52008DC0534

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 3.9.2008

COM(2008) 534 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ευρωπαϊκή στρατηγική για θαλάσσια και ναυτιλιακή έρευνα Ένα συνεκτικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας προς υποστήριξη της αειφόρου χρήσης των ωκεανών και των θαλασσών

1. Εισαγωγή

Το θαλάσσιο περιβάλλον αποτελεί τα δύο τρίτα του πλανήτη μας και προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για την ευμάρεια των πολιτών, με άφθονους πόρους στους οποίους βασίζονται πολλές οικονομικές δραστηριότητες Οι θαλάσσιες περιφέρειες της ΕΕ καλύπτουν το 40% περίπου του ΑΕΠ της, ενώ η θαλάσσια οικονομία αντιπροσωπεύει το 3 έως 5% ( βλ. πλαίσιο 1 ).

Ωστόσο, στο πλαίσιο του αυξανόμενου διεθνούς εμπορίου και ανταγωνισμού, οι ανθρώπινες δραστηριότητες ασκούν περιβαλλοντικές πιέσεις που απειλούν την θαλάσσια οικολογία και τις βιώσιμες ναυτιλιακές δραστηριότητες. Ειδικότερα, η αυξανόμενη ζήτηση για θαλάσσιες μεταφορές, τουρισμό, ανάπτυξη παράκτιων περιοχών, αλιεία και υδατοκαλλιέργεια, ασφάλεια, επιτήρηση και ούτω καθεξής, αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, μπορεί να απειλήσει σοβαρά το θαλάσσιο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα.

Η επιστήμη και η τεχνολογία παρέχουν μια από τις λύσεις, για τον συγκερασμό της προώθησης της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης στον τομέα των δραστηριοτήτων που στηρίζονται στη θάλασσα με τη διατήρηση του περιβάλλοντος. Σε μιαν ανοικτή παγκόσμια αγορά, η ανταγωνιστικότητα προηγμένων οικονομιών, όπως είναι εκείνη της ΕΕ, πηγάζει από την ικανότητά τους να δημιουργούν υψηλής προστιθέμενης αξίας αγαθά και υπηρεσίες που στηρίζονται στη γνώση. Συνεπώς, οι προσπάθειες για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη (ΕΤΑ) είναι αναγκαίες για την αύξηση της οικολογικής αποδοτικότητας τους και παρέχουν λύσεις για να υπερκερασθεί η μη αειφόρος χρήση των πόρων. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη στην ΕΕ μεγάλος αριθμός δραστηριοτήτων θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας· οι προσπάθειες αυτές πρέπει να συντονιστούν κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.

Οι γνώσεις και η καινοτομία που σχετίζονται με τη ναυτιλία απαιτούν ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας. Απαιτείται ενοποιημένη και δυναμική ευρωπαϊκή έρευνα για την επίλυση πολύπλοκων ζητημάτων και για την εξεύρεση συνεκτικών λύσεων για την εκμετάλλευση ολόκληρου του οικονομικού δυναμικού των θαλασσών στα πλαίσια μιας βασισμένης στο οικοσύστημα προσέγγισης.

Εν προκειμένω, στους στρατηγικούς της στόχους (2005-2009) η Επιτροπή αναγνώρισε την:

«… αδήριτη ανάγκη μιας συνολικής ναυτιλιακής πολιτικής με στόχο την ανάπτυξη ενός ακμάζοντα ναυτιλιακού τομέα με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η οικολογική αειφορία. Η πολιτική αυτή πρέπει να επικουρείται από τις πλέον εξελιγμένες μεθόδους στην επιστημονική έρευνα των θαλασσών, στην τεχνολογία και στην καινοτομία.»

Με τη δήλωση αυτή, η Επιτροπή υπογράμμισε την ανάγκη προώθησης της αριστείας στην θαλάσσια έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη σύμφωνα με τις κατευθύνσεις των στρατηγικών του Γκέτεμποργκ[1] και της Λισσαβόνας[2].

Οκτώ έτη μετά την πρώτη διατύπωσή της, η πρόταση για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) [3] εξακολουθεί να αποτελεί το κύριο κατευθυντήριο όραμα για την επίτευξη ενός βελτιστοποιημένου και αποτελεσματικού ευρωπαϊκού συστήματος έρευνας. Αποτελεί κεντρικό πυλώνα της «στρατηγικής της Λισσαβόνας» της ΕΕ για την ανάπτυξη και την απασχόληση που έχει ως κύριο στόχο τη μετάβαση σε μια «οικονομία και μια κοινωνία βασισμένες στη γνώση».

Το 2007, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε Πράσινη Βίβλο για τον ΕΧΕ[4], στην οποία πραγματοποιούσε μια ανασκόπηση της προόδου που είχε επιτευχθεί μέχρι τότε. Ακολούθησε δημόσια διαβούλευση, μετά από την οποία δρομολογήθηκαν νέες πρωτοβουλίες το 2008 για να δοθεί νέα ώθηση στον ΕΧΕ. Αυτές περιλαμβάνουν πέντε νέες πρωτοβουλίες για συγκεκριμένους τομείς του ΕΧΕ και βελτιωμένη διαχείριση βάσει «εταιρικών σχέσεων» στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «Διαδικασίας της Λουμπλιάνας»[5]. Η προτεινόμενη στρατηγική θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας, συνάδει με την ευρύτερη πολιτική για την ανάπτυξη του ΕΧΕ, της οποίας και αποτελεί τμήμα. Πρόκειται να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ερευνητική πολιτική, επειδή αντιπροσωπεύει μια από τις πρώτες προσπάθειες για την πλήρη εγκαθίδρυση του ΕΧΕ σε έναν ερευνητικό τομέα, με μια διαδικασία που ξεκίνησε στο Galway[6].

Σε απάντηση στην Πράσινη Βίβλο του Ιουνίου του 2006 για τη μελλοντική θαλάσσια πολιτική της ΕΕ και στη διαβούλευση που ακολούθησε, υποβλήθηκαν πολλές ουσιαστικές εισηγήσεις από επιστημονικές κοινότητες και από άλλους εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι ζητούν μια νέα ώθηση στη θαλάσσια και ναυτιλιακή έρευνα της ΕΕ. Τα παραπάνω ενισχύθηκαν περαιτέρω από τη διάσκεψη της Βρέμης, που οργάνωσε η γερμανική Προεδρία τον Απρίλιο του 2007, και από τη διακήρυξη που εξέδωσε η επιστημονική κοινότητα θαλάσσιων ερευνών στο συνέδριο EurOCEAN 2007 στο Aberdeen τον Ιούνιο του 2007[7]. Η διακήρυξη του Aberdeen κάλεσε την Επιτροπή να δρομολογήσει το 2008 μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή στρατηγική θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας και να καθιερώσει μια διαρκή διαδικασία για την επίβλεψη της εφαρμογής της και της υλοποίησης των στόχων της στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής θαλάσσιας πολιτικής.

Στην ανακοίνωση της « Μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική » για την ΕΕ[8], του Οκτωβρίου 2007, η Επιτροπή επανέλαβε τον κεντρικό της στόχο που συνίσταται στη δημιουργία των βέλτιστων συνθηκών ανάπτυξης των θαλάσσιων κλάδων και των παράκτιων περιφερειών, με ταυτόχρονη εξασφάλιση της επίτευξης των στόχων της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας - ειδικότερα εκείνων της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική[9].

Σε συνέχεια της ανακοίνωσης για τη θαλάσσια πολιτική, συμφωνήθηκε ένα σχέδιο δράσης. Σε αυτό εξαγγέλθηκε η κατάστρωση στρατηγικής για τη θαλάσσια και ναυτιλιακή έρευνα (το αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης), σε συνεννόηση με τα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους φορείς, με την οποία θα υποστηριχθούν η υποδομή, η εκπαίδευση, η δημιουργία ικανοτήτων και μια νέα διακλαδική προσέγγιση[10].

Στόχος της στρατηγικής είναι να προτείνει τα μέσα για την πληρέστερη ενοποίηση της έρευνας στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας. Ενώ αναγνωρίζει τη σημασία που έχει η συνέχιση των προσπαθειών στους διαφόρους κλάδους θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας (π.χ. καθαρότερες και αποδοτικότερες μηχανές θαλάσσης, καλύτερος σχεδιασμός σκαφών, βελτιστοποιημένη εφοδιαστική των ροών κυκλοφορίας, ασφάλεια και προστασία των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων, δημόσια εικόνα της ναυτιλίας κ.λπ.), η ανακοίνωση θα εστιαστεί στη βελτίωση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της θαλάσσιας και της ναυτιλιακής έρευνας και όχι στην κάλυψη συγκεκριμένων καθιερωμένων ερευνητικών τομέων.

Πλαίσιο 1 - Θαλάσσια οικονομία ( Ναυτιλιακά στατιστικά στοιχεία – Πράσινη Βίβλος - Προς μία μελλοντική θαλάσσια πολιτική για την Ένωση )

Η θαλάσσια οικονομία είναι πράγματι ιδιαίτερα διαφοροποιημένη και τα συναφή ζητήματα είναι συχνά αντικρουόμενα:

- Θαλάσσιες μεταφορές (το 90% του εξωτερικού εμπορίου και το 40% του εσωτερικού εμπορίου της ΕΕ πραγματοποιείται δια θαλάσσης, οι άνω των 1.200 ευρωπαϊκοί λιμένες εξυπηρετούν 3,5 δισ. τόνους και 350 εκατ. επιβάτες ετησίως).

- Ναυπηγεία (τα ναυπηγεία και οι προμηθευτές ναυτιλιακού εξοπλισμού εξασφαλίζουν 0,8 εκατ. άμεσες και έμμεσες, εξαιρετικά ειδικευμένες, θέσεις εργασίας και αντιπροσωπεύουν κύκλο εργασιών 90 δισ. ευρώ, η Ευρώπη κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στην παραγωγή εξαιρετικά πολύπλοκων σκαφών, όπως οχηματαγωγών και κρουαζιερόπλοιων).

- Ενέργεια (οι θάλασσες και οι ωκεανοί προσφέρουν ανεκμετάλλευτους πόρους για τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, όπως η ενέργεια από τις παλίρροιες και από τα κύματα και τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, και αντιπροσώπευαν 121 εκατ. ευρώ το 2005).

- Αλιεία και υδατοκαλλιέργεια (0,5 εκατ. θέσεις εργασίας, 0,3% του ΑΕΠ της ΕΕ που ισοδυναμεί με περίπου 20 δισ. ευρώ/έτος, στην υδατοκαλλιέργεια αναλογεί το 19% της συνολικής αλιευτικής παραγωγής της Ένωσης).

- Τουρισμός και παράκτιες ζώνες (ο θαλάσσιος τουρισμός αντιπροσωπεύει περίπου 3 εκατ. θέσεις εργασίας με κύκλο εργασιών 72 δισ. ευρώ το 2005).

- Νέοι πόροι και γαλάζια βιοτεχνολογία (αναδυόμενος τομέας με προβλεπόμενο ρυθμό ανάπτυξης 10% ετησίως και παγκόσμια αγορά 2,4 δισ. ευρώ).

2. Προσέγγιση

Με τη στρατηγική θα προταθούν συγκεκριμένα μέτρα και μηχανισμοί για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αριστείας της θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις και να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που παρουσιάζουν οι ωκεανοί και οι θάλασσες.

Η καθαρά κλαδική και θεματική προσέγγιση της έρευνας δεν επαρκεί πλέον. Η έρευνα της ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην προαγωγή κοινών προσπαθειών εκ μέρους των ερευνητικών κοινοτήτων του τομέα της θάλασσας και του τομέα της ναυτιλίας που να ξεπερνούν τους συγκεκριμένους κλάδους. Η αποτελεσματικότερη ενοποίηση και συγκέντρωση γνώσεων και πόρων, σε συνδυασμό με εταιρικές σχέσεις που να διατηρούνται μακροπρόθεσμα, θα αποτελέσουν τη βάση για τον συντονισμένο καθορισμό των ερευνητικών αναγκών και προτεραιοτήτων.

Κατά συνέπεια, η στρατηγική ακολουθεί τις εξής κατευθύνσεις:

1. αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας των συστημάτων και των αλληλεπιδράσεων, μέσω ενισχυμένης ενοποίησης της γνώσης και της έρευνας. Θα επιδιώξει τη γεφύρωση των παραδοσιακών ορίων μεταξύ της επιστήμης και της χάραξης πολιτικής, της επιστήμης και της τεχνολογίας, των επιστημονικών και των βιομηχανικών κλάδων. Θα καθοριστούν μέσα προώθησης της αριστείας, καθώς και της πολυεπιστημονικής και της πολυκλαδικής έρευνας και καινοτομίας,

2. προώθηση νέων μορφών διαχείρισης στην έρευνα με τις οποίες θα επιδιωχθεί η επίτευξη ομοφωνίας μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών και θα καθιερωθεί ένας συνεχής διάλογος μεταξύ επιστημόνων, αρμοδίων για τη χάραξη πολιτικής, βιομηχάνων και εκπροσώπων της κοινωνίας. Η διαχείριση θα τηρεί τις πέντε κύριες κατευθυντήριες αρχές της διαδικασίας της Λιουμπλιάνας.

Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην υλοποίηση αυτής της στρατηγικής θα συνίσταται σε:

- πλήρη αξιοποίηση όλων των κοινοτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένου του 7ου προγράμματος-πλαισίου έρευνας, ως μοχλών για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής,

- διευκόλυνση της συντονισμένης προσέγγισης μεταξύ των κρατών μελών που θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής,

- επίβλεψη της εφαρμογής και της συνεχούς προσαρμογής της στρατηγικής, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις επιστημονικές κοινότητες των τομέων της θάλασσας και της ναυτιλίας.

Οι δράσεις θα υλοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τρίτες χώρες και τους εμπλεκόμενους ερευνητικούς φορείς των τομέων της θάλασσας και της ναυτιλίας.

3. Αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας των συστημάτων

Για την αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας των συστημάτων είναι πολύ σημαντικό να καλυφθούν οι ακόλουθες πτυχές:

- Δημιουργία ικανοτήτων: ενθάρρυνση της ανάπτυξης νέων μέσων επίτευξης πιο φιλόδοξων ερευνητικών στόχων. Πολλές υποδομές είναι παλαιές, ενώ οι εξειδικευμένες υποδομές είναι δαπανηρές. Απαιτούνται νέες δεξιότητες και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για να προσελκύσουν νέους επαγγελματίες και να καλύψουν τη διεπιστημονική φύση της έρευνας.

- Ενοποίηση καθιερωμένων κλάδων της θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας. Στα πλαίσια της πτυχής αυτής θα επιδιωχθεί η στενότερη ενοποίηση των γνώσεων και των ερευνητικών ομάδων μέσω γόνιμης αλληλεπίδρασης, δικτύωσης και ανταλλαγής πληροφοριών, προκειμένου να ενισχυθεί η αριστεία στην επιστήμη. Με την προώθηση της διακλαδικής ενοποίησης και τη βελτίωση της μεταφοράς γνώσεων, οι υφιστάμενες και αναδυόμενες αγορές σε τομείς όπως η γαλάζια τεχνολογία, η ενέργεια, η υδατοκαλλιέργεια και η ασφάλεια θα είναι σε θέση να αξιοποιούν καινοτομίες βασισμένες στη γνώση, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων, νέες θέσεις εργασίας και την προσφορά καλύτερων προϊόντων και διεργασιών.

- Συνέργειες με τα κράτη μέλη, τις περιφέρειες και τους βιομηχανικούς κλάδους, καθώς και μεταξύ αυτών. Η κοινοτική χρηματοδότηση της έρευνας αντιπροσωπεύει μικρό μόνο ποσοστό των δημοσίων πόρων που διατίθενται για ΕΤΑ. Το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας χρηματοδότησης της έρευνας στην Ευρώπη διατίθεται μέσω εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων. Εντούτοις, η ερευνητική προσπάθεια της ΕΕ υπολείπεται του στόχου που έθεσε η ατζέντα της Λισσαβόνας, βάσει της οποίας τα κράτη μέλη συμφώνησαν να διαθέτουν το 3% του ΑΕΠ τους στην Ε&Α[11]. Είναι συνεπώς ζωτικής σημασίας να χρησιμοποιήσουν τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες τα μέσα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, όπως το πρόγραμμα-πλαίσιο έρευνας, το Ταμείο Συνοχής και το πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, προκειμένου να ενισχύσουν τις δημόσιες και τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Η διεθνής διάσταση της θαλάσσιας πολιτικής της ΕΕ αποτελεί σημαντική παράμετρο που καλύπτει και τους τρεις ανωτέρω άξονες δράσης. Το γεγονός παραμένει ότι η ΕΕ μοιράζεται με τρίτες χώρες τις θάλασσες και τους ωκεανούς που περιβάλλουν την ίδια και τις πλέον απομακρυσμένες περιοχές της. Η διεθνής επιστημονική συνεργασία αποτελεί ισχυρό φορέα για τη συντονισμένη και ολοκληρωμένη διαχείριση των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων σε θάλασσες που αποτελούν αντικείμενο κοινής εκμετάλλευσης. Πρόσθετα οφέλη από τη διεθνή διάσταση θα προκύψουν λόγω της δυνατότητας χρησιμοποίησης αμοιβαία χρήσιμων γνώσεων και δεξιοτήτων προκειμένου να αντιμετωπιστούν κοινές προκλήσεις και να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα, που για ορισμένες κατηγορίες έρευνας δεν είναι δυνατή σε ευρωπαϊκό επίπεδο μόνον.

Στις επόμενες υποενότητες, παρουσιάζονται τα πεδία εφαρμογής των διαφόρων πτυχών που πρέπει να καλυφθούν. Στη συνέχεια, οι εν λόγω πτυχές αναλύονται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες που πρέπει να αναληφθούν κατά τα επόμενα έτη. Οι δραστηριότητες αυτές θα υλοποιηθούν με εταιρική σχέση μεταξύ των διαφόρων κοινοτήτων των τομέων της θάλασσας και της ναυτιλίας και της Επιτροπής υπό το πνεύμα του ΕΧΕ.

3.1. Δημιουργία ικανοτήτων

Πεδίο εφαρμογής

- Κατασκευή νέων υποδομών έρευνας και παρατήρησης

- Προώθηση νέων και διεπιστημονικών ερευνητικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων καινοτομίας

- Ανάπτυξη νέων μοντέλων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας (π.χ. μέσω εξειδικευμένων κοινοτήτων γνώσης και καινοτομίας στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας/ΕΙΤ)

- Διερεύνηση νέων μηχανισμών χρηματοδότησης με συνδυασμό διαφόρων πηγών επενδύσεων.

Για να παραμείνει στην πρωτοπορία των εξελίξεων στον τομέα της θαλάσσιας έρευνας, η Ευρώπη πρέπει να προσδιορίσει τα μέσα με τα οποία θα μπορέσει να ενισχύσει την ικανότητά της να διεξάγει έρευνα. Οι ερευνητικές ικανότητες περιλαμβάνουν καινοτόμους μηχανισμούς χρηματοδότησης, νέες ερευνητικές υποδομές και την γαλούχηση μιας νέας γενιάς ερευνητών και μηχανικών. Το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουμ για τις Υποδομές Έρευνας (ESFRI) κατάρτισε κατάλογο υποδομών θαλάσσιων ερευνών κρίσιμης σημασίας, που αποτελεί μια καλή βάση για τον καθορισμό προτεραιοτήτων στον συγκεκριμένο τομέα.

Πρέπει επίσης να καταβληθούν προσπάθειες για την προώθηση της δημιουργίας ανθρωπίνων ικανοτήτων προκειμένου να καταστούν ελκυστικότερες οι ερευνητικές σταδιοδρομίες και η κινητικότητα των ερευνητών. Για να εξασφαλιστούν οικονομικές και περιβαλλοντικές εξελίξεις στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας απαιτούνται κατάλληλοι, εξαιρετικά ειδικευμένοι ερευνητές και προσωπικό υποστήριξης.

Η στρατηγική θα ενθαρρύνει την ανταλλαγή προσωπικού εντός και μεταξύ της βιομηχανίας και της έρευνας, σε συνδυασμό με την ταχεία ενσωμάτωση της προόδου των γνώσεων στα εκπαιδευτικά συστήματα και σε προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης. Πρέπει να ανταλλάσσονται γνώσεις μεταξύ ερευνητικών οργανισμών και ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι δραστηριότητες του νεοϊδρυθέντος ΕΙΤ και των υπ’ αυτό κοινοτήτων γνώσης και καινοτομίας.

Ενέργειες προς υλοποίηση

1. Ανάπτυξη διαρκούς υποστήριξης των εξειδικευμένων πανευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών[12] που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των αναγνωρισμένων προκλήσεων και ευκαιριών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που προτείνονται στο πλαίσιο του υφιστάμενου χάρτη πορείας του ESFRI και των ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών για τις υποδομές (Ι3) του 7ου προγράμματος-πλαισίου.

2. Καθορισμός των επενδυτικών απαιτήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο (συμπεριλαμβανομένων και των λειτουργικών δαπανών) για νέες υποδομές που απαιτούνται για την υποστήριξη πανευρωπαϊκής και διεθνούς έρευνας στους τομείς της θάλασσας της ναυτιλίας (για παράδειγμα με τη χρησιμοποίηση κονδυλίων της πολιτικής της συνοχής για τη συγχρηματοδότησή τους).

3. Ανάπτυξη επαρκών νέων και διεπιστημονικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων εκπαίδευσης και καινοτομίας ως ανταπόκριση στις τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές τάσεις και απαιτήσεις.

4. Εξέταση της αποδοτικότερης χρήσης των υφιστάμενων και νέων ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων. Προς τούτο μπορούν να αξιοποιηθούν υφιστάμενοι μηχανισμοί σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο (για παράδειγμα, χρήση των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούν την απασχόληση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, των ευκαιριών που προσφέρει το Ταμείο Συνοχής τόσο για τους ανθρώπινους πόρους όσο και για την υποστήριξη της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης στις ΜΜΕ, των ευκαιριών που προσφέρει το πρόγραμμα Leonardo da Vinci για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, των προγραμμάτων-πλαισίων έρευνας, του προγράμματος-πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία κ.λπ.).

Το 2009 η Επιτροπή θα προωθήσει σειρά δραστηριοτήτων για τους σκοπούς αυτούς, που θα έχουν ιδίως ως αντικείμενο την ανάπτυξη διαρκούς υποστήριξης των εξειδικευμένων πανευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών και τη διευκόλυνση της καταγραφής των αναγκών όσον αφορά τις περιφερειακές ερευνητικές δομές, συμπληρώνοντας τον χάρτη πορείας του ESFRI και τις ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες για τις υποδομές. Θα παρακινήσει επίσης τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα κοινοτικά κονδύλια για τους σκοπούς αυτούς, να υιοθετήσουν συντονισμένη προσέγγιση όσον αφορά ένα νέο μοντέλο εκπαίδευσης και να αναπτύξουν μια πολιτική θαλάσσιων υποδομών που να υποστηρίζει την αριστεία στην Ευρώπη, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση επιστημόνων από μικρά και νέα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν ερευνητικές υποδομές.

3.2. Ενοποίηση

Πεδίο εφαρμογής

- Εντοπισμός διαθεματικών ερευνητικών στόχων που να καλύπτουν παραδοσιακά αυτοτελή ερευνητικά πεδία, π.χ. κλιματική αλλαγή, μεταφορές, ενέργεια, βιοτεχνολογία, περιβάλλον και διατροφή, καθώς και προώθηση διεπιστημονικών προσεγγίσεων

- Εξασφάλιση στενότερης ενοποίησης και αποδοτικότερης χρήσης των βάσεων θαλάσσιων δεδομένων

- Βελτιστοποίηση της χρήσης υφιστάμενων ερευνητικών υποδομών

- Ενίσχυση σταθερών περιφερειακών συμπλεγμάτων φορέων (clusters)

- Ενίσχυση της μεταφοράς γνώσεων και τεχνολογίας.

Η θαλάσσια και ναυτιλιακή έρευνα καλύπτει διαφορετικούς επιστημονικούς και τεχνολογικούς κλάδους. Απαιτείται ενοποίηση προκειμένου να διαμορφωθεί μια διεπιστημονική προσέγγιση . Στην παρούσα ανακοίνωση προσδιορίζονται σημαντικές ερευνητικές κατευθύνσεις για τις οποίες η διαθεματική προσέγγιση αποτελεί πρώτη ανάγκη. Οι κατευθύνσεις αυτές παρουσιάζονται στο πλαίσιο 2 . Κατά τη θεώρηση αυτών των διεπιστημονικών ερευνητικών ζητημάτων, θα αποδοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ενσωμάτωση της κοινωνικοοικονομικής έρευνας και στις επιπτώσεις των επιλογών διαχείρισης.

Η θαλάσσια επιστήμη παγκοσμίου επιπέδου απαιτεί εξειδικευμένες και υπερσύγχρονες ερευνητικές υποδομές που είναι δαπανηρές. Σήμερα, οι περισσότερες υποδομές λειτουργούν με γνώμονα τις εθνικές προτεραιότητες. Προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η χρήση τους έχει ζωτική σημασία η δημιουργία σταθερών και συμπληρωματικών σχέσεων μεταξύ των κατόχων των υποδομών με βάση κοινά σχέδια για μελλοντικές επενδύσεις και την τυποποίηση των μεθοδολογιών μέτρησης, παρατήρησης και υποβολής εκθέσεων.

Σε σειρά παράκτιων περιοχών της ΕΕ, έχουν αναπτυχθεί ναυτιλιακά συμπλέγματα φορέων με τη στήριξη διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων σε κοινοτικό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Τα συμπλέγματα αυτά μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα για τη συζήτηση των ερευνητικών αναγκών στον τομέα της ναυτιλίας και των συμφωνημένων δράσεων που πρέπει να υλοποιηθούν και να ενοποιηθούν σε περιφερειακό επίπεδο.

Ενέργειες προς υλοποίηση

5. Διαθεματική ενοποίηση μεταξύ των διάφορων τομέων θαλάσσιας και ναυτιλιακής ΕΤΑ.

6. Προώθηση της ενοποίησης στη χρήση των ευρωπαϊκών υποδομών θαλάσσιων ερευνών με έμφαση στην εναρμόνιση των διαδικασιών.

7. Εξεύρεση μηχανισμών για τη διαρκή υποστήριξη και διαχείριση των δεδομένων που αφορούν τις θάλασσες, συμπεριλαμβανομένης της χαρτογράφησης των ευρωπαϊκών υδάτων και της ενοποίησης των συστημάτων θαλάσσιας επιτήρησης.

8. Σε περιφερειακό επίπεδο, αξιοποίηση των υφισταμένων ναυτιλιακών συμπλεγμάτων φορέων που στηρίζονται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Περιφέρειες της γνώσης», χαρτογράφηση των υφιστάμενων το 2009 ευκαιριών και τόνωση των σταθερών συμπλεγμάτων φορέων στο πλαίσιο της κοινοτικής περιφερειακής πολιτικής.

9. Σε στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες της Επιτροπής, χρησιμοποίηση της πρωτοβουλίας «Περιφέρειες για την οικονομική αλλαγή»[13] της πολιτικής για τη συνοχή προς περαιτέρω ανάπτυξη περιφερειακών δραστηριοτήτων στον τομέα αυτό.

10. Σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας, εφαρμογή μέτρων στήριξης που να διευκολύνουν τη διαλογή της τεχνολογικής εμπειρογνωμοσύνης στους εν λόγω τομείς, με σκοπό την προώθηση της ταχείας μεταφοράς σε επίπεδο ΕΕ.

Ειδικότερα, την περίοδο 2009-2010, η Επιτροπή θα προκηρύξει διαθεματικές κοινές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων βάσει του 7ου προγράμματος-πλαισίου για τα μείζονα ερευνητικά θέματα που απαριθμούνται στο πλαίσιο 2. Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και με την επιστημονική κοινότητα των θαλάσσιων ερευνών, η Επιτροπή θα προτείνει εναλλακτικές επιλογές για την από κοινού ανάπτυξη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κρίσιμης σημασίας υποδομών θαλάσσιων ερευνών, καθώς και για τη βελτιστοποίηση της χρήσης τους.

Το 2009, η Επιτροπή θα συντονίσει την δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου θαλάσσιων παρατηρήσεων και δεδομένων (EMODNet)[14], ενοποιημένου με το GEOSS[15] και το GMES[16].

Η Επιτροπή θα επιδιώξει επίσης να χρησιμοποιήσει την πρωτοβουλία «Περιφέρειες της γνώσης» για να προωθήσει τα περιφερειακά ναυτιλιακά συμπλέγματα φορέων καθώς και την συνέργεια μεταξύ περιφερειακών στρατηγικών στον τομέα των θαλάσσιων ερευνών και καινοτομίας.

Ιδιαίτερη προσοχή θα αποδοθεί επίσης στο κοινοτικό πρόγραμμα καινοτομίας με σκοπό την προώθηση της οικολογικής καινοτομίας και τη μεταφορά τεχνολογικής εμπειρογνωμοσύνης στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας σε επίπεδο ΕΕ.

Τέλος, η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε τα μέσα του 7ου προγράμματος-πλαισίου να συμβάλλουν στις ικανότητες έρευνας και καινοτομίας των τοπικών βιομηχανιών.

Πλαίσιο 2 – Κατάλογος μειζόνων ερευνητικών θεμάτων που απαιτούν διαθεματική προσέγγιση

Κλιματική αλλαγή και ωκεανοί

Απαιτείται βελτίωση της ανίχνευσης και της εκτίμησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς και τις παράκτιες περιοχές. Σημαντικές είναι επίσης και οι εναλλακτικές επιλογές για τον μετριασμό ή τη βέλτιστη αξιοποίηση, αφενός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και, αφετέρου, των κινδύνων και των ευκαιριών που σχετίζονται με τον Αρκτικό Ωκεανό.

Επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα και στη διαχείρισή τους

Τα παράκτια και τα θαλάσσια οικοσυστήματα επηρεάζονται τόσο από τις χερσαίες όσο και από τις θαλάσσιες δραστηριότητες. Η καλύτερη κατανόηση και ο μετριασμός των σωρευτικών επιπτώσεων των εν λόγω δραστηριοτήτων μέσω αποδοτικότερων από οικολογικής σκοπιάς τεχνολογιών είναι κρίσιμης σημασίας.

Προσέγγιση της διαχείρισης πόρων και του χωροταξικού σχεδιασμού με βάση το οικοσύστημα

Ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης των θαλάσσιων πόρων με βάση το οικοσύστημα και απόκτηση γνώσεων για την ανάπτυξη εναλλακτικών επιλογών όσον αφορά τον παράκτιο και τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, με στόχο τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των θαλάσσιων και ναυτιλιακών δραστηριοτήτων και της βιώσιμης ανάπτυξής τους.

Θαλάσσια βιοποικιλότητα και βιοτεχνολογία

Το θαλάσσιο περιβάλλον φιλοξενεί σημαντικό μέρος της γήινης βιοποικιλότητας. Απαιτούνται περισσότερες γνώσεις για τον λειτουργικό ρόλο, την εξέλιξη, την προστασία και την εκμετάλλευση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένης της βιοτεχνολογίας και της βιοπροοπτικής (bio-prospecting).

Υφαλοπλαίσια και βαθέα θαλάσσια ύδατα

Καλύτερη κατανόηση των ιζημάτων στα υφαλοπλαίσια και τα βαθέα ύδατα, της συμπεριφοράς των ένυδρων αερίων, των οικοσυστημάτων βαθέων υδάτων και τεχνολογίες που απαιτούνται για τη βελτίωση της παρατήρησης στα βαθέα ύδατα.

Επιχειρησιακή ωκεανογραφία και θαλάσσια τεχνολογία

Υπάρχει ανάγκη περαιτέρω προόδου στην ανάπτυξη ζωτικών θαλάσσιων υπηρεσιών στο πλαίσιο του GMES, με στόχο τη βελτίωση των προβλέψεων της κατάστασης και της δυναμικής των θαλασσών, της εκτίμησης κινδύνων όπως η φυτοπλαγκτονική άνθηση ή οι επιπτώσεις της ρύπανσης και της υποστήριξης για ζητήματα θαλάσσιας ασφάλειας.

Εκμετάλλευση θαλάσσιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Ο ωκεανός αποτελεί τεράστια δεξαμενή ενέργειας και οι θαλάσσιες διεργασίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας είναι πολυάριθμες. Απαιτούνται περισσότερες γνώσεις σχετικά με τον τρόπο εκμετάλλευσης του δυναμικού της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, των ωκεάνιων ρευμάτων και της κίνησης των κυμάτων και της παλίρροιας.

3.3. Συνέργειες

Πεδίο εφαρμογής

- Προώθηση των συνεργειών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο

- Κινητοποίηση επαρκούς, συνεχούς, κοινοτικής, εθνικής και περιφερειακής χρηματοδότησης για έρευνα κατά πιο συντονισμένο τρόπο, έτσι ώστε να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα για την αντιμετώπιση των σημαντικών διαθεματικών προκλήσεων στον τομέα των θαλάσσιων ερευνών

- Προσέλκυση περισσότερων ιδιωτικών επενδύσεων, μεταξύ άλλων μέσω των δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν οι Ευρωπαϊκές Πλατφόρμες Τεχνολογίας και άλλων κοινών πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται από τη βιομηχανία.

Είναι ζωτικής σημασίας να χρησιμοποιείται η χρηματοδότηση της θαλάσσιας και της ναυτιλιακής έρευνας από το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο ως μοχλός προώθησης των συνεργειών μεταξύ των ερευνητικών προσπαθειών των κρατών μελών και, όπου απαιτείται, επίτευξης κρίσιμης μάζας για την αντιμετώπιση σημαντικών διαθεματικών προκλήσεων όσον αφορά τις θαλάσσιες έρευνες.

Το κοινοτικό πρόγραμμα-πλαίσιο ΕΤΑ μπορεί να διευκολύνει την διαδικασία αυτή μέσω των διαφόρων χρηματοδοτικών μηχανισμών του[17]. Με τα δίκτυα αριστείας[18] επιδιώκεται η επίτευξη μόνιμου διαρθρωτικού αποτελέσματος όσον αφορά τις δεξιότητες, τη γνώση και τις υποδομές. Οι δράσεις συντονισμού υποστηρίζουν τις ερευνητικές κοινότητες στον προσδιορισμό κενών και τον καθορισμό κοινών προτεραιοτήτων για μελλοντικές έρευνες.

Οι μηχανισμοί δικτύωσης ERA-NET[19] επιτρέπουν στους εθνικούς οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας να συντονίζουν τις προσπάθειές τους και να αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις. Μπορούν να οδηγήσουν στο ERA-NET+, το οποίο στηρίζει τα κράτη μέλη για την κατάρτιση και χρηματοδότηση κοινών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων ως πρώτο βήμα προς την εφαρμογή του άρθρου 169 της Συνθήκης.

Παράλληλα, συστήθηκαν οι Ευρωπαϊκές Πλατφόρμες Τεχνολογίας[20] με στόχο την επίτευξη ομοφωνίας όσον αφορά τις ερευνητικές πολιτικές και προτεραιότητες σε συγκεκριμένους βιομηχανικούς κλάδους. Διαμορφώνεται ένα κοινό όραμα για το μέλλον, το οποίο ακολουθεί ένα στρατηγικό ερευνητικό πρόγραμμα που τα μέλη δεσμεύονται να υλοποιήσουν.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής θα αξιοποιηθούν όλες οι παραπάνω δυνατότητες επίτευξης συνέργειας.

Ενέργειες προς υλοποίηση

11. Με βάση τα επιτεύγματα των υφιστάμενων μηχανισμών ERA-NET, διατύπωση προτάσεων για διακρατικούς ερευνητικούς μηχανισμούς.

12. Διευκόλυνση της συγκέντρωσης εθνικών δημόσιων χρηματοδοτικών πόρων μέσω του ERA-NET+.

13. Προπαρασκευαστικές ενέργειες με στόχο την εφαρμογή του άρθρου 169 της Συνθήκης μέσω της αξιοποίησης πρωτοβουλιών που βρίσκονται σε εξέλιξη.

14. Συντονισμός με άλλους κοινοτικούς και ευρωπαϊκούς μηχανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας (πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, Ταμείο Συνοχής, EUREKA, COST).

15. Καθορισμός και υλοποίηση κοινού προγραμματισμού.

Η Επιτροπή θα υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις το 2009-2010 για τον εξορθολογισμό των υφιστάμενων ERA-NET. Όπου αυτό δικαιολογείται και υποστηρίζεται από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα εξετάσει την δυνατότητα υποστήριξης βάσει του άρθρου 169 για τα προγράμματα θαλάσσιων ερευνών και, μακροπρόθεσμα, θα προτείνει κοινό προγραμματισμό, σύμφωνα με τις αρχές και τους μηχανισμούς που προβλέπονται στη σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής[21].

4. Νέες μορφές διαχείρισης της έρευνας

Η στρατηγική απαιτεί την κατάρτιση ενός αποτελεσματικού και καινοτόμου πλαισίου διαχείρισης της έρευνας με τη συμμετοχή των επιστημόνων, των φορέων χάραξης πολιτικής και του κοινού, έτσι ώστε να επιτευχθεί κοινή κατανόηση και λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων με βάση επαρκείς επιστημονικές γνώσεις. Με δεδομένα τον διεθνή χαρακτήρα των προκλήσεων και το δικαίωμα συμμετοχής εταίρων από άλλες περιοχές του κόσμου στον ΕΧΕ[22], η διεθνής διάσταση θα παίξει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό.

Αμφότερες οι παραδοσιακές ερευνητικές και τεχνολογικές κοινότητες στον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας έχουν εκφράσει την ανάγκη ενισχυμένου διαλόγου προκειμένου να εξασφαλιστεί σαφής καταμερισμός των ρόλων και των αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των εθνικών δημοσίων αρχών και των ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Ζωτική σημασία έχει ένα σταθερό μοντέλο διαχείρισης που να στηρίζεται σε ισχυρή και μακρόχρονη επιστημονική εταιρική σχέση. Αυτό θα διευκολύνει τη διαδικασία ενοποίησης μεταξύ των επιστημών της θάλασσας και της ναυτιλίας.

Με το προτεινόμενο μοντέλο διαχείρισης αναμένεται:

- να επιτευχθεί ομοφωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας σχετικά με στρατηγικά ζητήματα θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας σε πανευρωπαϊκό και περιφερειακό επίπεδο,

- να τονωθεί η διεπιστημονική συνεργασία, να παραχθούν ενοποιημένες επιστημονικές γνώσεις όσον αφορά προβλήματα στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας και να διαδοθούν τα ερευνητικά αποτελέσματα και οι γνώσεις,

- να προωθηθούν οι ανταλλαγές μεταξύ των επιστημών της θάλασσας και των βιομηχανιών των τομέων της θάλασσας και της ναυτιλίας ως μέσο προσδιορισμού ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντος και πιθανής συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών,

- να διερευνηθούν τρόποι και μέσα συμμετοχής των επιστημόνων στην εμπορική εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τις έρευνές τους,

- να σφυρηλατηθεί εναρμονισμένος διάλογος μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας και των φορέων χάραξης πολιτικής έτσι ώστε να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη συνέπεια μεταξύ των ερευνητικών σκοπών και των στόχων της πολιτικής και να διοχετευθούν τα πορίσματα των ερευνών προς τις πολιτικές,

- να ενισχυθούν οι εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες, ιδίως με τις χώρες που έχουν κοινές θαλάσσιες λεκάνες με την Ευρώπη μοιράζεται προκειμένου να ενισχυθεί η αειφόρος διαχείριση των εν λόγω κοινών θαλασσών.

Η Επιτροπή προτείνει να δρομολογηθεί ένα νέο μοντέλο διαχείρισης για την έρευνα υπό τη μορφή « Φόρουμ », στο οποίο θα συσταθεί μια « βιώσιμη μακροπρόθεσμη εταιρική σχέση » με τη συμμετοχή των υφιστάμενων δικτύων και όλων των βασικών εταίρων από τους τομείς της θαλάσσιας και της ναυτιλιακής έρευνας και της βιομηχανίας και το οποίο:

- σε συνεννόηση με τους εμπλεκόμενους φορείς, τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα επικαιροποιεί συνεχώς τις ερευνητικές προτεραιότητες, θα εντοπίζει τα κενά και θα παρέχει στρατηγικές γνωμοδοτήσεις,

- θα υλοποιεί τις ερευνητικές προτεραιότητες, με ιδιαίτερη προσοχή σε νέες μορφές συνεργασίας, καινοτόμους μηχανισμούς χρηματοδότησης και στη διάδοση και εκμετάλλευση των ερευνητικών αποτελεσμάτων,

- μεσοπρόθεσμα, θα επιτελεί λειτουργία ανάλυσης προοπτικών.

Οι εταίροι της εταιρικής σχέσης θα κληθούν επίσης να υποβάλλουν προτάσεις για την ενίσχυση της συνεργασίας με τρίτες χώρες προκειμένου να ενισχυθεί η συμμετοχή σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας. Ιδιαίτερη προσοχή θα αποδοθεί στις ωκεανογραφικές έρευνες «blue ocean» σε ύδατα που δεν υπάγονται σε εθνική δικαιοδοσία και στις έρευνες βαθέων υδάτων. Πρέπει επίσης να προωθηθεί η συνεργασία με χώρες οι οποίες γειτνιάζουν με την ΕΕ προκειμένου να καθοριστούν κοινές περιφερειακές στρατηγικές θαλάσσιων ερευνών.

Προκειμένου να παγιοποιηθεί η εν λόγω διαδικασία εταιρικής σχέσης, η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει δράσεις κατά τα επόμενα έτη με στόχο τη δικτύωση εντός των ερευνητικών κοινοτήτων στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας. Επίσης, η Επιτροπή θα αξιοποιήσει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και μέσα για να προσδιορίσει και να προωθήσει τη διεθνή ερευνητική συνεργασία με τις γειτονικές και άλλες τρίτες χώρες στα πεδία αριστείας.

Η θαλάσσια πολιτική της ΕΕ πρέπει να στηρίζεται στις βέλτιστες δυνατές επιστημονικές γνώσεις στον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας. Πρέπει να καθιερωθεί τακτική αμφίδρομη αλληλοενημέρωση μεταξύ της επιστήμης της θάλασσας και της ναυτιλιακής πολιτικής. Συνεπώς, η διαδικασία εταιρικής σχέσης για την έρευνα που περιγράφηκε παραπάνω θα πρέπει να συμπληρωθεί με εναρμονισμένο διάλογο μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας και των φορέων χάραξης ναυτιλιακής πολιτικής, όπως υποδεικνύεται στην ανακοίνωση για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για την ΕΕ.

Η Επιτροπή θα αξιολογήσει το επόμενο έτος τους όρους υπό τους οποίους είναι δυνατόν να συγκροτηθεί ένας τέτοιος συμβουλευτικός μηχανισμός.

Περαιτέρω, σε συνάρτηση με την Ευρωπαϊκή Ημέρα της Θάλασσας, η Επιτροπή θα διευκολύνει από το 2009 την τακτική διοργάνωση διάσκεψης με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων της ευρωπαϊκής θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας, αξιοποιώντας ταυτόχρονα την υποστήριξη ομάδας επιφανών προσωπικοτήτων.

5. Συμπεράσματα

Η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για θαλάσσια και ναυτιλιακή έρευνα, ειδικότερα δε:

- να εγκρίνουν τα προτεινόμενα μέσα και δράσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας των συστημάτων των ωκεανών και των θαλασσών,

- να εγκρίνουν τον προτεινόμενο μηχανισμό διαχείρισης της θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας και

- να δεσμευθούν όσον αφορά την υλοποίηση των δράσεων στο πλαίσιο των οικείων πεδίων αρμοδιότητας.

Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει την εφαρμογή της παρούσας στρατηγικής και θα υποβάλλει περιοδικές εκθέσεις προόδου. Η πρώτη έκθεση θα υποβληθεί το αργότερο το 2012.

[1] Ανακοίνωση της Επιτροπής της 13ης Δεκεμβρίου 2005 σχετικά με την επανεξέταση της στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη - Πλαίσιο δράσης (COM(2005) 658 τελικό).

[2] Στρατηγική της Λισαβόνας: http://ec.europa.eu/growthandjobs/index_en.htm.

[3] Ανακοίνωση της Επιτροπής - Για έναν ευρωπαϊκό χώρο στον τομέα της έρευνας (COM(2000) 6 τελικό).

[4] Πράσινη Βίβλος - Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας: Νέες προοπτικές (COM(2007) 161 τελικό).

[5] Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη δρομολόγηση της «Διαδικασίας της Λιουμπλιάνας» - για την πλήρη υλοποίηση του ΕΧΕ, τα οποία εγκρίθηκαν στις 30 Μαΐου 2008.

[6] Διακήρυξη του Galway, 13-14 Μαΐου 2004 -http://www.eurocean2004.com/pdf/galway_declaration.pdf.

[7] Διακήρυξη του Aberdeen, Ιούνιος 2007:http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/pdf/Aberdeen_Declaration_final_2007.pdf.

[8] Ανακοίνωση της Επιτροπής - Μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση (COM(2007) 575 τελικό).

[9] Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) ΕΕ L 164 της 25ης Ιουνίου 2008.

[10] Σχέδιο δράσης SEC(2007)1278 που συνοδεύει της Ανακοίνωση «Μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση» (COM(2007) 574 τελικό), Κεφάλαιο 5, Συγκρότηση βάσης γνώσεων και καινοτομίας για τη θαλάσσια πολιτική.

[11] Ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Σεπτεμβρίου 2002 - Περισσότερη έρευνα για την Ευρώπη - Στόχος: 3% του Α.Εγχ.Π (COM(2002) 499 τελικό).

[12] Για παράδειγμα, παρατηρητήρια ωκεανών, εξειδικευμένα ερευνητικά σκάφη, υποθαλάσσιες τεχνολογίες, δορυφορικά και επιτόπια συστήματα παρατήρησης ωκεανών, εγκαταστάσεις διαρκούς παρακολούθησης και συλλογής δεδομένων, βάσεις δεδομένων και πύλες πληροφοριών, υψηλών επιδόσεων υπολογιστικά συστήματα, συστήματα μοντελοποίησης και χερσαίες εγκαταστάσεις.

[13] COM(2006)675, http://ec.europa.eu/regional_policy/cooperation/interregional/ecochange/index_en.cfm.

[14] Το σημείο 3.3 του σχεδίου δράσης SEC(2007)1278 που συνοδεύει την ανακοίνωση «Μια ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση» (COM(2007) 574 τελικό) προβλέπει τη δημιουργία ευρωπαϊκού δικτύου θαλάσσιων παρατηρήσεων και δεδομένων.

[15] Παγκόσμιο Σύστημα Συστημάτων Γεωεπισκόπησης (GEOSS) - http://earthobservations.org/ .

[16] Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ- GMES) - http://www.gmes.info/

[17] Βλ. Πράσινη Βίβλο για της θαλάσσια πολιτική, έγγραφο αναφοράς αριθ. 8 για την έρευνα που σχετίζεται με τη θάλασσα και τη μελλοντική θαλάσσια πολιτική -http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/suppdoc_en.html.

[18] Παραδείγματος χάριν: MGE, MARBEF, EUROCEANS, VISIONS.

[19] Παραδείγματος χάριν: MARINERA, MARIFISH, AMPERA, BONUS, ECORD, CIRCLE.

[20] Βλ. WaterBorneTP Technology Platform - http://www.waterborne-tp.org/.

[21] «Προς κοινό προγραμματισμό της έρευνας», COM(2008)468

[22] Για παράδειγμα, μετά την σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης του 2002, οι σύνοδοι κορυφής ΕΕ-Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (ΛΑΚ) έχουν ζητήσει την ανάπτυξη ενός Χώρου Γνώσης ΕΕ-ΛΑΚ.