EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52010DC0715
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS European Union Strategy for Danube Region
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή του Δούναβη
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή του Δούναβη
/* COM/2010/0715 τελικό */
/* COM/2010/0715 τελικό */ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή του Δούναβη
[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ | Βρυξέλλες, 8.12.2010 COM(2010) 715 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή του Δούναβη {SEC(2010) 1489 τελικό}{SEC(2010) 1490 τελικό}{SEC(2010) 1491 τελικό} ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή 3 2. Προκλήσεις και προοπτικές 4 2.1 Προκλήσεις 5 2.2. Προοπτικές 6 3. Απάντηση: ένα σχέδιο δράσης 7 3.1. Διασύνδεση της περιοχής του Δούναβη 8 3.2. Προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή του Δούναβη 9 3.3. Οικοδόμηση της ευημερίας στην περιοχή του Δούναβη 9 3.4. Ενδυνάμωση της περιοχής του Δούναβη 9 4. Υλοποίηση και διακυβέρνηση 9 5. Σύνδεση με τις πολιτικές της ΕΕ 9 6. Συμπέρασμα 9 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιοχή του Δούναβη 1. Ε ισαγωγή Η περιοχή του Δούναβη έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν οι δύο τελευταίες διευρύνσεις της ΕΕ, το 2004 και το 2007. Ο πιο διεθνής ποταμός του κόσμου ανήκει σήμερα, στο μεγαλύτερο μέρος του, στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Σήμερα ανοίγονται νέες δυνατότητες για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις και να αξιοποιηθεί το δυναμικό της περιοχής αυτής, ειδικότερα για να ενταθούν οι προσπάθειες που καταβάλλονται στην περιοχή για το ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης κατά τρόπο βιώσιμο. Η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα, η περιβαλλοντική διαχείριση και η αποδοτική ως προς τους πόρους οικονομική μεγέθυνση μπορούν να βελτιωθούν, καθώς και να εκσυγχρονιστούν η ασφάλεια και οι διάδρομοι μεταφορών. Με τον Δούναβη, η ΕΕ μπορεί να ανοίξει προς τους άμεσους γείτονές της, την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, τον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Μια στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή του Δούναβη μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ, με την ενίσχυση των σημαντικότερων πολιτικών πρωτοβουλιών της ΕΕ, ιδίως της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Η περιοχή του Δούναβη είναι μια λειτουργική περιοχή που προσδιορίζεται από τη λεκάνη του ποταμού. Οι συνεργαζόμενοι φορείς, όπως η επιτροπή του Δούναβη και η Διεθνής Επιτροπή για την Προστασία του Δούναβη, εξετάζουν συγκεκριμένα ζητήματα. Η προτεινόμενη στρατηγική διευρύνει την προσέγγιση αυτή ώστε να αντιμετωπιστούν οι προτεραιότητες με τρόπο ολοκληρωμένο. Γεωγραφικά, η περιοχή αυτή αφορά κατά κύριο λόγο, αλλά όχι μόνο: τη Γερμανία (Βάδη-Βυρτεμβέργη και Βαυαρία), την Αυστρία, τη Σλοβακική Δημοκρατία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία εντός της ΕΕ, και εκτός της ΕΕ, την Κροατία, τη Σερβία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας και την Ουκρανία (τις περιοχές της κατά μήκος του Δούναβη). Η παρούσα στρατηγική είναι ανοικτή και σε άλλους εταίρους της περιοχής. Από τη στιγμή που ο Δούναβης χύνεται στη Μαύρη Θάλασσα, η στρατηγική αυτή πρέπει να είναι συνεπής με τις προοπτικές της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας. Δεδομένου ότι στην περιοχή αυτή ζουν πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι, και καλύπτει το ένα πέμπτο της έκτασης της ΕΕ, η περιοχή έχει ζωτική σημασία για την Ευρώπη. Η ανάγκη που διαγράφεται στην περιοχή είναι να συνδεθούν οι λαοί, οι ιδέες τους και οι ανάγκες τους. Πρέπει να εκσυγχρονιστούν οι μεταφορικές διασυνδέσεις και να βελτιωθεί η πρόσβαση στην πληροφορική. Η ενέργεια μπορεί να γίνει φθηνότερη και ασφαλέστερη, χάρη σε καλύτερες ζεύξεις και σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας. H εξισορόπηση της ανάπτυξης μπορεί να συνδυαστεί με την προστασία του περιβάλλοντος, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη, σύμφωνα και με το κοινοτικό κεκτημένο για το περιβάλλον, όπου αυτό ισχύει. Η συνεργασία είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και των καταστροφών όπως οι πλημμύρες, οι ξηρασίες και τα βιομηχανικά ατυχήματα. Με την οικοδόμηση σοβαρών προοπτικών για την έρευνα και την καινοτομία, η εν λόγω περιοχή μπορεί να βρεθεί στην πρώτη γραμμή του εμπορίου και των επιχειρήσεων της ΕΕ. Οι διαφορές στην εκπαίδευση και την απασχόληση μπορούν να υπερπηδηθούν. Η περιοχή μπορεί να γίνει ασφαλέστερη και τα προβλήματα που σχετίζονται με τις συγκρούσεις, την περιθεριωποίηση και το έγκλημα να αντιμετωπισθούν ικανοποιητικά. Έως το 2020 όλοι οι πολίτες της περιοχής αυτής θα πρέπει να έχουν καλύτερες προοπτικές για ανώτερη εκπαίδευση, απασχόληση και ευημερία εντός της πατρίδας τους. Η προτεινόμενη στρατηγική πρέπει να μεταμορφώσει την περιοχή σε μια πραγματική περιοχή του 21ου αιώνα και να την καταστήσει ασφαλή και αξιόπιστη, μια από τις πιο ελκυστικές περιοχές στην Ευρώπη. Για να επιτευχθεί αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να χαράξει την παρούσα στρατηγική[1]. Το αίτημα αυτό έρχεται σε συνέχεια της θερμής υποδοχής που έτυχε η στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή της Βαλτικής, η οποία τώρα βρίσκεται στο στάδιο της υλοποίησης. Το αίτημα για τη χάραξη στρατηγικής για την περιοχή του Δούναβη, βάσει της εμπειρίας από τη στρατηγική για την περιοχή της Βαλτικής, υπογραμμίζει την ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αειφόρο ανάπτυξη. Πρέπει να εντοπισθούν οι συνέργειες και οι αλληλεπιδράσεις, π.χ. με την ανάπτυξη πράσινης τεχνολογίας αιχμής, την καλύτερη ευθυγράμμιση πολιτικών και τη χρηματοδότηση για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων στο πεδίο και την αντιμετώπιση του κατακερματισμού. Η Επιτροπή, η οποία δραστηριοποιείται σε πολλούς τομείς πολιτικής, μπορεί να διευκολύνει μια τέτοια προσέγγιση όπως φαίνεται 1) στην παρούσα ανακοίνωση προς τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ και 2) σε συνοδευτικό σχέδιο δράσης. Η Επιτροπή πιστεύει ακράδαντα ότι ο καθορισμός στόχων έχει μεγάλη σημασία ώστε οι προσπάθειες που καταβάλλονται να εξυπηρετούν συγκεκριμένες προτεραιότητες. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω με τα ενδιαφερόμενα μέρη, αμέσως μετά την έγκριση της παρούσας ανακοίνωσης και να έχει οριστικοποιηθεί πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2011. Στα κράτη μέλη θα επιβληθούν συγκεκριμένοι στόχοι ενώ τα κράτη που δεν είναι μέλη της ΕΕ θα ενθαρρυνθούν να επιτύχουν τους στόχους στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους. Η πρόοδος θα παρακολουθείται στενά βάσει εκθέσεων που θα υποβάλλει η Επιτροπή. 2. Προκλήσεις και προοπτικεσ Οι προτάσεις έγιναν βάσει εκτεταμένης διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων και των κρατών που δεν είναι μέλη της ΕΕ, συμμετείχαν με την επιβολή σχολίων μέσω των «εθνικών σημείων επαφής». Κινητοποιήθηκαν οι εμπειρογνώμονες των διαφόρων υπηρεσιών της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, καθώς και άλλων περιφερειακών οργάνων (π.χ. του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας). Ζητήθηκε η γνώμη των ενδιαφερόμενων μερών διαδικτυακώς και μέσω πέντε σημαντικών συνεδρίων. Τα κυριότερα μηνύματα ήταν τα εξής: 1) πρόκειται για μια αρχική πρωτοβουλία για την ενίσχυση της ενσωμάτωσης της περιοχής στην ΕΕ· 2) τα κράτη μέλη και οι τρίτες χώρες (συμπεριλαμβανομένων των υποψήφιων χωρών και των δυνητικών υποψήφιων χωρών) δεσμεύονται στο υψηλότερο δυνατό πολιτικό επίπεδο· 3) η Επιτροπή έχει ρόλο κρίσιμης σημασίας για τη διευκόλυνση της διαδικασίας· 4) οι υφιστάμενοι πόροι πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα για τους στόχους της στρατηγικής και 5) η στρατηγική πρέπει να αποδώσει ορατά, συγκεκριμένα αποτελέσματα για την περιοχή και τους ανθρώπους της. 2.1 Προκλήσεις Από ιστορική άποψη η περιοχή του Δούναβη έχει δεχθεί τις επιδράσεις θυελλωδών γεγονότων, με πολλές συγκρούσεις, μετακινήσεις πληθυσμού και μη δημοκρατικά καθεστώτα. Ωστόσο, η κατάρρευση του σιδηρού παραπετάσματος και η διεύρυνση της ΕΕ δίνουν μια ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν πολύ μεγάλες προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά τα εξής: - Κινητικότητα : η περιοχή του Δούναβη είναι, από μόνη της, ένας σημαντικός διάδρομος των διευρωπαϊκών μεταφορών (TEN-T). Ωστόσο, πολύ απέχει από το να αξιοποιείται όλο το δυναμικό της. Τα εμπορεύματα που μεταφέρονται στον Δούναβη αντιστοιχούν μόνο στο 10%-20% των εμπορευμάτων που μεταφέρονται στο Ρήνο. Ως οδός εσωτερικής ναυσιπλοΐας ο Δούναβης παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα ως προς το περιβάλλον και την απόδοση, και για τον λόγο αυτό οι δυνατότητές του του πρέπει να αξιοποιηθούν με βιώσιμες μεθόδους. Υπάρχει ειδικότερα ανάγκη για μεγαλύτερη πολυτροπικότητα, καλύτερη διασύνδεση με άλλες λεκάνες ποταμών μέσω του εκσυγχρονισμού και της επέκτασης της υποδομής σε κόμβους μεταφορών, όπως είναι οι ποτάμιοι λιμένες. - Ενέργεια: οι τιμές είναι υψηλές στην περιοχή, με σχετικούς όρους. Ο κατακερματισμός των αγορών έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερο κόστος και μειωμένο ανταγωνισμό. Η εξάρτηση από πολύ λίγους εξωτερικούς προμηθευτές καθιστά πιο ευάλωτη τη συγκεκριμένη περιοχή, όπως έχει αποδειχθεί από περιοδικές χειμερινές κρίσεις. Αν υπάρξει μεγαλύτερη ποικιλία στις πηγές εφοδιασμού μέσω διασυνδέσεων και πραγματικών περιφερειακών αγορών, τότε θα αυξηθεί η ενεργειακή ασφάλεια. Η βελτίωση της απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της εξοικονόμησης ενέργειας και της εξασφάλισης περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχει κρίσιμη σημασία. - Περιβάλλον : Η περιοχή του Δούναβη είναι μια μεγάλης σημασίας διεθνής υδρολογική λεκάνη και οικολογικός διάδρομος. Αυτό απαιτεί μια περιφερειακή προσέγγιση ως προς την προστασία της φύσης, τη χωροταξία και τη διαχείριση των υδάτων. Η ρύπανση δεν κοιτάει εθνικά σύνορα. Προβλήματα τεράστιας σημασίας όπως μη επεξεργασμένα λύμματα και λιπάσματα και η αποψίλωση του εδάφους έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλο ποσοστό ρύπανσης του Δούναβη. Πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των μεταφορικών ζεύξεων, της τουριστικής ανάπτυξης και των νέων μέσων παραγωγής ενέργειας. - Κίνδυνοι: οι πλημμύρες μεγάλης έκτασης, οι ξηρασίες και η βιομηχανική ρύπανση είναι πολύ συχνά φαινόμενα. Για την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αποτελεσματική αντίδραση απαιτείται μεγάλος βαθμός συνεργασίας και ανταλλαγής των πληροφοριών. - Κοινωνικοοικονομικά θέματα: Η περιοχή γνωρίζει πολύ μεγάλες διαφορές. Στην περιοχή βρίσκονται μερικές από τις πιο επιτυχημένες αλλά και τις πιο φτωχές περιφέρειες στην ΕΕ. Ειδικότερα, υπάρχει συχνά έλλειψη επαφών και συνεργασίας, τόσο σε χρηματοοικονομικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Οι επιχειρήσεις δεν διερευνούν επαρκώς τη διεθνή διάσταση του μάρκετινγκ, της καινοτομίας ή της έρευνας. Το ποσοστό των ατόμων με σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι μικρότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 και η διαφορά είναι πολύ έντονη. Αυτοί που έχουν τα περισσότερα προσόντα συχνά φεύγουν. - Ασφάλεια, σοβαρές μορφές εγκληματικότητας και οργανωμένο έγκλημα: εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα. Η σωματεμπορία και η λαθραία διακίνηση εμπορευμάτων αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα σε αρκετές χώρες της περιοχής αυτής. Εξαιτίας της διαφθοράς δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στο κράτος και παρεμποδίζεται η ανάπτυξη. Οι προκλήσεις αυτές αντιμετωπίζονται καλύτερα από κοινού, με τον προσδιορισμό προτεραιοτήτων, τη συμφωνία ενεργειών και την υλοποίησή τους. Για παράδειγμα, οι προοδευτικοί και οι συντηρητικοί πρέπει να βρουν καινοτομικές λύσεις, να επιλύσουν μαζί τα πιο δύσκολα προβλήματα προς όφελος ολόκληρης της περιοχής. 2.2. Προοπτικές Η περιοχή του Δούναβη παρουσιάζει και πολλές ευκαιρίες. Έχει πολλά μέρη εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Έχει πλούσια ιστορία, κληρονομιά και πολιτισμό. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης, ιδίως στις χώρες που βρέθηκαν σε μεταβατικό στάδιο μετά το 1989. Υπάρχουν δημιουργικές ιδέες και ποιοτικό εργατικό δυναμικό. Για παράδειγμα, η συγκεκριμένη περιοχή: - είναι το σημείο που η Ευρώπη ανοίγεται ανατολικά. Πρέπει να αναπτυχθούν οι υφιστάμενες μεταφορικές και εμπορικές ζεύξεις (π.χ. μέσω του δικτύου μεταφορών TRACECA που συνδέει την ΕΕ μέσω της Μαύρης Θάλασσας με τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία)· - διαθέτει εδραιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα , με πολλά πανεπιστήμια. Ωστόσο, δεν έχουν όλα την ίδια ποιότητα. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση πρέπει να συσχετιστούν με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και να προαχθεί η κινητικότητα των σπουδαστών εντός της συγκεκριμένης περιοχής· - διαθέτει εντυπωσιακή πολιτισμική, εθνοτική και φυσική ποικιλομορφία . Στην περιοχή υπάρχουν σημαντικότατες πόλεις παγκοσμίως και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως και οι περισσότερες πρωτεύουσες απ’ όσες βρίσκονται σ’ έναν ποταμό στον κόσμο. Αυτό απαιτεί σύγχρονες τουριστικές υποδομές, έτσι ώστε να μπορούν να επωφελούνται και οι επισκέπτες και οι οικοδεσπότες· - η περιοχή μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας , είτε πρόκειται για το νερό, τη βιομάζα, τον άνεμο ή τη θερμική ενέργεια. Υπάρχουν επίσης μεγάλες προοπτικές για ενεργειακή απόδοση , με την καλύτερη διαχείριση της ζήτησης της ενέργειας και με τον εκσυγχρονισμό των κτιρίων και της υλικοτεχνικής υποστήριξης. Οι ενέργειες αυτές θα ενισχύσουν τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα· - η περιοχή χαρακτηρίζεται από πλούσια περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα : εξαιρετική πανίδα και χλωρίδα, πολύτιμοι υδάτινοι πόροι και τοπία εξαιρετικής ομορφιάς (π.χ. το Δέλτα του Δούναβη, τα Καρπάθια). Η κληρονομιά αυτή πρέπει να διαφυλαχθεί και να αποκατασταθεί. Για τη βέλτιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών απαιτείται επίσης αυξημένη συνεργασία, σχεδιασμός και από κοινού επενδύσεις, καθώς και ανάπτυξη των κρίσιμης σημασίας ζεύξεων. 3. Α παντηση: ένα σχεδιο δρασησ Συνεπώς, στην καρδιά της προτεινόμενης στρατηγικής βρίσκεται μια ολοκληρωμένη απάντηση. Έμφαση δίνεται στις καλύτερες και εξυπνότερες διασυνδέσεις για την κινητικότητα, το εμπόριο και την ενέργεια· στη δράση για το περιβάλλον και στη διαχείριση κινδύνων· στη συνεργασία για την ασφάλεια. Θα υπάρξουν οφέλη από τις κοινές εργασίες σε θέματα όπως η καινοτομία, ο τουρισμός, η κοινωνία της πληροφορίας, η ικανότητα ανάπτυξης διοικητικών θεσμών και οι περιθωριοποιημένες κοινότητες. Η στρατηγική προτείνει την κατάρτιση σχεδίου δράσης για το οποίο απαιτείται ισχυρή δέσμευση από τις χώρες και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή θα επανεξετάζει τακτικά την πρόοδο των εργασιών. Ως αποτέλεσμα, οι δράσεις και τα έργα θα επικαιροποιούνται ή θα αντικαθίστανται από άλλα, μόλις ολοκληρωθούν, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα κυλιόμενο σχέδιο δράσης. Έμφαση δίνεται σε μια ολοκληρωμένη τοποκεντρική προσέγγιση. Οι καλές ζεύξεις μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, η ισότιμη πρόσβαση στις υποδομές και τις υπηρεσίες και οι παρόμοιες συνθήκες διαβίωσης θα προωθήσουν την εντατική συνοχή, η οποία αποτελεί πλέον σαφή στόχο της ΕΕ. Από τη διαβούλευση προέκυψαν πολλές προτάσεις για δράση. Η Επιτροπή, συμπράττοντας με τα κράτη μέλη, τις περιφέρειες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, επέλεξε εκείνες τις δράσεις οι οποίες: - θα αποφέρουν άμεσα και απτά οφέλη για τους κατοίκους της περιοχής· - έχουν αντίκτυπο σε επίπεδο μακροπεριφέρειας (ή σε σημαντικό τμήμα αυτής). Συνεπώς, τα έργα θα πρέπει να προωθούν την αειφόρο ανάπτυξη και να καλύπτουν αρκετές περιοχές και χώρες· - έχουν συνοχή και αμοιβαία υποστήριξη, αλλά και δημιουργούν λύσεις επωφελείς για όλους (win-win)· - είναι ρεαλιστικές (τεχνικώς εφικτές και με αξιόπιστη χρηματοδότηση). Τα έργα που παρουσιάζονται είναι παραδείγματα έργων που μπορούν να υλοποιηθούν. Δεν αναφέρονται με σειρά προτεραιότητας, απλώς ενδεικτικά. Έχουν προταθεί και πολλά άλλα, οπότε το σχέδιο δράσης είναι ένα ενδεικτικό πλαίσιο, το οποίο θα εξελίσσεται ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών. Τέσσερις άξονες αντιστοιχούν σε τέσσερα σημαντικότατα θέματα. Στο καθένα περιλαμβάνονται τομείς προτεραιότητας και διακριτά πεδία δράσης. Πρόκειται για τα εξής: 1. Διασύνδεση της περιοχής του Δούναβη 2. Βελτίωση της κινητικότητας και της πολυτροπικότητας α) Εσωτερικές πλωτοί οδοί β) Οδικές, σιδηροδρομικές και αεροπορικές ζεύξεις - Ενθάρρυνση της χρήσης περισσότερης βιώσιμης ενέργειας - Προώθηση της κουλτούρας και του τουρισμού, των επαφών σε επίπεδο πληθυσμών. - Προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή του Δούναβη - Αποκατάσταση και διατήρηση της ποιότητας των υδάτων - Διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων - Προστασία της βιοποικιλότητας, των τοπίων και της ποιότητας του αέρα και του εδάφους. - Οικοδόμηση της ευημερίας στην περιοχή του Δούναβη - Ανάπτυξη της κοινωνίας της γνώσης μέσω της έρευνας, της εκπαίδευσης και των τεχνολογιών της πληροφορίας - Υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών (clusters) - Επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και στις δεξιότητες - Ενδυνάμωση της περιοχής του Δούναβη - Επιτάχυνση της ικανότητας διαμόρφωσης διοικητικών θεσμών και της συνεργασίας - Συνεργασία για την προαγωγή της ασφάλειας και την καταπολέμηση του οργανωμένου και σοβαρού εγκλήματος 3.1. Διασύνδεση της περιοχής του Δούναβη Οι καλές διασυνδέσεις είναι κλειδί για την περιοχή του Δούναβη, είτε εσωτερικά είτε με άλλες ευρωπαϊκές και μη ευρωπαϊκές περιοχές. Κανένα τμήμα της περιοχής αυτής δεν πρέπει να μείνει στο περιθώριο. Οι υποδομές των μεταφορών και της ενέργειας παρουσιάζουν πολλά κενά και ελλείψεις λόγω της ανεπαρκούς χωρητικότητας, της χαμηλής ποιότητας ή της κακής συντήρησης. Χρειάζονται επίσης καλύτερες διασυνδέσεις μεταξύ των κατοίκων της περιοχής, ιδίως μέσω πολιτιστικών και τουριστικών δραστηριοτήτων. Για να είναι αποτελεσματικές οι βελτιώσεις απαιτείται συντονισμός στον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση. Υπάρχουν εμφανέστατες δυσλειτουργίες της αγοράς, λόγω εξωγενών επιδράσεων, δεδομένης και της έλλειψης επενδύσεων σε διασυνοριακό επίπεδο. Τα μεγάλα έργα πρέπει να προσδιοριστούν και να υλοποιηθούν με τρόπο βιώσιμο και αποδοτικό, με από κοινού ανάληψη του κόστους αλλά και συμμετοχή στα οφέλη. Όσο πιο πολλοί είναι οι χρήστες τόσο πιο αποδοτικές γίνονται οι επενδύσεις με σημαντικές οικονομίες κλίμακας. Κύρια θέματα Μεταφορές Η λεκάνη απορροής του ποταμού έχει μεγάλες δυνατότητες για βιώσιμη εσωτερική ναυσιπλοΐα και το ποτάμι έχει κεντρικό ρόλο. Χρειάζονται βελτιώσεις ως προς τη διαχείριση, τον εξοπλισμό και τη διαθεσιμότητα του εξειδικευμένου προσωπικού. Η φυσική χωρητικότητα του Δούναβη και των παραποτάμων του πρέπει να βελτιωθεί και να αρθούν οι στενώσεις, ώστε να εξασφαλιστεί σωστό επίπεδο πλοϊμότητας, με την υλοποίηση του προγράμματος NAIADES και την τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, μεταξύ άλλων, βάσει της «κοινής δήλωσης για την εσωτερική ναυσιπλοΐα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα στη λεκάνη του Δούναβη». Πρέπει να υποστηριχθούν οι καινοτομικές τεχνολογίες, σε ευθυγράμμιση με τις ανάγκες της αγοράς. Χάρη στην καλύτερη κατάρτιση και τις περισσότερες ευκαιρίες επαγγελματικής σταδιοδρομίας θα πρέπει να καταπολεμηθεί η έλλειψη νέου σε ηλικία προσωπικού (ναύτες, πλοίαρχοι κτλ). Οι οδικές, σιδηροδρομικές και αεροπορικές μεταφορές είναι συχνά ανεπαρκείς ή απουσιάζουν εντελώς, ιδίως οι διασυνοριακές διασυνδέσεις. Η υλοποίηση των έργων προτεραιότητας TEN-T και των διαδρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 913/2010 πρέπει να γίνει έγκαιρα. Η μελλοντική συνθήκη για την ίδρυση Κοινότητας Μεταφορών προβλέπει την καλύτερη ολοκλήρωση της περιοχής των δυτικών Βαλκανίων. Η πολυτροπικότητα και η διαλειτουργικότητα, με την αξιοποίηση του δυναμικού του ποταμού ως κύριο στοιχείο της σύγχρονης υλικοτεχνικής μέριμνας, έχουν κρίσιμη σημασία. Απαιτούνται διασυνδέσεις βορρά-νότου. Το λειτουργικό τμήμα του εναέριου χώρου (FAΒ) της περιοχής του Δούναβη έχει ουσιαστική σημασία για τη διαχείριση των πτήσεων, όπως και για την ενίσχυση της χωρητικότητας των περιφερειακών αεροδρομίων. Ενέργεια Οι κατά καιρούς κρίσεις φέρνουν στο φως τα ευάλωτα σημεία της περιοχής αυτής. Η ποιότητα των υποδομών, η ασφάλεια του εφοδιασμού, η οργάνωση της αγοράς, η μη βιώσιμη ζήτηση, η ενεργειακή απόδοση και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι συχνά προβληματικοί τομείς. Ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση των δικτύων ενέργειας, ιδίως όσον αφορά τις γραμμές διασύνδεσης, με την υλοποίηση του ευρωπαϊκού ενεργειακού προγράμματος ανάκαμψης και με την ενίσχυση του δικτύου TEN-E, έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Χρειάζεται να γίνει ανταλλαγή εμπειριών, ιδίως για τα «έξυπνα» ενεργειακά δίκτυα, τις «έξυπνες» πόλεις και την οικολογική καινοτομία. Πολιτισμός και τουρισμός Με κοινή ιστορία και παράδοση, πολιτισμό και τέχνες που αντικατοπτρίζουν την πολυμορφία των κοινοτήτων της περιοχής, καθώς με τις φυσικές καλλονές της, η συγκεκριμένη περιοχή διαθέτει ελκυστικά πλεονεκτήματα. Το Δέλτα του Δούναβη είναι μια τοποθεσία παγκόσμιας κληρονομιάς και προσφέρει δυνατότητες για αθλητικές δραστηριότητες και άλλες δραστηριότητες αναψυχής. Μια κοινή και βιώσιμη προσέγγιση για τη βελτίωση και την προβολή προς τα έξω αυτών των δυνατοτήτων θα καταστήσει την περιοχή του Δούναβη ευρωπαϊκή και θα της χαρίσει αναγνωρισιμότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενδεικτικά, θα μπορούσαν να τεθούν ως στόχοι: - να αυξηθεί, έως το 2020, η μεταφορά εμπορευμάτων στον ποταμό κατά 20% σε σύγκριση με το 2010· - να αρθούν, έως το 2015, οι υφιστάμενες στενώσεις στην πλοϊμότητα του ποταμού, κατά τρόπο ώστε να μπορούν να κινούνται στον ποταμό πλοία τύπου VIb όλο το χρόνο[2]· - να βελτιωθούν οι χρόνοι ταξιδίου για ανταγωνιστικές σιδηροδρομικές επιβατικές διασυνδέσεις μεταξύ των μεγάλων πόλεων· - να υλοποιηθούν οι 4 σιδηροδρομικοί διάδρομοι εμπορευμάτων που διασχίζουν την περιοχή του Δούναβη, όπως έχει προγραμματιστεί, εντός 3 ή 5 ετών· - να αναπτυχθούν αποδοτικοί τερματικοί σταθμοί πολυτροπικών μεταφορών στα λιμάνια του ποταμού, που θα συνδέουν τις εσωτερικές ποτάμιες οδούς με το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο έως το 2020· - να επιτευχθούν οι εθνικοί ποσοτικοί στόχοι βάσει των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για το κλίμα και την ενέργεια. 3.2. Προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή του Δούναβη Οι περιβαλλοντικοί πόροι είναι κοινοί, πέρα από τα σύνορα, και ξεφεύγουν από τα εθνικά συμφέροντα. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές για την περιοχή του Δούναβη, στην οποία περιλαμβάνονται ορεινές περιοχές όπως τα Καρπάθια, τα Βαλκάνια και μέρος των Άλπεων. Η περιοχή διαθέτει επίσης πλούσια και μοναδική χλωρίδα και πανίδα, υδρόβια και χερσαία, και στην περιοχή αυτή βρίσκονται τα λίγα μέρη στην Ευρώπη στα οποία ζουν ακόμη πελεκάνοι, λύκοι, αρκούδες και λύγκες. Αυτά τα ζωικά είδη οδεύουν προς την εξαφάνιση λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας, διαφορετικά η καλή εργασία σε ένα μέρος ακυρώνεται γρήγορα από την αμέλεια κάπου αλλού. Οι υφιστάμενες δομές συνεργασίας πρέπει να ενισχυθούν. Κύρια θέματα Ύδατα Η συγκεκριμένη περιοχή είναι η πιο διεθνής υδρολογική λεκάνη στον κόσμο, με πολλούς παραποτάμους, λίμνες και υπόγεια ύδατα μεγάλης σημασίας. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εξασφάλιση της καλής ποιότητας των υδάτων, όπως απαιτείται από την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα. Χρειάζεται βιώσιμη διαχείριση των υδάτων με ταυτόχρονη μείωση της ρύπανσης που προκαλείται από οργανικές, θρεπτικές ή επικίνδυνες ουσίες. Το σχέδιο διαχείρισης της λεκάνης του ποταμού, που εγκρίθηκε από όλα τα κράτη του Δούναβη το 2009, θέτει συγκεκριμένους στόχους και μέτρα πάνω στα οποία μπορεί να οικοδομηθεί η μελλοντική δράση. Κίνδυνοι Οι κάτοικοι της συγκεκριμένης περιοχής πρέπει να προστατευτούν από καταστροφές, όπως οι πλημμύρες και τα βιομηχανικά ατυχήματα που έχουν σημαντικές διακρατικές αρνητικές συνέπειες – η πλέον πρόσφατη καταστροφή συνέβη το 2010 – μέσω μέτρων πρόληψης και διαχείρισης των καταστροφών, τα οποία θα υλοποιούνται από κοινού, όπως απαιτείται από την οδηγία για τις πλημμύρες, την οδηγία Seveso, την οδηγία για τα απόβλητα ορυχείων ή την οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη. Τα έργα που γίνονται μεμονωμένα απλώς μεταθέτουν το πρόβλημα και δυσχεραίνουν το έργο των άλλων γειτονικών περιοχών. Η αύξηση της συχνότητας των ξηρασιών αποτελεί επίσης πρόβλημα, δεδομένου ότι είναι απόρροια της κλιματικής αλλαγής. Η περιφερειακή συνεργασία πρέπει να διευκολύνει της πράσινες υποδομές, την εφαρμογή μακροπρόθεσμων, βασισμένων στο οικοσύστημα λύσεων και την παραγωγή διδαγμάτων από προηγούμενες καταστροφές. Βιοποικιλότητα, εδάφη Η απώλεια των φυσικών οικοτόπων ασκεί πιέσεις στην πανίδα και τη χλωρίδα και έχει επίδραση στη συνολική ποιότητα της περιβαλλοντικής υγείας. Ο κατακερματισμός των οικοσυστημάτων, η εντατικοποίηση της χρήσης γης και η άτακτη εξάπλωση των αστικών περιοχών ασκούν σημαντικές πιέσεις. Ο στόχος που έχει θέσει η ΕΕ για το 2020 όσον αφορά τη βιοποικιλότητα[3] πρέπει να επιτευχθεί, με την ανάσχεση της απώλειας των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας και με την αποκατάσταση των οικοσυστημικών υπηρεσιών και την επανασύνδεση των οικοτόπων. Οι στόχοι που έχουν τεθεί για τις ζώνες προστασίας του περιβάλλοντος, όπως είναι οι τοποθεσίες του Natura 2000, μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την τήρηση των οικολογικών απαιτήσεων για ολόκληρη την περιοχή. Όσον αφορά τα εδάφη, η διάβρωση των καλλιεργήσιμων περιοχών δημιουργεί ρύπανση του ύδατος, όπως και οι μολυσμένες περιοχές και η διάθεση των αποβλήτων, όλα όμως αυτά τα ζητήματα αντιμετωπίζονται με συγκεκριμένες προτάσεις ενεργειών στην παρούσα στρατηγική. Ενδεικτικά, οι στόχοι μπορεί να είναι: - η επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που τέθηκαν στο σχέδιο διαχείρισης της Λεκάνης του Δούναβη· - η μείωση των επιπέδων θρεπτικών ουσιών στον Δούναβη ώστε να καταστεί δυνατή η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της Μαύρης Θάλασσας σε συνθήκες παρόμοιες με εκείνες της δεκαετίας του 1960· - η ολοκλήρωση και έγκριση του σχεδίου διαχείρισης του Δέλτα έως το 2013· - η υλοποίηση των σχεδίων διαχείρισης του κινδύνου υπερχείλισης του Δούναβη – αναμένεται το 2015 στο πλαίσιο της οδηγίας για τις πλημμύρες – ώστε να έχει μετριαστεί σημαντικά ο κίνδυνος από τις πλημμύρες έως το 2021, με συνεκτίμηση και των ενδεχόμενων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής· - η κατάρτιση αποτελεσματικών σχεδίων διαχείρισης όλων των τοποθεσιών Natura 2000· - η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των πληθυσμών του οξύρρυγχου του Δούναβη και άλλων αυτόχθονων ειδών έως το 2020 και με την καταπολέμηση ειδών-εισβολέων· - η μείωση, έως το 2020, κατά 25%, της περιοχής που προσβάλλεται από τη διάβρωση του εδάφους που υπερβαίνει τους 10 τόνους ανά εκτάριο. 3.3. Οικοδόμηση της ευημερίας στην περιοχή του Δούναβη Στην περιοχή αυτή συναντώνται οι πιο ακραίες καταστάσεις στην ΕΕ, από οικονομική και κοινωνική άποψη: υπάρχουν πολύ ανταγωνιστικές περιοχές και περιοχές σε απόλυτη ένδεια, εξαιρετικά εξειδικευμένο προσωπικό και παντελώς αναλφάβητοι, υψηλότατο έως και πολύ χαμηλό επίπεδο διαβίωσης. Η παρούσα στρατηγική ενισχύει την «Ευρώπη 2020» και προσφέρει τη δυνατότητα να υπάρξει αντιστοίχιση του πλούτου κεφαλαίου με τον πλούτο εργατικού δυναμικού και των προηγμένων τεχνολογικά αγορών με τις εν αναμονή αγορές, ιδίως μέσω της επέκτασης της κοινωνίας της γνώσης και μέσω μιας αποφασιστικής προσέγγισης για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Αυτές που θα πρέπει να ωφεληθούν κυρίως είναι οι περιθωριοποιημένες κοινότητες (ιδίως οι Ρόμ, η πλειονότητα των οποίων ζουν στην περιοχή). Κύρια θέματα Εκπαίδευση και δεξιότητες Χρειάζεται επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό κατά τρόπο ώστε η περιοχή να προοδεύσει και να ευημερήσει, καθώς και να δοθεί προτεραιότητα στη γνώση και την ένταξη. Πρέπει να τεθεί ως στόχος η επιτυχία τμημάτων της περιοχής ώστε να ανοίξει η πρόσβαση σε περισσότερη εκπαίδευση και να εκσυγχρονιστεί η κατάρτιση και η κοινωνική πρόνοια. Έρευνα και καινοτομία Η στοχοθετημένη υποστήριξη της ερευνητικής υποδομής θα δώσει κίνητρα στην αριστεία και θα ενισχύσει τη δικτύωση μεταξύ των φορέων παροχής γνώσεων, των εταιρειών και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων. Στην περιοχή πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα οι εθνικοί και περιφερειακοί πόροι και να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Έρευνας. Οι υπάρχουσες διμερείς συμφωνίες πρέπει να οδηγήσουν σε πολυμερή συντονισμό. Η ανάπτυξη περιοχών κατάντη μπορεί να ωφεληθεί από εκείνες τις καινοτομικές περιοχές ανάντη που είναι πρωτοπόρες στον τομέα τους. Επιχειρήσεις Στην περιοχή βρίσκονται μερικές από τις περιφέρειες της Ευρώπης που έχουν υψηλές επιδόσεις. Άλλες βρίσκονται πολύ πίσω. Πρέπει να ωφεληθούν μέσω καλύτερων διασυνδέσεων με τους φορείς που υποστηρίζουν την καινοτομία και τις επιχειρήσεις. Συνεργατικοί σχηματισμοί (clusters) και ζεύξεις μεταξύ κέντρων αριστείας, που θα συνδέονται με τα υφιστάμενα εκπαιδευτικά και ερευνητικά δίκτυα, θα επεκτείνουν την ανταγωνιστικότητα των ανάντη επιχειρήσεων σε ολόκληρη την περιοχή. Αγορά εργασίας Ζωτικής σημασίας είναι η επίτευξη υψηλότερων επιπέδων απασχόλησης. Οι άνθρωποι χρειάζονται ευκαιρίες κοντά στο μέρος που ζουν. Χρειάζονται επίσης κινητικότητα. Η περιοχή πρέπει να προσφέρει ένα μέλλον στους πιο ταλαντούχους και πιο δυναμικούς, μέσω στενότερης συνεργασίας ως προς τις πολιτικές, τα μέτρα και την ανταλλαγή πληροφοριών. Περιφερειοποιημένες κοινότητες Στην περιοχή ζει το ένα τρίτο του πληθυσμού της ΕΕ που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της φτώχειας, πολλοί από αυτούς προέρχονται από τις περιθωριοποιημένες ομάδες. Οι κοινότητες των Ρομ, το 80% των οποίων ζουν στην περιοχή, υποφέρουν από τον κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό, τον χωρισκό διαχωρισμό (γκετοποίηση) και τις χαμηλού επιπέδου συνθήκες διαβίωσης. Οι προσπάθειες διαφυγής των Ρομ από τις καταστάσεις αυτές έχουν συνέπειες σε επίπεδο ΕΕ, οπότε οι αιτίες πρέπει να αντιμετωπιστούν πρώτα στη συγκεκριμένη περιοχή. Ενδεικτικά ως στόχοι θα μπορούσαν να τεθούν: - η επένδυση του 3% του ΑΕγχΠ στην έρευνα και ανάπτυξη έως το 2020· - ευρυζωνική πρόσβαση για όλους τους πολίτες της ΕΕ στην περιοχή έως το 2013· - αύξηση του αριθμού των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που χορηγούνται στην περιοχή κατά 50%· - αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού της ΕΕ, ηλικίας 30-34 ετών με σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοδύναμο επιπέδου, έτσι ώστε το ποσοστό αυτό να φτάσει το 40% έως το 2020. 3.4. Ενδυνάμωση της περιοχής του Δούναβη Οι τεράστιες αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1989 έχουν μεταμορφώσει την κοινωνία. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, δεδομένου ότι η περιοχή του Δούναβη περιλαμβάνει κράτη μέλη τα οποία προσχώρησαν στην Ένωση σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, χώρες που έχουν υποβάλει υποψηφιότητα για να γίνουν μέλη της ΕΕ, αλλά και άλλες τρίτες χώρες. Τα περισσότερα από τα κράτη αυτά αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα αλλά διαθέτουν διαφορετικούς πόρους. Η αποτελεσματική απάντηση στις κοινές προκλήσεις της ασφάλειας και η καταπολέμηση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος απαιτούν συντονισμό σε όλα τα επίπεδα. Η ανταλλαγή καλών διοικητικών πρακτικών έχει σημασία για να γίνει η περιοχή ασφαλέστερη και να ενισχυθεί η ενσωμάτωσή της στην ΕΕ. Κύρια θέματα Ανάπτυξη θεσμικής ικανότητας και συνεργασία Πρέπει να βελτιωθούν οι δομές και η ικανότητα λήψης αποφάσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μεταξύ άλλων να βελτιωθεί ο σχεδιασμός και η διεθνής συνεργασία και να ενισχυθούν με τη μακροπεριφερειακή προσέγγιση. Η βέλτιστη χρήση των πόρων έχει θεμελιώδη σημασία. Ασφάλεια Η διαφθορά, το οργανωμένο και σοβαρό έγκλημα προκαλούν αυξανόμενη ανησυχία. Ζητήματα όπως το λαθρεμπόριο, η σωματεμπορία και η διασυνοριακή μαύρη αγορά απαιτούν ενίσχυση του κράτους δικαίου, τόσο εντός των διαφόρων δικαιοδοτικών αρχών όσο και μεταξύ αυτών. Πρέπει να βελτιωθεί η ανταλλαγή πληροφοριών και να δρομολογηθούν από κοινού αποτελεσματικές ενέργειες. Ενδεικτικά ως στόχοι θα μπορούσαν να τεθούν: - ο καθορισμός σημείων αναφοράς (benchmarks) για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και η μείωση της υπερβολικής γραφειοκρατίας έως το 2012· - έκδοση αδειών για τη σύσταση επιχειρήσεων εντός 4 εβδομάδων κατ’ ανώτατο όριο έως το 2015· - αποτελεσματικό σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των σχετικών συντελεστών επιβολής του νόμου έως το 2015 με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας και την αντιμετώπιση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος στις 14 χώρες έως το 2015· - αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των σχετικών συντελεστών επιβολής του νόμου έως το 2015. 4. Υλοποιηση και διακυβερνηση Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων χρειάζεται καλή βάση συνεργασίας. - Ένα βιώσιμο πλαίσιο συνεργασίας Με την παρούσα στρατηγική αναζητείται η βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων πόρων, με το συντονισμό των προσπαθειών, ιδίως των πολιτικών και της χρηματοδότησης. Οι ενέργειες είναι συμπληρωματικές. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Από την άποψη αυτή, η δήλωση της συνόδου κορυφής του Βουκουρεστίου για τον Δούναβη[4] είναι μια σημαντική δέσμευση. Η Επιτροπή μπορεί να συμβάλει με ενέργειες διευκόλυνσης και υποστήριξης αλλά είναι αναγκαία η δέσμευση και η πρακτική εμπλοκή όλων των αρχών, σε εθνικό, περιφερειακό ή άλλο επίπεδο. Η συνεργασία με διεθνείς και διασυνοριακούς οργανισμούς σε όλη την περιοχή θα ενθαρρύνει τις ενέργειες και θα συμβάλει στην αποφυγή διπλών προσπαθειών. Από την ενισχυμένη εδαφική διάσταση θα προκύψει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και θα ενισχυθεί ο καλύτερος συντονισμός των τομεακών πολιτικών. Πρέπει να υπάρξει απόλυτη εστίαση στα αποτελέσματα. - Συντονισμός Είναι αναγκαίο να ληφθούν διάφορα μέτρα. Ο συντονισμός σε επίπεδο πολιτικής θα υπάγεται στην αρμοδιότητα της Επιτροπής, η οποία θα επικουρείται από ομάδα υψηλού επιπέδου όλων των κρατών μελών. Τα κράτη που δεν είναι μέλη της ΕΕ θα πρέπει να προσκληθούν στην ομάδα, ανάλογα με την περίπτωση. Η Επιτροπή θα ζητήσει τη γνώμη της ομάδας για τυχόν τροποποιήσεις στη στρατηγική και το σχέδιο δράσης, για την υποβολή εκθέσεων και την παρακολούθηση. Η ομάδα θα εξετάζει θέματα προσανατολισμού της πολιτικής και καθορισμού προτεραιοτήτων. Ο συντονισμός σε κάθε τομέα προτεραιότητας είναι καθήκον των κρατών μελών (μαζί με τα κράτη που δεν είναι μέλη ή τις περιφέρειες που δεν ανήκουν στην ΕΕ, εκτός από τα θέματα με τα οποία η ΕΕ ασχολείται σε επίπεδο κράτους, όπως είναι θα θέματα ασφαλείας και σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος), σε διαβούλευση με την Επιτροπή, και των σχετικών φορέων και περιφερειακών οργάνων της ΕΕ. Οι «συντονιστές του τομέα προτεραιότητας», που μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν τη βούληση, την αποδοχή και την εμπειρογνωμοσύνη σε επίπεδο περιοχής του Δούναβη, εξασφαλίζουν την υλοποίηση (π.χ. με την επίτευξη συμφωνιών για το σχεδιασμό, με την οριοθέτηση στόχων, δεικτών και χρονοδιαγραμμάτων και με την εξασφάλιση ευρύτερης επαφής μεταξύ φορέων υλοποίησης έργων, προγραμμάτων και χρηματοδοτικών πηγών, με την παροχή τεχνικής βοήθειας και συμβουλών). Οι εργασίες αυτές θα πραγματοποιηθούν σε διακρατικό, διατομεακό και διοργανικό επίπεδο. Ο ρόλος της Επιτροπής, που είναι ρόλος διευκόλυνσης, θα υποστηριχθεί από τα εθνικά σημεία επαφής. Αυτά θα εξασφαλίσουν το συντονισμό σε κάθε χώρα, θα βρουν τους κατάλληλους ανθρώπους και πάνω απ' όλα θα προχωρήσουν τις πρακτικές πτυχές των εργασιών. - Υλοποίηση Η υλοποίηση των ενεργειών είναι ευθύνη όλων, σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας, αστικού κέντρου και τοπικής κοινότητας. Οι ενέργειες (που δηλώνουν το στόχο προς επίτευξη) πρέπει να μετουσιωθούν σε συγκεκριμένα έργα (που είναι λεπτομερή και απαιτούν υπεύθυνο υλοποίησης, χρονοδιάγραμμα και χρηματοδότηση. Η όλη διαδικασία θα διευκολυνθεί με την υποβολή προτάσεων, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να γίνει σεβαστή η αυτονομία της λήψης αποφάσεων για τα προγράμματα. - Χρηματοδότηση Η συγκεκριμένη στρατηγική θα υλοποιηθεί με την κινητοποίηση και την ευθυγράμμιση, ως προς τους στόχους, των υπαρχόντων πόρων, ανάλογα με την περίπτωση, και λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό πλαίσιο. Οι πόροι είναι ήδη αρκετοί μέσω πληθώρας προγραμμάτων της ΕΕ (π.χ. 100 δισ. ευρώ από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της περιόδου 2007-2013, καθώς και σημαντικά κεφάλαια από τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας και τον ευρωπαϊκό μηχανισμό γειτονίας και εταιρικής σχέσης). Οι διαδικασίες επιλογής των έργων μπορούν να επανεξετάζονται για τη διευκόλυνση των συμφωνηθέντων στόχων. Υπάρχουν επίσης και άλλα μέσα, όπως το πλαίσιο επένδυσης των δυτικών Βαλκανίων, καθώς και οι διεθνείς χρηματοδοτικοί θεσμοί (π.χ. η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων: 30 δισ. ευρώ 2007-2009, που υποστηρίζουν την πλοϊμότητα και την απορρύπανση). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον συνδυασμό επιχορηγήσεων και δανείων. Υπάρχουν εθνικοί, περιφερειακοί και τοπικοί πόροι. Πρέπει να τονισθεί ότι έχει μεγάλη σημασία η πρόσβαση στη χρηματοδότηση και ο συνδυασμός των διαφόρων πηγών της, ιδίως από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές πέραν του επιπέδου της ΕΕ. - Υποβολή εκθέσεων και αξιολόγηση Η υποβολή εκθέσεων και αξιολόγηση γίνεται από την Επιτροπή σε συνεργασία με τους συντονιστές του τομέα προτεραιότητας και άλλων ενδιαφερόμενων μερών. Οι συντονιστές θα αναφέρουν την πρόοδο ως προς την επίτευξη των στόχων και θα εξασφαλίζουν την τακτική ενημέρωση για το έργο τους. Βάσει αυτών, η Επιτροπή συντάσσει εκθέσεις και αναφέρει την πρόοδο ως προς το σχέδιο δράσης. Η Επιτροπή θα διοργανώνει επίσης ετήσιο φόρουμ για τη συζήτηση των εργασιών, τη διαβούλευση για αναθεωρηθείσες ενέργειες και για τη χάραξη νέων προσεγγίσεων. Θα συμμετέχουν οι χώρες, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα ενδιαφερόμενα μέρη (ιδίως διακυβερνητικοί οργανισμοί, ο ιδιωτικός τομέας και η κοινωνία των πολιτών). - Δεν απαιτούνται νέα κεφάλαια από την ΕΕ, δεν απαιτείται νέα νομοθεσία της ΕΕ, δεν απαιτούνται νέες δομές της ΕΕ Η Επιτροπή χαράσσει την εν λόγω στρατηγική βάσει του σκεπτικού ότι δεν απαιτείται ειδική μεταχείριση, ως προς τον προϋπολογισμό ή το νομικό πλαίσιο, για την εν λόγω περιοχή. Ειδικότερα: 3. δεν προβλέπονται νέα κεφάλαια από την ΕΕ. Ενδεχομένως να υπάρξουν πρόσθετα κεφάλαια σε διεθνές, εθνικό, περιφερειακό ή ιδιωτικό επίπεδο, αν και δίνεται έμφαση στην καλύτερη χρήση των υπαρχόντων χώρων· 4. η εν λόγω στρατηγική δεν απαιτεί αλλαγές της νομοθεσίας της ΕΕ, δεδομένου ότι η ΕΕ νομοθετεί για τις ΕΕ-27 και όχι σε επίπεδο μακροπεριφέρειας. Εάν υπάρξει συμφωνία μπορεί να γίνουν αλλαγές σε εθνικό ή άλλο επίπεδο, για την αντιμετώπιση ειδικών στόχων· 5. η εν λόγω στρατηγική δεν δημιουργεί πρόσθετες δομές. Η υλοποίηση γίνεται μέσω των υπαρχόντων φορέων, των οποίων η συμπληρωματικότητα πρέπει να μεγιστοποιηθεί. Δεν προβλέπεται να υπάρχει συνολικός αντίκτυπος στους πόρους της Επιτροπής. 5. Συνδεση με τις πολιτικεσ της ΕΕ Για να ενισχύσει την ενσωμάτωση ολόκληρης της περιοχής, η στρατηγική αποβλέπει στην ενίσχυση των πολιτικών της ΕΕ και στην εφαρμογή της νομοθεσίας στην περιοχή. Προβλέπει την πολιτική στήριξη στις τρέχουσες πρωτοβουλίες και την αύξηση της προβολής τους. Ειδικότερα, ορισμένες ενέργειες που έχουν αποφασιστεί στο πλαίσιο των υπαρχόντων φορέων είναι μέρος του σχεδίου δράσης, - Η Ευρώπη 2020 είναι η βασική δέσμευση της ΕΕ για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και την έξυπνη, βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση χωρίς αποκλεισμούς, στόχοι που θα εδραιωθούν με την εν λόγω στρατηγική. Έχει πέντε πρωταρχικούς στόχους. Αυτοί είναι: η προώθηση της απασχόλησης· η βελτίωση των συνθηκών για την καινοτομία, την έρευνα και την ανάπτυξη· η επίτευξη των στόχων που αφορούν την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια. Η βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου· και η προαγωγή της κοινωνικής ένταξης, ιδίως μέσω της μείωσης της φτώχειας και η αντιμετώπιση της προκλήσεων της δημογραφικής γήρανσης. Η στρατηγική, με το όραμα που προβάλλει για την περιοχή του Δούναβη το 2020, ενισχύει τους στόχους αυτούς. Στηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη που στοχεύει στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τον εκσυγχρονισμό του τομέα των μεταφορών ώστε να γίνει πιο φιλικός περιβαλλοντικά και πιο αποδοτικός, και στην προώθηση του «πράσινου» τουρισμού. Συντελεί στην άρση των στενωπών της εγχώριας αγοράς και βελτιώνει το επιχειρηματικό περιβάλλον. - Η συνέπεια με τη νομοθεσία και τις πολιτικές της ΕΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής αυτής. Αντιμετωπίζει τα κενά που υφίστανται σε επίπεδο εφαρμογής και τις πρακτικές ή οργανωτικές δυσκολίες που ευθύνονται για τη μη παραγωγή αποτελεσμάτων. Βοηθά στην καλύτερη υλοποίηση των νομικών υποχρεώσεων της ΕΕ, ιδίως σε σχέση με την ενιαία αγορά και το περιβάλλον. Επίσης, συμβάλλει σε πολιτικές όπως αυτή του τομέα των μεταφορών (TEN-T, που σήμερα βρίσκεται υπό αναθεώρηση, καθώς και η μελλοντική πολιτική για τις μεταφορές για τις συγκεκριμένες χώρες), τα δίκτυα ενέργειας (TEN-E), τη στρατηγική για την ενιαία αγορά (Πράξη για την ενιαία αγορά) και την ψηφιακή ατζέντα. Ενισχύονται, επίσης, ο στόχος και η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα για τη μετά το 2010 εποχή, όπως και το όραμα της ΕΕ για το 2050 και οι στόχοι για το 2020. Ως μια πύλη προς τους γείτονες της Ευρώπης και στη συνέχεια της Ασίας, η περιοχή έχει μεγάλη σημασία όσον αφορά τη στήριξη των υπόλοιπων εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ, σε ευθυγράμμιση με την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τις περιφερειακές της πρωτοβουλίες (π.χ. την ανατολική εταιρική σχέση). 6. Συμπερασμα Η εν λόγω στρατηγική προβλέπει ένα βιώσιμο πλαίσιο για ολοκληρωμένη πολιτική προσέγγιση και συνεκτική ανάπτυξη στην περιοχή του Δούναβη. Οριοθετεί τις ενέργειες προτεραιότητας που απαιτούνται για να αποτελέσει η περιοχή μέρος της ΕΕ τον 21ο αιώνα. Πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή πληροφόρηση και δημοσιότητα ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι στόχοι της είναι ευρύτερα γνωστοί. Συνεπώς, η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο να εξετάσει και να εγκρίνει την παρούσα ανακοίνωση και το συναφές σχέδιο δράσης. [1] Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συντονίσει μια στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή του Δούναβη, δηλώνοντας στα συμπεράσματά του της 19ης Ιουνίου 2009: «Καλείται η Επιτροπή να παρουσιάσει μια στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή του Δούναβη πριν από το τέλος του 2010». [2] Η διεθνής κατάταξη των ευρωπαϊκών εσωτερικών πλωτών οδών (UNECE/TRANS/120/Rev.4, σ. 28/29) στην ευρωπαϊκή συμφωνία για τις εσωτερικές πλωτές οδούς διεθνούς σημασίας (AGN) ταξινομεί τις παραμέτρους για τα αυτοκινούμενα πλοία και τις ωθούμενες συνοδείες. Στο παρόν κείμενο, η κατηγορία VIb αναφέρεται μόνο στις ωθούμενες συνοδείες και στα πλοία εσωτερικής ναυσιπλοΐας με βύθισμα έως και 2,5 μέτρα. [3] Συμπεράσματα του Συμβουλίου «Περιβάλλον» (15 Mαρτίου 2010) : «Η ΕΕ θέτει ως στόχο την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην ΕΕ έως το 2020, την αποκατάστασή τους στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, ενισχύοντας, παράλληλα, τη συμβολή της ΕΕ στην αποτροπή της απώλειας βιοποικιλότητας παγκοσμίως». [4] Βουκουρέστι, 8 Νοεμβρίου 2010.