ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 17.9.2015

COM(2015) 462 final

2015/0219(NLE)

Πρόταση

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας

{SWD(2015) 176 final}

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αιτιολόγηση και στόχοι

Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης της περιόδου 2008-09 τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετώπισαν μια μεγάλη οικονομική ύφεση, η οποία οδήγησε σε απότομη επιδείνωση της αγοράς εργασίας τους. Σε επίπεδο ΕΕ, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο. Επί του παρόντος βρίσκεται σε πτωτική πορεία.

Η ανεργία παραμένει υψηλή, ιδίως μεταξύ των νέων 1 και των μακροχρόνια ανέργων. Η μακροχρόνια ανεργία (η ανεργία που διαρκεί περισσότερο από ένα έτος) 2 διπλασιάστηκε από το 2007 και αντιπροσωπεύει το ήμισυ της συνολικής ανεργίας: 12,1 εκατομμύρια άτομα, δηλαδή το 5% του ενεργού πληθυσμού της ΕΕ, εκ των οποίων το 62% ήταν άνεργοι για τουλάχιστον δύο συνεχή έτη το 2014 3 . Σε επίπεδο ΕΕ, η μακροχρόνια ανεργία παρέμεινε σε πολύ υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια του 2013 και του 2014.

Η μακροχρόνια ανεργία πλήττει άνισα τα κράτη μέλη, ανάλογα με τον αντίκτυπο της κρίσης, τη μακροοικονομική κατάσταση, την οικονομική διάρθρωση και τη λειτουργία των εθνικών αγορών εργασίας. Επηρεάζει διάφορα άτομα που γενικά χαρακτηρίζονται από χαμηλή απασχολησιμότητα, πολλά από τα οποία αντιμετωπίζουν πολλαπλά μειονεκτήματα. Οι εργαζόμενοι με χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων ή προσόντων και οι υπήκοοι τρίτων χωρών έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν μακροχρόνια ανεργία. Τα άτομα με αναπηρία και οι μειονότητες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, όπως οι Ρομά, πλήττονται επίσης δυσανάλογα περισσότερο.

Ακόμη και όταν οι προσλήψεις αυξηθούν και πάλι στα κράτη μέλη, υπάρχει ο κίνδυνος πολλοί μακροχρόνια άνεργοι να μείνουν πίσω, δεδομένου ότι είναι οι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας. Όσο περισσότερο είναι κανείς άνεργος, τόσο δυσκολότερο θα είναι για αυτόν να προσληφθεί εκ νέου, καθώς οι δεξιότητές του σταδιακά εξασθενούν. Αυτό συνεπάγεται σοβαρές προσωπικές δυσχέρειες, χαμηλότερη χρησιμοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου, σπατάλη του οικονομικού δυναμικού και αύξηση των κοινωνικών δαπανών, κάτι που επιδεινώνει περαιτέρω τις επιπτώσεις της μείωσης του πληθυσμού. Πολλοί από εκείνους που είναι άνεργοι για ένα έτος ή παραπάνω, κινδυνεύουν να αποχωρήσουν εντελώς από την αγορά εργασίας. Κάθε χρόνο, ένα πέμπτο από αυτούς σταματά να προσπαθεί να βρει άλλη εργασία, και θεωρείται ανενεργό.

Η μακροχρόνια ανεργία μπορεί να οδηγήσει στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Συμβάλλει επίσης στη μεταβίβαση της φτώχειας στα παιδιά σε νοικοκυριά ανέργων, καθώς έχει αποδειχθεί ότι οι εκπαιδευτικές επιδόσεις των παιδιών σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο είναι χαμηλότερες. Η απασχόληση θα αποτελούσε διέξοδο από τη φτώχεια, τόσο για τους πληττόμενους εργαζομένους όσο και για τις οικογένειές τους, δεδομένου ότι το ήμισυ εκείνων που βρίσκουν εργασία διαφεύγουν τον κίνδυνο της φτώχειας.

Η αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας θα συνέβαλλε στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και συνοχή με την αύξηση της απασχόλησης και θα μπορούσε επίσης να μειώσει την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών με τη μείωση των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας και την αύξηση των φορολογικών εσόδων.

Η μακροχρόνια ανεργία είναι μία από τις βασικές προκλήσεις του θεματολογίου για την απασχόληση και την ανάπτυξη που αναφέρονται στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης της Επιτροπής και το πρόγραμμα εργασίας 2015 4 . Οι πολιτικές κατευθύνσεις του προέδρου Juncker προσδιορίζουν τις συνέπειες της ανεργίας ως βασική πολιτική πρόκληση. Η μακροχρόνια ανεργία έχει αναγνωριστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 5 , το Συμβούλιο 6 και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα 7 ως μείζον εμπόδιο για την ανάπτυξη.

Η αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας απαιτεί ευρεία δέσμη δράσεων, συμπεριλαμβανομένων των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, σε διάφορους τομείς πολιτικής (απασχόληση, οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές, επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο) και συνδυασμό διορθωτικών και προληπτικών μέτρων. Η ΕΕ διαθέτει μια πολύπλευρη στρατηγική προκειμένου να διασφαλίσει ένα ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον, να αυξήσει τις ευκαιρίες απασχόλησης, να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή, να στηρίξει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και να συμβάλει στη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας. Για τους μακροχρόνια άνεργους, η μετάβαση στην απασχόληση δεν εξαρτάται μόνο από την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών, αλλά και από τη μακροοικονομική κατάσταση, την οικονομική διάρθρωση και τη λειτουργία της αγοράς εργασίας σε κάθε κράτος μέλος.

Τα κράτη μέλη λαμβάνουν ήδη μέτρα για να βοηθήσουν τους μακροχρόνια ανέργους να εξασφαλίσουν θέσεις εργασίας. Ωστόσο, το 2014, το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων που επέστρεψαν στην εργασία πριν από το τέλος του δεύτερου έτους ανεργίας ποίκιλε μεταξύ των κρατών μελών από 11% έως και πάνω από 46%. Μολονότι αναγνωρίζεται ότι πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν αυτή την απόδοση, το χάσμα αυτό δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης με βάση επιτυχείς πρακτικές από όλη την ΕΕ.

Η δράση σε επίπεδο ΕΕ για τη στήριξη των κρατών μελών στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την επιστροφή στην εργασία μακροχρόνια ανέργων θα προσδώσει, συνεπώς, προστιθέμενη αξία. Δράσεις που ήδη εφαρμόζονται θα πρέπει να συμπληρωθούν προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όσοι χρειάζονται υποστήριξη μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή, και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της εν λόγω στήριξης, με τη συνοδεία, ουσιαστικά, πίσω στην αγορά εργασίας όσων αναζητούν εργασία. Οι δράσεις αυτές μπορούν να αξιοποιούν την πολυετή αμοιβαία μάθηση και πείρα που αποκτήθηκε μέσω του συντονισμού των πολιτικών για την απασχόληση, καθώς και μέσω της χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, και ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Στο πλαίσιο αυτό, στόχος της παρούσας πρωτοβουλίας είναι να παράσχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη σχετικά με την παροχή υπηρεσιών προκειμένου να αυξηθεί το ποσοστό μετάβασης από την μακροχρόνια ανεργία στην απασχόληση. Η σύσταση καθορίζει συγκεκριμένες δράσεις για την ενίσχυση της εξατομικευμένης υποστήριξης των μακροχρόνια ανέργων, οι οποίες θα εφαρμόζονται από τις υπηρεσίες απασχόλησης και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Ειδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζονται από την πρωτοβουλία είναι η ανεπάρκεια της βοήθειας για τους μακροχρόνια άνεργους ώστε να βρουν εργασία, η οποία μειώνει τα ποσοστά εγγραφής στις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης σε ορισμένα κράτη μέλη (χαμηλή κάλυψη), η δυσκολία για την αντιμετώπιση της περιπλοκότητας των παραγόντων της ανεργίας (να διασφαλιστεί ότι η στήριξη είναι σχετική με τις ανάγκες των εργοδοτών και προσαρμοσμένη στο άτομο) και η ασυνέχεια στην παροχή υπηρεσιών όταν τα επιδόματα ανεργίας τελειώσουν

Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εξεταστούν σε ένα πιο ολοκληρωμένο σύνολο δράσεων πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ και/ή εθνικό επίπεδο το οποίο να διευκολύνει την προσαρμογή των αγορών εργασίας λαμβάνοντας υπόψη τον μεταβαλλόμενο χαρακτήρα της εργασίας και να προωθεί την οικονομική ανάπτυξη —συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για τη διασφάλιση μιας υποστηρικτικής μακροοικονομικής κατάστασης, του σχεδιασμού των συστημάτων παροχών και κοινωνικής ασφάλισης, και του σχεδιασμού των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, της φορολόγησης της εργασίας και της νομοθεσίας για την προστασία της απασχόλησης.

Συνοχή με τα υφιστάμενα μέτρα

Ορισμένες πολιτικές, μέσα και πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή για τη στήριξη της απασχόλησης, κυρίως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία, και ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), καθώς και η πρωτοβουλία «συγκριτικής μάθησης» στο πλαίσιο του δικτύου των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης.

Η σύσταση θα υποστηρίξει τη διαδικασία μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε στο πλαίσιο των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ιδίως με τη συμβολή στους στόχους για την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και τη μείωση της φτώχειας. Ακολουθεί επίσης την πρόσκληση του Συμβουλίου «να αναπτύξει προτάσεις για να βοηθήσει την υποστήριξη των μακροχρόνια ανέργων, αντλώντας διδάγματα από τη θέσπιση των εγγυήσεων για τη νεολαία σε ολόκληρη την ΕΕ, ενσωματώνοντάς τις παράλληλα στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση» 8 .

Οι γενικοί στόχοι του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών υποστηρίζονται από τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές, που περιλαμβάνουν τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών και τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση. Οι γενικοί προσανατολισμοί καλύπτουν προτεραιότητες όπως είναι η τόνωση των επενδύσεων, η ενίσχυση της ανάπτυξης μέσω της εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η άρση των κυριότερων εμποδίων για την ανάπτυξη και την απασχόληση σε επίπεδο ΕΕ και η βελτίωση της βιωσιμότητας και του φιλικού προς την ανάπτυξη χαρακτήρα των δημόσιων οικονομικών. Οι κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνουν προτεραιότητες όπως η διευκόλυνση της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, η ενίσχυση της προσφοράς εργασίας και δεξιοτήτων, η βελτίωση της λειτουργίας των αγορών εργασίας και η προώθηση της κοινωνικής ένταξης, η καταπολέμηση της φτώχειας και η προώθηση των ίσων ευκαιριών.

Η σύσταση έχει ως αφετηρία τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση που προβλέπονται δυνάμει του άρθρου 148 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, οι οποίες κάνουν έκκληση για σημαντική μείωση και πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν τα διαρθρωτικά εμπόδια που συνδέονται με δυσκαμψίες στην αγορά εργασίας και ανεπάρκεια δεξιοτήτων ή ανεπαρκείς επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Τα στοιχεία σε αυτούς τους τομείς, τα οποία κατέχουν εξέχουσα θέση στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, περιλαμβάνουν τη μείωση των οικονομικών αντικινήτρων για την εργασία, την προσαρμογή των μηχανισμών καθορισμού των μισθών, τη μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης μακριά από την εργασία, την ενίσχυση των ενεργητικών μέτρων για την αγορά εργασίας και τον εκσυγχρονισμό της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και των μαθητειών. Οι προτεινόμενες νέες κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση κάνουν έκκληση για σημαντική μείωση του αριθμού των μακροχρόνια ανέργων με ολοκληρωμένες στρατηγικές, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης ειδικής ενεργού υποστήριξης στους μακροχρόνια ανέργους, ώστε να επιστρέφουν στην αγορά εργασίας 9 .

Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις για το 2015 10 αναγνωρίζουν ότι η μακροχρόνια ανεργία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί συνδυάζοντας την αποτελεσματική κοινωνική προστασία με την απασχολησιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, τονίζουν ότι τα αποδοτικά, αποτελεσματικά και μακρόπνοα προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων στοχοθετημένης εκπαίδευσης ενηλίκων, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη βελτίωση της απασχολησιμότητας. Υπογραμμίζουν επίσης ότι οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης θα πρέπει να ενισχυθούν σε ορισμένα κράτη μέλη και ότι τα ενεργά μέτρα για την αγορά εργασίας θα μπορούσαν να στοχεύουν αποτελεσματικότερα τα άτομα που είναι περισσότερο απομακρυσμένα από την αγορά εργασίας.

Όσον αφορά την ανταλλαγή ορθών πρακτικών, πραγματοποιούνται δράσεις που υποστηρίζουν την στρατηγική «Ευρώπη 2020» μέσω της εκμάθησης του τρόπου χάραξης των πολιτικών. Το δίκτυο δημοσίων υπηρεσιών απασχόλησης (ΔΥΑ) αναπτύσσει μια «διαδικασία συγκριτικής μάθησης» για τη σύγκριση των επιδόσεων των ΔΥΑ σε όλα τα κράτη μέλη, και για να διδαχθούν η μία από την άλλη.

Υπάρχει επίσης σημαντική συμβολή του ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας. Βάσει του τρέχοντος προγραμματισμού για την περίοδο 2014-2020, τουλάχιστον το 10% των ατόμων που λαμβάνουν τη στήριξη του ΕΚΤ είναι μακροχρόνια άνεργοι. Οι χορηγήσεις του ΕΚΤ αφήνουν περιθώριο τόσο για αύξηση της χρηματοδότησης για την υποστήριξη της ένταξης όσο και για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς του. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης μπορεί να συμπληρώνει τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη στήριξη της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, καθώς και τον εκσυγχρονισμό της επαγγελματικής εκπαίδευσης και των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης.

Η σύσταση θα συμβάλει, στο πλαίσιο του τρέχοντος προγραμματισμού, στην ενίσχυση της εστίασης των παρεμβάσεων των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων, ιδίως του ΕΚΤ, στην ένταξη των μακροχρόνια ανέργων, και την αύξηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων που στοχεύουν σε αυτούς. Η σύσταση καλύπτει το βασικό πλαίσιο του συστήματος εξατομικευμένης στήριξης των μακροχρόνια ανέργων, πάνω στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω οι παρεμβάσεις του ΕΚΤ.

Η σύσταση θα συμπληρώσει τα υφιστάμενα εργαλεία, θέτοντας σε εφαρμογή ένα πλαίσιο για δράση με στόχο την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας, το οποίο θα καλύπτει όλα τα κράτη μέλη και θα έχει σκοπό να συμβάλει στη γενική βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας ένταξης στην αγορά εργασίας. Θα παράσχει τη βάση για την ιεράρχηση προτεραιοτήτων όσον αφορά την εξεύρεση εργασίας για τους μακροχρόνια ανέργους σε εθνικό επίπεδο, ενεργοποιώντας την κατανομή των αναγκαίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία. Αποσκοπεί στην παροχή κινήτρων για την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας, τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ παρόχων υπηρεσιών, την ισχυρότερη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και την αποδοτικότητα των δημόσιων δαπανών.

Η σύσταση θα βασίζεται στη πείρα που έχει αποκτηθεί και τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από τις «εγγυήσεις για τη νεολαία», οι οποίες θεσπίστηκαν από το Συμβούλιο το 2013 προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα υψηλά επίπεδα ανεργίας των νέων και της αεργίας ως αποτέλεσμα της κρίσης, και να βελτιωθεί η μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία. Οι εγγυήσεις για τη νεολαία κατέδειξαν ότι οι καλά στοχευμένες πρωτοβουλίες της ΕΕ μπορούν να κινητοποιήσουν και να ενισχύσουν την εθνική δράση για την αντιμετώπιση της αναποτελεσματικότητας της αγοράς εργασίας και των κοινωνικών προβλημάτων. Οι εγγυήσεις για τη νεολαία δημιούργησαν πολιτική ώθηση για τη μεταρρύθμιση της παροχής της στήριξης, η οποία ενισχύθηκε και διατηρήθηκε μέσω πολυμερούς εποπτείας.

2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ

Νομική βάση

Η πρόταση βασίζεται στο άρθρο 292 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), σύμφωνα με το οποίο το Συμβούλιο εκδίδει συστάσεις βάσει πρότασης της Επιτροπής, σε συνδυασμό με το άρθρο 149, το οποίο προβλέπει κίνητρα σχεδιασμένα για την στήριξη των δράσεων των κρατών μελών στον τομέα της απασχόλησης.

Ο τίτλος IX της ΣΛΕΕ ορίζει την αρμοδιότητα της ΕΕ σχετικά με τις πολιτικές για την απασχόληση, ιδίως το άρθρο 145 σχετικά με την ανάπτυξη συντονισμένης στρατηγικής για την απασχόληση, και το άρθρο 147 σχετικά με τη συμβολή σε υψηλό επίπεδο απασχόλησης μέσω της υποστήριξης και της συμπλήρωσης της δράσης των κρατών μελών. Η πρόταση θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Συνθήκης, και ειδικότερα της προώθησης της πλήρους απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής (άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση).

Επικουρικότητα

Στο πλαίσιο του έργου της για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής για την απασχόληση, η ΕΕ έχει την αρμοδιότητα να συντονίζει, να ενθαρρύνει τη συνεργασία και να υποστηρίζει τις δράσεις των κρατών μελών. Η παρούσα σύσταση δίνει συγκεκριμένο περιεχόμενο σε αυτή τη φιλοδοξία, ιδίως μέσα από την αξιοποίηση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, σεβόμενη παράλληλα την αρμοδιότητα των κρατών μελών.

Οι χαμηλές επιδόσεις της αγοράς εργασίας σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας και τη μετάβαση στην απασχόληση μπορεί να έχουν αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο και να υπονομεύσουν την κοινωνική και οικονομική συνοχή σε ολόκληρη την ΕΕ. Αν και η οικονομική μεγέθυνση συνιστά σημαντική κινητήρια δύναμη, η διατήρηση της μακροχρόνιας ανεργίας μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην οικονομική ανάπτυξη και στη βιωσιμότητά της.

Υπάρχουν πολλές προκλήσεις που συνδέονται με τις υπηρεσίες στήριξης που παρέχονται στους μακροχρόνια ανέργους (βλ. ενότητα 4 - Ανάλυση). Μια νέα πρωτοβουλία της ΕΕ θα υποστηρίξει τη μετατόπιση προς μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και υψηλότερα πρότυπα για την παροχή υπηρεσιών στους μακροχρόνια ανέργους. Θα βασίζεται σε επιτυχείς πρακτικές των κρατών μελών και θα μετατρέπει τα διδάγματα που αποκομίστηκαν σε ένα πλαίσιο δράσης που θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να εκσυγχρονίσουν τις υπηρεσίες απασχόλησης και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Αναλογικότητα

Η σύσταση παρέχει μια ένδειξη των μέτρων που πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο. Είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας, καθώς παρέχει ένα ευέλικτο πλαίσιο και καθοδήγηση για τις διαδικασίες εκσυγχρονισμού και μεταρρύθμισης στα κράτη μέλη. Αναγνωρίζει ότι οι διαφορετικές εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές συνθήκες ενδέχεται να οδηγήσουν σε διαφορές ως προς τον τρόπο εφαρμογής της σύστασης. Τα κράτη μέλη θα ορίζουν τις αρμόδιες αρχές, οι οποίες μπορεί να είναι υπηρεσίες απασχόλησης ή άλλοι οργανισμοί, ανάλογα με τις εθνικές συνθήκες.

Η σύσταση παρέχει ένα πλαίσιο δράσης για τη στήριξη των μακροχρόνια ανέργων και το πεδίο εφαρμογής της περιορίζεται στην παροχή καθοδήγησης στις υπηρεσίες απασχόλησης ή σε άλλους αρμόδιους οργανισμούς και τους εταίρους τους σχετικά με τα βήματα για τη δημιουργία ενός συστήματος εξατομικευμένης υποστήριξης με στόχο την επιστροφή των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας ένταξης αποτελεί σημαντικό παράγοντα στον συνολικό αγώνα κατά της μακροχρόνιας ανεργίας. Η σύσταση διατηρεί υψηλό βαθμό ευελιξίας για τα κράτη μέλη όσον αφορά τόσο τον σχεδιασμό όσο και το περιεχόμενο των μέτρων εφαρμογής.

Η προτεινόμενη δράση θα σέβεται τις πρακτικές των κρατών μελών και την ποικιλία των συστημάτων στον κοινωνικό τομέα. Εξυπηρετεί την ανάγκη των κρατών μελών για μια διαφοροποιημένη προσέγγιση που να αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές οικονομικές και κοινωνικές καταστάσεις, τις διαφορετικές συνθήκες της αγοράς εργασίας και την ετερογένεια των καταστάσεων που οδηγούν στην μακροχρόνια ανεργία.

3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ

Μια ανοικτή δημόσια διαβούλευση πραγματοποιήθηκε μεταξύ 19/02/2015 και 15/05/2015 σχετικά με την παροχή υπηρεσιών σε μακροχρόνια άνεργους στα κράτη μέλη και σε επίπεδο ΕΕ. Παρελήφθησαν 159 παρατηρήσεις 11 . Η πλειονότητα των ερωτηθέντων συμφώνησε με τις προκλήσεις που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης και υπογράμμισε τη σημασία της ολοκλήρωσης της παροχής υπηρεσιών και των εξατομικευμένων υπηρεσιών για τους μακροχρόνια άνεργους. Πάνω από τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων υποστήριξαν αλλαγές στον τρόπο στήριξης των μακροχρόνια ανέργων, δηλαδή τη θέσπιση μιας εξατομικευμένης προσφοράς ενεργού στήριξης, ενός ενιαίου σημείου επαφής, αμοιβαίων ευθυνών και αύξησης του ποσοστού συμμετοχής στα ενεργητικά μέτρα στήριξης. Η μεγάλη πλειονότητα των ατόμων που απάντησαν, υποστήριξαν την περαιτέρω δράση της ΕΕ για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας με γενικές αρχές για ένα αποτελεσματικό ενεργό πλαίσιο και καθοδήγηση για την αγορά εργασίας.

Κατά τη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, το ευρωπαϊκό δίκτυο δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης υπογράμμισε τη σημασία των εξατομικευμένων υπηρεσιών, του καλύτερου συντονισμού της στήριξης, των αμοιβαίων υποχρεώσεων και της στήριξης του εργοδότη. Η επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου τόνισε ότι, βάσει του τρέχοντος προγραμματισμού, το ΕΚΤ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή της πρωτοβουλίας, και ότι η πρωτοβουλία θα μπορούσε να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των δράσεων του ΕΚΤ. Η επιτροπή απασχόλησης τόνισε ότι η πολυμορφία των μακροχρόνια ανέργων απαιτεί μια εξατομικευμένη προσέγγιση για την ενεργό υποστήριξη και δείχνει την ανάγκη να επιτραπεί στα κράτη μέλη η ευελιξία να προσαρμόζουν τις πολιτικές τους ανάλογα. Η επιτροπή κοινωνικής προστασίας υπογράμμισε την ανάγκη διατήρησης των πόρων για τις ομάδες που αντιμετωπίζουν πολλαπλά εμπόδια στην απασχόληση. Σε ακρόαση των κοινωνικών εταίρων αφιερωμένη στην πρωτοβουλία, στις 24 Απριλίου 2015, επισημάνθηκε ότι μια προσέγγιση που βασίζεται σε ενταξιακά μέσα μπορεί να συνδυαστεί με γενικές κατευθυντήριες γραμμές πολιτικής.

Το αποτέλεσμα της διαβούλευσης επισήμανε την ανάγκη για επείγουσα ανάληψη δράσης, για καλύτερη εξισορρόπηση των στοιχείων που αφορούν τις διαδικασίες και τα εργαλεία με τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές πολιτικής, για σεβασμό της ποικιλομορφίας των καταστάσεων στα κράτη μέλη, μέσω της διατήρησης μιας ευέλικτης προσέγγισης, και για αναγνώριση της ποικιλομορφίας των μακροχρόνια ανέργων ως ομάδα, μέσω της προώθησης μιας εξατομικευμένης προσέγγισης.

4.ΑΝΑΛΥΣΗ

Η Επιτροπή πραγματοποίησε ανάλυση σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τον δυνητικό αντίκτυπο μιας σύστασης του Συμβουλίου που δημοσιεύθηκε στο συνοδευτικό υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε ένας συνδυασμός εσωτερικής και εξωτερικής εμπειρογνωμοσύνης, ιδίως μια χαρτογράφηση των συμβάσεων ένταξης και του συντονισμού της στήριξης του εισοδήματος με την ενεργοποίηση, μια συλλογή πρωτοβουλιών ορθών πρακτικών από το ΕΚΤ, μια επισκόπηση των υφιστάμενων μελετών κόστους/οφέλους σχετικά με τις παρεμβάσεις στη μακροχρόνια ανεργία, καθώς και μια λεπτομερής αξιολόγηση για πέντε κράτη μέλη και οι εκθέσεις των εκδηλώσεων αμοιβαίας μάθησης σχετικά με την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας.

Η ανάλυση επικεντρώθηκε στις υπηρεσίες ένταξης που παρέχονται στα άτομα που αναζητούν εργασία και στον ενδεχόμενο αντίκτυπο της θέσπισης ενός συστήματος εξατομικευμένης υποστήριξης των μακροχρόνια ανέργων το οποίο θα αποτελείται από μια συμφωνία ένταξης στην εργασία που θα υποστηρίζεται από γενικές κατευθυντήριες γραμμές πολιτικής σχετικά με τη συμμετοχή των εργοδοτών και της οποίας θα προηγείται ατομική αξιολόγηση.

Η αναλυτική προσέγγιση που δεν συνεπάγεται εκτίμηση αντικτύπου επιλέχθηκε για διάφορους λόγους. Η σύσταση παρέχει γενική καθοδήγηση σχετικά με την συγκρότηση ενός συστήματος εξατομικευμένης υποστήριξης των μακροχρόνια ανέργων ώστε να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν διάφορα προαιρετικά και ευέλικτα στοιχεία σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές. Ο αντίκτυπος της σύστασης δεν εξαρτάται μόνο από τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη ενδέχεται να εφαρμόσουν τα μέτρα αλλά και από τα πολλά, ειδικά ανά χώρα, σημαντικά χαρακτηριστικά, όπως η μακροοικονομική κατάσταση, η οικονομική διάρθρωση και η λειτουργία της αγοράς εργασίας, που καθιστούν δύσκολο να διαχωριστεί ο ειδικός αντίκτυπος της πρότασης από άλλους παράγοντες. Μια πιο εμπεριστατωμένη εκτίμηση της προτεινόμενης σύστασης θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη μια σειρά από πιθανές συνοδευτικές πολιτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο, καθώς και ειδικά ανά χώρα θεσμικά χαρακτηριστικά. Μια λεπτομερής ποσοτική εκτίμηση θα ήταν δυσανάλογη, καθώς οι πληροφορίες αυτές δεν μπορούν να συγκεντρωθούν εύκολα και γρήγορα 12 .

Ως εκ τούτου, η αναλυτική προσέγγιση βασίζεται σε υφιστάμενες αναλύσεις και μελέτες του τομέα, οι οποίες συγκλίνουν σε μεγάλο βαθμό όσον αφορά τα πορίσματα και τις συμβουλές πολιτικής. Προσφέρει διαθέσιμα στοιχεία από εφαρμοσμένες μεταρρυθμίσεις για την αποτελεσματικότητα και το κόστος μιας σειράς παρόμοιων μέτρων.

Επιπλέον, η σύσταση θα βελτιώσει τη συλλογή δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ επιτρέποντας τη στενή παρακολούθηση των δράσεων στα κράτη μέλη. Στη σύσταση περιλαμβάνεται ειδική ρήτρα αξιολόγησης για την πλήρη αξιολόγηση του αντίκτυπου των μέτρων που θα ληφθούν ως απάντηση στη σύσταση μετά από μια αρχική περίοδο εφαρμογής.

Βασικά πορίσματα της ανάλυσης

Αναγνωρίζοντας ότι η μακροχρόνια ανεργία έχει σοβαρά διαρθρωτικά αίτια που συνδέονται με τις δεξιότητες, τις εκπαιδευτικές επιδόσεις και το μορφωτικό επίπεδο, τη μακροοικονομική κατάσταση και τη λειτουργία της αγοράς εργασίας, η ανάλυση επικεντρώθηκε στην οργάνωση των υπηρεσιών στήριξης με στόχο την επιστροφή των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Προσδιορίστηκαν αρκετοί παράγοντες που περιορίζουν τις επιδόσεις των κρατών μελών όσον αφορά την συνοδεία των μακροχρόνια ανέργων πίσω στην αγορά εργασίας:

Η εγγραφή επιτρέπει την πρόσβαση σε στήριξη. Τα χαμηλά ποσοστά εγγραφής δείχνουν ότι η στήριξη είναι διαθέσιμη μόνο για ένα μέρος των μακροχρόνια ανέργων. Ο μέσος όρος εγγραφής σε επίπεδο ΕΕ είναι 73% ενώ σε πολλά κράτη μέλη το ποσοστό είναι χαμηλότερο από 50%. Το 2012, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι μόνο το 13,5% των μακροχρόνια ανέργων ηλικίας άνω των 25 ετών συμμετείχε σε ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας.

Τα περισσότερα κράτη μέλη θέτουν ως προϋπόθεση για τα επιδόματα την αναζήτηση εργασίας ή ελάχιστες απαιτήσεις ενεργοποίησης. Ωστόσο, οι όροι αυτοί δεν επιβάλλονται πάντα, στις περισσότερες περιπτώσεις λόγω των ελλείψεων στην προσφορά ενεργητικών μέτρων. Σε πολλά κράτη μέλη, οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης εξυπηρετούν πρωτίστως ανέργους που δικαιούνται επίδομα ανεργίας, στοχοθετώντας τις παρεμβάσεις τους νωρίς κατά τη διάρκεια της περιόδου ανεργίας για λόγους αποδοτικότητας.

Τα επιδόματα ανεργίας σταματούν σε πολλές χώρες εντός ενός έτους. Όταν η επιλεξιμότητα λήξει, οι μακροχρόνια άνεργοι μπορούν να είναι επιλέξιμοι για μη ανταποδοτική εξασφάλιση ελάχιστου εισοδήματος ή άλλες παροχές κοινωνικής πρόνοιας, την ευθύνη των οποίων έχουν διαφορετικοί φορείς σε κάθε κράτος μέλος (συνήθως οι οργανισμοί κοινωνικής πρόνοιας ή οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης). Ενδεχομένως να προσφέρεται μια σειρά άλλων κοινωνικών υπηρεσιών, οι οποίες παρέχονται μέσω δήμων, κοινωνικών υπηρεσιών και ΜΚΟ. Ως εκ τούτου, για τους μακροχρόνια ανέργους ενδέχεται να αλλάζουν οι οργανισμοί που τους υποστηρίζουν.

Η επανένταξη μπορεί να διαταραχθεί καθώς η ατομική υποστήριξη μετατοπίζεται από το επίδομα ανεργίας που παρέχεται από τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης σε κοινωνικές παροχές που παρέχονται από αρχές κοινωνικής πρόνοιας. Εάν η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των οργανισμών δεν είναι σαφής, το ιστορικό της εκάστοτε περίπτωσης δεν μεταβιβάζεται και ο συντονισμός των υπηρεσιών είναι περιορισμένος. Ως εκ τούτου, οι ανακολουθίες ενδέχεται να καθυστερήσουν τη διαδικασία ανάληψης εργασίας. Ενώ ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη ολοκληρωμένες υπηρεσίες και παρέχουν κέντρα ενιαίας εξυπηρέτησης, άλλα δεν διαθέτουν ούτε συντονισμό πολιτικών σε εθνικό επίπεδο, γεγονός που οδηγεί σε κατακερματισμό και ασυνέπειες στην παροχή υπηρεσιών. Η αξιολόγηση από την Επιτροπή της εφαρμογής της σύστασης για την ενεργητική ένταξη τόνισε τη σημασία των συντονισμένων και ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για την παροχή υπηρεσιών και πολιτικών για την απασχόληση, συμπεριλαμβανομένων των κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης, που συνδέουν τις πολιτικές απασχόλησης με την κοινωνική προστασία 13 .

Οι εξατομικευμένες υπηρεσίες όπως η αξιολόγηση και η κατάρτιση προφίλ δεν είναι πάντοτε προσβάσιμες από τους μακροχρόνια ανέργους. Οι παρεμβάσεις που βασίζονται σε προγράμματα που εστιάζουν σε υποομάδες μακροχρόνια ανέργων δεν αντιμετωπίζουν ολόκληρο το φάσμα των ειδικών ατομικών αναγκών. Επιπλέον, ένα μικρό μόνο μερίδιο των δαπανών για τα ενεργητικά μέτρα για τους ανέργους διατίθεται για την κατάρτιση ή την αρχική στήριξη επαγγελματικής δραστηριότητας. Άνεργοι με χαμηλού επιπέδου δεξιότητες έχουν τέσσερις φορές λιγότερες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε προγράμματα διά βίου μάθησης, ενώ η εκπαίδευση βασικών δεξιοτήτων σπάνια περιλαμβάνεται στο πλαίσιο στήριξης.

Τα προγράμματα για τους μακροχρόνια ανέργους δεν είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες των εργοδοτών. Σε ορισμένες χώρες υπάρχει εστίαση σε προγράμματα δημοσίων έργων (περίπου το 31% των τρεχουσών δαπανών για ενεργητικά μέτρα στην αγορά εργασίας για τους μακροχρόνια άνεργους το 2012) τα οποία δεν ανοίγουν πάντα δίοδο επιστροφής στην αγορά εργασίας. Οι εργοδότες συνήθως δεν συμμετέχουν επαρκώς σε δραστηριότητες που διοργανώνονται από τις υπηρεσίες απασχόλησης και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Καθώς το χρονικό σημείο όπου κάποιος θεωρείται μακροχρόνια άνεργος είναι μετά τους 12 μήνες ανεργίας, και ανάμεσα στους 12 και τους 24 μήνες σημειώνεται μεγάλη πτώση όσον αφορά τις περιπτώσεις μετάβασης στην απασχόληση, ενδείκνυται η ανάληψη δράσης πριν από τους 18 μήνες το αργότερο. Αυτό συνάδει με τις υφιστάμενες πρακτικές στα κράτη μέλη τα οποία έχουν σημειώσει μεγαλύτερη επιτυχία όσον αφορά τη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας.

Η ανάλυση κατέδειξε ορισμένους βασικούς παράγοντες επιτυχίας στον σχεδιασμό, την οργάνωση και την εστίαση των πολιτικών ένταξης στην αγορά εργασίας.

Μια προσέγγιση εξατομικευμένων υπηρεσιών, η οποία συνδυάζει την εντατική υποστήριξη, την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και την εστίαση στον εργοδότη, αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση της μετάβασης στην απασχόληση και τη βελτίωση της αντιστοίχισης των μακροχρόνια ανέργων με ευκαιρίες απασχόλησης. Ορισμένα κράτη μέλη με υψηλά ποσοστά μετάβασης στην απασχόληση εφαρμόζουν ήδη τα μέτρα που προτείνονται στη σύσταση. Ως εκ τούτου, ο αντίκτυπος μιας πρωτοβουλίας θα μπορούσε να είναι υψηλότερος στα κράτη μέλη με ασθενέστερες δομές στήριξης και υψηλότερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας. Οι συμφωνίες ένταξης στην εργασία αναμένεται να προκαλέσουν αλλαγή προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ισχυρότερων δομών στήριξης. Εάν η αλλαγή αυτή οδηγήσει στη γεφύρωση του χάσματος με τα κράτη μέλη που έχουν καλύτερες επιδόσεις, περισσότερα άτομα θα μπορούν να βρίσκουν δουλειά κάθε χρόνο μέσω της πλήρους εφαρμογής της πρότασης 14 .

Εντούτοις, οι επιπτώσεις αυτές εξαρτώνται από μια σειρά άλλων παραγόντων. Σε συνδυασμό με άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την προώθηση της δημιουργίας θέσεων εργασίας, η παρούσα σύσταση μπορεί να υποστηρίξει μια συνολική αύξηση των ποσοστών απασχόλησης μέσω ενός υψηλότερου δυναμικού οικονομικής μεγέθυνσης και μείωσης της διαρθρωτικής ανεργίας, μείωσης της αναντιστοιχίας μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας μέσω εξατομικευμένων υπηρεσιών για τους μακροχρόνια ανέργους ή μείωσης του κινδύνου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Η επανεστίαση των υφιστάμενων χρηματοδοτικών κονδυλίων σε προγράμματα στήριξης της άμεσης ένταξης στην αγορά εργασίας, όπως είναι οι επιδοτήσεις πρόσληψης, θα μπορούσε να συμβάλει σε αύξηση της συμμετοχής των εργοδοτών. Σε ένα περιβάλλον χαμηλής ζήτησης εργασίας και περιορισμένων δημοσιονομικών περιθωρίων, τα κίνητρα αυτά μπορούν να αποτελέσουν ένα ελκυστικό μέσο για τη στήριξη της απασχόλησης, βελτιώνοντας παράλληλα την απασχολησιμότητα των μακροχρόνια ανέργων. Ωστόσο, πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένα, διαφορετικά ενδέχεται να οδηγήσουν σε κατασπατάληση των δημοσίων πόρων, ιδίως εάν οι επιδοτούμενες θέσεις εργασίας επρόκειτο να δημιουργηθούν ούτως ή άλλως (φαινόμενο μη αποδοτικής δαπάνης), ή αν απλώς τα κίνητρα παρακινούν τους εργοδότες να προσλάβουν συγκεκριμένους εργαζόμενους αντί άλλων (μετατόπιση) ή ενδέχεται να δημιουργήσουν περιττό κατακερματισμό του φορολογικού συστήματος.

Η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων φορέων, όπως των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, των κοινωνικών υπηρεσιών και των δήμων μέσω ενός ενιαίου σημείου επαφής θα βελτιώσει τη συνέχεια των υπηρεσιών και θα αυξήσει την συνάφεια και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν, με θετικά αποτελέσματα για την κοινωνική προστασία και για τις ομάδες που είναι περισσότερο απομακρυσμένες από την αγορά εργασίας. Οι μακροχρόνια άνεργοι θα επωφεληθούν από την απλουστευμένη πρόσβαση στην υπηρεσία, ενώ οι αρχές απασχόλησης και οι κοινωνικές αρχές, καθώς και οι πάροχοι υπηρεσιών θα πρέπει να προσαρμόσουν τις διαδικασίες και να συνεργαστούν για την επίτευξη συμφωνιών ένταξης στην εργασία.

Δεν προβλέπεται κόστος συμμόρφωσης για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και τους εργοδότες. Διαδικτυακά κανάλια μπορούν να χρησιμοποιούνται για τη διενέργεια αξιολογήσεων, την παρακολούθηση και επικαιροποίηση των συμφωνιών ένταξης στην εργασία και για την πρόσβαση σε υπηρεσίες και κίνητρα για τους εργοδότες.

Η πρωτοβουλία ενισχύει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες υποστήριξης και η δημιουργία μιας προσέγγισης εξατομικευμένων υπηρεσιών για τους μακροχρόνια ανέργους εγγυάται και ενισχύει περαιτέρω το δικαίωμα πρόσβασης σε δωρεάν υπηρεσίες ευρέσεως εργασίας που προβλέπει το άρθρο 29 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Επιπλέον, με την παροχή καλύτερης προστασίας στους μακροχρόνια ανέργους τηρούνται δεόντως οι αρχές που κατοχυρώνονται στο άρθρο 34 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, δεδομένου ότι η εν λόγω παροχή βελτιώνει το δικαίωμα πρόσβασης στις παροχές κοινωνικής ασφάλειας και στις υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας σε περίπτωση απώλειας της απασχόλησης των μακροχρόνια ανέργων, συμβάλλει στην καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και, σε τελική ανάλυση, ενισχύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

5.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου θα έχει συνέπειες για την κατανομή των πόρων σε εθνικό επίπεδο, ιδίως μέσω της ανακατανομής των προγραμμάτων του ΕΚΤ για την άμεση παροχή υπηρεσιών και μέσω της αρχικής επένδυσης στην ικανότητα εξυπηρέτησης και συντονισμού. Η σύσταση παρέχει ένα ευέλικτο πλαίσιο παρέμβασης, ώστε τα κράτη μέλη να είναι σε θέση να προσαρμόσουν την υφιστάμενη κατανομή πόρων για στήριξη των ανέργων, καθώς και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες σύμφωνα με τη δημοσιονομική τους κατάσταση.

Παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή συνεπάγεται ένα αρχικό διοικητικό κόστος για τον καθορισμό συντονισμένων παροχών και εξατομικευμένης στήριξης, ο συνολικός δημοσιονομικός αντίκτυπος αναμένεται να είναι περιορισμένος ή ακόμα και θετικός μεσοπρόθεσμα αν το αποτέλεσμα είναι περισσότερες περιπτώσεις μετάβασης στην απασχόληση, ιδίως αν η εφαρμογή συνοδεύεται από άλλες σχετικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας.

Τα κονδύλια του προϋπολογισμού για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της υλοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της πρόσθετης επένδυσης στη διοικητική ικανότητα για τους αρμόδιους για την αγορά εργασίας θεσμούς, καθώς και τους κοινωνικούς θεσμούς.

Τα σχέδια κοινωνικής καινοτομίας για την επιστροφή των μακροχρόνια ανέργων στην εργασία μπορούν να συγχρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του συμφωνηθέντος προϋπολογισμού για τον θεματικό τομέα Progress του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία («EaSI») για την περίοδο 2014-2020, μέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων.

Η προτεινόμενη σύσταση του Συμβουλίου δεν απαιτεί πρόσθετους πόρους από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και ανθρώπινους πόρους για την Επιτροπή.

6.        ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Ο γενικός στόχος της προτεινόμενης σύστασης του Συμβουλίου είναι η αύξηση των ποσοστών μετάβασης στην απασχόληση των μακροχρόνια ανέργων. Οι στόχοι στους οποίους θα συμβάλει η παρούσα πρωτοβουλία είναι οι εξής: 1) αύξηση της κάλυψης με υψηλότερα ποσοστά εγγραφής και ενεργή στήριξη των μακροχρόνια ανέργων, 2) διασφάλιση της συνέχειας και του συντονισμού μεταξύ των σχετικών υπηρεσιών και 3) αύξηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων που έχουν ως στόχο τους μακροχρόνια άνεργους και τους εργοδότες.

Κατ’ ουσίαν, προτείνει τρία συγκεκριμένα μέτρα που ανοίγουν τον δρόμο για την ένταξη στην αγορά εργασίας:

1) ενθαρρύνεται η εγγραφή σε μια υπηρεσία απασχόλησης·

2) αξιολογούνται οι ατομικές ανάγκες και οι δυνατότητες του μακροχρόνια ανέργου προτού συμπληρώσει 18 μήνες ανεργίας·

3) προσφέρεται στον μακροχρόνια άνεργο μια συμφωνία ένταξης στην εργασία το αργότερο όταν συμπληρώσει 18 μήνες ανεργίας.

Η παρούσα σύσταση στοχεύει στην ένταξη της ομάδας-στόχου στην αγορά εργασίας. Ως εκ τούτου, η ποιότητα των προσφορών και των μέτρων που προτείνονται στο πλαίσιο των συμφωνιών ένταξης στην εργασία πρέπει να ανταποκρίνεται σε αυτόν τον στόχο και θα μετράται βάσει αυτού.

Διάφορα στοιχεία της σύστασης, ιδίως τα μέτρα για ενθάρρυνση της εγγραφής, η εξατομικευμένη προσέγγιση και η παροχή υπηρεσιών στους εργοδότες, μπορούν να εφαρμοστούν με υψηλό βαθμό ευελιξίας που επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν ή να συνδυάζουν υφιστάμενες πρακτικές και μέτρα.

Ενθάρρυνση της εγγραφής σε υπηρεσία απασχόλησης

Ενθάρρυνση της εγγραφής των μακροχρόνια ανέργων στις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης ή άλλες υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας μέσω της παροχής πληροφοριών με την υποστήριξη συνεργασιών, οι οποίες αποσαφηνίζουν τη διαθέσιμη προσφορά στήριξης για μια δίοδο ένταξης στην αγορά εργασίας προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες.

Ατομική αξιολόγηση και προσέγγιση

Η στήριξη των μακροχρόνια ανέργων απαιτεί ένα συνδυασμό μέτρων που αναγνωρίζουν και επιδιώκουν την αντιμετώπιση όλων των προκλήσεων που προκύπτουν. Η προτεινόμενη σύσταση περιέχει μια πρόσκληση για τον καθορισμό λεπτομερών ατομικών αξιολογήσεων των μακροχρόνια ανέργων κατά την περίοδο μεταξύ 12 και 18 μηνών ανεργίας. Αυτό δεν αποκλείει τις ατομικές αξιολογήσεις σε προηγούμενα στάδια της περιόδου ανεργίας - μάλιστα μια πρώτη αξιολόγηση και στοχοθετημένα μέτρα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο να περιέλθει ο άνεργος σε μακροχρόνια ανεργία. Οι εις βάθος ατομικές αξιολογήσεις πρέπει να περιλαμβάνουν έλεγχο δεξιοτήτων και να οδηγούν στην παροχή συμβουλών και καθοδήγησης με βάση την πείρα, το ιστορικό αναζήτησης εργασίας και τα εμπόδια στην απασχόληση που σχετίζονται με το φύλο, και λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Συμφωνίες ένταξης στην εργασία

Η συμφωνία ένταξης στην εργασία συνίσταται σε μια εξατομικευμένη προσφορά παρέμβασης που συνδυάζει μέτρα που παρέχονται από διάφορους οργανισμούς (υπηρεσίες απασχόλησης, υπηρεσίες εκπαίδευσης και κατάρτισης, κοινωνικές υπηρεσίες) και προσδιορίζουν αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις. Η συμφωνία αυτή θα προσφέρεται σε όλους τους μακροχρόνια ανέργους έξω από τα όρια των εγγυήσεων για τη νεολαία, το αργότερο όταν θα έχουν συμπληρώσει 18 μήνες ανεργίας.

Η ατομική αξιολόγηση οδηγεί σε ένα σχέδιο με στόχο το άνοιγμα ενός δρόμου επιστροφής στην εργασία. Η σύσταση προτείνει να ακολουθηθεί μια προσέγγιση συμφωνίας ένταξης στην εργασία.

Η προσέγγιση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει:

Μια ατομική προσφορά υπηρεσιών που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις ικανότητες του μακροχρόνια ανέργου και να βασίζεται στα μέτρα που είναι διαθέσιμα σε εθνικό επίπεδο (βοήθεια στην αναζήτηση εργασίας, εκπαίδευση, κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της γλωσσικής, επαγγελματική εμπειρία, επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης, καθοδήγηση, συμβουλευτική χρέους, αποκατάσταση, υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, στήριξη στέγασης και μετακίνησης), και να καθορίζει μια εξατομικευμένη πορεία επιστροφής στην εργασία.

Μια γραπτή συμφωνία μεταξύ του μακροχρόνια ανέργου και ενός ενιαίου σημείου επαφής σχετικά με την προσφορά, υπό τη μορφή των αντίστοιχων δικαιωμάτων και ευθυνών, προκειμένου να διασφαλίζεται κοινή δέσμευση (π.χ. συμμετοχή σε κατάρτιση, συνεντεύξεις και παροχή συμβουλών), τόσο από τον δικαιούχο όσο και από τον εμπλεκόμενο οργανισμό.

Τη δημιουργία ενός ενιαίου σημείου προσωπικής επαφής ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια και η συνοχή της στήριξης που προσφέρουν οι διάφορες υπηρεσίες, όπως οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, οι κοινωνικές υπηρεσίες και οι δήμοι. Τα κράτη μέλη θα θεσπίσουν τις νομικές και θεσμικές ρυθμίσεις προκειμένου να παρέχουν ένα συντονισμένο φάσμα υπηρεσιών στους μακροχρόνια ανέργους. Το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει να καλύπτει οργανισμούς επιφορτισμένους με την αναζήτηση εργασίας, τη διαχείριση των παροχών και των κυρώσεων, τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και τις υποστηρικτικές υπηρεσίες κ.λπ. Αυτό περιλαμβάνει μηχανισμούς για την συγκέντρωση πληροφοριών και, όπου είναι δυνατό, την ανταλλαγή δεδομένων ώστε να δοθεί σε όλους τους αρμόδιους υπαλλήλους πρόσβαση στα έγγραφα του ιστορικού του πελάτη.

Συμμετοχή των εργοδοτών

Για να βοηθηθούν οι μακροχρόνια άνεργοι να επιστρέψουν στην πρωτογενή αγορά εργασίας, οι ανάγκες των εργοδοτών πρέπει επίσης να εξυπηρετηθούν καλύτερα από τις υπηρεσίες απασχόλησης και στήριξης. Η αποτελεσματικότητα των μέτρων ένταξης μπορεί να βελτιωθεί με την ισχυρότερη συμμετοχή των εργοδοτών.

Ένα ενισχυμένο φάσμα υπηρεσιών, καθώς και πιο επικεντρωμένα κίνητρα για τους εργοδότες μπορούν να αυξήσουν την δέσμευση των εργοδοτών, μεριμνώντας παράλληλα για την ελαχιστοποίηση του διοικητικού φόρτου, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), ώστε να έχουν πρόσβαση σε αυτή την στήριξη.

Η σύσταση καλεί τα κράτη μέλη να αναθεωρήσουν και να προσαρμόσουν τις πολιτικές τους με στόχο την περαιτέρω συμμετοχή των εργοδοτών στην επιστροφή των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους μπορεί να παράσχει την ώθηση προς τον σκοπό αυτό. Η ανακατανομή υφιστάμενων πόρων σε καλά στοχευμένα οικονομικά κίνητρα, όταν συνοδεύονται από υπηρεσίες που παρέχονται στους εργοδότες όπως προκαταρκτικός έλεγχος των δυνητικών υποψηφίων, υποστήριξη κατά την πρόσληψη και μετά από αυτήν, και κατάρτιση με βάση την εργασία, καθιστούν τα εν λόγω προγράμματα πιο ελκυστικά για τους εργοδότες.

Η Επιτροπή αποφασίζει να υποβάλει πρόταση για σύσταση του Συμβουλίου για την υποστήριξη της ένταξης των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας.

2015/0219 (NLE)

Πρόταση

ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 292, σε συνδυασμό με το άρθρο 149,

Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1)Σε επίπεδο ΕΕ, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο μετά την χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση του 2008-09. Επί του παρόντος είναι σε καθοδική πορεία αλλά η μακροχρόνια ανεργία εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλή. Η μακροχρόνια ανεργία πλήττει τα κράτη μέλη σε διαφορετικό βαθμό, ιδίως καθώς ο αντίκτυπος της κρίσης υπήρξε άνισος και οι χώρες διαφέρουν από άποψη μακροοικονομικής κατάστασης, καθώς και από άποψη οικονομικής δομής και λειτουργίας της αγοράς εργασίας.

(2)Μετά από σειρά ετών χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης και ανεπαρκούς δημιουργίας θέσεων εργασίας, η μακροχρόνια ανεργία, η οποία ορίζεται ως η ανεργία που διαρκεί περισσότερο από 12 μήνες, το 2014 έπληξε πάνω από 12 εκατομμύρια εργαζομένους ή το 5% του ενεργού πληθυσμού της ΕΕ, εκ των οποίων το 62% ήταν άνεργοι για τουλάχιστον δύο συνεχόμενα έτη.

(3)Η μακροχρόνια ανεργία πλήττει τα εν λόγω άτομα, μειώνοντας τη δυνητική ανάπτυξη των οικονομιών της ΕΕ, αυξάνοντας τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού, της φτώχειας και των ανισοτήτων και αυξάνοντας το κόστος των κοινωνικών υπηρεσιών και των δημόσιων οικονομικών. Η μακροχρόνια ανεργία οδηγεί σε απώλεια εισοδήματος, εξασθένιση των δεξιοτήτων, υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας και αύξηση της φτώχειας των νοικοκυριών.

(4)Μεταξύ των πλέον ευάλωτων στη μακροχρόνια ανεργία είναι άτομα με χαμηλού επιπέδου δεξιότητες ή προσόντα, υπήκοοι τρίτων χωρών, άτομα με αναπηρία και μειονότητες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, όπως οι Ρομά. Η προηγούμενη απασχόληση διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο, δεδομένου ότι σε ορισμένες χώρες οι τομεακές και συγκυριακές πτυχές είναι βασικές για την αιτιολόγηση της διατήρησης της μακροχρόνιας ανεργίας.

(5)Κάθε χρόνο, σχεδόν το ένα πέμπτο των μακροχρόνια ανέργων αποθαρρύνεται και περνά στην αεργία λόγω των ανεπιτυχών προσπαθειών εύρεσης εργασίας. Καθώς τα εμπόδια για την ένταξη στην αγορά εργασίας είναι ποικίλα και συχνά συσσωρεύονται, η ένταξη στην αγορά εργασίας απαιτεί μια διαφορετική, εξατομικευμένη προσέγγιση.

(6)Οι μακροχρόνια άνεργοι αντιπροσωπεύουν το ήμισυ του συνόλου των ανέργων στην ΕΕ αλλά αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το ένα πέμπτο των συμμετεχόντων σε ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας. Αντίστοιχα, ένα χαμηλό ποσοστό μακροχρόνια ανέργων (κατά μέσο όρο 24%) καλύπτονται από επιδόματα ανεργίας.

(7)Οι επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο θα πρέπει να βελτιωθούν και να καταστούν πιο αποτελεσματικές, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων με καλές και σχετικές ικανότητες, να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις σε δεξιότητες, και να τεθούν τα θεμέλια για μια ομαλή μετάβαση από τη μάθηση στην εργασία και για μια διαρκή απασχολησιμότητα. Η βελτίωση των επιδόσεων και της συνάφειας των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης θα βοηθήσει στη μείωση του αριθμού νέων ανέργων. Για τον σκοπό αυτό, ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να συνεχιστεί σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, το στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (ΕΚ 2020) 15 , τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις βασικές ικανότητες της διά βίου μάθησης 16 και τη σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας 17 .

(8)Προκειμένου να αναπτυχθεί μια συντονισμένη στρατηγική για την απασχόληση, οι κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών 18 απαιτούν η μακροχρόνια και η διαρθρωτική ανεργία να μειωθούν σημαντικά μέσω ευρέων και αλληλοενισχυόμενων στρατηγικών που περιλαμβάνουν εξατομικευμένη ενεργή στήριξη για την επιστροφή στην αγορά εργασίας.

(9)Οι κατευθυντήριες γραμμές καλούν τα κράτη μέλη να προαγάγουν την απασχολησιμότητα με την πραγματοποίηση επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο μέσω των κατάλληλων συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, να είναι αποτελεσματικά και αποδοτικά ώστε να αναβαθμιστεί το επίπεδο δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, οι κατευθυντήριες γραμμές καλούν ειδικά τα κράτη μέλη να προωθήσουν τα συστήματα εκμάθησης με βάση την εργασία, όπως τα διττά συστήματα μάθησης, και να αναβαθμίσουν την επαγγελματική κατάρτιση. Οι κατευθυντήριες γραμμές, γενικότερα, ζητούν από τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη τις αρχές της ευελιξίας και να ενισχύσουν τα ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα, τη στόχευση, την εμβέλεια, την κάλυψη και την αλληλεπίδρασή τους με τη στήριξη του εισοδήματος και την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών.

(10)Οι δράσεις που προτείνονται στην παρούσα σύσταση θα πρέπει να είναι απολύτως συμβατές με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που εκδίδονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και η εφαρμογή τους πρέπει να πραγματοποιείται σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

(11)Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο είναι το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας. Για την περίοδο 2014-2020, τα κράτη μέλη έχουν διαθέσει σημαντική χρηματοδότηση για τη στήριξη της ένταξης των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Άλλα ταμεία, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, μπορούν επίσης να συμπληρώσουν τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο σύμφωνα με τα κονδύλια που διατίθενται για τις σχετικές επενδυτικές προτεραιότητες για την περίοδο 2014-2020, δηλαδή τη στήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας και τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

(12)Η σύσταση του Συμβουλίου του 2012 σχετικά με την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης κάνει έκκληση για τη λήψη μέτρων για την παροχή στους πολίτες της δυνατότητας να αποδείξουν τις γνώσεις που απέκτησαν εκτός του επίσημου πλαισίου εκπαίδευσης και κατάρτισης.

(13)Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2013 19 τόνισε ότι η αντιμετώπιση της ανεργίας αποτελεί τη σημαντικότερη κοινωνική πρόκληση και ότι η μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας και η εξασφάλιση της πλήρους συμμετοχής των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων είναι ζωτικής σημασίας.

(14)Το Συμβούλιο Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών 20 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μακροχρόνια ανεργία έχει καταστεί κρίσιμο ζήτημα και απαιτεί επείγουσα προσοχή και δράση. Η μακροχρόνια ανεργία έχει επίσης αναγνωριστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 21 και το Συμβούλιο 22 ως μείζον εμπόδιο για την ανάπτυξη.

(15)Χρειάζονται πιο εντατικές προσπάθειες για την ένταξη στην αγορά εργασίας εκείνων που πλήττονται περισσότερο από τη μακροχρόνια ανεργία. Αυτό θα πρέπει να συμβαδίζει με τη βελτίωση της εγγραφής στις υπηρεσίες απασχόλησης και σε άλλους αρμόδιους οργανισμούς προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ελλιπής κάλυψη των μέτρων στήριξης.

(16)Τα μέτρα πρόληψης και ενεργοποίησης που επικεντρώνονται κυρίως στην αρχή της περιόδου ανεργίας θα πρέπει να συμπληρωθούν. Ειδική δράση για τους μακροχρόνια ανέργους θα πρέπει να ληφθεί το αργότερο γύρω στους 18 μήνες ανεργίας, καθώς αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία οι μηχανισμοί και οι υπηρεσίες στήριξης για την συγκεκριμένη ομάδα αλλάζουν στα περισσότερα κράτη μέλη.

(17)Οι εξατομικευμένες προσεγγίσεις για την υποστήριξη των μακροχρόνια ανέργων πρέπει να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια που οδηγούν στη διατήρηση της ανεργίας, ενημερώνοντας και συμπληρώνοντας την αρχική αξιολόγηση που διενεργείται κατά την εγγραφή. Αυτό θα καθοδηγεί τους αναζητούντες εργασία προς υπηρεσίες στήριξης όπως συμβουλευτική χρέους, αποκατάσταση, κοινωνική εργασία, υπηρεσίες φροντίδας, ένταξη των μεταναστών, στήριξη στέγασης και μετακίνησης, που αντιμετωπίζουν τα εμπόδια στην εργασία και ενισχύουν τα άτομα που αναζητούν εργασία στην επίτευξη σαφών στόχων που οδηγούν στην απόκτηση εργασίας.

(18)Η συμμετοχή των εργοδοτών στην ένταξη των μακροχρόνια ανέργων έχει καίρια σημασία και πρέπει να υποστηριχθεί με την παροχή ειδικών υπηρεσιών από τις υπηρεσίες απασχόλησης οι οποίες να συνοδεύονται από καλά στοχευμένα οικονομικά κίνητρα και τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων.

(19)Πρόσφατες πολιτικές πρωτοβουλίες όπως οι εγγυήσεις για τη Νεολαία 23 κάνουν έκκληση για συνεργασία ως μια νέα μέθοδο για την υλοποίηση της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης. Η παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών έχει ζωτική σημασία, ιδίως στα κράτη μέλη όπου οι αρμοδιότητες για τη στήριξη των μακροχρόνια ανέργων κατανέμονται μεταξύ των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

(20)Για τους σκοπούς της παρούσας σύστασης, μια συμφωνία ένταξης στην εργασία νοείται ως μια γραπτή συμφωνία μεταξύ του αιτούντος εργασία και του ενιαίου σημείου επαφής με στόχο τη διευκόλυνση της μετάβασης στην απασχόληση στην αγορά εργασίας. Όντας σχεδιασμένες για να αντικατοπτρίζουν την ατομική κατάσταση του αιτούντος εργασία, οι συμφωνίες αυτές απαριθμούν αναλυτικά μια δέσμη εξατομικευμένων μέτρων που είναι διαθέσιμα σε εθνικό επίπεδο (αγορά εργασίας, εκπαίδευση, κατάρτιση, κοινωνικές υπηρεσίες), στόχος των οποίων είναι να υποστηρίζουν και να ενδυναμώνουν τα άτομα που αναζητούν εργασία ώστε να ξεπεράσουν τα δικά τους εμπόδια στην ανεύρεση εργασίας. Οι συμφωνίες καθορίζουν στόχους, χρονοδιαγράμματα, ρήτρες αμοιβαίων ευθυνών και ελέγχου, και αναφέρουν τόσο τα ενεργά μέτρα στήριξης του εισοδήματος όσο και τις διαθέσιμες υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης. Οι συμφωνίες ένταξης στην εργασία συνδέουν τη λήψη ωφελημάτων με τη συμμετοχή σε ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας και τις δραστηριότητες αναζήτησης εργασίας, σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία.

(21)Οι δράσεις που προτείνονται στην παρούσα σύσταση λαμβάνουν υπόψη την ποικιλομορφία των κρατών μελών και τα διαφορετικά σημεία εκκίνησής τους όσον αφορά τα επίπεδα της μακροχρόνιας ανεργίας, το θεσμικό πλαίσιο και την ικανότητα των διάφορων συντελεστών της αγοράς εργασίας. Θα συμπληρώσουν και θα ενισχύσουν την πολιτική προσέγγιση που εφαρμόζεται επί του παρόντος από πολλά κράτη μέλη, ιδίως μέσω της θέσπισης ευέλικτων μέτρων όπως η εξατομικευμένη προσέγγιση, η συμμετοχή των εργοδοτών και οι ολοκληρωμένες υπηρεσίες.

(22)Οι δράσεις στο πλαίσιο της προτεινόμενης σύστασης τηρούν, ενισχύουν και ενδυναμώνουν δεόντως τα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως όπως αυτά ορίζονται από το άρθρο 29 και το άρθρο 34 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΣΥΝΙΣΤΑ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ:

Υποστήριξη της εγγραφής των ατόμων που αναζητούν εργασία και στενότερο προσανατολισμό προς την αγορά εργασίας των μέτρων ένταξης. Παροχή ατομικής αξιολόγησης στου εγγεγραμμένους μακροχρόνια ανέργους. Προσφορά συγκεκριμένης συμφωνίας ένταξης στην εργασία το αργότερο όταν συμπληρώσουν 18 μήνες ανεργίας. Προς τούτο:

Εγγραφή

(1)Ενθάρρυνση της εγγραφής των μακροχρόνια ανέργων στις υπηρεσίες απασχόλησης, ιδίως μέσω βελτιωμένης παροχής πληροφοριών σχετικά με τη διαθέσιμη στήριξη.

Ατομική αξιολόγηση και προσέγγιση

Οι υπηρεσίες απασχόλησης, μαζί με άλλους εταίρους που υποστηρίζουν την ένταξη στην αγορά εργασίας, παρέχουν εξατομικευμένη καθοδήγηση στους ενδιαφερόμενους.

(2)Εξασφαλίζουν ότι σε όλους τους μακροχρόνια ανέργους προσφέρονται εις βάθος ατομικές εκτιμήσεις και καθοδήγηση το αργότερο όταν συμπληρώσουν 18 μήνες ανεργίας. Η αξιολόγηση θα πρέπει να καλύπτει τις προοπτικές απασχολησιμότητάς τους, τυχόν εμπόδια για την απασχόληση καθώς και προηγούμενες προσπάθειες εύρεσης εργασίας.

(3)Ενημέρωση των μακροχρόνια ανέργων σχετικά με προσφορές θέσεων εργασίας και τη διαθέσιμη υποστήριξη σε διάφορους τομείς της οικονομίας, των περιφερειών και άλλων κρατών μελών, ιδίως μέσω των ευρωπαϊκών υπηρεσιών απασχόλησης (EURES).

Συμφωνίες ένταξης στην εργασία

Στους εγγεγραμμένους μακροχρόνια ανέργους που δεν καλύπτονται από τις εγγυήσεις για τη νεολαία προσφέρεται συμφωνία ένταξης στην εργασία το αργότερο όταν θα έχουν συμπληρώσει 18 μήνες ανεργίας. Τούτο θα πρέπει να περιλαμβάνει, ως ελάχιστη απαίτηση, προσφορά εξατομικευμένων υπηρεσιών που να αποσκοπούν στην εξεύρεση εργασίας και τον προσδιορισμό ενός ενιαίου σημείου επαφής.

(4)Θα υποβάλλεται μια προσφορά που να στοχεύει στις ειδικές ανάγκες των μακροχρόνια ανέργων και να συνδυάζει υπηρεσίες και μέτρα που παρέχονται από διαφορετικούς οργανισμούς υπό μορφή μιας συμφωνίας ένταξης στην εργασία.

α)Η προσφορά θα πρέπει να αναφέρει λεπτομερώς σαφείς στόχους και υποχρεώσεις που θα πρέπει να πληρούν οι μακροχρόνια άνεργοι, όπως η δραστηριοποίηση για την εξεύρεση εργασίας, η αποδοχή των προσφορών κατάλληλης εργασίας και να παρίστανται και να συμμετέχουν σε μέτρα εκπαίδευσης ή κατάρτισης, εργασίας ή απόκτησης δεξιοτήτων.

β)Η προσφορά θα πρέπει επίσης να αναφέρει τις υποχρεώσεις των παρόχων υπηρεσιών προς τον μακροχρόνια άνεργο. Ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις, η εν λόγω υποστήριξη δύναται να περιλαμβάνει βοήθεια για την αναζήτηση εργασίας, επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης, αποκατάσταση, παροχή συμβουλών και καθοδήγηση, εκπαίδευση και κατάρτιση, εργασιακή εμπειρία και κοινωνικές υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως η προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, οι υπηρεσίες υγείας και μακροχρόνιας φροντίδας, η στέγαση, συμβουλευτική χρέους και υποστήριξη μεταφοράς.

(5)Θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή οι νομικές και θεσμικές ρυθμίσεις προκειμένου να εξασφαλίζεται η συνεχής και συντονισμένη προσφορά υπηρεσιών μέσω ενιαίου σημείου επαφής, το οποίο θα πρέπει να παρέχει συμβουλές στους δικαιούχους και απλοποιημένη πρόσβαση στις παροχές, την απασχόληση και τις κοινωνικές υπηρεσίες στήριξης.

Θα πρέπει να διευκολύνεται η ομαλή και ασφαλής διαβίβαση σχετικών πληροφοριών που αφορούν το ιστορικό στήριξης και τις ατομικές αξιολογήσεις των ατόμων που αναζητούν εργασία μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί προστασίας των δεδομένων, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη συνέχεια της παροχής υπηρεσιών.

Όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες θα πρέπει να λαμβάνουν όλες τις σχετικές πληροφορίες για κενές θέσεις εργασίας και δυνατότητες κατάρτισης. Θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι τα παραπάνω φτάνουν στους μακροχρόνια ανέργους, ανεξάρτητα από τον πάροχο της υπηρεσίας.

(6)Θα πρέπει να παρακολουθείται σε τακτική βάση η συμφωνία ένταξης στην εργασία υπό το πρίσμα των αλλαγών στην κατάσταση του ατόμου και, εάν είναι αναγκαίο, να αναπροσαρμόζεται η συμφωνία προκειμένου να διασφαλίζεται μια εξατομικευμένη πορεία επιστροφής στην απασχόληση.

Στενότεροι δεσμοί με τους εργοδότες

(7)Δημιουργία συμπράξεων μεταξύ των εργοδοτών, των κοινωνικών εταίρων, των υπηρεσιών απασχόλησης, των δημόσιων αρχών και των κοινωνικών υπηρεσιών, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι προσφορές εστιάζουν στις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.

(8)Ανάπτυξη υπηρεσιών για τους εργοδότες, όπως ο έλεγχος των κενών θέσεων εργασίας, υποστήριξη πρόσληψης, καθοδήγηση και κατάρτιση στο χώρο εργασίας και στήριξη μετά την πρόσληψη για τη διευκόλυνση της επαγγελματικής επανένταξης των μακροχρόνια ανέργων.

(9)Εστίαση οικονομικών κινήτρων σε προγράμματα που στηρίζουν την άμεση ένταξη στην αγορά εργασίας, όπως επιδοτήσεις πρόσληψης και απαλλαγές από την καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, έτσι ώστε να αυξηθούν οι ευκαιρίες απασχόλησης.

Αξιολόγηση και παρακολούθηση

(10)Στο πλαίσιο της επιτροπής απασχόλησης, από [...] [εντός 6 μηνών μετά την έκδοση της σύστασης], κατάρτιση μιας σειράς δεικτών παρακολούθησης και κατευθυντήριων γραμμών για τις εθνικές αξιολογήσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού υποβολής εκθέσεων. Οι δείκτες θα πρέπει να επιτρέπουν να αναλυθεί ο βαθμός στον οποίο οι μακροχρόνια άνεργοι απέκτησαν απασχόληση, το αν η ένταξή τους στην αγορά εργασίας είναι βιώσιμη, καθώς και η χρησιμότητα και ο αντίκτυπος των συμφωνιών ένταξης στην εργασία.

ΣΥΝΙΣΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ:

(11)Να ενθαρρύνει την αξιολόγηση των επιδόσεων των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης όσον αφορά την ένταξη στην αγορά εργασίας των μακροχρόνια ανέργων, καθώς και την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών σύμφωνα με τη διαδικασία συγκριτικής μάθησης του ευρωπαϊκού δικτύου δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, που συστάθηκε δυνάμει της απόφασης αριθ. 573/2014/ΕΕ.

(12)Να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη ώστε να υπάρξει βέλτιστη χρήση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων, ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης, σύμφωνα με τις σχετικές επενδυτικές προτεραιότητες για τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020.

(13)Να στηρίξει και να συντονίσει εθελοντικές πρωτοβουλίες και συμμαχίες εταιρειών που ασχολούνται με την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας.

(14)Να υποστηρίξει σχέδια κοινωνικής καινοτομίας για την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας, ιδίως με τον θεματικό τομέα Progress του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία («EaSI»).

(15)Να αξιολογήσει, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και κατόπιν διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη, τη δράση που αναλήφθηκε ως ανταπόκριση στην παρούσα σύσταση, και να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο έως τις... [3 έτη μετά την έκδοση της σύστασης] σχετικά με τα διδάγματα που αντλήθηκαν.

(1) Στην ΕΕ των 28, το ποσοστό ανεργίας των νέων ήταν στο 20,4% τον Ιούλιο του 2015. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ανεργία των νέων και τις δράσεις σε επίπεδο ΕΕ: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1036

(2) Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας αναφέρεται στον αριθμό των ανθρώπων που είναι άνεργοι και αναζητούν ενεργά απασχόληση επί τουλάχιστον ένα έτος, βλ. Eurostat: http://ec.europa.eu/eurostat/statistics- explained/index.php/Glossary:Long-term_unemployment .

(3) Στοιχεία από την έρευνα εργατικού δυναμικού, 2014.

(4) COM (2014) 902 final.

(5) Έκθεση σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών: Απασχόληση και κοινωνικές πτυχές στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2015 (A8-0043/2015).

(6) Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2015 και Κοινή Έκθεση για την Απασχόληση: πολιτική καθοδήγηση για την πολιτική απασχόλησης και την κοινωνική πολιτική, 6147/15.

(7) http://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2014/html/sp140822.en.html.

(8) Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2015 και Κοινή Έκθεση για την Απασχόληση: πολιτική καθοδήγηση για την πολιτική απασχόλησης και την κοινωνική πολιτική, 6147/15.

(9) Πρόταση για απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών, COM/2015/098 final.

(10)

   Συστάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων, ΕΕ 215/C 272 της 18.08.2015.

(11) http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=14186&langId=en .

(12) Ο χάρτης πορείας διατίθεται στον ιστότοπο: http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/index_en.htm

(13) Βλέπε σύσταση της Επιτροπής της 3.10.2008, σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας (2008/867/ΕΚ, ΕΕ L 307 της 18.11.2008, σ. 11) και SWD (2013) 39 final σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις.

(14) Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την πρόταση, ενότητα 7.1.

(15) Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 12ης Μαΐου 2009, σχετικά με ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης («ΕΚ 2020»)

(16) Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης.

(17) C(2008) 5737

(18) COM(2015) 098

(19) EUCO 23/13.

(20) 6974/15 3374η συνάντηση του Συμβουλίου Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών· Βρυξέλλες, 9 Μαρτίου 2015.

(21) Έκθεση σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών: Απασχόληση και κοινωνικές πτυχές στην Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2015 (A8-0043/2015).

(22) Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την «Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2015 και Κοινή Έκθεση για την Απασχόληση: πολιτικές κατευθύνσεις για την πολιτική απασχόλησης και την κοινωνική πολιτική» 6147/15.

(23) Σύσταση του Συμβουλίου, της 22ας Απριλίου 2013, για τη θέσπιση εγγυήσεων για τη νεολαία (2013/C 120/01).