Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52024DC0180

    ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με το κοινό ταμείο προβλέψεων το 2023

    COM/2024/180 final

    Βρυξέλλες, 25.6.2024

    COM(2024) 180 final

    ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

    σχετικά με το κοινό ταμείο προβλέψεων το 2023

    {SWD(2024) 161 final}


    Πίνακας περιεχομένων

    ΕΙΣΑΓΩΓΗ

    Τμήμα 1: Βασικά ορόσημα του 2023

    1.1. Γενική επισκόπηση

    1.2. Διάρθρωση συνιστωσών

    1.3. Καταπτώσεις εγγύησης και αιτήσεις πληρωμής

    1.4. Πραγματικός συντελεστής προβλέψεων

    Μέρος 2: Επενδυτική στρατηγική, σύνθεση χαρτοφυλακίου και επιδόσεις

    2.1. Σύνθεση και χαρακτηριστικά του χαρτοφυλακίου

    2.2. Περιβαλλοντικό, κοινωνικό και σχετικό με τη διακυβέρνηση (ΠΚΔ) αποτύπωμα

    2.3. Επιδόσεις του ΚΤΠ για το 2023

    ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ



    ΕΙΣΑΓΩΓΗ

    Η παρούσα έκθεση είναι η δεύτερη ετήσια έκθεση σχετικά με το κοινό ταμείο προβλέψεων (ΚΤΠ) ( 1 ) για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2023 έως την 31η Δεκεμβρίου 2023. Περιγράφει τις βασικές εξελίξεις που σχετίζονται με τη λειτουργία του ΚΤΠ το 2023, παρουσιάζει τις κύριες οικονομικές παραμέτρους και παραμέτρους κινδύνου, καθώς και τις ετήσιες επιδόσεις του ταμείου. Παρουσιάζει επίσης τα αποτελέσματα των δράσεων που ανέλαβε η Επιτροπή για να ενισχύσει τις μακροπρόθεσμες επιδόσεις του ταμείου μέσω της εισαγωγής ενός διαφοροποιημένου επενδυτικού περιβάλλοντος.

    Το ΚΤΠ, το οποίο συστάθηκε δυνάμει του άρθρου 212 του δημοσιονομικού κανονισμού (ΔΚ), διατηρεί όλες τις προβλέψεις που δεσμεύονται στον προϋπολογισμό της ΕΕ ή που συνεισφέρουν τα συμμετέχοντα κράτη μέλη και οι χώρες της ΕΖΕΣ για να καλυφθεί ο κίνδυνος ζημιών από πράξεις οι οποίες τελούν υπό την εγγύηση εσωτερικών ( 2 ) και εξωτερικών ( 3 ) εγγυήσεων που εκτελούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτός από τις δημοσιονομικές εγγυήσεις, στο ΚΤΠ διατηρούνται προβλέψεις για το μεγαλύτερο μέρος των δανείων μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής (ΜΧΣ) προς τρίτες χώρες ( 4 ). Οι προβλέψεις που διατηρούνται στο ΚΤΠ αποτελούν το αποθεματικό κεφαλαίου από το οποίο αντλούνται κεφάλαια για την κάλυψη καταπτώσεων εγγύησης για πράξεις που λαμβάνουν στήριξη και άλλες εκροές.

    Το ΚΤΠ άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2021. Στο τέλος του 2023 η αγοραία αξία του ανερχόταν σε 18,8 δισ. EUR, με αποτέλεσμα το ταμείο να καταστεί το μεγαλύτερο επενδυτικό χαρτοφυλάκιο που διαχειρίζεται άμεσα η Επιτροπή.

    Χάρη στη συνετή θέση του, το ΚΤΠ αντιμετώπισε ικανοποιητικά την αστάθεια της αγοράς που παρατηρήθηκε το 2023 και ήταν σε θέση να επωφεληθεί από τις ισχυρές επιδόσεις της αγοράς στα τέλη του έτους. Συγκεκριμένα, το ΚΤΠ σημείωσε απόλυτη απόδοση + 5,21 %, γεγονός που το βοήθησε ώστε να ανακτηθεί μέρος των ζημιών του 2022 (– 8,9 %) και να αναπληρωθούν οι προβλέψεις εγγυήσεων. Όσον αφορά το μέλλον, το σημερινό περιβάλλον υψηλότερων και θετικών επιτοκίων προσφέρει στέρεα θεμέλια για αποδόσεις μεσοπρόθεσμα.

    Η παρούσα έκθεση επικεντρώνεται σε θέματα που σχετίζονται με τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του ΚΤΠ. Η εξέλιξη των ενδεχόμενων υποχρεώσεων που απορρέουν από δημοσιονομικές εγγυήσεις και δάνεια της ΕΕ, έναντι των οποίων τηρούνται ως προβλέψεις τα στοιχεία ενεργητικού του ΚΤΠ, θα συζητηθεί σε χωριστή έκθεση, δυνάμει του άρθρου 250 του δημοσιονομικού κανονισμού.



    Τμήμα 1: Βασικά ορόσημα του 2023

    1.1. Γενική επισκόπηση

    Όπως και τα προηγούμενα έτη, η διαχείριση του ταμείου ήταν σύμφωνη με τις διαδικασίες στο πλαίσιο της καθιερωμένης δομής διακυβέρνησής του ( 5 ) και χωρίς επιχειρησιακά συμβάντα.

    Στις 31 Δεκεμβρίου 2023 η αξία των καθαρών στοιχείων ενεργητικού ( 6 ) ανερχόταν σε 18,8 δισ. EUR, ποσό που συνιστά αύξηση κατά 4,4 δισ. EUR στο τέλος του 2022 (αύξηση κατά 30 % σε σχέση με το έτος). Το 2023 το ΚΤΠ έλαβε καθαρές συνεισφορές ύψους 3,53 δισ. EUR από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ή ως συνεισφορά από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη και τις χώρες της ΕΖΕΣ. Το υπόλοιπο της αύξησης της αξίας του χαρτοφυλακίου (880 εκατ. EUR) οφείλεται στην αυξημένη αγοραία αξία των υφιστάμενων περιουσιακών στοιχείων.

    Γράφημα 1: Εξέλιξη της καθαρής αξίας ενεργητικού του ΚΤΠ (δισ. EUR)

    Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις διατίθενται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα έκθεση.

    1.2. Διάρθρωση συνιστωσών

    Ενώ η διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του ΚΤΠ πραγματοποιείται σύμφωνα με μια μοναδική επενδυτική πολιτική, αυτά διατηρούνται σε διαφορετικές συνιστώσες που συνδέονται με τις επιμέρους δημοσιονομικές εγγυήσεις και τα προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής.

    Οι προβλέψεις που διατηρούνται από το ΚΤΠ διατίθενται ανά δημοσιονομική εγγύηση / πρόγραμμα χρηματοδοτικής συνδρομής, σύμφωνα με τα αντίστοιχα νομικά τους πλαίσια ( 7 ). Τα ποσά που διατίθενται για κάθε εγγύηση από τον προϋπολογισμό καταλογίζονται σε χωριστές συνιστώσες, ώστε να είναι δυνατή η παρακολούθηση των επιπέδων των προβλέψεων σε σχέση με τα επίπεδα που καθορίζονται από το μέσο σύστασης της εγγύησης. Εάν οι προβλέψεις υπολείπονται ορισμένων επιπέδων, οι αναπληρώσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα κονδύλια των αντίστοιχων προγραμμάτων.

    Το 2023 προστέθηκαν δύο νέες συνιστώσες κρατών μελών ( 8 ) του InvestEU σε σύγκριση με τις 10 το 2022. Η εξέλιξη των συνιστωσών κατά τα προηγούμενα έτη περιγράφεται λεπτομερέστερα στις εκθέσεις του ΚΤΠ για το 2021 ( 9 ) και το 2022 ( 10 ).

    Στις 31 Δεκεμβρίου 2023 το ΚΤΠ απαρτιζόταν από 16 συνιστώσες, από τις οποίες 13 ήταν πλήρως λειτουργικές και περιείχαν κεφάλαια. Οι υπόλοιπες συνιστώσες θα ενεργοποιηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο μετά τη λήψη των αντίστοιχων πρώτων εισροών.

    Πίνακας 1: Συνιστώσες του ΚΤΠ στις 31.12.2023

    Συνιστώσα

    Αγοραία αξία σε EUR στις 31.12.2023

    Συνιστώσες που άνοιξαν το 2021

    ΕΤΣΕ

    9 224 784 078,06

    Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις ( 11 )

    2 776 909 740,77

    ΕΤΒΑ ( 12 )

    735 238 609,90

    Πρόγραμμα InvestEU( 13

    3 357 374 936,75

    Συνιστώσες που άνοιξαν το 2022

    ΕΤΒΑ+

    2 222 070 436,62

    ΜΧΣ μετά το 2020

    105 403 883,94

    Έκτακτη ΜΧΣ στην Ουκρανία ( 14

    Δάνεια Ευρατόμ μετά το 2020

    Ανακατευθυνόμενα δάνεια ΕΕΔ στην Ουκρανία

    Εγγύηση InvestEU για τη Ρουμανία

    80 817 782,06

    Εγγύηση InvestEU για την Τσεχική Δημοκρατία

    28 505 258,04

    Εγγύηση InvestEU για τη Φινλανδία

    25 499 598,46

    Εγγύηση InvestEU για την Ελλάδα

    31 241 677,26

    Συνδυαστικές πράξεις InvestEU

    161 082 630,28

    Συνιστώσες που άνοιξαν το 2023

    Εγγύηση InvestEU για τη Βουλγαρία

    41 334 023,23

    Εγγύηση InvestEU για τη Μάλτα

    6 352 640,21

    ΣΥΝΟΛΟ

    18 796 615 295,58

    Γράφημα 2: Μέγεθος συνιστωσών του ΚΤΠ στις 31.12.2023

    1.3. Καταπτώσεις εγγύησης και αιτήσεις πληρωμής

    Η διαχείριση ρευστότητας των καταπτώσεων εγγύησης και των αιτήσεων πληρωμής πραγματοποιείται από ένα αποθεματικό ρευστότητας, όπως προβλέπεται στις κατευθυντήριες γραμμές του ΚΤΠ για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων ( 15 ). Το απόθεμα ασφαλείας ρευστότητας αποτελείται από περιορισμένα ταμειακά διαθέσιμα που τηρούνται στο Κεντρικό Δημόσιο Ταμείο της Επιτροπής για την κάλυψη των ταμειακών εκροών που αναμένεται να πραγματοποιηθούν εντός περιόδου 3 μηνών βάσει κοινοποιήσεων από τους εταίρους υλοποίησης.

    Το αποθεματικό ξεκίνησε το 2023 με υπόλοιπο 342 εκατ. EUR. Κατά τη διάρκεια του έτους, έλαβε εισροές ύψους 114 εκατ. EUR ( 16 ), ενώ το 2023 καταβλήθηκε καθαρό ποσό ύψους σχεδόν 351 εκατ. EUR ( 17 ). Στο τέλος του 2023 το υπόλοιπο του αποθεματικού ρευστότητας ανερχόταν σε 106 εκατ. EUR.

    Οι καταπτώσεις του 2023 επί των προβλέψεων του ΚΤΠ βάσει των αντίστοιχων δημοσιονομικών εγγυήσεων ( 18 ), καθώς και άλλες απαιτήσεις από τους πόρους που διατηρούν οι συνιστώσες του ΚΤΠ, συνοψίζονται ως εξής ( 19 ):

    Πίνακας 2: Εκροές ΚΤΠ το 2023, λεπτομερής επισκόπηση

    Συνιστώσα

    σε εκατ. EUR

    Φύση της εκροής

    ΕΤΒΑ

    0,60

    καταπτώσεις εγγυήσεων

    ΕΤΒΑ+

    0,04

    καταπτώσεις εγγυήσεων

    Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις

    127,57

    καταπτώσεις εγγυήσεων

    0,06

    δικαστικά έξοδα

    127,63

    σύνολο

    ΕΤΣΕ

    115,60

    καθαρές απαιτήσεις και προσαρμογές αξίας χαρτοφυλακίων μετοχών

    22,40

    δαπάνες και καταπτώσεις του σκέλους για τις ΜΜΕ (μετά την αφαίρεση των αναπληρώσεων) για προϊόντα εγγυήσεων

    55,90

    δαπάνες (χρηματοδότηση και έξοδα ανάκτησης)

    193,90 ( 20 )

    σύνολο

    InvestEU

    25,915

    δαπάνες (αμοιβές, αρνητικά επιτόκια, χρηματοδότηση και διοικητικές δαπάνες)

    1,585

    καταπτώσεις εγγυήσεων

    27,50

    σύνολο

    InvestEU για τη Ρουμανία

    1,20

    κατάπτωση στο πλαίσιο του αποθεματικού αντιστάθμισης κινδύνου

    Συνολικές εκροές

    350,9

    Γράφημα 3: Εκροές ΚΤΠ ανά συνιστώσα για το 2023 (σε εκατ. EUR)

     

    1.4. Πραγματικός συντελεστής προβλέψεων

    Στο άρθρο 213 του δημοσιονομικού κανονισμού προβλέπεται ότι οι προβλέψεις των δημοσιονομικών εγγυήσεων και της χρηματοδοτικής συνδρομής προς τρίτες χώρες στο ΚΤΠ θα βασίζονται στον πραγματικό συντελεστή προβλέψεων, όπως ορίζεται στο εν λόγω άρθρο. Η ΔΕΠ λαμβάνει υπόψη ότι η συλλογική διαχείριση του ΚΤΠ — σε αντίθεση με τη διαχείριση χωριστών ταμείων εγγυήσεων- θα μπορούσε να οδηγήσει σε δυνητική διαφοροποίηση εάν οι καταπτώσεις στις διάφορες συνιστώσες δεν συσχετιστούν ως προς τον χρόνο ή την ένταση.

    Η ΔΕΠ είναι ο λόγος μεταξύ:

    ·του απαιτούμενου ποσού των ταμειακών διαθεσίμων και των ισοδυνάμων τους στο πλαίσιο της από κοινού διοίκησης του ΚΤΠ, και,

    ·του αθροίσματος των απαιτούμενων ποσών ταμειακών διαθεσίμων και ισοδυνάμων σε περίπτωση που κάθε συνιστώσα υπόκειται σε χωριστή διαχείριση.

    Εκ του νόμου, η ΔΕΠ θα πρέπει να οριστεί μεταξύ 95 % και 100 %, ενώ ένα ποσοστό χαμηλότερο του 100 % υποδηλώνει αποτέλεσμα διαφοροποίησης. Σύμφωνα με υπολογισμούς που βασίζονται στην καθιερωμένη μεθοδολογία ( 21  και λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί σε μακροοικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο, (δεδομένου ότι ορισμένες από τις συνιστώσες του ΚΤΠ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη της κατάστασης στην Ουκρανία), η Επιτροπή πρότεινε να διατηρηθεί ο πραγματικός συντελεστής προβλέψεων για το 2023 στο 100 %, λόγω της απουσίας οιασδήποτε διαπιστωθείσας διαφοροποίησης μεταξύ των καταπτώσεων επί των προβλέψεων στις διάφορες συνιστώσες. Η προσέγγιση αυτή επιβεβαιώθηκε στον εγκριθέντα ετήσιο προϋπολογισμό του 2024. 



    Μέρος 2: Επενδυτική στρατηγική, σύνθεση χαρτοφυλακίου και επιδόσεις

    Οι γενικές αρχές και εκτιμήσεις που διέπουν την επενδυτική στρατηγική του ΚΤΠ καθορίζονται από τις κατευθυντήριες γραμμές του ΚΤΠ για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων και περιγράφονται περαιτέρω στην πρώτη ετήσια έκθεση του ΚΤΠ για το 2021( 22 ). Με βάση τη συντηρητική προσέγγιση που κατοχυρώνεται στις κατευθυντήριες γραμμές του για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, και τη χαμηλή ανοχή κινδύνου, η διαχείριση του ΚΤΠ γίνεται κατά τρόπο που θα πρέπει, τουλάχιστον, να εξασφαλίζει τη διατήρηση του κεφαλαίου κατά τη διάρκεια του επενδυτικού του ορίζοντα (9 έτη) ( 23 ). Αντανακλώντας αυτή τη συνετή επενδυτική πολιτική, τα περιουσιακά στοιχεία στα οποία μπορεί να επενδύσει το ΚΤΠ περιορίζονται σε τίτλους σταθερού εισοδήματος υψηλής ρευστότητας και υψηλής διαβάθμισης. Το μεγαλύτερο μέρος του ΚΤΠ περιοριζόταν μέχρι σήμερα σε επενδύσεις σε τίτλους (ομόλογα) σταθερού εισοδήματος σε ευρώ και δολάρια ΗΠΑ. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων τροποποιήθηκαν το 2022 ώστε να επιτρέψουν ορισμένες περιορισμένες επενδύσεις σε διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια μετοχικού κεφαλαίου για την παροχή πρόσθετων ευκαιριών διαφοροποίησης για το ΚΤΠ.

    2.1. Σύνθεση και χαρακτηριστικά του χαρτοφυλακίου

    Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, το ΚΤΠ διατηρεί χαρτοφυλάκιο με υψηλή ρευστότητα και διαφοροποίηση, επενδύοντας κυρίως σε χρεωστικούς τίτλους υψηλής αξιολόγησης, όπως ομόλογα που εκδίδονται από κυβερνήσεις, υπερεθνικούς, κρατικούς οργανισμούς και εταιρείες.

    Το χαρτοφυλάκιο του ΚΤΠ στο τέλος του έτους ήταν επαρκώς διαφοροποιημένο στις διάφορες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του επιλέξιμου σταθερού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένης κάποιας περιορισμένης έκθεσης σε τίτλους που εκφράζονται σε νομίσματα εκτός του ευρώ (USD), σε μετοχές διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων και σε ταμειακά διαθέσιμα ή ισοδύναμα. Τα συναλλαγματικά κέρδη ή οι ζημίες από τίτλους και συναλλαγές που εκφράζονται σε νομίσματα εκτός του ευρώ αντισταθμίζονταν σε μεγάλο βαθμό από αντίστροφες μεταβολές των παραγώγων επί συναλλάγματος που χρησιμοποιούνται ως αντισταθμίσεις κινδύνου.

    Η πιστωτική ποιότητα του χαρτοφυλακίου του ΚΤΠ ήταν υψηλή, με μέση αξιολόγηση Α, κάτι που υποδηλώνει αμελητέα πιθανότητα αθέτησης ( 24 ).

    Πάνω από το 36 % της αγοραίας αξίας του χαρτοφυλακίου επενδύθηκε σε τίτλους ΑΑΑ ( 25 ), ενώ το υπόλοιπο κατανεμήθηκε σε όλη την κλίμακα επενδυτικών βαθμών.

    Οι επενδύσεις σε δολάρια ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 6,6 % της αγοραίας αξίας του χαρτοφυλακίου ( 26 ), ενώ ο συναλλαγματικός κίνδυνος αντισταθμίστηκε με προθεσμιακά συμβόλαια.

    Τα ίδια κεφάλαια αντιπροσώπευαν το 5,5 % της αγοραίας αξίας του χαρτοφυλακίου στο τέλος του 2023.

    Από τον Δεκέμβριο του 2023 περίπου το 15,2 % του χαρτοφυλακίου αποτελούταν από βραχυπρόθεσμα ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού ( 27 ), παρέχοντας μια πηγή έτοιμης ρευστότητας σε περίπτωση μεγάλων εκροών που θα υπερέβαιναν το μέγεθος του αποθέματος ασφαλείας ρευστότητας που περιγράφεται ανωτέρω ( 28 ).

    Γράφημα 4: Κατανομή χαρτοφυλακίου του ΚΤΠ στο τέλος του έτους (2023)



    2.2. Περιβαλλοντικό, κοινωνικό και σχετικό με τη διακυβέρνηση (ΠΚΔ) αποτύπωμα

    Το 2023 το αποτύπωμα ΠΚΔ του χαρτοφυλακίου παραμένει ισχυρό, με ποσοστό 14,6 % των ομολόγων που χαρακτηρίζονται ως ΠΚΔ ( 29 ), έναντι 14,0 % το 2022. Η προορατική προσέγγιση των επενδύσεων ΠΚΔ ευνοεί τα ομόλογα που χαρακτηρίζονται ως ΠΚΔ, υπό την προϋπόθεση ότι ευθυγραμμίζονται με τα κριτήρια διαχείρισης κινδύνων και τη συνολική επενδυτική στρατηγική. Το 2023 η Επιτροπή εξακολούθησε να ενισχύει το αποτύπωμα ΠΚΔ στη νέα επενδυτική στρατηγική του ΚΤΠ, όπως αναλύεται στην ετήσια έκθεση του ΠΚΔ το 2022 ( 30 ).

    2.3. Επιδόσεις του ΚΤΠ για το 2023

    Το 2023 η μεταβλητότητα της αγοράς παρέμεινε σημαντική (βλ. πλαίσιο). Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες του 2023, οι πληθωριστικές πιέσεις άρχισαν να υποχωρούν, οδηγώντας σε προσδοκίες της αγοράς ότι οι κεντρικές τράπεζες θα αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια το 2024. Οι εν λόγω προσδοκίες για εκκρεμείς μειώσεις των επιτοκίων οδήγησαν σε μερική αντιστροφή της δυναμικής που παρατηρήθηκε το 2022 και έδωσαν θετική ώθηση στην αξία των ανεξόφλητων ομολόγων που ανήκουν στο ΚΤΠ. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις εξελίξεις στην αγορά παρέχονται στο παρακάτω πλαίσιο.

    Στο πλαίσιο αυτό, το ΚΤΠ πέτυχε ετήσια απόδοση + 5,21 % ( 31 ), σύμφωνα με τον δείκτη αναφοράς του χαρτοφυλακίου του (+ 5,40 %). Το νεοεισαχθέν τμήμα ιδίων κεφαλαίων (κατά μέσο όρο περίπου 3,1 % κατά τη διάρκεια του 2023) συνεισέφερε + 0,38 % στη συνολική απόδοση του χαρτοφυλακίου. Εξεταζόμενη μεμονωμένα, η επένδυση μετοχικού κεφαλαίου επέστρεψε ποσοστό περίπου + 12,5 %, το οποίο υπερβαίνει το διπλάσιο της απόδοσης του τμήματος σταθερού εισοδήματος το 2023.

    Εξελίξεις στην αγορά το 2023

    Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό και οι αντίστοιχες ενέργειες των κεντρικών τραπεζών ήταν οι κύριοι παράγοντες της αγοράς το 2023. Στις αρχές του 2023 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συνέχισε να αυξάνει τα επιτόκια πολιτικής της σε κάθε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου έως τον Σεπτέμβριο, όταν η εν λόγω αύξηση σταμάτησε, έχοντας φθάσει στο επίπεδο του 4 % για το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων (από 2 % στην αρχή του έτους). Ενώ παρέμεινε κάποια αβεβαιότητα όσον αφορά τη βιώσιμη επάνοδό του στο επίπεδο-στόχο του 2 %, ο πληθωρισμός στην Ευρώπη μειώθηκε σταθερά από το υψηλό σημείο εκκίνησής του. Τον Ιανουάριο, ο ονομαστικός πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε 8,6 %. Μειώθηκε σε 2,4 % τον Νοέμβριο, προτού αυξηθεί ελαφρώς και φτάσει στο 2,9 % τον Δεκέμβριο.

    Στις ΗΠΑ, ο ονομαστικός πληθωρισμός υποχώρησε επίσης, από 6,4 % τον Ιανουάριο σε 3 % τον Ιούνιο, προτού σταθεροποιηθεί και κλείσει το έτος στο 3,1 %. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεμάτων αύξησε το βασικό της επιτόκιο πολιτικής κατά 1 % συνολικά, σε επίπεδο στόχου 5,25–5,50 %. Το ποσοστό παραμένει στο επίπεδο αυτό από τον Ιούλιο.

    Εκτός από την αύξηση των επιτοκίων πολιτικής, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες συνέχισαν να επισημαίνουν για το μεγαλύτερο μέρος του έτους ότι τα επιτόκια πολιτικής δεν θα μειώνονταν σύντομα και θα έπρεπε να παραμείνουν υψηλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ώστε να εξασφαλιστεί η σύγκλιση του πληθωρισμού προς τον στόχο. Στο πλαίσιο αυτό, οι αποδόσεις των ομολόγων αυξάνονταν επίσης σταδιακά κατά τους πρώτους 9 μήνες του έτους και το δεκαετές γερμανικό κρατικό ομόλογο κορυφώθηκε στο 2,96 % στις αρχές Οκτωβρίου, από 2,44 % στην αρχή του έτους.

    Το τέταρτο τρίμηνο, οι δημοσιεύσεις στοιχείων που έδειχναν χαμηλότερο από τον αναμενόμενο πληθωρισμό παρείχαν τη δυνατότητα στις μεγάλες κεντρικές τράπεζες να κατευθύνουν την επικοινωνία τους προς μια λιγότερο αυστηρή κατεύθυνση και να αρχίσουν να εξετάζουν το πιθανό χρονοδιάγραμμα των πρώτων μειώσεων των επιτοκίων πολιτικής. Αυτό οδήγησε τις αγορές να κοστολογήσουν γρήγορα σημαντικό αριθμό μειώσεων των επιτοκίων το 2024, με αποτέλεσμα να μειωθούν οι αποδόσεις των ομολόγων και, στη συνέχεια, να αυξηθούν οι τιμές και οι επιστρεφόμενες αποδόσεις των ομολόγων. Το δεκαετές γερμανικό κρατικό ομόλογο έκλεισε το έτος στο 2,02 %.

    Επιπλέον, η οικονομική ανάπτυξη υποβάθμισε τις αρνητικές προβλέψεις που επικρατούσαν στις αρχές του έτους, ιδίως στις ΗΠΑ, οι οποίες παρουσίασαν πολύ υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, ενώ η Ευρώπη απέφυγε την ύφεση. Η αγορά εργασίας ήταν επίσης πολύ ισχυρή και τα ποσοστά ανεργίας παρέμειναν σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

    Ο συνδυασμός ανθεκτικής ανάπτυξης έναντι των επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων και της υποχώρησης του πληθωρισμού επέκτεινε την ανάκαμψη της αγοράς στις περισσότερες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Εκτός από τα κρατικά ομόλογα, οι επιδόσεις των εταιρικών ομολόγων ήταν εξίσου πολύ καλές. Ομοίως, οι αγορές μετοχών παρουσίασαν πολύ ισχυρή ανάκαμψη. Ο δείκτης STOXX Europe 600 αυξήθηκε κατά 12,7 %, ενώ ο δείκτης S&P 500 των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 24,2 %.



    ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

    Το ΚΤΠ παρουσίασε απόδοση + 5,21 %, που το βοήθησε να ανακτήσει μέρος των ζημιών του 2022 (– 8,9 %) και να αναπληρώσει τις προβλέψεις εγγυήσεων. Όσον αφορά το μέλλον, το σημερινό περιβάλλον υψηλότερων και θετικών επιτοκίων προσφέρει στέρεα θεμέλια για αποδόσεις μεσοπρόθεσμα. Αυτό αποτυπώνεται στη μέση απόδοση έως τη λήξη του χαρτοφυλακίου, η οποία παρέμεινε περίπου στο 3 % ετησίως στο τέλος του 2023.

    Η δύσκολη κατάσταση της αγοράς που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια του 2022 τόνισε τους κινδύνους της αποκλειστικής εξάρτησης από επενδύσεις σταθερού εισοδήματος. Για τη μείωση της εξάρτησης από τις αγορές ομολόγων, το 2023 η επενδυτική στρατηγική του ΚΤΠ διαφοροποιήθηκε μέσω επενδύσεων σε ευρείς πανευρωπαϊκούς δείκτες μετοχών. Το πρώτο έτος εμπειρίας με αυτήν τη νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων ήταν θετικό. Η περιορισμένη έκθεση σε μετοχές κατέδειξε την ικανότητά της να αυξάνει τις αποδόσεις που συνάδουν με το χαμηλό επίπεδο κινδύνου. Το ΚΤΠ είναι σε θέση να διατηρήσει την πορεία ανάκαμψης και να επιτύχει πιο μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ανάπτυξη, σύμφωνα με τους επενδυτικούς του στόχους.

    (1) () Σύμφωνα με το άρθρο 214 του δημοσιονομικού κανονισμού [κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1296/2013, (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, (ΕΕ) αριθ. 1309/2013, (ΕΕ) αριθ. 1316/2013, (ΕΕ) αριθ. 223/2014, (ΕΕ) αριθ. 283/2014 και της απόφασης αριθ. 541/2014/ΕΕ και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 (ΕΕ L 193 της 30.7.2018, σ. 1)], η Επιτροπή υποβάλλει ετησίως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο εκθέσεις σχετικά με το κοινό ταμείο προβλέψεων. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων του ΚΤΠ {απόφαση της Επιτροπής της 25.3.2020 σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων του κοινού ταμείου προβλέψεων [C(2020) 1896 final, ΕΕ C 131 της 22.4.2020, σ. 3]} παρέχουν περαιτέρω καθοδήγηση σχετικά με το περιεχόμενο της παρούσας έκθεσης.
    (2) () Εγγύηση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (EΤΣΕ) και το InvestEU.
    (3) () Εντολή εξωτερικής δανειοδότησης (ΕΕΔ), Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΕΤΒΑ) και Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη + (ΕΤΒΑ +).
    (4) () Εκτός από τα δάνεια ΜΧΣ + που χορηγήθηκαν στην Ουκρανία το 2023.
    (5) ()    Η δομή διακυβέρνησης παρουσιάστηκε στην ετήσια έκθεση του ΚΤΠ για το 2021, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A52022DC0213 .
    (6) () Η καθαρή αξία του ενεργητικού (ΚΑΕ) του ΚΤΠ καθορίζεται από την αξία των συνολικών στοιχείων ενεργητικού, μείον τις υποχρεώσεις, κατά την αντίστοιχη ημερομηνία υπολογισμού της ΚΑΕ.
    (7) () Σύμφωνα π.χ. με το άρθρο 212 παράγραφος 2, το άρθρο 212 παράγραφος 4, το άρθρο 213 παράγραφος 1 και το άρθρο 213 παράγραφος 4 του δημοσιονομικού κανονισμού.
    (8) () Για τη Μάλτα και τη Βουλγαρία.
    (9) () EUR-Lex - 52022DC0213 - EL - EUR-Lex (europa.eu) .
    (10) () EUR-Lex - 52023DC0288 - EL - EUR-Lex (europa.eu) .
    (11) () Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις, το οποίο διατηρεί τις προβλέψεις για προγράμματα της εντολής εξωτερικής δανειοδότησης (ΕΕΔ), προηγούμενα προγράμματα (μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή — ΜΧΣ) και προγράμματα Ευρατόμ.
    (12)

    () Ευρωπαϊκό Ταμείο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.

    (13) ()    Συνιστώσα για την ΕΕ.
    (14) () Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2022/12018 και την απόφαση (ΕΕ) 2022/1628 για τη χορήγηση έκτακτης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία.
    (15) () Απόφαση της Επιτροπής, της 25ης Φεβρουαρίου 2020, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του κοινού ταμείου προβλέψεων [C(2020) 1896 final] (ΕΕ C 131 της 22.4.2020, σ. 3).
    (16) ()    Από τα 114 εκατ. EUR που είναι εισροές που προέρχονται από εξαγορές του ΚΤΠ, 60,7 εκατ. EUR είναι ανακτήσεις ΕΕΔ.
    (17) () Έναντι 222 εκατ. EUR το 2022.
    (18) () Οι μεμονωμένες καταπτώσεις εγγυήσεων αναφέρονται σε χωριστή έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 41 παράγραφος 5 του δημοσιονομικού κανονισμού (ΔΚ).
    (19) () Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το 2024 ή αργότερα ενδέχεται να προκύψουν πληρωμές, για τις οποίες μπορεί να χρειαστεί εκ των υστέρων προσαρμογή των λογαριασμών του 2023.
    (20) () Από τα οποία 14,7 εκατ. EUR αφορούσαν 2 022 καταπτώσεις, λόγω του γεγονότος ότι μία από τις πράξεις πληρωμής κάλυψε την περίοδο από 1/6/2022 έως 30/11/2023.
    (21) () Κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση (ΕΕ, Ευρατόμ) C(2020)7684 της Επιτροπής για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με λεπτομερείς όρους για τον υπολογισμό του πραγματικού συντελεστή προβλέψεων του κοινού ταμείου εγγυήσεων (ΕΕ L 42 της 5.2.2021, σ. 12).
    (22) () EUR-Lex - 52022DC0213 - EL - EUR-Lex (europa.eu) .
    (23) () Άρθρο 2 παράγραφος 1 των κατευθυντήριων γραμμών για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων.
    (24) () Πιθανότητα αθέτησης 0,04 % για χρονικό ορίζοντα ενός έτους.
    (25) () Έναντι ποσοστού πάνω από 35 % το 2022.
    (26) () Έναντι ποσοστού 3,5 % το 2022.
    (27) () Έναντι ποσοστού 18 % το 2022.
    (28) () Επιπλέον του αποθεματικού ρευστότητας που περιγράφεται στο τμήμα 1.5.
    (29) () Για να αξιολογήσει αν τα ομόλογα χαρακτηρίζονται ως ΠΚΔ για τους σκοπούς της κατανομής του ΚΤΠ, η Επιτροπή βασίζεται στη δημοσιευμένη αξιολόγηση της «χρήσης των εσόδων» του επίμαχου περιουσιακού στοιχείου από τους παρόχους ανάλυσης και δεδομένων που χρησιμοποιεί η Επιτροπή για την οικεία λειτουργία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων.
    (30) () EUR-Lex - 52023DC0288 - EL - EUR-Lex (europa.eu) .
    (31) ()    Η σωρευτική απόδοση του ΚΤΠ από την έναρξη έως το τέλος του 2023 είναι – 5,22 %, αντικατοπτρίζοντας την παρακάτω ακολουθία ετήσιων αποδόσεων: 2023 5,21 %, 2022: – 8,85 %, 2021: – 1,17 %. Όσον αφορά τον στόχο διατήρησης του κεφαλαίου κατά τη διάρκεια του επενδυτικού ορίζοντα (που εκτιμάται σε 9 έτη), αυτός παραμένει ένας πλήρως εφικτός στόχος, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι, μετά το 2022, τα επίπεδα απόδοσης βρίσκονται σταθερά σε θετικό έδαφος, σε αντίθεση με το περιβάλλον αρνητικής ή μηδενικής απόδοσης που επικρατούσε όταν θεσπίστηκε το ΚΤΠ.
    Top