(1)

Η διασφάλιση της δίκαιης φορολόγησης στην εσωτερική αγορά και η άρτια λειτουργία της Ένωσης Κεφαλαιαγορών συγκαταλέγονται στις κύριες πολιτικές προτεραιότητες για την Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, η άρση των εμποδίων στις διασυνοριακές επενδύσεις, με παράλληλη καταπολέμηση της φορολογικής απάτης και των φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών, είναι καίριας σημασίας. Εμπόδια αυτού του είδους εγείρονται, για παράδειγμα, στις περιπτώσεις που υφίστανται αναποτελεσματικές και δυσανάλογα επαχθείς διαδικασίες ελάφρυνσης της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου στην πηγή επί του εισοδήματος από μερίσματα ή τόκους που καταβλήθηκαν σε επενδυτές μη κατοίκους για μετοχές ή ομόλογα που αποτελούν αντικείμενο δημόσιας διαπραγμάτευσης. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, το υφιστάμενο καθεστώς έχει αποδειχθεί ανεπαρκές για την πρόληψη επαναλαμβανόμενων κινδύνων φορολογικής απάτης, φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, όπως καταδεικνύεται από τις πολυάριθμες περιπτώσεις καταδολιευτικών αξιώσεων για επιστροφή φόρων και απάτης με συστήματα αρμπιτράζ ή «stripping» μερισμάτων (Cum/Ex και Cum/Cum). Κατά συνέπεια, η παρούσα οδηγία επιδιώκει την αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών παρακράτησης φόρου στην πηγή, με παράλληλη θωράκισή τους έναντι του κινδύνου φορολογικής απάτης και φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών.

(2)

Ως εκ τούτου, για την ενίσχυση της ικανότητας των κρατών μελών να προλαμβάνουν και να καταπολεμούν τη φορολογική απάτη και τις φορολογικές καταχρηστικές πρακτικές —ικανότητα που παρεμποδίζεται επί του παρόντος από μια γενική έλλειψη αξιόπιστης και έγκαιρης πληροφόρησης σχετικά με τους επενδυτές— είναι αναγκαίο να παρασχεθεί η δυνατότητα ενός κοινού πλαισίου για την ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου επί διασυνοριακών επενδύσεων σε τίτλους, το οποίο θα είναι ανθεκτικό στον κίνδυνο φορολογικής απάτης και φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών. Ένα τέτοιο πλαίσιο θα οδηγούσε σε σύγκλιση μεταξύ των διαφόρων διαδικασιών ελάφρυνσης που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαφάνεια και τη βεβαιότητα ως προς την ταυτότητα των επενδυτών για τους εκδότες τίτλων, τους πράκτορες παρακράτησης φόρου στην πηγή, τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και τα κράτη μέλη, ανάλογα με την περίπτωση. Για τον σκοπό αυτόν, το πλαίσιο θα πρέπει να βασίζεται σε αυτοματοποιημένες διαδικασίες, όπως η ψηφιοποίηση του πιστοποιητικού φορολογικής κατοικίας (όσον αφορά τόσο τη διαδικασία όσο και τη μορφή). Το πλαίσιο θα πρέπει επίσης να είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να λαμβάνει δεόντως υπόψη τα διάφορα συστήματα που εφαρμόζονται σε διαφορετικά κράτη μέλη, και παράλληλα να παρέχει κατάλληλα εργαλεία κατά των καταχρηστικών πρακτικών για τον μετριασμό του κινδύνου φορολογικής απάτης, φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής. Εν προκειμένω, είναι αναγκαίο να ληφθούν υπόψη οι διαφορετικές θέσεις των φορολογικών αρχών ανάλογα με το ισχύον σύστημα ελάφρυνσης. Στο πλαίσιο του συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή, οι φορολογικές αρχές μπορούν να λάβουν συναφείς πληροφορίες αναφορικά με τους επενδυτές και την αλυσίδα πληρωμών μόνον αφού εφαρμοσθεί η ελάφρυνση. Αντιθέτως, όταν εφαρμόζεται σύστημα επιστροφής φόρου, έχει κρίσιμη σημασία οι φορολογικές αρχές να έχουν στη διάθεσή τους επαρκείς πληροφορίες πριν από την εφαρμογή της ελάφρυνσης, ώστε να κρίνουν αν πρέπει να χορηγηθεί η ελάφρυνση. Και στα δύο συστήματα ελάφρυνσης, θεσπίζονται κανόνες σχετικά με την ευθύνη του ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού οργανισμού σε περίπτωση αχρεωστήτως χορηγηθείσας ελάφρυνσης. Η παρούσα οδηγία δεν περιορίζει την ικανότητα ενός κράτους μέλους να ρυθμίζει τα μέσα με τα οποία οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί ανακτούν τυχόν δαπάνες που πραγματοποίησαν κατά την προσαρμογή ή συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που προβλέπει η παρούσα οδηγία.

(3)

Λαμβανομένων υπόψη των εν λόγω διαφορών, καθώς και της αρχής της αναλογικότητας, οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τα εθνικά μητρώα πιστοποιημένων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών και τις υποχρεώσεις υποβολής στοιχείων δεν θα πρέπει να είναι δεσμευτικές για τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν ολοκληρωμένο σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή και δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς κάτω από ένα ορισμένο όριο, όπως ορίζεται στην παρούσα οδηγία. Ο στόχος της προώθησης αποτελεσματικών και εύρωστων συστημάτων για την ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά θα πρέπει να θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί όταν τα κράτη μέλη που συνεχίζουν να εφαρμόζουν το εθνικό τους σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή πληρούν και τα δύο αυτά κριτήρια όπως ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Πρώτον, το κριτήριο της κεφαλαιοποίησης αγοράς συσχετίζεται με το μέγεθος της οικονομίας και το πιθανό ύψος των καταβαλλόμενων μερισμάτων. Η χαμηλή κεφαλαιοποίηση αγοράς συνεπάγεται χαμηλό όγκο διανομών μερισμάτων και, ως εκ τούτου, μικρότερο κίνδυνο καταχρηστικών φορολογικών πρακτικών. Εάν ένα κράτος μέλος φθάσει ή υπερβεί το όριο του δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς για κάποιο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι κοινοί κανόνες της παρούσας οδηγίας και η εφαρμογή τους θα πρέπει να συνεχίζεται, ανεξαρτήτως από το αν, σε οποιαδήποτε μεταγενέστερη χρονική στιγμή, ο δείκτης κεφαλαιοποίησης αγοράς πέσει χαμηλότερα από το εν λόγω όριο. Δεύτερον, τα ολοκληρωμένα συστήματα ελάφρυνσης στην πηγή που επιτρέπουν την εφαρμογή του κατάλληλου φορολογικού συντελεστή κατά τη στιγμή της πληρωμής με απλό και αποτελεσματικό τρόπο θα πρέπει να θεωρούνται ισοδύναμα με το σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή που προβλέπει η παρούσα οδηγία. Τα δύο αυτά κριτήρια μπορούν από κοινού να διασφαλίσουν ότι οι επενδυτές σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά έχουν αποτελεσματική πρόσβαση σε αποδοτικές διαδικασίες ελάφρυνσης της παρακράτησης φόρου σε όλα τα κράτη μέλη. Για κράτη μέλη με σχετικά μικρή χρηματιστηριακή αγορά και επαρκώς αποτελεσματικό εθνικό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή, δεν θα ήταν αναλογική η απαίτηση για αλλαγή των εν λόγω συστημάτων. Επιπλέον, εφόσον οι κοινοί κανόνες της παρούσας οδηγίας θα καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη την εσωτερική αγορά, θα μπορέσει να επιτευχθεί ικανοποιητικό επίπεδο σύγκλισης.

(4)

Η παρούσα οδηγία εναρμονίζει την πρόσβαση στα συστήματα ελάφρυνσης για τους επενδυτές σε όλα τα κράτη μέλη προβλέποντας ένα κοινό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή και ένα κοινό σύστημα ταχείας επιστροφής, και παράλληλα δίνοντας στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να διατηρήσουν τα εθνικά τους συστήματα ελάφρυνσης στην πηγή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές ως προς την ανάπτυξη των οικονομιών των κρατών μελών, ενώ παράλληλα διασφαλίζει την πρόσβαση σε συστήματα ελάφρυνσης στα κράτη μέλη. Σε κάθε περίπτωση, βάσει κριτηρίων αξιολόγησης κινδύνου, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη που το κρίνουν σκόπιμο, για παράδειγμα, προκειμένου να ενισχύσουν τα μέσα που διαθέτουν για την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης και των φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών, είναι δυνατόν να εφαρμόζουν τα εργαλεία που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία.

(5)

Προκειμένου να θεωρείται ολοκληρωμένο, ένα εθνικό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή θα πρέπει να περιλαμβάνει ορισμένα ειδικά βασικά χαρακτηριστικά, όπως ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Θα πρέπει να παρέχει ευρεία πρόσβαση σε φυσικά πρόσωπα ή οντότητες που δικαιούνται την εν λόγω ελάφρυνση και να παρέχει ελάφρυνση εάν ο φορολογούμενος τη δικαιούται, εξαιρουμένης της περίπτωσης που δεν υποβάλλονται οι πληροφορίες που απαιτεί το κράτος μέλος. Κατ’ αρχήν, οι απαιτούμενες πληροφορίες δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα δεδομένα που αναφέρονται στα άρθρα 12, 13 ή 15. Το εθνικό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή θα πρέπει να παρέχει πρόσβαση τόσο για άμεσες όσο και για έμμεσες επενδύσεις και δεν θα πρέπει να θέτει πρόσθετους φραγμούς εισόδου πέραν εκείνων που προβλέπονται στο άρθρο 11 παράγραφος 2. Ως εκ τούτου, το εθνικό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή θα πρέπει όχι μόνο να παρέχει τη νομική δυνατότητα ελάφρυνσης, αλλά θα πρέπει επίσης να χορηγείται de facto ελάφρυνση, στις περιπτώσεις που ο φορολογούμενος τη δικαιούται. Το εθνικό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή δεν θα πρέπει να επιβάλλει πρόσθετη υποχρέωση, για παράδειγμα, παράλληλο σύστημα υποβολής στοιχείων. Το κράτος μέλος θα πρέπει να θεσπίσει κανόνες σχετικά με την ευθύνη για την απώλεια φορολογικών εσόδων από παρακρατούμενους φόρους και με τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παράβασης των εθνικών διατάξεων σχετικά με το εν λόγω σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή. Όσον αφορά την προϋπόθεση του δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς, η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) θα πρέπει να παρέχει τα δεδομένα που απαιτούνται σύμφωνα με τα ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα. Όταν ένα κράτος μέλος δεν πληροί ή δεν πληροί πλέον τουλάχιστον μία από τις δύο προϋποθέσεις σχετικά με το ολοκληρωμένο σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή και το όριο του δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς, θα πρέπει να μεταφέρει στην εθνική νομοθεσία όλες τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας.

(6)

Για την εξασφάλιση αναλογικής προσέγγισης, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να καλύπτει διαδικασίες ελάφρυνσης της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου μόνο στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν παρακράτηση φόρου στην πηγή επί μερισμάτων υπό μορφή μετρητών ή μετοχών με διαφορετικούς συντελεστές ανάλογα με τη φορολογική κατοικία του εκάστοτε επενδυτή. Στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν ελάφρυνση όταν έχει εφαρμοστεί υψηλότερος συντελεστής φόρου σε περίπτωση στην οποία τυγχάνει εφαρμογής χαμηλότερος συντελεστής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν παρόμοιες διαδικασίες σε σχέση με τις πληρωμές τόκων σε μη κατοίκους για ομόλογα που αποτελούν αντικείμενο δημόσιας διαπραγμάτευσης, να βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα της σχετικής διαδικασίας ελάφρυνσης και να διασφαλίζουν υψηλότερο επίπεδο συμμόρφωσης των φορολογουμένων. Οι διαδικασίες που αναφέρονται στην παρούσα οδηγία δεν αφορούν τα κράτη μέλη τα οποία δεν χρειάζονται διαδικασίες ελάφρυνσης της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου για μερίσματα και τόκους, ανάλογα με την περίπτωση. Όταν απαιτείται ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου και για να εξασφαλιστεί κοινή πρόσβαση στην ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να προβλέπει κοινό σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή και ένα σύστημα ταχείας επιστροφής που θα εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη.

(7)

Δεδομένου ότι οι επενδυτές είναι δυνατόν να είναι εγκατεστημένοι σε οποιοδήποτε κράτος μέλος, οι κανόνες για ένα κοινό και ψηφιακό πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (eTRC) θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη. Για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι φορολογούμενοι της Ένωσης έχουν πρόσβαση σε κοινή, κατάλληλη και αποτελεσματική απόδειξη της φορολογικής κατοικίας τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν αυτοματοποιημένες διαδικασίες για την έκδοση πιστοποιητικών φορολογικής κατοικίας για τους σκοπούς της εφαρμογής συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή, ολοκληρωμένου συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή, συστήματος ταχείας επιστροφής ή συστήματος συνήθους επιστροφής, προκειμένου να εξασφαλιστεί ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου επί καταβληθέντων μερισμάτων για μετοχές που αποτελούν αντικείμενο δημόσιας διαπραγμάτευσης ή επί καταβληθέντων τόκων για ομόλογα που αποτελούν αντικείμενο δημόσιας διαπραγμάτευσης, κατά περίπτωση. Επιπλέον, τα eTRC θα πρέπει να εκδίδονται με την ίδια αναγνωρίσιμη και αποδεκτή ψηφιακή μορφή και με το ίδιο περιεχόμενο.

(8)

Για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, το eTRC θα πρέπει να καλύπτει κατά μέγιστο την περίοδο ενός ημερολογιακού έτους ή ενός φορολογικού έτους, συμπεριλαμβανομένου φορολογικού έτους με έναρξη και λήξη σε διαφορετικά ημερολογιακά έτη ή με διάρκεια μεγαλύτερη του ενός ημερολογιακού έτους, για την οποία εκδίδεται και θα πρέπει να παραμένει σε ισχύ για την πιστοποίηση της κατοικίας για την εν λόγω καλυπτόμενη περίοδο. Τα κράτη μέλη έκδοσης θα πρέπει να είναι σε θέση να ακυρώνουν πλήρως ή εν μέρει ένα eTRC στις περιπτώσεις που οι φορολογικές αρχές διαθέτουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο φορολογούμενος δεν είναι κάτοικος του κράτους μέλους έκδοσης για το σύνολο ή μέρος της καλυπτόμενης περιόδου. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ταυτοποίηση των οντοτήτων της Ένωσης, το eTRC θα πρέπει να περιλαμβάνει τον αριθμό φορολογικού μητρώου ή, ελλείψει αυτού, ήτοι όταν το οικείο κράτος μέλος δεν εκδίδει τον εν λόγω αριθμό για τους φορολογούμενους, λειτουργικό ισοδύναμο για φορολογικούς σκοπούς. Επιπροσθέτως, εφόσον η αρχή έκδοσης του eTRC διαθέτει τα εν λόγω στοιχεία, το eTRC θα πρέπει να περιλαμβάνει τον ευρωπαϊκό μοναδικό ταυτοποιητή (EUID) ή τον αναγνωριστικό κωδικό νομικής οντότητας (LEI), ή οποιονδήποτε άλλο αριθμό καταχώρισης νομικής οντότητας που ισχύει για ολόκληρη την καλυπτόμενη περίοδο. Επιπλέον, στην περίπτωση που δεν υπάρχει αριθμός φορολογικού μητρώου για φυσικό πρόσωπο επειδή το κράτος μέλος κατοικίας δεν χορηγεί τέτοιον αριθμό σε φορολογούμενους, θα πρέπει επίσης να είναι δυνατή η χρήση λειτουργικού ισοδύναμου για φορολογικούς σκοπούς. Οι χρησιμοποιούμενοι αναγνωριστικοί κωδικοί θα πρέπει να ισχύουν για ολόκληρη την καλυπτόμενη περίοδο.

(9)

Το eTRC θα πρέπει να περιέχει αναφορά στη σύμβαση αποφυγής της διπλής φορολόγησης σε σχέση με την οποία ο φορολογούμενος ζητεί να θεωρηθεί φορολογικός κάτοικος, κατά περίπτωση. Προκειμένου το eTRC να αναγνωριστεί από το κράτος μέλος πηγής ως έγκυρη απόδειξη φορολογικής κατοικίας, όταν η ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου ζητείται βάσει των διατάξεων σύμβασης για την αποφυγή της διπλής φορολόγησης, είναι απαραίτητο το eTRC να περιλαμβάνει αναφορά στην εφαρμοστέα σύμβαση αποφυγής της διπλής φορολόγησης. Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αναφέρει περισσότερες από μία εφαρμοστέες συμβάσεις αποφυγής της διπλής φορολόγησης σε ένα eTRC. Μολονότι προορίζεται κυρίως για την εφαρμογή των διαδικασιών παρακράτησης φόρου στην πηγή, το eTRC είναι επίσης δυνατόν να έχει ευρύτερο πεδίο εφαρμογής και να χρησιμεύει για την απόδειξη της φορολογικής κατοικίας και πέραν των διαδικασιών παρακράτησης φόρου στην πηγή. Για τους σκοπούς των διαδικασιών ελάφρυνσης της παρακράτησης φόρου, το eTRC δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει πρόσθετες πληροφορίες. Το eTRC προορίζεται να εκδίδεται μόνο άπαξ κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους ή μία φορά κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους, ακόμη και όταν ο ίδιος φορολογούμενος επενδύει επανειλημμένα στο ίδιο κράτος μέλος πηγής, εφόσον η φορολογική κατοικία του φορολογουμένου παραμένει η ίδια.

(10)

Για την επίτευξη του στόχου της αποτελεσματικότερης ελάφρυνσης της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου, θα πρέπει να εφαρμόζονται κοινές διαδικασίες στο σύνολο της Ένωσης, οι οποίες επιτρέπουν την ταχεία απόκτηση σαφών και ασφαλών πληροφοριών σχετικά με την ταυτότητα του επενδυτή, ιδίως στην περίπτωση μεγάλων δεξαμενών επενδυτών, δηλαδή σε σχέση με επενδύσεις σε τίτλους που αποτελούν αντικείμενο δημόσιας διαπραγμάτευσης, όπου η ταυτοποίηση των μεμονωμένων επενδυτών είναι δύσκολη. Οι διαδικασίες αυτές θα πρέπει επίσης να επιτρέπουν την εφαρμογή του κατάλληλου φορολογικού συντελεστή κατά τον χρόνο της πληρωμής (ελάφρυνση στην πηγή) ή την ταχεία επιστροφή τυχόν ποσού που καταβλήθηκε καθ’ υπέρβαση του οφειλόμενου φόρου. Δεδομένου ότι οι διασυνοριακές επενδύσεις περιλαμβάνουν συνήθως αλυσίδα πληρωμών από ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, οι σχετικές διαδικασίες θα πρέπει να επιτρέπουν επίσης την ανίχνευση και την ταυτοποίηση της αλυσίδας των ενδιάμεσων οργανισμών και, κατά συνέπεια, της ροής εισοδήματος από τον εκδότη του τίτλου προς τον εγγεγραμμένο κάτοχο καθώς και των πληροφοριών που αφορούν τον υποκείμενο επενδυτή. Τα συνηθέστερα είδη επενδυτικών αλυσίδων συνήθως περιλαμβάνουν μια τράπεζα θεματοφυλακής ή άλλη επενδυτική οντότητα, όπως χρηματομεσίτη, που κατέχει τους τίτλους στο δικό της όνομα για λογαριασμό του υποκείμενου επενδυτή. Σε αυτές τις συμφωνίες, ο υποκείμενος επενδυτής θεωρείται ότι είναι ο εγγεγραμμένος κάτοχος των τίτλων. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν παρακράτηση φόρου στην πηγή επί εισοδήματος από τίτλους και παρέχουν ελάφρυνση για τον φόρο που παρακρατήθηκε καθ’ υπέρβαση του οφειλόμενου αλλά δεν διαθέτουν ολοκληρωμένο σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή ή έχουν δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς ίσο ή μεγαλύτερο από το όριο που ορίζεται στην παρούσα οδηγία, θα πρέπει, κατά συνέπεια, να καταρτίσουν και να τηρούν εθνικό μητρώο των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αλυσίδα πληρωμών. Μετά την καταχώρισή τους στο μητρώο, οι εν λόγω ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να υποχρεούνται να υποβάλλουν τις πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους σχετικά με τις πληρωμές μερισμάτων ή τόκων, κατά περίπτωση, τις οποίες διαχειρίζονται. Οι απαιτούμενες πληροφορίες θα πρέπει να περιορίζονται σε πληροφορίες που είναι κρίσιμης σημασίας για την αναπαράσταση της αλυσίδας πληρωμών και, ως εκ τούτου, χρήσιμες για την πρόληψη του κινδύνου φορολογικής απάτης ή φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών, στον βαθμό που οι εν λόγω πληροφορίες είναι διαθέσιμες στον ενδιάμεσο που καλείται να τις υποβάλλει. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν παρακράτηση φόρου στην πηγή επί των τόκων με βάση διάφορους συντελεστές και επίσης πρέπει να εφαρμόζουν παρόμοιες διαδικασίες ελάφρυνσης, ή όσα διαθέτουν ολοκληρωμένο σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή για τις πληρωμές μερισμάτων και έχουν δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς κάτω από το όριο που ορίζεται στην παρούσα οδηγία, μπορούν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο χρήσης ενός εθνικού μητρώου, ανάλογα με την περίπτωση.

(11)

Δεδομένου ότι οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται συχνότερα στις αλυσίδες πληρωμών τίτλων είναι μεγάλα ιδρύματα, όπως ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), καθώς και κεντρικά αποθετήρια τίτλων που παρέχουν υπηρεσίες πράκτορα παρακράτησης φόρου στην πηγή, οι εν λόγω οντότητες θα πρέπει να υποχρεούνται να αιτούνται καταχώριση στα εθνικά μητρώα των κρατών μελών. Όταν οι εν λόγω οντότητες δραστηριοποιούνται μέσω υποκαταστήματος ή υποκαταστημάτων ή μίας ή περισσότερων θυγατρικών σε οποιοδήποτε κράτος μέλος, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εκπληρώνουν την υποχρέωση καταχώρισης σε κάθε κράτος μέλος πηγής είτε ως ένας πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός σε επίπεδο ομίλου είτε σε επίπεδο μεμονωμένου υποκαταστήματος ή θυγατρικής ή συνδυασμό αυτών. Άλλοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να αιτούνται καταχώριση στα εθνικά μητρώα των κρατών μελών κατά τη διακριτική τους ευχέρεια. Και στις δύο περιπτώσεις, είτε στο πλαίσιο υποχρεωτικής είτε προαιρετικής καταχώρισης, οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να έχουν την ευελιξία να υποβάλουν την αίτηση οι ίδιοι ή να εκπροσωπούνται από άλλον ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό ο οποίος ανήκει στον ίδιο όμιλο και ενεργεί για λογαριασμό τους, προκειμένου να ελαχιστοποιούνται ο διοικητικός φόρτος και ο αντίκτυπος στον τρόπο με τον οποίο επιθυμούν να οργανωθούν. Οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να αιτούνται καταχώριση υποβάλλοντας αίτημα μέσω της ευρωπαϊκής πύλης πιστοποιημένων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών (η «πύλη»), η οποία θα πρέπει να λειτουργεί ως ενιαίο σημείο εισόδου. Τα αιτήματα αυτά θα πρέπει να διαβιβάζονται στα οικεία κράτη μέλη μέσω της πύλης. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφαίνονται σχετικά με το αίτημα καταχώρισης. Ως εκ τούτου, η πύλη θα πρέπει να είναι ένα εργαλείο που αντικατοπτρίζει τις αποφάσεις των κρατών μελών όσον αφορά τις καταχωρίσεις των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών.

(12)

Η παρούσα οδηγία θα πρέπει επίσης να προβλέπει κανόνες σχετικά με τις απαιτήσεις για την καταχώριση σε εθνικά μητρώα, καθώς και κανόνες για την απόρριψη της σχετικής αίτησης. Σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος καταχώρισης, οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν άλλη αίτηση καταχώρισης σε μεταγενέστερο στάδιο, εάν οι λόγοι απόρριψης έχουν πάψει να υφίστανται. Μετά την καταχώρισή τους, οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να θεωρούνται «πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί» στο αντίστοιχο κράτος μέλος και να υπόκεινται στις υποχρεώσεις των πιστοποιημένων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικαιροποιούν την πύλη σχετικά με την καταχώριση πιστοποιημένου ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού οργανισμού. Η παρούσα οδηγία θα πρέπει επίσης να προβλέπει κανόνες σχετικά με τη διαγραφή πιστοποιημένων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών από το εθνικό μητρώο ή σχετικά με τη μη αναγνώριση σε αυτούς της δυνατότητας να ζητήσουν ελάφρυνση. Όταν ένα κράτος μέλος αποφασίζει να διαγράψει πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό από το μητρώο, δεν αναγνωρίζει σε πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό τη δυνατότητα να ζητήσει ελάφρυνση ή απορρίπτει αίτημα καταχώρισης, το εν λόγω κράτος μέλος θα πρέπει να επικαιροποιεί αναλόγως την πύλη. Σκοπός αυτών των επικαιροποιήσεων είναι να δίδεται στα κράτη μέλη η δυνατότητα να αξιολογήσουν τα μέτρα που έχουν ληφθεί, όπως τη διαγραφή ή την απόρριψη, και να λάβουν υπόψη τα εν λόγω μέτρα στο πλαίσιο τυχόν μελλοντικού αιτήματος καταχώρισης από τον ίδιο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό στο δικό τους εθνικό μητρώο. Οι εθνικοί κανόνες του οικείου κράτους μέλους εφαρμόζονται στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος προσφυγής, όσον αφορά οποιαδήποτε απόφαση που λαμβάνεται από κράτος μέλος σε σχέση με την καταχώριση και τη διαγραφή από το εθνικό του μητρώο.

(13)

Για τη διασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας σχετικά με την ταυτότητα και την κατάσταση του επενδυτή που λαμβάνει πληρωμή μερισμάτων ή τόκων, και σχετικά με τη ροή των πληρωμών από τον εκδότη, οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να υποβάλλουν τις σχετικές πληροφορίες εντός συγκεκριμένων προθεσμιών. Στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να προβλέπονται δύο επιλογές υποβολής στοιχείων: άμεση και έμμεση υποβολή στοιχείων. Στην περίπτωση της άμεσης υποβολής στοιχείων, ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός θα πρέπει να υποβάλλει στοιχεία απευθείας στην αρμόδια αρχή του κράτους μέλους πηγής. Στην περίπτωση της έμμεσης υποβολής στοιχείων, τα στοιχεία θα πρέπει να παρέχονται από τους πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς κατά μήκος της αλυσίδας πληρωμών τίτλων με διαδοχική σειρά, και ανάλογα με τη θέση των εν λόγω πιστοποιημένων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών στην αλυσίδα πληρωμών τίτλων στην οποία εντάσσονται. Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι ότι οι εν λόγω πληροφορίες περιέρχονται στον πράκτορα παρακράτησης φόρου στην πηγή ή σε ορισθέντα πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό, ο οποίος τις υποβάλλει στην αρμόδια αρχή του κράτους μέλους πηγής. Τα υποβαλλόμενα στοιχεία θα πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με την επιλεξιμότητα του οικείου επενδυτή, αλλά θα πρέπει να περιορίζονται στις πληροφορίες τις οποίες έχει στη διάθεσή του ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός που υποβάλλει τα στοιχεία. Οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί οι οποίοι δεν υποχρεούνται να καταχωριστούν στο μητρώο ως πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και δεν έχουν επιλέξει να καταχωριστούν ως τέτοιοι, δεν θα πρέπει να υπέχουν υποχρεώσεις υποβολής στοιχείων δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Ωστόσο, οι πληροφορίες σχετικά με τις πληρωμές που διαχειρίζονται οι εν λόγω ενδιάμεσοι οργανισμοί οι οποίοι δεν είναι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί είναι και αυτές σημαντικές για την ορθή αναπαράσταση της αλυσίδας πληρωμών πριν από την εφαρμογή των συστημάτων ελάφρυνσης που προβλέπει η παρούσα οδηγία.

(14)

Για να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν κενά πληροφόρησης στην αλυσίδα πληρωμών και για να μπορούν οι επενδυτές να έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες ελάφρυνσης, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να επιτρέπει σε πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό, είτε ο εν λόγω πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός εμπλέκεται άμεσα σε συγκεκριμένη αλυσίδα πληρωμών είτε όχι, να υποκαθιστά έναν ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό εντός της εν λόγω αλυσίδας. Αυτό σημαίνει ότι ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός φέρει τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις σχετικά με την υποβολή στοιχείων και με το σύστημα ελάφρυνσης που θα έφερε ο υποκαθιστώμενος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός εάν ήταν πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός. Μέσω της εν λόγω ρύθμισης μεταξύ ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, οι φορολογικές αρχές θα είναι σε θέση να λαμβάνουν όλες τις σχετικές πληροφορίες και να συνθέτουν αποτελεσματικά τις πληροφορίες σε ολόκληρη την αλυσίδα πληρωμών· παράλληλα, οι επενδυτές θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στο σύστημα ελάφρυνσης, ακόμη και σε περιπτώσεις ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού οργανισμού που δεν είναι καταχωρισμένος στο μητρώο κράτους μέλους ούτε δεσμεύεται από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα οδηγία.

(15)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να εμποδίζει τους πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να υπαναθέτουν καθήκοντα που σχετίζονται με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Ως εκ τούτου, ένας πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ζητεί από τρίτο να αναλάβει την εκπλήρωση των συναφών υποχρεώσεων στο πλαίσιο των διαδικασιών παρακράτησης φόρου στην πηγή. Σε κάθε περίπτωση, οι εν λόγω υποχρεώσεις θα πρέπει να παραμένουν ευθύνη του πιστοποιημένου ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού οργανισμού που έχει υπαναναθέσει τα καθήκοντά του.

(16)

Για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ανταγωνιστικότητας της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, θα πρέπει να διευκολύνονται και να επιταχύνονται οι διαδικασίες ελάφρυνσης της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου επί εισοδήματος από τίτλους στις περιπτώσεις που οι σχετικοί πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν παράσχει επαρκείς πληροφορίες, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ταυτότητα του επενδυτή. Οι σχετικοί πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί είναι όλοι οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί στην αλυσίδα πληρωμών τίτλων που βρίσκονται μεταξύ του επενδυτή και του εκδότη των τίτλων και ενδέχεται να υποχρεούνται να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις πληρωμές που πραγματοποιούνται από μη πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στην αλυσίδα. Λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών προσεγγίσεων που ακολουθούνται στα κράτη μέλη, θα πρέπει να προβλεφθούν δύο είδη διαδικασιών: πρώτον, ένα σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή βάσει του οποίου εφαρμόζεται εξαρχής ο κατάλληλος φορολογικός συντελεστής κατά τον χρόνο της παρακράτησης και, δεύτερον, ένα σύστημα ταχείας επιστροφής, βάσει του οποίου υποβάλλεται αίτημα επιστροφής από τον πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό το οποίο διεκπεραιώνεται από τη φορολογική αρχή του κράτους μέλους πηγής εντός καθορισμένης προθεσμίας που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία. Εάν οι επιστροφές αυτές δεν διεκπεραιωθούν εντός της εν λόγω προθεσμίας, θα πρέπει να επιβάλλονται τόκοι υπερημερίας εφόσον το προβλέπουν οι εθνικοί κανόνες. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το κεφάλαιο III της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να μπορούν να εισάγουν σύστημα ελάφρυνσης στην πηγή ή σύστημα ταχείας επιστροφής ή συνδυασμό αυτών, διασφαλίζοντας ότι τουλάχιστον ένα από τα δύο συστήματα είναι διαθέσιμο για όλους τους επενδυτές, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας. Ένα κράτος μέλος που έχει επιλέξει τέτοιου είδους συνδυασμό θα πρέπει να είναι σε θέση να περιορίζει τη χρήση ενός συστήματος μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως σενάρια χαμηλού κινδύνου, υπό την προϋπόθεση ότι το άλλο σύστημα παραμένει διαθέσιμο για όλες τις άλλες περιπτώσεις που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία. Όσοι λαμβάνουν πληρωμές που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, όπως τα μερίσματα από εισηγμένες εταιρείες που καταβάλλονται σε εγγεγραμμένους κατόχους φορολογικούς κατοίκους του κράτους μέλους πηγής, τα μερίσματα από μη εισηγμένες εταιρείες ή οι τόκοι στις περιπτώσεις που ένα κράτος μέλος δεν έχει επιλέξει να εφαρμόζει την παρούσα οδηγία στις πληρωμές τόκων, θα είναι δυνατόν να ζητούν ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου δυνάμει εθνικού συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή ή συστήματος επιστροφής που εφαρμόζεται στις διαδικασίες που αντιστοιχούν στις πληρωμές αυτές.

(17)

Όταν οι σχετικές απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας δεν πληρούνται για πληρωμές που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, ή όταν το επιθυμεί ο ενδιαφερόμενος επενδυτής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν διαδικασίες ελάφρυνσης της παρακράτησης φόρου βάσει εθνικού συστήματος συνήθους επιστροφής ως εφεδρικές αντί για τις ταχείες διαδικασίες που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. Οι επενδυτές που δικαιούνται ελάφρυνση ή οι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποί τους θα πρέπει να μπορούν να διεκδικούν επιστροφή της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου που καταβλήθηκε σε ένα κράτος μέλος μόνον εφόσον ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός δεν έχει ήδη κάνει χρήση του συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή ή του συστήματος ταχείας επιστροφής.

(18)

Όταν υπάρχει κίνδυνος φορολογικής απάτης ή φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να επιβάλλουν μέτρα καταπολέμησης της απάτης και να διεξάγουν διεξοδικές έρευνες πριν από τη διεκπεραίωση αίτησης ταχείας επιστροφής. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να απορρίπτουν αίτημα επιστροφής υπό ορισμένες συνθήκες. Οι εν λόγω συνθήκες θα πρέπει να περιλαμβάνουν τις περιπτώσεις στις οποίες δεν πληρούνται οι απαιτήσεις υποβολής τέτοιου αιτήματος ή στις οποίες η αλυσίδα πληρωμών δεν μπορεί να αναπαρασταθεί. Μια αίτηση επιστροφής θα πρέπει επίσης να μπορεί να απορριφθεί όταν ένα κράτος μέλος αποφασίζει να κινήσει διαδικασία επαλήθευσης ή φορολογικό έλεγχο με βάση κριτήρια αξιολόγησης κινδύνου. Θα πρέπει να είναι δυνατόν να διεκπεραιωθούν οι εν λόγω διαδικασίες επαλήθευσης ή οι εν λόγω φορολογικοί έλεγχοι σε κάθε περίπτωση που διαπιστώνεται ότι ενέχει κίνδυνο φορολογικής απάτης ή φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών.

(19)

Για την προάσπιση των συστημάτων ελάφρυνσης της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου, τα κράτη μέλη τα οποία τηρούν εθνικό μητρώο θα πρέπει επίσης να απαιτούν από τους πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να επαληθεύουν την επιλεξιμότητα των επενδυτών που επιθυμούν να ζητήσουν ελάφρυνση. Ειδικότερα, οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να λαμβάνουν το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας του σχετικού επενδυτή, καθώς και δήλωση ότι ο εν λόγω επενδυτής δικαιούται ελάφρυνση της παρακράτησης φόρου σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες του κράτους μέλους πηγής ή με σύμβαση για την αποφυγή της διπλής φορολόγησης και, εάν απαιτείται από το κράτος μέλος πηγής, δήλωση ότι ο επενδυτής είναι ο πραγματικός δικαιούχος του μερίσματος ή του τόκου σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες του κράτους μέλους πηγής ή με σύμβαση αποφυγής της διπλής φορολόγησης, όπως περιγράφεται στο σχόλιο για το άρθρο 10 ή το άρθρο 11 του Υποδείγματος σύμβασης για την αποφυγή της Διπλής Φορολογίας σχετικά με τους φόρους Εισοδήματος και Κεφαλαίου του ΟΟΣΑ. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη πηγής θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να απαιτούν δήλωση σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο.

(20)

Οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να υποχρεούνται να επαληθεύουν τον εφαρμοστέο συντελεστή παρακράτησης φόρου με βάση την ιδιαίτερη κατάσταση του επενδυτή και να αναφέρουν αν είναι ενήμεροι για τυχόν χρηματοοικονομική ρύθμιση η οποία αφορά τους υποκείμενους τίτλους και δεν έχει διακανονιστεί, λήξει ή καταγγελθεί άλλως πριν από την ημερομηνία αποκοπής. Εν προκειμένω, η υποχρέωση αυτή θα πρέπει να ερμηνεύεται κατά την έννοια ότι ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός, ο οποίος είναι πλησιέστερος στον επενδυτή, τον πελάτη του, θα πρέπει να λαμβάνει εύλογα μέτρα για τη διενέργεια των εν λόγω ελέγχων καλή την πίστει. Για παράδειγμα, οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί θα πρέπει να ελέγχουν αν οι πληροφορίες που περιέχονται στο eTRC ή σε ισοδύναμό του ή οι πληροφορίες που περιέχονται στη δήλωση του επενδυτή δεν έρχονται σε αντίθεση με τις πληροφορίες που συλλέγουν οι εν λόγω πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί σχετικά με τους πελάτες τους στο πλαίσιο της συνήθους επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν τον λογαριασμό του επενδυτή και άλλες πληροφορίες που ενδέχεται να έχουν συλλεχθεί ως αποτέλεσμα της συμμόρφωσης με τους ισχύοντες κανόνες «γνώριζε τον πελάτη σου». Ως εκ τούτου, οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να διενεργούν περαιτέρω ελέγχους ή να ζητούν και να συλλέγουν περαιτέρω πληροφορίες από τον πελάτη τους. Επιπλέον, ο επενδυτής θα πρέπει να υποχρεούται να ενημερώνει τον ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό για τυχόν αλλαγές στη συναφή κατάστασή του. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιτρέπουν την εκπλήρωση των απαιτήσεων δέουσας επιμέλειας σε ετήσια βάση, εκτός εάν ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός γνωρίζει ή οφείλει να γνωρίζει ότι υπάρχει μεταβολή της κατάστασης ή ότι οι πληροφορίες είναι ανακριβείς ή αναξιόπιστες.

(21)

Η εφαρμογή των διαδικασιών ελάφρυνσης της παρακράτησης φόρου δυνάμει της παρούσας οδηγίας υπόκειται στην ταύτιση του εγγεγραμμένου κατόχου, ο οποίος είναι είτε φυσικό πρόσωπο είτε οντότητα και είναι επιλέξιμος να εισπράξει το μέρισμα ή τους τόκους ως κάτοχος των τίτλων, με το πρόσωπο που δικαιούται την ελάφρυνση της παρακράτησης φόρου σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες του κράτους μέλους πηγής ή με σύμβαση αποφυγής της διπλής φορολόγησης, κατά περίπτωση. Όταν ο εγγεγραμμένος κάτοχος δικαιούται επίσης την ελάφρυνση, θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο οι διατάξεις για τις άμεσες επενδύσεις. Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει ταύτιση μεταξύ του εγγεγραμμένου κατόχου και του δικαιούχου της ελάφρυνσης, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις για τις έμμεσες επενδύσεις. Οι διατάξεις για τις έμμεσες επενδύσεις προβλέπουν ελάφρυνση σε περιπτώσεις στις οποίες ορισμένοι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων (ΟΣΕ) ή οι επενδυτές σε αυτούς είναι δυνατόν να δικαιούνται ελάφρυνση, αλλά δεν είναι ο εγγεγραμμένος κάτοχος επειδή οι τίτλοι κατέχονται από διαφορετικό νομικό πρόσωπο ή από φορολογικά διαφανή ΟΣΕ. Οι διατάξεις για τις έμμεσες επενδύσεις διασφαλίζουν ότι οι σύννομοι επενδυτές έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες της παρούσας οδηγίας. Ως εκ τούτου, στην έννοια του ΟΣΕ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να περιλαμβάνουν τους ΟΣΕ που δικαιούνται ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου για λογαριασμό τους αλλά και τους ΟΣΕ οι επενδυτές των οποίων δικαιούνται την ελάφρυνση, βάσει των εθνικών κανόνων του κράτους μέλους πηγής ή βάσει σύμβασης αποφυγής της διπλής φορολόγησης. Όταν συμμετέχει σε έμμεσες επενδύσεις, ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός θα πρέπει να υποχρεούται και σε αυτή την περίπτωση να εκπληρώνει τις απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας. Επιπλέον, ο πιστοποιημένος ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός θα πρέπει να μπορεί να θεωρηθεί ότι φέρει ευθύνη σε περίπτωση απώλειας φορολογικών εσόδων.

(22)

Αναγνωρίζεται ότι είναι δυνατή η χρήση χρηματοοικονομικών ρυθμίσεων για τη μεταβίβαση της κυριότητας, εν όλω ή εν μέρει, ενός τίτλου ή των σχετικών επενδυτικών κινδύνων. Έχουν επίσης υπάρξει περιπτώσεις όπου ρυθμίσεις αυτού του είδους χρησιμοποιήθηκαν σε συστήματα αρμπιτράζ και «stripping» μερισμάτων, όπως τα συστήματα Cum/Ex και Cum/Cum, με αποκλειστικό σκοπό είτε την εξασφάλιση επιστροφών σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει σχετικό δικαίωμα είτε την αύξηση του ποσού της επιστροφής που δικαιούται ένας επενδυτής. Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα ρυθμίσεις όπως συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, πράξεις επαναγοράς (repo), δανειοδοσία και δανειοληψία τίτλων, πράξεις αγοράς/επαναπώλησης ή πώλησης/επαναγοράς, παράγωγα, πράξεις δανεισμού σε λογαριασμό περιθωρίου ασφάλισης και συμβάσεις επί διαφοράς να μπορούν να θεωρηθούν χρηματοοικονομικές ρυθμίσεις εάν συνεπάγονται προσωρινό ή μόνιμο επιμερισμό μεταξύ του φυσικού προσώπου ή της οντότητας που αναλαμβάνει τους οικονομικούς κινδύνους της επένδυσης και του νόμιμου κυρίου της μετοχής ή των υποκείμενων δικαιωμάτων. Τα εν λόγω παραδείγματα δεν είναι εξαντλητικά.

(23)

Επιπλέον, στην περίπτωση χρηματοοικονομικών ρυθμίσεων, εξυπακούεται ότι η κυριότητα των τίτλων δεν μεταβιβάζεται στον αγοραστή ή τον δανειολήπτη εάν ο οικονομικός κίνδυνος παραμένει στον πωλητή ή τον δανειοδότη των τίτλων μέσω οποιωνδήποτε δικαιοπραξιών, όπως δανεισμός τίτλων, δικαιώματα προαίρεσης ή συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα οποιαδήποτε ρύθμιση βάσει της οποίας προβλέπεται αντάλλαγμα για τα μερίσματα μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών να μπορεί να θεωρηθεί χρηματοοικονομική ρύθμιση. Τα εμπλεκόμενα μέρη δεν λαμβάνουν πάντοτε μετρητά· μπορούν επίσης να λάβουν αντάλλαγμα με πιο έμμεσους τρόπους, όπως μέσω των διαφορών στις τιμές των τίτλων ή των παραγώγων. Οι πληροφορίες σχετικά με τις χρηματοοικονομικές ρυθμίσεις είναι απαραίτητες προκειμένου οι φορολογικές αρχές να καταπολεμήσουν τη φορολογική απάτη και τις φορολογικές καταχρηστικές πρακτικές. Όταν οι πληροφορίες υποβάλλονται άμεσα, θα πρέπει να απαιτούνται μόνο από τους πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που, λόγω της θέσης τους εντός της αλυσίδας, ενδέχεται να είχαν άμεση συμμετοχή στη σχετική χρηματοοικονομική ρύθμιση, περίπτωση που θα συντρέχει για τους πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που ζητούν την ελάφρυνση. Όταν οι πληροφορίες υποβάλλονται έμμεσα, οι πληροφορίες σχετικά με τις χρηματοοικονομικές ρυθμίσεις θα πρέπει να υποβάλλονται από τον πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό του εγγεγραμμένου κατόχου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι πληροφορίες θα πρέπει να υποβάλλονται σε όλο το μήκος της αλυσίδας πληρωμών τίτλων με διαδοχική σειρά, ώστε τελικά να φτάνουν στον πράκτορα παρακράτησης φόρου στην πηγή ή σε ορισθέντα πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό. Αυτό σημαίνει ότι οι λοιποί πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που υποβάλλουν στοιχεία πρέπει να διαβιβάζουν τις πληροφορίες σχετικά με τις εν λόγω χρηματοοικονομικές ρυθμίσεις στον πράκτορα παρακράτησης φόρου στην πηγή ή σε ορισθέντα πιστοποιημένο ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό οργανισμό, ακόμη και αν οι εν λόγω πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί δεν συμμετέχουν άμεσα στη σχετική χρηματοοικονομική ρύθμιση. Η υποβολή στοιχείων σχετικά με χρηματοοικονομικές ρυθμίσεις δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωτική στην περίπτωση των πληρωμών ομολόγων και τόκων.

(24)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να περιορίζουν τη χρήση του συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή ή του συστήματος ταχείας επιστροφής σε περιπτώσεις που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο φορολογικής απάτης ή φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να καταρτιστεί κατάλογος τέτοιων περιπτώσεων, στις οποίες τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να αποκλείουν αιτήσεις ελάφρυνσης και να διενεργούν περαιτέρω ελέγχους. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι διαφορές στα εθνικά νομικά συστήματα και, ιδίως, οι εκτιμήσεις φορολογικού κινδύνου, η κατάρτιση του λόγω καταλόγου δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωτική και τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη διακριτική ευχέρεια να καθορίζουν ποιες από τις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να καλύπτονται από το σύστημα συνήθους επιστροφής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εθνικοί κανόνες για τη μεταφορά της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο δεν επιτρέπουν να επωφεληθούν από ελάφρυνση στην πηγή ή ταχεία επιστροφή περιπτώσεις που τα κράτη μέλη θεωρούν ότι ενέχουν αυξημένο κίνδυνο. Τα μέτρα αυτά θα διασφαλίσει ότι οι φορολογικές αρχές είναι σε θέση να καταπολεμήσουν αποτελεσματικότερα τα καταχρηστικά καθεστώτα, καθώς θα έχουν τη δυνατότητα να διενεργούν περαιτέρω ελέγχους για να διαπιστώσουν αν οι αιτήσεις ελάφρυνσης είναι δικαιολογημένες και αν πρέπει να γίνουν δεκτές. Ένα τέτοιο μέτρο αφορά κατώτατο όριο που σχετίζεται με ακαθάριστο ποσό μερίσματος. Το όριο αυτό θα πρέπει να υπολογίζεται ανά εγγεγραμμένο κάτοχο ή ανά επενδυτή που δικαιούται την ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου, εάν ο εγγεγραμμένος κάτοχος είναι οργανισμός συλλογικών επενδύσεων ή νομικό πρόσωπο το οποίο έχει ορίσει τέτοιος οργανισμός. Το όριο αυτό δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που οργανισμός συλλογικών επενδύσεων που είναι εγκατεστημένος και ρυθμίζεται, ή που έχει διαχειριστή που είναι εγκατεστημένος και ρυθμίζεται, στην Ένωση, εκ του νόμου συνταξιοδοτικό σύστημα κράτους μέλους ή ίδρυμα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών που είναι καταχωρισμένο ή εγκεκριμένο σε κράτος μέλος σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2016/2341 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) δικαιούται την ελάφρυνση. Οι εν λόγω οργανισμοί, συστήματα και ιδρύματα ρυθμίζονται και υπόκεινται σε εποπτεία σε μεγάλο βαθμό από τις εθνικές αρμόδιες αρχές και υποβάλλονται σε αυστηρούς εσωτερικούς ελέγχους. Αυτή η ρύθμιση και η εποπτεία επιβάλλουν τη συμμόρφωση με τους σχετικούς κανονισμούς και ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο φορολογικής απάτης και φορολογικών καταχρηστικών πρακτικών.

(25)

Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι φορολογούμενοι θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τον μειωμένο συντελεστή παρακράτησης φόρου βάσει νομικών πράξεων της Ένωσης που εφαρμόζονται μέσω εθνικών κανόνων. Αυτό μπορεί να προκύψει όταν το εθνικό δίκαιο προβλέπει την αναγνώριση της ελευθερίας εγκατάστασης ή της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων σε συγκρίσιμες καταστάσεις, είτε εγχώριου είτε μη εγχώριου χαρακτήρα, ή στην περίπτωση μεταφοράς οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Οι περιπτώσεις αυτές μπορούν να απαιτούν επαληθεύσεις, ιδίως για την αξιολόγηση της συγκρισιμότητας των καταστάσεων και της δυνατότητας εφαρμογής του εθνικού δικαίου σε διασυνοριακές καταστάσεις. Όταν απαιτούνται τέτοιες επαληθεύσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν τις εν λόγω καταστάσεις βάσει του υφιστάμενου εθνικού τους συστήματος ελάφρυνσης στην πηγή και να επιτυγχάνεται έτσι ελάφρυνση της υπερβάλλουσας παρακράτησης φόρου με τον ταχύτερο και ασφαλέστερο τρόπο.

(26)

Λαμβανομένου υπόψη του σημαντικού ρόλου των πιστοποιημένων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών στην υποβολή πλήρων και ορθών πληροφοριών, οι οποίες χρησιμεύουν ως βάση για την ελάφρυνση ή την επιστροφή παρακρατούμενου φόρου, είναι σκόπιμο οι εθνικοί κανόνες των κρατών μελών να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τους κανόνες βάσει των οποίων οι πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι εν όλω ή εν μέρει για την απώλεια φορολογικών εσόδων από την παρακράτηση φόρου λόγω της πλήρους ή μερικής μη συμμόρφωσής τους με τις βασικές υποχρεώσεις της παρούσας οδηγίας. Θα πρέπει να δίδεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να θεσπίζουν στους εθνικούς τους κανόνες αυστηρή και αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη για πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που αιτούνται ελάφρυνση. Επιπλέον, άλλες πτυχές της ευθύνης θα πρέπει να εξακολουθήσουν να ρυθμίζονται πλήρως από τους εθνικούς κανόνες των κρατών μελών. Οι εν λόγω άλλες πτυχές περιλαμβάνουν πράκτορες παρακράτησης φόρου στην πηγή που ευθύνονται αλληλεγγύως ή εις ολόκληρον και δεν ενεργούν ως πιστοποιημένοι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, και περιπτώσεις που σχετίζονται είτε με την άμεση είτε με την έμμεση ευθύνη εγγεγραμμένων κατόχων και επενδυτών που υποβάλλουν ελλιπείς ή εσφαλμένες πληροφορίες σε πιστοποιημένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Η παρούσα οδηγία δεν καθορίζει τους κανόνες σχετικά με την ευθύνη όσον αφορά το σύστημα συνήθους επιστροφής.

(27)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των εφαρμοστέων κανόνων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν κανόνες σχετικά με τις κυρώσεις που εφαρμόζονται σε παραβάσεις των εθνικών διατάξεων που θεσπίζονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Οι εν λόγω κυρώσεις θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές.

(28)

Η ορθή μεταφορά της παρούσας οδηγίας σε καθένα από τα οικεία κράτη μέλη έχει καίρια σημασία για την προώθηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών στο σύνολό της, καθώς και για την προστασία των φορολογικών εσόδων των κρατών μελών. Για τον λόγο αυτόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να γνωστοποιούν σε τακτική βάση στην Επιτροπή στατιστικές πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή και την επιβολή στο έδαφός τους των εθνικών μέτρων που θεσπίζονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας. Η Επιτροπή θα πρέπει να εκπονήσει αξιολόγηση με βάση τόσο τις πληροφορίες που παρέχονται από τα κράτη μέλη όσο και άλλα διαθέσιμα δεδομένα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εφαρμοστέων κανόνων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάζει την ανάγκη επικαιροποίησης των κανόνων που θεσπίζονται από την παρούσα οδηγία.

(29)

Για την εξασφάλιση ενιαίων προϋποθέσεων για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, ιδίως όσον αφορά το ψηφιακό πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας, την πύλη, την υποβολή στοιχείων από τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, τη δήλωση του εγγεγραμμένου κατόχου και την αίτηση ελάφρυνσης δυνάμει της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για την έγκριση τυποποιημένων εντύπων με περιορισμένο αριθμό συνιστωσών, συμπεριλαμβανομένων των γλωσσικών ρυθμίσεων. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(30)

Οποιαδήποτε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πραγματοποιείται από την Επιτροπή, στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να συνάδει με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Η επεξεργασία δεδομένων που προβλέπεται βάσει της παρούσας οδηγίας έχει σκοπό την εξυπηρέτηση γενικού δημόσιου συμφέροντος, ήτοι το θέμα της φορολογίας, και επιπλέον την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, τη διασφάλιση των φορολογικών εσόδων και την προώθηση της δίκαιης φορολόγησης, που ενισχύουν τις ευκαιρίες κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής συμπερίληψης στα κράτη μέλη. Ως εκ τούτου, για τους σκοπούς της ορθής εφαρμογής της παρούσας οδηγίας και προκειμένου να διασφαλιστούν οι εν λόγω στόχοι γενικού δημόσιου συμφέροντος, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περιορίζουν το πεδίο εφαρμογής ορισμένων δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Ωστόσο, οι περιορισμοί αυτοί δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα απολύτως αναγκαία για την επίτευξη των εν λόγω στόχων. Όσον αφορά τις πρόσθετες πληροφορίες που είναι δυνατόν να απαιτούνται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία για την απόδειξη της φορολογικής κατοικίας των φορολογούμενων, η συλλογή των εν λόγω πληροφοριών που αφορούν φυσικό πρόσωπο θα πρέπει να θεωρείται ότι περιορίζεται στην ταυτοποίηση του φυσικού προσώπου.

(31)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας δεν μπορεί να επιτευχθεί ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, αλλά μπορεί, αντιθέτως, λόγω του διασυνοριακού χαρακτήρα των οικείων συναλλαγών και της ανάγκης μείωσης του κόστους συμμόρφωσης στην εσωτερική αγορά συνολικά, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να θεσπίζει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(32)

Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων κλήθηκε να γνωμοδοτήσει σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) και γνωμοδότησε στις 8 Αυγούστου 2023,