Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 378/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τους κανόνες για την εφαρμογή της προαιρετικής διαφοροποίησης των άμεσων ενισχύσεων στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής»

COM(2010) 772 τελικό — 2010/0372 (COD)

2011/C 132/16

Μόνος εισηγητής: ο κ. Luís MIRA

Στις 18 Ιανουαρίου 2011, και σύμφωνα με το άρθρο 43 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο αποφάσισαν να ζητήσουν γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την:

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 378/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τους κανόνες για την εφαρμογή της προαιρετικής διαφοροποίησης των άμεσων ενισχύσεων στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής

COM(2010) 772 τελικό — 2010/0372 (COD).

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 28 Φεβρουαρίου 2011.

Κατά την 470ή σύνοδο ολομέλειας, της 15ης και 16ης Μαρτίου 2011 (συνεδρίαση της 15ης Μαρτίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 176 ψήφους υπέρ, 2 ψήφους κατά και 14 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η προσαρμογή του κανονισμού αριθ. 378/2007 (προαιρετική διαφοροποίηση των άμεσων ενισχύσεων στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής) στη συνθήκη της Λισσαβώνας εισάγει μια διάκριση μεταξύ των εξουσιών που εκχωρούνται στην Επιτροπή για την υιοθέτηση μη νομοθετικών πράξεων γενικής ισχύος που συμπληρώνουν ή τροποποιούν ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία των νομοθετικών πράξεων (κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις) και των εκτελεστικών εξουσιών που ανατίθενται στην Επιτροπή για τη θέσπιση ενιαίων όρων εφαρμογής για νομικά δεσμευτικές πράξεις της Ένωσης (εκτελεστικές πράξεις). Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ των διαδικασιών διαβούλευσης με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά την κατάρτιση των κοινοτικών πράξεων και ζητά να διατηρηθούν.

1.2   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι τα καθαρά ποσά που προκύπτουν από την προαιρετική διαφοροποίηση θα πρέπει να καθορίζονται από την Επιτροπή μέσω εκτελεστικών πράξεων και χωρίς τη συνδρομή επιτροπής, για λόγους ταχύτητας και αποτελεσματικότητας των διαδικασιών.

1.3   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να εκχωρηθούν στην Επιτροπή εξουσίες για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων, με τη συνδρομή της επιτροπής αγροτικής ανάπτυξης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ενσωμάτωση της προαιρετικής διαφοροποίησης στον προγραμματισμό για την αγροτική ανάπτυξη.

1.4   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί να εκχωρηθούν στην Επιτροπή εξουσίες για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων, με τη συνδρομή της επιτροπής των γεωργικών ταμείων, με στόχο να εξασφαλιστεί η δημοσιονομική διαχείριση της προαιρετικής διαφοροποίησης.

2.   Παρατηρήσεις

2.1   Η προαιρετική διαφοροποίηση συνιστά μηχανισμό προαιρετικής εφαρμογής και αφορά τη μεταφορά ποσοστού έως 20 % των συνολικών ποσών των άμεσων ενισχύσεων από τον πρώτο πυλώνα για άμεση διάθεση στην αγροτική ανάπτυξη, χωρίς ουδεμία ανακατανομή· δηλαδή το διαφοροποιημένο ποσόν (αυτό που αφαιρείται από τον πρώτο πυλώνα) είναι ακριβώς το ίδιο που αποδίδεται στον δεύτερο πυλώνα, για το εκάστοτε κράτος μέλος, χωρίς υποχρέωση συγχρηματοδότησης.

Η Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν τα δύο μοναδικά κράτη που ζήτησαν την εφαρμογή του κανόνα αυτού – και η Πορτογαλία δεν κατόρθωσε ποτέ να τον εφαρμόσει, επειδή υπάρχει ήδη ισορροπία μεταξύ των δύο πυλώνων της ΚΓΠ.

2.2   Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι το μόνο κράτος μέλος που εφαρμόζει την προαιρετική διαφοροποίηση και μεταβιβάζει ένα ποσοστό των άμεσων ενισχύσεων από τον πρώτο πυλώνα στην αγροτική ανάπτυξη.

Με αυτή τη μεταφορά κονδυλίων, το Ηνωμένο Βασίλειο ενισχύει τα συνολικά κονδύλια που διαθέτει για την αγροτική ανάπτυξη.

2.3   Οι προτάσεις της Επιτροπής για τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 378/2007 (προαιρετική διαφοροποίηση των άμεσων ενισχύσεων στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής) αφορούν τριών ειδών τροποποιήσεις:

2.4   Η συνθήκη της Λισσαβώνας θεσπίζει δύο νέες κατηγορίες νομικών πράξεων: τις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις και τις εκτελεστικές πράξεις.

2.5   Κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις: Ο νομοθέτης αναθέτει στην Επιτροπή την εξουσία έκδοσης πράξεων που τροποποιούν τα μη ουσιώδη στοιχεία μίας νομοθετικής πράξης. Οι κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις αποσαφηνίζουν ορισμένες τεχνικές λεπτομέρειες ή συνιστούν μεταγενέστερη τροποποίηση ορισμένων στοιχείων μιας νομοθετικής πράξης. Ο νομοθέτης μπορεί έτσι να επικεντρωθεί στον πολιτικό προσανατολισμό και τους στόχους χωρίς να υπεισέρχεται στις πολύ τεχνικές συζητήσεις. Ωστόσο, η εξουσιοδότηση αυτή εντάσσεται σε αυστηρά πλαίσια, καθώς μόνον η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να εκδίδει κατ' εξουσιοδότηση πράξεις. Εξάλλου, ο νομοθέτης ορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να εκτελεστεί η εν λόγω εξουσιοδότηση. Έτσι, το άρθρο 290 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ διευκρινίζει ότι το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο μπορούν να ανακαλέσουν την εξουσιοδότηση ή να της προσδώσουν περιορισμένη χρονική διάρκεια.

2.6   Εκτελεστικές πράξεις: Η συνθήκη της Λισσαβώνας ενισχύει, επίσης, τις εκτελεστικές αρμοδιότητες της Επιτροπής. Προς υπενθύμιση, η εφαρμογή του ευρωπαϊκού δίκαιου στην επικράτεια των κρατών μελών είναι κατ’ αρχήν ευθύνη των κρατών μελών. Ωστόσο, για ορισμένα ευρωπαϊκά μέτρα είναι αναγκαία η ομοιόμορφη εφαρμογή εντός της ΕΕ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να εκδίδει τις εκτελεστικές πράξεις που αφορούν την εφαρμογή τέτοιων μέτρων.

Μέχρι την έναρξη της ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας, την εκτελεστική εξουσία κατείχε το Συμβούλιο που ανέθετε στη συνέχεια στην Επιτροπή την υιοθέτηση εκτελεστικών πράξεων. Στο εξής, το άρθρο 291 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ αναγνωρίζει την κατ’ αρχήν δικαιοδοσία της Επιτροπής. Έτσι, για τα ευρωπαϊκά μέτρα που απαιτούν ομοιόμορφη εφαρμογή στα κράτη μέλη, εξουσιοδοτείται άμεσα η Επιτροπή να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις.

3.   Τελικές παρατηρήσεις

3.1   Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη σημασία των δομών διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη της κοινωνίας των πολιτών, ήτοι τις συμβουλευτικές ομάδες, μολονότι αυτό δεν αφορά την εναρμόνιση με τη συνθήκη της Λισσαβώνας. Αυτές οι δομές ανταλλαγής απόψεων δεν θα πρέπει να τίθενται υπό αμφισβήτηση, διότι συνεισφέρουν ουσιαστικά στη διαβίβαση εξειδικευμένων γνώσεων και θέσεων στην Επιτροπή, ενώ διευκολύνουν την οικείωση των υπό κατάρτιση νομοθετικών πράξεων από τα εμπλεκόμενα μέρη, ήδη από τα πρώτα στάδια.

3.2   Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι οι ερμηνείες του Συμβουλίου και της Επιτροπής ως προς τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων και των εκτελεστικών πράξεων είναι αποκλίνουσες. Για τον λόγο αυτόν, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η επιλογή της κατάλληλης διαδικασίας για την εκάστοτε πράξη θα πρέπει να βασίζεται σε σαφή κριτήρια.

3.3   Διάφορες άλλες αποφάσεις ενδέχεται να απαιτούν προκαταρκτική διαβούλευση με τα κράτη μέλη με σκοπό την εξασφάλιση αμοιβαίας κατανόησης. Με αυτόν τον τρόπο, η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί την ειδικευμένη γνώση των κρατών μελών.

3.4   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι τα καθαρά ποσά που προκύπτουν από την προαιρετική διαφοροποίηση θα πρέπει να καθορίζονται από την Επιτροπή μέσω εκτελεστικών πράξεων και χωρίς τη συνδρομή επιτροπής, για λόγους ταχύτητας και αποτελεσματικότητας των διαδικασιών.

3.5   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να εκχωρηθούν στην Επιτροπή εξουσίες για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων, με τη συνδρομή της επιτροπής αγροτικής ανάπτυξης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ενσωμάτωση της προαιρετικής διαφοροποίησης στον προγραμματισμό για την αγροτική ανάπτυξη.

3.6   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί να εκχωρηθούν στην Επιτροπή εξουσίες για την έκδοση εκτελεστικών πράξεων, με τη συνδρομή της επιτροπής των γεωργικών ταμείων, με στόχο να εξασφαλιστεί η δημοσιονομική διαχείριση της προαιρετικής διαφοροποίησης.