52000AE1412

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την "Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για παράταση μέχρι ενός έτους της χρηματοδότησης ορισμένων σχεδίων βελτίωσης της ποιότητας και της εμπορίας που έχουν εγκριθεί βάσει του τίτλου ΙΙ α του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1035/72"

(2001/C 116/13)

Στις 20 Οκτωβρίου 2000, και σύμφωνα με το άρθρο 37 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, περιβάλλον", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 15 Νοεμβρίου με βάση εισηγητική έκθεση του κ. de las Heras Cabañas.

Κατά τη 377η σύνοδο ολομέλειάς της 29ης και 30ής Νοεμβρίου 2000 (συνεδρίαση της 29ης Νοεμβρίου) η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 107 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η εξεταζόμενη πρόταση κανονισμού αφορά το πρώτο μέρος της συμφωνίας που επετεύχθη κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Υπουργών που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, στις 17 Ιουλίου 2000. Με την εν λόγω συμφωνία ζητείται από την Επιτροπή να προτείνει να συνεχισθούν οι πληρωμές που προορίζονται για τους παραγωγούς καρπών με κέλυφος (αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια, φιστίκια) και χαρουπιών, στο πλαίσιο του προϋπολογισμού του 2001, για τα προγράμματα που πρόκειται να λήξουν το 2000. Επίσης, ζητείται από την Επιτροπή, συμπληρωματικά, να προβεί στην εκπόνηση ειδικής μελέτης για τον τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών, στο πλαίσιο της έκθεσης που θα υποβάλει για το καθεστώς των οπωροκηπευτικών πριν από το τέλος του έτους 2000.

2. Ιστορική αναδρομή

2.1. Τα σχέδια βελτίωσης, διάρκειας δέκα ετών, που τέθηκαν σε εφαρμογή από το 1989 και μετά βάσει του τίτλου ΙΙ α του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1035/72, συνέβαλαν σημαντικά, σε ορισμένα κράτη μέλη, στη βελτίωση της οργάνωσης της παραγωγής, στη συγκέντρωση της προσφοράς και στη βελτίωση των παραγωγικών και εμπορικών διαρθρώσεων. Τα εν λόγω σχέδια συνέβαλαν επίσης σημαντικά στην υποστήριξη του εισοδήματος των παραγωγών, με άμεσο αποτέλεσμα την αναχαίτιση της τάσης εγκατάλειψης της καλλιέργειας καρπών με κέλυφος και χαρουπιών που χαρακτήριζε τις διάφορες παραγωγικές περιφέρειες της ΕΕ.

2.2. Τα ειδικά προβλήματα του τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών δεν ελήφθησαν ωστόσο υπόψη από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2200/96 που αφορούσε τη μεταρρύθμιση της Κοινής Οργάνωσης Αγοράς στον τομέα των οπωροκηπευτικών, με αποτέλεσμα να αποφασισθεί η κατάργηση των εν λόγω μέτρων. Τα προτεινόμενα στο πλαίσιο του εν λόγω κανονισμού μέτρα αποδείχθηκαν ακατάλληλα και ανεπαρκή, κυρίως λόγω της μη προσαρμογής τους στον ειδικό χαρακτήρα των προαναφερθεισών παραγωγών.

2.3. Λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο τομέας των φουντουκιών, αποφασίσθηκε, βάσει του άρθρου 55 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2200/96, η χορήγηση κατ' αποκοπήν ενισχύσεων προς τις οργανώσεις παραγωγών για τα φουντούκια συγκομιδής των περιόδων εμπορίας 1997/98, 1998/99 και 1999/00. Οι εν λόγω ενισχύσεις διαδραμάτισαν ρόλο καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη των οργανώσεων παραγωγών στην Ιταλία και βοήθησαν τους κοινοτικούς παραγωγούς φουντουκιών να αντεπεξέλθουν στα προβλήματα ανταγωνισμού που δημιούργησε η μη ευνοϊκή κατάσταση της αγοράς, η οποία και συνεχίζεται.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1. Η καλλιέργεια καρπών με κέλυφος και χαρουπιών επικεντρώνεται σε ορισμένες μειονεκτούσες περιφέρειες της Ευρώπης στο χώρο της Μεσογείου (900000 εκτάρια) και για το λόγο αυτό η συνέχισή της είναι ζωτικής σημασίας για τις εν λόγω παραγωγούς περιοχές της ΕΕ, λόγω των θετικών συνεπειών που έχει για την απασχόληση, το περιβάλλον, το φυσικό τοπίο και τον πολιτισμό, καθώς επιτρέπει τη διαφοροποίηση της παραγωγής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τη διατήρησή της στις περιοχές αυτές, γεγονός πολύ σημαντικό διότι αποτρέπει την απερήμωση. Οι εναλλακτικές παραγωγικές λύσεις που υπάρχουν είναι πολύ περιορισμένες ή ανύπαρκτες, ενώ οι περιορισμοί που επιβάλλει η ΚΓΠ δεν επιτρέπουν την υποκατάσταση των εν λόγω καλλιεργειών από άλλες.

3.2. Η παραγωγή καρπών με κέλυφος και χαρουπιών αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη μίας σημαντικής βιομηχανίας μεταποίησης, που συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα στις μειονεκτούσες αγροτικές περιοχές. Τόσο ο πρωτογενής όσο και ο δευτερογενής τομέας μεταποίησης αφορούν τη λειτουργία ενός μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων όλων των ειδών και των μεγεθών, όπως τις επιχειρήσεις αποφλοίωσης, διαχωρισμού και καβουρδίσματος, τη βιομηχανία της σοκολάτας, τις επιχειρήσεις παγωτών και παραδοσιακών γλυκών και τις βιοτεχνικές ή βιομηχανικές επιχειρήσεις ζαχαροπλαστικής.

3.3. Η κατανάλωση καρπών με κέλυφος στην ΕΕ, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, αυξάνεται σταθερά λόγω της ενσωμάτωσης των εν λόγω προϊόντων στην παραγωγή πολυάριθμων ειδών διατροφής που επιτρέπει η ανάπτυξη της τεχνολογίας του τομέα της αγροτοβιομηχανίας καθώς και της τάσης των καταναλωτών να τα συμπεριλάβουν στη διατροφής τους. Η τάση αυτή οφείλεται στη υψηλή θρεπτική τους αξία λόγω της περιεκτικότητάς του τόσο σε φυτικές ίνες όσο και σε πρωτεΐνες και σε βιταμίνες, αλλά και στις θετικές συνέπειες που έχει η κατανάλωσή τους για την υγεία, ιδιαίτερα όσον αφορά την πρόληψη των καρδιοαγγειακών νόσων λόγω των υψηλών επιπέδων μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων που περιέχουν.

3.4. Η παραγωγή των εν λόγω προϊόντων στην ΕΕ παρουσιάζει έλλειμμα με αποτέλεσμα να υποχρεώνεται η ΕΕ να προβαίνει σε εισαγωγές από τρίτες χώρες, μεταξύ των οποίων οι πιο σημαντικές είναι οι εισαγωγές αμυγδάλων και καρυδιών από τις ΗΠΑ και φουντουκιών από την Τουρκία. Αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι χώρες αυτές αποτελούν τους μοναδικούς προμηθευτές της Κοινότητας σε αυτά τα προϊόντα, είναι σκόπιμο να διατηρηθούν τα σημερινά επίπεδα παραγωγής της ΕΕ, λόγω του κινδύνου που αντιπροσωπεύει η υπερβολική εξάρτηση και οι προβλέψιμες συνέπειες που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα για τις τιμές και κατ' επέκταση για τους καταναλωτές.

3.5. Τα μέτρα προστασίας που αφορούν τις εισαγωγές των εν λόγω προϊόντων είναι πολύ περιορισμένα, λόγω της περιορισμένης αυτάρκειας της ΕΕ. Το επίπεδο των τελωνειακών δασμών είναι πολύ χαμηλό. Η κατάσταση επιδεινώνεται με την παραχώρηση σημαντικών πλεονεκτημάτων προς τις κυριότερες χώρες εφοδιασμού στο πλαίσιο των εμπορικών συμφωνιών. Η παραγωγή αμυγδάλων και καρυδιών στις ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα εντατικοποιημένη και βασίζεται σε ένα παραγωγικό σύστημα που διαφέρει ριζικά από το αντίστοιχο σύστημα των μεσογειακών χωρών. Κύρια χαρακτηριστικά του εν λόγω συστήματος είναι οι υψηλές αποδόσεις και το χαμηλό κόστος παραγωγής που επιτρέπουν την μείωση των τιμών διάθεσης σε επίπεδα αδιανόητα για τους κοινοτικούς παραγωγούς. Η ανταγωνιστική ισχύς της Τουρκίας οφείλεται κυρίως στο χαμηλό κόστος του εργατικού δυναμικού και στις μεγαλύτερες βροχοπτώσεις στις περιοχές παραγωγής. Ακόμη, οι υφιστάμενες ρυθμίσεις δεν διασφαλίζουν τον σεβασμό, κατά την παραγωγή των εισαγομένων προϊόντων, των εργασιακών, φυτοϋγειονομικών και περιβαλλοντικών προτύπων που ισχύουν για τα προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ.

3.6. Η ΟΚΕ επιθυμεί να επισημάνει την οικονομική ανεπάρκεια των πιστώσεων που διατίθενται για την εφαρμογή των μέτρων που αφορούν τον τομέα της παραγωγής καρπών με κέλυφος και χαρουπιών, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη η επίδρασή τους στη συγκέντρωση της προσφοράς, τη βελτίωση της ποιότητας και της εμπορίας των προϊόντων και τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη που θα προκύψουν από την ορθή εφαρμογή τους. Το ποσοστό των δαπανών που αντιπροσωπεύουν οι πιστώσεις που διατίθενται για την εφαρμογή των μέτρων υποστήριξης του τομέα σε σχέση με τις συνολικές δαπάνες του ΕΓΤΠΕ είναι ιδιαίτερα χαμηλό και αντιστοιχεί στο 0,2 % του κοινοτικού προϋπολογισμού. Η ΟΚΕ υπενθυμίζει ότι στη γνωμοδότηση που είχε υιοθετήσει στις 19 Οκτωβρίου 2000 σχετικά με το καθεστώς που ισχύει για τον τομέα των οπωροκηπευτικών(1) τόνιζε τη σημασία που έχει η διάθεση επαρκών πιστώσεων, το ύψος των οποίων θα πρέπει να ανταποκρίνεται τόσο στις ανάγκες του τομέα όσο και στη γενικότερη σημασία του (βλέπε σημεία 2.8.2, 2.8.3, 2.8.4, 2.8.5 και 4.1.2).

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση

4.1.1. Παρά το γεγονός ότι η ΟΚΕ θα επιθυμούσε να παρουσιάσει το Συμβούλιο και η Επιτροπή μία οριστική πρόταση για το μέλλον του τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών, υποστηρίζει την παρούσα πρόταση θεωρώντας ότι αποτελεί μία μεταβατική λύση με στόχο την αντιμετώπιση της δυσχερούς κατάστασης που επικρατεί σε ό,τι αφορά τις οργανώσεις παραγωγών τα προγράμματα των οποίων λήγουν εντός του έτους 2000.

4.1.2. Η ΟΚΕ πιστεύει ότι η πρόταση της Επιτροπής δεν συμφωνεί πλήρως με "το πνεύμα και το γράμμα" των συμπερασμάτων του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας που πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουλίου 2000, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται η συγχρηματοδότηση του συνόλου των δράσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο των σχεδίων βελτίωσης των οργανώσεων παραγωγών που πρόκειται να λήξουν εντός του έτους 2000, ενώ γίνεται αποδεκτή η χορήγηση ενισχύσεων αποκλειστικά για τις εργασίες που θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 15 Ιουνίου 2001. Η ΟΚΕ θεωρεί ωστόσο ότι η εν λόγω προθεσμία θα πρέπει να παραταθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2001.

4.1.3. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι οι δυσχερείς συνθήκες σε ό,τι αφορά την αγορά, οι οποίες και επέβαλαν τη λήψη του ειδικού μέτρου για τον τομέα των φουντουκιών, συνεχίζουν να υφίστανται. Για το λόγο αυτό και λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις περιορισμένες οικονομικές συνέπειες όσο και την παράταση της εφαρμογής των λοιπών μέτρων που ισχύουν για τους καρπούς με κέλυφος και τα χαρούπια, θεωρεί ότι θα πρέπει να χορηγηθεί και για την περίοδο εμπορίας 2000/01 η κατ' αποκοπή ενίσχυση που προβλέπεται από το άρθρο 55 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2200/96.

4.1.4. Η ΟΚΕ επιθυμεί να εκφράσει ορισμένες αντιρρήσεις σχετικά με την τρίτη αιτιολογική σκέψη της πρότασης της Επιτροπής, λόγω του κινδύνου που υφίσταται να χρησιμοποιηθούν οι αρχές της προοδευτικής μείωσης των ενισχύσεων και της σταδιακής μεταφοράς της οικονομικής ευθύνης στους παραγωγούς, ως σημείο αναφοράς για τη μακροπρόθεσμη επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο τομέας των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών.

4.2. Παρατηρήσεις σχετικά με το μέλλον του τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών

4.2.1. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απαραίτητη η εξεύρεση μίας μακροπρόθεσμης λύσης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών και για το λόγο αυτό ζητεί από την Επιτροπή να προβεί, πριν από τα τέλη του έτους 2000 και παράλληλα με την ειδική μελέτη που θα καταρτισθεί για τον τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών στο πλαίσιο της έκθεσης για το καθεστώς που ισχύει για τα οπωροκηπευτικά, στην υποβολή μίας πρότασης σχετικά με τη λήψη νέων μέτρων υποστήριξης του τομέα των καρπών με κέλυφος και των χαρουπιών. Τα εν λόγω μέτρα θα ενσωματωθούν στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2200/96 κατά τρόπο ώστε:

- να καθιερωθεί η χορήγηση κατ' αποκοπήν ενίσχυσης ανά μονάδα επιφανείας μέσω των οργανώσεων των παραγωγών. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση της εν λόγω ενίσχυσης θα είναι η πραγματοποίηση συγκεκριμένων καλλιεργητικών παρεμβάσεων.

- να παραταθεί η χορήγηση της κατ' αποκοπήν ενίσχυσης για τα φουντούκια και μετά την περίοδο εμπορίας 2000/01.

4.2.2. Λόγω των δυσμενών συνθηκών που επικρατούν στην αγορά καστανών, θα πρέπει να εξετασθεί το ζήτημα της περίληψής τους στα μέτρα που ισχύουν για τους καρπούς με κέλυφος και τα χαρούπια.

4.2.3. Η ΟΚΕ επιθυμεί να επισημάνει την αναγκαιότητα κατάρτισης ενός κοινοτικού κτηματολογίου των καλλιεργούμενων εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή καρπών με κέλυφος και χαρουπιών και ενίσχυσης των ελέγχων σχετικά με τους κανόνες εμπορίας και των φυτοϋγειονομικών ελέγχων των εισαγόμενων προϊόντων. Επίσης, θεωρεί ότι, στο πλαίσιο των εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες και των παραχωρήσεων που γίνονται στον τομέα αυτό, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ευπαθής φύση των εν λόγω προϊόντων.

5. Συμπέρασμα

5.1. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι λόγω τόσο του πολυλειτουργικού χαρακτήρα της παραγωγής καρπών με κέλυφος και χαρουπιών όσο και της εξακολούθησης της δυσμενούς κατάστασης που επικρατεί στις σχετικές αγορές, η οποία και οδήγησε στη λήψη μέτρων υποστήριξης για τον εν λόγω τομέα, είναι σκόπιμο να παραταθεί για μια επαρκή μεταβατική φάση η εφαρμογή των μέτρων που λήγουν κατά το 2000. Επίσης, πρέπει να προταθούν νέα μέτρα υποστήριξης για την οριστική επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εν λόγω καλλιέργειες, με σκοπό να διασφαλισθεί το κατάλληλο επίπεδο εισοδημάτων για τους κοινοτικούς παραγωγούς, η εξεύρεση των κατάλληλων ισορροπιών μεταξύ των διαφόρων περιοχών και η πρόσβαση των καταναλωτών σε μία διαφοροποιημένη προσφορά στα εν λόγω προϊόντα σε λογικές τιμές σε όλη την Κοινότητα.

Βρυξέλλες, 29 Νοεμβρίου 2000.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) EE C 14 της 16.1.2001.