ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 16.11.2016

COM(2016) 901 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί από την Πορτογαλία και την Ισπανία

σε συνέχεια των αποφάσεων του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016 με τις οποίες ειδοποιούνται οι εν λόγω χώρες να λάβουν μέτρα μείωσης του ελλείμματος που κρίνεται αναγκαία για την αντιμετώπιση της κατάστασης υπερβολικού ελλείμματος

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠHΣ

Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί από την Πορτογαλία και την Ισπανία

σε συνέχεια των αποφάσεων του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016 με τις οποίες ειδοποιούνται οι εν λόγω χώρες να λάβουν μέτρα μείωσης του ελλείμματος που κρίνεται αναγκαία για την αντιμετώπιση της κατάστασης υπερβολικού ελλείμματος

1.Εισαγωγή

Στις 8 Αυγούστου 2016, το Συμβούλιο εξέδωσε αποφάσεις σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), με τις οποίες ειδοποιούνται η Πορτογαλία και η Ισπανία να λάβουν τα μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος που κρίνονται αναγκαία για την αντιμετώπιση της κατάστασης υπερβολικού ελλείμματος.

Η Πορτογαλία ειδοποιήθηκε να θέσει τέλος στην κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος έως το 2016 μέσω της μείωσης του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης σε 2,5% του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος. Ο στόχος αυτός δεν λάμβανε υπόψη τον αντίκτυπο των άμεσων επιπτώσεων από την πιθανή στήριξη των τραπεζών. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016, στις οποίες βασιζόταν η απόφαση του Συμβουλίου, τούτο θεωρήθηκε ότι αντιστοιχεί σε αμετάβλητο, σε σχέση με το 2015, διαρθρωτικό ισοζύγιο. Το Συμβούλιο αποφάσισε επίσης ότι η Πορτογαλία θα πρέπει να χρησιμοποιήσει όλα τα έκτακτα κέρδη για να επιταχύνει τη μείωση του ελλείμματος και του χρέους. Επιπλέον, η Πορτογαλία κλήθηκε να θεσπίσει και να εφαρμόσει πλήρως μέτρα εξυγίανσης ύψους 0,25% του ΑΕΠ το 2016, πέραν της εξοικονόμησης που περιλαμβανόταν στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016. Τούτο συνεπαγόταν, ιδίως, την πλήρη εφαρμογή των μέτρων εξυγίανσης που ενσωματώθηκαν στον προϋπολογισμό του 2016, συμπεριλαμβανομένου του πρόσθετου ελέγχου των δαπανών όσον αφορά την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών που επισημαίνεται στο πρόγραμμα σταθερότητας, και, συμπληρωματικά ως προς την εν λόγω εξοικονόμηση, τη λήψη μέτρων διαρθρωτικού χαρακτήρα, προκειμένου να επιτευχθεί η απαιτούμενη δημοσιονομική προσπάθεια. Τέλος, προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαρκής βελτίωση των δημόσιων οικονομικών, το Συμβούλιο κάλεσε την Πορτογαλία να εφαρμόσει αυστηρά τον νόμο-πλαίσιο για τον προϋπολογισμό και τον νόμο για τον έλεγχο των αναλήψεων υποχρεώσεων, καθώς και να βελτιώσει περαιτέρω την είσπραξη των εσόδων και τον έλεγχο των δαπανών. Η Πορτογαλία κλήθηκε να υποβάλει σαφές χρονοδιάγραμμα και να εφαρμόσει μέτρα για την πλήρη τακτοποίηση των καθυστερούμενων οφειλών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, να μειώσει την εξάρτηση του συνταξιοδοτικού συστήματος από τις μεταφορές πιστώσεων του προϋπολογισμού και να διασφαλίσει την εξοικονόμηση δημοσιονομικών πόρων με την αναδιάρθρωση των κρατικών επιχειρήσεων.

Η Ισπανία ειδοποιήθηκε να θέσει τέλος στην κατάσταση υπερβολικού ελλείμματος έως το 2018 μέσω της μείωσης του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 4,6% του ΑΕΠ το 2016, στο 3,1% του ΑΕΠ το 2017 και στο 2,2 % του ΑΕΠ το 2018. Με βάση τις επικαιροποιημένες εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016, στις οποίες στηρίζεται η απόφαση του Συμβουλίου, τούτο θεωρήθηκε ότι αντιστοιχεί σε επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,4% του ΑΕΠ το 2016 και σε βελτίωση κατά 0,5% του ΑΕΠ τόσο το 2017 όσο και το 2018. Επίσης, το Συμβούλιο αποφάσισε ότι η Ισπανία θα πρέπει να χρησιμοποιήσει όλα τα έκτακτα κέρδη για να επιταχύνει τη μείωση του ελλείμματος και του χρέους, καθώς και να εγκρίνει και να εφαρμόσει πλήρως μέτρα εξυγίανσης ύψους 0,5% του ΑΕΠ τόσο το 2017 όσο και το 2018, πέραν της εξοικονόμησης που περιλαμβανόταν στις επικαιροποιημένες εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016. Τέλος, το Συμβούλιο ζήτησε από την Ισπανία να εγκρίνει μέτρα για την ενίσχυση του δημοσιονομικού πλαισίου της, ιδίως με σκοπό να αυξηθεί ο αυτοματισμός των μηχανισμών πρόληψης και διόρθωσης των αποκλίσεων από τους δημοσιονομικούς στόχους και να ενισχυθεί η συμβολή στη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών του κανόνα για τις δαπάνες που προβλέπει ο νόμος περί σταθερότητας. Ζήτησε επίσης από την ισπανική κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα συνεκτικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της διαφάνειας και του συντονισμού της πολιτικής δημόσιων συμβάσεων για όλες τις αναθέτουσες αρχές και οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των κατάλληλων εκ των προτέρων και εκ των υστέρων μηχανισμών ελέγχου για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της συμμόρφωσης προς τις κείμενες διατάξεις.

Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 4α του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου, το Συμβούλιο έταξε στην Ισπανία και την Πορτογαλία την 15η Οκτωβρίου 2016 ως προθεσμία υποβολής λεπτομερούς έκθεσης σχετικά με τα μέτρα που θα λάμβαναν σε συνέχεια της απόφασης του Συμβουλίου. Σχετική έκθεση προς το Συμβούλιο και την Επιτροπή, στην οποία επισημαίνονται τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που ελήφθησαν για την επίτευξη των στόχων που είχε θέσει το Συμβούλιο, υποβλήθηκε από μεν την Ισπανία στις 15 Οκτωβρίου 2016, από δε την Πορτογαλία στις 17 Οκτωβρίου 2016.

Η Επιτροπή εξέτασε τις δημοσιονομικές στρατηγικές της Πορτογαλίας και της Ισπανίας βάσει των πληροφοριών που περιέχονται στις εκθέσεις σχετικά με τα μέτρα που ελήφθησαν, προκειμένου να εκτιμήσει κατά πόσον τα δύο κράτη μέλη έχουν συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016.

2.Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί από την Πορτογαλία

2.1.Μέτρα που περιλαμβάνονται στην έκθεση σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα και επικαιροποιημένες δημοσιονομικές προβλέψεις

Όπως εξηγείται στην έκθεση σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα, την οποία υπέβαλε η Πορτογαλία στις 17 Οκτωβρίου 2016, η Πορτογαλία εφάρμοσε το πάγωμα των 445 εκατ. ευρώ (¼% του ΑΕΠ) στην ενδιάμεση κατανάλωση ανταποκρινόμενη στην απόφαση-ειδοποίηση του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016. Το μέτρο αυτό αναμένεται να αντισταθμίσει εν μέρει τους παράγοντες αύξησης του ελλείμματος που παρουσιάζονται στο έγγραφο. Η έκθεση προβλέπει έλλειμμα γενικής κυβέρνησης 2,4% του ΑΕΠ το 2016, ήτοι 0,2% του ΑΕΠ πάνω από τον στόχο του προγράμματος σταθερότητας του 2016. Η διαφορά προκύπτει κυρίως από την επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών σε σύγκριση με το πρόγραμμα σταθερότητας του 2016, η οποία συμβάλλει στην αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων για τα φορολογικά έσοδα. Από την πλευρά των δαπανών, δύο έκτακτοι παράγοντες αναμένεται επίσης να αυξήσουν το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης (ο ένας αφορά την Oitante, —τον φορέα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο της εξυγίανσης της Banif — και ο άλλος την ακύρωση δύο συμβάσεων παραχώρησης).

2.2.Αξιολόγηση των ληφθέντων μέτρων

Η Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2016, προβλέπει έλλειμμα γενικής κυβέρνησης της τάξης του 2,7% του ΑΕΠ το 2016, ποσοστό που υπερβαίνει τον απαιτούμενο στόχο για το έλλειμμα του 2,5% του ΑΕΠ, αλλά είναι κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που ορίζει η Συνθήκη. Το ήμισυ της απόκλισης σε σχέση με το 2,4% του ΑΕΠ που περιλαμβάνει η έκθεση σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί απορρέει από ένα λιγότερο αισιόδοξο μακροοικονομικό σενάριο στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016, το οποίο συνεπάγεται χαμηλότερες προβολές ως προς τα φορολογικά έσοδα. Το υπόλοιπο της απόκλισης απορρέει από ορισμένες μεγαλύτερες πιέσεις στις δαπάνες στις φθινοπωρινές προβλέψεις 2016 της Επιτροπής σε σχέση με την έκθεση σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί, ιδίως όσον αφορά το εισόδημα εξαρτημένης εργασίας και την ενδιάμεση κατανάλωση.

Πίνακας 1: Σύγκριση δημοσιονομικών προβλέψεων

Η απαιτούμενη δημοσιονομική προσπάθεια για αμετάβλητο διαρθρωτικό ισοζύγιο δεν προβλέπεται να ευοδωθεί, δεδομένου ότι οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016 προβλέπουν ελαφρά επιδείνωση κατά 0,1% του ΑΕΠ, ήτοι μικρότερη σε σχέση με την επιδείνωση κατά 0,2% του ΑΕΠ των εαρινών προβλέψεων 2016 της Επιτροπής στις οποίες στηρίχθηκε η απόφαση-ειδοποίηση του Συμβουλίου, λόγω προς τα κάτω αναθεώρησης των μακροοικονομικών προοπτικών και της επιπτώσεις της στην κυκλική προσαρμογή.

Όπως προβλέπεται από τη μεθοδολογία για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων (βλέπε Πλαίσιο 1), η παρούσα κατάσταση απαιτεί προσεκτική ανάλυση της δημοσιονομικής προσπάθειας με βάση την προσαρμοσμένη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου (μέθοδος «από την κορυφή προς τη βάση») και το ύψος των μέτρων που έχουν ληφθεί (μέθοδος «από τη βάση προς την κορυφή»).

Με βάση τη μέθοδο «από την κορυφή προς τη βάση» για την αξιολόγηση της δημοσιονομικής προσπάθειας, η προσαρμοσμένη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου εκτιμάται σε 0,4% του ΑΕΠ. Επιπλέον, με βάση τη μέθοδο «από τη βάση προς την κορυφή», η δημοσιονομική προσπάθεια του 0.3% του ΑΕΠ φαίνεται να συμφωνεί σε γενικές γραμμές με το ποσοστό που κρίθηκε απαραίτητο για τη συμμόρφωση με την απόφαση-ειδοποίηση του Συμβουλίου (0.25% του ΑΕΠ). Τούτο αντικατοπτρίζει κυρίως το απαιτούμενο πάγωμα στην ενδιάμεση κατανάλωση— με διαρθρωτική δημοσιονομική επίπτωση που προσεγγίζει το ¼% του ΑΕΠ—, που εφαρμόστηκε ως απάντηση στην απόφαση-ειδοποίηση του Συμβουλίου και αναφέρθηκε δεόντως στην εξεταζόμενη έκθεση.

Πίνακας 2:    Σύγκριση της προσαρμοσμένης μεταβολής του διαρθρωτικού ισοζυγίου και της δημοσιονομικής προσπάθειας υπολογιζομένης «από τη βάση προς την κορυφή» βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2016

Γενικά, αν και ο στόχος για το ονομαστικό έλλειμμα δεν προβλέπεται να επιτευχθεί το 2016, η Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2016, αναμένει την έγκαιρη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. Επιπλέον, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, το υπερβολικό έλλειμμα αναμένεται να διορθωθεί με διατηρήσιμο τρόπο, δεδομένου ότι το ονομαστικό έλλειμμα προβλέπεται να παραμείνει κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που ορίζει η Συνθήκη, να μειωθεί περαιτέρω στο 2,2% του ΑΕΠ το 2017 και να αυξηθεί ελαφρά στο 2,4% του ΑΕΠ το 2018. Τέλος, η απαιτούμενη δημοσιονομική προσπάθεια αναμένεται να ευοδωθεί το 2016 με βάση τόσο την προσαρμοσμένη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου όσο και τη μέθοδο «από τη βάση προς την κορυφή» για την αξιολόγηση της δημοσιονομικής προσπάθειας. Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα της προβλεπόμενης ανακεφαλαιοποίησης της Caixa Geral de Depósitos (CGD) και το μέγεθος των ενδεχόμενων επιπτώσεών της στο έλλειμμα δεν είναι ακόμη γνωστά. Αυτό συνιστά κίνδυνο για την έγκαιρη και μόνιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος.

2.3.Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί σε ό,τι αφορά δημοσιονομικά-διαρθρωτικά μέτρα

Όσον αφορά τα μέτρα που απαιτούνται από το Συμβούλιο για να διασφαλιστεί η μόνιμη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών, η έκθεση σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα υπογραμμίζει τον περιορισμό του μη χρηματοοικονομικού χρέους στην κεντρική διοίκηση και την αύξηση των διαθέσιμων πόρων για την τακτοποίηση των καθυστερούμενων οφειλών στον κλάδο της υγείας. Η έκθεση επίσης αναφέρεται στην έγκριση των κανόνων λειτουργίας της μονάδας που είναι επιφορτισμένη με την εφαρμογή του νέου νόμου για το δημοσιονομικό πλαίσιο. Επιπλέον, έχει ξεκινήσει επανεξέταση των δαπανών, που καλύπτει προς το παρόν τους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, καθώς και των δημόσιων συμβάσεων και των κρατικών επιχειρήσεων (ΚΕ), με προβλεπόμενο σωρευτικό αντίκτυπο την εξοικονόμηση 238 εκατ. ευρώ μέχρι το 2019, εκ των οποίων 75 εκατ. ευρώ το 2017. Όσον αφορά τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, η έκθεση αναφέρει τη σχεδιαζόμενη διάθεση των εσόδων από έναν νέο προοδευτικό φόρο ακίνητων περιουσιακών στοιχείων (που αναμένεται να αποφέρει 160 εκατ. EUR το 2017) στο ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθεροποίησης της κοινωνικής ασφάλισης, σύμφωνα με το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2017. Η απόφαση αυτή παρουσιάζεται από την κυβέρνηση ως μέσο για την αντιμετώπιση της εξάρτησης από τις συνήθεις μεταφορές πιστώσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ωστόσο, δεν έχουν ληφθεί μέτρα για τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος όσον αφορά το σκέλος των δαπανών. Τέλος, η έκθεση σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα αναφέρεται σε επαναπροσδιορισμό «σε εξέλιξη» του σχεδίου αναδιάρθρωσης των κρατικών επιχειρήσεων, χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένη πρόοδο στον τομέα αυτό.

3.Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί από την Ισπανία

3.1.Μέτρα που περιλαμβάνονται στην έκθεση σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα και επικαιροποιημένες δημοσιονομικές προβλέψεις

Λόγω του προσωρινού χαρακτήρα της κυβέρνησης, η έκθεση σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα την οποία υπέβαλε η Ισπανία στις 15 Οκτωβρίου εστιάζει σε μέτρα που εγκρίθηκαν με σκοπό την εξασφάλιση συμμόρφωσης με τους ενδιάμεσους δημοσιονομικούς στόχους για το 2016.

Ειδικότερα, η έκθεση υπογραμμίζει τα ακόλουθα δύο νέα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που θεσπίστηκαν σε συνέχεια της απόφασης του Συμβουλίου, της 8ης Αυγούστου 2016: πρώτον, η απόφαση να επισπευσθεί η ημερομηνία λήξης του οικονομικού έτους 2016 και, δεύτερον, το βασιλικό νομοθετικό διάταγμα 2/2016, με το οποίο αυξάνεται το ποσό των τμηματικών πληρωμών του φόρου εισοδήματος εταιρειών (ΦΕΕ). Το πρώτο μέτρο είναι στρατηγική δημοσιονομικής διαχείρισης προς έλεγχο των δαπανών για το 2016, με σχεδιαζόμενη εξοικονόμηση ύψους 1 δισ. ευρώ (0,1% του ΑΕΠ). Το διάταγμα, από την άλλη, εγκρίθηκε από την ισπανική κυβέρνηση και επικυρώθηκε από το Κοινοβούλιο στις 20 Οκτωβρίου με σκοπό τον συμψηφισμό της προβλεπόμενης μείωσης των εσόδων από τον ΦΕΕ κατά 0,6% του ΑΕΠ, συνεπεία της λήξης ισχύος, την 1η Ιανουαρίου 2016, των μεταβατικών μέτρων που διέπουν την τμηματική καταβολή του ΦΕΕ. Μεταξύ άλλων, το εν λόγω μέτρο επανεισάγει και αυξάνει τις ελάχιστες τμηματικές πληρωμές ΦΕΕ, διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής τους σε μεγαλύτερο αριθμό εταιρειών. Σύμφωνα με την έκθεση, πέρα από την αντιστάθμιση της εν λόγω μείωσης των εσόδων από τον ΦΕΕ, το μέτρο έχει κι έναν καθαρό θετικό αντίκτυπο της τάξης του 0,2% του ΑΕΠ στο ονομαστικό ισοζύγιο του 2016, ενώ το έλλειμμα προβλέπεται να ανέλθει στο 4,6% το 2016. Ωστόσο, το εν λόγω μέτρο δεν επιφέρει καμία βελτίωση στο διαρθρωτικό ισοζύγιο της Ισπανίας 3 .

Λαμβάνοντας υπόψη τον προσωρινό χαρακτήρα της κυβέρνησης μέχρι τη λήξη της προθεσμίας της 15ης Οκτωβρίου που όρισε το Συμβούλιο για την υποβολή της έκθεσης και σύμφωνα με τις προβλέψεις βάσει ενός σεναρίου αμετάβλητων πολιτικών που παρουσιάζονται στο ΣΔΠ για το 2017, η έκθεση σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί δεν περιλαμβάνει νέα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής για το 2017, τα οποία θα ήταν αναγκαία για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους ονομαστικούς και διαρθρωτικούς στόχους του 2017 και του 2018. Απλώς υπογραμμίζεται ο συνεχιζόμενος αντίκτυπος των μέτρων που εγκρίθηκαν ήδη το 2016 ή και νωρίτερα. Στη βάση αυτή, το προβλεπόμενο έλλειμμα για το 2017 στο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος είναι 3,6% του ΑΕΠ, ήτοι 0,5% πάνω από τον στόχο για το ονομαστικό έλλειμμα που έθεσε το Συμβούλιο για το εν λόγω έτος.

Όσον αφορά τα μέτρα που απαιτούνται με την απόφαση του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016 για την ενίσχυση του δημοσιονομικού πλαισίου και του πλαισίου πολιτικής δημοσίων συμβάσεων της Ισπανίας, η έκθεση παρέχει πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή των συναφών διατάξεων του εθνικού δημοσιονομικού πλαισίου — ήτοι του νόμου περί σταθερότητας — του 2016 και σχετικά με δύο νομοθετικές προτάσεις που υποβλήθηκαν από την ισπανική κυβέρνηση ώστε να ενισχυθεί η εποπτεία των δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες είναι εν αναμονή έγκρισης από το Κοινοβούλιο 4 .

3.2.Αξιολόγηση των ληφθέντων μέτρων

Η Επιτροπή, στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2016, αναμένει ονομαστικό έλλειμμα ύψους 4,6% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τον στόχο για το έλλειμμα στην ειδοποίηση του Συμβουλίου. Συγκεκριμένα, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης στην Ισπανία παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, παρά την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Τα διαθέσιμα μηνιαία στοιχεία για τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο όσον αφορά μερικούς υποτομείς της γενικής κυβέρνησης επιβεβαίωσαν αυτή την εικόνα. Οι δαπάνες έχουν αυξηθεί σύμφωνα με τις προβλέψεις, όμως τα έσοδα υποχώρησαν λόγω σημαντικής μείωσης των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος. Τούτο ισχύει ιδίως για τον φόρο εισοδήματος εταιρειών (ΦΕΕ) μετά την έναρξη ισχύος του δεύτερου σκέλους της φορολογικής μεταρρύθμισης του ΦΕΕ και την κατάργηση των ελάχιστων τμηματικών πληρωμών ΦΕΕ, η οποία ισχύει από τον Ιανουάριο του 2016. Το βασιλικό νομοθετικό διάταγμα 2/2016, το οποίο εγκρίθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2016, υπεραντισταθμίζει τις σχετικές επιπτώσεις.

Ελλείψει προϋπολογισμού για το 2017, το έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί στο 3,8% του ΑΕΠ το 2017 και στο 3,2% του ΑΕΠ το 2018. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται κυρίως στις ευνοϊκές μακροοικονομικές προοπτικές (στήριξη των φορολογικών εσόδων και συμβολή στο να διατηρηθούν υπό έλεγχο οι κοινωνικές μεταβιβάσεις) και στη μείωση των πληρωμών τόκων σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων. Ωστόσο, το αναμενόμενο αποτέλεσμα ως προς το έλλειμμα για τα δύο αυτά έτη παραμένει πάνω από τους στόχους για το ονομαστικό έλλειμμα που έθεσε το Συμβούλιο, ενώ δεν προβλέπεται επί του παρόντος έγκαιρη διόρθωση έως το 2018.

Ενώ η απόφαση του Συμβουλίου, της 8ης Αυγούστου 2016, ζητά από την Ισπανία να περιορίσει την επιδείνωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου στο 0,4% του ΑΕΠ κατ' ανώτατο όριο το 2016, οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016 προαναγγέλλουν μείωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 1,0% του ΑΕΠ, ήτοι 0,6 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερη από ό,τι ζητήθηκε. Για το 2017 και το 2018, η απόφαση του Συμβουλίου, της 8ης Αυγούστου 2016, ζητά από την Ισπανία να επιτύχει βελτίωση του διαρθρωτικού ισοζυγίου κατά 0,5% του ΑΕΠ το 2017. Αντίθετα, στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016, δεν αναμένεται μεταβολή στο διαρθρωτικό έλλειμμα για το 2017 και το 2018.

Πίνακας 3: Σύγκριση δημοσιονομικών προβλέψεων

Όπως προβλέπεται από τη μεθοδολογία για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων (βλέπε Πλαίσιο 1), η παρούσα κατάσταση απαιτεί προσεκτική ανάλυση της δημοσιονομικής προσπάθειας με βάση την προσαρμοσμένη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου (μέθοδος «από την κορυφή προς τη βάση») και το ύψος των μέτρων που έχουν ληφθεί (μέθοδος «από τη βάση προς την κορυφή»).

Πίνακας 4: Σύγκριση μεταξύ προσαρμοσμένης μεταβολής του διαρθρωτικού ισοζυγίου και δημοσιονομικής προσπάθειας υπολογιζομένης «από τη βάση προς την κορυφή» βάσει των φθινοπωρινών προβλέψεων της Επιτροπής του 2016 

Όσον αφορά το 2016, η προσεκτική ανάλυση δείχνει ότι υπάρχει κίνδυνος να μην ευοδωθεί η απαιτούμενη δημοσιονομική προσπάθεια, με βάση και τις δύο μεθόδους. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μέθοδο «από την κορυφή προς τη βάση», η εκτιμώμενη προσαρμοσμένη μεταβολή του διαρθρωτικού ισοζυγίου προβλέπεται να είναι -0,5% του ΑΕΠ το 2016, υπολειπόμενη οριακά του στόχου του -0,4 % του ΑΕΠ που έθεσε το Συμβούλιο. Παρόμοια εικόνα προκύπτει με βάση τη μέθοδο «από τη βάση προς την κορυφή», βάσει της οποίας προβλέπεται ότι το καθαρό αποτέλεσμα των (διαρθρωτικών) μέτρων στο σκέλος των εσόδων και οι εξελίξεις των δαπανών υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης θα έχουν καθαρό επεκτατικό αντίκτυπο ύψους 0,1% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με τον μηδενικό αντίκτυπο που ζητά το Συμβούλιο.

Όσον αφορά το 2017, μολονότι αναγνωρίζει τον χαρακτήρα αμετάβλητης πολιτικής που έχουν οι εν λόγω προβολές, η προσεκτική ανάλυση αποκαλύπτει ότι, ελλείψει περαιτέρω μέτρων, η δημοσιονομική προσπάθεια θα υπολείπεται του επιπέδου που απαιτείται από το Συμβούλιο κατά 0,3% του ΑΕΠ, με βάση τη μέθοδο «από την κορυφή προς τη βάση» ή κατά 0,2% με βάση τη μέθοδο «από τη βάση προς την κορυφή» για το ίδιο έτος. Τούτο θα οδηγούσε σε σωρευτική μείωση κατά 0,3% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2016-2017, με βάση τόσο τη μέθοδο «από τη βάση προς την κορυφή» όσο και τη μέθοδο «από την κορυφή προς τη βάση». Τέλος, για το 2018, λόγω, και εδώ, του χαρακτήρα αμετάβλητης πολιτικής των εν λόγω προβλέψεων, η εκτίμηση «από την κορυφή προς τη βάση» δεν προβλέπει δημοσιονομική προσπάθεια το 2018, ενώ προβλέπει σωρευτικό έλλειμμα της τάξης του 0,8% του ΑΕΠ σε σχέση με τον στόχο που έθεσε το Συμβούλιο. Ομοίως, η εκτίμηση «από τη βάση προς την κορυφή» δεν προβλέπει δημοσιονομική προσπάθεια το 2018. Τούτο υπολείπεται του στόχου του 0,5% του ΑΕΠ για τα μέτρα που κρίνονται απαραίτητα το 2018 για την επίτευξη των διαρθρωτικών στόχων που καθορίζονταν στην απόφαση-ειδοποίηση του Συμβουλίου, οδηγώντας σε υστέρηση κατά 0,9% του ΑΕΠ σωρευτικά κατά την περίοδο 2016-2018 5 .

3.3.Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί σε ό,τι αφορά δημοσιονομικά-διαρθρωτικά μέτρα

Η ισπανική Κυβέρνηση υπέβαλε ορισμένα μέτρα ανταποκρινόμενη στην απόφαση του Συμβουλίου, τα οποία, ωστόσο, εξακολουθούν να υπολείπονται των απαιτήσεων της απόφασης.

Παρόλο που οι ισπανικές αρχές έδωσαν αναλυτικές πληροφορίες όσον αφορά την εφαρμογή των προληπτικών και διορθωτικών μηχανισμών του νόμου περί σταθερότητας καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016, δεν έχουν υποβάλει μέχρι σήμερα προτάσεις για την τροποποίηση του εν λόγω νόμου, προκειμένου να αυτοματοποιηθεί η εφαρμογή των εν λόγω μηχανισμών. Επιπλέον, ελλείψει κατάλληλης εκτελεστικής νομοθεσίας, η εφαρμογή του κανόνα των δαπανών που προβλέπει ο νόμος περί σταθερότητας παραμένει ασαφής και μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ερμηνειών οι οποίες να υπονομεύσουν τη συμβολή του στη δημοσιονομική πειθαρχία.

Όσον αφορά τα προγραμματιζόμενα μέτρα για την ενίσχυση του πλαισίου πολιτικής δημοσίων συμβάσεων της Ισπανίας, τα αναφερόμενα μέτρα μπορεί να συμβάλουν ως έναν βαθμό στη βελτίωση ορισμένων πρακτικών στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων στην Ισπανία, αλλά γενικά δεν αποτελούν το αναγκαίο συνεκτικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει επαρκή διαφάνεια και συντονισμό των δημόσιων συμβάσεων για όλες τις αναθέτουσες αρχές και οντότητες. Επιπλέον, η έκθεση δεν προσδιορίζει σαφείς στόχους για τις δημόσιες συμβάσεις, ούτε μέσα δράσης, ούτε χρονοδιάγραμμα για την έγκριση και την εφαρμογή τους.

4.Συμπεράσματα

Οι εκθέσεις σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί, που υπέβαλαν η μεν Πορτογαλία στις 17 Οκτωβρίου 2016 η δε Ισπανία στις 15 Οκτωβρίου 2016 περιέχουν λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τα μέτρα στα οποία βασίζονται οι δημοσιονομικές στρατηγικές των δύο κρατών μελών.

Όσον αφορά την Πορτογαλία, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να φθάσει το 2,7% του ΑΕΠ το 2016, επίπεδο χαμηλότερο από το 3% του ΑΕΠ που αποτελεί την τιμή αναφοράς της Συνθήκης, αλλά υψηλότερο από τον στόχο που έθεσε το Συμβούλιο στις 8 Αυγούστου 2016. Από μια προσεκτική ανάλυση, με βάση τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016, προκύπτει ότι η Πορτογαλία έχει καταβάλει τη δημοσιονομική προσπάθεια που είχε κριθεί αναγκαία για να συμμορφωθεί με την απόφαση του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων, δεδομένου ότι η Πορτογαλία συμμορφώνεται με τη δημοσιονομική προσπάθεια που είχε οριστεί στην απόφαση του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Πορτογαλία έχει λάβει αποτελεσματικά μέτρα ως απάντηση στην απόφαση του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016 και, ως εκ τούτου, ότι η διαδικασία θα πρέπει να ανασταλεί στο παρόν στάδιο. Ωστόσο, λόγω της δυνητικής αύξησης του ελλείμματος συνεπεία της ανακεφαλαιοποίησης της CGD, δεν έχει ακόμη εξασφαλιστεί έγκαιρη και μόνιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. Η Επιτροπή καλεί επίσης τις αρχές να συνεχίσουν την εφαρμογή των δημοσιονομικών-διαρθρωτικών μέτρων που ζητήθηκαν από το Συμβούλιο στην απόφαση-ειδοποίηση της 8ης Αυγούστου 2016.

Όσον αφορά την Ισπανία, οι αρχές επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να εξασφαλίσουν τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο. Ωστόσο, λόγω του προσωρινού χαρακτήρα της κυβέρνησης κατά τη λήξη της προθεσμίας της 15ης Οκτωβρίου που όρισε το Συμβούλιο, η έκθεση σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί εστιάζει στα μέτρα που εγκρίθηκαν με σκοπό την εξασφάλιση συμμόρφωσης με τον ενδιάμεσο στόχο για το έλλειμμα του 2016, ενώ παρουσιάζει προβλέψεις βάσει ενός σεναρίου αμετάβλητων πολιτικών για το 2017. Συνολικά, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016, το ονομαστικό έλλειμμα αναμένεται να μειωθεί σε 4,6% του ΑΕΠ το 2016, κάτι που συνάδει με τον στόχο, ενώ υπάρχει κίνδυνος η δημοσιονομική προσπάθεια να υπολείπεται ελαφρώς των απαιτήσεων. Με βάση την προβλεπόμενη επίτευξη του στόχου που είχε τεθεί για το ονομαστικό έλλειμμα το 2016, η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα πρέπει να ανασταλεί στο παρόν στάδιο. Ταυτόχρονα, οι στόχοι για το 2017 και το 2018 δεν προβλέπεται επί του παρόντος να επιτευχθούν βάσει ενός σεναρίου αμετάβλητων πολιτικών, κάτι που εγκυμονεί κινδύνους για την έγκαιρη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. Η Επιτροπή αναμένει από την Ισπανία να υποβάλει στην Επιτροπή και στην Ευρωομάδα επικαιροποιημένο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος για το 2017, κατ' αρχήν ένα μήνα τουλάχιστον πριν εγκριθεί ο νόμος για τον προϋπολογισμό του 2017 από το Κοινοβούλιο, το οποίο να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της απόφασης του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016. Το επικαιροποιημένο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται σε συνέχεια των απαιτήσεων του Συμβουλίου για την ενίσχυση του δημοσιονομικού πλαισίου και του πλαισίου πολιτικής δημοσίων συμβάσεων της Ισπανίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 παράγραφοι 5 και 6 της απόφασης- ειδοποίησης του Συμβουλίου, της 8ης Αυγούστου 2016. Η Επιτροπή θα επανεξετάσει τη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις που ορίζονται στην προαναφερθείσα απόφαση του Συμβουλίου με βάση τις πληροφορίες του επικαιροποιημένου σχεδίου δημοσιονομικού προγράμματος.

(1)  «Λεπτομερείς ρυθμίσεις για την εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και κατευθυντήριες γραμμές για τη μορφή και το περιεχόμενο των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης», διατίθενται στη διεύθυνση:
http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/sgp/index_en.htm .

(2)  Όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου 2014:
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ecofin/143293.pdf .

(3)  Με τη λήξη ισχύος, την 1η Ιανουαρίου 2016, των μεταβατικών μέτρων που διέπουν τις τμηματικές πληρωμές ΦΕΕ, καθώς και με το βασιλικό νομοθετικό διάταγμα 2/2016, με το οποίο μεταβάλλεται το ποσό των ελάχιστων τμηματικών πληρωμών, δεν επέρχεται αλλαγή στη συνολική φορολογική επιβάρυνση των εταιρειών, αλλά επηρεάζεται μόνο το χρονοδιάγραμμα των φορολογικών υποχρεώσεων και πληρωμών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι ο αντίκτυπός τους έχει έκτακτο χαρακτήρα.

(4)  Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση και τη γνώμη της Επιτροπής σχετικά με το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος της Ισπανίας για το 2017.

(5)  Σε επιστολή προς τον Αντιπρόεδρο Dombrovskis και τον Επίτροπο Moscovici με ημερομηνία 8 Νοεμβρίου 2016, ο Ισπανός Υπουργός Οικονομίας, Βιομηχανίας και Ανταγωνιστικότητας, ανακοίνωσε ότι η ισπανική κυβέρνηση θα υποβάλει επικαιροποιημένο ΣΔΠ κατά τις προσεχείς εβδομάδες. Σύμφωνα με την επιστολή, ο επικαιροποιημένος προϋπολογισμός 2017 θα εξασφαλίζει τη συμμόρφωση με τον στόχο για ονομαστικό έλλειμμα ύψους 3,1% του ΑΕΠ το 2017 και την απαίτηση για διαρθρωτική προσπάθεια ύψους 0,5% του ΑΕΠ.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 16.11.2016

COM(2016) 901 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πίνακες σχετικά με τη ΔΥΕ

στην

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Αξιολόγηση των μέτρων που έχουν ληφθεί από την Πορτογαλία και την Ισπανία

σε συνέχεια των αποφάσεων του Συμβουλίου της 8ης Αυγούστου 2016 με τις οποίες ειδοποιούνται οι εν λόγω χώρες να λάβουν μέτρα μείωσης του ελλείμματος που κρίνεται αναγκαία για την αντιμετώπιση της κατάστασης υπερβολικού ελλείμματος

Πίνακες σχετικά με τη ΔΥΕ

A. Πορτογαλία

Πίνακας A1:    Προσαρμογή της φαινομένης διαρθρωτικής προσπάθειας για την αναθεώρηση της δυνητικής ανάπτυξης – λεπτομέρειες του υπολογισμού

Πίνακας Α2:    Προσαρμογή της φαινομένης διαρθρωτικής προσπάθειας για την αναθεώρηση των υστερήσεων εσόδων/έκτακτων εσόδων – λεπτομέρειες του υπολογισμού

* Ελαστικότητα εσόδων ε=0,99943

Β. Ισπανία

Πίνακας Β1:    Προσαρμογή της φαινομένης διαρθρωτικής προσπάθειας για την αναθεώρηση της δυνητικής ανάπτυξης – λεπτομέρειες του υπολογισμού

Πίνακας Β2:    Προσαρμογή της φαινομένης διαρθρωτικής προσπάθειας για την αναθεώρηση των υστερήσεων εσόδων/έκτακτων εσόδων – λεπτομέρειες του υπολογισμού