(1)

Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου (4) έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα και ουσιωδώς (5). Καθώς πρόκειται να τροποποιηθεί εκ νέου, είναι σκόπιμη η αναδιατύπωση της οδηγίας αυτής για λόγους σαφήνειας.

(2)

Το νερό είναι πρωταρχικό αγαθό που ανήκει σε όλους και είναι για όλους. Ως φυσικός πόρος που είναι βασικός, αναντικατάστατος και απαραίτητος για τη ζωή, χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη και να ενσωματώνεται στις τρεις διαστάσεις του: την κοινωνική, την οικονομική και την περιβαλλοντική.

(3)

Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ καθορίζει το νομικό πλαίσιο για τη συλλογή, την επεξεργασία και την απόρριψη αστικών λυμάτων και την απόρριψη βιοαποδομήσιμων λυμάτων από ορισμένους βιομηχανικούς τομείς. Τα αστικά λύματα μπορούν να προκύψουν από διάφορα μείγματα οικιακών λυμάτων, αστικών απορροών και μη οικιακών λυμάτων άλλης προέλευσης. Τα λύματα από εγκαταστάσεις όπως γραφεία, σχολεία, κουζίνες με παρασκευή τροφίμων τα οποία προέρχονται κυρίως από τον ανθρώπινο μεταβολισμό, χαρακτηρίζονται οικιακά λύματα. Ο σκοπός της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ είναι να προστατεύει το περιβάλλον από δυσμενείς επιπτώσεις της απόρριψης ανεπαρκώς επεξεργασμένων αστικών λυμάτων. Έχει συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που καθορίζονται στην οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) και σε άλλο σχετικό ενωσιακό δίκαιο. Η οδηγία αυτή θα πρέπει να συνεχίσει να επιδιώκει τον ίδιο σκοπό, συμβάλλοντας παράλληλα στην προστασία της δημόσιας υγείας σύμφωνα με την προσέγγιση Μία Υγεία, η οποία αποσκοπεί στη βιώσιμη εξισορρόπηση και βελτιστοποίηση της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και των οικοσυστημάτων, όταν, για παράδειγμα, τα αστικά λύματα απορρίπτονται σε ύδατα κολύμβησης ή σε υδατικά συστήματα που χρησιμοποιούνται για την άντληση πόσιμου νερού, ή όταν τα αστικά λύματα χρησιμοποιούνται ως δείκτης παραμέτρων σχετικών με τη δημόσια υγεία. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει την πρόσβαση στην αποχέτευση και σε βασικές πληροφορίες σχετικά με τη διακυβέρνηση των δραστηριοτήτων συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η παρούσα οδηγία θα πρέπει επίσης να αποσκοπεί στην αύξηση των συνεργειών με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και με δράσεις για την αποκατάσταση των αστικών οικοσυστημάτων, ιδίως μέσω ολοκληρωμένου σχεδιασμού διαχείρισης αστικών λυμάτων, με παράλληλη βέλτιστη χρήση της ψηφιοποίησης. Τέλος, η οδηγία αυτή θα πρέπει να συνεισφέρει στη σταδιακή μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από δραστηριότητες συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων, ιδίως με την περαιτέρω μείωση των εκπομπών αζώτου αλλά και με την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να συμβάλει στον στόχο της επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, ο οποίος θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Σύμφωνα με το άρθρο 193 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), τα κράτη μέλη μπορούν να θέτουν αυστηρότερες απαιτήσεις από τις ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν για παράδειγμα να εξετάσουν την εφαρμογή αυστηρότερων προθεσμιών ή αυστηρότερων κατώτατων ορίων από εκείνα που περιλαμβάνονται στην παρούσα οδηγία, την ταχύτερη επίτευξη ενεργειακής ή κλιματικής ουδετερότητας ή την επιβολή πρόσθετων απαιτήσεων ή τη διεύρυνση του φάσματος εφαρμογής των οικείων εθνικών συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.

(4)

Το 2019 η Επιτροπή διενήργησε αξιολόγηση της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ στο πλαίσιο του προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου («αξιολόγηση»). Από την αξιολόγηση αυτή διαπιστώθηκε ότι απαιτείται επικαιροποίηση ορισμένων διατάξεων της εν λόγω οδηγίας. Εντοπίστηκαν τρεις σημαντικές πηγές ρύπανσης που δεν αντιμετωπίστηκαν πλήρως από την εν λόγω οδηγία από αστικά λύματα που θα μπορούσαν να αποφευχθούν, και συγκεκριμένα οι υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής και οι ρυπασμένες απορρίψεις αστικών απορροών, οι δυνητικές δυσλειτουργίες μεμονωμένων συστημάτων, δηλαδή συστημάτων επεξεργασίας οικιακών λυμάτων που δεν εισέρχονται σε δίκτυα αποχέτευσης, και οι μικροί οικισμοί που επί του παρόντος δεν καλύπτονται πλήρως από την οδηγία 91/271/ΕΟΚ. Οι τρεις αυτές πηγές ρύπανσης ασκούν σημαντική πίεση στα συστήματα επιφανειακών υδάτων της Ένωσης. Στην έκθεση της αξιολόγησης τονίστηκε επίσης η ανάγκη να βελτιωθεί η διαφάνεια και η διακυβέρνηση των δραστηριοτήτων για τα αστικά λύματα, να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που προσφέρει ο τομέας της επεξεργασίας αστικών λυμάτων ως προς την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να γίνουν ουσιαστικά βήματα προς την ενεργειακή ουδετερότητα ως συμβολή στην κλιματική ουδετερότητα, και να εναρμονιστεί η επιτήρηση υγειονομικών παραμέτρων, όπως ο ιός της COVID-19 και οι παραλλαγές του, στα αστικά λύματα ως μέσο υποστήριξης δράσεων για τη δημόσια υγεία.

(5)

Σύμφωνα με την έκθεση του 2018 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) για τα ευρωπαϊκά ύδατα, οι μικροί οικισμοί ασκούν σημαντική πίεση στο 11 % των συστημάτων επιφανειακών υδάτων της Ένωσης. Για την καλύτερη αντιμετώπιση της ρύπανσης από τέτοιους οικισμούς και την αποτροπή των απορρίψεων μη επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στο περιβάλλον, το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους οικισμούς με ισοδύναμο πληθυσμού (ι.π.) 1 000 και άνω.

(6)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική επεξεργασία των αστικών λυμάτων πριν από την απόρριψή τους στο περιβάλλον, όλα τα αστικά λύματα από οικισμούς με ι.π. 1 000 και άνω θα πρέπει να συλλέγονται σε δίκτυα αποχέτευσης, εκτός εάν τα κράτη μέλη δικαιολογούν την ανάγκη παρέκκλισης για τη χρήση μεμονωμένων συστημάτων σύμφωνα με την παρούσα οδηγία. Κατά την οριοθέτηση των οικισμών τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το ενδεικτικό όριο αναφοράς των 10 έως 25 ι.π. ανά εκτάριο πάνω από το οποίο ο πληθυσμός, ενδεχομένως σε συνδυασμό με οικονομικές δραστηριότητες, που βρίσκεται σε συγκεκριμένη περιοχή θεωρείται επαρκώς συγκεντρωμένος. Όπου υπάρχουν ήδη δίκτυα αποχέτευσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλες οι πηγές οικιακών λυμάτων συνδέονται με αυτά.

(7)

Θα χρειαστούν σημαντικές επενδύσεις για να εφαρμοστούν οι νέες απαιτήσεις που θεσπίζει η παρούσα οδηγία. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη η ιδιαίτερη κατάσταση κάθε κράτους μέλους και, όταν χρειάζεται, να προσαρμοστούν οι προθεσμίες για την εφαρμογή ορισμένων αυστηρών απαιτήσεων. Παραδείγματος χάριν, θα πρέπει να επιτραπεί στα κράτη μέλη που έχουν μεγάλο αριθμό μικρών οικισμών τους οποίους αφορούν οι νέες απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας όσον αφορά τη συλλογή και την επεξεργασία αστικών λυμάτων για οικισμούς με ι.π. μεταξύ 1 000 και 2 000, να παρατείνουν τις προθεσμίες για τη συμμόρφωση με τις εν λόγω νέες απαιτήσεις στο πρώτο εθνικό τους πρόγραμμα εφαρμογής. Αυτό θα πρέπει επίσης να ισχύσει για τα κράτη μέλη που διαθέτουν μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων, για παράδειγμα άνω του 50 %, οι οποίες χρειάζεται να αναβαθμιστούν σε τριτοβάθμια επεξεργασία σύμφωνα με τις νέες απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας. Οικισμοί με ι.π. κάτω από 2 000 στους οποίους υπάρχουν ήδη δίκτυα αποχέτευσης και τα αστικά λύματα απορρίπτονται σε σταθμούς επεξεργασίας που βρίσκονται σε διαφορετικό οικισμό δεν θα πρέπει να συνυπολογίζονται στα ποσοστά για τους σκοπούς των παρεκκλίσεων από τις εν λόγω προθεσμίες. Επιπλέον, τα τρία κράτη μέλη τα οποία προσχώρησαν τα τελευταία χρόνια στην Ένωση, δηλαδή η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ρουμανία, χρειάστηκε να πραγματοποιήσουν πρόσφατες επενδύσεις για την εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ. Επιπλέον, τα εν λόγω κράτη μέλη χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά αγροτικών περιοχών με μεγάλη εκροή πληθυσμού, επιπλέον του γηράσκοντος αγροτικού πληθυσμού. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη η ιδιαίτερη κατάσταση των εν λόγω κρατών μελών και να τους επιτραπεί να παρατείνουν τις προθεσμίες για τη συμμόρφωση με τις εν λόγω νέες απαιτήσεις στα πρώτα εθνικά τους προγράμματα εφαρμογής.

(8)

Όταν ανευρίσκονται πολύτιμοι από αρχαιολογικής απόψεως χώροι κατά την πραγματοποίηση έργων υποδομής, όπως η κατασκευή δικτύων αποχέτευσης ή σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων, τα έργα αυτά συχνά καθυστερούν λόγω της ανάγκης να διεξαχθούν αρχαιολογικές μελέτες επί τόπου σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Συνεπώς, είναι σκόπιμο να προσαρμοστούν οι προθεσμίες εφαρμογής στις εν λόγω ειδικές περιπτώσεις. Ειδικότερα, όταν ένα κράτος μέλος διαπιστώσει ότι, λόγω της ανάγκης διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, η κατασκευή της απαιτούμενης υποδομής είναι ιδιαίτερα δυσχερής, θα πρέπει να του επιτρέπεται να προσαρμόζει τις προθεσμίες εφαρμογής σε συγκεκριμένες περιοχές και να επικαιροποιεί αναλόγως το εθνικό του πρόγραμμα εφαρμογής. Οι παρατάσεις των προθεσμιών θα πρέπει να καθορίζονται για κάθε περιοχή και να είναι όσο το δυνατόν συντομότερες, κατ' ανώτατο όριο έως οκτώ έτη. Η πολιτιστική κληρονομιά θα πρέπει να νοείται κατά την έννοια του άρθρου 1 της σύμβασης της UNESCO του 1972 για την προστασία της παγκόσμιας κληρονομιάς.

(9)

Όταν μπορεί να αποδειχθεί ότι η εγκατάσταση δικτύου αποχέτευσης αστικών λυμάτων ή η σύνδεση με δίκτυο αποχέτευσης δεν θα απέφερε κανένα όφελος για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία, ή δεν θα ήταν τεχνικά εφικτή ή θα συνεπαγόταν υπερβολικό κόστος, και μόνο στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν μεμονωμένα συστήματα για τη συλλογή, την αποθήκευση ή/και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζουν το ίδιο επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας με τη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια επεξεργασία. Τα μεμονωμένα συστήματα μπορούν να περιλαμβάνουν διαφορετικούς τύπους συστήματος συλλογής, αποθήκευσης ή επεξεργασίας, όπως λύσεις που βασίζονται στη φύση, συστήματα επεξεργασίας μικρού μεγέθους, ή προσωρινές δεξαμενές σε συνδυασμό με τακτική εκκένωση σε σταθμούς επεξεργασίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τη χρήση και τη λειτουργία μεμονωμένων συστημάτων.

(10)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν εθνικά, περιφερειακά ή τοπικά μητρώα για τον εντοπισμό των μεμονωμένων συστημάτων και των προσωρινών εγκαταστάσεων αποθήκευσης που χρησιμοποιούνται στην επικράτειά τους, και να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι τα συστήματα αυτά είναι κατάλληλα σχεδιασμένα, ότι συντηρούνται σωστά και ότι υπόκεινται σε τακτικό έλεγχο συμμόρφωσης βασισμένο σε μια προσέγγιση βάσει κινδύνου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει ιδίως να εξασφαλίζουν ότι τα μεμονωμένα συστήματα που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή, την αποθήκευση ή την επεξεργασία των αστικών λυμάτων είναι αδιαπέραστα και στεγανά και ότι παρακολουθούνται και επιθεωρούνται σε τακτά και καθορισμένα χρονικά διαστήματα. Λαμβανομένου υπόψη του δυσανάλογου κόστους για την προσαρμογή του σχεδιασμού τέτοιων συστημάτων στις νέες απαιτήσεις σχεδιασμού, οι εν λόγω νέες απαιτήσεις σχεδιασμού δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται σε συστήματα εγκατεστημένα πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας. Όταν χρησιμοποιούνται μεμονωμένα συστήματα για τη συλλογή ή/και την επεξεργασία άνω του 2 % του φορτίου αστικών λυμάτων σε εθνικό επίπεδο από οικισμούς με ι.π. 2 000 και άνω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στην Επιτροπή αιτιολόγηση για τη χρήση μεμονωμένων συστημάτων αντί δικτύων αποχέτευσης, απόδειξη συμμόρφωσης των εν λόγω συστημάτων με τα καθιερωμένα πρότυπα δυνάμει της παρούσας οδηγίας και περιγραφή των μέτρων που λαμβάνονται για τη μείωση της χρήσης των εν λόγω συστημάτων.

(11)

Ως αποτέλεσμα κατακρημνισμάτων, όπως βροχή, χιόνι ή νερό από την τήξη του πάγου, οι υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής και οι αστικές απορροές συνιστούν σημαντική εναπομένουσα πηγή ρύπανσης που απορρίπτεται στο περιβάλλον. Τέτοιες υπερχειλίσεις και απορροές αναμένεται να αυξηθούν λόγω των συνδυασμένων επιπτώσεων της αστικοποίησης και της σταδιακής μεταβολής των βροχοπτώσεων που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή. Οι υποδομές διαχείρισης των αστικών λυμάτων είναι επομένως ιδιαιτέρως ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Θα πρέπει να προσδιοριστούν λύσεις για τη μείωση αυτής της πηγής ρύπανσης σε τοπικό επίπεδο, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών τοπικών συνθηκών. Οι λύσεις αυτές θα πρέπει να βασίζονται σε ολοκληρωμένη ποσοτική και ποιοτική διαχείριση των υδάτων στις αστικές περιοχές. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι καταρτίζονται ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης αστικών λυμάτων σε τοπικό επίπεδο για όλους τους οικισμούς με ι.π. 100 000 και άνω, δεδομένου ότι οι οικισμοί αυτοί ευθύνονται για σημαντικό μερίδιο της εκπεμπόμενης ρύπανσης. Θα πρέπει επίσης να τεθούν σε εφαρμογή ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης αστικών λυμάτων για οικισμούς με ι.π. μεταξύ 10 000 και 100 000, όπου οι υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής ή οι αστικές απορροές συνιστούν απειλή για το περιβάλλον ή τη δημόσια υγεία. Στα εν λόγω σχέδια θα πρέπει να καθοριστούν μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό της ρύπανσης από υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής σε ποσοστό που δεν υπερβαίνει το 2 % του ετήσιου συλλεγόμενου φορτίου αστικών λυμάτων υπολογιζόμενου σε ροή υπό συνθήκες ανομβρίας με βάση τους ρύπους στους πίνακες 1 και 2 του παραρτήματος I.

(12)

Τα εν λόγω σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της ρύπανσης από υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής καθώς και για την αντιμετώπιση της δυνητικά σημαντικής ρύπανσης που προέρχεται από χωριστά συλλεγόμενες αστικές απορροές, για παράδειγμα ρύπανση που προκύπτει από τις πρώτες βροχοπτώσεις μετά από μακρές περιόδους ξηρασίας σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη της ρύπανσης στην πηγή και την προώθηση λύσεων που βασίζονται στη φύση έναντι λύσεων που απαιτούν τη δημιουργία γκρίζων υποδομών. Τα εν λόγω μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν προληπτικά προσωρινά μέτρα με στόχο την αποφυγή της εισόδου μη ρυπασμένων όμβριων υδάτων στα δίκτυα αποχέτευσης ή την προσωρινή αποθήκευση, συμπεριλαμβανομένης της φυσικής συγκράτησης νερού, και κατάλληλη επεξεργασία των έντονα φορτισμένων απορροών ή των υπερχειλίσεων από τις πρώτες βροχοπτώσεις. Τα κράτη μέλη παροτρύνονται να αυξήσουν τους πράσινους και γαλάζιους χώρους στις αστικές περιοχές και να λαμβάνουν υπόψη την πλατφόρμα για τον οικολογικό προσανατολισμό των πόλεων, η οποία παρέχει καθοδήγηση και γνώσεις για την υποστήριξη των πόλεων. Προκειμένου να διασφαλιστεί επαρκής κάλυψη των ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης αστικών λυμάτων και συνολική επίλυση των προβλημάτων που συνδέονται με τις νεροποντές, τα εν λόγω σχέδια θα πρέπει να καταρτιστούν για τις περιοχές αποστράγγισης των σχετικών οικισμών.

(13)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης αστικών λυμάτων είναι οικονομικώς αποδοτικά, είναι σημαντικό να βασίζονται σε βέλτιστες πρακτικές που έχουν ήδη εφαρμοστεί σε αστικές περιοχές. Ως εκ τούτου, τα προς εξέταση μέτρα θα πρέπει να βασίζονται σε ενδελεχή ανάλυση των τοπικών συνθηκών και θα πρέπει να ευνοούν μια προληπτική προσέγγιση με στόχο τον περιορισμό της συλλογής μη ρυπασμένων όμβριων υδάτων και τη βελτιστοποίηση της χρήσης της υφιστάμενης υποδομής ώστε να αποφέρουν εξοικονομήσεις ενέργειας και να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών. Θα πρέπει να προτιμώνται τα πράσινα και τα γαλάζια έργα αξιοποίησης και επενδύσεων, ενώ νέα γκρίζα υποδομή θα πρέπει να σχεδιάζεται μόνον όπου είναι απολύτως αναγκαία.

(14)

Προκειμένου να προστατευθεί το περιβάλλον, ιδίως το παράκτιο και το θαλάσσιο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των επιφανειακών, υπόγειων και πόσιμων υδάτων, και η δημόσια υγεία από δυσμενείς επιπτώσεις λόγω της απόρριψης ανεπαρκώς επεξεργασμένων αστικών λυμάτων, θα πρέπει να εφαρμόζεται δευτεροβάθμια επεξεργασία σε όλες τις απορρίψεις αστικών λυμάτων από οικισμούς με ι.π. 1 000 και άνω. Λόγω της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οδηγίας ώστε να συμπεριλάβει μικρότερους οικισμούς, θα πρέπει να δοθεί επαρκής χρόνος στα κράτη μέλη για να δημιουργήσουν την απαιτούμενη υποδομή και να εκπληρώσουν έτσι τις υποχρεώσεις που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία. Ομοίως, θα πρέπει να δοθεί επαρκής χρόνος στα κράτη μέλη για να προσαρμόσουν τις οικείες υποδομές επεξεργασίας για οικισμούς που απορρίπτουν τα αστικά τους λύματα σε παράκτια ύδατα, ή σε λιγότερο ευαίσθητες περιοχές όπου δεν απαιτείτο δευτεροβάθμια επεξεργασία δυνάμει της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ.

(15)

Για τις απορρίψεις σε ορεινές περιοχές, ήτοι περιοχές με υψόμετρο άνω των 1 500 m και σε μικρούς οικισμούς με ι.π. κάτω των 2 000 σε περιοχές με ψυχρό κλίμα με μέση τριμηνιαία θερμοκρασία κάτω των 6o oC στην είσοδο, στις οποίες είναι δύσκολο να εφαρμοστεί αποτελεσματική βιολογική επεξεργασία λόγω χαμηλών θερμοκρασιών, θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση επεξεργασίας λιγότερο αυστηρής από τη δευτεροβάθμια επεξεργασία, υπό τον όρο ότι από λεπτομερείς μελέτες αποδεικνύεται ότι οι απορρίψεις αυτές δεν έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Ομοίως, οι απορρίψεις σε βαθέα θαλάσσια ύδατα από μικρότερους οικισμούς με ι.π. κάτω των 150 000 που βρίσκονται σε λιγότερο κατοικημένες εξόχως απόκεντρες περιοχές με λιγότερους από 275 000 κατοίκους οι οποίες χαρακτηρίζονται από δύσκολη μορφολογία, όπως απότομες πλαγιές, και απορρίπτουν τα αστικά τους λύματα σε βαθέα θαλάσσια ύδατα στον ανοικτό ωκεανό, ευνοώντας ένα υψηλό επίπεδο αραίωσης των εν λόγω αστικών λυμάτων στα ύδατα υποδοχής, θα πρέπει επίσης να μπορούν να επωφελούνται από την εν λόγω παρέκκλιση. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ίση μεταχείριση όλων των κρατών μελών καθώς και υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης, η εν λόγω παρέκκλιση θα πρέπει να περιοριστεί σε 20 έτη δηλαδή το διάστημα που απαιτείται για τη σταδιακή αναβάθμιση των υπόλοιπων εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε μονάδες δευτεροβάθμιας επεξεργασίας στις εν λόγω περιοχές όπου η δευτεροβάθμια επεξεργασία ενδέχεται να είναι δυσκολότερη. Η εν λόγω παρέκκλιση θα πρέπει να χορηγείται υπό την προϋπόθεση ότι από λεπτομερείς μελέτες αποδεικνύεται ότι οι απορρίψεις αυτές δεν έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία και δεν επηρεάζουν τη συμμόρφωση των υδάτων υποδοχής με άλλο σχετικό ενωσιακό δίκαιο, όπως η οδηγία 2000/60/ΕΚ, 2006/7/ΕΚ (8) ή 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9).

(16)

Η αξιολόγηση έδειξε ότι η εφαρμογή της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ πέτυχε σημαντική μείωση των εκπομπών αζώτου και φωσφόρου. Ωστόσο, σύμφωνα με την αξιολόγηση, οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική οδό για την είσοδο των ρύπων αυτών στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να συνεισφέρουν άμεσα στον ευτροφισμό των υδατικών συστημάτων και των θαλασσών στην Ένωση. Μέρος αυτής της ρύπανσης μπορεί να αποφευχθεί, καθώς η τεχνική πρόοδος και οι εφαρμοζόμενες βέλτιστες πρακτικές δείχνουν ότι οι οριακές τιμές εκπομπών που είχαν θεσπιστεί με την οδηγία 91/271/ΕΟΚ για το άζωτο και τον φώσφορο είναι παρωχημένες και θα πρέπει να αυστηροποιηθούν, ιδίως για τους μεγαλύτερους σταθμούς επεξεργασίας. Θα πρέπει να επιβληθεί συστηματικά η τριτοβάθμια επεξεργασία σε όλους τους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων με ι.π. 150 000 και άνω, καθώς οι σταθμοί αυτοί αποτελούν σημαντική εναπομένουσα πηγή απόρριψης αζώτου και φωσφόρου.

(17)

Η τριτοβάθμια επεξεργασία θα πρέπει επίσης να είναι υποχρεωτική και σε οικισμούς με ι.π. 10 000 και άνω που απορρίπτουν λύματα σε περιοχές που εμφανίζουν ή διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν ευτροφισμό. Προκειμένου να διασφαλιστεί ο συντονισμός των προσπαθειών για τον περιορισμό του ευτροφισμού στο επίπεδο των σχετικών υδρολογικών λεκανών για ολόκληρη τη ζώνη υδροσυλλογής, και για να διασφαλιστεί η συνέπεια του χαρακτηρισμού των ευαίσθητων περιοχών σε ολόκληρη την Ένωση, οι περιοχές όπου ο ευτροφισμός θεωρείται πρόβλημα σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία θα πρέπει να απαριθμούνται στην παρούσα οδηγία. Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή του ενωσιακού δικαίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν άλλες περιοχές που εμφανίζουν ή διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν ευτροφισμό στην επικράτειά τους και να προσδιορίσουν αν οι εν λόγω περιοχές είναι ευαίσθητες στο άζωτο ή στον φωσφόρο ή και στα δύο, ιδίως με βάση τα δεδομένα που συλλέγονται δυνάμει της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου (10), της οδηγίας 2000/60/ΕΚ και της οδηγίας 2008/56/ΕΚ. Η αυστηροποίηση των οριακών τιμών, ο πιο συνεπής και συμπεριληπτικός προσδιορισμός των περιοχών που είναι ευαίσθητες στον ευτροφισμό και η υποχρέωση εξασφάλισης τριτοβάθμιας επεξεργασίας για όλες τις μεγάλες εγκαταστάσεις θα συμβάλουν, συνδυαστικά, στον περιορισμό του ευτροφισμού. Δεδομένου ότι αυτό θα απαιτήσει πρόσθετη επένδυση σε εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να δοθεί επαρκής χρόνος στα κράτη μέλη για να δημιουργήσουν τις απαιτούμενες υποδομές.

(18)

Πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις που στηρίζουν διάφορες στρατηγικές της Επιτροπής, όπως καθορίζονται σε τέσσερις ανακοινώσεις της Επιτροπής, ήτοι της 16ης Ιανουαρίου 2018 με τίτλο «Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πλαστικά σε μια κυκλική οικονομία», της 11ης Μαρτίου 2019 με τίτλο «Στρατηγική προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα φαρμακευτικά προϊόντα στο περιβάλλον», της 14ης Οκτωβρίου 2020 με τίτλο «Χημική στρατηγική για την αειφορία — Προς ένα περιβάλλον χωρίς τοξικά» και της 12ης Μαΐου 2021 με τίτλο «Πορεία προς έναν υγιή πλανήτη για όλους — Σχέδιο δράσης της ΕΕ: “Προς μηδενική ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους”» υπογραμμίζουν την ανάγκη ανάληψης δράσης για την αντιμετώπιση του ζητήματος των μικρορύπων, οι οποίοι εντοπίζονται πλέον συχνά σε όλα τα ύδατα της Ένωσης. Ορισμένοι από αυτούς τους μικρορύπους είναι επικίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον ακόμη και σε μικρές συγκεντρώσεις μικρογραμμαρίων ανά λίτρο ή ακόμα μικρότερες. Η πρωτοβάθμια, η δευτεροβάθμια και η τριτοβάθμια επεξεργασία αφαιρούν ήδη ορισμένους μικρορύπους, αλλά θα πρέπει να θεσπιστεί ένα πρόσθετο επίπεδο επεξεργασίας, δηλαδή τεταρτοβάθμια επεξεργασία, προκειμένου να διασφαλιστεί η απομάκρυνση μεγάλου φάσματος των εναπομενόντων μικρορύπων από τα αστικά λύματα. Η τεταρτοβάθμια επεξεργασία θα πρέπει αρχικά να επικεντρωθεί στους οργανικούς μικρορύπους, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος της ρύπανσης και για τους οποίους έχουν ήδη σχεδιαστεί τεχνολογίες απομάκρυνσης. Η τεταρτοβάθμια επεξεργασία θα πρέπει να επιβάλλεται με βάση την αρχή της προληπτικής δράσης σε συνδυασμό με προσέγγιση βάσει κινδύνου. Ως εκ τούτου, όλοι οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων με ι.π. 150 000 και άνω θα πρέπει να παρέχουν τεταρτοβάθμια επεξεργασία, δεδομένου ότι οι εν λόγω εγκαταστάσεις αντιπροσωπεύουν σημαντικό μερίδιο των απορρίψεων μικρορύπων στο περιβάλλον και η απομάκρυνση των μικρορύπων στους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε τέτοια κλίμακα είναι οικονομικά αποδοτική. Για σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων με ι.π. 150 000 και άνω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν την ιεράρχηση των απαιτούμενων επενδύσεων, ώστε οι εγκαταστάσεις με τους μεγαλύτερους κινδύνους για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία να εξοπλίζονται χωρίς καθυστέρηση. Για τους οικισμούς με ι.π. 10 000 και άνω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να εφαρμόζουν τεταρτοβάθμια επεξεργασία σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ευαίσθητες στη ρύπανση από μικρορύπους βάσει σαφών κριτηρίων, τα οποία θα πρέπει να προσδιορίζονται. Στις περιοχές αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνονται τοποθεσίες όπου η απόρριψη επεξεργασμένων αστικών λυμάτων σε υδατικά συστήματα συνεπάγεται χαμηλό λόγο αραίωσης ή όπου τα υδατικά συστήματα υποδοχής χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πόσιμου νερού, για την παραγωγή οστρακοειδών ή ως ύδατα κολύμβησης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να μην εφαρμόζουν τεταρτοβάθμια επεξεργασία στις εν λόγω περιοχές όταν η εκτίμηση κινδύνου δείχνει ότι δεν υπάρχει δυνητικός κίνδυνος από μικρορύπους για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία. Για όλες τις άλλες κατηγορίες υδατικών συστημάτων σε οικισμούς με ι.π. 10 000 και άνω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογούν τους κινδύνους από την απόρριψη μικρορύπων στα αστικά λύματα για το περιβάλλον ή τη δημόσια υγεία βάσει τυποποιημένης εκτίμησης κινδύνου και να εφαρμόζουν τεταρτοβάθμια επεξεργασία μόνον όπου απαιτείται σύμφωνα με τα αποτελέσματα της εκτίμησης κινδύνου. Όταν υπάρχουν περισσότεροι του ενός σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε οικισμό με ι.π. άνω των 10 000 που έχει χαρακτηριστεί ευαίσθητος στη ρύπανση από μικρορύπους, μόνο οι σταθμοί που απορρίπτουν στην περιοχή κινδύνου θα πρέπει να απαιτείται να εφαρμόζουν τεταρτοβάθμια επεξεργασία. Προκειμένου να δοθεί στα κράτη μέλη επαρκής χρόνος για να σχεδιάσουν και να παραδώσουν την αναγκαία υποδομή, η απαίτηση για τεταρτοβάθμια επεξεργασία θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή σταδιακά έως το 2045 με σαφείς ενδιάμεσους στόχους.

(19)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεχής συμμόρφωση των απορρίψεων από σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων με τις απαιτήσεις για δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια και τεταρτοβάθμια επεξεργασία, θα πρέπει να λαμβάνονται δείγματα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας και τα εν λόγω δείγματα θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις παραμετρικές τιμές που καθορίζονται σε αυτήν. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη ενδεχόμενες διακυμάνσεις των αποτελεσμάτων των εν λόγω δειγμάτων από τεχνικές αιτίες, θα πρέπει να καθοριστεί ανώτατος αριθμός δειγμάτων που επιτρέπεται να μη συμμορφώνονται με τις εν λόγω παραμετρικές τιμές.

(20)

Η τεταρτοβάθμια επεξεργασία που απαιτείται για την απομάκρυνση των μικρορύπων από τα αστικά λύματα θα συνεπάγεται πρόσθετο κόστος, όπως το κόστος που συνδέεται με την παρακολούθηση και το κόστος νέου προηγμένου εξοπλισμού που θα χρειαστεί να εγκατασταθεί σε ορισμένους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Προκειμένου να καλυφθεί το εν λόγω πρόσθετο κόστος, και σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» που διατυπώνεται στο άρθρο 191 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ, είναι σημαντικό οι παραγωγοί που διαθέτουν στην αγορά της Ένωσης προϊόντα που περιέχουν ουσίες οι οποίες, στο τέλος του κύκλου ζωής τους, ανευρίσκονται ως μικρορύποι στα αστικά λύματα, να επωμίζονται την πρόσθετη επεξεργασία που απαιτείται για την απομάκρυνση των εν λόγω ουσιών, οι οποίες παράγονται στο πλαίσιο των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων. Ένα σύστημα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού είναι το καταλληλότερο μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου, καθώς θα περιορίσει τον οικονομικό αντίκτυπο για τους φορολογούμενους και για τα τιμολόγια ύδρευσης, ενώ παράλληλα θα παράσχει κίνητρο για την ανάπτυξη πιο οικολογικών προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο, η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού θα πρέπει να ισχύει ανεξάρτητα από το αν τα προϊόντα διατίθενται στην αγορά ή αν τα μεμονωμένα συστατικά τους κατασκευάστηκαν σε κράτος μέλος ή τρίτη χώρα ή αν οι παραγωγοί έχουν έδρα στην Ένωση ή αν το προϊόν διατίθεται στην αγορά μέσω ψηφιακής πλατφόρμας. Τα κατάλοιπα φαρμάκων και καλλυντικών αποτελούν επί του παρόντος τις κυριότερες πηγές των μικρορύπων που ανευρίσκονται στα αστικά λύματα για τα οποία χρειάζεται τεταρτοβάθμια επεξεργασία. Ως εκ τούτου, η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού θα πρέπει να αφορά αυτές τις δύο ομάδες προϊόντων. Με βάση τα αποτελέσματα της παρακολούθησης των αστικών λυμάτων και τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί τακτικά αν άλλα προϊόντα θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο σύστημα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.

(21)

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η δυνητική αύξηση του κόστους προϊόντων ή η δυνητική μείωση των περιθωρίων κέρδους των βιομηχανιών που διαθέτουν προϊόντα στην αγορά της Ένωσης λόγω της εφαρμογής της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού θα είναι οριακή σε επίπεδο Ένωσης και δεν θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική προσιτότητα, τη διαθεσιμότητα ή την προσβασιμότητα των εν λόγω προϊόντων στην αγορά της Ένωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, ωστόσο, να λαμβάνουν υπόψη τις δυνητικές επιπτώσεις της εφαρμογής των απαιτήσεων της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού στην προσβασιμότητα, τη διαθεσιμότητα και την οικονομική προσιτότητα των προϊόντων σε εθνικό επίπεδο, ιδίως των φαρμάκων, που διατίθενται στην αγορά της Ένωσης, καθώς και τις πιθανές επιπτώσεις της εφαρμογής των εν λόγω απαιτήσεων στους ισότιμους όρους ανταγωνισμού. Τα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι διατίθενται επαρκείς πόροι, μεταξύ άλλων με τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους της τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας. Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη ενδέχεται να επιλέξουν διαφορετικές προσεγγίσεις εφαρμογής, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και, σε κάθε προσεχή αξιολόγηση της παρούσας οδηγίας, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί τις ενδεχόμενες επιπτώσεις από αυτή την άποψη.

(22)

Θα πρέπει ωστόσο να προβλέπεται δυνατότητα απαλλαγής από τις υποχρεώσεις διευρυμένης ευθύνης παραγωγού. Η δυνατότητα αυτή θα πρέπει να ισχύει όταν η συνολική ποσότητα των ουσιών που περιέχονται στα προϊόντα που παραγωγός διαθέτει στην αγορά της Ένωσης είναι μικρή, δηλαδή μικρότερη από έναν τόνο ετησίως, καθώς ο πρόσθετος διοικητικός φόρτος για τον παραγωγό στις περιπτώσεις αυτές θα ήταν δυσανάλογος σε σύγκριση με τα περιβαλλοντικά οφέλη. Δυνατότητα απαλλαγής θα πρέπει να προβλέπεται και για τα μέρη των προϊόντων για τα οποία ο παραγωγός μπορεί να αποδείξει ότι δεν παράγονται μικρορύποι στο τέλος της ζωής του προϊόντος ή όταν μπορεί να αποδειχθεί ότι τα κατάλοιπα προϊόντος βιοαποδομούνται ταχέως στα λύματα και στο περιβάλλον ή δεν φθάνουν στους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η Επιτροπή θα πρέπει να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις για τον καθορισμό λεπτομερών κριτηρίων προσδιορισμού των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά της Ένωσης και δεν παράγουν μικρορύπους στα αστικά λύματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, λαμβάνοντας υπόψη την επικινδυνότητα και τη βιοαποδομησιμότητά τους. Κατά την ανάπτυξη των εν λόγω κριτηρίων, η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει υπόψη τα κριτήρια που έχουν ήδη καθοριστεί στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11) αλλά και επιστημονικές ή άλλες διαθέσιμες τεχνικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών διεθνών προτύπων. Τα εν λόγω κριτήρια θα πρέπει να καθοριστούν πριν από την έναρξη ισχύος των υποχρεώσεων συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία.

(23)

Προκειμένου να αποφευχθούν ενδεχόμενες στρεβλώσεις της εσωτερικής αγοράς, στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να θεσπιστούν ελάχιστες απαιτήσεις για την εφαρμογή συστήματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού, ενώ η πρακτική οργάνωση του εν λόγω συστήματος θα πρέπει να αποφασίζεται σε εθνικό επίπεδο. Προκειμένου να ευνοηθεί η υποκατάσταση των ουσιών και των προϊόντων που παράγουν κατάλοιπα μικρορύπων στα αστικά λύματα, οι εισφορές των παραγωγών θα πρέπει να είναι ανάλογες προς τις ποσότητες των ουσιών που περιλαμβάνονται στα προϊόντα που διαθέτουν στην αγορά και προς την επικινδυνότητα των καταλοίπων των εν λόγω ουσιών. Οι εισφορές θα πρέπει να καλύπτουν, αλλά όχι να υπερβαίνουν, τις επενδυτικές και λειτουργικές δαπάνες για τις δραστηριότητες παρακολούθησης των μικρορύπων, τη συλλογή, την υποβολή εκθέσεων και την αμερόληπτη επαλήθευση των στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις ποσότητες και την επικινδυνότητα των προϊόντων που διατίθενται στην αγορά των κρατών μελών, και την εφαρμογή τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας στα αστικά λύματα με αποδοτικό τρόπο. Οι εν λόγω εισφορές θα πρέπει επίσης να καλύπτουν τις λειτουργικές δαπάνες της ήδη καθιερωμένης τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας οδηγίας, όταν είναι αναγκαίο για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού. Θα πρέπει επίσης να καλύπτεται μέρος των επενδυτικών δαπανών της καθιερωμένης τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας, λαμβάνοντας υπόψη την απόσβεση των επενδύσεων και τις προθεσμίες των υποχρεώσεων χρηματοδότησης που ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Δεδομένου ότι τα αστικά λύματα υφίστανται συγκεντρωτική επεξεργασία, είναι σκόπιμο να θεσπιστεί απαίτηση για τους παραγωγούς να συμμετέχουν σε έναν κεντρικό φορέα ο οποίος θα μπορεί να εκπληρώνει για λογαριασμό τους τις υποχρεώσεις που αυτοί υπέχουν στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.

(24)

Η αξιολόγηση έδειξε επίσης ότι ο τομέας της επεξεργασίας αστικών λυμάτων έχει τη δυνατότητα να μειώσει σημαντικά την ιδία κατανάλωση ενέργειας και να παράγει ανανεώσιμη ενέργεια, για παράδειγμα με καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων εκτάσεων των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας ή με την παραγωγή βιοαερίου από ιλύ καθώς και από θερμική ή κινητική ενέργεια ή άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η αξιολόγηση κατέδειξε επίσης ότι, αν δεν θεσπιστούν σαφείς νομικές υποχρεώσεις, μπορεί να αναμένεται μόνο μερική πρόοδος στον εν λόγω τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να εξασφαλίζουν ότι η συνολική ενέργεια που καταναλώνουν ετησίως όλοι οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων στην επικράτειά τους, οι οποίοι επεξεργάζονται φορτίο 10 000 ι.π. και άνω, δεν υπερβαίνει την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), που παράγουν οι εν λόγω σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε σταθμού επεξεργασίας αστικών λυμάτων, να βελτιστοποιηθούν οι απαιτούμενες επενδύσεις και να παρασχεθεί η απαιτούμενη ευελιξία για την επίτευξη του στόχου της ενεργειακής ουδετερότητας, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι επιτυγχάνεται πλήρως το δυναμικό παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και εξοικονόμησης ενέργειας, ο εν λόγω στόχος θα πρέπει να επιτευχθεί σε εθνικό επίπεδο και όχι για κάθε σταθμό επεξεργασίας. Θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι μορφές ανανεώσιμης ενέργειας που παράγεται από τους φορείς διαχείρισης ή τους ιδιοκτήτες σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων, είτε εντός είτε εκτός των εγκαταστάσεων, όπως η υδραυλική, η ηλιακή, η θερμική, η αιολική ενέργεια ή το βιοαέριο. Ο σκοπός αυτός θα πρέπει να επιτευχθεί σταδιακά, με ενδιάμεσους στόχους, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2045. Μια περιορισμένη ποσότητα ενέργειας από μη ορυκτές πηγές, η οποία δεν συνδέεται άμεσα με δραστηριότητες επεξεργασίας αστικών λυμάτων, θα πρέπει να μπορεί να αγοραστεί από εξωτερικές πηγές το 2040 και το 2045, μέσω παρέκκλισης υπό όρους. Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από ή για λογαριασμό των ιδιοκτητών ή των διαχειριστών της μονάδας επεξεργασίας αστικών λυμάτων δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει την αγορά ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η επίτευξη του εν λόγω στόχου ενεργειακής ουδετερότητας θα συμβάλει ιδίως στη μείωση των αποφεύξιμων εκπομπών GHG από τον τομέα επεξεργασίας αστικών λυμάτων, στηρίζοντας παράλληλα την επίτευξη των στόχων κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και των σχετικών εθνικών και ενωσιακών στόχων, όπως οι στόχοι που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13). Ωστόσο, οι πρωτοβουλίες για την επίτευξη ενεργειακής ουδετερότητας δεν θα πρέπει να οδηγούν σε αύξηση των εκπομπών μεθανίου ή υποξειδίου του αζώτου. Σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2018/2001, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διευκολύνουν τις διαδικασίες αδειοδότησης για έργα ανανεώσιμης ενέργειας που απαιτούνται προκειμένου να επιτευχθεί η ενεργειακή ουδετερότητα του τομέα επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η υποστήριξη της παραγωγής βιοαερίου ή ηλιακής ενέργειας στην ΕΕ, με παράλληλη ενίσχυση των μέτρων ενεργειακής απόδοσης σύμφωνα με την αρχή «προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση» όπως προσδιορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14) και βέλτιστη αξιοποίηση της ψηφιοποίησης, που συνεπάγονται να λαμβάνονται ιδιαιτέρως υπόψη μέτρα ενεργειακής απόδοσης με καλή σχέση κόστους/απόδοσης κατά τη διαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής και τη λήψη σχετικών επενδυτικών αποφάσεων, θα συμβάλει επίσης στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ένωσης, που αποτελεί έναν από τους στόχους που διατυπώνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2022 με τίτλο σχέδιο «REPower EU» της Επιτροπής. Συνάδει επίσης με την οδηγία (ΕΕ) 2018/844 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15) και την οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 όπου οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων χαρακτηρίζονται ως περιοχές πρώτης επιλογής για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δηλαδή τοποθεσίες που θεωρούνται ιδιαιτέρως κατάλληλες για την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ενεργειακής ουδετερότητας μέσω βέλτιστων μέτρων για κάθε σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων και για το δίκτυο αποχέτευσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι διενεργούνται ανά τετραετία ενεργειακοί έλεγχοι όπως ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2023/1791 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16). Οι έλεγχοι αυτοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν επίσης προσδιορισμό των δυνατοτήτων για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, οικονομικά αποδοτική ανάκτηση και χρήση της απορριπτόμενης θερμότητας, είτε εντός εγκατάστασης είτε μέσω συστήματος τηλεθέρμανσης, ή για οικονομικά αποδοτική χρήση ή παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σύμφωνα με τα κριτήρια που καθορίζονται στο παράρτημα VI της οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17).

(25)

Δεδομένου ότι η μείωση των εκπομπών μεθανίου έχει αναλογικά μεγαλύτερο αντίκτυπο στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής απ’ ό,τι οι μειώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, και επειδή ο τομέας επεξεργασίας των αστικών λυμάτων προσδιορίζεται ως ένας από τους κύριους τομείς εκπομπών μεθανίου, ο εν λόγω τομέας θα πρέπει να παρακολουθεί και να επιδιώκει τη μείωση των εκπομπών μεθανίου, όπως περιγράφεται στην Παγκόσμια Δέσμευση για το Μεθάνιο, μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στη Γλασκόβη (COP 26), παρεμφερώς με τη μείωση των εκπομπών μεθανίου στον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1787 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18), ώστε να διασφαλιστεί η συμβολή του τομέα επεξεργασίας των αστικών λυμάτων στην επίτευξη του στόχου για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 το αργότερο, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119.

(26)

Δεδομένου ότι η διασυνοριακή φύση της ρύπανσης των υδάτων επιβάλλει τη συνεργασία μεταξύ γειτονικών κρατών μελών ή τρίτων χωρών για την αντιμετώπιση της ρύπανσης και τον προσδιορισμό μέτρων για την αποκατάσταση των πηγών της, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να αλληλοενημερώνονται ή να ενημερώνουν την ενδιαφερόμενη τρίτη χώρα σε περίπτωση που σημαντική ρύπανση των υδάτων, προερχόμενη από απορρίψεις αστικών λυμάτων σε ένα κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα, βλάπτει ή ενδέχεται να βλάψει την ποιότητα των υδάτων άλλου κράτους μέλους ή τρίτης χώρας. Η ενημέρωση αυτή θα πρέπει να παρέχεται άμεσα σε περίπτωση τυχαίας ρύπανσης που πλήττει σημαντικά τα κατάντη υδατικά συστήματα και οι αντιδράσεις θα πρέπει να κοινοποιούνται εγκαίρως. Όταν τα κράτη μέλη έχουν συνάψει προηγούμενες συμφωνίες μεταξύ τους ή με τρίτες χώρες για περιβαλλοντικά θέματα υδάτων, μπορεί να λαμβάνεται υπόψη η συνεργασία μέσω των εν λόγω συμφωνιών. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται για παρόμοια ρύπανση και, εφόσον απαιτείται, να συμμετέχει σε συνεδριάσεις κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών. Είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπίζεται η διασυνοριακή ρύπανση από τρίτες χώρες που μοιράζονται τα ίδια υδατικά συστήματα με ορισμένα κράτη μέλη. Για την αντιμετώπιση της ρύπανσης που προέρχεται από τρίτες χώρες ή καταλήγει σε τρίτες χώρες, η συνεργασία και ο συντονισμός με τις τρίτες χώρες μπορούν να πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της σύμβασης της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ/ΗΕ) για την προστασία και τη χρήση των διασυνοριακών υδάτων και των διεθνών λιμνών (19) ή άλλων σχετικών περιφερειακών συμβάσεων, όπως οι περιφερειακές συμβάσεις για τις θάλασσες ή τους ποταμούς.

(27)

Για να εξασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν ώστε τα δίκτυα αποχέτευσης και οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων, που κατασκευάζονται με σκοπό τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, να σχεδιάζονται, να κατασκευάζονται, να λειτουργούν και να συντηρούνται με τρόπο που να εξασφαλίζει ικανοποιητικές επιδόσεις υπό όλες τις φυσιολογικές τοπικές κλιματικές συνθήκες. Δεδομένου ότι οι υποδομές αστικών λυμάτων έχουν αναγνωριστεί ως κρίσιμες οντότητες βάσει της οδηγίας (ΕΕ) 2022/2557 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να μεριμνούν ώστε οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων και τα δίκτυα αποχέτευσης να αξιολογούνται ως προς την ευπάθειά τους σε ακραία φαινόμενα που συμβαίνουν λόγω της κλιματικής αλλαγής κατά τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία τους.

(28)

Οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων δέχονται επίσης μη οικιακά λύματα, μεταξύ των οποίων και βιομηχανικά λύματα, τα οποία μπορεί να περιέχουν μια σειρά ρύπων που δεν καλύπτονται ρητά από την οδηγία 91/271/ΕΟΚ, όπως βαρέα μέταλλα, μικροπλαστικά, μικρορύπους και άλλες χημικές ουσίες, μεταξύ άλλων υπερ- και πολυφθοροαλκυλιωμένες ουσίες (PFAS). Αυτά τα μη οικιακά λύματα μπορεί να προέρχονται, για παράδειγμα, από βιομηχανίες, εμπορικές εγκαταστάσεις, νοσοκομεία και άλλες ιατρικές εγκαταστάσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, υπάρχει ελλιπής κατανόηση και ελλιπής γνώση της ρύπανσης αυτού του είδους, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της λειτουργίας της διαδικασίας επεξεργασίας και να συμβάλει στη ρύπανση των υδάτων υποδοχής αποτρέποντας επίσης την ανάκτηση της ιλύος και την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρακολουθούν τακτικά και να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τη μη οικιακή ρύπανση που εισέρχεται στους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων και απορρίπτεται σε υδατικά συστήματα. Για την πρόληψη της ρύπανσης από απορρίψεις μη οικιακών λυμάτων στην πηγή, οι εκλύσεις από βιομηχανίες ή επιχειρήσεις που συνδέονται με δίκτυα αποχέτευσης θα πρέπει να υπόκεινται σε εκ των προτέρων κανόνες ή ειδική άδεια από την αρμόδια αρχή ή τον αρμόδιο φορέα ή και τα δυο. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα δίκτυα αποχέτευσης και οι σταθμοί επεξεργασίας αστικών λυμάτων είναι ικανά, από τεχνικής άποψης, να δέχονται και να επεξεργάζονται την εισερχόμενη ρύπανση, θα πρέπει να γίνεται ενημέρωση και να ζητείται η γνώμη των φορέων διαχείρισης των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων που δέχονται μη οικιακά λύματα προτού εκδοθούν οι άδειες αυτές ή θεσπιστούν οι κανόνες και οι εν λόγω φορείς θα πρέπει να είναι σε θέση να συμβουλεύονται, κατόπιν αιτήματος, τις εκδοθείσες άδειες προκειμένου να είναι σε θέση να προσαρμόζουν τις διαδικασίες επεξεργασίας τους. Όταν εντοπίζεται μη οικιακή ρύπανση στα εισερχόμενα ύδατα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση της ρύπανσης στην πηγή, ενισχύοντας την παρακολούθηση των ρύπων στα δίκτυα αποχέτευσης ώστε να εντοπίζονται οι πηγές ρύπανσης και, όπου απαιτείται, εξετάζοντας τις άδειες που έχουν χορηγηθεί σε σχετικούς συνδεδεμένους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων.

(29)

Οι υδάτινοι πόροι της Ένωσης υφίστανται ολοένα και μεγαλύτερη πίεση, με αποτέλεσμα να επικρατεί μόνιμη ή παροδική λειψυδρία σε ορισμένες περιοχές της Ένωσης. Η ικανότητα της Ένωσης να ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες πιέσεις στους υδάτινους πόρους θα μπορούσε να βελτιωθεί μέσω της ευρύτερης επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων, ώστε να περιορίζεται η άντληση γλυκών υδάτων από επιφανειακά και υπόγεια συστήματα. Συνεπώς, η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων θα πρέπει να υποστηρίζεται και να εφαρμόζεται όποτε κρίνεται σκόπιμο, κυρίως στις περιοχές που υφίστανται λειψυδρία, και για όλους τους ενδεδειγμένους σκοπούς, ενώ παράλληλα εξασφαλίζεται η ελάχιστη οικολογική ροή των υδάτων υποδοχής και λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη επίτευξης των στόχων της καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των συστημάτων υποδοχής, όπως ορίζονται στην οδηγία 2000/60/ΕΚ. Για να επιτευχθεί αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρακολουθούν τον αντίκτυπο της επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στην ελάχιστη οικολογική ροή των υδάτων υποδοχής κατά την εκτίμηση των επιπτώσεων που διενεργείται δυνάμει της οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Οι δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων θα πρέπει να εκτιμώνται λαμβάνοντας υπόψη τα σχέδια διαχείρισης υδρολογικών λεκανών ποταμών που θεσπίστηκαν με την οδηγία 2000/60/ΕΚ και τις αποφάσεις των κρατών μελών δυνάμει του άρθρου 2 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/741 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21), καθώς και την ανάγκη να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων της καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των συστημάτων υποδοχής, όπως ορίζονται στην οδηγία 2000/60/ΕΚ. Η ενίσχυση των απαιτήσεων για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων και οι δράσεις για καλύτερη παρακολούθηση, ιχνηλάτηση και μείωση της ρύπανσης στην πηγή θα φέρουν αποτελέσματα στην ποιότητα των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων και, συνεπώς, θα υποστηρίξουν την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων. Όταν η επαναχρησιμοποίηση των υδάτων αποσκοπεί στη γεωργική άρδευση, θα πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/741. Τα κράτη μέλη, κατά περίπτωση, προκειμένου να εγγυώνται την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων, θα πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας των αστικών λυμάτων που επαναχρησιμοποιούνται ή πρόκειται να επαναχρησιμοποιηθούν. Τα μέτρα για την προαγωγή της επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων και για την επαναχρησιμοποίηση καθαυτή θα πρέπει να εξετάζονται σε στρατηγικές για την ανθεκτικότητα των υδάτων σε επίπεδο κρατών μελών, όταν είναι διαθέσιμες τέτοιες στρατηγικές.

(30)

Οι θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στα αστικά λύματα μπορεί να είναι χρήσιμες στις περιπτώσεις στις οποίες τα επεξεργασμένα αστικά λύματα επαναχρησιμοποιούνται στη γεωργία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/741. Στις περιπτώσεις αυτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν, υπό ειδικές προϋποθέσεις που διασφαλίζουν υψηλότατο επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, να επωφελούνται από παρέκκλιση από την υποχρέωση εφαρμογής τριτοβάθμιας επεξεργασίας σύμφωνα με την παρούσα οδηγία μόνο για το μέρος των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων που επαναχρησιμοποιείται στη γεωργία.

(31)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και ιδίως η τήρηση των οριακών τιμών εκπομπών, είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι απορρίψεις επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στο περιβάλλον. Η παρακολούθηση θα πρέπει να πραγματοποιείται μέσω της θέσπισης σε εθνικό επίπεδο υποχρεωτικού συστήματος εκ των προτέρων κανόνων ή συγκεκριμένων αδειών ή και τα δυο για την απόρριψη επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στο περιβάλλον. Επιπλέον, προκειμένου να αποτρέπονται οι ακούσιες απορρίψεις βιομέσων στο περιβάλλον από σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων που χρησιμοποιούν βιομέσα, είναι σημαντικό να συμπεριληφθούν στις άδειες απόρριψης ή στους κανονισμούς ή και στα δύο ειδικές υποχρεώσεις συνεχούς παρακολούθησης και αποτροπής τέτοιων απορρίψεων. Τα εν λόγω βιομέσα είναι συνήθως κατασκευασμένα από πλαστικό και μπορεί να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, βιοφορείς, βιοσφαιρίδια ή σφαιρίδια πολυστυρενίου.

(32)

Όταν είναι αναγκαίο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσαρμόζουν την οικεία υποδομή συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων στον όγκο του πληθυσμού τους και στο σχετικό φορτίο οικιακών λυμάτων, προκειμένου να εξακολουθήσουν να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας. Ενδεχόμενες επιπτώσεις των απορρίψεων στα υδατικά συστήματα ως αποτέλεσμα της κατασκευής και της προσαρμογής τέτοιων υποδομών δεν θα πρέπει να θεωρούνται παραβίαση των υποχρεώσεών τους δυνάμει της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, υπό τον όρο ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που ορίζονται στην παρούσα οδηγία.

(33)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος, οι απευθείας απορρίψεις βιοαποδομήσιμων μη οικιακών λυμάτων στο περιβάλλον από ορισμένους βιομηχανικούς τομείς θα πρέπει να υπόκεινται σε κατάλληλες απαιτήσεις. Οι απαιτήσεις αυτές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι απευθείας απορρίψεις από ορισμένους βιομηχανικούς τομείς υπόκεινται σε δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια και τεταρτοβάθμια επεξεργασία, όπως απαιτείται για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, και ότι σε τελική ανάλυση τηρούνται οι καθορισμένες παράμετροι για τα επεξεργασμένα λύματα ή εξασφαλίζεται το ίδιο επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας.

(34)

Σύμφωνα με το άρθρο 168 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ, η δράση της Ένωσης συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές και πρέπει να αποσκοπεί στη βελτίωση της δημόσιας υγείας και στην πρόληψη των ασθενειών. Προκειμένου να διασφαλιστεί η βέλτιστη χρήση δεδομένων από τα αστικά λύματα σχετικών με τη δημόσια υγεία, θα πρέπει να θεσπιστεί επιτήρηση των αστικών λυμάτων και να χρησιμοποιείται για σκοπούς πρόληψης ή έγκαιρης προειδοποίησης, για παράδειγμα για την ανίχνευση συγκεκριμένων ιών στα αστικά λύματα ως ένδειξη εμφάνισης επιδημιών ή πανδημιών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθιερώσουν διάλογο και συντονισμό μεταξύ των αρμόδιων αρχών που είναι υπεύθυνες για τη δημόσια υγεία και των αρμόδιων αρχών που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση των αστικών λυμάτων. Στο πλαίσιο του εν λόγω συντονισμού, θα πρέπει να οριστεί σαφής κατανομή των ρόλων, των αρμοδιοτήτων και του κόστους μεταξύ των εν λόγω αρμόδιων αρχών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν κατάλογο παραμέτρων σημαντικών για τη δημόσια υγεία οι οποίες πρέπει να παρακολουθούνται στα αστικά λύματα καθώς και τη συχνότητα και τα σημεία δειγματοληψίας, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις, μεταξύ άλλων, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), της Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και να εξετάσουν το ενδεχόμενο να συμπεριλάβουν στον κατάλογο τις ακόλουθες παραμέτρους υγείας: τον ιό SARS-CoV-2 και τις παραλλαγές του, τον ιό πολιομυελίτιδας, τον ιό γρίπης, αναδυόμενους παθογόνους παράγοντες και κάθε άλλη παράμετρο δημόσιας υγείας που μπορεί να θεωρηθεί σημαντική. Με βάση τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19 και την πείρα που αποκτήθηκε από την εφαρμογή της σύστασης (ΕΕ) 2021/472 της Επιτροπής (22) τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να παρακολουθούν τις σχετικές παραμέτρους υγείας στα αστικά λύματα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Προκειμένου να διασφαλιστεί η χρήση εναρμονισμένων μεθόδων, τα κράτη μέλη θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να χρησιμοποιούν τις μεθόδους δειγματοληψίας και ανάλυσης που ορίζονται στη σύσταση (ΕΕ) 2021/472 για την παρακολούθηση του SARS-CoV-2 και των παραλλαγών του.

(35)

Η Ένωση αναγνωρίζει τη σημασία της αντιμετώπισης του ζητήματος της μικροβιακής αντοχής (AMR), ιδίως στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 29ης Ιουνίου 2017 με τίτλο «Ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την υγεία κατά της μικροβιακής αντοχής (AMR)», και ενέκρινε το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης κατά της AMR στο πλαίσιο της προσέγγισης Μία Υγεία. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τα αστικά λύματα αποτελούν αναγνωρισμένη και τεκμηριωμένη σημαντική πηγή αντιμικροβιακών παραγόντων και μεταβολιτών αυτών, καθώς και ανθεκτικών βακτηρίων και των γονιδίων αυτών. Προκειμένου να αυξηθούν οι γνώσεις σχετικά με τις κυριότερες πηγές AMR θα πρέπει να θεσπιστεί υποχρέωση παρακολούθησης για την παρουσία AMR στα αστικά λύματα, ώστε να αναπτυχθούν περαιτέρω οι επιστημονικές μας γνώσεις και, ενδεχομένως, να αναληφθούν κατάλληλες δράσεις στο μέλλον.

(36)

Η παρούσα οδηγία αναγνωρίζει ότι η προσέγγιση «Μία Υγεία», όπως αναγνωρίζεται από τον ΠΟΥ, αποτελεί ολοκληρωμένη και ενοποιητική προσέγγιση που έχει ως στόχο να ισορροπήσει με βιώσιμο τρόπο και να βελτιστοποιήσει την υγεία των ανθρώπων, των ζώων και των οικοσυστημάτων. Η προσέγγιση «Μία Υγεία» αναγνωρίζει ότι η υγεία των ανθρώπων και η υγεία των κατοικίδιων και των άγριων ζώων, των φυτών και του ευρύτερου περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων των οικοσυστημάτων, είναι στενά αλληλένδετες και αλληλεξαρτώμενες.

(37)

Για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν και να εκτιμήσουν τους κινδύνους που προκαλούνται από τη διαχείριση των αστικών λυμάτων. Η εκτίμηση κινδύνων μπορεί να περιλαμβάνει ευρύ χημικό έλεγχο, συμπεριλαμβάνοντας τα μίγματα χημικών ουσιών, ή βιολογικές μεθόδους βάσει επιπτώσεων, ή και τα δυο, ώστε να προσδιορίζονται ουσίες που προκαλούν ανησυχία, μεταξύ άλλων, για τους υδρόβιους οργανισμούς, ή για την ποιότητα του πόσιμου νερού ή των υδάτων κολύμβησης. Με βάση τον εν λόγω προσδιορισμό και, όπου απαιτείται, για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ενωσιακής νομοθεσίας για τα ύδατα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για τη συλλογή και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων τα οποία είναι αυστηρότερα από τα μέτρα που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με τις ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στην παρούσα οδηγία. Σύμφωνα με το άρθρο 191 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ και επιπλέον των μέτρων που προβλέπονται ή λαμβάνονται σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 3 της οδηγίας 2000/60/ΕΚ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθούν ως προτεραιότητα τον έλεγχο των ρύπων στην πηγή για την πρόληψη της ρύπανσης των υδατικών συστημάτων υποδοχής. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν προληπτικά μέτρα για να περιορίσουν τον κίνδυνο να φτάσουν στα αστικά λύματα και στην ιλύ τα μικροπλαστικά που εκλύονται είτε σκόπιμα είτε ακούσια.

(38)

Ανάλογα με την περίπτωση, αυτά τα αυστηρότερα μέτρα μπορούν να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία δικτύων αποχέτευσης, την ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης αστικών λυμάτων ή την εφαρμογή δευτεροβάθμιας, τριτοβάθμιας ή τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας των αστικών λυμάτων για οικισμούς ή σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων που δεν καλύπτουν τα κατώτατα όρια ι.π. για τα οποία ισχύουν οι πρότυπες απαιτήσεις. Μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν επεξεργασία που είναι πιο προηγμένη από αυτή που απαιτείται για τη συμμόρφωση με τις ελάχιστες απαιτήσεις, ή την απολύμανση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων που απαιτείται για τη συμμόρφωση με την οδηγία 2006/7/ΕΚ.

(39)

Ο στόχος 6.2 του στόχου 6 του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη σχετικά με το καθαρό νερό και την αποχέτευση απαιτεί από τα κράτη μέλη, έως το 2030, να διασφαλιστεί επαρκής και ισότιμη πρόσβαση σε αποχέτευση και υγιεινή για όλους, βάζοντας τέλος στην «ανοιχτή αφόδευση» και δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών καθώς και εκείνων που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις. Οι εγκαταστάσεις αποχέτευσης και υγιεινής θα πρέπει να επιτρέπουν την ασφαλή διαχείριση και απόρριψη των ανθρώπινων ούρων και περιττωμάτων και του εμμηνορροϊκού αίματος και την αλλαγή εμμηνορροϊκών προϊόντων. Επιπλέον, η αρχή 20 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ορίζει ότι κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες καλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένης της ύδρευσης και της αποχέτευσης. Στο πλαίσιο αυτό, και σύμφωνα με τις συστάσεις των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για την αποχέτευση και την υγεία (23) και του πρωτοκόλλου για το νερό και την υγεία στη Σύμβαση για την προστασία και τη χρήση των διασυνοριακών υδάτων και των διεθνών λιμνών, που έγινε στο Λονδίνο στις 17 Ιουνίου 1999, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της πρόσβασης σε αποχέτευση σε εθνικό επίπεδο. Αυτό θα πρέπει να γίνει μέσω δράσεων που διασφαλίζουν την πρόσβαση σε αποχέτευση για όλους, για παράδειγμα με την κατασκευή εγκαταστάσεων υγιεινής σε δημόσιους χώρους, καθώς και με την προώθηση της παροχής κατάλληλων εγκαταστάσεων υγιεινής στις δημόσιες διοικήσεις και τα δημόσια κτίρια δωρεάν ή με τρόπο οικονομικά προσιτό για όλους, συμπεριλαμβανομένων κάθε είδους εγκαταστάσεων και υπηρεσιών, όπως τουαλέτες με καζανάκι και τουαλέτες χωρίς τη χρήση νερού. Η διαχείρισή τους θα πρέπει να γίνεται με ασφάλεια, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους κατά περίπτωση ανά πάσα στιγμή, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με ιδιαίτερες ανάγκες, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία και οι άστεγοι, ότι θα πρέπει να βρίσκονται σε σημείο που εξασφαλίζει τη μέγιστη ασφάλεια των χρηστών, και ότι η χρήση τους θα πρέπει να είναι ασφαλής από άποψη υγιεινής και από τεχνική άποψη. Ο αριθμός των εγκαταστάσεων αυτών θα πρέπει επίσης να επαρκεί για να καλύπτονται οι ανάγκες των ανθρώπων χωρίς αδικαιολόγητα μεγάλο χρόνο αναμονής. Ο επαρκής αριθμός εγκαταστάσεων υγιεινής σε δημόσιους χώρους θα πρέπει να αποφασίζεται σε κατάλληλο επίπεδο, λαμβανομένης υπόψη της αρχής της επικουρικότητας.

(40)

Η ιδιαίτερη κατάσταση των μειονοτικών πολιτισμών, όπως οι Ρομά και οι Travellers, είτε εγκατεστημένων είτε όχι, και ιδίως η έλλειψη πρόσβασης σε αποχέτευση, αναγνωρίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 7ης Οκτωβρίου 2020, με τίτλο «Ένωση ισότητας: Στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά», το οποίο αποβλέπει σε βελτίωση της αποτελεσματικής ισότιμης πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες. Συνολικά, είναι σκόπιμο τα κράτη μέλη να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις ευάλωτες ομάδες ή ομάδες που είναι περιθωριοποιημένες λόγω παραγόντων που σχετίζονται με την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, την εθνοτική καταγωγή, τη σεξουαλικότητα, το φύλο, την αναπηρία, την έλλειψη στέγης, το νομικό καθεστώς, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις ή άλλους λόγους, λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ομάδων αυτών σε αποχέτευση. Είναι σημαντικό ο προσδιορισμός των εν λόγω ομάδων να συνάδει με το άρθρο 16 παράγραφος 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2020/2184 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24). Τα μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης ευάλωτων και περιθωριοποιημένων ομάδων σε αποχέτευση μπορούν να περιλαμβάνουν τη διάθεση εγκαταστάσεων υγιεινής σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους δωρεάν ή με χαμηλό τέλος εξυπηρέτησης, καθώς και σε κτίρια της δημόσιας διοίκησης, τη βελτίωση ή τη διατήρηση της σύνδεσης με κατάλληλα συστήματα αποχέτευσης αστικών λυμάτων και την πληροφόρηση σχετικά με τη θέση των πλησιέστερων εγκαταστάσεων υγιεινής.

(41)

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά το ασφαλές πόσιμο νερό και την αποχέτευση, που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 17 Ιουνίου 2019, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των γυναικών και των κοριτσιών, δεδομένου ότι αυτές διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο και είναι εκτεθειμένες σε επιθέσεις, σε σεξουαλική και έμφυλη βία, σε παρενόχληση και σε άλλες απειλές για την ασφάλειά τους κατά τη χρήση εγκαταστάσεων υγιεινής εκτός του σπιτιού τους. Αυτό συνάδει με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη διπλωματία στον τομέα των υδάτων, που εγκρίθηκαν στις 19 Νοεμβρίου 2018, τα οποία επιβεβαιώνουν τη σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στη διπλωματία στον τομέα των υδάτων. Συνεπώς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες και τα κορίτσια ως ευάλωτη ομάδα και θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τη βελτίωση ή τη διατήρηση της ασφάλειας κατά την πρόσβαση των γυναικών και των κοριτσιών σε εγκαταστάσεις υγιεινής και αποχέτευσης.

(42)

Η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διαχείριση της ιλύος θα μπορούσε να βελτιωθεί ώστε να ευθυγραμμιστεί καλύτερα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και την ιεράρχηση των αποβλήτων, όπως ορίζεται στο άρθρο 4 της οδηγίας 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25). Οι δράσεις για την καλύτερη παρακολούθηση της ρύπανσης από μη οικιακές απορρίψεις και τη μείωσή της στην πηγή θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας της παραγόμενης ιλύος και θα εγγυηθούν την ασφάλεια της χρήσης της στη γεωργία. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή και ασφαλής ανάκτηση των θρεπτικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένου του φωσφόρου που αποτελεί κρίσιμη ουσία, από την ιλύ, θα πρέπει να καθοριστεί ένα ελάχιστο συνδυασμένο ποσοστό επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης σε επίπεδο Ένωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν αν θα επαναχρησιμοποιούν ή θα ανακυκλώνουν, ή και τα δύο, αστικά λύματα ή ιλύ ή και τα δύο για την ανάκτηση φωσφόρου. Tο συνδυασμένο ελάχιστο ποσοστό επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την περιεκτικότητα της ιλύος σε φωσφόρο, η οποία μπορεί να διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο κορεσμού κάθε εθνικής αγοράς, για παράδειγμα τη διαθεσιμότητα άλλων πηγών φωσφόρου από οργανικές πηγές, για παράδειγμα από την κτηνοτροφία, και τις δυνατότητες απορρόφησής του στη γεωργία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παροτρύνονται να παρακολουθούν τους μικρορύπους στην ιλύ, ιδίως όταν υπάρχει κίνδυνος συσσώρευσης μικρορύπων στην ιλύ, και όταν επαναχρησιμοποιείται στη γεωργία, ώστε να αυξάνονται οι γνώσεις σχετικά με την παρουσία τους και να προστατεύονται το περιβάλλον και η ανθρώπινη υγεία. Η ορθή και ασφαλής ανάκτηση των θρεπτικών ουσιών και η επαναχρησιμοποίησή τους στη γεωργία θα πρέπει να ενθαρρυνθούν με σκοπό τη στήριξη της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας του γεωργικού τομέα και τη συμβολή στη στρατηγική αυτονομία της βιομηχανίας λιπασμάτων της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές και τις τοπικές επιλογές αξιοποίησης, να λάβουν μέτρα για να ενθαρρύνουν την παραγωγή και την αγορά θρεπτικών ουσιών που έχουν ανακτηθεί από αστικά λύματα και ιλύ. Κατά την επαναχρησιμοποίηση της ιλύος στη γεωργία θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα μικροπλαστικά. Τα μικροπλαστικά, επομένως, θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά όταν η ιλύς επαναχρησιμοποιείται στη γεωργία. Οι πληροφορίες αυτές είναι απαραίτητες για την ασφαλή διαχείριση της ιλύος στη γεωργία και για κάθε ενδεχόμενη επανεξέταση της σχετικής πολιτικής της Ένωσης.

(43)

Η κατάλληλη παρακολούθηση είναι απαραίτητη για την επαλήθευση της συμμόρφωσης με τις νέες απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τους μικρορύπους, τη μη οικιακή ρύπανση, την ενεργειακή ουδετερότητα, τις υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής και τις αστικές απορροές. Η παρακολούθηση θα πρέπει να υποστηρίζεται, όταν είναι τεχνικά εφικτό και σκόπιμο, με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων. Ειδικότερα για τη λειτουργική διαχείριση των δικτύων αποχέτευσης και των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων θα πρέπει να εξετάζεται συστηματικά η δυνατότητα χρήσης ψηφιακών εργαλείων. Για να επαληθεύεται η συμμόρφωση της τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας ως προς τη μείωση των μικρορύπων στις απορρίψεις αστικών λυμάτων, αρκεί να παρακολουθείται ένα περιορισμένο σύνολο αντιπροσωπευτικών μικρορύπων. Οι συχνότητες παρακολούθησης θα πρέπει να βασίζονται στις υφιστάμενες βέλτιστες πρακτικές, όπως εφαρμόζονται επί του παρόντος στην Ελβετία. Για να είναι οικονομικά αποδοτικές, οι υποχρεώσεις αυτές θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στο μέγεθος των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων και των οικισμών. Για τους σκοπούς της παρακολούθησης αυτής, η παρούσα οδηγία προβλέπει τη διενέργεια δειγματοληψίας. Κάθε φορά που πραγματοποιείται δειγματοληψία, λαμβάνεται δείγμα τόσο στην είσοδο όσο και στην έξοδο της εγκατάστασης επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η παρακολούθηση θα συμβάλει επίσης στη συγκέντρωση δεδομένων για το συνολικό πλαίσιο παρακολούθησης του περιβάλλοντος, όπως θεσπίστηκε στο πλαίσιο του 8ου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον (26), και πιο συγκεκριμένα θα τροφοδοτήσει το πλαίσιο παρακολούθησης και προοπτικών μηδενικής ρύπανσης επί του οποίου βασίζεται και το οποίο καθορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 12ης Μαΐου 2021 με τίτλο «Πορεία προς έναν υγιή πλανήτη για όλους — Σχέδιο δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση των υδάτων, του αέρα, και του εδάφους».

(44)

Τα μικροπλαστικά και οι σχετικοί μικρορύποι θα πρέπει να παρακολουθούνται, κατά περίπτωση, στις απορρίψεις υπερχειλίσεων λόγω νεροποντής και στις απορρίψεις αστικών απορροών από χωριστά συστήματα με πρόγραμμα αντιπροσωπευτικής δειγματοληψίας βάσει του οποίου θα εκτιμάται η συγκέντρωση με σκοπό τη μοντελοποίηση της ποιότητας των υδάτων. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να παρακολουθούνται μέσω αναλύσεων, υπολογισμών ή μοντελοποίησης.

(45)

Για να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και η λήψη κατάλληλων μέτρων στο πλαίσιο εκτίμησης κινδύνου που πρέπει να διενεργείται για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας καθώς και για την εφαρμογή άλλου ενωσιακού δικαίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρακολουθούν ευρύ φάσμα ρύπων στα σημεία εισόδου και εξόδου των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Για να αποφευχθεί μια περιττή επιβάρυνση, θα πρέπει να παρακολουθούνται μόνο οι ρύποι που είναι αναμενόμενο να βρίσκονται στα αστικά λύματα, λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη ποικιλία ρύπων που θα μπορούσαν να φτάσουν στους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων, μεταξύ άλλων από πηγές μη οικιακών λυμάτων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να μειώνουν τη συχνότητα της παρακολούθησης εάν δεν ανευρίσκονται ρύποι σε διαδοχικές εκστρατείες δειγματοληψίας. Πιο συγκεκριμένα, πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι οι PFAS ανευρίσκονται στα αστικά λύματα, ενίοτε σε υψηλές συγκεντρώσεις. Τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι οι PFAS προκαλούν ανησυχία για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία λόγω της υψηλής υπολειμματικής δράσης τους. Συνεπώς, είναι σημαντικό να κατανοηθούν καλύτερα οι διαδρομές των PFAS στο περιβάλλον και να παρακολουθούνται οι ουσίες αυτές στο σημείο εισόδου και εξόδου των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Η παρακολούθηση αυτή θα πρέπει να ξεκινά από την πρώτη στιγμή που οι απορρίψεις φθάνουν σε λεκάνες υδροσυλλογής που χρησιμοποιούνται για την άντληση πόσιμου νερού, λόγω των υψηλών κινδύνων έκθεσης σε PFAS και των επιπτώσεών τους στην υγεία.

(46)

Προκειμένου να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος και να αξιοποιηθούν καλύτερα οι δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση, η υποβολή εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να βελτιωθεί και να απλουστευθεί, με την κατάργηση της υποχρέωσης των κρατών μελών να υποβάλλουν εκθέσεις ανά διετία στην Επιτροπή και της υποχρέωσης της Επιτροπής να δημοσιεύει εξαμηνιαίες εκθέσεις. Αυτή θα πρέπει να αντικατασταθεί από την υποχρέωση των κρατών μελών να βελτιώσουν, με την υποστήριξη του EΟΠ, τα υφιστάμενα εθνικά τυποποιημένα σύνολα δεδομένων που θεσπίστηκαν δυνάμει της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ και να τα επικαιροποιούν τακτικά. Η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει αυτά τα βελτιωμένα σύνολα δεδομένων για την επαλήθευση της συμμόρφωσης με την παρούσα οδηγία. Είναι σκόπιμο το μοντέλο υποβολής εκθέσεων να αναπτυχθεί από τον ΕΟΠ σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να παρέχεται στην Επιτροπή και στον EΟΠ πρόσβαση στις εθνικές βάσεις δεδομένων. Προκειμένου να εξασφαλιστούν ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, τα σύνολα δεδομένων θα πρέπει να περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τη συμμόρφωση των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων με τις απαιτήσεις επεξεργασίας (επιτυχία/αποτυχία, φορτία και συγκέντρωση απορριπτόμενων ρύπων), το επίπεδο επίτευξης των στόχων της ενεργειακής ουδετερότητας, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από σταθμούς επεξεργασίας με ι.π. 10 000 και άνω, και τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη όσον αφορά τις υπερχειλίσεις λόγω νεροποντής και τις αστικές απορροές, την πρόσβαση σε αποχέτευση και την επεξεργασία από μεμονωμένα συστήματα. Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλιστεί πλήρης συνοχή με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 166/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (27), ώστε να βελτιστοποιηθεί η χρήση των δεδομένων και να υποστηριχθεί η πλήρης διαφάνεια. Οι πληροφορίες που συλλέγονται μέσω των εν λόγω συνόλων δεδομένων θα πρέπει να υποστηρίζουν τη σύγκριση και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε επίπεδο Ένωσης όσον αφορά τις επιδόσεις των σταθμών επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Όσον αφορά τη διοικητική επιβάρυνση για την παροχή πληροφοριών και δεδομένων στο κοινό, θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να τηρείται η αρχή της αναλογικότητας.

(47)

Η εφαρμογή της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ χρηματοδοτείται μέσω τιμολογίων ύδρευσης και δημόσιων προϋπολογισμών, συμπεριλαμβανομένης ενωσιακής χρηματοδότησης. Στο μέλλον, η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το κόστος της τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας βαρύνει, τουλάχιστον εν μέρει, τους σχετικούς κλάδους και συμπληρώνεται από άλλα είδη χρηματοδότησης. Στο παρελθόν, η εφαρμογή της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ υποστηρίχθηκε επίσης ουσιαστικά από την πολιτική συνοχής της Ένωσης και από προγράμματα στο πλαίσιο των «Ορίζων 2020» και LIFE. Προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη και ορθή εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, έχει ουσιαστική σημασία τα κράτη μέλη να θεσπίσουν εθνικό πρόγραμμα εφαρμογής που να περιλαμβάνει μακροπρόθεσμο προγραμματισμό των απαιτούμενων επενδύσεων, συνοδευόμενο από στρατηγική χρηματοδότησης. Αυτά τα εθνικά προγράμματα εφαρμογής θα πρέπει να υποβληθούν στην Επιτροπή. Για να περιοριστεί ο διοικητικός φόρτος, η απαίτηση αυτή δεν θα πρέπει να ισχύει για τα κράτη μέλη στα οποία πάνω από το 95 % των οικισμών συμμορφώνονται με τις κύριες υποχρεώσεις επεξεργασίας και συλλογής λυμάτων. Για να συνεχιστεί η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, η Επιτροπή θα πρέπει να συνεκτιμήσει τα εθνικά προγράμματα εφαρμογής που υποβάλλουν τα κράτη μέλη για την προετοιμασία του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου καθώς και εκείνων που θα ακολουθήσουν στη συνέχεια, και τα κράτη μέλη θα πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή χωρίς καθυστέρηση το απαιτούμενο σύστημα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.

(48)

Ο τομέας συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων είναι ιδιαίτερος και λειτουργεί ως δέσμια αγορά, με δημόσιες και μικρές επιχειρήσεις να συνδέονται με το δίκτυο αποχέτευσης χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν φορέα διαχείρισης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η πρόσβαση του κοινού στους βασικούς δείκτες επιδόσεων των φορέων διαχείρισης, όπως το επίπεδο επεξεργασίας που επιτυγχάνεται, το κόστος της επεξεργασίας, η ενέργεια που καταναλώνεται και παράγεται, και οι αντίστοιχες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και το αποτύπωμα άνθρακα. Προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το κοινό σχετικά με τις επιπτώσεις της επεξεργασίας των αστικών λυμάτων, βασικές πληροφορίες σχετικά με το ετήσιο κόστος συλλογής και επεξεργασίας των λυμάτων για κάθε νοικοκυριό θα πρέπει να παρέχονται, τουλάχιστον στους οικισμούς με ι.π. άνω των 10 000, και κατά προτίμηση άνω των 1 000 ι.π., με ευπρόσιτο τρόπο, για παράδειγμα στα τιμολόγια, ενώ άλλες λεπτομερείς πληροφορίες θα πρέπει να είναι προσβάσιμες με εύχρηστο μορφότυπο ηλεκτρονικά, σε ιστότοπο του φορέα διαχείρισης ή της αρμόδιας αρχής.

(49)

Η οδηγία 2003/4/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28) εγγυάται το δικαίωμα πρόσβασης σε περιβαλλοντικές πληροφορίες στα κράτη μέλη σύμφωνα με τη σύμβαση της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη του 1998. για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα («σύμβαση του Aarhus») (29). Η σύμβαση του Aarhus περιλαμβάνει γενικές υποχρεώσεις που αφορούν τόσο την παροχή πρόσβασης σε περιβαλλοντικές πληροφορίες κατόπιν αιτήματος όσο και την ενεργητική διάδοση τέτοιων πληροφοριών. Είναι σημαντικό οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας που αφορούν τις ρυθμίσεις πρόσβασης σε πληροφορίες και ανταλλαγής δεδομένων να συμπληρώνουν την εν λόγω οδηγία, θεσπίζοντας την υποχρέωση να διατίθενται διαδικτυακά στο κοινό πληροφορίες σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, με εύχρηστο τρόπο, χωρίς να δημιουργείται χωριστό νομικό καθεστώς.

(50)

Για την αποτελεσματικότητα της παρούσας οδηγίας και την επίτευξη του σκοπού της, δηλαδή της προστασίας της δημόσιας υγείας στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ένωσης, επιβάλλεται τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή, κατά περίπτωση, οι νομίμως συσταθείσες οργανώσεις αυτών να έχουν τη δυνατότητα να στηρίζονται σε αυτήν ενώπιον των δικαστηρίων και τα εθνικά δικαστήρια να μπορούν να λαμβάνουν υπόψη την παρούσα οδηγία ως στοιχείο του ενωσιακού δικαίου, προκειμένου, μεταξύ άλλων, να επανεξετάζουν τις αποφάσεις εθνικών αρχών όπου αρμόζει. Επιπλέον, σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δυνάμει της αρχής της καλόπιστης συνεργασίας που ορίζεται στο άρθρο 4 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), εναπόκειται στα δικαστήρια των κρατών μελών να διασφαλίζουν τη δικαστική προστασία των δικαιωμάτων τα οποία αντλούν οι ιδιώτες από το δίκαιο της Ένωσης. Εξάλλου, το άρθρο 19 παράγραφος 1 ΣΕΕ επιβάλλει στα κράτη μέλη να προβλέπουν τα ένδικα βοηθήματα και μέσα που είναι αναγκαία για να διασφαλίζεται πραγματική δικαστική προστασία στους τομείς που διέπονται από το δίκαιο της Ένωσης. Αυτό θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες, χωρίς να στερείται η διάταξη περί αποζημίωσης την αποτελεσματικότητά της. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τη σύμβαση του Aarhus, μέλη του ενδιαφερόμενου κοινού πρέπει να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη, προκειμένου να συμβάλλουν στην προστασία του δικαιώματος διαβίωσης σε περιβάλλον κατάλληλο για την προσωπική υγεία και ευημερία.

(51)

Για την προσαρμογή της παρούσας οδηγίας στην επιστημονική και τεχνική πρόοδο, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ για την τροποποίηση ορισμένων μερών των παραρτημάτων όσον αφορά την προσαρμογή της παρακολούθησης σε προηγμένες μεθόδους παρακολούθησης, μεταξύ άλλων ενόψει της βέλτιστης χρήσης ψηφιακών εργαλείων και λαμβανομένων υπόψη των σχετικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται σε άλλο συναφές δίκαιο της Ένωσης, και της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων για τις απαιτήσεις της τριτοβάθμιας και της τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας, και τις απαιτήσεις για προηγούμενους κανονισμούς και ειδικές άδειες απόρριψης μη οικιακών λυμάτων σε δίκτυα αποχέτευσης και σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων, και όσον αφορά τη συμπλήρωση της παρούσας οδηγίας με τον προσδιορισμό ελάχιστου συνδυασμένου ποσοστού επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης του φωσφόρου από ιλύ και από αστικά λύματα, λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες τεχνολογίες και τους διαθέσιμους πόρους καθώς και την οικονομική βιωσιμότητα για την ανάκτηση φωσφόρου και με την επικαιροποίηση των πληροφοριών που παρέχονται στο κοινό στο διαδίκτυο και στα νοικοκυριά.. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, και οι εν λόγω διαβουλεύσεις να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (30). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(52)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίοι όροι για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για την έγκριση προτύπων για τον σχεδιασμό μεμονωμένων συστημάτων, για τον καθορισμό του μορφότυπου των εκθέσεων και του επιπέδου λεπτομέρειας των πληροφοριών σε σχέση με τα επιμέρους συστήματα, για τον καθορισμό της μορφής και της μεθόδου της εκτίμησης κινδύνου που πρέπει να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας, για την έγκριση μεθόδων παρακολούθησης και αξιολόγησης των δεικτών της τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας και των στόχων της ενεργειακής ουδετερότητας, για τον καθορισμό κοινών όρων και κριτηρίων για τη χορήγηση απαλλαγής από τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού για ορισμένα προϊόντα, για τον καθορισμό μεθοδολογιών για την υποστήριξη της ανάπτυξης ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης αστικών λυμάτων, για την ανάπτυξη εναλλακτικών δεικτών έναντι του ενδεικτικού στόχου μείωσης της ρύπανσης με βάση το φορτίο, για παράδειγμα με βάση τον όγκο, τον αριθμό περιστατικών υπερχείλισης των αποχετευτικών αγωγών, τον όγκο των απορριπτόμενων αστικών απορροών, ή άλλους σχετικούς εναλλακτικούς δείκτες, και για τον καθορισμό της ελάχιστης συχνότητας δειγματοληψίας και μεθοδολογιών για τη μέτρηση της μικροβιακής αντοχής, των άμεσων και έμμεσων εκπομπών GHG και των μικροπλαστικών στα αστικά λύματα και στην ιλύ, για τον καθορισμό στοιχειώδους καταλόγου σχετικών ρύπων που είναι πιθανόν να βρεθούν στα αστικά λύματα, συμπεριλαμβανομένων μεθοδολογίας για τον προσδιορισμό των σχετικών ρύπων που είναι πιθανόν να βρεθούν και κριτηρίων επανεξέτασης της εξαίρεσης ορισμένων ρύπων που πρέπει να παρακολουθούνται, για τη θέσπιση εναρμονισμένης μεθοδολογίας για τη μέτρηση του «Συνόλου υπερ- και πολυφθοροαλκυλικών ουσιών PFAS» και του «αθροίσματος των PFAS» στα αστικά λύματα και για την έγκριση του μορφότυπου και των τρόπων παρουσίασης των πληροφοριών που πρέπει να υποβάλλονται από τα κράτη μέλη και να συγκεντρώνονται από τον EΟΠ σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31).

(53)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίζουν τους κανόνες για τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παραβίασης των εθνικών διατάξεων που θεσπίζονται δυνάμει της παρούσας οδηγίας και θα πρέπει να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν την εφαρμογή τους. Οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές και να λαμβάνουν υπόψη, κατά περίπτωση, την οικονομική κατάσταση του υπαίτιου φυσικού ή νομικού προσώπου.

(54)

Σύμφωνα με τη διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργήσει αξιολόγηση της παρούσας οδηγίας εντός ορισμένης προθεσμίας από την ημερομηνία που τάσσεται για τη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο. Η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να βασίζεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε και στα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κατά την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, σε τυχόν διαθέσιμες συστάσεις του ΠΟΥ, καθώς και σε σχετικά επιστημονικά, αναλυτικά και επιδημιολογικά δεδομένα. Κατά την αξιολόγηση θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανάλυση της επάρκειας των παραμέτρων δημόσιας υγείας που χρησιμοποιούνται στην επιτήρηση των αστικών λυμάτων, στην ανάλυση της προστιθέμενης αξίας της υποχρεωτικής παρακολούθησης των παραμέτρων δημόσιας υγείας, στην ανάλυση της ενδεχόμενης ανάγκης προσαρμογής του καταλόγου των προϊόντων που θα καλύπτονται από συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, συμπεριλαμβανομένων των όρων χορήγησης απαλλαγών, στην ανάλυση των δυνητικών επιπτώσεων που έχουν στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς τα δυνάμει διαφορετικά ποσοστά εισφοράς των παραγωγών που καθορίζονται από τα κράτη μέλη, στην ανάλυση της σκοπιμότητας και της καταλληλότητας που παρουσιάζει η ανάπτυξη ενός συστήματος διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για προϊόντα που παράγουν PFAS και μικροπλαστικά, στην ανάλυση της προστιθέμενης αξίας και της καταλληλότητας που παρουσιάζει η απαίτηση υποχρεωτικών εθνικών σχεδίων επαναχρησιμοποίησης των υδάτων, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών στόχων και μέτρων, στην αξιολόγηση του στόχου της ενεργειακής ουδετερότητας προκειμένου να αναλυθεί η τεχνική και οικονομική εφικτότητα και τα περιβαλλοντικά και κλιματικά οφέλη της επίτευξης μεγαλύτερης ενεργειακής αυτονομίας του τομέα, στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων μέτρησης των άμεσων και των έμμεσων εκπομπών GHG που εκπέμπονται από τον τομέα των αστικών λυμάτων, στην εκτίμηση της δυνατότητας για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας για τον τομέα επεξεργασίας αστικών λυμάτων και του χρόνου που απαιτείται για να επιτευχθεί αυτό, καθώς και της σκοπιμότητας και καταλληλότητας του καθορισμού από την Ένωση ελάχιστων ποσοστών επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης του αζώτου από την ιλύ ή από τα αστικά λύματα ή και τα δύο.

(55)

Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ προβλέπει συγκεκριμένες προθεσμίες για τη Μαγιότ λόγω της συμπερίληψής της, το 2014, ως εξόχως απόκεντρης περιοχής κατά την έννοια του άρθρου 349 ΣΛΕΕ. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή των υποχρεώσεων για τη δημιουργία δικτύων αποχέτευσης και την εφαρμογή δευτεροβάθμιας επεξεργασίας στα αστικά λύματα από οικισμούς με ι.π. 2 000 και άνω θα πρέπει να αναβληθεί όσον αφορά τη Μαγιότ.

(56)

Είναι σκόπιμο να εξεταστεί η ειδική κατάσταση της Μαγιότ και των άλλων εξόχως απόκεντρων περιοχών της Ένωσης, όπως απαριθμούνται στο άρθρο 349 ΣΛΕΕ, το οποίο προβλέπει ειδικά μέτρα για τη στήριξη των εν λόγω περιοχών. Όσον αφορά την επεξεργασία των αστικών λυμάτων των εν λόγω περιοχών, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη δύσκολη μορφολογία και τον νησιωτικό χαρακτήρα των εν λόγω εδαφών.

(57)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια της προστασίας του περιβάλλοντος, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να διατηρήσουν τουλάχιστον το υφιστάμενο επίπεδο τριτοβάθμιας επεξεργασίας έως ότου τεθούν σε εφαρμογή οι νέες απαιτήσεις για τη μείωση του φωσφόρου και του αζώτου. Ως εκ τούτου, το άρθρο 5 της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ θα πρέπει να εξακολουθήσει να εφαρμόζεται έως ότου τεθούν σε εφαρμογή αυτές οι νέες απαιτήσεις.

(58)

Δεδομένου ότι οι σκοποί της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, η πρόοδος προς την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας στις δραστηριότητες συλλογής και επεξεργασίας των αστικών λυμάτων, η βελτίωση της πρόσβασης σε αποχέτευση και η τακτική επιτήρηση παραμέτρων που αφορούν τη δημόσια υγεία, δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας όπως διατυπώνεται στο άρθρο 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(59)

Η υποχρέωση μεταφοράς της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο θα πρέπει να περιοριστεί στις διατάξεις που συνιστούν τροποποιήσεις ουσίας της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ. Η υποχρέωση μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των διατάξεων που δεν τροποποιούνται απορρέει από την εν λόγω οδηγία.

(60)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά τις προθεσμίες μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών που παρατίθενται στο παράρτημα VII μέρος Β,

1)

«αστικά λύματα»: οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

2)

«οικιακά λύματα»: τα λύματα από περιοχές κατοικιών, υπηρεσιών και ιδρυμάτων που προέρχονται κυρίως από τον ανθρώπινο μεταβολισμό ή από οικιακές δραστηριότητες ή και από τα δύο·

3)

«μη οικιακά λύματα»: τα λύματα τα οποία δεν είναι οικιακά λύματα ούτε αστικές απορροές και απορρίπτονται από κτίρια και χώρους που χρησιμοποιούνται για την άσκηση εμπορικών ή βιομηχανικών ή οικονομικών δραστηριοτήτων·

4)

«οικισμός»: περιοχή στην οποία ο πληθυσμός εκφραζόμενος σε ισοδύναμο πληθυσμό, σε συνδυασμό ή μη με οικονομικές δραστηριότητες, είναι επαρκώς συγκεντρωμένος ώστε τα αστικά λύματα να μπορούν να συλλέγονται και να διοχετεύονται σε έναν ή περισσότερους σταθμούς επεξεργασίας αστικών λυμάτων ή σε ένα ή περισσότερα σημεία τελικής απόρριψης·

5)

«αστικές απορροές»: κατακρημνίσματα σε οικισμούς τα οποία συλλέγονται σε μικτούς ή χωριστικούς αποχετευτικούς αγωγούς·

6)

«υπερχείλιση λόγω νεροποντής»: απόρριψη μη επεξεργασμένων αστικών λυμάτων από μικτούς αποχετευτικούς αγωγούς σε ύδατα υποδοχής, που προκαλείται από κατακρημνίσματα ή βλάβες του συστήματος·

7)

«δίκτυο αποχέτευσης»: το σύστημα αγωγών που συλλέγει και διοχετεύει τα αστικά λύματα·

8)

«μικτός αποχετευτικός αγωγός»: μεμονωμένος αγωγός που συλλέγει και διοχετεύει αστικά λύματα, συμπεριλαμβανομένων των αστικών απορροών·

9)

«χωριστικός αποχετευτικός αγωγός»: αγωγός που συλλέγει και διοχετεύει χωριστά, οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

10)

«1 ισοδύναμο πληθυσμού» ή («1 ι.π.»): το βιοαποικοδομήσιμο οργανικό ημερήσιο φορτίο που παρουσιάζει βιοχημικές ανάγκες σε οξυγόνο πέντε ημερών (BOD5) ίσες προς 60 g/ημέρα. ·

11)

«πρωτοβάθμια επεξεργασία»: η επεξεργασία των αστικών λυμάτων με φυσική ή χημική μέθοδο ή και τα δύο που περιλαμβάνει την καθίζηση των αιωρούμενων στερεών, ή με άλλες μεθόδους με τις οποίες το BOD5 των εισερχομένων λυμάτων μειώνεται τουλάχιστον κατά 20 % πριν από την απόρριψη και το συνολικό φορτίο των αιωρούμενων στερεών στα εισερχόμενα λύματα μειώνεται κατά 50 % τουλάχιστον·

12)

«δευτεροβάθμια επεξεργασία»: η επεξεργασία των αστικών λυμάτων με μέθοδο που, κατά κανόνα, περιλαμβάνει βιολογική επεξεργασία με δευτεροβάθμια καθίζηση ή άλλη διεργασία η οποία μειώνει το βιοαποικοδομήσιμο οργανικό φορτίο από τα αστικά λύματα·

13)

«τριτοβάθμια επεξεργασία»: επεξεργασία αστικών λυμάτων μέσω μεθόδου που μειώνει το άζωτο ή τον φώσφορο ή και τα δύο στα αστικά λύματα·

14)

«τεταρτοβάθμια επεξεργασία»: επεξεργασία αστικών λυμάτων μέσω διεργασίας που μειώνει μεγάλο φάσμα μικρορύπων στα αστικά λύματα·

15)

«ιλύς»: οργανικό και ανόργανο κατάλοιπο που προκύπτει από την επεξεργασία αστικών λυμάτων από σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων, εξαιρουμένων των κόκκων, των λιπών, άλλων υπολειμμάτων και κάθε άλλου υλικού και καταλοίπων από το στάδιο της προεπεξεργασίας·

16)

«ευτροφισμός»: ο εμπλουτισμός των υδάτων με θρεπτικές ουσίες, ιδίως ενώσεις αζώτου ή φωσφόρου ή και των δύο, που προκαλούν την ταχύτερη ανάπτυξη φυκών και ανωτέρων μορφών φυτικής ζωής, με συνακόλουθη ανεπιθύμητη διαταραχή της ισορροπίας των οργανισμών που ζουν στα ύδατα και της ποιότητας των εν λόγω υδάτων·

17)

«μικρορύπος»: ουσία όπως ορίζεται στο άρθρο 3 σημείο 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (32), συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων αποδόμησής της, η οποία υπάρχει συνήθως στο υδάτινο περιβάλλον, στα αστικά λύματα ή στην ιλύ και που μπορεί να θεωρηθεί επικίνδυνη για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία βάσει των σχετικών κριτηρίων που ορίζονται στο παράρτημα Ι μέρη 3 και 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1272/2008, ακόμα και σε μικρές συγκεντρώσεις·

18)

«λόγος αραίωσης»: ο λόγος του μέσου όρου των τελευταίων πέντε ετών της ετήσιας ροής των υδάτων υποδοχής στο σημείο απόρριψης προς τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών του ετήσιου όγκου απόρριψης αστικών λυμάτων στα επιφανειακά ύδατα·

19)

«παραγωγός»: κάθε κατασκευαστής, εισαγωγέας ή διανομέας που διαθέτει κατ’ επάγγελμα προϊόντα στην αγορά κράτους μέλους, μεταξύ άλλων μέσω εξ αποστάσεως συμβάσεων όπως ορίζονται στο άρθρο 2 σημείο 7 της οδηγίας 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (33)·

20)

«φορέας ευθύνης παραγωγού»: εθνικά αναγνωρισμένη οργάνωση που συστήνεται για να δώσει στους παραγωγούς τη δυνατότητα να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει των άρθρων 9 και 10·

21)

«υποδομές υγιεινής»: εγκαταστάσεις και υπηρεσίες για την ασφαλή, υγιεινή, προστατευμένη και κοινωνικά και πολιτισμικά αποδεκτή διαχείριση και απόρριψη ανθρώπινων ούρων και περιττωμάτων και για την αλλαγή και απόρριψη προϊόντων σχετικών με την έμμηνο ρύση, οι οποίες παρέχουν ιδιωτικότητα και διασφαλίζουν την αξιοπρέπεια·

22)

«μικροβιακή αντοχή»: η ικανότητα μικροοργανισμών να επιβιώνουν ή να αναπτύσσονται παρουσία αντιμικροβιακού παράγοντα σε συγκέντρωση η οποία είναι συνήθως ικανή να αναστείλει την ανάπτυξη ή να προκαλέσει τη νέκρωση μικροοργανισμών του ίδιου είδους·

23)

«Μία Υγεία»: Μία υγεία όπως ορίζεται στο άρθρο 3 σημείο 7 του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (34)·

24)

«ενδιαφερόμενο κοινό»: το κοινό το οποίο επηρεάζεται ή ενδέχεται να επηρεαστεί ή έχει συμφέρον από τη λήψη απόφασης σχετικά με την εφαρμογή των υποχρεώσεων που ορίζονται στα άρθρα 6, 7 ή 8 της παρούσας οδηγίας· για τους σκοπούς του παρόντος ορισμού, θεωρούνται ότι έχουν συμφέρον οι μη κυβερνητικές οργανώσεις που προάγουν την προστασία του περιβάλλοντος ή της ανθρώπινης υγείας και πληρούν ενδεχόμενες απαιτήσεις του εθνικού δικαίου·

25)

«βιομέσα»: οποιοδήποτε υπόστρωμα, συνήθως από πλαστικό, που χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη των βακτηρίων που απαιτούνται για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων·

26)

«διάθεση στην αγορά»: η πρώτη φορά κατά την οποία ένα προϊόν καθίσταται διαθέσιμο στην αγορά ενός κράτους μέλους·

27)

«φορτίο»: η ποσότητα οργανικής βιοαποικοδομήσιμης ύλης που μετράται ως BOD5 στα αστικά λύματα, εκφρασμένη σε ι.π., ή οποιοσδήποτε ρύπος ή θρεπτική ουσία, εκφρασμένη σε μονάδες μάζας ανά χρόνο·

28)

«μεμονωμένο σύστημα»: εγκατάσταση που συλλέγει, αποθηκεύει, επεξεργάζεται ή απορρίπτει οικιακά λύματα από κτίρια ή τμήματα κτιρίων που δεν είναι συνδεδεμένα με δίκτυο αποχέτευσης.

α)

προσδιορίζουν τους ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση ή έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγιεινής, αποδίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ευπαθείς και περιθωριοποιημένες ομάδες, και παραθέτουν τους λόγους για αυτήν την έλλειψη πρόσβασης·

β)

αξιολογούν τις επιλογές για τη βελτίωση της πρόσβασης σε εγκαταστάσεις υγιεινής για τους ανθρώπους αυτούς·

γ)

για όλους τους οικισμούς με ι.π. 10 000 και άνω, υποστηρίζουν τη δημιουργία επαρκούς αριθμού εγκαταστάσεων υγιεινής σε δημόσιους χώρους, με ελεύθερη και, ιδίως για τις γυναίκες, ασφαλή πρόσβαση και εξασφαλίζουν την παροχή κατάλληλης πληροφόρησης για τις εγκαταστάσεις αυτές στο κοινό·

δ)

για όλους τους οικισμούς με ι.π. 5 000 και άνω παροτρύνουν τις αρμόδιες αρχές να καθιστούν διαθέσιμο επαρκή αριθμό δωρεάν εγκαταστάσεων υγιεινής σε δημόσια κτίρια, ιδίως σε διοικητικά κτίρια·

ε)

ενθαρρύνουν τη διάθεση εγκαταστάσεων υγιεινής για όλους, δωρεάν ή με μικρό τέλος εξυπηρέτησης, σε εστιατόρια, καταστήματα και παρόμοιους προσβάσιμους στο κοινό ιδιωτικούς χώρους.