ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έβδομο τμήμα)

της 17ης Μαΐου 2024 (*)

«Καθορισμός των δικαστικών εξόδων»

Στην υπόθεση C‑332/18 P‑DEP,

με αντικείμενο αίτηση καθορισμού των δικαστικών εξόδων που είναι δυνατόν να αναζητηθούν δυνάμει του άρθρου 145 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, η οποία κατατέθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2023,

Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού AE (ΔΕΗ), με έδρα την Αθήνα (Ελλάδα), εκπροσωπούμενη από τους E. Μπουρτζάλα, E. Σαλακά, Χ. Συνοδινό και Χ. Ταγαρά, δικηγόρους,

αιτούσα,

κατά

Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων, με έδρα το Μαρούσι (Ελλάδα), εκπροσωπούμενη από τους Δ. Διακόπουλο, Ν. Κεραμίδα και Ν. Κορογιαννάκη, δικηγόρους,

καθής,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έβδομο τμήμα),

συγκείμενο από τους F. Biltgen (εισηγητή), πρόεδρο τμήματος, J. Passer και M. L. Arastey Sahún, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: M. Campos Sánchez-Bordona

γραμματέας: A. Calot Escobar

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα,

εκδίδει την ακόλουθη

Διάταξη

1        Η υπό κρίση υπόθεση έχει ως αντικείμενο τον καθορισμό των δικαστικών εξόδων στα οποία υποβλήθηκε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού AE (ΔΕΗ) στο πλαίσιο της υποθέσεως C‑332/18 P.

2        Με την αίτηση αναιρέσεως που κατέθεσε στις 21 Μαΐου 2018, η Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (στο εξής: Μυτιληναίος) ζήτησε την αναίρεση της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 13ης Μαρτίου 2018, Αλουμίνιον κατά Επιτροπής (T‑542/11 RENV, EU:T:2018:132, στο εξής: αναιρεσιβληθείσα απόφαση), με την οποία το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της με αίτημα την ακύρωση της απόφασης 2012/339/ΕΕ της Επιτροπής, της 13ης Ιουλίου 2011, σχετικά με την κρατική ενίσχυση αριθ. SA.26117 – C 2/2010 (πρώην NN 62/2009) που εφάρμοσε η Ελλάδα υπέρ της Αλουμίνιον της Ελλάδος ΑΕ (ΕΕ 2012, L 166, σ. 83).

3        Με την απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065), το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση αναιρέσεως και καταδίκασε τη Μυτιληναίος στα δικαστικά έξοδα.

4        Με επιστολή της 17ης Μαρτίου 2020, η ΔΕΗ αιτήθηκε όπως η Μυτιληναίος της καταβάλει το συνολικό ποσό των 428 223,11 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα στα οποία υποβλήθηκε σε καθεμία από τις υποθέσεις οι οποίες σχετίζονται με την προσφυγή ακυρώσεως την οποία είχε ασκήσει η Μυτιληναίος ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου στις 6 Οκτωβρίου 2011.

5        Λόγω της μη επίτευξης συμφωνίας μεταξύ της Μυτιληναίος και της ΔΕΗ επί του ποσού των δικαστικών εξόδων που μπορούν να αναζητηθούν, η ΔΕΗ υπέβαλε την υπό κρίση αίτηση κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 145 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου.

 Αιτήματα των διαδίκων

6        Η ΔΕΗ ζητεί από το Δικαστήριο:

–        να καθορίσει το ποσό των 169 311,10 ευρώ ως το ποσό το οποίο αντιστοιχεί στα δικαστικά έξοδα που μπορούν να αναζητηθούν και με τα οποία η ίδια επιβαρύνθηκε στο πλαίσιο της αναιρετικής διαδικασίας στην υπόθεση C‑332/18 P και

–        να υποχρεώσει τη Μυτιληναίος να της καταβάλει ποσό 8 000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας καθορισμού των δικαστικών εξόδων.

7        Η Μυτιληναίος ζητεί από το Δικαστήριο:

–        να απορρίψει στο σύνολό τους τις χρεώσεις που αφορούν τους συνεργάτες των οποίων η ταυτότητα δεν αποκαλύφθηκε·

–        να απορρίψει τις χρεώσεις που δεν αφορούν την υπό κρίση υπόθεση και όσες αφορούν την τακτοποίηση εγγράφων·

–        να προσδιορίσει τις αναγκαίες αμοιβές των συμβούλων της ΔΕΗ σε 35 000 ευρώ, δηλαδή σε 175 ώρες εργασίας·

–        να απορρίψει τα έξοδα των δικηγόρων της ΔΕΗ που δεν αφορούν τη μετάβαση αυτών στη δικάσιμο·

–        να απορρίψει τα έξοδα των δύο εκ των τριών δικηγόρων για τη μετάβαση και διαμονή τους στο Λουξεμβούργο καθώς και τις χρεώσεις για εισιτήρια πρώτης θέσης στο τρένο·

–        να απορρίψει στο σύνολό τους τα έξοδα του ενός δικηγόρου για τη μετάβαση αυτού στο Λουξεμβούργο ως μη αναγκαία ή, σε κάθε περίπτωση, να απορρίψει τα έξοδα που δεν αφορούν την επιστροφή του απευθείας στην Ελλάδα και

–        επικουρικά, να προσδιορίσει τα έξοδα μετάβασης στο Λουξεμβούργο σε όχι περισσότερα από 600 ευρώ.

 Επιχειρήματα των διαδίκων

8        Προς στήριξη της αιτήσεώς της, η ΔΕΗ υπογραμμίζει ότι το ποσό των 169 311,10 ευρώ το οποίο ζητεί να της αποδοθεί στο πλαίσιο της υπό κρίση αιτήσεως καθορισμού των δικαστικών εξόδων αντιστοιχεί, αφενός, στο ύψος της αμοιβής των δικηγόρων της στο πλαίσιο της υποθέσεως επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065), η οποία αμοιβή ανέρχεται σε 166 690,50 ευρώ, και, αφετέρου, στο ύψος των εξόδων στα οποία οι δικηγόροι της υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της υποθέσεως αυτής, τα οποία ανέρχονται σε 2 620,60 ευρώ. To ποσό των 2 620,60 ευρώ περιλαμβάνει έξοδα μετακίνησης στο πλαίσιο συναντήσεων με τους εκπροσώπους της ΔΕΗ, ύψους 986,75 ευρώ, και έξοδα παράστασης στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου, ύψους 1 633,85 ευρώ.

9        Στην αίτησή της καθορισμού των δικαστικών εξόδων η ΔΕΗ υποβάλλει αναλυτικό πίνακα με τον αριθμό των ωρών απασχόλησης των συνεργατών που ανέλαβαν να υπερασπίσουν τα συμφέροντά της, το αντικείμενο της εργασίας τους καθώς και το ύψος της αμοιβής τους και των αντίστοιχων εξόδων. Επισυνάπτει δε ως παραρτήματα τα σχετικά τιμολόγια.

10      Η ΔΕΗ υποστηρίζει, πρώτον, ότι στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065), εγείρονταν πολύπλοκα ζητήματα.

11      Επισημαίνει ότι, προκειμένου να καταστεί δυνατή η οριστική διευθέτηση της εν λόγω διαφοράς, χρειάστηκαν τέσσερις δικαστικές αποφάσεις. Διευκρινίζει ότι η υπόθεση αυτή αποτέλεσε συνέχεια τριών άλλων αποφάσεων, ήτοι της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου της 8ης Οκτωβρίου 2014, Αλουμίνιον κατά Επιτροπής (T‑542/11, EU:T:2014:859), της αποφάσεως της 26ης Οκτωβρίου 2016, ΔΕΗ και Επιτροπή κατά Αλουμίνιον της Ελλάδος (C‑590/14 P, EU:C:2016:797), καθώς και της αναιρεσιβληθείσας αποφάσεως. Η δυσκολία της υποθέσεως καταδεικνύεται, επιπλέον, από το γεγονός ότι η λύση στην οποία κατέληξε το Γενικό Δικαστήριο στην απόφαση της 13ης Μαρτίου 2018, Αλουμίνιον κατά Επιτροπής (T‑542/11 RENV, EU:T:2018:132), είναι διαμετρικώς αντίθετη με εκείνη που υιοθετήθηκε στην απόφαση της 8ης Οκτωβρίου 2014, Αλουμίνιον κατά Επιτροπής (T‑542/11, EU:T:2014:859).

12      Η ΔΕΗ προβάλλει, δεύτερον, ότι τα οικονομικά συμφέροντα τα οποία διακυβεύονταν δεν ήταν αμελητέα, καθόσον η κρατική ενίσχυση που χορηγήθηκε στη Μυτιληναίος, υπό τη μορφή προτιμησιακού τιμολογίου προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, ύψους 17,4 εκατομμυρίων ευρώ, αντιστοιχούσε στο 4,31 % των πωλήσεων ηλεκτρικής ενέργειας στην υψηλή τάση που πραγματοποίησε η ΔΕΗ κατά το έτος 2007. Η ΔΕΗ εκθέτει ότι, εάν το Δικαστήριο είχε εκτιμήσει ότι η Μυτιληναίος μπορούσε να συνεχίσει να επωφελείται από το προτιμησιακό αυτό τιμολόγιο, η ΔΕΗ θα υφίστατο απώλεια εσόδων ανάλογου ύψους σε ετήσια βάση. Η ΔΕΗ προσθέτει ότι ο όμιλος Μυτιληναίος δραστηριοποιούνταν και στην αγορά για την παραγωγή και την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδο λιανικής πωλήσεως. Ως εκ τούτου, με την από 5 Ιανουαρίου 2007 απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία ανέστειλε τις συνέπειες της καταγγελίας της συμβάσεως προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας που είχε συναφθεί μεταξύ της ΔΕΗ και της Μυτιληναίος, στις οποίες συγκαταλεγόταν η κατάργηση της εφαρμογής του προτιμησιακού τιμολογίου, διάταξη η οποία οδήγησε στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065), η ΔΕΗ υποχρεώθηκε, κατ’ ουσίαν, να χορηγήσει κρατική ενίσχυση σε άμεσο ανταγωνιστή της.

13      Η ΔΕΗ υποστηρίζει, τρίτον, ότι στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065), χρειάστηκαν οι υπηρεσίες δύο δικηγόρων, συνεπικουρούμενων από δικηγόρους σε επίπεδο συνεργάτη. Για την υπόθεση αυτή συντάχθηκαν υπόμνημα αντικρούσεως, υπόμνημα ανταπαντήσεως και αίτηση για τη διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεως, η οποία μάλιστα διεξήχθη. Απαιτήθηκαν 598,9 ώρες εργασίας για την πλήρη μελέτη της σχετικής εθνικής νομοθεσίας, των υπομνημάτων που είχαν κατατεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου στο πλαίσιο της εν λόγω υποθέσεως, τα οποία αριθμούν περίπου 200 σελίδες, καθώς και των αποφάσεων που είχαν εκδοθεί από το Γενικό Δικαστήριο και το Δικαστήριο σε καθεμία από τις υποθέσεις Τ-542/11, C‑590/14 P και T‑542/11 RENV, αλλά και των 20 υπομνημάτων και των 120 παραρτημάτων που είχαν υποβληθεί από τους διαδίκους στο πλαίσιο των τελευταίων αυτών υποθέσεων.

14      Η ΔΕΗ επισημαίνει, τέταρτον, ότι από τα τιμολόγια που επισυνάπτονται ως παραρτήματα στην υπό κρίση αίτηση προκύπτει ότι η ωριαία αμοιβή των δικηγόρων της κυμαίνεται μεταξύ 250 και 300 ευρώ και ότι για καθέναν από τους δύο συνεργάτες εφαρμόστηκε ωριαία αμοιβή ύψους 200 ευρώ. Η μέση ωριαία αμοιβή εκάστου δικηγόρου, ανεξαρτήτως του επιπέδου εμπειρίας του, η οποία ανέρχεται σε 278 ευρώ, βρίσκεται σε επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο του συνόλου ωρών εργασίας και των αμοιβών που το Δικαστήριο έχει κρίνει ως αντικειμενικώς αναγκαίες και κατάλληλες. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο έχει δεχθεί, μεταξύ άλλων στη διάταξη της 3ης Σεπτεμβρίου 2020, United Parcel Service κατά Επιτροπής (C‑265/17 P‑DEP, EU:C:2020:655, σκέψη 51), σχετική με υπόθεση στον τομέα του δικαίου του ανταγωνισμού, ωριαίες αμοιβές ύψους έως και 600 ευρώ και έχει κρίνει ότι μπορούσαν να αναζητηθούν δικαστικά έξοδα ύψους 200 000 ευρώ, μολονότι στην εν λόγω υπόθεση δεν είχε κριθεί αναγκαία η διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεως ενώπιον του Δικαστηρίου.

15      Τέλος, πέμπτον και τελευταίον, η ΔΕΗ εκθέτει ότι το ύψος της αμοιβής την οποία χρέωσαν οι σύμβουλοί της για την παρούσα διαδικασία καθορισμού των δικαστικών εξόδων ανέρχεται σε 8 000 ευρώ. Κατά τη ΔΕΗ, το ποσό αυτό είναι εύλογο λαμβανομένης υπόψη της έκτασης της αιτήσεως καθορισμού των δικαστικών εξόδων, η οποία αριθμεί 14 σελίδες, του αριθμού των παραρτημάτων αυτής καθώς και της ανάγκης για τη συνοπτική παρουσίαση των στοιχείων που αφορούν τον όγκο της εργασίας και την αμοιβή των συμβούλων της.

16      Προς αντίκρουση των ανωτέρω, η Μυτιληναίος αντιτείνει ότι τα αιτούμενα από τη ΔΕΗ ποσά είναι υπερβολικά. Επομένως, το Δικαστήριο πρέπει, κατ’ αυτήν, να περιορίσει τα προς καταβολή ποσά σε εκείνα που ήταν πράγματι αναγκαία.

17      Πρώτον, η Μυτιληναίος επισημαίνει ότι η υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065), αφορούσε αναιρετική διαδικασία, η οποία, ως εκ της φύσεώς της, περιορίζεται σε νομικά ζητήματα και δεν αφορά ούτε τη διαπίστωση ούτε την εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς.

18      Δεύτερον, η Μυτιληναίος υποστηρίζει ότι οι τρεις αναιρετικοί λόγοι που προβλήθηκαν από τη ΔΕΗ στο πλαίσιο της εν λόγω υποθέσεως δεν παρουσίαζαν καμία ιδιαίτερη πολυπλοκότητα, ο δε πρώτος εξ αυτών συνίστατο ιδίως σε αίτηση επανεξέτασης νομικών αναλύσεων οι οποίες είχαν ήδη προβληθεί και αντικρουστεί στο πλαίσιο των προηγούμενων υποθέσεων ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου.

19      Τρίτον, η Μυτιληναίος υποστηρίζει ότι το οικονομικό διακύβευμα της υποθέσεως δεν ήταν υψηλό. Συγκεκριμένα, το ποσό της επίμαχης ενίσχυσης, το οποίο ανερχόταν σε 17,4 εκατομμύρια ευρώ και αντιστοιχούσε στην τιμολόγηση του ηλεκτρικού ρεύματος που εφαρμόστηκε στην Αλουμίνιον της Ελλάδος το διάστημα από τον Ιανουάριο του 2007 έως τον Μάρτιο του 2008, αντιστοιχούσε σε περίπου μόνο 0,33 % του ετήσιου τζίρου της ΔΕΗ για το έτος 2007. Επιπλέον, η σημασία της υποθέσεως αυτής ήταν περιορισμένη τόσο χρονικά, καθόσον αφορούσε μόνον το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου εφαρμοζόταν η επίμαχη απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, όσο και ως προς τις οικονομικές της συνέπειες, αφού κανένας άλλος πελάτης της ΔΕΗ δεν είχε συνάψει με αυτήν παρόμοια σύμβαση, της οποίας να αμφισβητείται η νομιμότητα της λύσης. Τέλος, η Μυτιληναίος υπογραμμίζει ότι, κατά το χρονικό αυτό διάστημα, η εταιρία Αλουμίνιον, την οποία διαδέχθηκε, δραστηριοποιούνταν αποκλειστικά στην παραγωγή αλουμινίου και ήταν χωριστό νομικό πρόσωπο από τη Μυτιληναίος. Η συγχώνευση της Αλουμίνιον με τη Μυτιληναίος πραγματοποιήθηκε μόλις το 2017, γεγονός το οποίο γνωστοποιήθηκε προσηκόντως στο Δικαστήριο προκειμένου να υπεισέλθει η Μυτιληναίος ως διάδικος στη θέση της Αλουμίνιον. Καμία άμεση ενίσχυση δεν καταβλήθηκε, κατά συνέπεια, σε ανταγωνιστή της ΔΕΗ στο πλαίσιο της υπό κρίση διαφοράς.

20      Τέταρτον, η Μυτιληναίος προβάλλει ότι δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αναγκαίες οι 600 περίπου ώρες εργασίας που χρεώθηκαν και ως προς τις οποίες ζητεί η ΔΕΗ την απόδοση εξόδων.

21      Κατά τη Μυτιληναίος, ένας τέτοιος αριθμός ωρών είναι καταφανώς υπερβολικός λαμβανομένων υπόψη του αριθμού των συνηγόρων που αποτελούσαν την υπερασπιστική ομάδα της ΔΕΗ, του βαθμού εξειδίκευσης των μελών της και του γεγονότος ότι ήταν ήδη εξοικειωμένοι, κατά τις προγενέστερες διαδικασίες, με τα ζητήματα που εγείρονταν στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 11ης Σεπτεμβρίου 2019, Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων (C‑332/18 P, EU:C:2019:1065).

22      Συγκεκριμένα, η υπερασπιστική ομάδα της ΔΕΗ αποτελείται, μεταξύ άλλων, από τρεις εξαιρετικά εξειδικευμένους δικηγόρους, εξαιρετικά υψηλής εξειδίκευσης σε θέματα κρατικών ενισχύσεων και τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, οι οποίοι συνεργάζονταν με τη ΔΕΗ από πολλών ετών και την είχαν εκπροσωπήσει στο πλαίσιο πλειόνων υποθέσεων ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου ή του Δικαστηρίου στις οποίες εγείρονταν τα ίδια ζητήματα. Οι δικηγόροι αυτοί συνεπικουρήθηκαν από τους ίδιους συνεργάτες, μέλη της εσωτερικής νομικής υπηρεσίας της ΔΕΗ, καθώς και από συνεργάτες των οποίων τα ονόματα και τα προσόντα δεν διευκρινίστηκαν και ως προς τους οποίους δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι πρόκειται για διαφορετικά πρόσωπα ανάλογα με το εκάστοτε στάδιο της διαδικασίας.

23      Η Μυτιληναίος εκτιμά, ως εκ τούτου, ότι, ακόμη και αν θεωρηθεί ότι η ωριαία αμοιβή του ενός εκ των εξειδικευμένων δικηγόρων δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή λαμβανομένης υπόψη της εξειδίκευσής του, ο αριθμός των ωρών εργασίας που φέρονται να απαιτήθηκαν για τη σύνταξη ενός υπομνήματος αντικρούσεως 7 σελίδων και μίας αιτήσεως για τη διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεως ενώπιον του Δικαστηρίου, ήτοι 166,6 ώρες, είναι καταφανώς υπερβολικός.

24      Πέμπτον, το ύψος της αμοιβής των συμβούλων της ΔΕΗ είναι υπερβολικά υψηλό όσον αφορά τους δύο συνεργάτες, για των οποίων την ταυτότητα και τον βαθμό εξειδίκευσης δεν παρέχεται άλλωστε καμία πληροφορία. Επιπλέον, η ΔΕΗ δεν προσκόμισε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ως προς το εύλογο μιας τέτοιας ωριαίας αμοιβής.

25      Η Μυτιληναίος υπενθυμίζει επίσης ότι από τη νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι η έλλειψη αυτή ακρίβειας και αποδεικτικών στοιχείων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εκτίμηση των εξόδων που εμφανίζονται ως απαραίτητα για τη διαδικασία και τα οποία μπορούν να αναζητηθούν από τον καταδικασθέντα στα δικαστικά έξοδα διάδικο. Η Μυτιληναίος θεωρεί ότι, εν προκειμένω, τα τιμολόγια που επισύναψε η ΔΕΗ ως παραρτήματα της αιτήσεώς της καθορισμού των δικαστικών εξόδων δεν είναι ακριβή, καθόσον δεν είναι υπογεγραμμένα, δεν φέρουν όλα ημερομηνία και περιέχουν αντιφάσεις, καθόσον ορισμένα εξ αυτών αφορούν την ίδια εργασία.

26      Συγκεκριμένα, κατ’ αρχάς, οι χρεώσεις της εταιρίας MSB Associates sprl για την περίοδο από τις 9 έως τις 24 Μαΐου 2023 δεν αφορούν την υπό κρίση διαφορά αλλά την υπόθεση T‑542/11 RENV. Ακολούθως, τα τιμολόγια που εξέδωσε ένας εκ των δικηγόρων δεν περιέχουν ανάλυση των ωρών απασχόλησης, ο δε σχετικός πίνακας που υπέβαλε η ΔΕΗ με την αίτησή της καθορισμού των δικαστικών εξόδων δεν συνιστά πρωτότυπο έγγραφο και, επομένως, δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη. Τέλος, στο τιμολόγιο με ημερομηνία 27 Σεπτεμβρίου 2019 δεν διευκρινίζεται ποιος ήταν ο ρόλος των διαφορετικών συνεργατών, όσον αφορά ιδίως την τακτοποίηση του υπομνήματος ανταπαντήσεως, 7 σελίδων, το οποίο είχε ήδη χρεώσει ο Χ. Ταγαράς στις 19 Φεβρουαρίου 2019. Συνακόλουθα, το συνολικό ποσό των 7 536 ευρώ που ζητεί συναφώς η ΔΕΗ να της αποδοθεί δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αναγκαίο. Το ίδιο συμπέρασμα επιβάλλεται όσον αφορά το ποσό των 17 379,47 ευρώ που ζητεί η ΔΕΗ ως προσαύξηση αμοιβής στο τιμολόγιο με ημερομηνία 26 Μαρτίου 2020 καθώς και όσον αφορά κατ’ αποκοπήν αμοιβές χρεωθείσες από την εταιρία MSB Associates, ύψους 8 000 ευρώ, για τους σκοπούς της παρούσας διαδικασίας καθορισμού των δικαστικών εξόδων.

27      Έκτον και τελευταίον, η Μυτιληναίος ισχυρίζεται ότι το ποσό των 986,75 ευρώ του οποίου την απόδοση ζητεί η ΔΕΗ για έξοδα μετακίνησης δεν συνδέεται με τη διεξαγωγή της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως ενώπιον του Δικαστηρίου αλλά με συναντήσεις μεταξύ των δικηγόρων της ΔΕΗ. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ποσό που μπορεί να αναζητηθεί.

28      Όσον αφορά το ποσό των 1 633,85 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν οι τρεις δικηγόροι της ΔΕΗ για τη μετακίνησή τους προκειμένου να παραστούν στη δικάσιμο ενώπιον του Δικαστηρίου, η Μυτιληναίος προβάλλει ότι η ΔΕΗ δεν διευκρινίζει, στην αίτησή της, τους λόγους για τους οποίους η παρουσία των τριών αυτών δικηγόρων ήταν αναγκαία. Εν πάση περιπτώσει, οι εν λόγω δικηγόροι ταξίδεψαν προς τον ίδιο προορισμό με διαφορετικές πτήσεις και ταξί, ενώ ένας εξ αυτών πραγματοποίησε ταξίδι επιστροφής από το Λουξεμβούργο με ενδιάμεσες στάσεις στο Μετς, στην Γκρενόμπλ, στη Λυών και έπειτα στην Αθήνα, χωρίς να δικαιολογούνται οι ενδιάμεσες αυτές στάσεις. Επομένως, τα έξοδα αυτά πρέπει να μειωθούν και να επιδικαστεί ως ποσό που μπορεί να αναζητηθεί ποσό το οποίο δεν θα ξεπερνά τα 800 ευρώ.

29      Εξάλλου, η Μυτιληναίος προσθέτει ότι η προηγούμενη νομολογία στην οποία στηρίζεται η ΔΕΗ δεν ασκεί επιρροή. Συγκεκριμένα, η αίτηση αναιρέσεως στην υπόθεση επί της οποίας εκδόθηκε η διάταξη της 3ης Σεπτεμβρίου 2020, United Parcel Service κατά Επιτροπής, (C‑265/17 P‑DEP, EU:C:2020:655), στην οποία ετίθεντο καινοφανή νομικά ζητήματα που απαιτούσαν εμπεριστατωμένη ανάλυση, αφορούσε πράξη συγκεντρώσεως αρχικού ποσού 5,2 δισεκατομμυρίων ευρώ και, ως εκ τούτου, τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονταν δεν είναι συγκρίσιμα. Ομοίως, η υπόθεση στην οποία αφορούσε η διάταξη της 10ης Δεκεμβρίου 2018, Νικολάου κατά Επιτροπής και ΕΚΤ (T‑331/13 DEP, EU:T:2018:979), είχε διακύβευμα πολύ υψηλότερο από αυτό της υπό κρίση υπόθεσης, ιδίως επειδή αυτή συγκαταλεγόταν σε δέσμη δώδεκα υποθέσεων.

 Εκτίμηση του Δικαστηρίου

30      Κατά το άρθρο 144, στοιχείο βʹ, του Κανονισμού Διαδικασίας, το οποίο εφαρμόζεται στην αναιρετική διαδικασία δυνάμει του άρθρου 184, παράγραφος 1, του ίδιου Κανονισμού, θεωρούνται ως έξοδα που μπορούν να αναζητηθούν «τα αναγκαία έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν οι διάδικοι λόγω της δίκης, και ιδίως τα έξοδα μετακινήσεως και διαμονής και η αμοιβή των εκπροσώπων, συμβούλων ή δικηγόρων».

31      Όπως προκύπτει από το γράμμα της ανωτέρω διατάξεως, η αμοιβή δικηγόρου εμπίπτει στα αναγκαία έξοδα κατά την έννοια της διατάξεως αυτής. Συνάγεται επίσης ότι μπορούν να αναζητηθούν μόνον τα έξοδα τα οποία, αφενός, πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας ενώπιον του Δικαστηρίου και, αφετέρου, ήταν αναγκαία για τον σκοπό αυτό (διάταξη της 4ης Οκτωβρίου 2022, Freistaat Bayern κατά Bundesverband Souvenir – Geschenke – Ehrenpreise, C‑488/16 P‑DEP, EU:C:2022:768, σκέψη 16 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

32      Υπενθυμίζεται ότι, ελλείψει διατάξεων δικαίου της Ένωσης σχετικών με το ύψος των αμοιβών ή με τον αναγκαίο χρόνο εργασίας, το Δικαστήριο εκτιμά ελεύθερα τα στοιχεία της υποθέσεως, λαμβάνοντας υπόψη το αντικείμενο και τη φύση της διαφοράς, τη σημασία της από πλευράς δικαίου της Ένωσης, καθώς και τις δυσχέρειες της υποθέσεως, τον όγκο της εργασίας που χρειάστηκε να εκτελέσουν οι εκπρόσωποι ή σύμβουλοι στο πλαίσιο της ένδικης διαδικασίας και τα οικονομικά συμφέροντα των διαδίκων που διακυβεύονταν στο πλαίσιο της διαφοράς (διάταξη της 4ης Οκτωβρίου 2022, Freistaat Bayern κατά Bundesverband Souvenir – Geschenke – Ehrenpreise, C‑488/16 P‑DEP, EU:C:2022:768, σκέψη 19 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

33      Περαιτέρω, κατά τον καθορισμό του ποσού των δυνάμενων να αναζητηθούν εξόδων, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη όλες τις περιστάσεις της υποθέσεως μέχρι τον χρόνο εκδόσεως της διατάξεως περί καθορισμού των δικαστικών εξόδων, συμπεριλαμβανομένων των λογιζόμενων ως αναγκαίων στο πλαίσιο της διαδικασίας καθορισμού των δικαστικών εξόδων (διάταξη της 4ης Οκτωβρίου 2022, Freistaat Bayern κατά Bundesverband Souvenir – Geschenke – Ehrenpreise, C‑488/16 P‑DEP, EU:C:2022:768, σκέψη 20 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

34      Υπό το πρίσμα όλων των ως άνω στοιχείων πρέπει να εκτιμηθεί το ύψος των εξόδων που μπορούν να αναζητηθούν εν προκειμένω.

35      Όσον αφορά, κατά πρώτον, το αντικείμενο και τη φύση της διαφοράς, επισημαίνεται ότι επρόκειτο για αναιρετική διαδικασία η οποία, ως εκ της φύσεώς της, περιορίζεται σε νομικά ζητήματα και δεν έχει ως αντικείμενο τη διαπίστωση ή την εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς, πέραν της περιπτώσεως όπου τίθεται ζήτημα παραμορφώσεώς τους.

36      Όσον αφορά, κατά δεύτερον, τη σημασία της διαφοράς από πλευράς δικαίου της Ένωσης και τις δυσχέρειες της υποθέσεως, επισημαίνεται ότι η Μυτιληναίος προέβαλε τρεις λόγους προς στήριξη της αιτήσεως αναιρέσεώς της. Ο πρώτος λόγος αναιρέσεως περιελάμβανε τρία σκέλη, που αφορούσαν την εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου σχετικά, αντιστοίχως, με την ύπαρξη πλεονεκτήματος, τον επιλεκτικό χαρακτήρα του πλεονεκτήματος καθώς και τον αντίκτυπο του επίμαχου μέτρου στο ενδοκοινοτικό εμπόριο και στον ανταγωνισμό. Με τον δεύτερο λόγο αναιρέσεως προβαλλόταν ότι το Γενικό Δικαστήριο παρέβη την υποχρέωση αιτιολογήσεως που υπέχει, κατ’ επίκληση του ότι, στο πλαίσιο της εξετάσεως της υπάρξεως πλεονεκτήματος, χαρακτήρισε μια σειρά πραγματικών στοιχείων ως μη αμφισβητούμενων, ενώ είχαν αμφισβητηθεί από τη Μυτιληναίος, χωρίς να προβεί συναφώς σε διεξοδική εξέταση. Όσον αφορά τον τρίτο λόγο αναιρέσεως, με αυτόν προβαλλόταν προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας της Μυτιληναίος. Μολονότι η Μυτιληναίος προέβαλε πολυάριθμα επιχειρήματα στο πλαίσιο της αιτήσεώς της αναιρέσεως, διαπιστώνεται ότι η αίτηση αναιρέσεως απορρίφθηκε από τριμελές τμήμα του Δικαστηρίου, χωρίς τη διατύπωση προτάσεων από γενικό εισαγγελέα, βάσει της υφιστάμενης νομολογίας του Δικαστηρίου, και, επομένως, δεν παρουσίαζε ιδιαίτερη πολυπλοκότητα.

37      Όσον αφορά, κατά τρίτον, τα διακυβευόμενα στο πλαίσιο της διαφοράς οικονομικά συμφέροντα των διαδίκων, επισημαίνεται ότι η αίτηση αναιρέσεως είχε, για τη ΔΕΗ, οικονομική σημασία μη αμελητέα, δεδομένου ότι το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε, με την αναιρεσιβληθείσα απόφαση, την προσφυγή που είχε ασκήσει η Μυτιληναίος με αίτημα την ακύρωση της αποφάσεως με την οποία η Επιτροπή είχε κρίνει ότι η τελευταία είχε λάβει κρατική ενίσχυση ύψους 17,4 εκατομμυρίων ευρώ διά της εφαρμογής από τη ΔΕΗ προτιμησιακού τιμολογίου για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στην υψηλή τάση κατά το επίμαχο χρονικό διάστημα, ήτοι από τον Ιανουάριο του 2007 έως τον Μάρτιο του 2008, κατά παράβαση του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ.

38      Όσον αφορά, κατά τέταρτον και τελευταίον, τον όγκο της εργασίας που απαιτήθηκε για την αναιρετική διαδικασία, οι διάδικοι διαφωνούν, αφενός, ως προς τον αριθμό των ωρών που ήταν αναγκαίες για τη σύνταξη, εκ μέρους των συμβούλων της ΔΕΗ, του υπομνήματος αντικρούσεως, του υπομνήματος ανταπαντήσεως, για την προετοιμασία ενόψει της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως ενώπιον του Δικαστηρίου και την παράσταση σε αυτή και, αφετέρου, ως προς την ωριαία αμοιβή των εν λόγω συμβούλων.

39      Από την ανάγνωση της αιτήσεως καθορισμού των δικαστικών εξόδων, σε συνδυασμό με τα παραρτήματα αυτής, προκύπτει ότι για την αναιρετική διαδικασία χρειάστηκαν 598,9 ώρες εργασίας εκ μέρους των συμβούλων της ΔΕΗ, οι οποίες κατανέμονται, κατά βάση, σε τρεις επιμέρους εργασίες, ήτοι, πρώτον, τη μελέτη της αιτήσεως αναιρέσεως της Μυτιληναίος, της αναιρεσιβληθείσας αποφάσεως, της μνημονευθείσας νομολογίας και της σχετικής εθνικής νομοθεσίας για τους σκοπούς της σύνταξης του υπομνήματος αντικρούσεως (284,5 ώρες), δεύτερον, τη σύνταξη και την τακτοποίηση του υπομνήματος ανταπαντήσεως καθώς και τη σύνταξη αιτήσεως για τη διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεως ενώπιον του Δικαστηρίου (166,6 ώρες) και, τρίτον, την προετοιμασία για τη συμμετοχή και τη συμμετοχή στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου (147,8 ώρες). Οι τρεις αυτές επιμέρους εργασίες πραγματοποιήθηκαν από πλείονες δικηγόρους και συνεργάτες που χρέωναν ωριαίες αμοιβές από 250 έως 300 ευρώ.

40      Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί ότι, μολονότι κατ’ αρχήν μπορεί να αναζητηθεί η αμοιβή ενός μόνον εκπροσώπου, συμβούλου ή δικηγόρου, ενδέχεται, αναλόγως των ιδιαίτερων περιστάσεων κάθε υποθέσεως και πρωτίστως της πολυπλοκότητάς της, να γίνει δεκτό ότι εμπίπτει στην έννοια των «αναγκαίων εξόδων», κατ’ άρθρο 144, στοιχείο βʹ, του Κανονισμού Διαδικασίας, η αμοιβή περισσότερων δικηγόρων (διάταξη της 21ης Δεκεμβρίου 2023, Missir Mamachi di Lusignano κατά Επιτροπής, C‑54/20 P‑DEP, EU:C:2023:1032, σκέψη 38 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

41      Εξ αυτού συνάγεται ότι, κατά τον καθορισμό του ποσού των δυνάμενων να αναζητηθούν εξόδων, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο συνολικός αριθμός ωρών εργασίας που μπορούν να κριθούν αντικειμενικώς απαραίτητες για τη διαδικασία, ανεξαρτήτως του αριθμού δικηγόρων μεταξύ των οποίων κατανεμήθηκε η εν λόγω εργασία (διάταξη της 21ης Δεκεμβρίου 2023, Missir Mamachi di Lusignano κατά Επιτροπής, C‑54/20 P‑DEP, EU:C:2023:1032, σκέψη 39 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

42      Εξάλλου, καίτοι ωριαίες αμοιβές που κυμαίνονται μεταξύ 250 και 300 ευρώ ανάλογα με τον εκάστοτε δικηγόρο δεν φαίνονται εξαιρετικά υπερβολικές λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων της υποθέσεως, υπενθυμίζεται ότι δικηγόροι των οποίων οι υπηρεσίες χρεώνονται με μέση ωριαία αμοιβή άνω των 200 ευρώ πρέπει να διαθέτουν υψηλή εξειδίκευση και επαγγελματική εμπειρία και αναμένεται από αυτούς να χειρίζονται τις υποθέσεις που τους ανατίθενται με αποτελεσματικότητα και ταχύτητα. Επομένως, η συνεκτίμηση τέτοιου ύψους αμοιβής πρέπει να αντισταθμίζεται από αυστηρή εκτίμηση του συνολικού αριθμού των ωρών εργασίας που ήταν αναγκαίες για τους σκοπούς της ένδικης διαδικασίας (διάταξη της 21ης Φεβρουαρίου 2022, OZ κατά ΕΤΕπ, C‑558/17 P‑DEP, EU:C:2022:140, σκέψη 38 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

43      Περαιτέρω, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι, εν προκειμένω, οι δικηγόροι της ΔΕΗ την είχαν εκπροσωπήσει καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας στο πλαίσιο των τριών υποθέσεων που προηγήθηκαν της αιτήσεως αναιρέσεως επί της οποίας εκδόθηκε η αναιρεσιβληθείσα απόφαση. Επομένως, κατά το στάδιο της αιτήσεως αναιρέσεως, διέθεταν ήδη ενδελεχή γνώση της υποθέσεως, γεγονός ικανό να καταστήσει ευχερέστερη την εργασία τους και να μειώσει τον χρόνο που έπρεπε να αφιερώσουν στη μελέτη της αιτήσεως αναιρέσεως, στη σύνταξη του υπομνήματος αντικρούσεως και του υπομνήματος ανταπαντήσεως καθώς και στην προετοιμασία για την παράσταση στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου (πρβλ. διάταξη της 4ης Οκτωβρίου 2022, Freistaat Bayern κατά Bundesverband Souvenir – Geschenke – Ehrenpreise, C‑488/16 P‑DEP, EU:C:2022:768, σκέψη 27 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

44      Υπό τις συνθήκες αυτές, και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, όπως διαπιστώθηκε στη σκέψη 36 της παρούσας διατάξεως, η αίτηση αναιρέσεως δεν παρουσίαζε, εν τέλει, ιδιαίτερη πολυπλοκότητα, ο συνολικός αριθμός των ωρών που απασχολήθηκαν οι σύμβουλοι της ΔΕΗ, ήτοι 598,9 ώρες με χρέωση 166 690,50 ευρώ, φαίνεται να υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως αντικειμενικώς αναγκαίο για τους σκοπούς της αναιρετικής διαδικασίας.

45      Το ποσό των δικαστικών εξόδων που μπορούν να αναζητηθούν ως αμοιβή των δικηγόρων της ΔΕΗ στο πλαίσιο της αναιρετικής διαδικασίας πρέπει να καθοριστεί κατά δίκαιη κρίση σε 37 700 ευρώ.

46      Όσον αφορά τα λοιπά έξοδα πέραν των δικηγορικών αμοιβών, η ΔΕΗ ζητεί να της αποδοθεί ποσό ύψους 2 620,60 ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει, αφενός, ποσό ύψους 986,75 ευρώ για τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν οι δικηγόροι της στο πλαίσιο συναντήσεων με τους συμβούλους της και, αφετέρου, ποσό ύψους 1 633,85 ευρώ για τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής στο Λουξεμβούργο, στα οποία υποβλήθηκαν οι τρεις σύμβουλοί της προκειμένου να παραστούν κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου.

47      Συναφώς, διαπιστώνεται ότι από τις ενδείξεις που παρέσχε η ΔΕΗ δεν καθίσταται δυνατό να συναχθεί ότι το σύνολο των εξόδων αυτών ήταν πράγματι αναγκαία. Συγκεκριμένα, η ΔΕΗ δεν εξηγεί σε ποιον βαθμό ορισμένα έξοδα, πέραν εκείνων που συνδέονταν με τη μετακίνηση προς παράσταση στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου, ήταν αναγκαία για τους σκοπούς της αναιρετικής διαδικασίας. Επιπλέον, δεδομένης της φύσεως της υποθέσεως, η παρουσία τριών δικηγόρων κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως απαραίτητη για την προάσπιση των συμφερόντων της ΔΕΗ. Επομένως, το ποσό των λοιπών εξόδων πέραν των δικηγορικών αμοιβών πρέπει να καθοριστεί κατ’ αποκοπήν σε 800 ευρώ.

48      Όσον αφορά τα σχετικά με την παρούσα διαδικασία δικαστικά έξοδα, αρκεί η επισήμανση ότι μια αίτηση καθορισμού των δικαστικών εξόδων έχει μάλλον τυποποιημένο χαρακτήρα και δεν παρουσιάζει, κατ’ αρχήν, καμία δυσχέρεια (διάταξη της 4ης Οκτωβρίου 2022, Freistaat Bayern κατά Bundesverband Souvenir – Geschenke – Ehrenpreise, C‑488/16 P‑DEP, EU:C:2022:768, σκέψη 36). Επομένως, το ποσό των 8 000 ευρώ που ζητεί η ΔΕΗ για την παρούσα διαδικασία φαίνεται προδήλως δυσανάλογο και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιστοιχεί σε αντικειμενικώς αναγκαία στο σύνολό τους έξοδα για την υπεράσπιση της ΔΕΗ.

49      Υπό τις συνθήκες αυτές, το ποσό των εξόδων που μπορούν να αναζητηθούν για την παρούσα διαδικασία καθορισμού των δικαστικών εξόδων πρέπει να καθοριστεί σε 1 500 ευρώ.

50      Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, το ποσό των δικαστικών εξόδων το οποίο η ΔΕΗ μπορεί να αναζητήσει από τη Μυτιληναίος, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών με την παρούσα διαδικασία καθορισμού των δικαστικών εξόδων, καθορίζεται κατά δίκαιη κρίση σε 40 000 ευρώ.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (έβδομο τμήμα) διατάσσει:

Καθορίζει το συνολικό ποσό των δικαστικών εξόδων το οποίο η Μυτιληναίος Ανώνυμος Εταιρία – Όμιλος Επιχειρήσεων οφείλει να αποδώσει στη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΑΕ (ΔΕΗ) για την υπόθεση C‑332/18 P σε 40 000 ευρώ.

Λουξεμβούργο, 17 Μαΐου 2024.

*      Γλώσσα διαδικασίας: η ελληνική.