θέση της Επιτροπής, κατά την έννοια του άρθρου 265 ΣΛΕΕ μετά το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 2ας Μαρτίου σχετικά με «τις υποχρεώσεις της Επιτροπής στον τομέα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001» 5 , και, σε συνέχεια των προηγούμενων ανακοινώσεων, προβαίνει σε απολογισμό των εξελίξεων στον εν λόγω τομέα από τον Δεκέμβριο του 2016.

II.    Θέσεις που έχουν ληφθεί ως απάντηση στις ανακοινώσεις

Στις 2 Μαρτίου 2017 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε μη νομοθετικό ψήφισμα σχετικά με τις «υποχρεώσεις της Επιτροπής στον τομέα της αμοιβαιότητας των θεωρήσεων σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001». Στο ψήφισμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί ότι η Επιτροπή υποχρεούται από τη νομοθεσία να εγκρίνει κατ’ εξουσιοδότηση πράξη για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίες δεν έχουν άρει την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ μέχρι την προθεσμία της 12ης Απριλίου 2016. Καλεί επίσης την Επιτροπή, βάσει του άρθρου 265 της ΣΛΕΕ, να εκδώσει την απαιτούμενη κατ’ εξουσιοδότηση πράξη το αργότερο εντός δύο μηνών από την ημερομηνία έκδοσης του ψηφίσματος.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, και κατά το τελευταίο τετράμηνο, το Συμβούλιο δεν έχει συζητήσει το θέμα αυτό.

ΙΙΙ.    Εξελίξεις και μελλοντικές προοπτικές

Καναδάς (κοινοποίηση από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία)

Όσον αφορά τον Καναδά, η ανακοίνωση του Δεκεμβρίου ανέφερε ότι σημειώθηκε σημαντική πρόοδος. Ενόψει της 16ης συνόδου κορυφής ΕΕ-Καναδά που πραγματοποιήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2016 στις Βρυξέλλες, ο Καναδάς παρέσχε σαφές χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων. Η καναδική κυβέρνηση ανακοίνωσε την άρση, από 1ης Μαΐου 2017, της υποχρέωσης θεώρησης για τους Βούλγαρους και τους Ρουμάνους πολίτες που υπήρξαν κάτοχοι προσωρινής καναδικής θεώρησης διαμονής κατά τα τελευταία 10 έτη ή που διαθέτουν έγκυρη θεώρηση ΗΠΑ για μη μεταναστευτικούς σκοπούς. Ως δεύτερο βήμα, ο Καναδάς δεσμεύτηκε επίσης να χορηγεί πρόσβαση χωρίς θεώρηση διαβατηρίου σε όλους τους πολίτες της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας από την 1η Δεκεμβρίου 2017.

Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη δέσμευσή του, την 1η Μαΐου 2017 ο Καναδάς ήρε την υποχρέωση θεώρησης για τις προαναφερθείσες κατηγορίες Βουλγάρων και Ρουμάνων υπηκόων. Οι εν λόγω ταξιδιώτες μπορούν πλέον να ταξιδεύουν στον Καναδά ή να διέρχονται από τη χώρα με ηλεκτρονική άδεια ταξιδίου (eΤΑ) αντί για θεώρηση. Πριν από την άρση των θεωρήσεων πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες πολιτικές και τεχνικές επαφές μεταξύ της Επιτροπής, του Καναδά και των κυβερνήσεων της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, καθώς και ενημερωτική εκστρατεία για τους πολίτες των εν λόγω χωρών και διαβουλεύσεις με μεγάλα ταξιδιωτικά πρακτορεία και αεροπορικές εταιρείες στα δύο κράτη μέλη.

Ενημέρωση σχετικά με την πορεία των εργασιών για την υλοποίηση της άρσης της υποχρέωσης θεώρησης παρασχέθηκε από τον Καναδά κατά τις Κοινές Διαβουλεύσεις για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, που πραγματοποιήθηκαν στις 28 Απριλίου 2017 στις Βρυξέλλες μεταξύ της Επιτροπής και του καναδικού υπουργείου Μετανάστευσης, Προσφύγων και Ιθαγένειας.

Η Επιτροπή θα είναι σε στενή επαφή με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τον Καναδά, τόσο σε τεχνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο, ώστε να διασφαλιστεί η επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων έως την 1η Δεκεμβρίου 2017.

Ηνωμένες Πολιτείες (κοινοποίηση από τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Κύπρο, την Πολωνία και τη Ρουμανία)

Στην ανακοίνωση του Δεκεμβρίου επισημάνθηκε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν προβεί σε άρση της υποχρέωσης θεώρησης για τους πολίτες της Βουλγαρίας, της Κροατίας, της Κύπρου, της Πολωνίας και της Ρουμανίας. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να προβεί σε επαναδρομολόγηση των προσπαθειών της για την άσκηση πίεσης για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων σε στενό συντονισμό με τα πέντε ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, με στόχο τη σύναψη συμφωνίας κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017 σχετικά με την πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Κατά τους τελευταίους μήνες έχουν ενταθεί οι πολιτικές και τεχνικές επαφές. Ο Επίτροπος κ. Αβραμόπουλος επανέλαβε την έκκληση της ΕΕ για πλήρη αμοιβαιότητα στον τομέα των θεωρήσεων κατά τη συνάντησή του με τον Υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας κ. Kelly, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον στις 8 Φεβρουαρίου 2017. Ο κ. Αβραμόπουλος είχε επίσης εποικοδομητική επακόλουθη συζήτηση με συνομιλητές από το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι συνομιλητές από τις ΗΠΑ συμφώνησαν να δρομολογήσουν διαδικασία προσανατολισμένη στα αποτελέσματα με στόχο την ένταξη των πέντε κρατών μελών στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.

Επιπλέον, ο κ. Αβραμόπουλος διοργάνωσε συνάντηση με υπουργούς των εν λόγω πέντε κρατών μελών προκειμένου να συζητήσουν την πορεία προς την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων με τις ΗΠΑ. Κατά τη συνάντηση, οι υπουργοί δεσμεύτηκαν να εργαστούν από κοινού με εποικοδομητικό και θετικό πνεύμα, σε στενό συντονισμό με την Επιτροπή και τις Ηνωμένες Πολιτείες, για την επίτευξη, το συντομότερο δυνατό, πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων, για την εξεύρεση, μεταξύ άλλων, αμοιβαία αποδεκτών προσωρινών μέτρων. Ο Επίτροπος συζήτησε με τους Υπουργούς τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν από την πλευρά της ΕΕ για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων προς αμοιβαίο όφελος των πολιτών της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και για την επίτευξη στενών στρατηγικών σχέσεων γενικότερα.

Σε τεχνικό επίπεδο, η αμοιβαιότητα στον τομέα των θεωρήσεων συζητήθηκε επίσης κατά τη διάρκεια της συνόδου των ανώτερων αξιωματούχων ΕΕ και ΗΠΑ στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Μάλτα στις 1 και 2 Μαρτίου 2017, και κατά την οποία οι ΗΠΑ επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να δεχθούν τα πέντε κράτη μέλη στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Ωστόσο, οι ΗΠΑ υπογράμμισαν επίσης ότι τα συγκεκριμένα κράτη μέλη δεν πληρούν ακόμη όλες τις απαιτήσεις που προβλέπονται στη νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η αμερικανική πλευρά ανέφερε επίσης ότι το γεγονός και μόνο της έκδοσης από την Επιτροπή κατ’ εξουσιοδότηση πράξης για την αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών θα είχε ως άμεση συνέπεια την υιοθέτηση αντιποίνων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με εκ νέου θέσπιση της υποχρέωσης θεώρησης για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Υπενθυμίστηκε επίσης ότι το πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, όπως εφαρμόζεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, δεν παρέχει τη δυνατότητα προσχώρησης νέων χωρών εκτός αν πληρούν όλες τις απαιτήσεις.

Για την κατάρτιση επισκόπησης των απαιτήσεων που δεν πληρούν ακόμη τα πέντε κράτη μέλη, η Επιτροπή δρομολόγησε διαδικασία για τη συλλογή πληροφοριών από τα κράτη μέλη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στις 25 Απριλίου 2017 πραγματοποιήθηκε η τελευταία τριμερής συνάντηση με τις ΗΠΑ. Στόχος της συνάντησης ήταν να εκτιμηθεί η κατάσταση όσον αφορά τις απαιτήσεις του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης και να επιταχυνθούν οι εργασίες σχετικά με τις απαιτήσεις που εκκρεμούν. Παρότι το κύριο εμπόδιο για τέσσερα κράτη μέλη παραμένει το ποσοστό 3% για την απόρριψη των αιτήσεων 6 θεώρησης που προβλέπεται στον αμερικανικό νόμο περί μετανάστευσης και ιθαγένειας, άλλες απαιτήσεις, όπως η καθημερινή υποβολή αναφοράς στη βάση δεδομένων της Ιντερπόλ για τα κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα και η υπογραφή και πλήρης εφαρμογή της συμφωνίας για την πρόληψη και καταπολέμηση σοβαρών μορφών εγκλήματος 7 δεν είχαν ακόμη υλοποιηθεί για ορισμένα από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης συμφωνήθηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες η επιτάχυνση κατά τις προσεχείς εβδομάδες των εργασιών σχετικά με τις εκκρεμείς απαιτήσεις του προγράμματος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.

Κατά τις προσεχείς εβδομάδες, η Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα πέντε ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, θα εργαστεί μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την εδραίωση της μελλοντικής πορείας που θα εγκριθεί με κοινή δήλωση από την υπουργική σύνοδο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ τον Ιούνιο του 2017. Οι υψηλού επιπέδου επαφές και συναντήσεις, π.χ. η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ και η σύνοδος κορυφής της ομάδας G7 τον Μάιο, η υπουργική σύνοδος Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων ΕΕ-ΗΠΑ τον Ιούνιο, η σύνοδος κορυφής της ομάδας G20 τον Ιούλιο και η σύνοδος ανώτερων αξιωματούχων Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων τον Σεπτέμβριο θα εξασφαλίσουν τις ευκαιρίες για επίτευξη προόδου.

IV.    Συμπέρασμα

Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στην επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων για όλα τα κράτη μέλη ως ζήτημα προτεραιότητας.

Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη δέσμευσή του, την 1η Μαΐου 2017 ο Καναδάς προέβη σε άρση της υποχρέωσης θεώρησης για τους Βούλγαρους και τους Ρουμάνους πολίτες που υπήρξαν κάτοχοι προσωρινής καναδικής θεώρησης διαμονής κατά τα τελευταία 10 έτη ή οι οποίοι διαθέτουν έγκυρη θεώρηση ΗΠΑ για μη μεταναστευτικούς σκοπούς. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τον Καναδά προκειμένου να διασφαλιστεί η τήρηση της προθεσμίας της 1ης Δεκεμβρίου 2017 για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων.

Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Επιτροπή επισημαίνει την προσανατολισμένη στα αποτελέσματα διαδικασία που έχει δρομολογηθεί. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η διαδικασία αυτή, την οποία χειρίζεται σε στενή συνεργασία με τα πέντε ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, αποτελεί στην παρούσα φάση τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο για την επίτευξη προόδου. Με τον τρόπο αυτό θα επιταχυνθεί η πρόοδος εφόσον όλα τα μέρη δεσμευτούν στην εν λόγω διαδικασία και συνεργαστούν εποικοδομητικά. Στο πλαίσιο αυτό, είναι ουσιώδες να διασφαλιστεί η τήρηση ενιαίας στάσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σημαντικό αυτό θέμα.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί, ιδίως ενόψει της προόδου που επιτεύχθηκε κατά το τελευταίο έτος και των εν εξελίξει εργασιών, ότι η έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξης για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες του Καναδά και των Ηνωμένων Πολιτειών θα ήταν αντιπαραγωγική κατά την παρούσα στιγμή και δεν θα εξυπηρετούσε την επίτευξη του στόχου απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για όλους τους πολίτες της ΕΕ που ταξιδεύουν σε αυτές τις χώρες.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την επίτευξη πλήρους αμοιβαιότητας στον τομέα των θεωρήσεων και θα υποβάλει έκθεση σχετικά με τις περαιτέρω εξελίξεις πριν από τα τέλη Δεκεμβρίου του 2017.

_________

(1)

     COM(2016) 221 final της 12ης Απριλίου 2016

(2)

     Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1289/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2001, περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, ΕΕ L 347 της 11.12.2013, σ. 74.

(3)

     COM(2016) 481 final της 12ης Ιουλίου 2016.

(4)

     COM(2016) 816 final της 21ης Δεκεμβρίου 2016.

(5)

      http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P8-TA-2017-0060+0+DOC+XML+V0//EL&language=EL .

(6)

     Μεταξύ άλλων, κατά την τριμερή συνάντηση, οι ΗΠΑ παρουσίασαν τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την απόρριψη αιτήσεων θεώρησης για το 2016: Βουλγαρία: 16,86% (2015:17,26%)· Κροατία: 6,78% (2015: 5,29%)· Κύπρος: 2,03 % (2015: 3,53 %)· Πολωνία: 5,37% (2015: 6,37%)· Ρουμανία: 11,43% (2015: 11,16%). Μολονότι η Κύπρος συμμορφώθηκε με την απαίτηση για ποσοστό απόρριψης αιτήσεων θεώρησης ίσο με 3%, οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν ότι εξετάζουν συνολικά όλες τις σχετικές περιστάσεις και ότι η διαίρεση της νήσου παραμένει ιδιαίτερη πρόκληση.

(7)

     Συμφωνία PCSC σχετικά με την ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της επιβολής του νόμου με σκοπό την πρόληψη και την καταπολέμηση των σοβαρών μορφών εγκλήματος.