31982D0123

*****

ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

της 25ης Νοεμβρίου 1981

σχετική με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 85 της συνθήκης ΕΟΚ

(IV/428-VBBB/VBVB)

(Το κείμενο στην ολλανδική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό)

(82/123/ΕΟΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, και ιδίως το άρθρο 85,

τον κανονισμό αριθ. 17 του Συμβουλίου της 6ης Φεβρουαρίου 1962 (1), και ιδίως το άρθρο 3,

την κοινοποίηση στην οποία προέβη η Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels, με έδρα το Άμστερνταμ, Κάτω Χώρες, στις 30 Οκτωβρίου 1962, σύμφωνα με το άρθρο 5 του κανονισμού αριθ. 17, και η Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen, με έδρα την Αμβέρσα, Βέλγιο, στις 3 Νοεμβρίου 1962, σχετική με το άρθρο 2 παράγραφοι 2, 4, 6 και 7 (διατάξεις περί αμοιβαίας χορηγήσεως δικαιωμάτων αποκλειστικότητας) της συμφωνίας που είχαν συνάψει οι δύο αυτές ενώσεις,

την αίτηση αρνητικής πιστοποιήσεως όσον αφορά την προαναφερθείσα συμφωνία, την οποία υπέβαλαν κατά την κοινοποίηση οι ανωτέρω ενώσεις,

την απόφαση της Επιτροπής της 7ης Δεκεμβρίου 1977 περί κινήσεως της διαδικασίας,

την αίτηση που υπέβαλε η Maxis BV, με έδρα το Muiden, Κάτω Χώρες, στις 8 Ιουνίου 1978, κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 παράγραφος 2 περίπτωση β του κανονισμού αριθ. 17,

κατόπιν ακροάσεως των ενδιαφερόμενων ενώσεων επιχειρήσεων σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 1 του κανονισμού αριθ. 17 και με τις διατάξεις του κανονισμού αριθ. 99/63 της Επιτροπής (2), στις 15 και 16 Μαρτίου 1978 καθώς και στις 18 Οκτωβρίου 1979,

τη γνώμη της Συμβουλευτικής Επιτροπής Συμπράξεων και Δεσποζουσών Θέσεων, η οποία λήφθηκε στις 20 Μαΐου 1981 σύμφωνα με το άρθρο 10 του κανονισμού αριθ. 17,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα πραγματικά και νομικά περιστατικά:

Ι

ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

1. Αντικείμενο της διαδικασίας

(1) Η παρούσα διαδικασία αφορά τη συμφωνία που είχε συναφθεί στις 21 Ιανουαρίου 1949 μεταξύ της Vereeniging ter Bevordering van des Boekhandels (ένωση για την προώθηση των συμφερόντων του εμπορίου του βιβλίου, η οποία καλείται στο εξής VBBB) και της Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen, (ένωση για την προώθηση του φλαμανδικού βιβλίου, η οποία καλείται στο εξής VBVB) και που τροποποιήθηκε στις 2 Ιουλίου 1958. Η ανωτέρω συμφωνία η οποία ρυθμίζει το εμπόριο του βιβλίου μεταξύ των Κάτω Χωρών και της Φλάνδρας, κοινοποιήθηκε στην Επιτροπή από μεν την VBBB στις 30 Οκτωβρίου 1962, από δε τη VBVB στις 3 Νοεμβρίου 1962, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού αριθ. 17. Η διαδικασία δεν αναφέρεται στο ολλανδικό και φλαμανδικό σύστημα των συλλογικών επιβαλλόμενων τιμών.

2. Τα μέρη της συμφωνίας

α) Η VBBB

(2) Η VBBB είναι ένωση επιχειρήσεων η οποία συγκεντρώνει εκδότες, εμπόρους χονδρικής πωλήσεως, εισαγωγείς βιβλίων και « λέσχες βιβλίου» εγκατεστημένους στις Κάτω Χώρες. Στο πλαίσιο της ανωτέρω ενώσεως γίνεται διάκριση μεταξύ των αναγνωρισμένων και των εγεγραμμένων. Οι «αναγνωρισμένοι» είναι εκείνοι οι οποίοι αναγνωρίστηκαν ως εκδότες, βιβλιοπώλες, έμποροι χονδρικής πωλήσεως, εισαγωγείς ή «λέσχες βιβλίου», σύμφωνα με τις διατάξεις του Reglement voor het Handelsverkeer van Boeken in Nederland (κανονισμός περί του εμπορίου του βιβλίου στις Κάτω Χώρες)· οι «εγεγραμμένοι» είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν εγγραφεί ως έμποροι λιανικής πωλήσεως σύμφωνα με τις διατάξεις του ανωτέρω κανονισμού. Οι αναγνωρισμένοι και οι εγγεγραμμένοι υποχρεούνται να τηρούν τον κανονισμό αυτό. Επί πλέον, οι αναγνωρισμένοι δύνανται, σε περίπτωση που το επιθυμούν, να καταστούν μέλη της ενώσεως.

Η VBBB εχει ως αντικείμενο την υπεράσπιση των κοινών συμφερόντων του εμπορίου του βιβλίου και της εκδόσεως καθώς και την προώθηση της συνεργασίας στον τομέα του βιβλίου υπό την ευρύτατη του όρου έννοια (άρθρο 1 του γενικού κανονισμού). Η VBBB εκπληρώνει το ανωτέρω έργο:

α) με τη θέσπιση και τη μέριμνα εφαρμογής υποχρεωτικών κανονισμών για τον τομέα του βιβλίου·

β) με την ίδρυση, χρηματοδότηση και διαχείριση οργανισμών και ταμείων για την προώθηση του βιβλίου·

γ) με τη διατήρηση συνεννοήσεως που αποσκοπεί στην οργάνωση του εμπορίου του βιβλίου·

δ) με την ενθάρρυνση της διαιτησίας και της προσφυγής σε συμβιβαστικές ρήτρες,

καί, τέλος, με τη λήψη όλων των μέτρων που θεωρεί πρόσφορα και αναγκαία για την εκπλήρωση της αποστολής της (άρθρο 2 του γενικού κανονισμού).

(3) Η VBBB εχει την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με εθνικούς ή αλλοδαπούς οργανισμούς σχετικά με το εμπόριο του βιβλίου, (άρθρο 24 υπό γ υπό 1 του γενικού κανονισμού). Τα μέλη υποχρεούνται να τηρούν τις συμφωνίες αυτές δυνάμει του άρθρου 14 εδάφιο 3 του γενικού κανονισμού. Την αυτή υποχρέωση φέρουν οι αναγνωρισμένοι και οι εγγεγραμμένοι σύμφωνα με το άρθρο 3 υπό ε του γενικού κανονισμού.

Ο κανονισμός Handelsverkeer τον οποίο θέσπισε η VBBB κατ' εφαρμογή του άρθρου 2 παράγραφος 1 του γενικού κανονισμού αποσκοπεί στο να καθορίσει τους κανόνες και τις συνήθειες που διέπουν το εμπόριο του βιβλίου στις Κάτω Χώρες καθώς επίσης και να ενθαρρύνει την τήρηση και εφαρμογή τους.

β) Η VBBB

(4) Μέχρι το 1971, η VBVB συγκέντρωνε τους βιβλιοπώλες και τους εκδότες του ολλανδόφωνου τμήματος του Βελγίου, καθώς και τους ασκούντες επαγγέλματα που έχουν σχέση με το βιβλιοπωλείο. Από το 1971, η VBVB αποτελεί ομοσπονδία ομάδων και ενώσεων με νομική προσωπικότητα οι οποίες συγκεντρώνουν εκδότες, βιβλιοπώλες, αποκλειστικούς αντιπρόσωπους εθνικών ή αλλοδαπών εκδόσεων και ασκούντες επαγγέλματα που έχουν σχέση με την έκδοση. Σήμερα, περιλαμβάνει μεταξύ των μελών της την Vereeniging van Uitgevers van Nederlandstalige Boeken (ένωση εκδοτών βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα), την Algemene Vlaamse Boekverkopersbond (γενική ένωση φλαμανδών βιβλιοπωλών) και την Bond van Alleenverkopers van Nederlandstalige Boeken (ένωση των αποκλειστικών διανομέων βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα).

Η VBVB εχει ως αντικείμενο την προάσπιση των συμφερόντων του τομέα του βιβλίου υπό την ευρύτατη του όρου έννοια. Για τον σκοπό αυτό, οφείλει ιδίως:

α) να έρχεται σε επαφή με επίσημους οργανισμούς όταν το απαιτούν τα συμφέροντα της ενώσεως ή του τομέα του βιβλίου·

β) να έρχεται σε επαφή με αναλόγες εθνικές ή αλλοδαπές ενώσεις για να προασπίζει τα συμφέροντα του κλάδου και ενδεχομένως να συνάπτει με τις ανωτέρω ενώσεις συμφωνίες του αυτού περιεχομένου ή να καθίσταται μέλος των εν λόγω ενώσεων·

γ) να προωθεί τη διαιτησία στο πλαίσιο του κλάδου·

δ) να ενθαρρύνει τη σύναψη υποχρεωτικών συμφωνιών σχετικά με το εμπόριο του βιβλίου και να εξασφαλίζει την τήρηση των συμφωνιών μετά την εξάντληση όλων των μέσων συμβιβασμού·

ε) να οργανώνει υπηρεσία αρωγής για τον τομέα του βιβλίου·

στ) να συστήσει φορέα ομαδικής διαφημίσεως υπέρ του βιβλίου, της αναγνώσεως και του εμπορίου του βιβλίου,

καί, τέλος, να αναλαμβάνει κάθε είδους δράση την οποία θεωρεί χρήσιμη και αναγκαία για την εκπλήρωση της αποστολής της (άρθρο 2 του καταστατικού που ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 1971).

(5) Μέχρι το 1972 η VBVB είχε επίσης ένα Verkoopreglement voor het Vlaamse Boekbedrijf, ο οποίος καθόριζε τις κυριότερες συνήθειες και πρακτικές που ισχύουν στον τομέα του βιβλίου στη Φλάνδρα και αποσκοπούσε στη ρύθμιση της ασκήσεως του εμπορίου του βιβλίου. Δυνάμει του άρθρου 18 υπό β του κανονισμού αυτού, οι βιβλιοπώλες, αποκλειστικοί διανομείς και έμποροι που είναι αναγνωρισμένοι από την VBVB επρεπε να αναλάβουν την υποχρέωση να διατηρούν σε απόθεμα εν όψει πωλήσεων μόνο βελγικά ή ολλανδικά βιβλία οι εκδότες των οποίων ήταν αναγνωρισμένοι από την VBVB η από την VBBB.

(6) Το 1975, συνήφθη μία «συμφωνία μεταξύ των ενώσεων» (δηλαδή των ενώσεων που ήταν συνδεδεμένες με την VBVB), με στόχο τη διασφάλιση της εφαρμογής της καθορισμένης από τον εκδότη τιμής λιανικής πωλήσεως (1).

Η συμφωνία αυτή δεν περιλαμβάνει καμία διάταξη σχετικά με την τήρηση της συμφωνίας μεταξύ της VBBB και της VBVB. Αντικαθιστά τον Verkoopreglement voor het Vlaamse Boekbedrijf, που ισχύει από το 1929 και βασιζόταν στην ίδια αρχή.

(7) Η «συμφωνία μεταξύ των ενώσεων» αντικαταστήθηκε τον Απρίλιο του 1979 από ένα νέο Reglement Handelsverkeer. Σύμφωνα με τον κανονισμό αυτό ο οποίος υιοθετήθηκε τόσο από την VBVB οσο και από τις τρείς ενώσεις μέλη, οι προσχωρούντες οφείλουν να τηρούν τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί από την VBVB η από τις ενώσεις μέλη της με εθνικούς ή αλλοδαπούς οργανισμούς.

3. Οι κυριότερες διατάξεις της συμφωνίας

(8) Στις 21 Ιανουαρίου 1949, η VBBB και η VBVB σύναψαν συμφωνία η οποία ρύθμιζε το εμπόριο του βιβλίου μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών.

(9) Μετά τις τροποποιήσεις που επήλθαν στις 2 Ιουλίου 1958, η συμφωνία περιλαμβάνει ιδίως τις κατωτέρω διατάξεις:

α) Τα πρόσωπα τα οποία ασκούν το επάγγελμα του εκδότου ή/καί του βιβλιοπώλου σε μία από τις δύο χώρες και τα οποία είναι μέλη της ενώσεως της χώρας αυτής, δύνανται κατόπιν αιτήσεώς της, να καταστούν μέλη της ενώσεως της άλλης χώρας, με τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις όπως οι εκδότες και βιβλιοπώλες οι οποίοι είναι σ' αυτήν την χώρα, μέλη της εν λόγω ενώσεως.

Δεν δύνανται να γίνουν δεκτά ως μέλη τα πρόσωπα τα οποία, όντας μέλη της ενώσεως μιας από τις δύο χώρες, ασκούν στην άλλη χώρα το επάγγελμα του εκδότου ή/καί του βιβλιοπώλου χωρίς να είναι αναγνωρισμένοι από την ένωση της χώρας αυτής (άρθρο 1)·

β) Οι εκδόσεις δεν θα πωλούνται ούτε θα διατίθενται προς πώληση στο Βέλγιο και στις Κάτω Χώρες σε λιανικές τιμές κατώτερες από εκείνες που είχαν καθορισθεί από τους βέλγους και ολλανδούς εκδότες· οι τιμές αυτές υπολογίζονται βάσει των συντελεστών μετατροπής που έχουν καθορίσει οι φλαμανδικές και ολλανδικές ενώσεις. Επιτρέπεται μόνο να χορηγηθεί έκπτωση επί των τιμών αυτών στους βιβλιοπώλες και εμπόρους χονδρικής πωλήσεως οι οποίοι είναι αναγνωρισμένοι με την ιδιότητα αυτή από τις ενώσεις των δύο χωρών.

Δημοσιεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε μία από τις δύο χώρες, απαγορεύεται να αγορασθούν, να διατηρηθούν σε απόθεμα ή να προωθηθούν προς πώληση με οποιοδήποτε τρόπο, στην άλλη χώρα, εφ' οσον δεν έχουν εκδοθεί από τους εκδότες που είναι αναγνωρισμένοι στην πρώτη χώρα.

Τέλος, απαγορεύται να ορισθεί ως αποκλειστικός αντιπρόσωπος ή ως θεματοφύλακας κάποιος ο οποίος, στη χώρα αυτή εμφανίζεται στο κοινό, κατά σύστημα ή περιστασιακά, ακόμη και για μία μόνο έκδοση, ως εκδότης, βιβλιοπώλης ή εισαγωγεύς χωρίς να είναι αναγνωρισμένος από την ένωση της χώρας αυτής (άρθρο 2)·

γ) τα άρθρα 3 και 4 της συμφωνίας αναφέρουν τις διατάξεις τις οποίες πρέπει να τηρούν οι αναγνωρισμένοι εκδότες και βιβλιοπώλες εφ' οσον ασκούν εμπορικές δραστηριότητες στην άλλη χώρα. Συνεπώς, για να ασκούν εμπορική δραστηριότητα στις Κάτω Χώρες, οι εκδότες και βιβλιοπώλες που είναι αναγνωρισμένοι στο Βέλγιο πρέπει να τηρούν τις ακόλουθες διατάξεις:

- ο εκδότης πρέπει να καθορίζει μία μοναδική λιανική τιμή για τα αντίτυπα της αυτής φύσεως κάθε μίας από τις εκδόσεις του,

- ο εκδότης είναι εξουσιοδοτημένος να καθορίσει, εκτός από την ανωτέρω λιανική τιμή, μία τιμή λιγότερο υψηλή για τις πραγματοποιούμενες πωλήσεις στις περιπτώσεις που απαριθμούνται στη συμφωνία. Οι εκδόσεις πρέπει επίσης να είναι δυνατόν να αγορασθούν σε τιμή κατώτερη μέσω ενός βιβλιοπώλη. Η λιγότερο υψηλή τιμή δεν πρέπει πάντως ποτέ να παρουσιάζεται ως έκπτωση επί της λιανικής τιμής,

- επιτρέπεται στον εκδότη να μειώνει την τιμή πωλήσεως μιας ή περισσοτέρων εκδόσεών του υπό τους όρους που προβλέπονται στη συμφωνία,

- η συμφωνία ορίζει επίσης τη πρέπει να θεωρηθεί ως πώληση σε τιμή κατώτερη από τη λιανική τιμή που έχει καθορισθεί από τον εκδότη,

- οι εκδότες πρέπει να καθορίζουν σαφώς πάντοτε ότι οι εκδόσεις που αναφέρονται στα φυλλάδια, ενημερωτικά έντυπα, καταλόγους και αγγελίες είναι δυνατό να αγορασθούν μέσω ενός βιβλιοπωλείου,

- σε αγγελίες, που απευθύνονται στο κοινό, απαγορεύεται να υπάρχουν στοιχεία που να δημιουργούν την εντύπωση ότι η πώληση πραγματοποιείται σε τιμή κατώτερη της λιανικής τιμής,

- απαγορεύεται επίσης να προσλαμβάνονται ως πλανόδιοι έμποροι ή να αμείβονται υπό την ανωτέρω ιδιότητα άτομα που δεν ασκούν το επάγγελμα του πλανόδιου εμπόρου,

- επίσης, η παραγγελία ή η αγορά των εκδόσεων που αναφέρονται στο άρθρο 3α του Nederlands Verkeersreglement δύναται να πραγματοποιείται μόνον από θυγατρικές εταιρείες ή από εταιρείες που εξομοιώνονται προς τις θυγατρικές υπό την έννοια του ανωτέρω κανονισμού (άρθρο 3)·

δ) οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες που είναι αναγνωρισμένοι στις Κάτω Χώρες υποχρεούνται να τηρούν τις κάτωθι διατάξεις, στο μέτρο που επιθυμούν να ασκούν εμπορική δραστηριότητα στο Βέλγιο:

- ο εκδότης πρέπει να καθορίζει την τιμή λιανικής πωλήσεως καθεμιάς από τις εκδόσεις του τη στιγμή της κυκλοφορίας της, καθώς επίσης και τις τιμές σειράς, τα πρίμ και τα ενδεχόμενα πλεονεκτήματα που χορηγούνται στους ιδιώτες,

- ο εκδότης δύναται να μειώνει τις τιμές πωλήσεως στους ιδιώτες υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στη συμφωνία,

- απαγορεύεται να δίδεται με οποιοδήποτε τρόπο εντύπωση ότι η τιμή πωλήσεως δύναται να είναι κατώτερη από τη λιανική τιμή,

- τα βιβλία που ανήκουν στην κατηγορία των «βραβευμένων βιβλίων» δύνανται να προταθούν προς πώληση στα σχολεία και στα δημόσια ιδρύματα από τους βιβλιοπώλες και τους εκδότες μόνον κατά τη διάρκεια της περιόδου και με την έκπτωση που αναφέρεται στη συμφωνία,

- οι εκδότες έχουν την εξουσία να πωλούν απ' ευθείας σε μειωμένη τιμή σε κατηγορίες ενδιαφερομένων, τις εκδόσεις που διαθέτουν στο εμπόριο για λογαριασμό δημόσιων αρχών, εταιρειών ή ενώσεων υπό τον όρο ότι το αναφέρουν στην αγγελία που έχει δημοσιευθεί στο έντυπο της φλαμανδικής ενώσεως,

- οι εκδότες υποχρεούνται να αναφέρουν σαφώς ότι οι εκδόσεις διατίθενται από τα αναγνωρισμένα βιβλιοπωλεία,

- αν χρησιμοποιούνται οι υπηρεσίες μεσάζοντων ή πλανόδιων εμπόρων, ο εκδότης, ο αποκλειστικός θεματοφύλακας, ο έμπορος χονδρικής πωλήσεως ή ο βιβλιοπώλης είναι υπεύθυνοι των πράξεών τους έναντι των κανονισμών της φλαμανδικής ενώσεως (άρθρο 4).

4. Η διανομή και ο καθορισμός των τιμών σε ολλανδική γλώσσα στις Κάτω Χώρες

4.1. Η διανομή

(10) Η αγορά του βιβλίου στις Κάτω Χώρες σημειώνει κατά την περίοδο μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του σαράντα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του εξήντα ετήσια αύξηση από 6 σε 7 %. Από τότε η αγορά του βιβλίου και ιδιαίτερα η αγορά του βιβλίου γενικού ενδιαφέροντος υπήρξε στάσιμη (1).

Ο συνολικός αριθμός των ολλανδικών βιβλίων που είναι διαθέσιμα στις Κάτω Χώρες ανέρχεται περίπου σε 65 000. Κάθε χρόνο διατίθενται στην αγορά 8 000 μέχρι 8 500 νέα βιβλία και 5 000 επανεκδόσεις.

Το εμπόριο του βιβλίου στις Κάτω Χώρες ελέγχεται κυρίως από εκδότες, εμπόρους χονδρικής πωλήσεως, βιβλιωπώλες, εισαγωγείς ή από «λέσχες βιβλίου» αναγνωρισμένες από τη VBBB η από εμπόρους λιανικής πωλήσεως που περιέχονται στα μητρώα της ανωτέρω ενώσεως.

(11) Υπάρχουν συνολικά στις Κάτω Χώρες 1 000 περίπου μονάδες εκμεταλλεύσεως οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την έκδοση βιβλίων κατ' αποκλειστικότητα ή μή. Από τις μονάδες αυτές, 500 περίπου είναι αναγνωρισμένες από τη VBBB και αντιπροσωπεύουν το 72 % του συνόλου των βιβλίων που πωλούνται στις Κάτω Χώρες.

Από τους αναγνωρισμένους εκδοτικούς οίκους, οι 100 περίπου αποτελούν τμήμα ενός από τους μεγάλους ομίλους εκδοτών όπως De Boer, Combo, Elsevier, ICV, Kluwer και VNU. Οι όμιλοι αυτοί κατέχουν το 50 % της αγοράς του βιβλίου γενικού ενδιαφέροντος. Οι άλλοι ανεξάρτητοι εκδότες κατέχουν το άλλο ήμισυ. Παρά τη συγκέντρωση αυτή φαίνεται να υπάρχουν ακόμη αρκετές ελπίδες για μικρούς ανεξάρτητους εκδότες να διατηρηθούν ή ακόμη να διεισδύσουν ως νεοφερμένοι στην αγορά ιδίως σε μικρούς, συγκεκριμένους τομείς. Τούτο προκύπτει ιδίως από το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έχει αυξηθεί ο αριθμός των εκδοτικών οίκων που είναι αναγνωρισμένοι από τη VBBB. Επί πλέον, η συγκέντρωση δεν εμποδίζει τους εκδότες που έχουν απορροφηθεί να συνεχίσουν ιδίω ονόματι τη δραστηριότητά τους ως επιχείρηση.

Ορισμένοι σημαντικοί εκδότες έχουν αποκτήσει συμφέροντα σε βιβλιοπωλεία και λέσχες του βιβλίου.

(12) Ποσοστό 80 % περίπου των εμπόρων χονδρικής πωλήσεως είναι αναγνωρισμένοι από τη VBBB, αλλά πρέπει να σημειωθεί το γεγονός ότι ο μόνος έμπορος χονδρικής πωλήσεως οι δραστηριότητες του οποίου καλύπτουν όλη τη χώρα προμηθεύει αποκλειστικά αναγνωρισμένα βιβλιοπωλεία.

Ο δίαυλος διανομής, ο οποίος γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, αντιπροσωπεύεται από τις λέσχες βιβλίου εκ των οποίων 10 περίπου υπάρχουν στις Κάτω Χώρες. Το τμήμα της αγοράς το οποίο κατέχουν οι λέσχες αυτές αυξήθηκε κατά 50 % τα τέσσερα τελευταία έτη· το δε 1979 πωλήθηκε με τη διαμεσολάβησή τους ποσοστό 24 % των βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος. Οι 5 μεγαλύτερες λέσχες είναι οι ECI, NBC (και οι δύο έχουν μέλη στη Φλάνδρα), NLK-Boek en Plaat, VCL και Silhouette. Οι λέσχες βιβλίου διαθέτουν από 25 μέχρι 30 περιοδικά των οποίων η πώληση σε τιμές με εκπτώσεις μέχρι 50 % επιφυλάσσεται αποκλειστικά και μόνον στα μέλη. Ορισμένοι μεγάλοι εκδότες έχουν αποκτήσει σημαντικά ποσοστά συμμετοχής στις λέσχες αυτές.

Στα 10 000 περίπου σημεία πωλήσεως, περιλαμβάνονται 1 900 περίπου βιβλιοπωλεία αναγνωρισμένα από τη VBBB, τα οποία διαθέτουν ποσοστό 55 % περίπου των βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος που πωλούνται στις Κάτω Χώρες. Το ακαθάριστο περιθώριο μετακυλήσεως στο βιβλιοπωλείο είναι 30 %. Τριακόσια μέχρι πεντακόσια βιβλιοπωλεία διαθέτουν πλούσια συλλογή τίτλων.

4.2. Το σύστημα τιμών

(13) Ο Reglement Handelsverkeer υποχρεώνει τους αναγνωρισμένους εκδότες να καθορίζουν μία μοναδική λιανική τιμή για κάθε μία από τις εκδόσεις τους, με την εξαίρεση ορισμένων σαφώς καθορισμένων περιπτώσεων (άρθρα 5 και 6). Τα βιβλία δεν είναι δυνατό να πωληθούν ή να προταθούν προς πώληση σε τιμή ανώτερη της τιμής αυτής. Έκπτωση δύναται να χορηγηθεί μόνο σε περίπτωση παραδόσεως σε καταστήματα που είναι αναγνωρισμένα και περιέχονται στα μητρώα καθώς επίσης και σε επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο Handelsregister van de Kamer van Koophandel αποκλειστικά υπό την ιδιότητα εμπόρων λιανικής πωλήσεως για ορισμένα είδη, υπό την προϋπόθεση ότι το περιεχόμενο των βιβλίων έχει στενή σχέση με τα είδη που πωλούνται από τους εμπόρους αυτούς, και σε περίπτωση παραδόσεως βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος που στοιχίζουν λιγότερο από 35 φιορίνια, σε εμπόρους λιανικής και χονδρικής πωλήσεως που είναι εγγεγραμμένοι στο Handelsregister (άρθρα 12 και 13).

5. Η διανομή και ο καθορισμός των τιμών στο Βέλγιο των βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα

5.1. Η διανομή

(14) Το 1977, η αγορά του βιβλίου στη Φλάνδρα αντιπροσώπευε περίπου 96 εκατομμύρια ECU για 6 εκατομμύρια ολλανδόφωνους. Η κατά κεφαλή κατανάλωση βιβλίων είναι κατώτερη από ό,τι στις Κάτω Χώρες. Οι φλαμανδοί εκδότες προμηθεύουν ποσοστό 25 % του συνόλου των βιβλίων που διατίθενται στο εμπόριο στο ολλανδόφωνο τμήμα του Βελγίου και τη δίγλωσση περιφέρεια των Βρυξελλών. Ο αριθμός των διαθέσιμων εκδόσεων αυξάνεται κατά 2,5 % ετησίως. Εμφανίζονται 5 000 περίπου νέες εκδόσεις, εκ των οποίων το 1/3 περίπου προέρχεται από φλαμανδικούς εκδοτικούς οίκους, ενώ οι υπόλοιπες εισάγονται από τις Κάτω Χώρες.

Εκατόν σαράντα περίπου εκδότες (δηλαδή 80 % του συνολικού αριθμού του ολλανδόφωνου τμήματος του Βελγίου), μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται όλοι οι σημαντικοί εκδότες, είναι μέλη της Vereniging van Uitgeves van Nederlandstalige Boeken. Πολυάριθμοι εκδοτικοί οίκοι εγκατεστημένοι στη Φλάνδρα αποκτήθηκαν από ολλανδικούς ομίλους. Οι άλλοι εκδότες είναι γενικά λιγότερο σημαντικοί.

(15) Το ήμισυ σχεδόν των εμπόρων χονδρικής πωλήσεως οι οποίοι ασκούν τη δραστηριότητά τους στο ολλανδόφωνο τμήμα του Βελγίου και στη δίγλωσση περιφέρεια των Βρυξελλών είναι μέλη της Algemene Vlaamse Boekverkopersbond. Πράγματι, υπάρχουν μόνο 13 έμποροι χονδρικής πωλήσεως, εκ των οποίων οι τρείς σημαντικότεροι κατέχουν περίπου το 80 % της αγοράς. Οι άλλοι έχουν κυρίως τοπική σημασία.

(16) Από το σύνολο των πραγματικών βιβλιοπωλών (δηλαδή βιβλιοπωλών που ασκούν τη δραστηριότητα αυτή κατά κύριο επάγγελμα), 700 (90 %) περίπου είναι μέλη της Algemene Vlaamse Boekverkopersbond. Υπάρχουν επίσης στο ολλανδόφωνο τμήμα, 2 250 περίπου βιβλιοπωλεία-εφημεριδοπωλεία. Οι πωλήσεις εξασφαλίζονται κατά 45 % περίπου από τα πραγματικά βιβλιοπωλεία.

5.2. Το σύστημα τιμών

(17) Ο Reglement Handelsverkeer υποχρεώνει τον εκδότη ή τον αποκλειστικό διανομέα να ορίσει μοναδική λιανική τιμή για καθεμία από τις εκδόσεις του, εκτός από ορισμένες σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις (άρθρα 3 και 4). Τα βιβλία δεν είναι δυνατό να πωληθούν ή να διατεθούν προς πώληση σε τιμή κατώτερη από την τιμή αυτή. Έκπτωση είναι δυνατό να χορηγηθεί μόνο σε περίπτωση παραδόσεως σε μεταπωλητές. Αν οι μεταπωλητές αυτοί δεν είναι μέλη της ενώσεως, οι όροι πωλήσεως πρέπει να αναφέρουν την υποχρέωση εφαρμογής καθορισμένων λιανικών τιμών, οι οποίες θα πρέπει να τηρηθούν σε περίπτωση μεταπωλήσεως μέχρι τον τελικό καταναλωτή.

(1) ΕΕ αριθ. 13 της 21. 2. 1962, σ. 204/62.

(2) ΕΕ αριθ. 127 της 20. 8. 1963, σ. 2268/63.

(1) Η παρούσα απόφαση χρησιμοποιεί αδιακρίτως τις εκφράσεις « τιμή λιανικής πωλήσεως», «τιμή στο κοινό» και «τιμή στους ιδιώτες», δεδομένου ότι οι όροι αυτοί έχουν χρησιμοποιηθεί σαν συνώνυμα στις σχετικές συμφωνίες.

(1) Σύμφωνα με τις ενδείξεις της «Struktuurondevroek Boeken» τα βιβλία γενικού ενδιαφέροντος αντιπροσωπεύουν 60 % του συνόλου, τα εκπαιδευτικά βιβλία 20 % και τα επιστημονικά βιβλία 14 %.

6. Το εμπόριο βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ των Κάτω Χωρών και του ολλανδόφωνου τμήματος του Βελγίου

6.1. Η εισαγωγή στις Κάτω Χώρες βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα

(18) Ο αριθμός των εισαγωγέων στις Κάτω Χώρες δεν είναι γνωστός ακριβώς, αλλά μεταξύ εκείνων που έχουν ως επάγγελμα την εισαγωγή βιβλίων, οι 10 είναι αναγνωρισμένοι από τη VBBB.

Υπάρχουν επίσης στις Κάτω Χώρες διάφορες αποθήκες αλλοδαπών εκδοτών που προμηθεύουν την ολλανδική αγορά μέσω αυτών των αποθηκών ή καταστημάτων. Οι θεματοφύλακες δεν εισάγουν ούτε για ίδιο λογαριασμό ούτε με ίδιο κίνδυνο.

Εξάλλου ορισμένοι ολλανδοί εκδότες εισάγουν για ίδιο λογαριασμό και με ίδιο κίνδυνο αλλοδαπές εκδόσεις για τις οποίες έχουν την αποκλειστική αντιπροσωπεία.

Εκτός των προσώπων για τα οποία η εισαγωγή βιβλίων αποτελεί τη μόνη δραστηριότητα, υπάρχουν επίσης 44 επαγγελματίες βιβλιοπώλες, καλούμενοι «επιστημονικοί», που πραγματοποιούν οι ίδιοι εισαγωγές και για τους οποίους η εισαγωγή κυρίως επιστημονικών αλλοδαπών εκδόσεων αποτελεί σημαντικό τμήμα της δραστηριότητάς τους. Οι βιβλιοπώλες αυτοί είναι όλοι αναγνωρισμένοι, με μία μόνο εξαίρεση.

Τα βιβλία σε ολλανδική γλώσσα που έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό αντιπροσωπεύουν περίπου το 7 % της αγοράς.

Η αξία των εισαγωγών βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα που έχουν εκδοθεί στο Βέλγιο αυξάνει κατά 7 % περίπου κατ' ετος και ανήλθε σε 18 εκατομμύρια ECU περίπου το 1979. Το ήμισυ του ποσού αυτού αντιπροσωπεύεται από εικονογραφημένα αναγνώσματα.

6.2. Η εισαγωγή βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα στο ολλανδόφωνο τμήμα του Βελγίου

(19) Από το σύνολο των βιβλίων, που διατίθενται στο εμπόριο στο ολλανδόφωνο τμήμα του Βελγίου και τη δίγλωσση περιφέρεια των Βρυξελλών, το 80 % περίπου εισάγεται από τις Κάτω Χώρες (αξίας 36 εκατομ. ECU το 1977) και το 5 % από άλλες χώρες.

Το Bond van Alleenverkopers van Nederlandstalige Boeken συγκεντώνει το 90 % των εισαγωγέων βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα, οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στις φλαμανδικές επαρχίες και στις Βρυξέλλες.Τό 90 % περίπου των βιβλίων που εισάγονται από τις Κάτω Χώρες διοχετεύεται μέσω εισαγωγέων οι οποίοι έχουν για τη βελγική αγορά την αποκλειστικότητα εισαγωγής βιβλίων που προέρχονται από ολλανδό εκδότη.

7. Ο καθορισμός των τιμών των βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα που εισάγονται στις Κάτω Χώρες και στο ολλανδόφωνο τμήμα του Βελγίου

7.1. Το σύστημα τιμών που εφαρμόζεται στα βιβλία που εισάγονται στις Κάτω Χώρες

(20) Για να συμπληρωθούν τα στοιχεία που αναφέρονται στην παράγραφο 13, πρέπει να διευκρινισθεί ότι η τιμή των αλλοδαπών εκδόσεων είναι η λιανική τιμή που επιβάλλει ο εκδότης, η οποία μετατρέπεται βάσει συντελεστού ο οποίος καθορίζεται περιοδικά από την VBBB κατόπιν γνώμης της Επιτροπής για τους συντελεστές μετατροπής. Από το 1978 οι συντελεστές μετατροπής καθορίζονται από την κυβέρνηση στο διάταγμα περί των τιμών των εισαγόμενων βιβλίων (Prijzenbeschikkihg geimporteerde booken). Οι συντελεστές αυτοί συνιστούν στοιχείο του υπολογισμού της ανώτατης τιμής η οποία είναι δυνατό να εφαρμοσθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του διατάγματος περί των τιμών των εισαγόμενων βιβλίων (εκτός των βιβλίων τσέπης).

Η τιμή των αλλοδαπών βιβλίων τσέπης δύναται να καθορισθεί από τον εισαγωγέα υπό την προϋπόθεση ότι ο τελευταίος είναι ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος και ότι επιτρέπει στους μεταπωλητές να του επιστρέφουν τα μη πωληθέντα βιβλία. Το διάταγμα περί των τιμών των εισαγωμένων βιβλίων τον υποχρεώνει να μην υπερβεί ορισμένη ανώτατη τιμή.

7.2. Το σύστημα τιμών που εφαρμόζεται στα βιβλία που εισάγονται στο ολλανδόφωνο τμήμα του Βελγίου

(21) Για να συμπληρωθούν τα στοιχεία που αναφέρονται στην παράγραφο 17, πρέπει να προσδιορισθεί ότι η τιμή των αλλοδαπών εκδόσεων είναι η λιανική τιμή που επιβάλλει ο εκδότης, η οποία μετατρέπεται βάσει του συντελεστή που καθορίζει η Επιτροπή Τιμών του Υπουργείου Οικονομικών κατ' εφαρμογή του υπουργικού διατάγματος της 13ης Ιουνίου 1974. Σύμφωνα με τις διατάξεις του διατάγματος αυτού, ο συντελεστής μετατροπής αποτελεί στοιχείο του υπολογισμού της ανώτατης επιτρεπόμενης τιμής.

8. Εξέλιξη της διαδικασίας, νέες προτάσεις των ενδιαφερομένων μερών και διαδικασίες κινηθείσες ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων

8.1. Η εξέλιξη της διαδικασίας

(22) Η Επιτροπή ανακοίνωσε στις 19 Δεκεμβρίου 1977 στη VBBB και στις 12 Ιανουαρίου 1978 στη VBVB τις αιτιάσεις σχετικά με τη συμφωνία, αναφέρονται ότι είχε την πρόθεση να διαπιστώσει αν η συμφωνία, που αναφέρεται στην παρούσα απόφαση, συνιστούσε παράβαση του άρθρου 85 παράγραφος 1 και αν θα ήταν δυνατό να αντιμετωπισθεί το ενδεχόμενο χορηγήσεως εξαιρέσεως δυνάμει του άρθρου 85 παράγραφος 3. Τόσο στις γραπτές, όσο και στις προφορικές παρατηρήσεις σχετικά με τις αιτιάσεις αυτές, οι προαναφερθείσες ενώσεις δήλωσαν ότι η συμφωνία είχε πλέον θεωρητική μόνο αξία. (23) Στις 8 Ιουνίου 1978, η επιχείρηση Maxis BV, ενα πολυκατάστημα αυτοεξυπηρετήσεως στο Muiden (Κάτω Χώρες), επεξέτεινε και στη συμφωνία που είχε συνηφθεί μεταξύ της VBBB και της VBVB την καταγγελία που είχε απευθύνει στην Επιτροπή, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού αριθ. 17 του Συμβουλίου κατά του κανονισμού Handelsverkeer της VBBB. Δεδομένου ότι η Maxis εισάγει βελγικές εκδόσεις στις Κάτω Χώρες, δικαιούται να επικαλεσθεί έννομο συμφέρον στην υπόθεση αυτή, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3 παράγραφος 2 περίπτωση β του κανονισμού αριθ. 17. Πάντως, στην παρούσα απόφαση η Επιτροπή δεν βασίζεται σε επιχειρήματα που έχει προβάλει ο ενδιαφερόμενος.

8.2. Οι νέες προτάσεις των ενδιαφερόμενων μερών

(24) Μετά την ακρόαση της 15ης και 16ης Μαρτίου 1978, έλαβαν χώρα πυλυάριθμες ανταλλαγές απόψεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών και των αντιπροσώπων της Επιτροπής. Τα μέρη, με επιστολή της 22ας Σεπτεμβρίου 1978, απηύθυναν στην Επιτροπή σχέδιο νέας συμφωνίας (1), τα κύρια στοιχεία της οποίας είναι τα ακόλουθα:

α) οι δύο ενώσεις αναλαμβάνουν αμοιβαίως την υποχρέωση να μεριμνούν για την τήρηση των επιβαλλόμενων τιμών για τα βιβλία που προέρχονται από την άλλη χώρα·

β) οι δύο ενώσεις θα φροντίζουν ώστε οι εκδότες να καθορίζουν - οχι μόνο για τη χώρα τους αλλά και για την άλλη χώρα - λιανική τιμή η οποία - εκτός ΦΠΑ - δεν δύναται να είναι κατώτερη στη δεύτερη χώρα από ό,τι στην πρώτη·

γ) οι δύο ενώσεις αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην πωλούν στη χώρα τους βιβλία σε τιμή κατώτερη της τιμής που επιβάλλεται στα βιβλία που εκδίδονται στη χώρα του άλλου μέρους της συμφωνίας·

δ) τα μέλη των τριών επαγγελματικών φλαμανδικών ενώσεων καθώς και όσοι στις Κάτω Χώρες υπάγονται στο Reglement voor het Handelsverkeer οφείλουν, αν ασκούν εμπορικές δραστηριότητες στην άλλη χώρα, να τηρούν τις διατάξεις του ανωτέρω κανονισμού, ιδίως όσον αφορά τις ειδικές τιμές και εκπτώσεις, καθώς και την αύξηση των τιμών·

ε) οι δύο ενώσεις θα μεριμνούν ώστε οι τιμές στις άλλες δύο χώρες να καθορίζονται πραγματικά από τους εκδότες ή τους εισαγωγείς·

στ) σε περίπτωση επανεισαγωγής βιβλίων προελεύσεως Κάτω Χωρών ή Βελγίου, η αρχικά καθορισθείσα λιανική τιμή καθίσταται εκ νέου εφαρμόσιμη και πρέπει να τηρείται. Οι ενώσεις θα μεριμνούν ώστε, σε περίπτωση επανεξαγωγής, ο εκδότης ή ο μεταπωλητής, που υπάγεται στον εθνικό κανονισμό, να εφαρμόζει πραγματικά την επιβαλλόμενη τιμή.

(25) Η Επιτροπή αφού επανεξέτασε την παρούσα υπόθεση, πληροφόρησε τα ενδιαφερόμενα μέρη με επιστολή της 9ης Αυγούστου 1979 ότι οι αιτιάσεις της έναντι της νέας συμφωνίας είναι οι ίδιες με τις αιτιάσεις της έναντι της κοινοποιηθείσας συμφωνίας. Επιπλέον, τα μέρη κλήθηκαν να υποβάλουν τις γραπτές παρατηρήσεις τους καθώς επίσης και να εκφράσουν προφορικά τη γνώμη τους. Στις 18 Οκτωβρίου 1979 πραγματοποιήθηκε ακρόαση.

(26) Εν συνεχεία οι ενδιαφερόμενες ενώσεις μελέτησαν ορισμένες προτάσεις εν όψει της αντικαταστάσεως του συστήματος επιβαλλόμενων τιμών για τα βιβλία σε ολλανδική γλώσσα από μία λιγότερο αυστηρή ρύθμιση.

Οι ενώσεις υπέβαλαν στις 15 Φεβρουαρίου 1980 με επιστολή στην Επιτροπή το ακόλουθο σχέδιο (2):

α) το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών θα εφαρμοσθεί μόνον κατά τη διάρκεια του έτους που ακολουθεί την πρώτη κυκλοφορία ενός βιβλίου·

β) η τιμή που αναφέρεται στην περίπτωση α παύει να εφαρμόζεται μετά ένα έτος, εκτός αν ο εκδότης αποφασίζει ελεύθερα και ατομικά για κάθε βιβλίο να διατηρηθεί η επιβαλλόμενη τιμή·

γ) οι διατάξεις που αναφέρονται στις παρατηρήσεις α και β εφαρμόζονται πάντως στα βιβλία γενικού ενδιαφέροντος και κατά προτίμηση στα σχολικά και επιστημονικά βιβλία, αλλά όχι σε ορισμένες κατηγορίες οι οποίες έχουν εξαιρεθεί·

δ) κατά το πρώτο έτος η επιβαλλόμενη τιμή εφαρμόζεται σύμφωνα με το Reglement voor Handelsverkeer· αυτό ισχύει και μετά το πρώτο έτος αν ο εκδότης προτιμήσει να διατηρήσει την επιβαλλόμενη τιμή·

ε) η εφαρμογή της λιανικής τιμής πέραν των συνόρων θα ήταν δυνατή μέσω εξαιρέσεως της συμφωνίας μεταξύ της VBBB και της VBVB, η οποία έπρεπε να χορηγηθεί από την Επιτροπή. Η τήρηση της επιβαλλόμενης τιμής για τα βιβλία που προέρχονται από τη γειτονική χώρα θα εξασφαλιζόταν για μεν τους προσχωρούντες από το Reglement Handelsverkeer, για τους υπόλοιπους δε από τους όρους παραδόσεως οι οποίοι θα καθορίζονταν τη στιγμή της εισαγωγής.

(27) Σε μεταγενέστερη φάση, το Σεπτέμβριο/Οκτώβριο 1980, νέες προτάσεις διαβιβάστηκαν στην Επιτροπή. Αποσκοπούσαν στην κατάργηση της αποκλειστικότητας που είναι εγγενής στο σύστημα αναγνωρίσεως και στην κατάργηση κάθε συλλογικής υποχρεώσεως στο εμπόριο

βιβλίων μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών. Οι προτάσεις αυτές δύνανται να συνοψισθούν ως εξής:

(28) 1. Όροι παραδόσεως για τα βιβλία γενικού ενδιαφέροντος σε ολλανδική γλώσσα με τιμή πωλήσεως επιβαλλόμενη στο Βέλγιο και στις Κάτω Χώρες:

α) εκδότης ή αποκλειστικός αντιπρόσωπος βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος σε ολλανδική γλώσσα δύναται - χωρίς να υποχρεούται (1) - να καθορίζει για κάθε ένα από τα βιβλία του τιμή η οποία θα εφαρμόζεται κατά την πώληση στους τελικούς καταναλωτές· κάθε αγοραστής βιβλίων, για τα οποία έχει καθορισθεί τιμή λιανικής πωλήσεως, πρέπει να επιβάλλει στους εμπόρους στους οποίους πωλεί βιβλία την τήρηση της λιανικής τιμής·

β) η τιμή λιανικής πωλήσεως η οποία αναφέρεται στην περίπτωση α πρέπει να τηρείται κατά τη διάρκεια των δύο ετών μετά την κυκλοφορία ενός βιβλίου·

γ) σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατό να υπάρχει απόκλιση στις τιμές λιανικής πωλήσεως κατά τη διάρκεια περιορισμένων περιόδων (πχ. τιμές εγγραφής, τιμές αποκλειστικά για τα μέλη, τιμές σειράς, τιμές εφαρμοζόμενες σε συνδυασμένες αγορές και τιμές επί πιστώσει και δελτία αγοράς)·

δ) εφ' οσον τα βιβλία με επιβαλλόμενες τιμές πωλούνται σε εμπόρους, οι ενιαίοι γενικοί όροι παραδόσεως πρέπει να αναφέρονται στην επιβαίωση της παραγγελίας ή/καί στο τιμολόγιο· οταν δίδεται η παραγγελία, οι έμποροι θεωρούνται ότι αποδέχονται τους όρους και υποχρεούνται να συμμορφωθούν·

ε) όταν βιβλία που προέρχονται από τις Κάτω Χώρες πωλούνται σε βέλγο έμπορο ή αντίστροφα, θα ισχύει γι' αυτόν η επιβαλλόμενη τιμή, θα υποχρεούται δε να εφαρμόζει την τιμή αυτή σε περίπτωση επανεξαγωγής στις Κάτω Χώρες ή αντίστροφα· οι εν λόγω υποχρεώσεις θα μετακυλίονται κατά τη μεταπώληση σε άλλους εμπόρους λιανικής πωλήσεως·

στ) η τιμή λιανικής πωλήσεως δεν εφαρμόζεται στις «λέσχες βιβλίων» οι οποίες πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις.

(29) 2. Συμφωνία μεταξύ της VBBB και της VBVB:

Κατ' εφαρμογή των διατάξεων περί των επιβαλλόμενων τιμών για τα βιβλία σε ολλανδική γλώσσα, οι εκδότες ή οι αποκλειστικοί διανομείς των δύο χωρών θα μεριμνούν ώστε κατά την εξαγωγή και την πώληση βιβλίου σε καθορισμένη τιμή, το βιβλίο αυτό θα υπάγεται επίσης, στην άλλη χώρα, στο καθεστώς που εφαρμόζεται στον τομέα των επιβαλλόμενων τιμών· η διάταξη αυτή εφαρμόζεται σε περίπτωση επανεισαγωγής βιβλίων.

(30) Στις 13 Νοεμβρίου 1980 η Επιτροπή κατέστησε γνωστό στα ενδιαφερόμενα μέρη ότι δεν θα μπορούσε να χορηγηθεί εξαίρεση για τις νέες προτάσεις. Τα επιχειρήματα τα οποία πρόβαλαν τα μέρη δεν ήταν δυνατό να παράσχουν στην Επιτροπή έρεισμα για να δικαιολογήσει εξαίρεση για υποχρέωση εφαρμογής των καθορισμένων τιμών στα δύο Κράτη μέλη, ακόμη και αν οι τιμές είχαν καθορισθεί ατομικά.

(31) Μετά από συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 19 Μαρτίου 1981 μεταξύ των αντιπροσώπων των ενδιαφερόμενων μερών και της Επιτροπής, η τελευταία γνωστοποίησε με επιστολή της 27ης Μαρτίου 1981 ότι διατηρούσε τις αντιρρήσεις της έναντι της κοινοποιηθείσας συμφωνίας. Στην ίδια επιστολή, επιβεβαιώθηκε ότι ούτε η κοινοποιηθείσα συμφωνία ούτε οι μεταγενέστερες προτάσεις θα ήταν δυνατό να τύχουν εξαιρέσεως. Για λόγους οι οποίοι επανειλημμένα γνωστοποιήθηκαν στα μέρη δεν είναι δυνατό να χορηγηθεί εξαίρεση για συμφωνία η οποία έχει σαν αντικείμενο την εφαρμογή στις συναλλαγές μεταξύ Κρατών μελών καθορισμένων τιμών για τη μεταπώληση ορισμένων προϊόντων, στη συγκεκριμένη περίπτωση δε των βιβλίων. Διατυπώθηκε προς τα μέρη η παράκληση να παύσουν την εκτέλεση της κοινοποιηθείσας συμφωνίας εντός προθεσμίας ενός μηνός και να ενημερώσουν την Επιτροπή σχετικά με τα μέτρα τα οποία λήφθηκαν ούτως ώστε να παύσει οριστικά η εκτέλεση της συμφωνίας· τα μέρη όμως δεν έδωσαν συνέχεια στο αίτημα.

8.3. Διαδικασίες κινηθείσες ενώπιον δικαστηρίων

(32) α) Κάτω Χώρες

Η συμφωνία στην οποία αναφέρεται η παρούσα απόφαση αποτέλεσε αντικείμενο αποφάσεως του περιφερειακού δικαστηρίου του Άμστερνταμ της 26ης Μαΐου 1977, επί δικαστικής διαφοράς μεταξύ της VBBB και ορισμένων εκδοτών αφ' ενός και της Maxis BV, αφ' ετέρου. Κατά τους όρους της αποφάσεως αυτής, τα βιβλία που εκδίδονται στις Κάτω Χώρες και για τα οποία είναι δυνατό να αποδειχθεί ότι έχουν αγορασθεί στο εξωτερικό, δύνανται να πωλούνται στις Κάτω Χώρες σε τιμή κατώτερη από τη λιανική τιμή η οποία έχει καθορισθεί από τον εκδότη. Η απόφαση επιβεβαιώθηκε κατά το ουσιαστικό μέρος της από την απόφαση του δικαστηρίου του Άμστερνταμ στις 28 Δεκεμβρίου 1977. Η αναιρετική απόφαση του Hoge Raad δεν πρόσθεσε κανένα νέο στοιχείο όσον αφορά τα γεγονότα που αναφέρονται στην παρούσα απόφαση.

(33) β) Βέλγιο

Με απόφαση του προέδρου του εμποροδικείου των Βρυξελλών της 18ης Ιουνίου 1979 (σε δικαστική διαφορά μεταξύ των πολυκαταστημάτων GB/INNO/BM, εναγόντων αφ' ενός, και της VBVB και ορισμένω εκδοτών, εναγομένων αφ' ετέρου), οι

kεναγόμενοι υποχρεώθηκαν να παύσουν «να εξαρτούν την πώληση βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα από την υποχρέωση που επιβάλλεται στον ενάγοντα να εφαρμόζει στους καταναλωτές τιμή πωλήσεως η οποία καθορίζεται από τους προμηθευτές». Ο δικαστής διαπίστωσε έτσι ότι ο Reglement Handelsverkeer αποτελούσε παράβαση του άρθρο 85 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΟΚ και δεν είχε αποδειχθεί ότι η Επιτροπή θα έκανε, κατά τα φαινόμενα, χρήση της εξουσίας να εφαρμόζει το άρθρο 85 παράγραφος 3. Κατά της αποφάσεως αυτής ασκήθηκε έφεση.

ΙΙ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 85 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1

(34) Κατά τους όρους του άρθρου 85 παράγραφος 1 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, είναι ασυμβίβαστοι με τη κοινή αγορά και απαγορεύονται όλες οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων, όλες οι αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων και κάθε εναρμονισμένη πρακτική, που δύνανται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ Κρατών και που έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της κοινής αγοράς και ιδίως εκείνες οι οποίες συνίστανται στον άμεσο καθορισμό των τιμών αγοράς ή πωλήσεως ή άλλων όρων συναλλαγής.

Α. ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

(35) Η συμφωνία μεταξύ της VBBB και της VBVB, η οποία αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας αποφάσεως πρέπει να θεωρηθεί από άποψη τύπου ως συμφωνία μεταξύ ενώσεων επιχειρήσεων οι οποίες συγκεντρώνουν εκδότες, «λέσχες βιβλίου», εισαγωγείς, αποκλειστικούς αντιπροσώπους, εμπόρους χονδρικής πωλήσεως και βιβλιοπώλες. Τα μέλη τους ή οι συνδεδεμένοι με αυτές συνιστούν επιχειρήσεις κατά την έννοια του άρθρου 85 παράγραφος 1, δεδομένου ότι ασκούν οικονομικές ή εμπορικές δραστηριότητες.

(36) Συμφωνία με το άρθρο 14 του Algemeen Reglement και με το άρθρο 3 του Reglement Handelsverkeer (βλ. παράγραφο 3), τα αναγνωρισμένα και τα εγγεγραμένα μέλη της VBBB υποχρεούνται να τηρούν τις συμφωνίες που έχει συνάψει η VBBB με τους εθνικούς ή αλλοδαπούς οργανισμούς στον τομέα του βιβλίου. Τα μέλη των φλαμανδικών ενώσεων πρέπει, κατ' εφαρμογή του Reglement Handelsverkeer (βλ. παράγραφο 7) που έχει συναφθεί μεταξύ της VBVB και των ενώσεων μελών να τηρούν τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί μεταξύ της VBVB και των εθνικών ή αλλοδαπών οργανισμών.

(37) Η συμφωνία μεταξύ της VBBB και της VBVB, η οποία αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας αποφάσεως, αποτελεί συμφωνία την οποία τα μέλη και οι συνδεδεμένοι της VBBB και της VBVB υποχρεούνται να τηρούν σαν να την είχαν συνάψει οι ίδιοι και η οποία δύναται πράγματι να θεωρηθεί συμφωνία μεταξύ επιχειρήσεων κατά την έννοια του άρθρο 85 παράγραφος 1 (1).

(38) Το συμπέρασμα αυτό δεν αλλοιώνεται κατά κανένα τρόπο από τη δήλωση των μερών προς την Επιτροπή κατά την οποία ισχυρίζονται ότι η συμφωνία έχει πλέον θεωρητική μόνον αξία και ότι, εν πάση περιπτώσει, το συλλογικό σύστημα αποκλειστικότητας θα καταργείτο στο νέο κείμενο της συμφωνίας. Πάντως, η σχετική συμφωνία συνεχίζει να αποτελεί το αντικείμενο της κοινοποιήσεως που αναφέρεται στη παράγραφο 1, τα μέρη δε δεν έχουν ισχυρισθεί ότι δεν ισχύει πλέον. Οι προτάσεις τις οποίες τα μέρη υπέβαλαν στην Επιτροπή (βλ. παραγράφους 28 και 29) δεν είχαν σαν συνέπεια την άρνηση της αρχικής συμφωνίας και συνεπώς δεν επηρεάζουν την παρούσα διαδικασία η οποία αφορά την προαναφερθείσα συμφωνία.

Β. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

1. Συλλογικό σύστημα αποκλειστικότητας

(39) Το άρθρο 2 της συμφωνίας ορίζει ότι η χορήγηση εκπτώσεως επί της λιανικής τιμής επιτρέπεται μόνο στην περίπτωση παραδόσεως σε πρόσωπα αναγνωρισμένα. Εξάλλου απαγορεύεται η αγορά, η κατοχή ή η προώθηση της πωλήσεως βιβλίων που έχουν εκδοθεί στην άλλη χώρα από μη αναγνωρισμένο εκδότη. Τέλος, το άρθρο αυτό προβλέπει επίσης ότι μόνον οι εκδότες, βιβλιοπώλες ή εισαγωγείς που είναι αναγνωρισμένα σε μια χώρα δύνανται να ορισθούν αποκλειστικοί αντιπρόσωποι ή θεματοφύλακες στην άλλη χώρα.

(40) Οι διατάξεις αυτές αποσκοπούν στην ελάττωση του ανταγωνισμού εντός της κοινής αγοράς. Έχουν δε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του μεγαλύτερου τμήματος του εμπορίου του βιβλίου μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών στις επιχειρήσεις που είναι αναγνωρισμένες στις δύο χώρες (ή σε μία από τις δύο). Οι διατάξεις εμποδίζουν τους εκδότες και τους αναγνωρισμένους εμπόρους να συναλλάσσονται με εκδότες και εμπόρους μη αναγνωρισμένους στην άλλη χώρα. Εξάλλου, οι επιχειρήσεις οι οποίες δεν είναι αναγνωρισμένες (διότι δεν πληρούν ή δεν επιθυμούν να πληρώσουν τους όρους αναγνωρίσεως) βλέπουν να περιορίζονται οι δυνατότητές τους αγοράς και πωλήσεως, εφ όσον είναι αδύνατον γι' αυτές να πωλήσουν ή να αγοράσουν ορισμένα βιβλία από εκδότες και εμπόρους αναγνωρισμένους στην άλλη χώρα.

2. Το συλλογικό σύστημα των επιβαλλόμενων τιμών

(41) Η συμφωνία περιλαμβάνει ορισμένες διατάξεις που αποσκοπούν να παρεμποδίσουν την πώληση

βιβλίων, που έχουν εκδοθεί σε μία από τις δύο χώρες, στην άλλη χώρα σε λιανική τιμή διάφορη εκείνης που είχε καθορισθεί από τον εκδότη. Όλοι όσοι πωλούν βιβλία ή προτείνουν βιβλία προς πώληση υποχρεούνται να τηρούν τις τιμές που καθορίζουν οι ολλανδοί ή βέλγοι εκδότες (υπολογιζόμενες με βάση τους συντελεστές μετατροπής) (άρθρο 2). Ο εκδότης ή ο βιβλιοπώλης μιας από τις δύο χώρες ο οποίος επιθυμεί να ασκήσει εμπορική δραστηριότητα σε μία άλλη χώρα υπόκειται σε σειρά υποχρεώσεων σε θέματα τιμών. Η σημαντικότερη από αυτές υποχρεώνει τον εκδότη να καθορίσει λιανική τιμή για κάθε μία από τις εκδόσεις του.

(42) Αυτό το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών που εφαρμόζεται πέραν των συνόρων έχει ως αντικείμενο και ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού εντός της κοινής αγοράς. Αποκλείει κάθε είδους ανταγωνισμό στο επίπεδο τιμών για το ίδιο βιβλίο μεταξύ των βιβλιωπωλών των δύο χωρών. Συνεπώς οι έμποροι ευρίσκονται στη θέση να μην τους επιτρέπεται να καταβάλουν καμία προσωπική προσπάθεια η οποία θα τους έδινε τη δυνατότητα αφ' ενός να αυξήσουν το μερίδιό τους στην αγορά μεταπωλώντας βιβλία σε τιμή κατώτερη από την τιμή που έχει καθορίσει ο εκδότης, αφ' ετέρου δε να οδηγήσουν τους καταναλωτές στην απόλαυση των πλεονεκτημάτων τα οποία απορρέουν από μέτρα ορθολογικότερης οργανώσεως. Το σύστημα αυτό περιορίζει εξάλλου την ελευθερία δράσεως εκδοτών και εισαγωγέων. Πράγματι απαγορεύεται σ' αυτούς να προωθούν, σε μία από τις δύο χώρες, την πώληση βιβλίων που έχουν κυκλοφορήσει στην άλλη χώρα μέσω προσωρινής ή διαρκούς μειώσεως των τιμών ή να οδηγήσουν στο να ωφεληθούν οι καταναλωτές της άλλης χώρας από τις τυχόν πραγματοποιηθείσες οικονομίες στο κόστος.

3. «Αισθητός» περιορισμός

(43) Το συλλογικό σύστημα αποκλειστικότητας και επιβαλλόμενων τιμών το οποίο έχει καθιερώσει η συμφωνία περιορίζει τον ανταγωνισμό κατά τρόπο αισθητό. Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων οι οποίες ασκούν δραστηριότητα στον τομέα του βιβλίου στη Φλάνδρα και στις Κάτω Χώρες (εκδότες, «λέσχες βιβλίου», εισαγωγείς, αποκλειστικοί διανομείς, έμποροι χονδρικής πωλήσεως και βιβλιοπώλες) είναι αναγνωρισμένες από τις δύο ενώσεις ή είναι συνδεδεμένες με αυτές. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να τηρούν τις διατάξεις της συμφωνίας, ενώ προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση διαπράξεως παραβάσεως. Συνεπώς, οι μη αναγνωρισμένες ή μη συνδεδεμένες επιχειρήσεις διαθέτουν ελάχιστες πιθανότητες αγοράς ή πωλήσεως στο Βέλγιο και στις Κάτω Χώρες. Είναι δυνατό να τονισθεί εξάλλου ότι οι αναγνωρισμένοι εκδότες κατέχουν στις Κάτω Χώρες τμήμα της αγοράς ανώτερο του 70 % και ότι στη Φλάνδρα ποσοστό 80 % των εκδοτών είναι συνδεδεμένοι με τη VBVB. Είναι συνεπώς δυνατό να θεωρηθεί ότι μεγάλο τμήμα των εκδόσεων βιβλίων που εισάγονται από τις Κάτω Χώρες στη Φλάνδρα ή από τη Φλάνδρα στις Κάτω Χώρες προέρχεται πιθανότατα από αναγνωρισμένους ή συνδεδεμένους εκδότες και εξ αυτού του λόγου υπόκεινται στο συλλογικό σύστημα αποκλειστικότητας και επιβαλλόμενων τιμών που έχει καθιερώσει η συμφωνία. Κατ' αυτό τον τρόπο οι βιβλιοπώλες ευρίσκονται αντιμέτωποι με απαγόρευση κάθε είδους ανταγωνισμού επί των τιμών με τους άλλους εμπόρους λιανικής πωλήσεως για μεγάλο τμήμα των βιβλίων που πωλούν.

Γ. ΔΥΣΜΕΝΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ

(44) Η συμφωνία αφορά το εμπόριο του βιβλίου μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών, σκοπός της δε είναι η υποβολή του ανωτέρου εμπορίου σε ρύθμιση η οποία να παρεμποδίζει του εκδότες βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα και τους βιβλιοπώλες μιας από τις δύο χώρες να επιλέγουν ελεύθερα τους τρόπους προμήθειας και διανομής στην άλλη χώρα και να καθορίζουν τους όρους αγοράς και πωλήσεως. Η συμφωνία λοιπόν είναι δυνατό να παρεμβάλει προσκόμματα στην ελευθερία των συναλλαγών μεταξύ Κρατών μελών, αποκλείοντας τον πραγματικό ανταγωνισμό μεταξύ των βιβλιοπωλών και να έχει επιζήμια αποτελέσματα επί του ενδοκοινοτικού εμπορίου.

(45) Η σύμβαση περί ιδρύσεως ολλανδικής γλώσσας, η οποία συνήφθη μεταξύ του Βασιλείου του Βελγίου και του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, υπεγράφη στις 9 Σεπτεμβρίου 1980 αλλά δεν έχει επικυρωθεί ακόμη, αποσκοπεί στην υλοποίηση της ενοποιήσεως των Κάτω Χωρών και της ολλανδόφωνης κοινότητας του Βελγίου στο πλαίσιο της γλώσσας και των ολλανδικών γραμμάτων και η οποία αφορά κυρίως, μέχρις ενός σημείου, τη έκδοση και τη διάδοση βιβλίων, δεν αποτελεί εμπόδιο στην εφαρμογή του άρθρο 85 παράγραφος 1, εφ' οσον επηρεάζεται το εμπόριο μεταξύ των Κρατών μελών, στη συγκεκριμένη δε περίπτωση το εμπόριο μεταξύ Βελγίου και Κάτω Χωρών.

(46) Τα ανωτέρω επιζήμια αποτελέσματα είναι αισθητά. Το εμπόριο του βιβλίου μεταξύ των Κάτω Χωρών και του Βελγίου είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Ποσοστό 80 % περίπου των βιβλίων που πωλούνται στη Φλάνδρα προέρχονται από τις Κάτω Χώρες και αντιπροσωπεύουν ποσό περίπου 36 εκατομμυρίων ECU (το 1977). Βεβαίως, στις Κάτω Χώρες, το τμήμα της αγοράς των βιβλίων που εκδίδονται στη Φλάνδρα είναι αισθητά κατώτερο, αλλά ανέρχεται πάντως σε 18 εκατομμύρια ECU περίπου (το 1979). Όπως έχει και προηγουμένως αναφερθεί (παράγραφος 43), ένα μεγάλο τμήμα των βιβλίων που εισάγονται εκδίδονται κατά πάσα πιθανότητα από αναγνωρισμένους ή συνδεδεμένους εκδότες. Συνεπώς, η συμφωνία καλύπτει κατά ένα πολύ μεγάλο τμήμα το εμπόριο των βιβλίων μεταξύ των δύο χωρών.

(1) Το σχέδιο αυτό δεν αποτέλεσε αντικείμενο κοινοποιήσεως κατά την έννοια του κανονισμού αριθ. 17 του Συμβουλίου.

(2) Το σχέδιο αυτό δεν αποτέλεσε το αντικείμενο κοινοποιήσεως κατά την έννοια του κανονισμού αριθ. 17 του Συμβουλίου.

(1) Όσον αφορά τα σχολικά και επιστημονικά βιβλία, ο εκδότης υποχρεούται να καθορίζει τιμή λιανικής πωλήσεως για κάθε μία από τις εκδόσεις του· πάντως, η υποχρέωση αυτή δεν προκύπτει από τις διατάξεις της συμφωνίας μεταξύ της VBBB και VBVB, αλλά από κανόνες για τους οποίους οι δύο ενώσεις δήλωσαν ότι ισχύουν για τη διανομή στις αντίστοιχες χώρες.

(1) Βλέπε απόφαση της Επιτροπής της 26ης Ιουλίου 1974 στην υπόθεση αριθ. IV/26.602, Frubo, ΕΕ αριθ. L 237 της 29ης Αυγούστου 1974, σ. 16, η οποία επιβεβαιώθηκε από την απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 15ης Μαΐου 1975 στην υπόθεση αριθ. 71/74.

ΙΙΙ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 85 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3

(47) Σύμφωνα με το άρθρο 85 παράγραφος 3, οι διατάξεις του άρθρου 85 παράγραφος 1 δύνανται να κηρυχθούν ανεφάρμοστες σε κάθε συμφωνία μεταξύ επιχειρήσεων η οποία συμβάλλει στη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής των προϊόντων ή στην προώθηση της τεχνικής ή οικονομικής προόδου, εξασφαλίζοντας συγχρόνως στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει και η οποία:

α) δεν επιβάλλει στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις περιορισμούς μη απαραίτητους για την επίτευξη των στόχων αυτών·

β) δεν παρέχει στις επιχειρήσεις αυτές τη δυνατότητα καταργήσεως του ανταγωνισμού επί σημαντικού τμήματος των σχετικών προϊόντων

(48) Όσον αφορά το συλλογικό σύστημα αποποκλειστικότητας, πρέπει να αναφερθεί ότι τα μέρη δεν πρόβαλαν κανένα επιχείρημα, ούτε στις γραπτές τους παρατηρήσεις ούτε στις προφορικές εξηγήσεις, το οποίο να τείνει να δικαιολογήσει ενδεχόμενη εξαίρεση του τμήματος αυτού της σχετικής συμφωνίας. Εξάλλου, τα μέρη δήλωσαν ότι το σύστημα αυτό δεν θα έπρεπε να περιληφθεί πλέον σε μία νέα συμφωνία. Σχετικά με το ανωτέρω θέμα, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το συλλογικό σύστημα αποκλειστικότητας δεν συμβάλλει στη βελτίωση της παραγωγής ή στη διανομή των σχετικών προϊόντων, δηλαδή των βιβλίων, διότι το σύστημα έχει ως αντικείμενο και ως αποτέλεσμα την καθιέρωση συστήματος προστασίας υπέρ των εκδοτών και μεταπωλητών οι οποίοι είναι συνδεδεμένοι με τις επίμαχες ενώσεις· το εν λόγω σύστημα περιορίζει κατά τρόπο αισθητό τις δυνατότητες αγοράς και πωλήσεως στην άλλη χώρα που διαθέτουν οι μη αναγνωρισμένες ή μη προσχωρούσες επιχειρήσεις του τομέα του βιβλίου σε μία χώρα και περιορίζει ή παρεμποδίζει την ελεύθερη ανάπτυξη άλλων μορφών διανομής και μεθόδων πωλήσεως.

Όσον αφορά το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών στις συναλλαγές βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ των Κάτω Χωρών και του Βελγίου, η Επιτροπή θεωρεί απαραίτητο να εξετάσει επισταμένως τα επιχειρήματα τα οποία έτυχαν επικλήσεως εκ μέρους των μερών σχετικά με κάθε μια από τις τέσσερις προϋποθέσεις του άρθρου 85 παράγραφος 3, παρά το γεγονός ότι η ενέργεια αυτή είναι κατ' αρχήν περιττή, η συμφωνία δεν πληροί ήδη τη μία από τις προϋποθέσεις αυτές. Στα αντιεπιχειρήματα που προβάλλει η Επιτροπή, καθίσταται γνωστή η θέση της τελευταίας σχετικά με το τμήμα της συμφωνίας στο οποίο αναφέρεται η παρούσα απόφαση.

Η Επιτροπή επιθυμεί, εξάλλου, να τονίσει το γεγονός ότι στην παρούσα απόφαση πραγματεύεται ορισμένες απόψεις του θέματος του συλλογικού καθορισμού των τιμών γενικά, δεδομένου ότι η εκτίμηση της συμφωνίας η οποία αφορά τον καθορισμό των τιμών των βιβλίων, στο εμπόριο μεταξύ Κρατών μελών, δεν δύναται να αποσυνδεθεί τελείως από αυτές τις γενικές θεωρήσεις.

Α. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ή ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

(49) Το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών στο εμπόριο του βιβλίου σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών, το οποίο έχει εισαχθεί από τη συμφωνία, δεν συμβάλλει ούτε στη βελτίωση της παραγωγής των σχετικών προϊόντων, στη συγκεκριμένη περίπτωση στην έκδοση βιβλίων στα ολλανδικά, ούτε στην προώθηση της διανομής.

(50) Τα ενδιαφερόμενα μέρη διατείνονται ότι το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών που έχει θεσπίσει η συμφωνία συμβάλλει στη βελτίωση της παραγωγής και της διανομής των προϊόντων, διότι η ύπαρξη καθορισμένης τιμής για τα βιβλία σε ολλανδική γλώσσα στις δύο χώρες επιτρέπει στους εκδότες - μέσω συστήματος εσωτερικής αντισταθμίσεως μεταξύ βιβλίων που εκδίδονται σε περιορισμένο αριθμό και έχουν βραδεία ανακύκλωση και βιβλίων που εκδίδονται σε μεγάλο αριθμό και έχουν ταχεία ανακύκλωση - να διοχετεύουν στην αγορά ευρύ φάσμα βιβλίων. Με το σύστημα των επιβαλλόμενων τιμών, ο εκδότης ο οποίος αποφασίζει να εκδώσει ένα βιβλίο απολαύει της σταθερότητας η οποία είναι απαραίτητη για να διοχετεύσει στην αγορά μια σημαντική ποικιλία. Πράγματι, ο εκδότης θα ήταν βέβαιος ότι οι οργανωμένοι βιβλιοπώλες θα δέχονταν να διατηρούν τα βιβλία τους σε απόθεμα ακόμη και εκείνα που δεν πωλούνται γρήγορα, και να προωθούν την πώλησή τους. Η επιβαλλόμενη τιμή θα επέτρεπε, εξάλλου, να διατηρηθούν στην αγορά οι μικροί και μεσαίοι εκδοτικοί οίκοι, οι οποίοι συχνά είναι ειδικευμένοι σε ελάχιστα εμπορικές εκδόσεις. Όσον αφορά τη διανομή, η επιβαλλόμενη τιμή θα παρείχε τη δυνατότητα στο βιβλιοπώλη να έχει στη διάθεσή του σημαντικό και ποικίλλο απόθεμα, δεδομένου ότι το κόστος των βιβλίων βραδείας ανακυκλώσεως θα μπορούσε να αντισταθμισθεί από το κέρδος που πραγματοποιείται από τα βιβλία ταχείας ανακυκλώσεως. Το κέρδος αυτό θα επέτρεπε στον κάθε βιβλιοπώλη να παρέχει υπηρεσίες στην πελατεία και να δίνει μεμονωμένες παραγγελίες για ορισμένους πελάτες.

(51) Η επιχειρηματολογία των ενδιαφερόμενων μερών εδράζεται στη σχέση μεταξύ της αρχής της εσωτερικής αντισταθμίσεως στο επίπεδο του παραγωγού, στη συγκεκριμένη περίπτωση του εκδότη και του διανομέα, δηλαδή του βιβλιοπώλη, και του συλλογικού συστήματος επιβαλλόμενων τιμών. Η Επιτροπή δεν δύναται να αποδεχθεί αυτή την επιχειρηματολογία, δεδομένου ότι η εσωτερική αντιστάθμιση, στο μέτρο βεβαίως που ήταν δυνατή από οικονομικής ή εμπορικής απόψεως, δεν απαιτεί απαραιτήτως ένα συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών. Η απόφαση περί αντισταθμίσεως μεταξύ του κόστους ελάχιστα εμπορικών εκδόσεων και του κόστους εκδόσεων με μεγάλη κυκλοφορία λαμβάνεται ατομικά και ελεύθερα από τον εκδότη, όταν καθορίζει τις τιμές πωλήσεως. Η αντιστάθμιση την οποία επιθυμεί ο εκδότης δεν απαιτεί σύστημα στο οποίο ο τελευταίος θα καθόριζε για κάθε βιβλίο, μέχρι το στάδιο του καταναλωτή, τιμή πωλήσεως η οποία θα έπρεπε επίσης να ετηρείτο στην άλλη χώρα από όλους όσους είναι αναγνωρισμένοι, εγγεγραμμένοι ή συνδεδεμένοι. Πράγματι, θα έπρεπε να αρκεί στον εκδότη να διοχετεύει στην αγορά βιβλία που είχαν εκδοθεί σε μεγάλο αριθμό και από τα οποία θα μπορούσε να πωλήσει ορισμένη ποσότητα, γεγονός το οποίο θα του επέτρεπε χάρη στις σχετικά υψηλές εισπράξεις τις οποίες θα είχε, να εκδίδει βιβλία που πωλούνται δυσκολότερα. Η Επιτροπή δεν δέχεται ότι το ανωτέρω πρέπει να συνδέεται με σύστημα επιβαλλόμενων τιμών ακόμη δε περισσότερο διότι στην πράξη οι εκδότες βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος δεν εκδίδουν συχνά βιβλία που απευθύνονται σε περιορισμένο κοινό, όπως τα ειδικευμένα έργα ή τα λιγότερο «λαϊκά» λογοτεχνικά έργα. Η Επιτροπή δεν δύναται επιπλέον να δεχθεί το επιχείρημα που επικαλούνται τα μέρη σχετικά με τους βιβλιοπώλες. Παρά το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών, ο αριθμός των γενικών βιβλιοπωλείων έχει ήδη μειωθεί έντονα, οπωσδήποτε πάντως στις Κάτω Χώρες, λόγω ιδίως της επιτυχίας των καταστημάτων ελεύθερης εισόδου τα οποία πωλούν σχεδόν αποκλειστικά «λαϊκά» βιβλία και περιοδικά, και λόγω της αρκετά σημαντικής αυξήσεως του κύκλου εργασιών που πραγματοποιούν οι «λέσχες βιβλίου», οι οποίες προτείνουν γενικώς μια αρκετά περιορισμένη ποικιλία.

(52) Εξάλλου, για να προσδιορισθεί αν ορισμένοι περιορισμοί του ανταγωνισμού δύνανται να εξαιρεθούν της απαγορεύσεως της συμπράξεως, δυνάμει του άρθρου 85 παραγράφος 3, πρέπει μόνο να είναι γνωστό αν οι συμπράξεις αυτές αντιπροσωπεύουν αντικειμενική βελτίωση σε σχέση με ένα άλλο καθεστώς στο οποίο δεν θα υπήρχαν οι περιορισμοί. Υπ' αυτές τις προϋποθέσεις, δεν είναι βέβαιο ότι η εφαρμογή του συλλογικού συστήματος επιβαλλόμενων τιμών πέραν των συνόρων παρουσιάζει πλεονεκτήματα για ορισμένους εμπορευόμενους. Θα έπρεπε να αποδειχθεί ότι από βιομηχανικής και εμπορικής απόψεως η ατομική απόφαση περί συνδέσεως της εκδόσεως βιβλίων που παρουσιάζουν μικρό εμπορικό ενδιαφέρον με την έκδοση και την πώληση βιβλίων που εκδίδονται σε μεγάλο αριθμό, δεν είναι λογική ούτε δυνατή ούτε προβλέψιμη. Επιπλέον, θα έπρεπε να αποδειχθεί ότι η ύπαρξη εξειδικευμένων μικρών και μεσαίων εκδοτικών οίκων θα διακυβευόταν σοβαρά στο πλαίσιο συστήματος όπου το εμπόριο και ο καθορισμός των τιμών θα ήταν ελεύθεροι, γεγονός το οποίο δεν έχει ακόμη αποδειχθεί.

(53) Εν πάση περιπτώσει, η Επιτροπή θεωρεί ότι τα ενδεχόμενα αντικειμενικά πλεονεκτήματα τα οποία θα έπρεπε να συνεπάγεται η παρούσα συμφωνία δεν αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματα που δημιουργεί από πλευράς ανταγωνισμού. Η Επιτροπή υπογραμμίζει το γεγονός ότι η συμφωνία στην οποία αναφέρεται η παρούσα απόφαση θα είχε μάλλον επιζήμιο παρά επωφελές αποτέλεσμα επί της διανομής βιβλίων, γιατί το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών έχει σαν αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του ανταγωνισμού επί των ανωτέρω τιμών στο επίπεδο της διανομής μιας και της αυτής εκδόσεως. Το γεγονός είναι ακόμη σοβαρότερο διότι λόγω της ελλείψεως πραγματικού ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων βιβλίων, ο ανταγωνισμός που πραγματοποιείται στο επίπεδο της τιμής ενός βιβλίου μεταξύ των διαύλων διανομής δύναται να συμβάλει κατά μεγάλο μέρος στην ορθολογικότερη οργάνωση και βελτίωση του μηχανισμού διανομής.

Β. ΔΙΚΑΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΟΦΕΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ

(54) Τα μέρη διατείνονται ότι το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών στο εμπόριο των βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών εξασφαλίζει στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει στο επίπεδο της παραγωγής και της διανομής βιβλίων. Στο επίπεδο της παραγωγής ή της εκδόσεως βιβλίων, το φάσμα των προσφερόμενων βιβλίων θα ήταν στην πραγματικότητα πολύ ευρύτερο παρά αν δεν υφίστατο ένα τέτοιο σύστημα. Δεδομένου ιδίως ότι οι εκδότες δεν σωρεύουν γενικά την έκδοση βιβλίων γενικού ενδιαφέροντος και την έκδοση εξειδικευμένων έργων, αλλά ότι περιορίζονται στην έκδοση της μιας ή της άλλης κατηγορίας βιβλίων, η παρατήρηση αυτή δεν ευσταθεί. Είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτό ότι ο βιβλιοπώλης θα δεχόταν ή θα ήταν σε θέση να εξυπηρετήσει την πελατεία παρέχοντάς της συμβουλές και εκτελώντας ατομικές παραγγελίες μόνον στο πλαίσιο συλλογικού συστημάτος επιβαλλόμενων τιμών. Πράγματι, δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ότι ένας βιβλιοπώλης δεν θα μπορούσε να ασκήσει συνήθη εμπορική δραστηριότητα σε περίπτωση ελλείψεως συστήματος επιβαλλόμενων τιμών, οι υπηρεσίες τις οποίες παρέχει αμείβονται προσηκόντως. Εξάλλου, το σύστημα στερεί τον καταναλωτή της δυνατότητας να αποφασίσει ο ίδιος αν θα αγοράσει ένα βιβλίο σε τιμή η οποία περιλαμβάνει την αμοιβή μιας υπηρεσίας ή αν θα αποταθεί μάλλον σε βιβλιοπώλη ο οποίος δεν προσφέρει καμία υπηρεσία και ο οποίος θα μπορούσε συνεπώς να ζητήσει χαμηλότερη τιμή. Ανεξάρτητα από την προτίμησή του, ο καταναλωτής καταβάλλει λοιπόν παντού το ίδιο τίμημα για βιβλίο σε ολλανδική γλώσσα το οποίο έχει εκδοθεί στην άλλη χώρα και πρέπει να καταβάλει την αμοιβή για την υπηρεσία που του προσφέρθηκε ακόμη και αν δεν το επιθυμεί, γεγονός το οποίο φαίνεται ότι συμβαίνει αρκετά συχνά.

(55) Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι ακόμη και στην περίπτωση που το ευρύ φάσμα τίτλων και η δυνατότητα υπηρεσίας που πρόκεται να παράσχουν οι βιβλιοπώλες συνιστούν θετικό στοιχείο για τον καταναλωτή, ο ίδιος καταναλωτής δεν ωφελείται γενικά από τα πλεονεκτήματα της ορθολογικής οργανώσεως ενός βιβλιοπωλείου. Πράγματι, απαγορεύεται στο βιβλιοπώλη να χορηγήσει έκπτωση σε καλό πελάτη. Δεδομένου ότι η τιμή ενός προϊόντος - και αυτό ισχύει επίσης για τα βιβλία - διαδραματίζει ρόλο στην απόφαση αγοράς των περισσότερων καταναλωτών, η Επιτροπή θεωρεί ότι η συμφωνία στην οποία αναφέρεται η παρούσα απόφαση δεν εξασφαλίζει στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα του οφέλους που προκύπτει.

(56) Εξάλλου, πρέπει να τονισθεί ότι στο συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών για τα βιβλία σε ολλανδική γλώσσα καταλήγει να συμμετέχει η πλειοψηφία των καταναλωτών που προτιμούν τα μάλλον «λαϊκά» βιβλία στα έξοδα εκδόσεως των βιβλίων που εκδίδονται σε μικρό αριθμό και προορίζονται για ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού. Αν σταθμισθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που είναι δυνατό να επιφέρει η σχετική συμφωνία, είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτό ότι τα μειονεκτήματα που απορρέουν από την ανωτέρω συμφωνία για τους περισσότερους καταναλωτές δεν είναι σημαντικότερα από τα οφέλη που εξασφαλίζονται σε ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού.

Γ. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ

(57) Όσον αφορά την τρίτη προϋπόθεση του άρθρου 85 παράγραφος 3, τα μέρη υποστηρίζουν ότι το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών στο εμπόριο βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ των Κάτω Χωρών και του του Βελγίου θα ήταν απαραίτητο για τη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής βιβλίων. Χωρίς ένα τέτοιο σύστημα, οι επαγγελματίες βιβλιοπώλες θα έχαναν το μεγαλύτερο τμήμα των πωλήσεών τους σε βιβλία υπέρ των καταστημάτων «cash and carry», κατά τρόπο ώστε δεν θα μπορούσαν πλέον να χρηματοδοτήσουν την αποθήκευση βιβλίων μικρής ανακυκλώσεως και τις υπηρεσίες που παρέχονται στους καταναλωτές με τα κέρδη που πραγματοποιούνται επί των βιβλίων μεγάλης κυκλοφορίας. Θα μειώνουν, λοιπόν, σημαντικά τον αριθμό των βιβλίων που εκδίδονται σε μικρό αριθμό και τα οποία τίθεται σε απόθεμα. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ο εκδότης δεν θα ήταν πλέον βέβαιος ότι θα μπορούσε να διοχετεύσει τις εκδόσεις του μέσω των βιβλιοπωλών και συνεπώς θα ήταν λιγότερο διατεθημένος να προβεί σε μη «λαϊκές» εκδόσεις. Η εξέλιξη αυτή θα κατέληγε στην εξαφάνιση των μικρών και μεσαίων εξειδικευμένων εκδοτικών οίκων.

(58) Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι ένα συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών δεν είναι απαραίτητο για να επιτευχθεί ενδεχόμενη βελτίωση της παραγωγής και της διανομής βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα. Ιδιαίτερα, μάλιστα, δεν είναι απαραίτητοι περιορισμοί του ανταγωνισμού στο εμπόριο μεταξύ Βελγίου και Κάτω Χωρών, όπως είναι οι περιορισμοί που περιλαμβάνονται στη συμφωνία στην οποία αναφέρεται η παρούσα απόφαση. Η χειροτέρευση της παραγωγής ή της διανομής βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα, η οποία παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, δεν μπορεί αναγκαστικά να αποδοθεί στη εφαρμογή ή τη μη εφαρμογή συλλογικού συστήματος επιβαλλόμενων τιμών στις δύο χώρες· μπορεί, πράγματι, να εξηγηθεί επίσης από τις κακές γενικές συνθήκες. Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη έχουν στη διάθεσή τους λιγότερο περιοριστικά μέσα για να επιτύχουν βελτίωση της εκδόσεως και της διανομής βιβλίων σε ολλανδική γλώσσα.

(59) Η Επιτροπή αναγνωρίζει, εξάλλου, το σημαντικό ρόλο του βιβλίου ως πολιτιστικής βάσεως μεταξύ άλλων, όπως είναι π.χ. το θέατρο, η μουσική, ο κινηματογράφος, η ζωγραφική. Συμμερίζεται μεν την άποψη των μερών ότι πρέπει να αποφευχθεί η διακοπή της εκδόσεως βιβλίων με πολιτιστική αξία, αλλά θεωρεί ότι κάτι τέτοιο δεν απαιτεί συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών για όλες τις κατηγορίες βιβλίων στο εμπόριο μεταξύ των δύο Κρατών μελών. Υπάρχουν, επίσης, άλλες λύσεις οι οποίες δεν θα έβλαπταν το ρόλο του βιβλίου ως πολιτιστικής βάσεως, αλλά οι οποίες θα ήταν περισσότερο σύμφωνες με τους κανόνες ανταγωνισμού της συνθήκης ΕΟΚ.

(60) Τέλος, κατά την προσπάθειά τους να εξηγήσουν γιατί είναι απαραίτητη η επέκταση στη Φλάνδρα του συστήματος επιβαλλόμενων τιμών που εφαρμόζεται από τους ολλανδούς εκδότες, ενώ οι βελτιώσεις της διανομής που δήθεν επιτυγχάνονται από τον κανονισμό της VBBB παράγουν αποτελέσματα μόνον επί της ολλανδικής επικράτειας και αντίστροφα όσον αφορά τη ρύθμιση της VBVB εναντι των Κάτω Χωρών, τα ενδιαφερόμενα μέρη διατείνονται ότι οι Κάτω Χώρες και η Φλάνδρα, λόγω της πολιτιστικής τους ενότητας, αποτελούν ενιαία αγορά για τα βιβλία σε ολλανδική γλώσσα. Για να διατηρηθεί η ενότητα της αγοράς και να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη της ολλανδικής πολιτιστικής παιδείας, πρέπει οι τιμές που επιβάλλονται από τον εκδότη να τηρηθούν όχι μόνον στο εσωτερικό μιας από τις ενδιαφερόμενες χώρες, αλλά και στις συναλλαγές μεταξύ των χωρών αυτών. Χωρίς ένα τέτοιο σύστημα θα διακυβευόταν η πολιτιστική ενότητα της ολλανδόφωνης περιοχής. Η Επιτροπή κρίνει ότι η κατάργηση του συλλογικού συστήματος επιβαλλόμενων τιμών στο εμπόριο βιβλίων μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών δεν θα θέσει σε κίνδυνο την πολιτιστική ενότητα των ολλανδόφωνων περιοχών. Η συμφωνία η οποία αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας αποφάσεως αφορά μόνον μία από τις πλευρές της πολιτιστικής ενότητας, δηλαδή το βιβλίο σε ολλανδική γλώσσα, και θα έπρεπε να τονισθούν περισσότερο οι μέθοδοι συνεργασίας οι οποίες, διαφυλάσσοντας την ελευθερία του λόγου των συγγραφέων, θα ωφελούσαν όλες τις κατηγορίες των αναγνωστών και θα παρείχαν κάθε δυνατή ελευθερία στους οικονομικούς παράγοντες οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με τη διανομή βιβλίων.

Η Επιτροπή κρίνει ότι δεν ανήκει στην αρμοδιότητα των επιχειρήσεων ή των ενώσεων επιχειρήσεων η σύναψη συμφωνιών οι οποίες αφορούν πολιτιστικά θέματα τα οποία υπάγονται κατ' εξοχήν στην αρμοδιότητα των δημοσίων αρχών, ακόμη και αν η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι οι επιχειρήσεις δύνανται, επίσης, να συμβάλουν αξιόλογα στη διάδοση της πολιτιστικής παιδείας. Η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι τα ενδιαφερόμενα Κράτη μέλη δεν θα παρέλειπαν να λάβουν τα μέτρα που είναι αναγκαία για την προστασία ορισμένων πολιτιστικών αξιών, αν αυτό καθίστατο απαραίτητο. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή αναφέρεται στη σύμβαση που συνάφθηκε μεταξύ του Βασιλείου του Βελγίου και του Βασιλείου των Κάτω Χωρών σχετικά με την Ένωση Ολλανδικής Γλώσσας, η οποία αποσκοπεί στην πραγματοποίηση της ενοποιήσεως στον τομέα της γλώσσας και των ολλανδικών γραμμάτων κατά την ευρύτερη έννοια του όρου και δύνανται οποία προβλέπει ότι δύνανται να αναληφθούν πρωτοβουλίες στον τομέα της εκδόσεως και της διαδόσεως βιβλίων.

Δ. ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΠΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

(61) Τα μέρη υποστηρίζουν, τέλος, ότι το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών στο εμπόριο του βιβλίου σε ολλανδική γλώσσα, μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών, δεν θα καταργούσε τον ανταγωνισμό επί σημαντικού τμήματος των σχετικών προϊόντων. Κατά πρώτο λόγο, θα υπήρχε μια ομάδα μη αναγνωρισμένων εκδοτών η οποία δεν θα συμμετείχε στο συλλογικό σύστημα. Επιπλέον, οι αναγνωρισμένοι εκδότες θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για την ίδια καταγορία βιβλίων. Τέλος, ο ανταγωνισμός θα ήταν δυνατόν να λειτουργήσει μεταξύ των βιβλιοπωλών στο επίπεδο των αποθεμάτων, της εξειδικεύσεως, της εξυπηρετήσεως και της εκτελέσεως των παραγγελιών.

(62) Αν είναι ακριβές το γεγονός ότι δύναται να υπάρξει μεταξύ των βιβλιοπωλών ανταγωνισμός επί των τιμών για τις εκδόσεις των μη αναγνωρισμένων εκδοτών, πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι το τμήμα που κατέχουν οι μη αναγνωρισμένοι εκδότες στις συνολικές πωλήσεις βιβλίων είναι μικρό, αν συγκριθεί με το τμήμα που κατέχουν οι αναγνωρισμένοι εκδότες. Το συλλογικό σύστημα επιβαλλόμενων τιμών εφαρμόζεται στην πολύ μεγάλη πλειψηφία των βιβλίων τα οποία πωλούνται σε μια από τις δύο χώρες, αλλά εκδίδονται στην άλλη. Για όλες αυτές τις εκδόσεις, καταργείται ο ανταγωνισμός μεταξύ των βιβλιοπωλών επί των τιμών. Εξάλλου, τα στοιχεία επί των οποίων λειτουργεί ο ανταγωνισμός, όπως τα αποθέματα, η εξειδίκευση και η εκτέλεση παραγγελιών, δύνανται να θεωρηθούν δευτερεύουσας σημασίας, και κυρίως από της πλευράς του καταναλωτή ο οποίος δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για πολύ εξειδικευμένα βιβλία. Συνεπώς, ο ανταγωνισμός καταργείται μεταξύ των βιβλιοπωλών για σημαντικό τμήμα των σχετικών προϊόντων.

Το συμπέρασμα αυτό δεν αλλοιώνεται από το γεγονός ότι υπάρχει κάποιος ανταγωνισμός επί των τιμών μεταξύ των εκδοτών. Ο ανταγωνισμός αυτός περιορίζεται, εξάλλου, σε μικρό αριθμό βιβλίων ή σειρών, Τα βιβλία, στην πλειοψηφία τους, συνιστούν έργα εντελώς πρωτότυπα τα οποία γράφονται από ένα συγγραφέα με βάση την έμπνευση της στιγμής. Πάντως, σε έναν ορισμένο αριθμό εκδόσεων, δεν είναι η υποκειμενική δημιουργία του συγγραφέα εκείνη που βαρύνει περισσότερο αλλά η αντικειμενική πληροφόρηση που περιέχει το έργο. Στην περίπτωση αυτή, βιβλία τα οποία παρέχουν τις αυτές αντικειμενικές πληροφορίες δύναται, μέχρις ενός ορισμένου σημείου, να αλληλοϋποκατασταθούν καί, συνεπώς, να ανήκουν στην ίδια αγορά. Οι εκδόσεις αυτές, πάντως, αντιπροσωπεύουν περιορισμένο μόνο τμήμα του συνολικού αριθμού των βιβλίων που κυκλοφορούν στην αγορά.

(63) Δεδομένου ότι δεν πληρούνται οι τέσσερις προϋποθέσεις του άρθρου 85 παράγραφος 3, η κοινοποιηθείσα συμφωνία δεν δύναται να τύχει εξαιρέσεως από την απαγόρευση του άρθρου 85 παράγραφος 1.

IV

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ αριθ. 17

(64) Αν η Επιτροπή διαπιστώσει, κατόπιν αιτήσεως ή αυτεπαγγέλτως, παράβαση των διατάξεων του άρθρο 85 της συνθήκης ΕΟΚ, δύναται, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρο 3 παράγραφος 1 του κανονισμού αριθ. 17, να υποχρεώσει με απόφαση τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις ή ενώσεις επιχειρήσεων να παύσουν τη διαπιστωθείσα παράβαση. Όπως εξετέθη ανωτέρω, η κοινοποιηθείσα συμφωνία η οποία συνήφθη μεταξύ της VBBB και της VBVB συνιστά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 85 παράγραφος 1. Πρέπει, συνεπώς, να υποχρεωθούν οι συμμετέχουσες ενώσεις επιχειρήσεων να παύσουν αμέσως και σαφώς την παράβαση.

(65) Για να καταστεί σαφές σε όλες τις επιχειρήσεις του τομέα του εμπορίου των βιβλίων ότι έπαυσαν οριστικά οι περιορισμοί του ανταγωνισμού μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών, οι οποίοι είχαν προκληθεί από τη συμφωνία μεταξύ της VBBB και της VBVB πρέπει να υποχρεωθούν οι ενδιαφερόμενες ενώσεις επιχειρήσεων να ανακοινώσουν γραπτώς στα συνδεδεμένα, αναγνωρισμένα και εγγεγραμμένα μέλη τους ότι οι περιορισμοί του ανταγωνισμού οι οποίοι απορρέουν από τη συμφωνία αυτή καταργήθηκαν και να προσδιορίσουν τις πρακτικές συνέπειες της καταργήσεως αυτής για το εμπόριο του βιβλίου σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών. Εντός τεσσάρων μηνών από της λήψεως της παρούσας αποφάσεως πρέπει να υποβληθεί στην Επιτροπή σχέδιο ανακοινώσεως,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Η συμφωνία η οποία συνήφθη μεταξύ της Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels και της Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen, στις 21 Ιανουαρίου 1949 και τροποποιήθηκε στις 2 Ιουλίου 1958, και η οποία θέσπισε συλλογικό σύστημα αποκλειστικότητας και επιβαλλόμενων τιμών στο εμπόριο του βιβλίου σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών, συνιστά παράβαση του άρθρου 85 παράγραφος 1 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας.

Άρθρο 2

Η αίτηση εξαιρέσεως, δυνάμει του άρθρου 85 παράγραφος 3 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, απορρίπτεται.

Άρθρο 3

Οι ενώσεις επιχειρήσεων οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 5 υποχρεούνται να παύσουν αμέσως την παράβαση που διαπιστώνεται στο άρθρο 1.

Άρθρο 4

Οι ενώσει επιχειρήσεων οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 5 υποχρεούνται να ενημερώσουν γραπτώς τα συνδεδεμένα, αναγνωρισμένα και εγγεγραμμένα μέλη τους σχετικά με την παρούσα απόφαση και να τους επισημάνουν ότι έπαυσαν οι περιορισμοί του ανταγωνισμού οι οποίοι είχαν εισαχθεί από τη συμφωνία που αναφέρεται στο άρθρο 1· υποχρεούνται, επίσης, να προσδιορίσουν τις συναφείς πρακτικές συνέπειες που προκύπτουν για το εμπόριο του βιβλίου σε ολλανδική γλώσσα μεταξύ του Βελγίου και των Κάτω Χωρών. Οφείλουν να υποβάλουν στην Επιτροπή σχετικό σχέδιο ανακοινώσεως εντός τεσσάρων μηνών από της λήψεως της παρούσας αποφάσεως.

Άρθρο 5

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στις ακόλουθες ενώσεις επιχειρήσεων:

1. Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels,

Postbus 5475

NL-1007 AL Amsterdam

2. Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen,

Frakrijklei 93, bus 3

B-2000 ANTWERPEN

Έγινε στις Βρυξέλλες, στις 25 Νοεμβρίου 1981.

Για την 'Επιτροπή

Frans ANDRIESSEN

Μέλος της Επιτροπής