15.2.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 44/153

1.1

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή και η συνεργασία συνιστούν ουσιαστικές προϋποθέσεις για τη σωστή διαμόρφωση των πολιτικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, την υλοποίησή τους στην πράξη και την αποτελεσματική τους ολοκλήρωση.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει τα εξής:

1.2

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι είναι ανάγκη να ενισχυθεί η Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση, προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία της Νομισματικής Ένωσης προς όφελος όλων. Συγχρόνως, είναι επιτακτικά αναγκαίο να εξαχθούν διδάγματα από την πράξη. Για τον σκοπό αυτόν, ο κοινωνικός διάλογος και ο διάλογος με την κοινωνία πολιτών είναι απολύτως απαραίτητος τόσο σε θέματα οικονομικής πολιτικής όσο και σε θέματα δημοσιονομικής πολιτικής και κοινωνικής συνοχής.

1.3

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της Επιτροπής για την κατάρτιση ενός πίνακα αποτελεσμάτων με τους δείκτες απασχόλησης, καθώς και για την παρακολούθηση των εθνικών σχεδίων για την απασχόληση. Οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στην κατάρτιση αυτού του πίνακα δεικτών και κριτηρίων για την αξιολόγηση των εθνικών προγραμμάτων απασχόλησης.

1.4

Σχετικά με τη διαμόρφωση των μισθών, η ΕΟΚΕ θα ήθελε να υπενθυμίσει στην Επιτροπή ότι οι μισθοί και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις υπάγονται στις αρμοδιότητες των κοινωνικών εταίρων, όπως, άλλωστε ορίζει και η Συνθήκη της ΕΕ.

1.5

Η ΕΟΚΕ απευθύνει, συνεπώς, έκκληση στους ευρωπαίους πολιτικούς ιθύνοντες να ενσωματώσουν τον κοινωνικό διάλογο και τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών με διαρθρωμένο τρόπο στις διάφορες πολιτικές διεργασίες της διαδικασίας «Ευρώπη 2020». Η εμπειρία που έχει αποκτηθεί στον τομέα αυτόν, δείχνει, ωστόσο, ότι το κέντρο βάρους έχει μετατοπιστεί από το εθνικό στο ευρωπαϊκό επίπεδο, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται ο ρόλος και η ποιότητα του κοινωνικού διαλόγου και της συμμετοχής της κοινωνίας πολιτών.

1.6

Η ΕΟΚΕ προτείνει, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, να συμμετάσχουν εγκαίρως οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι μέσω του κοινωνικού διαλόγου και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών στην προετοιμασία της ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης και τονίζει ότι η συμμετοχή αυτή θα ήταν εξίσου επιθυμητή και όσον αφορά τον καθορισμό των προτεραιοτήτων των κατευθυντήριων γραμμών για την πολιτική απασχόλησης και των Κυρίων Προσανατολισμών της Οικονομικής Πολιτικής.

2.1

Στις 30 Μαΐου 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωση με τίτλο «Δράση για τη σταθερότητα, την ανάπτυξη και την απασχόληση» (COM (2012) 299). Η ανακοίνωση συνιστά καίριο στοιχείο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, το οποίο ξεκινά με την ετήσια ανασκόπηση της ανάπτυξης που καταρτίζει η Επιτροπή και λήγει με τη διατύπωση συγκεκριμένων συστάσεων ανά χώρα που εγκρίνονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

2.2

Μετά από αίτηση της Επιτροπής, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να εκδώσει γνωμοδότηση για την ανακοίνωση με θέμα «Δράση για τη σταθερότητα, την ανάπτυξη και την απασχόληση». Η γνωμοδότηση εστιάζεται σε μία ειδική πτυχή και ιδιαίτερα στην ευθύνη που φέρουν από κοινού οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και στη συνδρομή που μπορούν να προσφέρουν. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν κατά τη διαμόρφωση και την εφαρμογή πολιτικών που θα επαναφέρουν την οικονομική ανάπτυξη, θα συμβάλουν στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας και θα αποκαταστήσουν την οικονομική σταθερότητα.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί μέσω της γνωμοδότησης αυτής, και μετά από την ανάλυση ορισμένων τομέων πολιτικής, να διατυπώσει συστάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών θα μπορούσαν να διαδραματίσουν μεγαλύτερο, θετικότερο και αποφασιστικότερο ρόλο κατά το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Στη συνέχεια, το επόμενο βήμα θα είναι να εκπονήσει η ΕΟΚΕ μία γνωμοδότηση για την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης 2013, στην οποία θα εξετάσει όλους τους τομείς πολιτικής που παρουσιάζει η Επιτροπή.

2.3

Καταρχάς, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής περιορίζει την αναφορά του ρόλου των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας πολιτών σε τρία μόνο θέματα, ήτοι το ανθρώπινο κεφάλαιο, τους μισθούς και την «αλλαγή» ως γενικό θέμα (βλ. παρακάτω σημείο 4.1.). Η ΕΟΚΕ επιθυμεί συνεπώς να τονίσει με έμφαση ότι ο κοινωνικός διάλογος και ο διάλογος με την κοινωνία πολιτών καλύπτει πολύ περισσότερους τομείς και θέματα, όπως, μεταξύ άλλων, η καινοτομία, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις, η βιομηχανική πολιτική, η αειφόρος ανάπτυξη, η επιχειρηματικότητα, περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, η καταπολέμηση της φτώχειας και η κοινωνική προστασία. Για τον λόγο αυτόν, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπογραμμίσει σε αυτήν την γνωμοδότησή της, πρώτα τη σημασία του κοινωνικού διαλόγου και του διαλόγου με την κοινωνία πολιτών (βλ. σημείο 3), πριν εξετάσει τους τρεις ειδικούς τομείς στους οποίους η ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρει ρητά τον ρόλο της διαβούλευσης και του διαλόγου (σημείο 4). Στο τελευταίο τμήμα της γνωμοδότησης διατυπώνει περαιτέρω προτάσεις σχετικά με τον τρόπο ενσωμάτωσης της διαβούλευσης και της συμμετοχής στη δομή του πολιτικού θεματολογίου για την στρατηγική «Ευρώπη 2020».

3.1

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή και η συνεργασία δεν είναι πολυτέλεια αλλά ουσιαστικές προϋποθέσεις για τη σωστή διαμόρφωση των πολιτικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, την υλοποίησή τους στην πράξη και την αποτελεσματική τους ολοκλήρωση.

3.2

Η ΕΟΚΕ τονίζει με έμφαση στην Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και σε άλλους πολιτικούς φορείς ευρωπαϊκού και εθνικού επιπέδου, ότι οι κοινωνικές διαβουλεύσεις και ο διάλογος με την κοινωνία πολιτών πρέπει να τηρούνται αυστηρά. Ο σκοπός δεν είναι τα ωραία λόγια για τη σημασία της συμμετοχής και στη συνέχεια η εφαρμογή των αρχικών πολιτικών σχεδίων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι συστάσεις και οι προτάσεις των τοπικών κοινωνικών παραγόντων. Μία τέτοια στάση θα οδηγούσε σε απώλεια κοινωνικού κεφαλαίου και κοινωνικής εμπιστοσύνης, και θα προκαλούσε κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα.

3.3

Αξίζει να υπενθυμιστεί σχετικά η λεγόμενη οριζόντια ρήτρα (άρθρο 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.) Η ρήτρα αυτή υποχρεώνει την Ευρωπαϊκή Ένωση να λαμβάνει υπόψη σαφώς προσδιορισμένα κοινωνικά κριτήρια και στόχους κατά τη διαμόρφωση και την εφαρμογή πολιτικών και δράσεων. Αυτό αφορά την προαγωγή υψηλού επιπέδου απασχόλησης, τη διασφάλιση της κατάλληλης κοινωνικής προστασίας, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού καθώς και το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης αλλά και προστασίας της ανθρώπινης υγείας. Η συμμετοχή των κοινωνικών παραγόντων στην πολιτική αυτή συνιστά εύλογο και απαραίτητο αποτέλεσμα της οριζόντιας ρήτρας

4.1

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρει σε τρία σημεία τη σημασία και το ρόλο των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας πολιτών. Η ΕΟΚΕ παραθέτει ιδιαίτερα τα ακόλουθα σημεία της ανακοίνωσης:

4.2

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει καταρχάς την πρόθεση της Επιτροπής να επιδιώξει τη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών τουλάχιστον σε αυτούς τους τρεις ειδικούς τομείς. Συγχρόνως επιθυμεί να διατυπώσει τις ακόλουθες παρατηρήσεις:

4.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι είναι ανάγκη να ενισχυθεί η Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση, προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία της Νομισματικής Ένωσης προς όφελος όλων. Συγχρόνως, είναι επειγόντως αναγκαίο να εξαχθούν διδάγματα από την πράξη. Όταν μία συγκεκριμένη οικονομική πολιτική συνεπάγεται νέα μείωση της ανάπτυξης καταποντίζοντας ορισμένες οικονομίες στην ΕΕ σε νέα ύφεση, η οποία απειλεί τόσο τη σταθερότητα (περικοπές και σταθερά υψηλό δημόσιο χρέος), όσο και την κοινωνική συνοχή (υψηλά και αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας), οι πολιτικοί ιθύνοντες οφείλουν να λάβουν το γεγονός αυτό σοβαρά υπόψη και να αναπροσανατολίσουν ριζικά την πολιτική αυτή. Ο σκοπός του κοινωνικού διαλόγου είναι η επίτευξη καλύτερης πολιτικής, αποδεκτής από ευρεία στρώματα που πληθυσμού, και η αποφυγή της πεισματικής εμμονής σε μία πολιτική που έχει αποδεδειγμένα ολέθρια αποτελέσματα, τόσο για την οικονομία, όσο για τον δημόσιο προϋπολογισμό και την κοινωνική συνοχή.

4.4

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της Επιτροπής για την κατάρτιση πίνακα αποτελεσμάτων με τους δείκτες απασχόλησης, καθώς και για την συστηματική παρακολούθηση των εθνικών σχεδίων για την απασχόληση Οι κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στην κατάρτιση αυτού του πίνακα δεικτών και κριτηρίων για την αξιολόγηση των εθνικών προγραμμάτων για την απασχόληση.

4.5

Ο τρίτος τομέας στον οποίο η Επιτροπή παραπέμπει ειδικά στο ρόλο και στη συμμετοχή των κοινωνικών παραγόντων και των κοινωνικών εταίρων είναι ο τομέας των μισθών, στον οποίο, σύμφωνα με την ορολογία που χρησιμοποιεί η Επιτροπή, απαιτείται η «συνεργασία» των κοινωνικών εταίρων κατά την μεταρρύθμιση των συστημάτων καθορισμού των μισθών. Σε σχέση με αυτό, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να υπενθυμίσει στην Επιτροπή, ότι στα περισσότερα κράτη μέλη οι μισθοί και οι μισθολογικές διαπραγματεύσεις, αλλά και το ίδιο το σύστημα διαμόρφωσης των μισθών, υπάγονται στις αυτόνομες αρμοδιότητες των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι διεξάγουν για τον σκοπό αυτόν διαπραγματεύσεις και συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις. Αυτός ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων να διεξάγουν αυτόνομα διαπραγματεύσεις δεν μπορεί να μεταβληθεί σε γύρο διαβουλεύσεων. Δεν μπορεί η αρμοδιότητα για τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων να περιοριστεί σε ένα απλό δικαίωμα διατύπωσης γνώμης. Η αυτονομία των κοινωνικών εταίρων και του κοινωνικού διαλόγου θεμελιώνεται, άλλωστε και στα άρθρα 152 και 153-5 της Συνθήκης της ΕΕ, όπου διατυπώνεται επίσης η αρχή ότι η ΕΕ οφείλει να σέβεται τα εθνικά συστήματα εργασιακών σχέσεων. Με αυτήν την έννοια η πρόταση για «διαβούλευση» με τους κοινωνικούς εταίρους κατά την αναθεώρηση π.χ. ενός μηχανισμού τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, είναι όχι μόνον ανεπαρκής αλλά και εσφαλμένη, ειδικά όταν τα οικεία πρότυπα κοινωνικού διαλόγου προβλέπουν ότι παρόμοιοι μηχανισμοί τιμαριθμικής αναπροσαρμογής συμφωνούνται από τους ίδιους τους κοινωνικούς εταίρους μετά από διαπραγματεύσεις στα πλαίσια των συλλογικών συμβάσεων.

Όσον αφορά την ουσία του θέματος, η ΕΟΚΕ διερωτάται μήπως η Επιτροπή αποδίδει υπερβολική σημασία στη μείωση των μισθών. Μία πιο προσεκτική ανάλυση των ανά χώρα συστάσεων που επισυνάπτονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, δείχνει ότι από τα 17 κράτη μέλη για τα οποία η Επιτροπή διατυπώνει συστάσεις σχετικά με τους μισθούς, στα 16 οι συστάσεις στοχεύουν στην αναχαίτιση της δυναμικής των μισθών, είτε μέσω της μεταρρύθμισης της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, είτε μέσω του περιορισμού των κατώτατων μισθών, με την αποκέντρωση των διαπραγματεύσεων για τους μισθούς ή με την αύξηση της ελαστικότητας των κατώτατων μισθών. Οι ανισσοροπίες που χαρακτηρίζουν την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση έχουν ωστόσο διαρθρωτικό χαρακτήρα και οφείλονται κυρίως στο γεγονός ότι οι επιδράσεις της παγκοσμιοποίησης είναι διαφορετικές σε κάθε κράτος μέλος της Νομισματικής Ένωσης (υποσημείωση: αναφορά στο ΔΝΤ, ) External Imbalances in the Euro Area. Working paper 12/136,2012). Εξακολουθεί, ωστόσο, να αληθεύει ότι η μάχη του ανταγωνισμού με τις χώρες με χαμηλούς μισθούς δεν μπορεί να κερδηθεί με μείωση των μισθών.

5.1

Τέλος, η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση στους ευρωπαίους πολιτικούς ιθύνοντες να θεμελιώσουν τον κοινωνικό διάλογο και τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών με διαρθρωμένο τρόπο στις διάφορες πολιτικές διεργασίες. Η εμπειρία που έχει αποκτηθεί στον τομέα αυτόν δείχνει, ωστόσο, ότι για πολλούς λόγους και κυρίως λόγω των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζει αδιάλειπτα η Επιτροπή σε αυτές τις πολιτικές διεργασίες, η ενωσιακή διαδικασία λήψης αποφάσεων επηρεάζει σε αυξανόμενο βαθμό τις διαβουλεύσεις και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στο εθνικό επίπεδο. Από αυτήν την άποψη, η ΕΟΚΕ θεωρεί απολύτως απαράδεκτο να μετατρέπεται η διαβούλευση και η συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών σε εθνικό επίπεδο σε απλό πρόσχημα, μέσω της υπονόμευσης ή και του μη σεβασμού των εθνικών παραδόσεων διαβούλευσης (προβλήματα χρονοδιαγράμματος, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία διαβουλεύσεων, και συγκέντρωσης της επεξεργασίας των σχεδίων μεταρρύθμισης από τις εθνικές αρχές που εφαρμόζουν ελάχιστα ή καθόλου την κοινωνική διαβούλευση/συμμετοχή).

5.2

Σε αυτό το πλαίσιο και λαμβάνοντας υπόψη το χρονοδιάγραμμα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η ΕΟΚΕ προτείνει τα ακόλουθα: