1.

Το δίκαιο της Ένωσης ρυθμίζει λεπτομερώς τις ονομασίες προέλευσης, τις γεωγραφικές ενδείξεις και τις παραδοσιακές ενδείξεις στον αμπελοοινικό τομέα, καθώς και την επισήμανση και την παρουσίαση των οίνων.

2.

Τα αμπελοοινικά προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις μπορούν να ενσωματώνουν, προαιρετικά, στην επισήμανση και στην παρουσίασή τους ορισμένες ενδείξεις οι οποίες υποδηλώνουν την αμπελουργική εκμετάλλευση από την οποία προέρχονται. Τούτο προβλέπεται στο άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2019/33 ( 2 ), στο παράρτημα VI του οποίου παρατίθενται οι εν λόγω ενδείξεις για ορισμένα κράτη μέλη.

3.

Στη διαφορά της κύριας δίκης, Γερμανός αμπελοκαλλιεργητής επιθυμεί να χρησιμοποιήσει την ένδειξη «Weingut» στην παρουσίαση των οίνων του, μολονότι τα σταφύλια από τα οποία παράγονται οι εν λόγω οίνοι καλλιεργούνται, συγκομίζονται και υποβάλλονται σε έκθλιψη σε αγρόκτημα ιδιοκτησίας τρίτου, ευρισκόμενο σε απόσταση 70 χιλιομέτρων από την εκμετάλλευση του αμπελοκαλλιεργητή, το οποίο ο αμπελοκαλλιεργητής μισθώνει.

4.

Λόγω της άρνησης της διοικητικής αρχής να δεχθεί την ένδειξη «Weingut» στην παρουσίαση των επίμαχων οίνων, ανέκυψε ένδικη διαφορά στην οποία θα πρέπει, κατ’ ουσίαν, να αποσαφηνιστούν τα ακόλουθα ζητήματα:

5.

Το άρθρο 3 («Ορισμοί») προβλέπει τα ακόλουθα:

«[…]

3.   Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού ισχύουν οι ορισμοί που περιέχονται […] στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1307/2013[ ( 4 )] […]».

6.

Το άρθρο 122 («Κατ’ εξουσιοδότηση αρμοδιότητες») ορίζει τα εξής:

«1.   Προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αμπελοοινικού τομέα, ανατίθεται στην Επιτροπή η αρμοδιότητα έκδοσης κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, σύμφωνα με το άρθρο 227, σχετικά με κανόνες και περιορισμούς που αφορούν:

[…]

γ) τις προαιρετικές ενδείξεις όσον αφορά:

[…]

[…]».

7.

Το άρθρο 4 («Ορισμοί και σχετικές διατάξεις») ορίζει τα εξής:

«1.   Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι εξής ορισμοί:

[…]

[…]».

8.

Η αιτιολογική σκέψη 48 διαλαμβάνει τα εξής:

«Η ένδειξη της εκμετάλλευσης που εκμεταλλεύεται τους αμπελώνες από τους οποίους προέρχονται τα αμπελοοινικά προϊόντα και όπου διεξάγονται όλες οι διαδικασίες οινοποίησης μπορεί να αποτελέσει προστιθέμενη αξία για τους παραγωγούς και ένδειξη υψηλότερης ποιότητας για τους καταναλωτές. Θα πρέπει συνεπώς να επιτρέπεται στους παραγωγούς να αναφέρουν την ονομασία μιας εκμετάλλευσης στις ετικέτες των αμπελοοινικών προϊόντων που φέρουν προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη.»

9.

Το άρθρο 1 («Αντικείμενο») ορίζει τα εξής:

«Ο παρών κανονισμός θεσπίζει κανόνες για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 […] όσον αφορά:

[…]

στ) την επισήμανση και την παρουσίαση.»

10.

Στο τμήμα 2 («Προαιρετικές ενδείξεις») του κεφαλαίου IV («Επισήμανση και παρουσίαση»), το άρθρο 54 («Ένδειξη της εκμετάλλευσης») ορίζει τα εξής:

«1.   Οι ενδείξεις του παραρτήματος VI που αναφέρονται σε αμπελουργική εκμετάλλευση, πλην της ένδειξης του ονόματος του εμφιαλωτή, του παραγωγού ή του πωλητή, χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τα αμπελοοινικά προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις.

Οι εν λόγω ενδείξεις χρησιμοποιούνται μόνο εάν το αμπελοοινικό προϊόν έχει παρασκευαστεί αποκλειστικά από σταφύλια που έχουν συγκομιστεί από αμπελώνες τους οποίους εκμεταλλεύεται η εν λόγω εκμετάλλευση και η οινοποίηση εκτελείται εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση αυτή.

[…]»

11.

Το άρθρο 55 («Αναφορά σε ονόματα γεωγραφικών ενοτήτων μικρότερων ή μεγαλύτερων από την περιοχή στην οποία βασίζεται η προστατευόμενη ονομασία προέλευσης ή η γεωγραφική ένδειξη») προβλέπει τα εξής:

«1.   Σύμφωνα με το άρθρο 120 παράγραφος 1 στοιχείο ζ) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και με την επιφύλαξη των άρθρων 45 και 46, μόνο ένα αμπελοοινικό προϊόν που φέρει προστατευόμενη ονομασία προέλευσης, προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη ή γεωγραφική ένδειξη τρίτης χώρας μπορεί να αναφέρει στην ετικέτα το όνομα της γεωγραφικής ενότητας που είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη από την περιοχή της εν λόγω ονομασίας προέλευσης ή γεωγραφικής ένδειξης.

2.   Όταν γίνεται αναφορά σε ονόματα γεωγραφικών ενοτήτων μικρότερων από την περιοχή στην οποία βασίζεται η ονομασία προέλευσης ή η γεωγραφική ένδειξη, η περιοχή την οποία καλύπτει η εν λόγω γεωγραφική ενότητα ορίζεται με ακρίβεια από τον αιτούντα στις προδιαγραφές προϊόντος και στο ενιαίο έγγραφο. Τα κράτη μέλη δύνανται να θεσπίσουν κανόνες σχετικά με τη χρήση αυτών των γεωγραφικών ενοτήτων.

[…]»

12.

Στο παράρτημα VI («Ενδείξεις που αναφέρονται στο άρθρο 54 παράγραφος 1») παρατίθενται για τη Γερμανία οι ακόλουθες ενδείξεις: «Burg, Domäne, Kloster, Schloss, Stift, Weinbau, Weingärtner, Weingut, Winzer».

13.

Το άρθρο 38, παράγραφος 1, προβλέπει ότι γίνεται δεκτή ένδειξη της εκμετάλλευσης για τους οίνους Federweißer, Landwein (τοπικοί οίνοι), Qualitätswein (οίνοι ποιότητας), Prädikatswein (οίνοι ανώτερης ποιότητας), Sekt (αφρώδεις οίνοι), Qualitätsperlwein (ημιαφρώδεις οίνοι ποιότητας) ή Qualitätslikörwein (οίνοι λικέρ ποιότητας) αποκλειστικά και μόνον σύμφωνα με το άρθρο 54, παράγραφος 1, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, σε συνδυασμό με το παράρτημά του VI. Στις παραγράφους 3 και 5 γίνεται μνεία στην ένδειξη «Gutsabfüllung».

14.

Ο ιδιοκτήτης αμπελουργικής εκμετάλλευσης (στο εξής: αμπελοκαλλιεργητής A) στο Zell, στην περιοχή του Μοζέλα στη Γερμανία, παράγει οίνο όχι μόνον από τα σταφύλια των αμπελώνων του αλλά και από τα σταφύλια άλλων αμπελώνων τους οποίους μισθώνει.

15.

Ένας από τους μισθωμένους αμπελώνες, έκτασης 2,15 εκταρίων, ευρίσκεται σε απόσταση 70 χιλιομέτρων από το Zell, σε εκμετάλλευση που ανήκει στον αμπελοκαλλιεργητή B.

16.

Οι δύο αμπελοκαλλιεργητές συνήψαν σύμβαση βάσει της οποίας ο αμπελοκαλλιεργητής B καλλιεργεί τα αμπέλια του υπό την καθοδήγηση του αμπελοκαλλιεργητή A και, επιπλέον, εκμισθώνει κάθε έτος, κατ’ αποκλειστικότητα, στον αμπελοκαλλιεργητή Α εγκατάσταση πιεστηρίου, για διάστημα 24 ωρών από τη συγκομιδή, στη μισθωμένη έκταση.

17.

Η έκθλιψη πραγματοποιείται στην εκμετάλλευση του αμπελοκαλλιεργητή B σύμφωνα με τις οινολογικές πρακτικές του αμπελοκαλλιεργητή A. Ο οίνος που παράγεται ρέει σε κάδους, τους οποίους μεταφέρει στην κύρια εγκατάσταση του αμπελοκαλλιεργητή A το προσωπικό του εν λόγω αμπελοκαλλιεργητή.

18.

Ο αμπελοκαλλιεργητής A επιθυμεί να χρησιμοποιήσει τις ενδείξεις «Weingut» και «Gutsabfüllung» για τον οίνο που παράγεται από την έκθλιψη που πραγματοποιείται στην εγκατάσταση πιεστηρίου που μισθώνει από τον αμπελοκαλλιεργητή B.

19.

Το Land Rheinland-Pfalz (ομόσπονδο κράτος της Ρηνανίας-Παλατινάτου, Γερμανία, στο εξής: Land) εκτιμά ότι, υπό τις συνθήκες αυτές, ο αμπελοκαλλιεργητής A δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις δύο προμνησθείσες ενδείξεις.

20.

Η διαφορά υποβλήθηκε στην κρίση του Verwaltungsgericht Trier (διοικητικού πρωτοδικείου Trier, Γερμανία), το οποίο, με απόφαση της 16ης Μαΐου 2019, έκανε δεκτή την προσφυγή του αμπελοκαλλιεργητή A και αναγνώρισε ότι μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις ενδείξεις «Weingut» και «Gutsabfüllung». Κατά το εν λόγω δικαστήριο, καθοριστικής σημασίας στοιχείο ήταν το γεγονός ότι η οινοποίηση πραγματοποιήθηκε υπό την πραγματική διεύθυνση, τον συνεχή έλεγχο και την αποκλειστική ευθύνη του αμπελοκαλλιεργητή A.

21.

Το Land άσκησε έφεση ενώπιον του Oberverwaltungsgericht Rheinland-Pfalz (διοικητικού εφετείου Ρηνανίας-Παλατινάτου, Γερμανία), το οποίο, με απόφαση της 12ης Αυγούστου 2020, εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση και απέρριψε την προσφυγή του αμπελοκαλλιεργητή A.

22.

Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο στήριξε κατ’ ουσίαν την απόφασή του στο ακόλουθο σκεπτικό:

23.

Ο αμπελοκαλλιεργητής A άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου ενώπιον του Bundesverwaltungsgericht (Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, Γερμανία), το οποίο υποβάλλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

24.

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου την 1η Ιουνίου 2022.

25.

Γραπτές παρατηρήσεις υπέβαλαν ο αμπελοκαλλιεργητής A και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο αμπελοκαλλιεργητής Α, η Επιτροπή και το Land παρέστησαν στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 3ης Μαΐου 2023.

26.

Το αιτούν δικαστήριο ζητεί κατ’ ουσίαν να διευκρινιστεί αν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η οινοποίηση εκτελέστηκε εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου, όταν η έκθλιψη πραγματοποιείται σε εγκατάσταση πιεστηρίου η οποία εκμισθώνεται για διάστημα 24 ωρών από άλλη εκμετάλλευση ( 6 ).

27.

Κατά το αιτούν δικαστήριο:

28.

Η Επιτροπή εξέδωσε τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2019/33 δυνάμει της αρμοδιότητας που της αναθέτει το άρθρο 122 του κανονισμού 1308/2013 ( 8 ). Τα ζητήματα τα οποία μπορούν να αφορούν οι κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, «τις ενδείξεις που αναφέρονται σε μια γεωργική εκμετάλλευση και τις προϋποθέσεις χρήσης τους» (άρθρο 122, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο iii, του κανονισμού 1308/2013).

29.

Βάσει των προεκτεθέντων, το άρθρο 54 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 καθορίζει τις προϋποθέσεις χρήσης της «ένδειξης της εκμετάλλευσης». Παραπέμπει στο παράρτημα VI όσον αφορά την παράθεση των ενδείξεων οι οποίες γίνονται δεκτές ( 9 ) στην επισήμανση ή στην παρουσίαση του προϊόντος και οι οποίες παραπέμπουν σε αμπελουργική εκμετάλλευση.

30.

Από το άρθρο 54 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού συνάγεται ότι οι προμνησθείσες ενδείξεις:

31.

Η τελευταία ως άνω προϋπόθεση είναι αυτή που δημιουργεί δικαιολογημένες αμφιβολίες στο αιτούν δικαστήριο και αποτέλεσε αντικείμενο διαφορετικών, μολονότι δικαιολογημένων, ερμηνειών από το πρωτοβάθμιο και το δευτεροβάθμιο δικαστήριο. Δεν υπάρχουν αμφιβολίες ως προς τις δύο άλλες προϋποθέσεις, τις οποίες ουδείς αμφισβητεί στην υπό κρίση υπόθεση.

32.

Για την απάντηση που προτείνω να δοθεί στο παρόν προδικαστικό ερώτημα θα εξετάσω την έννοια της εκμετάλλευσης και την υποχρέωση η διαδικασία οινοποίησης να εκτελείται εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση αυτή.

33.

Εκ πρώτης όψεως, το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 φαίνεται να συνδέει τον όρο «εκμετάλλευση» με τη φυσική έκταση στην οποία ο αμπελοκαλλιεργητής που επιθυμεί να χρησιμοποιήσει την ένδειξη (εν προκειμένω, «Weingut») καλλιεργεί τους αμπελώνες του και πραγματοποιεί τη διαδικασία οινοποίησης.

34.

Όπως προεκτέθηκε, η διάταξη επιτάσσει τα σταφύλια να έχουν συγκομιστεί από αμπελώνες τους οποίους εκμεταλλεύεται η εκμετάλλευση, η δε οινοποίηση να εκτελέστηκε εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση αυτή ( 10 ). Τούτο επιρρωννύεται από την αιτιολογική σκέψη 48 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, στην οποία γίνεται λόγος για την ένδειξη της «εκμετάλλευσης που εκμεταλλεύεται τους αμπελώνες από τους οποίους προέρχονται τα αμπελοοινικά προϊόντα και όπου διεξάγονται όλες οι διαδικασίες οινοποίησης» ( 11 ).

35.

Κατά μία ερμηνεία της επίμαχης διάταξης, η «εκμετάλλευση» εξομοιώνεται με το αγρόκτημα το οποίο περιλαμβάνει τις εκτάσεις καλλιέργειας της αμπέλου και τις εγκαταστάσεις στις οποίες τα σταφύλια (που συγκομίζονται εκεί) υποβάλλονται στη διαδικασία οινοποίησης. Αυτή είναι η γνώμη του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου.

36.

Εντούτοις, ως «εκμετάλλευση» πρέπει να νοείται το σύνολο των υλικών και ανθρώπινων στοιχείων που οργανώνονται χάριν της παραγωγής. Υπ’ αυτή την έννοια, ο όρος συνδέεται μάλλον με την έννοια της «επιχείρησης» και λιγότερο με τη γεωγραφική βάση της εκμετάλλευσης. Η σύνδεση ενός οίνου με μια εκμετάλλευση δεν θα συνεπάγεται, κατ’ ανάγκην, ότι προέρχεται από τους αμπελώνες που καλλιεργούνται στα αγροτεμάχια της συγκεκριμένης εκμετάλλευσης.

37.

Η διαφορετική σημασιολογική έννοια του όρου «εκμετάλλευση» καταλήγει σε διαφορετικά αποτελέσματα:

38.

Η γλωσσολογική προσέγγιση δεν οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα, καθότι, μολονότι χρησιμοποιεί την έννοια της «εκμετάλλευσης», ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 2019/33 δεν παρέχει τον ορισμό της. Η έννοια δεν ορίζεται άμεσα ούτε στον κανονισμό 1308/2013 ο οποίος παραπέμπει, εντούτοις, στο άρθρο του 3, παράγραφος 3, στους ορισμούς που περιέχονται, μεταξύ άλλων, στον κανονισμό (ΕΕ) 1307/2013 ( 12 ).

39.

Κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013, ως «εκμετάλλευση» νοείται «το σύνολο των μονάδων που χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες και διαχειρίζεται ένας γεωργός στην επικράτεια του ίδιου κράτους μέλους».

40.

Η ως άνω αλληλουχία παραπομπών έχει σημασία καθότι, εάν η έννοια της «εκμετάλλευσης» στον κανονισμό 1307/2013 ισχύει για τον κανονισμό 1308/2013, θα ισχύει επίσης για τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2019/33 που εκδόθηκε βάσει αυτού. Πρόκειται για την ίδια έννοια και, επομένως, πρέπει να ερμηνευθεί κατά τρόπο ενιαίο ( 13 ).

41.

Η προσέγγιση από την άποψη των γεωργικών ενισχύσεων δεν είναι άγνωστη στη ρύθμιση του οίνου: ως γεωργικά προϊόντα, τα αμπελοοινικά προϊόντα εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1308/2013, βάσει του άρθρου του 1 σε συνδυασμό με το μέρος XII του παραρτήματος I.

42.

Εν ολίγοις, όλα τα στοιχεία φαίνεται να υποδηλώνουν ότι, και σε σχέση με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2019/33, ο όρος «εκμετάλλευση» δεν ταυτίζεται, κατ’ ανάγκην, με ενιαία καλλιεργητική έκταση.

43.

Ελλείψει ορισμού της εκμετάλλευσης στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό 2019/33, ορθώς το αιτούν δικαστήριο θεωρεί εύλογο να διερευνηθεί η νομολογία με την οποία η συγκεκριμένη έννοια ερμηνεύθηκε στο πλαίσιο της γεωργικής παραγωγής.

44.

Το Bundesverwaltungsgericht (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) επιδεικνύει εμβριθή γνώση της νομολογίας του Δικαστηρίου. Στη διάταξή του το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι, με την εν λόγω νομολογία, το Δικαστήριο «έχει διευκρινίσει τις περιστάσεις υπό τις οποίες μια απλώς μισθωθείσα παραγωγική μονάδα συνδέεται με εκμετάλλευση και διευθύνεται από τον γεωργό» ( 14 ).

45.

Το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει επίσης, παραθέτοντας τις σχετικές αποφάσεις, ότι, κατά το Δικαστήριο:

46.

Ειδικότερα, το Δικαστήριο έχει αποφανθεί σχετικά με τον σύνδεσμο γεωργικών εκτάσεων με εκμετάλλευση και διατύπωσε κριτήρια σχετικά με τη διαχείρισή του, σε σχέση με διατάξεις που χρησιμοποιούν τον όρο «εκμετάλλευση» κατά τρόπο παρεμφερή με εκείνον του κανονισμού 1307/2013 (στον οποίο παραπέμπει ο κανονισμός 1308/2013 και, ως απόρροια αυτού, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 2019/33).

47.

Η προμνησθείσα νομολογία αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο στοιχείο των «μονάδων» (ή «παραγωγικών μονάδων»), ως αναπόσπαστων τμημάτων «εκμετάλλευσης», σε σχέση με τη διαχείριση ή τη διοίκησή τους.

48.

Με την απόφαση Landkreis Bad Dürkheim, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι, προκειμένου να γίνει δεκτή η χρήση γεωργικής έκτασης ως μέρους των παραγωγικών μονάδων που διαχειρίζεται ο γεωργός, δεν ασκεί επιρροή η φύση της έννομης σχέσης βάσει της οποίας χρησιμοποιείται η εν λόγω γεωργική έκταση ( 19 ). Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι «μια έκταση υπάγεται στην εκμετάλλευση του γεωργού όταν αυτός έχει την εξουσία να τη διαχειριστεί για την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας», [ως προς την οποία] ο γεωργός πρέπει, όμως, να διαθέτει «επαρκή αυτονομία για την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του» ( 20 ).

49.

Ο εδαφικός διαχωρισμός των παραγωγικών μονάδων είναι εντονότερος στην απόφαση Agrargenossenschaft Alkersleben. Στην υπόθεση της κύριας δίκης, παραγωγός του οποίου η εκμετάλλευση ευρισκόταν σε ένα ομόσπονδο κράτος της Γερμανίας μετέφερε, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, την παραγωγή του σε άλλο ομόσπονδο κράτος της Γερμανίας. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η μεταβολή των υπό εκμετάλλευση παραγωγικών μονάδων δεν ασκεί επιρροή: ο παραγωγός μπορεί να επιλέγει ελεύθερα τον τόπο παραγωγής. Αντιθέτως, πρέπει να διαχειρίζεται ένα σύνολο παραγωγικών μονάδων (ακόμη και αν δεν είναι ιδιοκτήτης τους) οι οποίες ευρίσκονται εντός του εδάφους κράτους μέλους ( 21 ).

50.

Με την απόφαση Avio Lucos, το Δικαστήριο ερμήνευσε την έννοια της εκμετάλλευσης η οποία περιέχεται στον κανονισμό 1307/2013 υπογραμμίζοντας, εκ νέου, τον σύνδεσμο των παραγωγικών μονάδων με τη διαχείρισή τους (και όχι κατ’ ανάγκην με την κυριότητά τους) από τον γεωργό ( 22 ).

51.

Η κατευθυντήρια γραμμή που προκύπτει από τις ως άνω αποφάσεις συνηγορεί υπέρ ερμηνείας της έννοιας της «εκμετάλλευσης» η οποία δεν περιορίζεται στα γεωτεμάχια ιδιοκτησίας του παραγωγού, αλλά καθιστά δυνατή την επέκτασή της σε μισθωμένα γεωτεμάχια (τα οποία ευρίσκονται, επομένως, σε γεωργικές εκτάσεις διαφορετικές από αυτές του παραγωγού).

52.

Λαμβανομένης υπόψη της ως άνω κατευθυντήριας γραμμής, τίποτε δεν θα εμπόδιζε το προϊόν για το οποίο ζητείται η χρήση της ένδειξης «Weingut» στην παρουσίασή του να έχει παρασκευαστεί από σταφύλια που έχουν συγκομιστεί από αμπελώνες οι οποίοι δεν ταυτίζονται από φυσικής απόψεως με την εκμετάλλευση από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου, αλλά ευρίσκονται σε γεωτεμάχια μισθωμένα από τον παραγωγό ( 23 ). Η λειτουργική, και όχι μόνον χωρική, έννοια του όρου «εκμετάλλευση» καθιστά δυνατή μια τέτοια ερμηνεία.

53.

Όλοι οι μετέχοντες στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση, περιλαμβανομένου του Land, συμφωνούν με την εκτίμηση αυτή. Η θέση του Land έχει ιδιαίτερη σημασία, καθόσον αναγνωρίζει ότι η εκμετάλλευση η ένδειξη της οποίας θα αναγράφεται στην παρουσίαση του οίνου μπορεί να περιλαμβάνει ξένους (και απομακρυσμένους) αμπελώνες οι οποίοι δεν ανήκουν κατά κυριότητα στον κάτοχο της εν λόγω εκμετάλλευσης.

54.

Όπως προεκτέθηκε ( 24 ), την ίδια συνέπεια φαίνεται να αντλεί και το αιτούν δικαστήριο: η μίσθωση αμπελώνων οι οποίοι ευρίσκονται σε σημαντική απόσταση από την έδρα του αμπελοκαλλιεργητή δεν θα πρέπει, κατ’ αρχήν, να ασκεί επιρροή στη χρήση των ενδείξεων που παραπέμπουν στην εκμετάλλευση ( 25 ).

55.

Εν αντιθέσει προς το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΟΚ) 997/81 ( 26 ), το άρθρο 54, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 προορίζει τις επίμαχες ενδείξεις αποκλειστικά και μόνο «για τα αμπελοοινικά προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις» ( 27 ).

56.

Για τον λόγο αυτόν, στην υπό κρίση υπόθεση, ουδόλως προβληματίζει το γεγονός ότι οι μισθωμένοι αμπελώνες ευρίσκονται σε απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων από το Zell, έδρα του παραγωγού, δεδομένου ότι ευρίσκονται στην ίδια περιοχή η οποία καλύπτεται από προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη ( 28 ).

57.

Το κανονιστικό πλαίσιο προβλέπει, επιπλέον και ειδικώς, τη δυνατότητα σύνδεσης ποιότητας και μικρότερων εδαφικών μονάδων οινοπαραγωγής. Το άρθρο 120, παράγραφος 1, στοιχείο ζʹ, του κανονισμού 1308/2013, το οποίο συμπληρώνεται από το άρθρο 55 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33, επιτρέπει η επισήμανση ή η παρουσίαση των οίνων να περιλαμβάνει, ως προαιρετική ένδειξη, «το όνομα άλλης γεωγραφικής ενότητας η οποία είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη από την περιοχή στην οποία βασίζεται η ονομασία προέλευσης ή η γεωγραφική ένδειξη».

58.

Η χρήση του όρου «γεωγραφική ενότητα» για τις εν λόγω μικρότερες περιοχές και η αντίστοιχη απουσία του για τον ορισμό της γεωργικής εκμετάλλευσης από την οποία θα προέλθει η ονομασία του οίνου υποδηλώνει ότι η εν λόγω εκμετάλλευση δεν είναι αναγκαίο να αποτελείται από γεωτεμάχια τα οποία ευρίσκονται εντός των ορίων ενιαίας έκτασης ανήκουσας στον παραγωγό. Αντιθέτως, η εκμετάλλευση από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου μπορεί να περιλαμβάνει γεωτεμάχια ιδιοκτησίας τρίτων, που έχουν παραχωρηθεί ή εκμισθωθεί στον παραγωγό, ο οποίος ασκεί σε αυτά τη γεωργική δραστηριότητά του.

59.

Σε σχέση με τα προεκτεθέντα μπορεί να προβληθεί μια αντίρρηση, την οποία επισήμανε το αιτούν δικαστήριο ( 29 ): εάν σκοπός της ενσωμάτωσης (στην επισήμανση ή στην παρουσίαση του οίνου) των ενδείξεων που παραπέμπουν στην εκμετάλλευση είναι «να ενημερώνεται καλύτερα ο καταναλωτής σχετικά με τον τόπο παραγωγής του αμπελοοινικού προϊόντος, ιδίως όταν οι εν λόγω τόποι είναι αναγνωρίσιμοι από τους καταναλωτές» ( 30 ), δεν είναι η προεκτεθείσα ερμηνεία της έννοιας της «εκμετάλλευσης» παραπλανητική για τους καταναλωτές;

60.

Η αντίρρηση είναι σημαντική, πλην όμως όχι ανυπέρβλητη. Ο καταναλωτής εμπιστεύεται έναν οίνο καλύτερης ποιότητας ο οποίος παρουσιάζεται με την ένδειξη της εκμετάλλευσης από την οποία προέρχεται η ονομασία του και επιθυμεί, ευλόγως, να διατηρηθεί η σχέση μεταξύ οίνου και εκμετάλλευσης. Εντούτοις, προς τούτο, δεν είναι απαραίτητο ο οίνος να προέρχεται ακριβώς από γεωτεμάχιο ιδιοκτησίας του παραγωγού· αρκεί ο οίνος να παρασκευάζεται υπό τη διεύθυνση, την ευθύνη και τον έλεγχο του παραγωγού, ως κατόχου της εκμετάλλευσης, υπό την προεκτεθείσα λειτουργική έννοια.

61.

Το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 2019/33 διακρίνει μεταξύ, αφενός, της συγκομιδής των σταφυλιών και, αφετέρου, της οινοποίησής τους. Η διαδικασία οινοποίησης περιλαμβάνει διάφορα στάδια, περιλαμβανομένης της έκθλιψης.

62.

Επομένως, πρέπει να αποσαφηνιστεί αν η έννοια της εκμετάλλευσης που χρησιμοποιήθηκε έως τώρα ( 31 ) ισχύει όταν, όπως επιτάσσει η προμνησθείσα διάταξη, η οινοποίηση πρέπει να εκτελείται εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου ( 32 ).

63.

Φρονώ ότι οι παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν σχετικά με την ευέλικτη και λειτουργική ερμηνεία της έννοιας της «εκμετάλλευσης» (μη συνδεδεμένης με την εδαφική βάση, αλλά μάλλον με τη διαχείριση, τη διοίκηση και την ευθύνη του παραγωγού επί των μονάδων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή) μπορούν να εφαρμοστούν όχι μόνον στην καλλιέργεια και τη συγκομιδή των σταφυλιών, αλλά και στην έκθλιψη, ως στάδιο της διαδικασίας οινοποίησης.

64.

Από την άποψη αυτή, η οινοποίηση θα εκτελείται εξ ολοκλήρου στην εκμετάλλευση από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου, ακόμη και όταν ένα στάδιο της εν λόγω διαδικασίας πραγματοποιείται σε εγκατάσταση ευρισκόμενη εκτός των ορίων των γεωτεμαχίων που ανήκουν στον παραγωγό, εάν η εγκατάσταση πιεστηρίου αποτελεί μέρος της εν λόγω εκμετάλλευσης (από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου) κατά την προεκτεθείσα λειτουργική έννοια.

65.

Εφόσον γίνεται δεκτό ότι οι εργασίες της καλλιέργειας και της συγκομιδής των αμπελώνων, οι οποίες είναι απαραίτητες για το τελικό αποτέλεσμα, δεν απαιτούν εδαφικό σύνδεσμο με τα γεωτεμάχια ιδιοκτησίας του παραγωγού (καθόσον ο παραγωγός μπορεί να μισθώσει άλλα γεωτεμάχια που θα αποτελούν μέρος της εκμετάλλευσής του), η ίδια συλλογιστική μπορεί να εφαρμοστεί, κατά μείζονα λόγο, στην έκθλιψη των σταφυλιών ( 33 ).

66.

Εκ νέου, οι μετέχοντες στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση, περιλαμβανομένου του Land, συμφώνησαν με την εκτίμηση αυτή. Η φυσική τοποθεσία της εγκατάστασης πιεστήριου δεν είναι το κρίσιμο στοιχείο. Εντούτοις, θα είναι απαραίτητο ο αμπελοκαλλιεργητής κάτοχος της εκμετάλλευσης από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου να ασκεί ενδεδειγμένο έλεγχο επί της εκθλίψεως, ζήτημα το οποίο πραγματεύονται τα λοιπά προδικαστικά ερωτήματα.

67.

Η προεκτεθείσα λύση δεν αντιβαίνει στη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με τη διεξαγωγή των διαδικασιών οινοποίησης, από την οποία δεν είναι δυνατόν να αντληθούν μονοσήμαντες λύσεις, δεδομένου ότι το Δικαστήριο επικεντρώθηκε με κάθε απόφαση στις ιδιαιτερότητες κάθε υπόθεσης. Τούτο υπογραμμίζει, ορθώς, το αιτούν δικαστήριο, επισημαίνοντας τα ακόλουθα.

68.

Από τις υποθέσεις επί των οποίων εκδόθηκαν οι δύο προμνησθείσες αποφάσεις, η υπόθεση Baux ( 36 ) εμφανίζει κάποια ομοιότητα με την υπό κρίση υπόθεση, καθόσον στην εν λόγω υπόθεση εξετάστηκε η χρήση της ένδειξης «château» για την ονομασία οινοποιείου. Πάντως, το Δικαστήριο έκρινε ( 37 ) ότι:

69.

Η απόφαση Baux χαρακτηρίζεται από κάποια αμφισημία, η οποία οφείλεται στις ιδιαιτερότητες της σχετικής υπόθεσης. Μολονότι ακολουθεί τη βασική άποψη της πραγματικής διεύθυνσης της εκμετάλλευσης και της ευθύνης του παραγωγού στον οποίο αποδίδεται η ποιότητα του οίνου, η απόφαση δεν είναι απολύτως σαφής όσον αφορά τον εδαφικό σύνδεσμο με τα σταφύλια που παράγονται στα γεωτεμάχια του «château».

70.

Το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι η ρύθμιση δεν «επιβάλλει επίσης να πραγματοποιείται η οινοποίηση σε εγκαταστάσεις του κτήματος το οποίο περιλαμβάνει το chateau. Ούτε συνεπάγεται ότι οι αμπελουργοί πρέπει να είναι κύριοι των οινοποιητικών εγκαταστάσεων». Εντούτοις, στη συνέχεια, φαίνεται να τάσσεται υπέρ του εδαφικού συνδέσμου μεταξύ της οινοποίησης και του συγκεκριμένου γεωτεμαχίου στο οποίο καλλιεργούνται οι αμπελώνες.

71.

Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των προεκτεθέντων, εκτιμώ ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι η έκθλιψη των σταφυλιών πραγματοποιείται στην εκμετάλλευση από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου όταν εκτελείται σε μισθωμένη εγκατάσταση πιεστηρίου, η οποία τίθεται κατ’ αποκλειστικότητα στη διάθεση του κατόχου της εκμετάλλευσης.

72.

Τοιουτοτρόπως, και λαμβανομένου υπόψη του υψηλού κόστους των εγκαταστάσεων πιεστηρίου ( 40 ), διευκολύνεται η επί ίσοις όροις είσοδος στην αγορά των μικρών παραγωγών ( 41 ). Εάν η χρήση των ενδείξεων ποιότητας που παραπέμπουν σε εκμετάλλευση περιοριζόταν στους αμπελοκαλλιεργητές οι οποίοι διαθέτουν στα γεωτεμάχιά τους το σύνολο των παραγωγικών μονάδων, οι δυνατότητες χρησιμοποίησης των εν λόγω ενδείξεων θα περιορίζονταν στις μεγάλες επιχειρήσεις, γεγονός το οποίο θα έθιγε τον ανταγωνισμό και θα απέβαινε εις βάρος των μικρών παραγωγών ( 42 ).

73.

Όπως επισημαίνει το αιτούν δικαστήριο, η προεκτεθείσα λύση προκρίθηκε σε ένα άλλο κράτος μέλος (την Αυστρία) ( 43 ), το οποίο επιτρέπει τον εξωπορισμό, βάσει σύμβασης, των εργασιών μεταποίησης, παραγωγής, έκθλιψης και διήθησης του οίνου. Η Αυστρία δεν φαίνεται να απαιτεί την ύπαρξη στενού συνδέσμου μεταξύ της μόνιμης εγκατάστασης και της εκμετάλλευσης από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου ( 44 ).

74.

Η καταφατική απάντηση στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα καθιστά δυνατή την εξέταση των λοιπών προδικαστικών ερωτημάτων.

75.

Τα δύο αυτά προδικαστικά ερωτήματα, τα οποία μπορούν να εξεταστούν από κοινού, βασίζονται στην παραδοχή ότι δίνεται καταφατική απάντηση στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα. Λαμβανομένης υπόψη της καταφατικής απάντησης στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει την παρέμβαση των υπαλλήλων, του κατόχου της εκμετάλλευσης ή άλλων, στην έκθλιψη των σταφυλιών στη μισθωμένη εγκατάσταση.

76.

Συγκεκριμένα, τα ερωτήματα έχουν ως εξής:

77.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, οι παρατηρήσεις των διαδίκων και της Επιτροπής επικεντρώθηκαν, ακριβώς, σε πτυχές που σχετίζονται με τους εργαζομένους που παρεμβαίνουν στην έκθλιψη. Το Land διατύπωσε τον προβληματισμό του σχετικά με τους μηχανισμούς ελέγχου της διεύθυνσης, της εποπτείας και της ευθύνης του παραγωγού, όταν ο παραγωγός μισθώνει τεχνικές εγκαταστάσεις και χρησιμοποιεί εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών.

78.

Από την προμνησθείσα νομολογία συνάγεται ότι ο παραγωγός οφείλει να διασφαλίζει, εν πάση περιπτώσει, ότι κατά την οινοποίηση που εκτελείται σε μισθωμένες εγκαταστάσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται όμως στην εκμετάλλευσή του (κατά την προεκτεθείσα λειτουργική έννοια), εφαρμόζονται οι ίδιες τεχνικές ή πρακτικές που χρησιμοποιούνται στην εκμετάλλευση της οποίας είναι ιδιοκτήτης.

79.

Επομένως, ο αμπελοκαλλιεργητής που πραγματοποιεί την έκθλιψη των σταφυλιών σε μισθωμένη εγκατάσταση πιεστηρίου οφείλει να πράττει κάτι τέτοιο αναλαμβάνοντας «[…] την πραγματική διεύθυνση, τον στενό και συνεχή έλεγχο και την αποκλειστική ευθύνη» ( 45 ) του συγκεκριμένου σταδίου (και άλλων σταδίων) της διαδικασίας παρασκευής του οίνου.

80.

Εφόσον πληρούται η συγκεκριμένη προϋπόθεση, τίποτε δεν εμποδίζει η έκθλιψη να πραγματοποιείται από τους εργαζομένους που χειρίζονται συνήθως την εγκατάσταση πιεστηρίου ( 46 ) και όχι από τους εργαζομένους της εκμετάλλευσης από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου. Εντούτοις, για να μπορεί να αποδοθεί η διαδικασία στον κάτοχο της εν λόγω εκμετάλλευσης, ο αμπελοκαλλιεργητής που μισθώνει την εγκατάσταση πιεστηρίου οφείλει να ελέγχει (είτε ο ίδιος είτε μέσω εργαζομένων του ή συμβεβλημένων παρόχων υπηρεσιών) ότι η έκθλιψη πληροί τις προδιαγραφές του.

81.

Εκτιμώ ότι δεν αρκεί η παροχή γενικής καθοδήγησης στον εκμισθωτή της εγκατάστασης πιεστηρίου, καθότι δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο απρόβλεπτων συμβάντων κατά τη διαδικασία έκθλιψης τα οποία απαιτούν την άμεση λήψη αποφάσεων. Οι αποφάσεις αυτές μπορούν να ληφθούν μόνον από τον παραγωγό ή το προσωπικό του, χωρίς δυνατότητα ανάθεσης της λήψης τους σε τρίτους, καθότι μόνον ο παραγωγός και το προσωπικό του γνωρίζουν τα ειδικά χαρακτηριστικά της μεθόδου οινοποίησης που χρησιμοποιεί.

82.

Φρονώ ότι το Δικαστήριο πρέπει να περιοριστεί στην επισήμανση του ως άνω κριτηρίου. Απόκειται στις διοικητικές αρχές (ενδεχομένως, τα ρυθμιστικά συμβούλια των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης ή των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων) να το μετουσιώσουν σε πιο συγκεκριμένους κανόνες.

83.

Εν τέλει, απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει αν ο βαθμός παρέμβασης του παραγωγού στη διαδικασία έκθλιψης που πραγματοποιείται στην εγκατάσταση πιεστηρίου την οποία μισθώνει πληροί τις προεκτεθείσες απαιτήσεις. Η σύμβαση που συνάπτεται για την εκμίσθωση των εγκαταστάσεων θα είναι κρίσιμο στοιχείο (μολονότι όχι το μόνο) για τον προσδιορισμό των ορίων των ενεργειών κάθε μέρους.

84.

Το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί ο βαθμός στον οποίο ασκεί οποιαδήποτε επιρροή το γεγονός ότι ο εκμισθωτής της εγκατάστασης πιεστηρίου στην οποία πραγματοποιείται η έκθλιψη έχει ίδιο οικονομικό συμφέρον ως προς τον τρόπο εκτέλεσης της συγκεκριμένης διαδικασίας. Το εν λόγω συμφέρον μπορεί να απορρέει από το γεγονός ότι στη σύμβαση προβλέπεται προσαύξηση της τιμής, ανάλογα με την απόδοση και την ποιότητα.

85.

Απόκειται στο δικαστήριο το οποίο επιλαμβάνεται της εκάστοτε διαφοράς με τέτοιο αντικείμενο να εξακριβώσει αν μια συμβατική ρήτρα γεννά οικονομικό κίνδυνο ο οποίος μπορεί να μη συνάδει με την αποκλειστική ευθύνη του κατόχου της εκμετάλλευσης από την οποία προέρχεται η ονομασία του οίνου.

86.

Εντούτοις, φρονώ ότι η τιμή και τα κίνητρα που συμφωνήθηκαν δεν δυσχεραίνουν την πραγματική ικανότητα λήψης αποφάσεων και άσκησης ελέγχου εκ μέρους του παραγωγού επί της διαδικασίας έκθλιψης. Ως υπεύθυνος της διαδικασίας οινοποίησης, ο παραγωγός έχει και ο ίδιος συμφέρον για την επίτευξη καλύτερων αποδόσεων με παράλληλη διατήρηση της ποιότητας του προϊόντος, χωρίς να θίγεται η εφαρμογή των τεχνικών ή των πρακτικών που καθορίζουν τα οινολογικά χαρακτηριστικά των οίνων του.

87.

Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο Bundesverwaltungsgericht (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, Γερμανία) ως εξής:

«Το άρθρο 54, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2019/33 της Επιτροπής, της 17ης Οκτωβρίου 2018, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις αιτήσεις προστασίας ονομασιών προέλευσης, γεωγραφικών ενδείξεων και παραδοσιακών ενδείξεων στον αμπελοοινικό τομέα, τη διαδικασία ένστασης, τους περιορισμούς στη χρήση, τις τροποποιήσεις των προδιαγραφών προϊόντος, την ανάκληση της προστασίας, καθώς και την επισήμανση και την παρουσίαση,

έχει την έννοια ότι: