25.8.2011

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 248/130

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για κοινωνική και εδαφική συνοχή»

[(COM(2010) 758 τελικό)]

2011/C 248/22

Εισηγήτρια: η κ. O'NEILL

Στις 16 Δεκεμβρίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για κοινωνική και εδαφική συνοχή

COM(2010) 758 τελικό.

Το ειδικευμένο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 27 Μαΐου 2011.

Κατά την 472η σύνοδο ολομέλειας, που πραγματοποιήθηκε στις 15 και 16 Ιουνίου 2011 (συνεδρίαση της 15ης Ιουνίου 2011), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 147 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 2 αποχές.

Η γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ σχετικά με την «Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα κατά της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού» εμπίπτει στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Στη γνωμοδότηση επισημαίνεται η νέα ολιστική προσέγγιση η οποία συνδέει στενά την εν λόγω πρωτοβουλία τόσο με τις υπόλοιπες εμβληματικές πρωτοβουλίες όσο και με τους πέντε πρωταρχικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τονίζεται επίσης η ανάγκη συνεκτικότητας μεταξύ ενωσιακών και εθνικών πολιτικών, καθώς και η συμμετοχή και ο καθοριστικός ρόλος των μη κυβερνητικών φορέων (1).

1.   Συστάσεις

Η ΕΟΚΕ διατυπώνει τις ακόλουθες συστάσεις:

—	Δεδομένου ότι η φτώχεια αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι κυβερνήσεις, οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών οφείλουν να αναλάβουν από κοινού την ευθύνη για την εξάλειψή της.

—	Χρειάζεται συνεκτικότητα μεταξύ των πολιτικών που σχετίζονται με τα οικονομικά, δημοσιονομικά, εργασιακά και κοινωνικά μέτρα στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», με συνολικό απώτερο στόχο την επίτευξη κοινωνικής συνοχής.

—	Τα μέτρα λιτότητας δεν θα πρέπει να επιτείνουν τον κίνδυνο της φτώχειας, ενώ συγχρόνως απαιτείται η τελεσφόρος αξιολόγηση του κοινωνικού αντικτύπου των εν λόγω μέτρων τα οποία θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαβούλευσης.

—	Κρίνεται σκόπιμη η εφαρμογή της στρατηγικής ενεργού ένταξης ως ολοκληρωμένης προσέγγισης για την εξασφάλιση επαρκούς εισοδηματικής στήριξης, την εδραίωση μιας αγοράς εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και την πρόσβαση σε ποιοτικές θέσεις εργασίας και υπηρεσίες.

—	Απαιτείται να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην άμβλυνση των ανισοτήτων και στην τήρηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων μέσω της δικαιότερης κατανομής του εισοδήματος και της εφαρμογής των οριζόντιων κοινωνικών ρητρών που προβλέπονται στη Συνθήκη της Λισσαβώνας.

—

Ενδείκνυται να προσδοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην πραγματοποίηση επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό μέσω της διά βίου μάθησης στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης των επαγγελματικών δεξιοτήτων και της προσαρμογής τους στις υπάρχουσες ανάγκες εντός και εκτός αγοράς εργασίας.

—

Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην προτεινόμενη πλατφόρμα, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που πλήττονται από τη φτώχεια, των ΜΚΟ και των κοινωνικών εταίρων, θα πρέπει να ενισχυθεί μέσω διαρθρωμένου διαλόγου σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο και να υποστηριχθεί από την ΕΕ με τη διάθεση ενδεδειγμένης χρηματοδότησης. Η ΕΟΚΕ θα πρέπει να διαδραματίσει ενεργό και συνεργατικό ρόλο τόσο στο πλαίσιο του εν λόγω διαλόγου όσο και στο ετήσιο συνέδριο.

—	Η χρηματοδότηση που παρέχεται από την ΕΕ –και κυρίως από τα διαρθρωτικά ταμεία– με στόχο τη μείωση της φτώχειας, απαιτείται να αυξηθεί και να επικεντρωθεί στην απλούστευση των διαδικασιών, στη μεγιστοποίηση της διαφάνειας και στην παρακολούθηση της αποτελεσματικής υλοποίησης των σχετικών δράσεων.

—

Η ανοικτή κοινωνική μέθοδος συντονισμού (ΑΜΣ) πρέπει να ενισχυθεί μεταξύ άλλων με τη χάραξη εθνικών στρατηγικών για την κοινωνική προστασία και ένταξη, καθώς και με την ανάληψη σχεδίων δράσης σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Η σύνδεσή της με την εμβληματική πρωτοβουλία σχετικά με τη φτώχεια χρήζει αποσαφήνισης.

2.   Ιστορικό

«Θεωρείται ότι ένα άτομο ζει σε συνθήκες φτώχειας, όταν το εισόδημα και οι πόροι του είναι ανεπαρκή σε τέτοιο βαθμό ώστε να το εμποδίζουν να απολαύει βιοτικού επιπέδου που να θεωρείται αποδεκτό στην κοινωνία στην οποία ζει. Εξαιτίας της φτώχειας, τα άτομα αυτά ενδεχομένως να υφίστανται πολλαπλά μειονεκτήματα λόγω ανεργίας, χαμηλού εισοδήματος, ανεπαρκούς στέγασης, ανεπαρκούς υγειονομικής περίθαλψης και φραγμών στη διά βίου μάθηση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την αναψυχή. Τα εν λόγω άτομα συχνά αποκλείονται και περιθωριοποιούνται από τη συμμετοχή σε δραστηριότητες (οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές) οι οποίες αποτελούν κανόνα για άλλα άτομα, ενώ ενδεχομένως περιορίζεται η πρόσβασή τους σε θεμελιώδη δικαιώματα» (2).

2.1   Περισσότερα από 80 εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρη την EE ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (3), εκ των οποίων ποσοστό υψηλότερο του 50 % είναι γυναίκες και 20 εκατομμύρια είναι παιδιά. Παρότι τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με την υλική φτώχεια είναι σημαντικά, απαιτείται επίσης να αναγνωριστεί η ύπαρξη της άυλης φτώχειας, όπως είναι παραδείγματος χάρη ο αναλφαβητισμός. Η τρέχουσα οικονομική κρίση έπληξε σοβαρότερα τα πιο ευάλωτα και μειονεκτούντα μέλη των κοινοτήτων μας.

2.2   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε την καταπολέμηση της φτώχειας στο επίκεντρο της οικονομικής και κοινωνικής ατζέντας της και της ατζέντας της για την απασχόληση – στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» (4). Οι αρχηγοί των κρατών και κυβερνήσεων κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με έναν κοινό στόχο, σύμφωνα με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ανακουφίσει τουλάχιστον 20 εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό κατά την επόμενη δεκαετία. Η εμβληματική πρωτοβουλία: «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας» αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εν λόγω στρατηγικής, από κοινού με την κατευθυντήρια γραμμή 10, με την οποία πρόκειται να ενισχυθεί η συμβολή των κρατών μελών στην προσπάθεια καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ).

2.3   Το ευρωπαϊκό έτος για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού 2010 κατέδειξε, αφενός, την πολυσύνθετη φύση και τις πολυδιάστατες εκφάνσεις που εμπεριέχει η καταπολέμηση της φτώχειας και, αφετέρου, την επείγουσα ανάγκη ανάληψης δράσης για την εξάλειψη της φτώχειας παρά την οικονομική κρίση και τα μέτρα λιτότητας.

2.4   Οι νέοι, οι μετανάστες και τα άτομα με χαμηλό επίπεδο προσόντων αντιμετωπίζουν συνθήκες επιδεινούμενης ανεργίας. Οι αποκαλούμενοι «εργαζόμενοι-φτωχοί» αδυνατούν να εξασφαλίσουν επαρκή αμοιβή για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών τους και το ίδιο ισχύει όσον αφορά τους ηλικιωμένους και τις οικογένειες με μειωμένα εισοδήματα που βρίσκονται αντιμέτωπες με αυξανόμενη υλική στέρηση η οποία πλήττει το 8 % των Ευρωπαίων και σε ορισμένα κράτη μέλη φτάνει έως και 30 % (5).

2.5   Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι ο πρωταρχικός στόχος για τη μείωση της φτώχειας και του αποκλεισμού στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» θα πρέπει να βασίζεται σε τρεις δείκτες: στο ποσοστό κινδύνου φτώχειας, στον δείκτη υλικής στέρησης και στο ποσοστό των ατόμων τα οποία ζουν σε νοικοκυριά όπου υπάρχουν άνεργοι. Οι στόχοι για τη μείωση της φτώχειας θα πρέπει να συναρτώνται με τις τοπικές και τις περιφερειακές προτεραιότητες.

3.   Πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού

3.1   Η προτεινόμενη πλατφόρμα είναι μία από τα επτά εμβληματικές πρωτοβουλίες για την ανάληψη δράσης στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η οποία θέτει τρεις προτεραιότητες που αποσκοπούν στην επίτευξη υψηλών επιπέδων απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής:

—	Έξυπνη ανάπτυξη

—	Βιώσιμη ανάπτυξη

—	Ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.

3.2   Η πλατφόρμα αυτή αποβλέπει στην ανάληψη κοινής δέσμευσης εκ μέρους των κρατών μελών, των οργάνων της ΕΕ και των βασικών ενδιαφερομένων να καταπολεμήσουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό με την καθιέρωση ενός «δυναμικού πλαισίου δράσης» για την κοινωνική και την εδαφική συνοχή, με σκοπό να διασφαλιστεί μια περισσότερο ισομερής κατανομή σε ό,τι αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη σε ολόκληρη την ΕΕ.

3.3   Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προσδιόρισε τους ακόλουθους τομείς δράσης:

—	Ανάληψη δράσεων σε ολόκληρο το φάσμα πολιτικών·

—	Μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη χρήση των ταμείων της ΕΕ για τη στήριξη της κοινωνικής ένταξης·

—	Προώθηση της κοινωνικής καινοτομίας βάσει στοιχείων·

—	Συμπράξεις και έλεγχος του δυναμικού της κοινωνικής οικονομίας·

—	Καλύτερος συντονισμός των πολιτικών μεταξύ των κρατών μελών.

4.   Γενικές παρατηρήσεις

4.1   Η φτώχεια είναι απαράδεκτη στην Ευρώπη του 21ου αιώνα και αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση για τη μείωση της φτώχειας και το στόχο της απαλλαγής τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων ανθρώπων από τη φτώχεια (6), σε συνδυασμό με τη δημιουργία της προτεινόμενης πλατφόρμας και τα μέτρα για τη μείωση της φτώχειας, πολλά από τα οποία αντικατοπτρίζουν προγενέστερες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, αλλά ζητά πιο συγκεκριμένες δράσεις με στόχο την αντιμετώπιση τόσο των αιτίων όσο και των επιπτώσεων της φτώχειας και την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

4.2   Η συνοχή μεταξύ των οικονομικών, δημοσιονομικών και κοινωνικών πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ και των πραγματικών συνθηκών που επικρατούν σε επίπεδο κρατών μελών είναι ελλιπής. Η ΕΟΚΕ εξαίρει τη σημασία μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης και ανησυχεί ιδιαίτερα για το γεγονός ότι οι πολιτικές της ΕΕ που εστιάζονται στην οικονομική διακυβέρνηση, την ανάπτυξη και την απασχόληση ενδέχεται να επιτείνουν τον κίνδυνο της φτώχειας λόγω της κρίσης. Η ΕΟΚΕ ζητά την τελεσφόρο αξιολόγηση του κοινωνικού αντικτύπου των εν λόγω μέτρων τα οποία θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο εκτεταμένης διαβούλευσης.

4.3   Κατά την προετοιμασία της γνωμοδότησής της, η ΕΟΚΕ συνεκτίμησε και άλλες συνέπειες της φτώχειας, όπως εν προκειμένω την επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής μετανάστευσης με παράλληλη μείωση της απόδοσης των επενδύσεων σε ανθρώπινο κεφάλαιο στα μεμονωμένα κράτη μέλη. Οι άνθρωποι που ζουν υπό συνθήκες φτώχειας, οι οποίοι είναι λιγότερο σε θέση να προασπίσουν τα συμφέροντά τους, ενδέχεται να βρεθούν σε ακόμη δυσχερέστερη κατάσταση σε περίπτωση που –ενόψει οικονομικών, φορολογικών, κοινωνικών, υγειονομικών και εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων προς περικοπή των κρατικών δαπανών– ουδόλως λαμβάνεται υπόψη η προστασία των φτωχών. Η αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ενδέχεται να καταστήσει ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη ανακατανομής του δημόσιου χρήματος.

5.   Ειδικές παρατηρήσεις

5.1   Κοινωνική Προστασία

5.1.1   Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία των μέτρων για την αύξηση της απασχόλησης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, αλλά επισημαίνει ότι είναι καθοριστικής σημασίας να επιτευχθεί η ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας χωρίς να επέλθει μείωση των κοινωνικών παροχών και χωρίς να ασκηθούν καθοδικές πιέσεις επί των μισθών οι οποίες πλήττουν δυσανάλογα τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού.

5.1.2   Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας μειώνουν τον κίνδυνο της φτώχειας κατά το ένα τρίτο (7) και είναι ζωτικής σημασίας για την διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν ως αυτόματοι οικονομικοί σταθεροποιητές που αμβλύνουν τη φτώχεια και προάγουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή, προωθούν την ανάπτυξη και είναι ουσιαστικής σημασίας για να εξασφαλισθεί η στήριξη της κοινής γνώμης στο ευρωπαϊκό εγχείρημα (8).

5.1.3   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί και επαυξάνει όσον αφορά το μέλημα της Επιτροπής να διαφυλάξει τη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας των κρατών μελών και των συνταξιοδοτικών συστημάτων, με στόχο τη διασφάλιση επαρκούς εισοδήματος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, συμπεριλαμβανομένου και του γήρατος (9).

5.2   Στρατηγικές ενεργού ένταξης

5.2.1   Απαιτείται συνεχής και συντονισμένη εστίαση σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική ενεργού ένταξης η οποία θα περιλαμβάνει τους εξής τρεις πυλώνες: αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς· πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες και επαρκής εισοδηματική στήριξη  (10) με στόχο την υπερνίκηση των εμποδίων στα οποία προσκρούουν όσοι πλήττονται από τη φτώχεια.

5.2.2   Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ιδιαίτερη έμφαση που δίδεται, με σκοπό την καταπολέμηση της φτώχειας, τόσο στην πρόληψη όσο και στην εξάλειψή της με τη βοήθεια της βιώσιμης ανάπτυξης. Η ποιοτική απασχόληση και τα σύγχρονα και αποτελεσματικά συστήματα κοινωνικής προστασίας, σε συνδυασμό με την άμβλυνση των ανισοτήτων ως προς το εισόδημα, τον πλούτο και την πρόσβαση στις υπηρεσίες, είναι ζωτικής σημασίας. Στην Ετήσια Έκθεση Προόδου της Επιτροπής (2011) επισημαίνεται ότι «διατηρήσιμη ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνον εάν όλα τα κοινωνικά στρώματα ωφελούνται από αυτήν» και θεωρείται σκόπιμη η «εξασφάλιση ανάπτυξης με κοινωνική συνοχή» (11).

5.2.3   Η χάραξη πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ είναι μεν καθοριστικής σημασίας, αλλά συγχρόνως απαιτείται και η ενίσχυση του ρόλου των κρατών μελών –ιδιαίτερα δε του ρόλου των περιφερειακών και των τοπικών αρχών– προκειμένου να επιτευχθεί η εν λόγω αλλαγή. Η ΕΟΚΕ δηλώνει πρόθυμη να συνεργαστεί προς τον σκοπό αυτό με την Επιτροπή των Περιφερειών.

5.2.4   Η ΕΟΚΕ εξαίρει τον ουσιαστικό ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσουν για την ανάπτυξη της αγοράς εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και για την προώθηση μιας δικαιότερης κατανομής του εισοδήματος τόσο οι κοινωνικοί εταίροι όσο και οι οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών, ως σημαντική συμβολή στην εφαρμογή της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

5.2.5   Η ΕΟΚΕ ζητά να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη δημιουργία ποιοτικών διατηρήσιμων θέσεων εργασίας και στην υιοθέτηση μέτρων για την καταπολέμηση της φτώχειας στην εργασία που θα περιλαμβάνουν μισθούς που εξασφαλίζουν τα προς το ζην και ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας και συγχρόνως θα ελαχιστοποιούν τις «παγίδες» της φτώχειας κατά τη μετάβαση από την πρόνοια στην εργασία.

5.2.6   Στο πλαίσιο της στρατηγικής ενεργού ένταξης της ΕΕ, απαιτείται να αναληφθούν ειδικές δράσεις για τη δημιουργία μιας αγοράς εργασίας χωρίς αποκλεισμούς (12) προκειμένου να υπερνικηθούν τα εμπόδια που δυσχεραίνουν την πρόσβαση ορισμένων ομάδων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι νέοι και οι ηλικιωμένοι, οι εθνοτικές μειονότητες –συμπεριλαμβανομένων των Ρομά– οι μετανάστες, οι γυναίκες, οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα άτομα με αναπηρία (13).

5.2.7   Η ΕΟΚΕ τονίζει ιδιαίτερα τη σημασία της νόμιμης απασχόλησης για όλους και εκφράζει την ανησυχία της σχετικά με τις επιπτώσεις που έχουν η αδήλωτη εργασία, η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή για τη βιώσιμη χρηματοδότηση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, αλλά και για την απασχόληση και τα κοινωνικά δικαιώματα. Η ανάληψη συνεκτικής δράσης σε επίπεδο ΕΕ είναι εξίσου απαραίτητη με έναν συνδυασμό κυρώσεων και αποτελεσματικών ελέγχων, καθώς και με την παροχή κινήτρων για νόμιμη απασχόληση.

5.2.8   Η ΕΟΚΕ ζητά την κατάρτιση λεπτομερούς χάρτη πορείας για την εφαρμογή των στρατηγικών ενεργού ένταξης σε τοπικό επίπεδο. Τάσσεται υπέρ του αιτήματος που διαβίβασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προς την Επιτροπή καλώντας την να εξετάσει τον δυνητικό αντίκτυπο μιας νομοθετικής πρότασης με σκοπό την καθιέρωση ενδεδειγμένου ελάχιστου εισοδήματος, ανερχόμενου σε ποσοστό τουλάχιστον 60 % του διάμεσου εισοδήματος σε κάθε κράτος μέλος.

5.2.9   Η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά τη συλλογή συγκρίσιμων δεδομένων και βελτιωμένων δεικτών, κατά τρόπο ώστε να αντικατοπτρίζονται τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη που αποφέρει η εξάλειψη της φτώχειας, αλλά και το κόστος της αδράνειας.

5.3   Συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων

5.3.1   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων σε τακτικό διαρθρωμένο διάλογο, τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο, είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αναζήτηση εποικοδομητικών λύσεων, αλλά και για την παρακολούθηση της εφαρμογής του προγράμματος της προτεινόμενης πλατφόρμας.

5.3.2   Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόθεση της Επιτροπής να συνεργαστεί με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα άτομα που πλήττονται από τη φτώχεια, τις ΜΚΟ, τις οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας, τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους φορείς της κοινωνίας των πολιτών σε ένα ετήσιο συνέδριο, το οποίο θα προβαίνει σε απολογισμό της επιτελεσθείσας προόδου στο πλαίσιο του προαναφερθέντος διαρθρωμένου διαλόγου σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Το εγχείρημα αυτό πρέπει επίσης να περιλαμβάνει επισκόπηση του κοινωνικού αντικτύπου της ετήσιας έρευνας για την ανάπτυξη (ΕΕΑ) και της επιτευχθείσας προόδου.

5.3.3   Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην ενίσχυση του ρόλου που θα μπορούσε να διαδραματίσει το Κοινοβούλιο της ΕΕ για να διασφαλίσει την εφαρμογή του προγράμματος της προτεινόμενης πλατφόρμας στα κράτη μέλη, πράγμα το οποίο είναι σύμφωνο προς τις προτάσεις που προέκυψαν από το φόρουμ «Αγορά των Πολιτών» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

5.3.4   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την πρόταση που περιλαμβάνεται στην εμβληματική πρωτοβουλία για την προτεινόμενη πλατφόρμα όσον αφορά τη διαμόρφωση εθελοντικών κατευθυντηρίων γραμμών για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων τόσο σε ενωσιακό επίπεδο όσο και στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων.

5.3.5   Η ΕΟΚΕ θα πρέπει να συμμετάσχει ενεργά στην επίτευξη των στόχων της εν λόγω πλατφόρμας και να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο για την προσέγγιση των συμφερόντων των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Το εγχείρημα αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα εξής:

—	διοργάνωση ετήσιας ακρόασης για την εξέταση της επιτελεσθείσας προόδου ενόψει της επίτευξης του στόχου όσον αφορά τη φτώχεια·

—	συμβολή στην ενδιάμεση αναθεώρηση που έχει προγραμματιστεί για το 2014 στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»·

—	συνεισφορά στο ετήσιο συνέδριο·

—	συμμετοχή στη διεξαγωγή τακτικού διαλόγου με άλλους ενδιαφερομένους φορείς, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής των Περιφερειών και των εθνικών ΟΚΕ, καθώς και κατάρτιση γνωμοδοτήσεων σχετικά με τις βασικές προτεραιότητες.

5.4   Άμβλυνση των ανισοτήτων

5.4.1   Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την έμφαση που δίδεται στο έργο της προτεινόμενης πλατφόρμας για την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ισότητα και την ενσωμάτωση, προκειμένου να επιτευχθεί η ένταξη των ατόμων με αναπηρία ή με προβλήματα ψυχικής υγείας, των νέων, των ηλικιωμένων, των μεταναστών και των ατόμων που ανήκουν σε εθνοτικές μειονοτικές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά, και να προαχθεί η ισότητα των φύλων (14). Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι απαιτείται να περιληφθεί μια εγκάρσια αναφορά στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και να διατυπωθούν συγκεκριμένες προτάσεις για την υλοποίηση των οριζόντιων κοινωνικών ρητρών στα άρθρα 5, 8, 9 και 10 (ΣΛΕΕ).

5.4.2   Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προτεραιότητα που παρέχεται στην καταπολέμηση του αποκλεισμού από τη στέγαση και της έλλειψης στέγης, αλλά και της ενεργειακής φτώχειας και του χρηματοοικονομικού αποκλεισμού. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να προαχθεί η οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των ΤΠ. Οι εν λόγω υπηρεσίες πρέπει να αναπτυχθούν στο πλαίσιο εθνικών στρατηγικών για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη, ως τμήμα μιας ενισχυμένης κοινωνικής ΑΜΣ.

5.4.3   Η ΕΟΚΕ προβάλλει την ανάγκη πραγματοποίησης επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό και εξαίρει τη σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης για την απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων, την προσωπική ανέλιξη και την κοινωνική ένταξη. Εν προκειμένω, θα πρέπει να συνυπολογισθεί η πρώιμη παιδική ηλικία, το σχολείο, η περαιτέρω εκπαίδευση, η επαγγελματική κατάρτιση και η πρακτική εκμάθηση στο πλαίσιο μιας δέσμευσης έναντι της δια βίου μάθησης για όλους.

5.4.4   Στις εκθέσεις του ΟΟΣΑ και της Επιτροπής επισημαίνεται η αύξηση των ανισοτήτων ως προς την κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου, καθώς και την πρόσβαση σε υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών υγείας, τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών μελών. Επιπλέον, δεδομένου ότι η φτώχεια αποτελεί ένα από τα κυριότερα κοινωνικά αίτια κακής υγείας, η πολιτική της ΕΕ θα πρέπει να καθιστά πρόδηλη την ηθική υποχρέωση για τη σωτηρία ανθρώπινων ζωών. Αδιάσειστα στοιχεία καταδεικνύουν ότι τα καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούνται σχεδόν πάντοτε στις περισσότερο δίκαιες κοινωνίες. Η προτεινόμενη πλατφόρμα θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών και στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την κάλυψη των ελλείψεων με στόχο μια πιο δίκαιη κοινωνία (15).

5.4.5   Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση της Επιτροπής όσον αφορά την έκδοση συνολικής σύστασης για την παιδική φτώχεια και ευημερία, η οποία αναμένεται να συμβάλει στην πρόληψη και στην άμβλυνση της παιδικής φτώχειας διαμέσου της εξασφάλισης ενδεδειγμένου οικογενειακού εισοδήματος, της πραγματοποίησης επενδύσεων στον τομέα της μέριμνας και της εκπαίδευσης, ιδίως κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, καθώς και διαμέσου της ανάπτυξης των ικανοτήτων των παιδιών σύμφωνα με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το εγχείρημα αυτό θα πρέπει να αναληφθεί σε συνδυασμό με μια συνεκτική προσέγγιση της οικογενειακής πολιτικής. Απαιτείται συνεχής παρακολούθηση, ανταλλαγή, έρευνα και πραγματοποίηση αξιολογήσεων από ειδικούς, ως συνεισφορά στην επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσον αφορά τη φτώχεια. (16).

5.5   Χρήση των ταμείων της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων της κοινωνικής ένταξης και της κοινωνικής συνοχής

5.5.1   Η ΕΟΚΕ επικροτεί πλήρως τις προτάσεις που αποσκοπούν στην αποτελεσματικότερη χρήση των Διαρθρωτικών Ταμείων για τη μείωση της φτώχειας και την προαγωγή της κοινωνικής συνοχής, αλλά επισημαίνει ότι απαιτείται να αυξηθεί το ύψος της διαθέσιμης χρηματοδότησης, ιδιαίτερα στην περίπτωση των μειονεκτουσών κοινοτήτων. Ουσιαστικής σημασίας θεωρείται η πραγματοποίηση επενδύσεων για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και για την υιοθέτηση αποτελεσματικών προσεγγίσεων με στόχο να υποστηριχθεί η πρόσβαση διαφόρων αποκλεισμένων ομάδων, με τη βοήθεια μεταξύ άλλων και της κοινωνικής οικονομίας. Η χρηματοδότηση θα καταστήσει επίσης δυνατή τη βελτίωση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης.

5.5.2   Η ΕΟΚΕ επικροτεί μεν τις προτάσεις για την απλοποίηση της πρόσβασης των τοπικών οργανώσεων στα Διαρθρωτικά Ταμεία, ιδίως μέσω συνολικών επιχορηγήσεων, την παροχή τεχνικής βοήθειας και την ανάπτυξη ικανοτήτων, αλλά τονίζει ότι απαιτείται:

—	η μείωση της γραφειοκρατίας προσδίδοντας μεγαλύτερη ευελιξία στις διαδικασίες πρόσβασης στη χρηματοδότηση·

—	η θέσπιση ελάχιστων ευρωπαϊκών προτύπων για τη βελτίωση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένης της απλουστευμένης πληροφόρησης (17).

Η Επιτροπή θα πρέπει να προσφέρει καθοδήγηση, να προωθεί την αμοιβαία διδαχή και να παρακολουθεί την υλοποίηση των σχετικών δράσεων, αντλώντας κυρίως διδάγματα από τη χρήση των Διαρθρωτικών Ταμείων κατά τη διάρκεια της κρίσης.

5.5.3   Η ΕΟΚΕ προτείνει τα προγράμματα της ΕΕ –όπως το πρόγραμμα PROGRESS– να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της δημιουργίας εθνικών πλατφορμών προκειμένου να καταστεί δυνατή η εποικοδομητική συμμετοχή των ενδιαφερομένων φορέων στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα και να προαχθεί η επίτευξη των προτεραιοτήτων της.

5.6   Κοινωνική καινοτομία και μεταρρυθμίσεις

5.6.1   Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την αναγνώριση του ρόλου της κοινωνικής οικονομίας και των ΜΚΟ κατά την εφαρμογή των στρατηγικών που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της φτώχειας, στην προαγωγή της δημιουργίας θέσεων εργασίας, καθώς και στην ανάπτυξη υπηρεσιών οι οποίες να ανταποκρίνονται δημιουργικά στις ανάγκες της εκάστοτε κοινότητας. Τονίζει επίσης ότι αποτελεί κοινή ευθύνη όλων των συντελεστών, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ και των επιχειρηματιών, να επιδιώξουν από κοινού την εξεύρεση αποτελεσματικών λύσεων.

5.6.2   Ο εθελοντισμός διαδραματίζει αξιοσημείωτο ρόλο για την ανάπτυξη των κοινοτήτων, την απόκτηση δεξιοτήτων, την παροχή άτυπης και ανεπίσημης εκπαίδευσης, καθώς και για την ισχυροποίηση της προσωπικότητας των μεμονωμένων ατόμων. Η ΕΟΚΕ είναι πρόθυμη να προβάλλει τα οφέλη του εθελοντισμού, υπό την προϋπόθεση να μην υπονομεύεται η αμειβόμενη απασχόληση ή η παροχή δημοσίων υπηρεσιών.

5.6.3   Η ΕΟΚΕ επικροτεί την αυξανόμενη στήριξη που προβλέπεται για την κοινωνική καινοτομία βάσει στοιχείων, αλλά υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης και της αξιοποίησης των υπαρχουσών ορθών πρακτικών και ζητά τη συνέχιση της χρηματοδότησης.

5.7   Καλύτερος συντονισμός των πολιτικών

5.7.1   Τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων και ο καθορισμός εθνικών στόχων αποτελούν ζωτική συνιστώσα τόσο για την προώθηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» όσο και για την υλοποίηση πολιτικών με στόχο την άμβλυνση των διαφόρων εκφάνσεων της φτώχειας. Είναι ωστόσο ζωτικής σημασίας να υποστηριχθεί η εν λόγω διαδικασία με τη βοήθεια μιας ενισχυμένης κοινωνικής ανοικτής μεθόδου συντονισμού, εδραζόμενης σε ολοκληρωμένες εθνικές στρατηγικές προκειμένου να εξασφαλιστεί μια ισχυρότερη βάση για την επίτευξη της απαιτούμενων κοινωνικών στόχων, και να αποσαφηνιστεί η σύνδεσή της με την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας.

5.7.2   Στη γνωμοδότησή της σχετικά με την ανοικτή μέθοδο συντονισμού και την κοινωνική ρήτρα, η ΕΟΚΕ επιδοκίμασε την οριζόντια κοινωνική ρήτρα, την αξιολόγηση του κοινωνικού αντικτύπου και την ενίσχυση μιας κοινωνικής ΑΜΣ ως μέσα για την διασφάλιση της υιοθέτησης ολοκληρωμένης προσέγγισης και της ενσωμάτωσης κοινωνικών στόχων. Η ΕΟΚΕ ζητά να προσδοθεί μεγαλύτερη προβολή και διαφάνεια στην εν λόγω διαδικασία, με τη συμμετοχή των κυριότερων θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των ενδιαφερομένων φορέων, και τονίζει ιδιαίτερα τη σημασία της χάραξης στρατηγικών για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

---

(1)  Φράση η οποία προστέθηκε έπειτα από τη σύσταση της Επιτροπής Καθοδήγησης «Ευρώπη 2020» της ΕΟΚΕ.

(2)  (Κοινή έκθεση του Συμβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με την κοινωνική ένταξη, Μάρτιος 2004).

(3)  Το όριο του κινδύνου φτώχειας καθορίζεται στο 60 % του εθνικού μέσου σταθμισμένου διαθέσιμου εισοδήματος, μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις που προσιδιάζουν σε κάθε κράτος μέλος.

(4)  Επικαιροποιημένη κοινή αξιολόγηση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και τις πολιτικές αντιμετώπισής της (Νοέμβριος 2010). COM(2010) 2020 τελικό – Ευρώπη 2020 – Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

(5)  Ως υλική στέρηση ορίζεται το φαινόμενο που πλήττει όσους αντιμετωπίζουν τουλάχιστον 4 από 9 στοιχεία στέρησης και, εν προκειμένω, τα άτομα τα οποία δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στα εξής: να πληρώνουν μίσθωμα κατοικίας ή λογαριασμούς υπηρεσιών κοινής ωφελείας· να διαθέτουν επαρκή θέρμανση κατοικίας· να ανταπεξέρχονται σε απροσδόκητες δαπάνες· να καταναλώνουν ψάρι, κρέας, ή τροφή με ισοδύναμο πρωτεΐνης κάθε δεύτερη ημέρα· να πληρώνουν διακοπές μιας εβδομάδας μακριά από το σπίτι τους μία φορά τον χρόνο· να διαθέτουν αυτοκίνητο, πλυντήριο ρούχων, έγχρωμη τηλεόραση ή τηλέφωνο.

(6)  Βλ. τη δήλωση της ΕΟΚΕ προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 17ης Ιουνίου 2010.

(7)  Έκθεση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ) για την αξιολόγηση της κοινωνικής διάστασης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» (Φεβρουάριος 2011).

(8)  ΕΕ C 132/26, της 3/5/2011.

(9)  ΕΕ C 84/38, της 17/3/2011.

(10)  Σύσταση της Επιτροπής για την ενεργητική ένταξη των αποκλεισμένων από την αγορά εργασίας ατόμων (2008.867/ΕΚ).

(11)  Βλ. «Έκθεση προόδου σχετικά με την «Ευρώπη 2020» » (Παράρτημα 1 της «Ετήσιας επισκόπησης της ανάπτυξης», COM (2011) 11 – A1/2, σημ. 2.5.

(12)  ETUC/Business Europe κ.ά.: Συμφωνία-πλαίσιο για τη δημιουργία αγορών εργασίας χωρίς αποκλεισμούς (Μάρτιος 2010).

(13)  ΕΕ C 21/66, της 21/1/2011.

(14)  Βλ. το μήνυμα που απηύθυνε η ΕΟΚΕ προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2010 όπου δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην άμβλυνση των ανισοτήτων και στην καταπολέμηση των διακρίσεων.

(15)  ΟΟΣΑ (2008): Growing unequal: income distribution and poverty in OECD countries (Αύξηση των ανισοτήτων: κατανομή του εισοδήματος και της φτώχειας στις χώρες του ΟΟΣΑ). Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Έρευνας, 2010, EUR 24 471: Why socio-economic inequalities increase: facts and policy papers in Europe (Γιατί αυξάνονται οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες: γεγονότα και έγγραφα πολιτικής στην Ευρώπη).

(16)  ΕΕ C 44/34, της 11/2/2011.

(17)  ΕΕ C 132/8 της 3/5/2011.

---