Η παρούσα δημοσίευση παρέχει το δικαίωμα ένστασης σύμφωνα με το άρθρο 51 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1) εντός τριών μηνών από την ημερομηνία της παρούσας δημοσίευσης.

ΕΝΙΑΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

«Safranbolu Safranı»

Αριθ. ΕΚ: PDO-TR-02860- 10.8.2022

ΠΓΕ ( ) ΠΟΠ (X)

1.   Ονομασία/-Ες [ΠΟΠ ή ΠΓΕ]

«Safranbolu Safranı»

2.   Κράτος μέλος ή τρίτη χωρά

Δημοκρατία της Τουρκίας

3.   Περιγραφή του γεωργικού προϊόντος ή του τρόφιμου

3.1.   Τύπος προϊόντος [που περιλαμβάνεται στο παράρτημα XI]

Κλάση 1.8. Λοιπά προϊόντα του παραρτήματος Ι της Συνθήκης (μπαχαρικά κ.λπ.)

3.2.   Περιγραφή του προϊόντος που φέρει την προβλεπόμενη στο σημείο 1 ονομασία

Το «Safranbolu Safranı» είναι βολβώδες καλλιεργούμενο φυτό που ανήκει στο είδος κρόκου Crocus sativus L. Karaarslan, της οικογένειας Ιριδοειδών (Iridaceae), με ένα μονό υπέργειο τμήμα και ένα πολυετές υπόγειο τμήμα, το οποίο ανθίζει το φθινόπωρο. Το «Safranbolu Safranı» είναι ένα αρωματικό φυτό που απαντάται στην περιοχή Safranbolu, το οποίο έχει μήκος τουλάχιστον 2 cm όταν είναι νωπό και τουλάχιστον 1 cm όταν είναι αποξηραμένο, έχει έντονη οσμή και άρωμα ιωδοφορμίου και αποτελείται από σωματίδια έντονου πορφυρού χρώματος, ενώ ξεπερνά τα πρότυπα του κρόκου πρώτης κατηγορίας από άποψη έντασης χρώματος. Ο κρόκος δεν συνθλίβεται ούτε κονιοποιείται, απλώς αποξηραίνεται στο αρχικό σχήμα του, διατηρώντας το πορφυρό χρώμα του.

Τα άνθη του φυτού είναι εξαπέταλα και έχουν μοβ χρώμα. Υπάρχουν τρεις στήμονες στο άνθος. Το στίγμα που είναι η κόκκινη και στρογγυλή κορυφή του θηλυκού μέρους (ωοθήκη) του άνθους, έχει την κύρια οικονομική αξία. Αν και η αγοραία αξία των κίτρινων αρσενικών μερών (στήμονες) είναι χαμηλή, αποτελούν ωστόσο πηγή παράπλευρου εισοδήματος για τους παραγωγούς. Λόγω του γεγονότος ότι οι στήμονες αποτελούν άφθονη πηγή γύρης, ο κρόκος είναι δυνατόν να θεωρηθεί γυρεογόνο φυτό. Υπάρχει μόνο μία ωοθήκη, που αποτελείται από τον στύλο, το ωάριο και το στίγμα. Σε ένα ώριμο φυτό, το στίγμα χωρίζεται σε τρία μέρη, που ονομάζονται επίσης νήματα, με νηματοειδή μορφή και μήκος 2,5-3 cm. Το στίγμα έχει έντονο πορφυρό χρώμα. Το αποτελούμενο από τρία μέρη στίγμα της ωοθήκης είναι αυτό το οποίο χρησιμοποιείται ως κρόκος. Για τη λήψη του κρόκου χρησιμοποιείται το στίγμα της ωοθήκης και τα ενεργά συστατικά του είναι ενώσεις όπως αιθέριο έλαιο, καροτένια και πικροκροκίνη. Μεταξύ αυτών των ενώσεων, τα καροτένια (ειδικά η κροκίνη) προσδίδουν στον κρόκο τη χρωστική του δύναμη και η πικροκροκίνη και η σαφρανάλη προσδίδουν πικρότητα και άρωμα. Το πιο σημαντικό συστατικό που αυξάνει την εμπορική αξία του κρόκου είναι μια φυσική ένωση που ονομάζεται κροκίνη, η οποία προσδίδει ένα χρυσοκίτρινο/κοκκινωπό χρώμα που πλησιάζει στο πορτοκαλί.

Το «Safranbolu Safranı» είναι υψηλότερης ποιότητας σε σχέση με άλλους κρόκους που παράγονται στον κόσμο από άποψη αρώματος, χρώματος και χρωστικής ικανότητας, ενώ διαθέτει την ικανότητα να χρωματίζει κίτρινο νερό που ζυγίζει 100 000 φορές το δικό του βάρος.

Χημικές ιδιότητες του «Safranbolu Safranı» στη ξηρά ουσία των νημάτων:

	Μέγιστο
— Υγρασία και περιεκτικότητα σε πτητικές ουσίες	(%) 9,6
— Τέφρα	(%) 4,9
— Τέφρα αδιάλυτη σε οξύ:	(%) 0,1
— Η ποσότητα ξηράς ουσίας διαλυμένης σε κρύο νερό	(%) 62,0
— Ολικό άζωτο	(%) 2,77
— Ακατέργαστη κυτταρίνη	(%) 4,0
— Πικρότητα, πικροκροκίνη	(%) 83,0
— Σαφρανάλη	(%) 29,0
— Ένταση χρώματος κροκίνης	(%) 231,0

Ως διακριτικά χαρακτηριστικά του «Safranbolu Safranı», η πικροκροκίνη (πικρότητα) (σε ξηρά ουσία) θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 70 %, η σαφρανάλη (σε ξηρά ουσία) μεταξύ 20 % και 50 %, η κροκίνη (ένταση χρώματος) (σε ξηρά ουσία) θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 190 %.

3.3.   Ζωοτροφές (μόνο για προϊόντα ζωικής προέλευσης) και πρώτες ύλες (μόνο για μεταποιημένα προϊόντα)

—

3.4.   Ειδικά στάδια της παραγωγής τα οποία πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής

Όλες οι εργασίες φύτευσης των κόρμων, λίπανσης, συγκομιδής, ξήρανσης πρέπει να βρίσκονται στη γεωγραφική περιοχή που ορίζεται στο άρθρο 4.

3.5.   Ειδικοί κανόνες για τον τεμαχισμό, το τρίψιμο, τη συσκευασία κ.λπ. του προϊόντος στο οποίο αναφέρεται η καταχωρισμένη ονομασία

Τα προϊόντα βάρους από 1 g έως 5 kg μπορούν να συσκευάζονται σε συσκευασίες κατάλληλες για τρόφιμα.

3.6.   Ειδικοί κανόνες για την επισήμανση του προϊόντος στο οποίο αναφέρεται η καταχωρισμένη ονομασία

Εκτός από τις υποχρεωτικές πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται σχετικά με την παρουσίαση και την επισήμανση των τροφίμων, στην ετικέτα θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι ακόλουθες πληροφορίες.

—	Εμπορική ονομασία και διεύθυνση, σύντομη ονομασία και διεύθυνση ή καταχωρισμένο εμπορικό σήμα της εταιρείας

—	Αριθμός παρτίδας

—	Όνομα προϊόντος- «Safranbolu Safranı»

—	το ακόλουθο λογότυπο

—	Επίσημο ολόγραμμα γνησιότητας

4.   Συνοπτική οριοθέτηση της γεωγραφικής περιοχής

Το «Safranbolu Safranı» παράγεται, καλλιεργείται, λιπαίνεται, συγκομίζεται και αποξηραίνεται εντός των ορίων της κωμόπολης Safranbolu της πόλης Karabuk.

α)

στις περιοχές του Safranbolu: 15 Temmuz, Akçasu, Aşağı Tokatlı, Atatürk, Babasultan, Bağlarbaşı, Barış, Camikebir, Cemalcaymaz, Çavuş, Çeşme, Emek, Esentepe, Hacıhalil, Hüseyinçelebi, İsmetpaşa, İzzetpaşa, Karaali, Kirkille, Musalla και Yenimahalle Όλα τα χωριά των κωμοπόλεων αυτών περιλαμβάνονται στην περιοχή παραγωγής.

β)

στα χωριά του Safranbolu: Agaçkese, Akkışla, Akören, Alören, Aşağıçiftlik, Aşağıdana, Bağzığaz, Bostanbükü, Cabbar, Cücahlı, Çatak, Çavuşlar, Çerçen, Çıraklar, Danişment, Davutobası, Değirmencik, Dere, Düzce, Gayza, Geren, Gökpınar, Gündoğan, Hacıhasan, Hacılarobası, Harmancık, İnceçay, Kadıbükü, Karacatepe, Karapınar, Karıt, Kehler, Kırıklar, Konarı, Kuzyakahacılar, Kuzyakaköseler, Kuzyakaöte, Nacsaklar, Nebioğlu, Oğulören, Ovacuma, Ovaköseler, Örencik, Pelitören, Sakaralan, Sarıahmetli, Sat, Sırçalı, Sine, Tayyip, Tintin, Tokatlı, Toprakcuma, Üçbölük, Yazıköy, Yolbaşı, Yörük, Yukarıçiftlik και Yukarıdana. Η κωμόπολη Safranbolu βρίσκεται σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος 41° 16' και ανατολικό γεωγραφικό μήκος 32° 41'.

5.   Δεσμός με τη γεωγραφική περιοχή

Φυσικοί παράγοντες

Τα κλιματικά χαρακτηριστικά και οι συνθήκες καλλιέργειας είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν το «Safranbolu Safranı». Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την ποσότητα της πικροκροκίνης (πικρότητα), την αναλογία της σαφρανάλης (οργανική ένωση), της κροκίνης (ένταση χρώματος) του κρόκου και το μέγεθος και τον αριθμό των κόρμων και των ανθών. Λόγω των κλιματικών χαρακτηριστικών του Safranbolu όσον αφορά τη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις, οι κόρμοι είναι μεγαλύτεροι και τα άνθη είναι μακρύτερα από τους κόρμους της ίδιας οικογένειας που φυτεύονται σε γειτονικές πόλεις ή σε άλλες πόλεις της Τουρκίας που είναι μικρότεροι, έχουν λιγότερα βολβάρια και μεταγενέστερη εποχή βλάστησης. Επιπλέον, η συγκέντρωση των συστατικών αιθέριου ελαίου (σαφρανάλη, πικροκροκίνη και κροκίνη) και η οσμή του κρόκου είναι λιγότερες απ’ ότι στον κρόκο που λαμβάνεται από το Safranbolu.

Κλίμα

Η καλλιέργεια του κρόκου στο Safranbolu είναι στενά συνδεδεμένη με τα κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Λόγω της γεωγραφικής του θέσης, το Safranbolu αποτελεί κομβικό σημείο, από κλιματική άποψη, μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Κεντρικής Ανατολίας, με το δικό του μικροκλίμα.. Η μέση ετήσια θερμοκρασία στο Safranbolu είναι 12,3 °C. Σύμφωνα με τα μετεωρολογικά δεδομένα, οι θερμοκρασίες τον Απρίλιο είναι πολύ κοντά στον ετήσιο μέσο όρο και οι θερμοκρασίες μέχρι τον Νοέμβριο είναι πάνω από τις ετήσιες μέσες τιμές.

Το Safranbolu έχει σχετικά ξηρό κλίμα με ελάχιστη υγρασία. Εξετάζοντας αυτά τα κλιματικά χαρακτηριστικά, διαπιστώνει κανείς ότι η περιοχή έχει τα χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για την καλλιέργεια κρόκου, ο οποίος είναι ευαίσθητος στο υπερβολικό κρύο τον χειμώνα και απαιτεί δροσερές καιρικές συνθήκες τον χειμώνα και ξηρασία το καλοκαίρι.

Οι θερμοκρασίες στο Safranbolu είναι εκείνες που απαιτούνται για την ανάπτυξη του φυτού κρόκου. Το ίδιο ισχύει και για το ύψος των βροχοπτώσεων, το οποίο είναι το καταλληλότερο για το συγκεκριμένο φυτό, το οποίο χρειάζεται υγρασία και δροσιά κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας. Η θερμοκρασία του κλίματος στην περιοχή αυξάνει την ανθοφορία και την απόδοση, καθώς και τις πτητικές και βιοδραστικές ενώσεις.

Το 70 % των συστατικών αιθέριου ελαίου του κρόκου είναι σαφρανάλη (οργανική ένωση), η οποία επηρεάζει την οσμή του κρόκου. Σχηματίζεται από την υδρόλυση της πικροκροκίνης (πικρότητα) με την επίδραση της θερμοκρασίας κατά την αποθήκευση μετά τη συγκομιδή του κρόκου.

Υγρασία

Η μέση ετήσια σχετική υγρασία στο Safranbolu ανέρχεται σε 61 %. Η σχετική υγρασία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους είναι υψηλή τον χειμώνα και χαμηλή το καλοκαίρι. Το «Safranbolu Safranı» απαιτεί 50-60 % υγρασία κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου και η υγρασία που υπερβαίνει αυτή την τιμή βλάπτει το άνθος του κρόκου. Η σχετική υγρασία στο Safranbolu κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου του κρόκου έχει την κατάλληλη υγρασία για την καλλιέργεια κρόκου. Η κατάλληλη υγρασία καθιστά το φυτό ανθεκτικό σε ασθένειες και επιβλαβείς οργανισμούς.

Έδαφος

Η τιμή pH του εδάφους στην καλλιέργεια κρόκου θα πρέπει να είναι περίπου 6,0-8,0, η οποία ταιριάζει με το pH του εδάφους στην περιοχή Safranbolu που αναφέρεται μεταξύ 5,5 και 8,5, παρέχοντας το κατάλληλο εύρος pH για την καλλιέργεια κρόκου. Το pH αυτό εξασφαλίζει στο έδαφος τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για μεγαλύτερη ανθοφορία και, κατ’ επέκταση, αύξηση της απόδοσης.

Ανθρώπινοι παράγοντες

Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι σημαντικός καθώς η φύτευση, το τσάπισμα και ιδιαίτερα η συγκομιδή του «Safranbolu Safranı» πρέπει να γίνονται χειρωνακτικά και με προσοχή. Μετά την πρώτη φύτευση, οι κόρμοι συνεχίζουν να αναπαράγονται κάτω από το έδαφος κατά το δεύτερο και τρίτο έτος, και μετά τη συγκομιδή στο τέλος του τρίτου έτους, οι κόρμοι κάτω από το έδαφος απομακρύνονται με το χέρι προκειμένου να αυξηθεί η απόδοση του προϊόντος λόγω της μείωσης της απόστασης μεταξύ των σειρών των φυτών. Δεδομένου ότι οι σπόροι κρόκου είναι στείροι, δεν παίζουν ρόλο στην αναπαραγωγή του φυτού αυτού. Για την αναπαραγωγή του άνθους του κρόκου, χρησιμοποιείται η βολβοειδής ρίζα του, η οποία παραμένει κάτω από το έδαφος. Ένας κόρμος επιβιώνει μόνο μία περίοδο και τελικά παράγει νέα φυτά που ονομάζονται «βολβάρια (μικροί κόρμοι)». Στο τέλος του τρίτου έτους, οι κόρμοι που αφαιρούνται με το χέρι φυτεύονται ξανά. Ως εκ τούτου, η αναπαραγωγή του «Safranbolu Safranı» βασίζεται στον ανθρώπινο παράγοντα.

Το τσάπισμα στο χωράφι όπου θα καλλιεργηθεί ο κρόκος θα πρέπει να γίνει χειρωνακτικά και προσεκτικά, προκειμένου να διασφαλιστεί η καταπολέμηση των ζιζανίων και η ανάπτυξη των κόρμων και επίσης να μην προκληθεί βλάβη στους κόρμους.

Για να αποκτηθεί υψηλής ποιότητας κρόκος, πρέπει να συγκομιστεί από γρήγορο και έμπειρο προσωπικό στο σύντομο χρονικό διάστημα πριν από την ανατολή του ήλιου. Ο κρόκος αρχίζει να χάνει την ποιότητά του μετά την ανατολή του ήλιου με την ακτινοβολία που προέρχεται από τον ήλιο. Η διάρκεια μεταξύ της ωρίμανσης και της συγκομιδής του κρόκου είναι σχεδόν δύο ημέρες. Επιπλέον, μετά τη συγκομιδή του, η συλλογή των στιγμάτων και οι συνθήκες διατήρησης έχουν μεγάλη σημασία για την ποιότητα του κρόκου.

Τα άνθη του κρόκου συλλέγονται ένα προς ένα με το χέρι και ο διαχωρισμός των λευκών τμημάτων στις ρίζες τους απαιτεί ειδική τεχνογνωσία, επειδή το άρωμα, η πικρότητα και η ποιότητα χρώσης του κρόκου, που του προσδίδουν αξία, είναι σημαντικά. Η μη προσεκτική εκτέλεση αυτών των σταδίων επιφέρει απώλεια όλης της εμπορικής αξίας του κρόκου και, κατ’ επέκταση, σοβαρή μείωση της τιμής του.

Συγκομιδή

Η συγκομιδή του άνθους του κρόκου γίνεται με το χέρι νωρίς το πρωί, όταν τα άνθη είναι κλειστά, σε μορφή μπουμπουκιού. Ο λόγος για τον οποίο συλλέγεται σε μορφή μπουμπουκιού τις πρώτες πρωινές ώρες είναι η προστασία των αιθέριων ελαίων, τα οποία αποτελούν μέρος των ενεργών συστατικών του φυτού του κρόκου, που υπάρχουν στο στίγμα της ωοθήκης, τα οποία και επηρεάζουν την ποσότητα της σαφρανάλης.

Τα άνθη του «Safranbolu Safranı» συλλέγονται με το χέρι νωρίς το πρωί όταν οι πτητικές ενώσεις των ανθέων είναι υψηλές. Ακολούθως, το στέλεχος με τα τρία νήματα (θηλυκό μέρος) με τον στύλο και το κατώτερο λευκό τμήμα αφαιρείται προσεκτικά από το άνθος με το χέρι πριν ξεραθούν τα άνθη και κλείσουν τα πέταλα. Η πιο σημαντική διαδικασία στην παραγωγή του κρόκου είναι να τραβηχτεί το στέλεχος ολόκληρο από τον ποδίσκο με το χέρι. Οι ειδικοί που αφαιρούν το στέλεχος γνωρίζουν πώς θα το τραβήξουν χωρίς να σπάσουν τα νήματα και πόση δύναμη θα ασκήσουν για να το αφαιρέσουν μονοκόμματο. Ο στύλος και το λευκό τμήμα του στίγματος παρουσιάζουν ένα διακριτό χρώμα που αλλάζει από το πορφυρό χρώμα του κρόκου σε κίτρινο και το δεύτερο σημαντικό βήμα είναι να κοπεί ο ποδίσκος του ευαίσθητου στελέχους ακριβώς εκεί όπου το πορφυρό χρώμα του αλλάζει σε κίτρινο λαμβάνοντας το διαχωρισμένο τμήμα του στίγματος. Όλα τα αρώματα και οι βιοδραστικές ενώσεις πέρα από το χρώμα του «Safranbolu Safranı» συγκεντρώνονται στο διαχωρισμένο τμήμα, επομένως αυτό το τμήμα λαμβάνεται για ξήρανση για περαιτέρω χρήση.

Το διαχωρισμένο τμήμα με προστασία του αρχικού του σχήματος αποξηραίνεται σε κλειστό περιβάλλον με φυσικό φως, σε θερμοκρασία δωματίου (20-22 °C) σε καθαρό τουλπάνι για 1 έως 2 εβδομάδες. Δεν χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες ή ρεύματα αέρα ούτε και άμεσος ηλιακός φωτισμός κατά τη διάρκεια της περιόδου ξήρανσης. Το πλήρως αποξηραμένο διαχωρισμένο τμήμα διατηρείται σε αεροστεγή γυάλινα δοχεία ή ξύλινα κιβώτια σε ημισκιερούς χώρους αποτρέποντας την υγρασία και τον άμεσο ηλιακό φωτισμό που προκαλεί αποχρωματισμό, ανεπιθύμητες αλλαγές στη γεύση και απώλεια οσμής και αρώματος.

Ο κρόκος δεν συνθλίβεται ούτε κονιοποιείται, απλώς αποξηραίνεται στο αρχικό σχήμα του, διατηρώντας το πορφυρό χρώμα του. Αυτό το αποξηραμένο προϊόν χρησιμοποιείται ως κρόκος.

Παραπομπή στη δημοσίευση των προδιαγραφών

—

---

(1)   ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 1.