31.5.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 173/15

εισηγητής:

ο κ. Krzysztof BALON

1.1.

Δεδομένου ότι η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός ευνοούν τάσεις λαϊκισμού σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, η ΕΟΚΕ επικροτεί τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 16ης Ιουνίου 2016 με θέμα «Καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση» (1) και τάσσεται υπέρ της δημιουργίας στην επόμενη δημοσιονομική προοπτική ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ταμείου για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, με βάση τη μέχρι σήμερα αποκτηθείσα εμπειρία από την εφαρμογή του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ).

1.2.

Δεδομένης της ποικιλομορφίας των προβλημάτων και των ομάδων-στόχων σε κάθε κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των διαφόρων μορφών μετανάστευσης, στην παρέμβαση ενός τέτοιου ταμείου θα πρέπει να αξιοποιούνται πλήρως η πείρα και το δυναμικό των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, και να τους επιφυλάσσεται έτσι ηγετικός ρόλος στον προγραμματισμό, την εφαρμογή, την εποπτεία και την αξιολόγηση. Το Ταμείο αυτό θα πρέπει επίσης να συμβάλλει στην ανάπτυξη του δυναμικού των δικτύων των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, με ιδιαίτερη έμφαση στις οργανώσεις που παρέχουν υποστήριξη.

1.3.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εποπτεία εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της χρήσης του ΕΚΤ για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και της χρήσης του ΤΕΒΑ για τη λήψη μέτρων ένταξης στα κράτη μέλη κατά την τρέχουσα δημοσιονομική προοπτική θα πρέπει να είναι αποτελεσματικότερη. Η εποπτεία θα πρέπει να γίνεται σε στενή συνεργασία με τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και τα άτομα που βιώνουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

1.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η συνεργασία μεταξύ των εθνικών φορέων διαχείρισης των ταμείων και των συνεργαζόμενων οργανώσεων είναι ζήτημα καθοριστικής σημασίας (2). Οι οργανώσεις αυτές συμβάλλουν σημαντικά από τεχνικής και οργανωτικής άποψης, γεγονός το οποίο προσθέτει ουσιαστικά στην υλοποίηση του ΤΕΒΑ και του ΕΚΤ. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο σημαντικής αποσαφήνισης των ελάχιστων απαιτήσεων, τις οποίες θα πρέπει να πληρούν οι αρχές των κρατών μελών κατά την εφαρμογή εταιρικών σχέσεων, καθώς και επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση ελλιπούς εφαρμογής.

1.5.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο απαίτησης από τα κράτη μέλη να κάνουν χρήση της τεχνικής βοήθειας στο πλαίσιο του ΤΕΒΑ και του ΕΚΤ, με σκοπό επίσης την ανάπτυξη του δυναμικού των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενίσχυση της τεχνικής και οργανωτικής ικανότητας των ευρωπαϊκών δικτύων των οργανώσεων που εργάζονται για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

1.6.

Προτρέπει τα κράτη μέλη να κάνουν μεγαλύτερη χρήση των λεγόμενων συνολικών επιδοτήσεων, των ανακατανομών και, όπου αυτό είναι δυνατόν, να αντιμετωπίζουν τις προσφορές σε είδος επί ίσοις όροις με τις αντίστοιχες οικονομικές. Συν τοις άλλοις, πρέπει να εξεταστεί η περίπτωση να απαιτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων, τη διάθεση σημαντικού μέρους των χρημάτων σε έργα με μικρότερο προϋπολογισμό. Τούτο θα μπορούσε να λειτουργήσει υποστηρικτικά προς τις τοπικής εμβέλειας οργανώσεις και ομάδες αυτοβοήθειας.

1.7.

Η ΕΟΚΕ θα υποστηρίξει συστηματικά το έργο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και τη συνεργασία τους με τις δημόσιες αρχές και φορείς για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η ΕΟΚΕ δηλώνει έτοιμη να αναπτύξει καλά διαρθρωμένο διάλογο ο οποίος, ακόμη και κατά την τρέχουσα δημοσιονομική προοπτική, θα συμβάλλει στον καλύτερο συντονισμό των παρεμβάσεων του ΕΚΤ και του ΤΕΒΑ και θα συνεισφέρει στη συζήτηση με θέμα τη σύσταση του μελλοντικού ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ταμείου καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών.

2.1.

Ο υπ’ αριθ. 1 στόχος της Ατζέντας του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών (3) αφορά την εξάλειψη παγκοσμίως της φτώχειας σε όλες τις μορφές της. Η αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αποτελεί επίσης έναν από τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Ωστόσο, τα θεσμικά όργανα και ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ συνεχίζουν να εμμένουν στις πολιτικές λιτότητας παρά το γεγονός ότι η έλλειψη ταχείας και ορατής βελτίωσης στην κατάσταση των πολιτών της ΕΕ που βιώνουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό φαίνεται να αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους για τη μείωση της δημόσιας στήριξης στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ανά τα κράτη μέλη. Τα μέσα της ΕΕ –με τη μορφή του ταμείου (ΤΕΒΑ)– που συμβάλλουν στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και τη διάθεση τουλάχιστον του 20 % των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) για την υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης πρέπει να χρησιμοποιούνται μεν αποτελεσματικά σε όλα τα κράτη μέλη, δεν πρέπει να υποκαθιστούν μια συνολική, ολοκληρωμένη πολιτική για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

2.2.

Ως γνωστόν, στη στρατηγική «Ευρώπη 2020», η ΕΕ έθεσε ως στόχο να μειώσει τουλάχιστον κατά 20 εκατομμύρια έως το 2020 τον αριθμό των ανθρώπων που πλήττονται ή κινδυνεύουν από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό. Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία για το 2014 (4), το 24,4 % του πληθυσμού της ΕΕ —περίπου 122 εκατομμύρια άτομα— απειλείτο από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό (έναντι 24,2 % το 2011 και 23,4 % το 2010). Η ανάλυση των διαφόρων επιμέρους δεικτών και η μεμονωμένη σύγκρισή τους δείχνει ότι όλοι ανεξαιρέτως έχουν αυξηθεί σε σχέση με το 2008: ο κίνδυνος φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (από 16,6 σε 17,2 %), η σοβαρή υλική στέρηση (από 8,5 σε 8,9 %), καθώς και τα άτομα ηλικίας 0 — 59 ετών που ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας (από 9,1 σε 11,1 %). Παράλληλα, όπως σημειώνει το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «οι αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών και εντός αυτών τονίζουν τη σημασία των μέτρων που λαμβάνονται σε ολόκληρη την Ένωση» (5).

2.3.

Η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αποτελεί έναν από τους κύριους τομείς συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών (ενώσεις, ιδρύματα, κοινωνικοί συνεταιρισμοί, συνδικαλιστικές οργανώσεις και ενώσεις εργοδοτών) και των αρχών και θεσμικών οργάνων των κρατών μελών. Για να εξαλειφθούν (ή να μειωθούν σημαντικά) η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι απαραίτητη η παροχή διαφόρων μορφών υλικής και άυλης βοήθειας μέσω μη κερδοσκοπικών οργανισμών (μεταξύ άλλων των κοινωνικών υπηρεσιών), έτσι ώστε να δημιουργηθούν —και μέσω του κοινωνικού διαλόγου— ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ένταξη του ατόμου στην αγορά εργασίας, καθώς και να παρασχεθούν τα κατάλληλα κεφάλαια σε επίπεδο κρατών μελών και σε επίπεδο ΕΕ. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο εν λόγω στόχος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι πιθανόν να επιτευχθεί μόνον στο πλαίσιο μιας ΕΕ θεωρούμενης ως κοινότητας της ευρωπαϊκής κοινωνίας πολιτών, κρατών μελών και θεσμικών οργάνων της ΕΕ.

2.4.

Ιδίως ενόψει του διευρυνόμενου φαινομένου των «φτωχών εργαζομένων», καθώς και των δημογραφικών τάσεων, η βιωσιμότητα των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με την εφαρμογή μέτρων που αποσκοπούν στην εξάλειψη των αιτίων και όχι απλώς των συμπτωμάτων της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, με την ευρεία συμμετοχή οικονομικών, οικογενειακών, φορολογικών και νομισματικών πολιτικών.

2.5.

Ως εκ τούτου, αν και το θέμα της αρωγής των απόρων έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης στην ΕΟΚΕ (6) σε πολλές περιπτώσεις, η τελευταία, μετά από διαβούλευση με τους συναρμοδίους και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνέταξε την παρούσα γνωμοδότηση με συγκεκριμένες παρατηρήσεις και συστάσεις ως προς την πείρα που αποκτήθηκε μέχρι σήμερα από την εφαρμογή του ΤΕΒΑ και του ΕΚΤ στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

3.1.

Το ΤΕΒΑ —σε αντίθεση με προηγούμενα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας— είναι μέρος της πολιτικής για τη συνοχή. Σκοπός του Ταμείου είναι «η ανακούφιση των χειρότερων μορφών φτώχειας […] με επισιτιστική ή/και βασική υλική συνδρομή, ή αμφότερα, και δραστηριότητες κοινωνικής ενσωμάτωσης που αποσκοπούν στην ενσωμάτωση των απόρων» (7).

3.2.

Στόχοι του ΕΚΤ είναι: η διασφάλιση υψηλού επιπέδου απασχόλησης και θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας, η προώθηση υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης και κατάρτισης για όλους, η καταπολέμηση της φτώχειας, η βελτίωση της κοινωνικής ένταξης και η προαγωγή της ισότητας των φύλων, της αποφυγής διακρίσεων και της παροχής ίσων ευκαιριών.

3.3.

Τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από το ΤΕΒΑ προορίζονται ως συμπληρωματικά των αντίστοιχων που χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ. Ενώ η βοήθεια του ΤΕΒΑ πρέπει να εστιάζεται στις περιπτώσεις έσχατης υλικής στέρησης και στην προαγωγή της βασικής κοινωνικής ενεργοποίησης ανθρώπων που υποφέρουν από μακροχρόνιο αποκλεισμό, τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ θα πρέπει να αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στη διευκόλυνση της περαιτέρω κοινωνικής και επαγγελματικής ενσωμάτωσης των δικαιούχων. Επομένως, το ΤΕΒΑ έχει ως στόχο να καταστήσει δυνατή τη λήψη των πρώτων μέτρων προς την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, έτσι ώστε να δίνεται στους δικαιούχους η ευκαιρία να βρίσκουν δουλειά ή να συμμετέχουν σε άλλες δραστηριότητες σχετικές με την πολιτική για την αγορά εργασίας. Η χρηματοδότηση που προορίζεται για τις δραστηριότητες αυτές δεν είναι, ωστόσο, επαρκής για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες.

3.4.

Όλα τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί να διασφαλίσουν τη συνοχή της στήριξης από το ΕΚΤ και τα άλλα διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία με τις σχετικές πολιτικές και τις προτεραιότητες της ΕΕ, μεταξύ άλλων με την εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης στο πνεύμα του Ευρωπαϊκού Κώδικα δεοντολογίας για την εταιρική σχέση (ΕΚΔΕΣ) (8).

4.1.

Τόσο τα στοιχεία που προέρχονται από τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών όσο και οι διαθέσιμες στο κοινό πληροφορίες και τα στατιστικά δεδομένα καταδεικνύουν μια σειρά σοβαρών δυσκολιών στην εφαρμογή του ΤΕΒΑ και του ΕΚΤ στον εν λόγω τομέα. Στα προβλήματα αυτά, τα οποία εκδηλώνονται σε διαφορετικό βαθμό σε ορισμένα κράτη μέλη, περιλαμβάνονται:

4.1.1.

Καθυστερήσεις στην ενεργοποίηση των μηχανισμών στήριξης του ΤΕΒΑ και ανεπαρκής ενημέρωση του ευρέως κοινού και των ομάδων-στόχων ως προς τους στόχους του Ταμείου και τις ευκαιρίες για τη χρήση του προγράμματος.

4.1.2.

Αναποτελεσματικότητα, όσον αφορά τους στόχους μείωσης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, διάθεσης του 20 % του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου υπέρ σχεδίων ένταξης στην αγορά εργασίας, ενώ ταυτόχρονα αγνοείται η προσβασιμότητα και η οικονομική προσιτότητα των κοινωνικών υπηρεσιών για τις περιθωριοποιημένες ομάδες (9). Παρά το γεγονός ότι έως το 2016 το ποσοστό έφτανε μέχρι το 25,6 % της χρηματοδότησης από το ΕΚΤ για τον προαναφερθέντα στόχο (10), δεν υπάρχει ορατή αλλαγή στην προσέγγιση των μέτρων υπό το ΕΚΤ.

4.1.3.

Μη ικανοποιητική αξιοποίηση από πλευράς κρατών μελών της δυνατότητας να παρέχονται στους δικαιούχους-στόχο υπό το ΤΕΒΑ υπηρεσίες πρώτης γραμμής προκειμένου για την επαγγελματική και κοινωνική ένταξή τους με την υποστήριξη του ΕΚΤ.

4.1.4.

Ανεπαρκής εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης κατά το πνεύμα του Ευρωπαϊκού Κώδικα Συμπεριφοράς για τις Εταιρικές Σχέσεις (ΕΚΣΕΣ) στην περίπτωση του ΕΚΤ, απουσία αντίστοιχου μέσου όσον αφορά το ΤΕΒΑ, ελλείψεις στις δημόσιες διαβουλεύσεις, η δε λήψη των σημαντικών αποφάσεων ανατίθεται στους δημόσιους οργανισμούς χωρίς δημόσια διαβούλευση. Επιπλέον, η ανεπαρκής εφαρμογή της αρχής της εταιρικής σχέσης υπονομεύει τη διαφάνεια της χρήσης των πόρων, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο διαφθοράς και καταχρήσεων (11).

4.1.5.

Τα κράτη μέλη εφαρμόζουν υπερβολικά αυστηρές τυπικές και διοικητικές απαιτήσεις προκειμένου για το ΤΕΒΑ και για το ΕΚΤ, και οι οποίες δεν είναι απαραίτητες για την ορθή εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ. Στις απαιτήσεις αυτές, που συχνά βασίζονται στους μηχανισμούς λειτουργίας των διοικήσεων δημόσιων κοινωνικών υπηρεσιών, δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ομάδων-στόχων (π.χ. των αστέγων, για τους οποίους είναι συχνά αδύνατη η επίσημη ταυτοποίηση και καταγραφή) ούτε οι μέθοδοι εργασίας των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών. Σε ορισμένα δε κράτη μέλη, οι οργανώσεις αυτές υφίστανται διοικητικές και οικονομικές κυρώσεις δυσανάλογες σε σχέση με τη σοβαρότητα των παραβάσεων.

4.1.6.

Ελλιπής συντονισμός μεταξύ των διαρθρωτικών ταμείων και των εθνικών στρατηγικών, αδυναμία συνέχισης προγραμμάτων που ξεκίνησαν στο πλαίσιο των ταμείων με πόρους των εθνικών προϋπολογισμών, καθώς και απουσία μακροπρόθεσμης προσέγγισης για τη χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, γεγονός το οποίο μπορεί να υπονομεύσει σοβαρά την αποτελεσματική υλοποίηση των στόχων του ταμείου στα κράτη μέλη (12). Άλλο πρόβλημα αφορά τον μη ενδεδειγμένο ή ασαφή ορισμό των δεικτών με συνέπεια να μην είναι δυνατή η επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων των μέτρων

4.1.7.

Έλλειψη μηχανισμών για την ενίσχυση και τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης σταθερών συνεργασιών (και, στην περίπτωση του ΤΕΒΑ, διαπίστευσης), έλλειψη προ-χρηματοδότησης για δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τεχνικής βοήθειας για την ανάπτυξη ικανοτήτων.

4.2.

Από έρευνα με θέμα τα εθνικά δίκτυα των οργανώσεων καταπολέμησης της φτώχειας (13) προκύπτει ότι ο βαθμός ένταξής τους στην κατάρτιση επιχειρησιακών προγραμμάτων είναι, με ορισμένες εξαιρέσεις, πολύ χαμηλός. Οι δε επιτροπές εποπτείας δεν δίνουν τη δέουσα προσοχή στις εκκλήσεις των οργανώσεων παροχής βοήθειας.

4.3.

Ωστόσο, δεδομένου ότι το ΤΕΒΑ —σε αντίθεση με το ΕΚΤ— αποτελεί νέο μέσο, αξίζουν επίσης προσοχής οι θετικές πτυχές της πρακτικής εφαρμογής του μέχρι σήμερα. Έτσι, ήδη από το 2014 οκτώ κράτη μέλη είχαν ήδη ξεκινήσει εργασίες με βάση το ΤΕΒΑ (και άλλα 15 το έπραξαν το 2015). Μάλιστα, μόνο το 2014 εκτιμάται ότι 10,9 εκατομμύρια άνθρωποι (14) επωφελήθηκαν από τα μέτρα υπό το ΤΕΒΑ. Επιπλέον, η έναρξη λειτουργίας του ΤΕΒΑ και η απαίτηση το 20 % των πόρων του ΕΚΤ να διατίθεται για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού οδήγησε σε βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών και στον καλύτερο συντονισμό του έργου των διαφόρων συναρμοδίων που δραστηριοποιούνται στον περιορισμό της φτώχειας και του αποκλεισμού. Στα περισσότερα κράτη μέλη η σύζευξη της υλικής βοήθειας με τη συνοδευτική υποστήριξη μέσα στο περίγραμμα του ΤΕΒΑ δημιουργεί τις προϋποθέσεις για καλύτερη κοινωνική ένταξη των προηγούμενων δικαιούχων των προγραμμάτων επισιτιστικής βοήθειας.

4.4.

Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ επικροτεί την εγκαθίδρυση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της βάσης του δικτύου ΤΕΒΑ για την ανταλλαγή εμπειριών, τη δικτύωση και τη διάδοση ορθών πρακτικών. Εντούτοις, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ίδια η βάση του δικτύου ΤΕΒΑ και οι κύριες οργανώσεις του δικτύου που δραστηριοποιούνται σε θέματα ΤΕΒΑ στα κράτη μέλη πρέπει να ενταχθούν σε έναν διαρθρωμένο διάλογο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

5.1.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της δημιουργίας στην επόμενη δημοσιονομική προοπτική ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού ταμείου για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού με βάση την έως σήμερα εμπειρία από την εφαρμογή του ΤΕΒΑ και του ΕΚΤ. Στο μέσο αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ποικιλομορφία των προβλημάτων και των ομάδων-στόχων σε κάθε κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών που σχετίζονται με τις διάφορες μορφές μετανάστευσης. Στο έργο ενός τέτοιου ταμείου θα πρέπει να αξιοποιείται περισσότερο από ό,τι μέχρι σήμερα η πείρα και το δυναμικό των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών. Πρέπει να ανατίθενται στις εν λόγω οργανώσεις ουσιαστικές αρμοδιότητες σε θέματα προγραμματισμού, εφαρμογής, εποπτείας και αξιολόγησης. Το ταμείο αυτό θα πρέπει επίσης να συμβάλλει στην ανάπτυξη του δυναμικού των δικτύων των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, με ιδιαίτερη έμφαση στις οργανώσεις με υποστηρικτικό έργο. Η ενοποίηση των ταμείων δεν θα πρέπει να μειώσει τη χρηματοδότηση ούτε να αποδυναμώσει την ένταση της κοινωνικής δέσμευσης της ΕΕ όσον αφορά τους στόχους που επιδιώκονται από τα ταμεία.

5.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εποπτεία εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της χρήσης του ΕΚΤ για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και της χρήσης του ΤΕΒΑ για τη λήψη μέτρων ενσωμάτωσης στα κράτη μέλη πρέπει να είναι αποτελεσματικότερες. Ειδικότερα, κατά την εποπτεία πρέπει αφενός μεν να αξιολογείται η πρόοδος της κοινωνικής ένταξης, και όχι μόνο η εφαρμογή των ποσοτικών δεικτών που έχουν τεθεί, αφετέρου δε να πραγματοποιείται με την ουσιαστική συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των ατόμων που βιώνουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τα ερωτήματα αυτά θα πρέπει επίσης να αποτελέσουν σημαντικό στοιχείο της ενδιάμεσης επανεξέτασης.

5.3.

Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο σημαντικής αποσαφήνισης των ελάχιστων απαιτήσεων, τις οποίες θα πρέπει να πληρούν οι αρχές των κρατών μελών κατά την εφαρμογή εταιρικών σχέσεων με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση ελλιπούς εφαρμογής (15).

5.4.

Η ΕΟΚΕ εισηγείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν –κάνοντας χρήση της τεχνικής βοήθειας υπό το ΤΕΒΑ και το ΕΚΤ– αποτελεσματικά συστήματα για την ανάπτυξη της τεχνικής και οργανωτικής ικανότητας των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (16).

5.5.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ζήτημα καθοριστικής σημασίας είναι η επαγγελματική συνεργασία με βάση την εμπιστοσύνη μεταξύ των εθνικών αρχών διαχείρισης των ταμείων και των συνεργαζόμενων οργανώσεων —μη εξαιρουμένων των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Οι οργανώσεις συμβάλλουν από τεχνικής και οργανωτικής άποψης, γεγονός το οποίο αντιπροσωπεύει πραγματική προστιθέμενη αξία στην υλοποίηση του ΤΕΒΑ και του ΕΚΤ. Πρέπει οι διαχειριστικές αρχές να συμβουλεύονται τις συνεργαζόμενες οργανώσεις πιο αποτελεσματικά έτσι ώστε να τελειοποιούν τα επιχειρησιακά προγράμματα, καθώς επίσης και να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν τη συνεργασία, τη διαβούλευση και την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ τους (17).

5.6.

Δεδομένου ότι οι συμφωνίες εταιρικής σχέσης και τα επιχειρησιακά προγράμματα είναι το αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των εθνικών αρχών, η πρώτη θα μπορούσε στο μέλλον να είναι πιο απαιτητική κατά την έγκριση των εν λόγω συμφωνιών και προγραμμάτων και να ζητά τη διόρθωσή τους, εάν δεν σέβονται πλήρως την αρχή της εταιρικής σχέσης (18).

5.7.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει τα κράτη μέλη να κάνουν μεγαλύτερη χρήση των συνολικών επιδοτήσεων, των ανακατανομών και, όπου αυτό είναι δυνατόν, να αντιμετωπίζουν τις προσφορές σε είδος επί ίσοις όροις με τις αντίστοιχες οικονομικές. Συν τοις άλλοις, πρέπει να εξεταστεί η περίπτωση να απαιτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων, τη διάθεση σημαντικού μέρους των χρημάτων σε έργα με μικρότερο προϋπολογισμό (19). Τούτο θα μπορούσε να καταστήσει δυνατή την υποστήριξη μικρότερων έργων από τη βάση προς την κορυφή, οργανώσεων και ομάδων αυτοβοήθειας και να διευκολύνει τη θέσπιση εταιρικών σχέσεων σε τοπικό επίπεδο.

5.8.

Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι οι άμεσοι δικαιούχοι των μέτρων ενίσχυσης μπορούν και θα πρέπει επίσης να συμβάλλουν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους. Οι οργανώσεις που παρέχουν στήριξη πρέπει να αναπτύξουν τα κατάλληλα μέσα αξιολόγησης και, όπου είναι δυνατόν, να στρατολογούν εθελοντές μεταξύ των άμεσων δικαιούχων.

5.9.

Τέλος, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ενίσχυση της τεχνικής και οργανωτικής ικανότητας των ευρωπαϊκών δικτύων των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.