This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52025DC0065
REPORT FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL on the assessment of possibilities of streamlining and simplifying the process of applying a capacity mechanism under Chapter IV of Regulation (EU) 2019/943, in accordance with Article 69(3) of Regulation (EU) 2019/943
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την αξιολόγηση των δυνατοτήτων εξορθολογισμού και απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμού ισχύος βάσει του κεφαλαίου IV του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, σύμφωνα με το άρθρο 69 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την αξιολόγηση των δυνατοτήτων εξορθολογισμού και απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμού ισχύος βάσει του κεφαλαίου IV του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, σύμφωνα με το άρθρο 69 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943
COM/2025/65 final
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 3.3.2025
COM(2025) 65 final
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
σχετικά με την αξιολόγηση των δυνατοτήτων εξορθολογισμού και απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμού ισχύος βάσει του κεφαλαίου IV του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943, σύμφωνα με το άρθρο 69 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943
1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ
O κανονισμός (ΕΕ) 2024/1747 1 , της 13ης Ιουνίου 2024, τροποποίησε τους κανονισμούς (ΕΕ) 2019/942 και (ΕΕ) 2019/943 όσον αφορά τη βελτίωση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης. Σύμφωνα με το άρθρο 69 παράγραφος 3 του τροποποιημένου κανονισμού (ΕΕ) 2019/943 (στο εξής: κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στο εξής: Επιτροπή) εκδίδει έκθεση στην οποία προβαίνει σε αξιολόγηση των δυνατοτήτων εξορθολογισμού και απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμού ισχύος και υποβάλλει προτάσεις με σκοπό την απλούστευση της διαδικασίας αξιολόγησης των μηχανισμών ισχύος, κατά περίπτωση. Το άρθρο 69 παράγραφος 3 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια έχει ως εξής:
«Έως τις 17 Ιανουαρίου 2025, Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λεπτομερή έκθεση στην οποία προβαίνει σε αξιολόγηση των δυνατοτήτων εξορθολογισμού και απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμού ισχύος βάσει του κεφαλαίου IV, ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη μπορούν να αντιμετωπίζουν εγκαίρως τα προβλήματα επάρκειας. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή ζητεί από τον ACER να τροποποιήσει τη μεθοδολογία για την αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που αναφέρεται στο άρθρο 23 σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 27, ανάλογα με την περίπτωση.
Έως τις 17 Απριλίου 2025, η Επιτροπή υποβάλλει, μετά από διαβούλευση με τα κράτη μέλη, προτάσεις με σκοπό τον εξορθολογισμό και την απλούστευση της διαδικασίας αξιολόγησης των μηχανισμών ισχύος, κατά περίπτωση.».
Στην παρούσα έκθεση αξιολογούνται οι δυνατότητες εξορθολογισμού και απλούστευσης της διαδικασίας εφαρμογής μηχανισμού ισχύος βάσει του κεφαλαίου IV του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια.
2.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΙΣΧΥΟΣ
2.1Πλαίσιο της ΕΕ που απορρέει από τον κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια και τις ΚΓΕΚΕΠ
Με το κεφάλαιο IV του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια θεσπίστηκαν απαιτήσεις για την αιτιολόγηση των μηχανισμών ισχύος και κανόνες για την εφαρμογή των εν λόγω μέτρων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι μηχανισμοί ισχύος δεν στρεβλώνουν αδικαιολόγητα την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης και ότι δεν θεσπίζονται ως υποκατάστατο των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων της αγοράς στα κράτη μέλη 2 .
Το πλαίσιο της ΕΕ για τους μηχανισμούς ισχύος θεσπίστηκε με σκοπό να καταστεί δυνατή και να συντονιστεί καλύτερα η εισαγωγή ενός προσωρινού πρόσθετου εργαλείου, το οποίο θα εξασφαλίζει τη δυνατότητα παροχής επαρκούς (καθώς και ευέλικτης) ισχύος από το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη της ζήτησης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, μεταξύ άλλων προκειμένου να στηριχθεί η απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος και να ενσωματωθεί η αυξανόμενη ανάπτυξη μεταβλητών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπλέον, έχουν ανακύψει πρόσθετες ανησυχίες όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια μετά την πρωτοφανή ενεργειακή κρίση με την οποία βρέθηκε αντιμέτωπη η Ένωση τα τελευταία έτη. Η εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που δημιούργησε η κρίση, καθώς έδωσε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να βασίζονται το ένα στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας από το άλλο. Στον απόηχο της κρίσης και υπό το πρίσμα της ανανεωμένης φιλοδοξίας όσον αφορά την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τους στόχους της ΕΕ για την απανθρακοποίηση, η χρήση άρτια σχεδιασμένων μηχανισμών ισχύος μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της επάρκειας των πόρων, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, διευκολύνοντας την ανάπτυξη των τεχνολογιών με τη χαμηλότερη ένταση άνθρακα και ελαχιστοποιώντας το κόστος για τους καταναλωτές. Οι κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας συμπληρώνονται από τις διατάξεις της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, και συγκεκριμένα από το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων που προβλέπεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας (στο εξής: ΚΓΕΚΕΠ) 3 , οι οποίες εφαρμόζονται στα μέτρα για την ασφάλεια του εφοδιασμού που περιλαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών ισχύος.
Ειδικότερα, το πλαίσιο της ΕΕ για την επάρκεια των πόρων και τους μηχανισμούς ισχύος μπορεί να συνοψιστεί ως εξής (κεφάλαιο IV του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια και τμήμα 4.8 των ΚΓΕΚΕΠ):
2.1.1Αδυναμίες της αγοράς και καταλληλότητα
Σύμφωνα με το άρθρο 20 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, τα κράτη μέλη με διαπιστωμένα ζητήματα επάρκειας υποχρεούνται να καταρτίσουν σχέδιο εφαρμογής, στο οποίο καθορίζεται ο τρόπος με τον οποίο προτίθενται να αντιμετωπίσουν τα βαθύτερα αίτια του ζητήματος επάρκειας μέσω μεταρρυθμίσεων της αγοράς, και να το υποβάλουν στην Επιτροπή για εξέταση. Τα κράτη μέλη οφείλουν να παρακολουθούν την υλοποίηση των σχεδίων εφαρμογής τους και να δημοσιεύουν τα αποτελέσματα σε ετήσιες εκθέσεις.
2.1.2Αναγκαιότητα και αναλογικότητα
Τα κράτη μέλη θεσπίζουν στόχο για την ασφάλεια του εφοδιασμού, ο οποίος είναι γνωστός και ως πρότυπο αξιοπιστίας, σύμφωνα με τους κανόνες που περιγράφονται λεπτομερώς στο άρθρο 25 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια. Το πρότυπο αξιοπιστίας προκύπτει βάσει οικονομικής ανάλυσης και θέτει όριο στην επιδότηση της πλεονάζουσας ικανότητας εις βάρος του ανταγωνισμού και των χρημάτων των Ευρωπαίων φορολογουμένων, όταν το κόστος της πρόσθετης ισχύος υπερβαίνει την κοινωνική ευημερία που διασφαλίζει η εν λόγω ισχύς. Για τον σκοπό αυτό, ο κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια αναθέτει στο ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας να εκπονήσει μεθοδολογία για τον υπολογισμό της αξίας της απώλειας φορτίου (VoLL), του κόστους νέας εισόδου (CONE) και του προτύπου αξιοπιστίας 4 . Η μεθοδολογία εγκρίθηκε από τον ACER τον Οκτώβριο του 2020.
Η ανάγκη για μηχανισμό ισχύος και το επίπεδο της προς προμήθεια ισχύος θα πρέπει να εκτιμώνται βάσει αξιολόγησης της επάρκειας 5 . Για τον σκοπό αυτό, ο κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια αναθέτει στο ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας να εκπονήσει μεθοδολογία για την αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων στην Ευρώπη (στο εξής: μεθοδολογία ERAA 6 ), η οποία εγκρίθηκε από τον ACER τον Οκτώβριο του 2020. Με βάση την εν λόγω μεθοδολογία, το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας υποβάλλει ετησίως πρόταση για την ετήσια αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο (στο εξής: ERAA), η οποία πρέπει να εγκρίνεται από τον ACER. Σύμφωνα με το άρθρο 24 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να βασίζουν τους μηχανισμούς ισχύος τους σε εθνικές αξιολογήσεις της επάρκειας των πόρων (στο εξής: NRAA), οι οποίες θα πρέπει, ωστόσο, να βασίζονται στη μεθοδολογία ERAA και υπόκεινται σε εξέταση από τον ACER, σε περίπτωση που τα πορίσματά τους αποκλίνουν από εκείνα της ERAA.
Ο όγκος του οποίου γίνεται προμήθεια σε συνάρτηση με τις τιμές της ισχύος θα πρέπει να καθορίζεται κατά τρόπο ώστε ο όγκος του οποίου γίνεται προμήθεια να μην υπερβαίνει το πρότυπο αξιοπιστίας.
2.1.3Χαρακτηριστικά σχεδιασμού
Το ισχύον πλαίσιο της ΕΕ για τους μηχανισμούς ισχύος καθορίζει ορισμένες απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται. Ειδικότερα:
-Η στήριξη θα πρέπει να κατανέμεται (και το επίπεδο στήριξης να καθορίζεται) μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών (άρθρο 22 παράγραφος 1 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια).
-Ο σχεδιασμός του μηχανισμού ισχύος θα πρέπει να διασφαλίζει την επιλεξιμότητα όλων των τεχνολογιών που πληρούν αντικειμενικές τεχνικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Όλες αυτές οι τεχνολογίες θα πρέπει να είναι επιλέξιμες για συμμετοχή χωρίς διακρίσεις (άρθρο 22 παράγραφος 1 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια). Πιο πρόσφατα θεσπίστηκε διάταξη με σκοπό να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο προσαρμογής του σχεδιασμού των μηχανισμών ισχύος για την προώθηση ευέλικτων πόρων χωρίς ορυκτά καύσιμα, όπως η απόκριση ζήτησης και η αποθήκευση (άρθρο 19ζ του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια).
-Οι απαιτήσεις διαθεσιμότητας (και οι σχετικές κυρώσεις) θα πρέπει να επαρκούν για την παροχή αμοιβής που προσφέρει κίνητρα για τη διασφάλιση διαθεσιμότητας σε περιόδους αναμενόμενης καταπόνησης του συστήματος (η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απότομες αυξήσεις των τιμών σε περίπτωση που το σύστημα δεν διαθέτει επαρκή ευελιξία) και να είναι αναλογικές προς την υπηρεσία που παρέχεται στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας (άρθρο 22 παράγραφος 1 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια).
-Οι μηχανισμοί ισχύος θα πρέπει να επιτρέπουν τη συμμετοχή δυναμικοτήτων από άλλες χώρες (άρθρο 26 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια). Για τον σκοπό αυτό, ο κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια αναθέτει στο ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας να εκπονήσει μεθοδολογία που καθιστά δυνατή τη διασυνοριακή συμμετοχή σε μηχανισμούς ισχύος 7 , η οποία εγκρίθηκε από τον ACER το 2020.
-Η συμμετοχή των τεχνολογιών ορυκτών καυσίμων περιορίζεται από ένα όριο εκπομπών (άρθρο 22 παράγραφος 4 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια). Πιο πρόσφατα, θεσπίστηκε παρέκκλιση για τις τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων των οποίων οι εκπομπές υπερβαίνουν το όριο (άρθρο 64 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια). Αν χορηγηθεί, η παρέκκλιση επιτρέπει τη συμμετοχή πόρων που υπερβαίνουν το όριο εκπομπών σε μηχανισμούς ισχύος έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
-Όταν πρόκειται για στρατηγικό απόθεμα, θα πρέπει να είναι σαφές ότι η δυναμικότητα που αποτελεί αντικείμενο σύμβασης των στρατηγικών αποθεμάτων δεν θα συμμετέχει στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, ακόμη και σε περιπτώσεις στις οποίες οι τιμές είναι υψηλές (άρθρο 22 παράγραφος 2 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια).
2.2Τρέχουσα διαδικασία έγκρισης
Τα βήματα που απαιτούνται βάσει του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια και των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις πραγματοποιούνται συνήθως παράλληλα ώστε να διευκολύνεται η ταχεία έγκριση:
1.Το κράτος μέλος υποβάλλει στην Επιτροπή σχέδιο μεταρρύθμισης της αγοράς (σχέδιο εφαρμογής), στο οποίο εξηγείται ο τρόπος με τον οποίον το κράτος μέλος προτίθεται να επιλύσει αδυναμίες της αγοράς ή ρυθμιστικές στρεβλώσεις. Η Επιτροπή γνωμοδοτεί εντός τεσσάρων μηνών από την επίσημη υποβολή του σχεδίου (άρθρο 20 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια) 8 .
2.Το κράτος μέλος θα πρέπει να αιτιολογήσει την ανάγκη και την αναλογικότητα του μηχανισμού ισχύος με βάση τα ακόλουθα δύο στοιχεία:
-αξιολόγηση της επάρκειας. Η αξιολόγηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη χρήση της ERAA, η οποία έχει εγκριθεί από τον ACER. Σε περίπτωση που ένα κράτος μέλος επιθυμεί να βασιστεί σε NRAA, οι παραδοχές, η μεθοδολογία και τα αποτελέσματα πρέπει να επαληθευτούν από την Επιτροπή προτού εγκριθεί η απόφαση κρατικής ενίσχυσης. Πιο συγκεκριμένα, όταν στην NRAA διαπιστώνεται ένα πρόβλημα το οποίο δεν είχε εντοπιστεί στην ERAA, το κράτος μέλος υποβάλλει 9 την οικεία NRAA στον ACER και ο ACER γνωμοδοτεί εντός 2 μηνών σχετικά με το κατά πόσον οι διαφορές μεταξύ της εθνικής και της ευρωπαϊκής αξιολόγησης είναι δικαιολογημένες (άρθρο 24 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια), και
-στόχο για την ασφάλεια του εφοδιασμού (πρότυπο αξιοπιστίας), που υπολογίζεται βάσει του άρθρου 25 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια και της μεθοδολογίας του ACER για τον υπολογισμό της αξίας απώλειας φορτίου, του κόστους νέας εισόδου και του προτύπου αξιοπιστίας (άρθρο 23 παράγραφος 6 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια). Το πρότυπο αξιοπιστίας και η μεθοδολογία του πρέπει να επαληθευτούν από την Επιτροπή πριν από την έκδοση της απόφασης κρατικής ενίσχυσης.
3.Το κράτος μέλος πρέπει να κοινοποιήσει τον μηχανισμό ισχύος στην Επιτροπή για τη διενέργεια αξιολόγησης βάσει των ενωσιακών κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.
3.ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΕΕ ΚΑΙ ΚΥΡΙΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ
Το πλαίσιο της ΕΕ για τους μηχανισμούς ισχύος εγκρίθηκε το 2019 και έκτοτε απαιτεί την πραγματοποίηση ορισμένων σταδίων για την πλήρη εφαρμογή του πλαισίου (δηλαδή την εκπόνηση ενωσιακών μεθοδολογιών που συνδέονται με τους μηχανισμούς ισχύος 10 ). Μπορούν να αντληθούν διδάγματα από τα εργαστήρια της Επιτροπής, την πρακτική για τις κρατικές ενισχύσεις και τις εκθέσεις παρακολούθησης της ασφάλειας εφοδιασμού του ACER 11 . Στα διδάγματα αυτά περιλαμβάνονται η διάρκεια και η πολυπλοκότητα της διαδικασίας εφαρμογής ενός μηχανισμού ισχύος.
Η παρούσα έκθεση βασίζεται στη σχετική πρακτική που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη κατά την εξέταση, έγκριση και λειτουργία ενός μηχανισμού ισχύος μετά την έκδοση του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, καθώς και στη σχετική πρακτική που ακολουθεί η Επιτροπή στις περιπτώσεις αυτές. Από την έναρξη ισχύος του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, η Επιτροπή έχει εκδώσει αποφάσεις κρατικής ενίσχυσης σχετικά με δύο καθεστώτα (Βέλγιο 12 , Φινλανδία 13 ). Διεξάγει δε με ορισμένα κράτη μέλη συζητήσεις κατά το στάδιο πριν από την κοινοποίηση σχετικά με τα αντίστοιχα καθεστώτα τους.
Η έκθεση βασίζεται επίσης στις παρατηρήσεις που υπέβαλαν τα ενδιαφερόμενα μέρη στην Επιτροπή στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την πρότασή της σχετικά με τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας 14 , η οποία συνοψίζεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την πρόταση της Επιτροπής 15 .
Στις 22 Μαΐου 2023 και στις 7 Ιουνίου 2023 η Επιτροπή διοργάνωσε δύο εργαστήρια με τα κράτη μέλη με θέμα «Εξορθολογισμός του πλαισίου της ΕΕ για τους μηχανισμούς ισχύος». Τα εργαστήρια εστίασαν ιδίως στην τρέχουσα μεθοδολογία ERAA και στη διαδικασία έγκρισης των μηχανισμών ισχύος. Το περιεχόμενο των εργαστηρίων αυτών παρουσιάστηκε επίσης από την Επιτροπή και τον ACER στο ευρωπαϊκό φόρουμ ηλεκτρικής ενέργειας στις 8 Ιουνίου 2023 και στις 27 Μαΐου 2024. Στο φόρουμ εκφράστηκε ικανοποίηση για την πρωτοβουλία με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας έγκρισης των μηχανισμών ισχύος και την απλούστευση της μεθοδολογίας ERAA 16 .
Τέλος, στην παρούσα έκθεση αναλύονται ορισμένα ζητήματα που τέθηκαν από τους συννομοθέτες στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την πρόταση μεταρρύθμισης του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω των οποίων η Επιτροπή όφειλε να καταρτίσει την παρούσα έκθεση.
3.1Αδυναμίες της αγοράς και καταλληλότητα
Η Επιτροπή έχει καταρτίσει και έχει εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές 17 προς τα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο κατάρτισης των σχεδίων εφαρμογής τους. Κατά την αξιολόγηση των σχεδίων, η Επιτροπή ζητεί τη γνώμη των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που προτείνουν τα κράτη μέλη και πραγματοποιεί συναντήσεις ή γραπτές ανταλλαγές απόψεων με τα κράτη μέλη προκειμένου να αποσαφηνιστούν ερωτήματα ή ζητήματα, αν και εφόσον ανακύπτουν.
Οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής μπορούν να διευκολύνουν τα κράτη μέλη κατά την ανάλυση πιθανών ρυθμιστικών στρεβλώσεων και αδυναμιών της αγοράς. Η δομή που προτείνεται στις κατευθυντήριες γραμμές έδωσε επίσης στην Επιτροπή τη δυνατότητα να κατανοήσει καλύτερα τη λειτουργία και τα ειδικά προβλήματα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο αντίστοιχο κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή είναι σε θέση να εκδίδει ταχύτερα τη γνώμη της επί του σχεδίου. Μέχρι στιγμής, πολλά κράτη μέλη (12 από τα 27 18 ) έχουν παραλάβει ήδη γνώμες της Επιτροπής επί των σχεδίων εφαρμογής τους.
3.2Αναγκαιότητα και αναλογικότητα
Η μεθοδολογία του ACER για την αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο εγκρίθηκε από τον ACER το 2020. Η εκπόνηση ERAA σύμφωνα με τη μεθοδολογία ERAA απαιτούσε σταδιακή εφαρμογή από το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας. Παρότι το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας σημείωσε σημαντική πρόοδο όσον αφορά την εκπόνηση της ERAA, ο ACER δεν ενέκρινε τις ERAA του 2021 και του 2022, κυρίως λόγω έλλειψης συνέπειας και αξιοπιστίας της αξιολόγησης. Το 2024 ήταν η πρώτη φορά που ο ACER ενέκρινε την ERAA του 2023, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η αξιολόγηση έφθασε σε επίπεδο αξιοπιστίας το οποίο επιτρέπει στους υπευθύνους λήψης αποφάσεων να βασίζονται στα αποτελέσματά της.
Ορισμένα κράτη μέλη 19 άσκησαν κριτική σχετικά με την πολυπλοκότητα της μεθοδολογίας ERAA και το γεγονός ότι, σύμφωνα με την τρέχουσα μεθοδολογία, θα πρέπει να χρησιμοποιείται το «κεντρικό σενάριο αναφοράς» της ERAA (με δύο παραλλαγές —με και χωρίς μηχανισμούς ισχύος) για τον εντοπισμό προβλημάτων επάρκειας. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η μεθοδολογία ERAA βασίζεται στη λεγόμενη «πιθανολογική» αξιολόγηση, στην οποία λαμβάνεται ήδη υπόψη η ύπαρξη πολλαπλών σεναρίων και η πιθανότητα πραγμάτωσής τους. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα κράτη μέλη θεωρούν ότι η ύπαρξη ενός μόνο κεντρικού σεναρίου αναφοράς για την απεικόνιση της μελλοντικής πορείας είναι υπερβολικά περιοριστική, καθώς μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι παρουσιάζεται «μία και μόνο αλήθεια» για το μέλλον και ότι δίνεται λιγότερη έμφαση σε εναλλακτικές πορείες. Επί του παρόντος, ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους εκφράζονται επικριτικές απόψεις για το κεντρικό σενάριο αναφοράς είναι ότι βασίζεται στην παραδοχή ότι οι στόχοι των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (στο εξής: ΕΣΕΚ) θα επιτευχθούν πλήρως, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι ενδέχεται να προκύψουν καθυστερήσεις κατά την εφαρμογή των μέτρων που περιγράφονται στα σχέδια και ότι οι εν λόγω καθυστερήσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν την επάρκεια του συστήματος. Ο κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια αναφέρεται σε «κεντρικά σενάρια αναφοράς». Η διατύπωση αυτή αφήνει περιθώρια για την εισαγωγή πρόσθετου κεντρικού σεναρίου αναφοράς που απεικονίζει διαφορετικό ρυθμό ενεργειακής μετάβασης. Το σενάριο αυτό, ωστόσο, θα πρέπει να αντιπροσωπεύει μια πιθανή απεικόνιση της μελλοντικής κατάστασης που θα επιτρέπει τη λήψη αποφάσεων κρατικής ενίσχυσης, οι οποίες θα βασίζονται στα εν λόγω κεντρικά σενάρια για την αιτιολόγηση της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας των μηχανισμών ισχύος.
Επειδή τα αποτελέσματα της ERAA δεν ήταν διαθέσιμα πριν από το 2024, τα κράτη μέλη έπρεπε να βασιστούν στις NRAA (οι οποίες πρέπει να βασίζονται στην ίδια μεθοδολογία του ACER στην οποία βασίζεται και η ERAA) για να αιτιολογήσουν τους οικείους μηχανισμούς ισχύος κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου και να καθορίσουν το μέγεθός τους. Σύμφωνα με την έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2023 20 , ορισμένα κράτη μέλη έχουν υποβληθεί σε ολοκληρωμένες αξιολογήσεις της επάρκειας, αλλά ο ACER επισήμανε επίσης ότι άλλα κράτη μέλη ενδέχεται να έχουν εφαρμόσει «υπεραπλουστευμένες» προσεγγίσεις που παρουσίαζαν σημαντική απόκλιση από τη μεθοδολογία του ACER. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2024, πολλά κράτη μέλη 21 συμπεριλαμβάνουν ήδη στις οικείες NRAA πρόσθετα σενάρια πέραν του κεντρικού σεναρίου αναφοράς, με τη μοντελοποίηση διαφορετικού ρυθμού ενεργειακής μετάβασης. Ορισμένα κράτη μέλη 22 συμπεριλαμβάνουν στις οικείες NRAA σενάρια που μοντελοποιούν μειωμένη διαθεσιμότητα πόρων ή μειωμένες δυναμικότητες δικτύου 23 , με τα οποία εκτιμώνται οι επιπτώσεις απίθανων συνθηκών που έχουν ισχυρό αντίκτυπο στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Τα σενάρια αυτά λαμβάνουν υπόψη αιτιοκρατικούς κινδύνους επιδείνωσης, σε αντίθεση με την πιθανολογική προσέγγιση που προβλέπεται στον κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια, η οποία αποδίδει τις πιθανότητες σε αβέβαια μελλοντικά γεγονότα. Τέλος, ο κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια προβλέπει ότι οι αξιολογήσεις της επάρκειας των πόρων μπορούν να λαμβάνουν υπόψη ευαισθησίες σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Ορισμένα κράτη μέλη 24 συμπεριλαμβάνουν στις οικείες NRAA τέτοιες ευαισθησίες.
Η μεθοδολογία του ACER για τον υπολογισμό των τιμών VoLL και CONE και του προτύπου αξιοπιστίας εγκρίθηκε από τον ACER το 2020. Βάσει της μεθοδολογίας αυτής, τα κράτη μέλη διεξάγουν μελέτες έρευνας σε διάφορες ομάδες καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να εκτιμήσουν αν οι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για ισχύ, καθώς και σε διάφορες ομάδες παρόχων ισχύος προκειμένου να εκτιμήσουν το κόστος της νέας ισχύος. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας του ACER σε εθνικό επίπεδο παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών 25 . Σε πρόσφατη συμβουλευτική μελέτη του ACER 26 διαπιστώθηκε ότι οι σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την τιμή VoLL (που αξιολογήθηκε με τη χρήση προσέγγισης βάσει έρευνας) και την τιμή CONE είναι πιθανό να μην εξηγούνται πλήρως από τις εθνικές ιδιαιτερότητες που αντικατοπτρίζουν τις διαρθρωτικές διαφορές στην οικονομία τους. Επισημαίνει πιθανές δυσκολίες εφαρμογής 27 , καθώς και την ποικιλομορφία των αποτελεσμάτων που συνδέονται με τη χρήση προσέγγισης βάσει έρευνας. Αυτά τα ζητήματα εφαρμογής μπορούν να οδηγήσουν σε αποκλίσεις, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν είτε σε υπερβολικές είτε σε ανεπαρκείς επενδύσεις στην ασφάλεια του εφοδιασμού. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας και η διεξαγωγή της μελέτης για τις τιμές VoLL και CONE και το πρότυπο αξιοπιστίας σε κάθε κράτος μέλος μπορεί να είναι εξίσου επαχθείς και δαπανηρές, ιδίως για τις μικρές εθνικές αρχές, οι οποίες είναι πιθανό να μη διαθέτουν τους πόρους και το προσωπικό που απαιτούνται για την εκτέλεση αυτής της διαδικασίας.
3.3Χαρακτηριστικά σχεδιασμού των μηχανισμών ισχύος
Με βάση τη σχετική πρακτική, η Επιτροπή διαπίστωσε τις ακόλουθες βασικές ελλείψεις στον σχεδιασμό των μηχανισμών ισχύος:
Πρώτον, ορισμένοι μηχανισμοί ισχύος περιέχουν απαιτήσεις όσον αφορά τον σχεδιασμό προϊόντος, οι οποίες μπορούν να δυσχεράνουν τη συμμετοχή νέων τεχνολογιών (όπως η απόκριση από την πλευρά της ζήτησης και η αποθήκευση), παγιώνοντας έτσι το υφιστάμενο μείγμα παραγωγής 28 . Στις απαιτήσεις αυτές περιλαμβάνονται, για παράδειγμα: απαιτήσεις διαθεσιμότητας και περιοριστικοί συντελεστές απομείωσης (δηλαδή το ποσοστό της εγκατεστημένης ισχύος της μονάδας να χαρακτηρίζει την πραγματική της ισχύ), ελάχιστες επιλέξιμες δυναμικότητες, απαιτήσεις παρατεταμένων περιόδων διαρκούς παράδοσης και ελάχιστο μέγεθος υποβολής προσφοράς.
Δεύτερον, σε ορισμένους μηχανισμούς ισχύος είναι σημαντικό να προωθούνται νέες είσοδοι (π.χ. με την παροχή μακροπρόθεσμων συμβάσεων), διαδικασία που μπορεί να είναι χρονοβόρα στην πράξη. Σύμφωνα με την έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2024, οι κύριοι δικαιούχοι της στήριξης είναι οι κατεστημένες εταιρείες ως «παραδοσιακοί» πάροχοι ισχύος. Πιο συγκεκριμένα, οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο είναι οι κύριοι δικαιούχοι των μηχανισμών ισχύος από το 2022 και μετά, με επόμενους στη σειρά τους πυρηνικούς και τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς 29 . Από την άλλη πλευρά, οι μη παραδοσιακοί πάροχοι ισχύος, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η αποθήκευση και η απόκριση ζήτησης, αντιστοιχούν σε μικρό ποσοστό της ισχύος για την οποία λαμβάνεται αμοιβή από μηχανισμούς ισχύος, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζουν θετική τάση ανάπτυξης 30 . Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι μηχανισμοί ισχύος που καλύπτουν ολόκληρη την αγορά αντικατοπτρίζουν το μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας και το μεγαλύτερο μέρος της αμοιβής διατίθεται στους υφιστάμενους πόρους της αγοράς.
Τρίτον, ορισμένες φορές οι μηχανισμοί ισχύος δεν επιτρέπουν την αποτελεσματική συμμετοχή διασυνοριακών πόρων σε ισότιμη βάση με τους εγχώριους παρόχους ισχύος, όπως απαιτείται από τον κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια 31 . Με εξαίρεση τον μηχανισμό ισχύος της Πολωνίας, η εφαρμογή του πλαισίου για την άμεση διασυνοριακή συμμετοχή είτε εκκρεμεί (Βέλγιο, Γαλλία και Ιρλανδία) είτε είναι απλουστευμένη (Ιταλία) στους υπόλοιπους μηχανισμούς ισχύος που καλύπτουν ολόκληρη την αγορά. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες 32 , αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το ισχύον πλαίσιο για τη διασυνοριακή συμμετοχή, συμπεριλαμβανομένων των μεθοδολογιών που ανέπτυξε ο ACER, είναι πολύπλοκο και δυσεφάρμοστο. Επιπροσθέτως, ο κανονισμός για την ηλεκτρική ενέργεια ορίζει ότι η μέγιστη επιτρεπόμενη ισχύς εισόδου (στο εξής: MEC) για τη συμμετοχή σε μηχανισμούς ισχύος θα πρέπει να υπολογίζεται από τα περιφερειακά κέντρα συντονισμού (στο εξής: RCC) και να βασίζεται στις ετήσιες αξιολογήσεις ERAA. Έως το 2023 τα κράτη μέλη υπολόγιζαν τα ίδια τις τιμές MEC (δεδομένου ότι δεν είχε καθοριστεί η διαδικασία υπολογισμού στα RCC και δεν ήταν διαθέσιμα τα αποτελέσματα της ERAA). Το 2024 τα RCC εξέδωσαν για πρώτη φορά συστάσεις για τις τιμές MEC, με βάση τα αποτελέσματα της εγκεκριμένης ERAA του 2023. Ωστόσο, το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας διενεργεί επί του παρόντος πλήρη αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων μόνο για τέσσερα έτη-στόχους από τα δέκα έτη που αναφέρονται στον κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό δημιουργεί κενό δεδομένων για τον υπολογισμό των τιμών MEC.
Τέταρτον, στο πλαίσιο των μηχανισμών ισχύος των διαφόρων κρατών μελών εφαρμόζονται ανομοιογενείς κυρώσεις για την παροχή κινήτρων στους παρόχους ισχύος ώστε να εκπληρώνουν τις δεσμεύσεις τους. Τα υφιστάμενα καθεστώτα κυρώσεων στο πλαίσιο των μηχανισμών ισχύος δεν παρέχουν πάντοτε επαρκώς κατάλληλα κίνητρα ώστε να διασφαλίζεται πραγματικά η παροχή της υπηρεσίας που προβλέπεται στη σχετική σύμβαση 33 . Για παράδειγμα, οι κυρώσεις για καθυστερήσεις στην ανάπτυξη ισχύος ή για έλλειψη διαθεσιμότητας είναι κατά γενικό κανόνα πολύ χαμηλότερες από την τιμή VoLL που χρησιμοποιείται για τον καθορισμό του κόστους της έλλειψης ισχύος και την αιτιολόγηση των μηχανισμών ισχύος.
Τέλος, ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1747 (άρθρα 19ζ και 19η) επιτρέπει στα κράτη μέλη να θεσπίσουν καθεστώτα στήριξης της ευελιξίας χωρίς ορυκτά καύσιμα. Δεδομένου ότι ο στόχος που επιδιώκεται με τα εν λόγω καθεστώτα ευελιξίας μπορεί να αλληλεπικαλύπτεται με τους στόχους των μηχανισμών ισχύος, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αλληλεπίδραση μεταξύ των μηχανισμών ισχύος και των μέτρων ευελιξίας, ώστε να επιτυγχάνεται με τον πλέον οικονομικά αποδοτικό τρόπο το μείγμα αξιόπιστης και ευέλικτης απανθρακοποιημένης ισχύος που είναι αναγκαίο για το μελλοντικό ενεργειακό σύστημα.
3.4Δημόσια διαβούλευση, διαφάνεια και αξιολόγηση
Από την 1η Ιουλίου 2023 οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις επιβάλλουν στα κράτη μέλη την υποχρέωση να πραγματοποιούν δημόσια διαβούλευση, διάρκειας 4-6 εβδομάδων (ανάλογα με τον προϋπολογισμό του καθεστώτος), σχετικά με τυχόν μέτρα ασφάλειας του εφοδιασμού για τα οποία απαιτείται έγκριση κρατικής ενίσχυσης 34 . Η απαίτηση αυτή θεσπίστηκε (μαζί με παρόμοια απαίτηση για τα προγράμματα απανθρακοποίησης) με σκοπό να διασφαλιστεί ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι ενήμερα για τυχόν προγραμματιζόμενα μέτρα και ότι έχουν την ευκαιρία να ελέγξουν και να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με τον σχεδιασμό και τις βασικές παραμέτρους των προγραμματιζόμενων μηχανισμών ισχύος που χρηματοδοτούνται από το κράτος. Για παράδειγμα, με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα στους συμμετέχοντες στην αγορά να διατυπώσουν απόψεις σχετικά με τις απαιτήσεις προεπιλογής και διαθεσιμότητας ισχύος, καθώς και σχετικά με την επιβολή κυρώσεων, οι οποίες, όπως αναφέρεται ανωτέρω, ενδέχεται να λειτουργήσουν ως φραγμοί στη συμμετοχή ορισμένων πόρων, με συνέπεια τη μείωση του ανταγωνισμού και την αύξηση του κόστους. Ωστόσο, οι απαιτήσεις αυτές προσθέτουν επίσης ένα διαδικαστικό στάδιο για τις εθνικές αρχές που επιθυμούν να θεσπίσουν μηχανισμούς ισχύος.
3.5Διάρκεια της διαδικασίας έγκρισης
Τα κράτη μέλη έκριναν 35 ότι η διαδικασία έκδοσης αποφάσεων κρατικής ενίσχυσης σχετικά με τους μηχανισμούς ισχύος είναι χρονοβόρα. Η υφιστάμενη διαδικασία έγκρισης μηχανισμών ισχύος διαρκεί κατά κανόνα τουλάχιστον 6 μήνες. Ωστόσο, από τη σχετική πρακτική προκύπτει ότι οι συζητήσεις με τα κράτη μέλη κατά το στάδιο πριν από την κοινοποίηση διαρκούσαν συνήθως περισσότερο, δηλαδή έως και 2 έτη. Αυτό δεν οφειλόταν μόνο στον «πιλοτικό» χαρακτήρα των πρώτων διαδικασιών κατ’ εφαρμογή των νέων διατάξεων του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια (άρθρα 20-27), αλλά και στο γεγονός ότι κατά το στάδιο πριν από την κοινοποίηση ο σχεδιασμός του καθεστώτος βρίσκεται συνήθως ακόμη υπό διαμόρφωση: οι αρχικές ιδέες εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο συζήτησης εντός του κράτους μέλους, ενώ απαιτούνται συνήθως αρκετοί γύροι εσωτερικών ανταλλαγών απόψεων με ομάδες συμφερόντων σε εθνικό επίπεδο, καθώς και με τις υπηρεσίες της Επιτροπής, για την οριστικοποίηση του λεπτομερούς σχεδιασμού ενός μέτρου και τη διασφάλιση της συμμόρφωσής του με τις απαιτήσεις της ενωσιακής νομοθεσίας.
4.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΟΝ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ
4.1 Επανεξέταση της μεθοδολογίας του ACER για την ERAA
Σύμφωνα με το άρθρο 69 παράγραφος 3 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, η Επιτροπή, με βάση την εν λόγω έκθεση, ζητεί από τον ACER να τροποποιήσει τη μεθοδολογία για την ERAA, κατά περίπτωση. Για την αντιμετώπιση των ανησυχιών σχετικά με τη μεθοδολογία ERAA που περιγράφεται ανωτέρω, ο ACER (σε συνεργασία με το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας) θα πρέπει να επανεξετάσει τη μεθοδολογία του για την αξιολόγηση της επάρκειας στην Ένωση και να διερευνήσει το ενδεχόμενο επανεξέτασης της μεθοδολογίας για τον υπολογισμό των δεικτών μέτρησης της επάρκειας, ώστε να μειωθεί ο φόρτος εφαρμογής για τα κράτη μέλη και να διευκολυνθεί η εναρμονισμένη εφαρμογή του πλαισίου της ΕΕ.
Η μεθοδολογία θα πρέπει να επικαιροποιηθεί και να εξορθολογιστεί σε ορισμένους τομείς, ώστε να διασφαλιστεί ότι το πλαίσιο είναι αξιόπιστο και εύκολα εφαρμόσιμο από τα ενδιαφερόμενα μέρη [ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ και διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς (ΔΣΜ) ή άλλες οντότητες σε εθνικό επίπεδο] και ότι αποτυπώνει τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τη σχετική πρακτική.
Το αίτημα της Επιτροπής προς τον ACER καθορίζει μόνο το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω απλούστευσης της μεθοδολογίας ERAA. Εναπόκειται στο ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας να υποβάλει προς έγκριση από τον ACER τα λεπτομερή σχέδια προτάσεων για τη μεθοδολογία, σύμφωνα με το άρθρο 27 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια.
4.1.1Το πλαίσιο σεναρίων
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία ERAA (άρθρο 3), ο εντοπισμός των προβλημάτων επάρκειας θα πρέπει να βασίζεται σε ένα κεντρικό σενάριο αναφοράς (με παραλλαγές 36 που περιλαμβάνουν ή αποκλείουν εγκεκριμένους μηχανισμούς ισχύος), ενώ οι πρόσθετες ευαισθησίες αποσκοπούν αποκλειστικά και μόνο στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας του εντοπισθέντος προβλήματος επάρκειας.
Το υφιστάμενο κεντρικό σενάριο αναφοράς βασίζεται στην επίτευξη των στόχων των ΕΣΕΚ, οι οποίοι συνίστανται σε πολιτικούς σκοπούς και στόχους. Τα ΕΣΕΚ περιγράφουν τις πορείες της μελλοντικής εγκατεστημένης ισχύος (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποθήκευση) και ζήτησης (εξηλεκτρισμός, ενεργειακή απόδοση) σύμφωνα με τους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ. Τα ΕΣΕΚ των κρατών μελών αποτελούν το βέλτιστο διαθέσιμο σχέδιο που απεικονίζει το μέλλον του ενεργειακού συστήματος κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης. Ωστόσο, το σενάριο αυτό δεν λαμβάνει υπόψη ότι ενδέχεται να προκύψουν καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μέτρων που περιγράφονται στα σχέδια και ότι οι καθυστερήσεις αυτές θα μπορούσαν να επηρεάσουν την επάρκεια του συστήματος. Επιπλέον, τα ΕΣΕΚ επικαιροποιούνται ανά πενταετία και οι αρχικές πορείες ενδέχεται να αποκλίνουν από το προηγούμενο σχέδιο. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη νέων πάγιων στοιχείων που συνδέονται με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. ΑΠΕ, πυρηνική ενέργεια), τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. ηλεκτρόλυση H2) και κρίσιμες υποδομές (εθνικό δίκτυο, σύνδεση πάγιων στοιχείων παραγωγής, διασυνδέσεις) ενδέχεται να αποκλίνει από την προγραμματισμένη ανάπτυξη όσον αφορά τη σύνθεση ή τον ρυθμό.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα μπορούσε να προβλεφθεί η επανεξέταση του πλαισίου σεναρίων και η εισαγωγή πρόσθετου «σεναρίου τάσεων και προβλέψεων» στη μεθοδολογία εντοπισμού προβλημάτων επάρκειας, το οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα κράτη μέλη για να αιτιολογήσουν τη θέσπιση μηχανισμού ισχύος. Το σενάριο αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι παρέχει τη δυνατότητα να ληφθεί υπόψη μια εναλλακτική θεώρηση της μελλοντικής κατάστασης, π.χ., σύμφωνα με την οποία οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια ή η αποθήκευση εγκαθίστανται με διαφορετικό ρυθμό και ο εξηλεκτρισμός πραγματοποιείται με διαφορετικό ρυθμό.
Αυτό το «σενάριο προβλέψεων και τάσεων», το οποίο καθορίζεται επίσης με πιθανολογικό τρόπο, θα είναι ένα σενάριο το οποίο λαμβάνει υπόψη την πραγματική πρόοδο που επιτυγχάνεται ως προς την υλοποίηση των ΕΣΕΚ των κρατών μελών. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η παρατηρούμενη εξέλιξη τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης (με τη συνεκτίμηση, π.χ., του ρυθμού εξηλεκτρισμού και της ενεργειακής απόδοσης) και η παρατηρούμενη ανάπτυξη δικτύων, λαμβανομένου υπόψη του κινδύνου να μην επιτευχθούν εγκαίρως οι σκοποί και οι στόχοι σε ορισμένες χώρες 37 . Για τον λόγο αυτό, το δεύτερο σενάριο δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει άλλους κινδύνους, ώστε να αποφευχθεί η στρέβλωση του σκοπού του, δηλαδή η αποτύπωση του πραγματικού ρυθμού της ενεργειακής μετάβασης. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται επίσης να διασφαλιστεί ότι οι τάσεις που χρησιμοποιούνται στο δεύτερο σενάριο δεν θα είναι πιο συντηρητικές από τις προβλέψεις των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών και των μέτρων που έχουν ήδη εγκριθεί και εφαρμοστεί. Επιπλέον, σε αυτήν την επέκταση του πλαισίου σεναρίων, είναι σημαντικό να καθοριστούν κατάλληλοι συγκριτικοί δείκτες για την οριοθέτηση των διαφορών μεταξύ των κεντρικών σεναρίων αναφοράς. Οι δείκτες αυτοί θα δώσουν επίσης στα ενδιαφερόμενα μέρη τη δυνατότητα να συγκρίνουν με αποτελεσματικό τρόπο τις βασικές παραδοχές σε βάθος χρόνου. Το πρόσθετο σενάριο πρέπει να επιτυγχάνει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ ρεαλιστικής και συντηρητικής προσέγγισης, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος αύξησης του κόστους για τους καταναλωτές χωρίς τη διασφάλιση σημαντικών πρόσθετων οφελών.
Για τους ανωτέρω λόγους, το πρόσθετο σενάριο και οι παραδοχές του, κυρίως με βάση ιστορικά δεδομένα 38 και τρέχουσες προβλέψεις 39 , που διαφέρουν από τον σκοπό και τους στόχους που προτείνουν τα κράτη μέλη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους στόχους της Ένωσης για την ενέργεια και το κλίμα με ορίζοντα το 2030 και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο διεξοδικής δημόσιας διαβούλευσης. Ο ACER θα πρέπει να παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής αυτής της δημόσιας διαβούλευσης. Η ομάδα αναφοράς ενδιαφερόμενων μερών του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης δικτύων καλείται να γνωμοδοτήσει ως προς τη συνέπεια μεταξύ των σεναρίων της ERAA και του πλαισίου σεναρίων του εν λόγω προγράμματος.
Είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί ότι οι NRAA θα εξακολουθήσουν να διαδραματίζουν τον ρόλο που τους αναλογεί ώστε να διασφαλίζεται ότι οι συγκεκριμένες εξελίξεις που προσδιορίζουν τα κράτη μέλη είναι δυνατό να ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασμό μηχανισμού ισχύος.
4.1.2Η επιλογή των ετών-στόχων
Η μεθοδολογία ERAA (άρθρο 4.1) απαιτεί τη μοντελοποίηση κάθε έτους σε ορίζοντα 10 ετών (με βάση την απαίτηση του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια). Η ύπαρξη αποτελεσμάτων για κάθε έτος είναι σημαντική για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την αναγκαιότητα ενός μηχανισμού ισχύος, καθώς και για τον υπολογισμό της μέγιστης ισχύος εισόδου για τη διασυνοριακή συμμετοχή σε μηχανισμούς ισχύος. Ωστόσο, ενδιαφερόμενα μέρη (ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας) αντιμετώπισαν δυσκολίες στους υπολογισμούς κατά τη μοντελοποίηση καθενός από τα εν λόγω 10 έτη. Για λόγους απλούστευσης, στο πλαίσιο του μοντέλου θα μπορούσε στο μέλλον να μοντελοποιείται ρητά περιορισμένος αριθμός ετών-στόχων, τα οποία είναι καίριας σημασίας για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τους μηχανισμούς ισχύος (συμπεριλαμβανομένου του υπολογισμού της μέγιστης ισχύος εισόδου), ενώ άλλα έτη-στόχοι είναι δυνατό να μοντελοποιούνται μέσω παρέκτασης.
4.1.3Ο ρόλος της αξιολόγησης της οικονομικής βιωσιμότητας
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία ERAA (άρθρο 6), στο πλαίσιο της αξιολόγησης της οικονομικής βιωσιμότητας μοντελοποιούνται οι αποφάσεις σχετικά με την είσοδο στην αγορά και την έξοδο από αυτή. Επί του παρόντος, με το μοντέλο ERAA μετράται η οικονομική βιωσιμότητα των πόρων με τη χρήση της λεγόμενης προσέγγισης του «κόστους συστήματος», η οποία ελαχιστοποιεί το συνολικό κόστος του συστήματος, δηλαδή το άθροισμα των πάγιων δαπανών και των συνολικών λειτουργικών δαπανών. Μια τέτοια προσέγγιση, η οποία βελτιστοποιεί το κόστος για ολόκληρο το ευρωπαϊκό σύστημα σε ένα μόνο στάδιο, έχει προκαλέσει σημαντικούς υπολογιστικούς περιορισμούς και ασυνέπειες μεταξύ των αποφάσεων εισόδου και εξόδου ισχύος και των εκτιμώμενων κινδύνων επάρκειας. Για την αντιμετώπιση των ανησυχιών αυτών, η οικονομική βιωσιμότητα των πόρων θα πρέπει να βασίζεται σε μια προσέγγιση «μεγιστοποίησης των εσόδων», με την οποία υπολογίζεται η διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εσόδων και του αναμενόμενου κόστους για κάθε πόρο ισχύος 40 . Η προσέγγιση αυτή εφαρμόζεται ήδη από ορισμένους ΔΣΜ στην Ευρώπη. Η δυνατότητα ανάλυσης της αξιολόγησης της οικονομικής βιωσιμότητας σε μικρότερες επαναλήψεις, οι οποίες είναι λιγότερο απαιτητικές από υπολογιστική άποψη, είναι πιο ευέλικτη (ως «επαναληπτική προσέγγιση» 41 ) και μοντελοποιεί καλύτερα τις αποφάσεις εισόδου και εξόδου ισχύος. Η μεθοδολογία ERAA θα πρέπει να περιλαμβάνει μια εκ των υστέρων διαδικασία, ώστε να είναι εφικτός ο άμεσος προσδιορισμός του προς προμήθεια όγκου για κάθε ζώνη προσφοράς που συνδέεται με το κενό επάρκειας το οποίο προσδιορίζεται στο μοντέλο. Επιπλέον, η προσέγγιση αυτή θα διευκολύνει την εφαρμογή του υπολογισμού της ισχύος με βάση τη ροή, που αντικατοπτρίζει δεόντως τις διασυνοριακές εμπορικές ευκαιρίες και την υποκείμενη αύξηση της ευημερίας. Μια περαιτέρω απλούστευση θα μπορούσε να αφορά την αναθεώρηση του αριθμού των κλιματικών ετών που μοντελοποιούνται στο πλαίσιο της πιθανολογικής αξιολόγησης, με παράλληλη διασφάλιση της ακριβούς αποτύπωσης της ανάγκης επάρκειας πόρων στην αξιολόγηση.
Επί του παρόντος, στο πλαίσιο της ERAA μοντελοποιείται η επενδυτική συμπεριφορά μέσω του υπολογισμού μιας τιμής CONE (κόστος νέας εισόδου) με τη χρήση δύο βασικών παραμέτρων: του μέσου σταθμισμένου κόστους κεφαλαίου (ΜΣΚΚ) και των ελάχιστων ποσοστιαίων αποδόσεων [δηλαδή του ελάχιστου συντελεστή απόδοσης που απαιτείται από τους παρόχους κεφαλαίων (μετόχους και/ή πιστωτές) για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στην τεχνολογία αναφοράς στην εξεταζόμενη γεωγραφική περιοχή]. Ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη επισήμαναν τον προβληματισμό ότι η αξιολόγηση είναι ίσως υπερβολικά αισιόδοξη όσον αφορά την επενδυτική συμπεριφορά, υποδηλώνοντας δηλαδή ότι οι επενδυτές που είναι απρόθυμοι να αναλάβουν κινδύνους δεν θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν ένα έργο βασιζόμενοι στις ακραίες απότομες αυξήσεις των τιμών που σημειώνονται μερικές ώρες ετησίως. Επομένως, θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις προϋποθέσεις για τη διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων, με κατάλληλη μοντελοποίηση της απροθυμίας ανάληψης κινδύνων εκ μέρους ενός συνετού επενδυτή που επιτυγχάνεται μέσω «ελάχιστων ποσοστιαίων αποδόσεων».
4.1.4Διαζωνικές δυναμικότητες
Η υφιστάμενη ERAA (άρθρο 4.7 της μεθοδολογίας ERAA) μοντελοποιεί διαζωνικές ανταλλαγές από τρίτες χώρες με δύο διαφορετικούς τρόπους: i) για τα συστήματα που δεν μοντελοποιούνται καθόλου 42 (Ρωσία, Λευκορωσία) θεωρείται ότι δεν υπάρχει διαζωνική ανταλλαγή· ii) και για τα συστήματα που «δεν μοντελοποιούνται ρητά» (Μαρόκο, Μολδαβία, Τυνησία και Ουκρανία) 43 οι διαζωνικές ανταλλαγές πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις συνθήκες της αγοράς και τις αναμενόμενες επιχειρησιακές πρακτικές (συμπεριλαμβανομένων ειδικών συμφωνιών σύνδεσης). Οι παραδοχές που συνδέονται με τις εν λόγω διαζωνικές ανταλλαγές από τρίτες χώρες θα πρέπει να παρακολουθούνται συνεχώς από το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας (υπό την εποπτεία του ACER), ώστε να αντικατοπτρίζουν το επίπεδο κινδύνου που συνδέεται με τα εν λόγω συστήματα.
4.1.5Αντίκτυπος των μέτρων που περιλαμβάνονται στα σχέδια εφαρμογής των κρατών μελών
Η μεθοδολογία ERAA (άρθρα 3.3 και 5.14) περιλαμβάνει απαίτηση σύμφωνα με την οποία η αξιολόγηση θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τα μέτρα και τις δράσεις που ορίζουν τα κράτη μέλη στα σχέδια εφαρμογής σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 3 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια. Για λόγους απλούστευσης (και σύμφωνα με το άρθρο 23 παράγραφος 5 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια), η αξιολόγηση θα μπορούσε στο μέλλον —αντί να ευθυγραμμίζεται με τα μέτρα που περιλαμβάνονται στα σχέδια εφαρμογής των κρατών μελών— να προβλέπει τον πιθανό αντίκτυπο των μέτρων που περιλαμβάνονται στα εν λόγω σχέδια.
Επιπλέον, σε περίπτωση που προσδιορίζεται (και μοντελοποιείται στην ERAA) έμμεσος περιορισμός στη διαμόρφωση των τιμών χονδρεμπορικής αγοράς σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 4 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, η μεθοδολογία ERAA (άρθρο 3.7) απαιτεί η αξιολόγηση να περιλαμβάνει υποχρεωτική ευαισθησία, ώστε να προσδιορίζεται αν οι έμμεσοι περιορισμοί στη διαμόρφωση των τιμών ενδέχεται να συνιστούν πιθανά αίτια προβλημάτων σχετικά με την επάρκεια των πόρων. Για λόγους απλούστευσης, η ευαισθησία αυτή θα μπορούσε να είναι μη υποχρεωτικού χαρακτήρα.
4.1.6Συντελεστές απομείωσης
Η μεθοδολογία ERAA (άρθρο 4.4) περιλαμβάνει απαιτήσεις σχετικά με τη διαθεσιμότητα πηγών εφοδιασμού. Θα πρέπει να υπάρχει κοινή αντίληψη ως προς τον ορισμό των συντελεστών απομείωσης για τις διάφορες τεχνολογίες. Οι εν λόγω συντελεστές απομείωσης θα πρέπει να δημοσιοποιούνται από το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας (υπό την εποπτεία του ACER).
4.1.7Συμβολή της απόκρισης ζήτησης και της αποθήκευσης
Η μεθοδολογία ERAA (άρθρα 4.3 και 4.5) περιλαμβάνει απαιτήσεις σχετικά με τον τρόπο μοντελοποίησης της απόκρισης ζήτησης και της αποθήκευσης. Ωστόσο, οι ευέλικτες τεχνολογίες χωρίς ορυκτά καύσιμα δεν βρίσκονται ακόμη στο επίκεντρο της εφαρμογής της ERAA. Καθώς συνεχίζεται η ενεργειακή μετάβαση και αναπτύσσεται το επιχειρηματικό τους μοντέλο, τόσο η τελειοποίηση της εφαρμογής της ERAA για την εξέταση ευέλικτων πόρων χωρίς ορυκτά καύσιμα όσο και η συνεκτίμηση τυχόν πόρων που υποστηρίζονται στο πλαίσιο μέτρων ευελιξίας αποκτούν μεγαλύτερη σημασία (π.χ. βελτίωση της αποτύπωσης περιορισμών ανόδου/καθόδου για το μοντέλο οικονομικής κατανομής, καλύτερη συνεκτίμηση των εσόδων από επικουρικές υπηρεσίες 44 για την αξιολόγηση της οικονομικής βιωσιμότητας, βελτιωμένη εκτίμηση των τοπικών πόρων, π.χ. αντλίες θερμότητας, διείσδυση ηλεκτρικών οχημάτων κ.λπ.), η ERAA μπορεί όχι μόνο να λαμβάνει δεόντως υπόψη τη συμβολή της απόκρισης ζήτησης και της αποθήκευσης, αλλά και να παρέχει συναφή στοιχεία για την αξιολόγηση των αναγκών ευελιξίας, ώστε να αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις για τα κράτη μέλη.
4.1.8Διαφάνεια και αλληλεπίδραση με τα ενδιαφερόμενα μέρη
Η μεθοδολογία ERAA (άρθρα 9 και 11) περιλαμβάνει ήδη απαιτήσεις σχετικά με τη διαφάνεια και την αλληλεπίδραση με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Οι προσπάθειες για την ενίσχυση της διαφάνειας θα πρέπει να συνεχιστούν. Για παράδειγμα, τα ενδιαφερόμενα μέρη και οι ρυθμιστικές αρχές ζήτησαν τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της ERAA που καταδεικνύουν την κατανομή της μη εξυπηρετούμενης ενέργειας ανά ώρα. Οι πληροφορίες αυτές είναι καίριας σημασίας για τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη, ώστε να αντιληφθούν τον βαθμό στον οποίο ένα συμβάν έλλειψης συνιστά σοβαρή απειλή για την ασφάλεια του εφοδιασμού, και θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην ERAA. Τα στοιχεία (άρθρο 5 της μεθοδολογίας ERAA) που δεν αφορούν ειδικά ένα κράτος μέλος, αλλά χρησιμοποιούνται ως προκαθορισμένες τιμές σε όλες τις ζώνες προσφοράς στο πλαίσιο του μοντέλου ERAA (π.χ. δείκτες κόστους πόρων, παράγοντες απομείωσης) θα πρέπει να δημοσιοποιούνται από το ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας (υπό την εποπτεία του ACER).
4.2 Εξορθολογισμός της διαδικασίας που εφαρμόζει η Επιτροπή για την έγκριση των μηχανισμών ισχύος
Για τη νόμιμη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης μέσω μηχανισμού ισχύος απαιτείται απόφαση έγκρισης από την Επιτροπή. Η έκδοση απόφασης κρατικής ενίσχυσης για εθνικό μηχανισμό ισχύος απαιτεί εκτίμηση της συμβατότητάς της με τις απαιτήσεις του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια (άρθρα 20 έως 27) και του τμήματος 4.8 των ΚΓΕΚΕΠ.
Για την ανταπόκριση στις ανησυχίες των κρατών μελών και την ταχύτερη έγκριση των μηχανισμών ισχύος, η Επιτροπή προτείνει την ανάπτυξη απλουστευμένης διαδικασίας κρατικών ενισχύσεων για σχεδιασμούς μηχανισμών ισχύος που ακολουθούν προκαθορισμένα έτοιμα προς χρήση μοντέλα βάσει βέλτιστων πρακτικών και αναμένεται, συνεπώς, να περιορίσουν τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Αυτή η απλουστευμένη διαδικασία θα προταθεί υπό το νέο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων που αναφέρεται στον πυλώνα 2 της ανακοίνωσης με τίτλο «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» 45 .
Για να καταστεί δυνατή η απαιτούμενη νομική αξιολόγηση βάσει του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια και των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις και να παρέχεται η αναγκαία καθοδήγηση σε σχέση με τους εθνικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι είναι συνήθως πολύπλοκοι, η εν λόγω απλουστευμένη διαδικασία θα πρέπει να καλύπτει ένα αναγκαίο σύνολο χαρακτηριστικών σχεδιασμού. Παρότι θα εξακολουθεί να είναι αναγκαία η έκδοση απόφασης κρατικής ενίσχυσης για την έγκριση μηχανισμού ισχύος, οι συζητήσεις με την Επιτροπή θα ήταν δυνατό να επιταχύνονται σημαντικά για τα κράτη μέλη που ακολουθούν την απλουστευμένη διαδικασία.
Η προτεινόμενη απλουστευμένη διαδικασία θα καλύπτει τους δύο συνηθέστερους σχεδιασμούς μηχανισμών ισχύος —έναν για μηχανισμούς ισχύος κεντρικού αγοραστή στο σύνολο της αγοράς και έναν για τα στρατηγικά αποθέματα— και θα συνοψίζει τα βασικά στοιχεία που υποχρεούνται να παρέχουν τα κράτη μέλη υπό τη μορφή καταλόγου ελέγχου.
Αν ο προβλεπόμενος σχεδιασμός του μηχανισμού ισχύος του κράτους μέλους ευθυγραμμίζεται με όλα τα στοιχεία του καταλόγου ελέγχου, η Επιτροπή θα προβαίνει στην ταχεία έκδοση απόφασης κρατικής ενίσχυσης, χωρίς να χρειάζονται περαιτέρω συζητήσεις σχετικά με τον σχεδιασμό.
Οι απαιτήσεις για την εν λόγω απλουστευμένη διαδικασία μπορούν να περιλαμβάνουν τα εξής:
·Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν την απλουστευμένη διαδικασία, αν βασίζονται στην πλέον πρόσφατη έκθεση ERAA (που έχει εγκριθεί από τον ACER) για να αποδείξουν την αναγκαιότητα του καθεστώτος. Όπως περιγράφεται στο σημείο 4.1, η μεθοδολογία ERAA θα απλουστευθεί στο μέλλον, και θα παρέχεται στα κράτη μέλη πρόσθετη ευελιξία για την αιτιολόγηση του καθεστώτος τους με βάση την ERAA.
·Για την περαιτέρω απλούστευση της διαδικασίας έγκρισης του μηχανισμού ισχύος, η Επιτροπή θα ζητήσει από τον ACER να υπολογίσει τιμή αναφοράς απώλειας φορτίου για όλα τα κράτη μέλη, αξιοποιώντας την τρέχουσα εμπειρία για την αύξηση της αποδοτικότητας και την ενίσχυση της συνέπειας του υπολογισμού. Ο ACER θα πρέπει επίσης να καταστήσει διαθέσιμους δείκτες κόστους αναφοράς σε επίπεδο ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη υφιστάμενες μελέτες σχετικά με το κόστος νέας εισόδου και τις βέλτιστες διαθέσιμες οικονομικές μελέτες. Οι εν λόγω τιμές αναφοράς (τις οποίες θα καταστήσει άμεσα διαθέσιμες ο ACER) θα δώσουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να καθορίσουν γρήγορα τα πρότυπα αξιοπιστίας τους, αν αποφασίσουν να λάβουν υπόψη τους υπολογισμούς του ACER.
·Όσον αφορά τη συνολική διαδικασία έγκρισης των μηχανισμών ισχύος, τα κράτη μέλη που δεν έχουν εγκρίνει ακόμη το σχέδιο εφαρμογής τους μπορούν να υποβάλουν το σχέδιό τους στην Επιτροπή πολύ πριν από το προτεινόμενο καθεστώς τους. Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόσουν τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιό τους παράλληλα με τη θέσπιση του καθεστώτος. Τα κράτη μέλη που έχουν υποβάλει ήδη το οικείο σχέδιο εφαρμογής και έχουν λάβει τη γνωμοδότηση της Επιτροπής δεν υποχρεούνται να εκδώσουν νέο σχέδιο εφαρμογής.
·Τέλος, ο σχεδιασμός του καθεστώτος θα πρέπει να συμμορφώνεται με ένα αναγκαίο σύνολο χαρακτηριστικών σχεδιασμού. Η Επιτροπή θα αναλύσει λεπτομερώς αυτές τις βέλτιστες πρακτικές στην πρόταση για το νέο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων.
5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΚΑΙ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Με βάση την επανεξέταση της διαδικασίας που αφορά την υποβολή αίτησης για μηχανισμούς ισχύος βάσει του κεφαλαίου IV του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ορισμένα στοιχεία είναι δυνατό να εξορθολογιστούν και, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η διαδικασία μπορεί να απλουστευθεί.
Σύμφωνα με το άρθρο 69 παράγραφος 3 του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, έως τις 17 Απριλίου 2025 η Επιτροπή υποβάλλει προτάσεις με σκοπό την απλούστευση της διαδικασίας αξιολόγησης των μηχανισμών ισχύος, κατά περίπτωση.
Η σχετική πρόταση περιγράφεται λεπτομερώς στο παράρτημα I του σχεδίου ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με το πλαίσιο για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό τη στήριξη της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία [πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία (Clean Industrial Deal State Aid Framework, CISAF)]. Θα ζητηθεί η γνώμη των κρατών μελών σχετικά με την πρόταση πριν από την έγκρισή της.
Η θέση της Επιτροπής όσον αφορά την παρούσα έκθεση δεν προδικάζει τη θέση που ενδέχεται να λάβει ως προς τη συμβατότητα οποιουδήποτε εθνικού μέτρου εφαρμογής με το δίκαιο της ΕΕ.
Βλ. άρθρο 20 και άρθρο 21 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2019/943.
Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Κατευθυντήριες γραμμές του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας» (C/2022/481) (ΕΕ C 80 της 18.2.2022, σ. 1).
Μεθοδολογία για τον υπολογισμό της αξίας της απώλειας φορτίου (VoLL), του κόστους νέας εισόδου (CONE) και του προτύπου αξιοπιστίας (Methodology for deriving the Value of Lost Load (VoLL), the Cost of New Entry (CONE) and the reliability standard): Microsoft Word - VOLL CONE RS - Annex I (europa.eu) .
Ως «αξιολόγηση της επάρκειας» νοείται μελέτη που διερευνά αν το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας επαρκεί για την κάλυψη της τρέχουσας και της προβλεπόμενης ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια.
Μεθοδολογία για τον υπολογισμό της αξιολόγησης της επάρκειας των πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Methodology for calculating the European resource adequacy assessment): Microsoft Word - ERAA - Annex I (europa.eu) .
Μεθοδολογία για τη διασυνοριακή συμμετοχή σε μηχανισμούς ισχύος (Methodology for cross-border participation in capacity mechanisms): Microsoft Word - XBP CM - Annex I - technical specifications (europa.eu) .
Τα κράτη μέλη συχνά συζητούν με την Επιτροπή το προσχέδιο του σχεδίου μεταρρύθμισης της αγοράς προτού το υποβάλουν επισήμως, γεγονός που διευκολύνει την ταχεία έκδοση γνώμης της Επιτροπής επί του σχεδίου.
Συχνά οι ΔΣΜ και οι εθνικές αρχές συζητούν τις εθνικές αξιολογήσεις της επάρκειας με τον ACER πριν από την επίσημη υποβολή των εκθέσεών τους. Αυτό βοηθά τον ACER να εντοπίζει εγκαίρως τυχόν προβλήματα σχετικά με τις εκθέσεις, όσον αφορά τις παραδοχές, τη μεθοδολογία κ.λπ.
Μεθοδολογία για τον καθορισμό των τιμών VoLL και CONE και του προτύπου αξιοπιστίας· μεθοδολογία για την αξιολόγηση της επάρκειας των πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο· και μεθοδολογίες για τη διασυνοριακή συμμετοχή σε μηχανισμούς ισχύος.
Διατίθενται στη διεύθυνση: https://www.acer.europa.eu/electricity/security-of-supply/monitoring-security-electricity-supply .
Σε αυτές περιλαμβάνονται δύο αποφάσεις κρατικής ενίσχυσης όσον αφορά την τροποποίηση του βελγικού καθεστώτος, οι οποίες είναι διαθέσιμες με τους αριθμούς υποθέσεων SA.54915 και SA.104336 .
Είναι διαθέσιμη με αριθμό υπόθεσης SA.55604 .
Διατίθεται στη διεύθυνση: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13668-Electricity-market-reform-of-the-EUs-electricity-market-design/public-consultation_el .
Commission Staff Working Document, Reform of Electricity Market Design (Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, Μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας) [SWD(2023) 58 final], https://energy.ec.europa.eu/system/files/2023-03/SWD_2023_58_1_EN_autre_document_travail_service_part1_v6.pdf .
Βλ. τα συμπεράσματα του φόρουμ του 2023 εδώ: https://energy.ec.europa.eu/events/38th-meeting-european-electricity-regulatory-forum-2023-06-08_el . Βλ. τα συμπεράσματα του φόρουμ του 2024 εδώ: https://energy.ec.europa.eu/events/39th-european-electricity-regulatory-forum-2024-05-27_el
Διατίθενται στη διεύθυνση: https://energy.ec.europa.eu/system/files/2020-12/market_reform_plan_guidance_final_0.pdf .
Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Πολωνία, Σουηδία, Φινλανδία (η διαδικασία για την Εσθονία βρίσκεται επί του παρόντος σε εξέλιξη).
Το ζήτημα αυτό τέθηκε επίσης κατά τη διάρκεια των δύο εργαστηρίων που διοργανώθηκαν με τα κράτη μέλη τον Ιούνιο του 2023.
acer.europa.eu/sites/default/files/documents/Publications/Security_of_EU_electricity_supply_2023.pdf .
Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία [έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2024 (ACER 2024 SoS monitoring report)].
Εσθονία, Βέλγιο, Φινλανδία και Σουηδία [έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2024 (ACER 2024 SoS monitoring report)].
Οι καταστάσεις αυτές περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, ταυτόχρονες αστοχίες πολλαπλών στοιχείων του δικτύου, διαταραχή της προμήθειας καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μειωμένη διαθεσιμότητα αλλοδαπών ή τοπικών πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.
Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία και Σουηδία [έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2024 (ACER 2024 SoS monitoring report)].
Έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2021 (ACER SoS monitoring report in 2021), σ. 8.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα κράτη μέλη έχουν λάβει αποφάσεις με βάση ορισμένους παράγοντες σχετικά με τον σχεδιασμό της έρευνας και την επεξεργασία των σχετικών αποτελεσμάτων.
Βλ. έκθεση παρακολούθησης της αγοράς του ACER για το 2023 σχετικά με τους φραγμούς στην απόκριση ζήτησης και χάρτη smartEN για τους μηχανισμούς επάρκειας πόρων: smarten.eu/wp-content/uploads/2022/01/the_smarten_map_2021_DIGITAL_final.pdf .
Τα σχετικά ποσοστά τους το 2023 ήταν περίπου 32 %, 24 % και 15 %, αντίστοιχα.
Σύμφωνα με την έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2023, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πλην των υδροηλεκτρικών σταθμών αντιστοιχούσαν σε ισχύ της τάξης μόλις του 6 GW, ή 3 % της συνολικής ισχύος· η απόκριση ζήτησης αντιστοιχούσε σε ισχύ ύψους 4 GW, ενώ η αποθήκευση παρέμεινε στο χαμηλό επίπεδο των 300 MW το 2022.
Έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2023 (ACER 2023 SoS monitoring report).
Menegatti, E., Meeus, L. (2024), FSR Policy Brief: An easy fix to streamline capacity markets: https://hdl.handle.net/1814/77492
Έκθεση παρακολούθησης της ασφάλειας του εφοδιασμού του ACER για το 2023 (ACER 2023 SoS monitoring report).
Σημείο 348 των ΚΓΕΚΕΠ .
Η γνώμη των κρατών μελών ζητήθηκε προκαταρκτικά τον Ιούνιο του 2023, στο πλαίσιο των δύο εργαστηρίων που διοργάνωσε η Επιτροπή για τα κράτη μέλη, καθώς και κατά τη διάρκεια του φόρουμ ηλεκτρικής ενέργειας που διεξήχθη στη Ρώμη το 2023.
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1747 ενίσχυσε τον ρόλο που διαδραματίζουν οι μηχανισμοί ισχύος στην αντιμετώπιση των προβλημάτων επάρκειας. Ως εκ τούτου, η παραλλαγή που περιλαμβάνει αυτούς τους εγκεκριμένους μηχανισμούς ισχύος αποκτά μεγαλύτερη σημασία από την παραλλαγή στην οποία δεν λαμβάνονται υπόψη οι εν λόγω μηχανισμοί. Στη βάση αυτή θα μπορούσαν να υποστηριχθούν οι προσπάθειες εξορθολογισμού της μεθοδολογίας.
https://www.eea.europa.eu/themes/climate/trends-and-projections-in-europe.
Π.χ. κατ’ εφαρμογή του άρθρου 18 του κανονισμού για τη διακυβέρνηση.
Συμπεριλαμβανομένων των υπό συζήτηση πολιτικών και μέτρων με ρεαλιστικές πιθανότητες να εγκριθούν.
Η αξιολόγηση της οικονομικής βιωσιμότητας θα πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να αποτυπώνει καλύτερα τα έσοδα που σχετίζονται με νέους καθαρούς ευέλικτους πόρους (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από αγορές επικουρικών υπηρεσιών). Για τον σκοπό αυτό, η στενή αλληλεπίδραση με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη που κατανοούν τα πραγματικά επιχειρηματικά μοντέλα των εν λόγω τεχνολογιών είναι εξαιρετικά σημαντική.
Με την προσομοίωση οικονομικής κατανομής υπολογίζονται τα έσοδα και το κόστος για τους διάφορους πόρους, στη συνέχεια οι επενδύσεις προσαρμόζονται με βάση τα αποτελέσματα και η κατανομή πραγματοποιείται εκ νέου, ακολουθούμενη από προσαρμογή των επιπέδων ισχύος κ.λπ., ωσότου επιτευχθεί ισορροπία στην αγορά.
Τα συστήματα αυτά δεν μοντελοποιούνται καθόλου, δηλαδή θεωρείται ότι δεν υπάρχουν διαζωνικές ανταλλαγές από τις συγκεκριμένες τρίτες χώρες.
Τα συστήματα αυτά μοντελοποιούνται ως εξωγενείς βέλτιστες εκτιμήσεις των διαζωνικών ανταλλαγών με μοντελοποιημένες ζώνες.
Τα δεδομένα παρέχονται από ΔΣΜ που έχουν άμεσες διασυνδέσεις με τα εν λόγω συστήματα και θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις αναμενόμενες συνθήκες της αγοράς και τις επιχειρησιακές πρακτικές (συμπεριλαμβανομένων ειδικών συμφωνιών σύνδεσης).
Η μεθοδολογία ERAA [άρθρο 6.9 στοιχείο β)] επιτρέπει την εξέταση όλων των ροών εσόδων, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων
από επικουρικές υπηρεσίες που είναι καίριας σημασίας για τις τεχνολογίες αποθήκευσης και την απόκριση ζήτησης. Το στοιχείο αυτό θα πρέπει να είναι υποχρεωτικού χαρακτήρα.
COM(2025) 30 final της 29.1.2025: eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52025DC0030 .