(1)

Η πολιτική και η νομοθεσία της Ένωσης για το περιβάλλον, το κλίμα και τις συναφείς ▌μορφές ενέργειας έχουν επιφέρει ουσιαστικές βελτιώσεις στην κατάσταση του περιβάλλοντος. Εξακολουθούν ωστόσο να υφίστανται μεγάλες περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις οι οποίες, εάν δεν αντιμετωπιστούν, θα έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις για την Ένωση και την ευημερία των πολιτών της.

(2)

Το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα (LIFE), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1293/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) για την περίοδο 2014 έως 2020, αποτελεί το τελευταίο από μια σειρά προγραμμάτων της Ένωσης σε μια περίοδο 25 ετών που υποστηρίζουν την υλοποίηση των προτεραιοτήτων στην περιβαλλοντική και κλιματική νομοθεσία και πολιτική. Το πρόγραμμα αυτό αξιολογήθηκε θετικά σε μια πρόσφατη ενδιάμεση αξιολόγηση (5), καθώς προδιαγράφεται αποτελεσματικό, αποδοτικό και χρήσιμο. Το πρόγραμμα LIFE για την περίοδο 2014–2020 θα πρέπει συνεπώς να συνεχιστεί, με ορισμένες τροποποιήσεις που υποδείχθηκαν κατά την ενδιάμεση αξιολόγηση και τις μεταγενέστερες αξιολογήσεις. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να θεσπιστεί πρόγραμμα για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE) («πρόγραμμα LIFE ») για την περίοδο που ξεκινά το 2021.

(3)

Προς επιδίωξη των σκοπών και των στόχων που θέτει η νομοθεσία, η πολιτική, τα σχέδια και οι διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος, του κλίματος και των συναφών ▌μορφών ενέργειας, το πρόγραμμα LIFE αναμένεται να συμβάλει , στο πλαίσιο μιας δίκαιης μετάβασης, στη στροφή προς μια οικονομία βιώσιμη, κυκλική, υψηλής ενεργειακής απόδοσης, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην αλλαγή του κλίματος, και στην προστασία , την αποκατάσταση και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, όπως και της υγείας, καθώς και στην ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη της εφαρμογής και της διαχείρισης του δικτύου Natura2000 και την αντιμετώπιση της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, είτε μέσω άμεσων παρεμβάσεων είτε μέσω της υποστήριξης της ενσωμάτωσης των σκοπών αυτών σε άλλες πολιτικές. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει επίσης να στηρίζει την εφαρμογή των προγραμμάτων γενικών δράσεων που εγκρίνονται σύμφωνα με το άρθρο 192 παράγραφος 3 ΣΛΕΕ, όπως το 7ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον  (6).

(4)

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη απάντηση στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης της ατζέντας του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπου επισημαίνεται η εγγενής σχέση μεταξύ της διαχείρισης των φυσικών πόρων ώστε να εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητά τους, των υπηρεσιών οικοσυστήματος, της σύνδεσής τους με την ανθρώπινη υγεία και της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης. Σε αυτό το πνεύμα, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να αποτυπώνει την αρχή της αλληλεγγύης, και παράλληλα να συμβάλλει ουσιαστικά τόσο στην οικονομική ανάπτυξη όσο και στην κοινωνική συνοχή.

(4α)

Με σκοπό την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, στον ορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης θα πρέπει να ενσωματωθούν απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προωθηθούν οι συνέργειες και η συμπληρωματικότητα με άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης, μεταξύ άλλων με τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης δράσεων που συμπληρώνουν στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα και στρατηγικά έργα για τη φύση και προωθούν την υιοθέτηση και αναπαραγωγή λύσεων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE. Απαιτείται συντονισμός για την αποφυγή διπλής χρηματοδότησης. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να πράξουν τα δέοντα για την αποτροπή διοικητικών επικαλύψεων και φόρτου για τους δικαιούχους έργων λόγω των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων που απορρέουν από διάφορα χρηματοδοτικά μέσα.

(5)

Το πρόγραμμα LIFE αναμένεται να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην επίτευξη των στόχων και σκοπών της νομοθεσίας, των στρατηγικών, των σχεδίων και των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης για το περιβάλλον, το κλίμα και τις συναφείς ▌μορφές ενέργειας, ιδίως της ατζέντας του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη (7), της σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα (8), και της συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (9) («συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή») , καθώς και, μεταξύ άλλων, της Σύμβασης της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ/ΗΕ) για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα («Σύμβαση του Aarhus»), της Σύμβασης της ΟΕΕ/ΗΕ σχετικά με τη διαμεθοριακή ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μεγάλη απόσταση, της Σύμβασης της Βασιλείας, του ΟΗΕ, για τον έλεγχο των διασυνοριακών κινήσεων επικίνδυνων αποβλήτων και της επεξεργασίας τους, της Σύμβασης του Ρότερνταμ, του ΟΗΕ, περί διαδικασίας συναίνεσης μετά από ενημέρωση για ορισμένα επικίνδυνα χημικά προϊόντα και προϊόντα φυτοπροστασίας στο διεθνές εμπόριο και της Σύμβασης της Στοκχόλμης, του ΟΗΕ, για τους έμμονους οργανικούς ρύπους .

▌

(6α)

Η Ένωση αποδίδει μεγάλη σημασία στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων των έργων του προγράμματος LIFE και στην ικανότητα διασφάλισης και διατήρησης των αποτελεσμάτων μετά την υλοποίηση του έργου, μεταξύ άλλων με τη συνέχιση, την αναπαραγωγή και/ή τη μεταφορά του.

(7)

Η συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις της Ένωσης στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή επιβάλλει τον μετασχηματισμό της Ένωσης σε μια κοινωνία βιώσιμη, κυκλική, υψηλής ενεργειακής απόδοσης, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή. Αυτό, με τη σειρά του, απαιτεί δράσεις που να επικεντρώνονται ιδιαίτερα σε τομείς με τον υψηλότερο αντίκτυπο στα σημερινά επίπεδα παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου και ρύπανσης , προάγοντας την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και που να συνεισφέρουν στην εφαρμογή του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 και των ενοποιημένων εθνικών σχεδίων των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα, καθώς και στην υλοποίηση της στρατηγικής της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια στα μέσα του αιώνα και μακροπρόθεσμα , σύμφωνα με τους μακροπρόθεσμους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού . Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να περιλαμβάνει επίσης μέτρα που να συνεισφέρουν στην υλοποίηση της πολιτικής της Ένωσης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, προκειμένου να περιοριστούν οι δυσμενείς συνέπειες της αλλαγής του κλίματος.

(7α)

Τα έργα στο πλαίσιο του νέου υποπρογράμματος «Μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας» του προγράμματος LIFE θα πρέπει να εστιάζουν στη δημιουργία ικανοτήτων και στη διάδοση γνώσεων, δεξιοτήτων, καινοτόμων τεχνικών, μεθόδων και λύσεων για την επίτευξη των στόχων της νομοθεσίας και της πολιτικής της Ένωσης σχετικά με τη μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Κατά κανόνα, πρόκειται για δράσεις συντονισμού και στήριξης με υψηλή προστιθέμενη αξία σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίες αποσκοπούν στην άρση των φραγμών της αγοράς που παρεμποδίζουν την κοινωνικοοικονομική μετάβαση προς τη βιώσιμη ενέργεια, εξασφαλίζοντας συνήθως τη συμμετοχή ενδιαφερόμενων φορέων μικρού και μεσαίου μεγέθους, και διαφόρων παραγόντων, μεταξύ των οποίων τοπικές και περιφερειακές δημόσιες αρχές και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί. Οι δράσεις αυτές αποφέρουν πολλαπλά παράλληλα οφέλη, όπως η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, η βελτίωση της ποιότητας του αέρα των εσωτερικών χώρων, η μείωση των τοπικών ρύπων χάρη στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αύξηση της κατανεμημένης παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και η συμβολή στην επίτευξη θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων σε τοπικό επίπεδο καθώς και μιας ανάπτυξης που συμβάλλει στη μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού.

(8)

Προκειμένου να ενισχυθούν ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και οι διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, πρέπει να επιταχυνθεί ο μετασχηματισμός του ενεργειακού τομέα. Οι δράσεις ανάπτυξης ικανοτήτων προς υποστήριξη της ενέργειας, της αποδοτικότητας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που έως το 2020 χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Ορίζων 2020»  (10) , θα πρέπει να ενσωματωθούν στο νέο υποπρόγραμμα για τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας του προγράμματος LIFE καθώς ο σκοπός τους δεν είναι η χρηματοδότηση της αριστείας και η παραγωγή καινοτομίας αλλά η υποστήριξη της διείσδυσης ήδη διαθέσιμων τεχνολογιών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση που θα συμβάλουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να εξασφαλίζει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων και των τομέων που σχετίζονται με τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Η συμπερίληψη αυτών των δραστηριοτήτων ανάπτυξης ικανοτήτων στο πρόγραμμα LIFE προσφέρει πλούσιες δυνατότητες συνέργειας μεταξύ των υποπρογραμμάτων και αυξάνει τη συνολική συνοχή της ενωσιακής χρηματοδότησης. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συλλεχθούν και να δημοσιοποιηθούν δεδομένα σχετικά με τη διείσδυση των υφιστάμενων λύσεων έρευνας και καινοτομίας στα έργα LIFE, μεταξύ άλλων από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και τα πρόδρομα προγράμματα.

(9)

Στην εκτίμηση επιπτώσεων για την τροποποίηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση  (11) υπολογίζεται ότι η επίτευξη των ενεργειακών στόχων της Ένωσης για το 2030 θα απαιτήσει πρόσθετες επενδύσεις ύψους 177 δισ. EUR ετησίως κατά την περίοδο 2021–2030. Τα μεγαλύτερα κενά αφορούν τις επενδύσεις στη μείωση εκπομπών από τα κτίρια (ενεργειακή απόδοση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μικρής κλίμακας), όπου απαιτείται διοχέτευση κεφαλαίων σε έργα με ισχυρά κατανεμημένο χαρακτήρα. Ένας από τους σκοπούς του υποπρογράμματος για τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας , που καλύπτει την ταχεία ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, είναι η δημιουργία ικανοτήτων για την ανάπτυξη και την ομαδοποίηση τέτοιων έργων, ώστε να στηριχθεί η απορρόφηση κεφαλαίων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων και να ενεργοποιηθούν επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση , μεταξύ άλλων με τη χρήση των χρηματοδοτικών μέσων που παρέχει το InvestEU.

( 9α)

Το πρόγραμμα LIFE είναι το μόνο πρόγραμμα που καλύπτει συγκεκριμένα την ανάληψη δράσης για το περιβάλλον και το κλίμα, και διαδραματίζει, ως εκ τούτου, καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της εφαρμογής της νομοθεσίας και των πολιτικών της Ένωσης σε αυτούς τους τομείς.

(10)

Οι συνέργειες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» αναμένεται να διευκολύνουν την αναγνώριση και τον προσδιορισμό των αναγκών σε έρευνα και τεχνολογία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στους τομείς του περιβάλλοντος, του κλίματος και της ενέργειας, κατά τη διαδικασία στρατηγικού σχεδιασμού της έρευνας και καινοτομίας του «Ορίζων Ευρώπη». Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ως καταλύτης για την εφαρμογή της πολιτικής και της νομοθεσίας της ΕΕ για το περιβάλλον, το κλίμα και τις συναφείς μορφές ενέργειας, μεταξύ άλλων με την υιοθέτηση και την εφαρμογή των αποτελεσμάτων έρευνας και καινοτομίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», και να βοηθήσει στην εφαρμογή τους σε ευρύτερη κλίμακα όπου αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ζητημάτων σχετικών με το περιβάλλον, το κλίμα και την ενεργειακή μετάβαση . Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» μπορεί να προσφέρει υποστήριξη στην κλιμάκωση και την εμπορευματοποίηση επαναστατικών νέων ιδεών που ενδέχεται να προκύψουν από την υλοποίηση έργων του προγράμματος LIFE. Ομοίως, θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι συνέργειες με το Ταμείο Καινοτομίας στο πλαίσιο του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών.

(11)

Δράση η οποία έχει λάβει ενίσχυση από το πρόγραμμα LIFE μπορεί να λάβει ενίσχυση και από οποιοδήποτε άλλο ενωσιακό πρόγραμμα, υπό τον όρο ότι οι ενισχύσεις δεν καλύπτουν τις ίδιες δαπάνες. Οι δράσεις που λαμβάνουν σωρευτική χρηματοδότηση από διαφορετικά ενωσιακά προγράμματα θα πρέπει να ελέγχονται μόνο μία φορά για όλα τα εμπλεκόμενα προγράμματα και τους αντίστοιχους ισχύοντες κανόνες.

(12)

Η πιο πρόσφατη ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την Επισκόπηση της Περιβαλλοντικής Εφαρμογής (EIR)  (12) υποδεικνύει ότι χρειάζεται ακόμα σημαντική πρόοδος ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση του περιβαλλοντικού κεκτημένου της Ένωσης και να ενισχυθεί η ενσωμάτωση και η συνεκτίμηση περιβαλλοντικών και κλιματικών σκοπών σε άλλες πολιτικές. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οριζόντιες, συστημικές προκλήσεις καθώς και τα βασικά αίτια των ανεπαρκειών στην υλοποίηση, όπως προσδιορίζονται στην EIR και να επιτελεστεί η απαιτούμενη πρόοδος μέσω της ανάπτυξης, δοκιμής και αναπαραγωγής νέων προσεγγίσεων, της ανάπτυξης, παρακολούθησης και επανεξέτασης υποστηρικτικών πολιτικών, της βελτίωσης της διακυβέρνησης όσον αφορά θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής και συναφή ζητήματα ενεργειακής μετάβασης, μεταξύ άλλων μέσω της ενίσχυσης της συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων σε όλα τα επίπεδα, της δημιουργίας ικανοτήτων, της επικοινωνίας και της ευαισθητοποίησης, της κινητοποίησης επενδύσεων από ενωσιακά επενδυτικά προγράμματα ή άλλες πηγές, και της υποστήριξης δράσεων με στόχο την άρση των διάφορων εμποδίων στην αποτελεσματική υλοποίηση των βασικών σχεδίων που απαιτεί η περιβαλλοντική νομοθεσία.

(13)

Η ανάσχεση και η αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, μεταξύ άλλων και στα θαλάσσια οικοσυστήματα, απαιτεί στήριξη για την ανάπτυξη, την υλοποίηση, την επιβολή και την αξιολόγηση της σχετικής ενωσιακής νομοθεσίας και πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα μέχρι το 2020 (13), της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (14), της οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15) και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), ιδίως μέσω της δημιουργίας της γνωσιακής βάσης για την κατάρτιση και την υλοποίηση πολιτικών και μέσω της ανάπτυξης, της δοκιμής, της επίδειξης και της εφαρμογής βέλτιστων πρακτικών και λύσεων , όπως η αποτελεσματική διαχείριση, σε μικρή κλίμακα ή προσαρμοσμένων σε συγκεκριμένα τοπικά, περιφερειακά ή εθνικά πλαίσια, όπως οι ενοποιημένες προσεγγίσεις στην υλοποίηση των πλαισίων δράσης προτεραιότητας που καταρτίζονται με βάση την οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Η Ένωση και τα κράτη μέλη οφείλουν να παρακολουθούν τις δαπάνες τους που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, προκειμένου να συμμορφώνονται με τις οικείες υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων που απορρέουν από τη σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα. Θα πρέπει να εκπληρώνονται επίσης οι απαιτήσεις παρακολούθησης που προκύπτουν από άλλες σχετικές νομοθετικές πράξεις της Ένωσης. Οι ενωσιακές δαπάνες που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα θα παρακολουθούνται με τη χρήση ενός συγκεκριμένου συνόλου δεικτών  (17).

(14)

Πρόσφατες αξιολογήσεις και εκτιμήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ενδιάμεσης επανεξέτασης της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020 και του ελέγχου καταλληλότητας της νομοθεσίας για τη φύση, υποδεικνύουν ότι μία από τις κυριότερες αιτίες για την ανεπαρκή εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για τη φύση και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα είναι η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης. Τα βασικά χρηματοδοτικά μέσα της Ένωσης, όπως το [Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας] μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην κάλυψη αυτών των αναγκών , σε συμπληρωματική βάση . Το πρόγραμμα LIFE μπορεί να βελτιώσει περαιτέρω την αποδοτικότητα της ενσωμάτωσης αυτής μέσω στρατηγικών έργων για τη φύση, αφιερωμένων στην κατάλυση της εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας και πολιτικής για τη φύση και τη βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένων των δράσεων που καθορίζονται στα πλαίσια δράσης προτεραιότητας που θεσπίστηκαν σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Τα στρατηγικά έργα για τη φύση θα πρέπει να υποστηρίζουν προγράμματα δράσεων στα κράτη μέλη για την ενσωμάτωση συναφών σκοπών σχετικών με τη φύση και τη βιοποικιλότητα σε άλλες πολιτικές και χρηματοδοτικά προγράμματα, ώστε να διασφαλίζεται η κινητοποίηση κατάλληλων κονδυλίων για την υλοποίηση των πολιτικών αυτών. Στο πλαίσιο του δικού τους στρατηγικού σχεδίου για την κοινή γεωργική πολιτική, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν ένα ορισμένο μερίδιο των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου για την Αγροτική Ανάπτυξη προκειμένου να προσελκύσουν υποστήριξη για δράσεις που συμπληρώνουν τα στρατηγικά έργα για τη φύση, όπως ορίζεται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(15)

Το εθελοντικό σύστημα για τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστήματος στα ευρωπαϊκά υπερπόντια εδάφη (BEST) προάγει τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, και της βιώσιμης χρήσης των υπηρεσιών οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένων των προσεγγίσεων οικοσυστημικής βάσης στον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στις εξόχως απόκεντρες περιοχές και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη της Ένωσης. Μέσω της προπαρασκευαστικής δράσης BEST που εγκρίθηκε το 2011 και του προγράμματος BEST 2.0 και του έργου BEST RUP που ακολούθησαν, το σύστημα BEST βοήθησε στην αύξηση της συνειδητοποίησης της οικολογικής σπουδαιότητας των εξόχως απόκεντρων περιοχών και των υπερπόντιων χωρών και εδαφών και του βασικού ρόλου τους στη διατήρηση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Η Επιτροπή εκτιμά ότι η ανάγκη χρηματοδοτικής στήριξης για επιτόπια έργα στα εν λόγω εδάφη ανέρχεται σε 8 εκατομμύρια EUR ετησίως. Στις υπουργικές δηλώσεις που εξέδωσαν το 2017 και το 2018, οι υπερπόντιες χώρες και εδάφη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για αυτό το μικρό πρόγραμμα επιχορηγήσεων για τη βιοποικιλότητα. Ενδείκνυται επομένως το πρόγραμμα LIFE να χρηματοδοτεί μικρές επιχορηγήσεις για τη βιοποικιλότητα, μεταξύ άλλων για δράσεις ανάπτυξης ικανοτήτων και καταλυτικές δράσεις , τόσο στις εξόχως απόκεντρες περιοχές όσο και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη.

(16)

Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της αποδοτικής χρήσης των πόρων απαιτεί αλλαγή του τρόπου σχεδίασης, παραγωγής, κατανάλωσης, επιδιόρθωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και απόρριψης υλικών και προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών υλών , με έμφαση στο σύνολο του κύκλου ζωής των προϊόντων . Το πρόγραμμα LIFE αναμένεται να συνεισφέρει στη μετάβαση σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας μέσω της παροχής οικονομικής υποστήριξης σε μια ποικιλία φορέων (επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές, καταναλωτές), ιδίως μέσω της εφαρμογής, της ανάπτυξης και της αναπαραγωγής βέλτιστων τεχνολογιών, πρακτικών και λύσεων προσαρμοσμένων σε συγκεκριμένα τοπικά, περιφερειακά ή εθνικά πλαίσια, μεταξύ άλλων διαμέσου ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για την εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων και την υλοποίηση σχεδίων διαχείρισης και πρόληψης των αποβλήτων. Μέσω της υποστήριξης της εφαρμογής της ανακοίνωσης της Επιτροπής, της 16ης Ιανουαρίου 2018, σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες σε μια κυκλική οικονομία , μπορούν να αναληφθούν δράσεις ειδικά για την αντιμετώπιση του προβλήματος των θαλάσσιων απορριμμάτων.

(16α)

Ένα υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας είναι θεμελιώδους σημασίας για την υγεία και την ευημερία των πολιτών της Ένωσης. Το πρόγραμμα θα πρέπει να στηρίζει τον στόχο της Ένωσης να παράγονται και να χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες με τρόπους που οδηγούν στην ελαχιστοποίηση σημαντικών δυσμενών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος ενός μη τοξικού περιβάλλοντος στην ΕΕ. Το πρόγραμμα θα πρέπει επίσης να στηρίζει δραστηριότητες για τη διευκόλυνση της εφαρμογής της οδηγίας 2002/49/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  (18) , για να επιτευχθούν επίπεδα θορύβου που δεν έχουν σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία ούτε την θέτουν σε κίνδυνο.

(17)

Ο μακροπρόθεσμος στόχος της Ένωσης για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα είναι η επίτευξη επιπέδων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα που δεν προκαλούν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον, με παράλληλη ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ των βελτιώσεων της ποιότητας του αέρα και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου . Η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι υψηλή και οι πολίτες αναμένουν από τις αρμόδιες αρχές να αναλαμβάνουν δράση , ιδίως σε περιοχές όπου ο πληθυσμός και τα οικοσυστήματα εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικών ρύπων . Η οδηγία (ΕΕ) 2016/2284 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19) τονίζει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η χρηματοδότηση της Ένωσης στην επίτευξη των σκοπών για τον καθαρό αέρα. Ως εκ τούτου, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει έργα, μεταξύ αυτών και στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιούν δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους, να επιδεικνύουν ορθές πρακτικές και να καταλύουν την υλοποίηση των σχεδίων και της νομοθεσίας για την ποιότητα του αέρα σε τοπικό, περιφερειακό, πολυπεριφερειακό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο.

(18)

Η οδηγία 2000/60/ΕΚ (20) θέσπισε πλαίσιο για την προστασία των επιφανειακών, των παράκτιων, των μεταβατικών και των υπόγειων υδάτων της Ένωσης. Οι σκοποί της εν λόγω οδηγίας υποστηρίζονται από την καλύτερη υλοποίηση και ▌ενσωμάτωση των σκοπών της πολιτικής για τα ύδατα σε άλλους τομείς πολιτικής. Επομένως, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει έργα που συμβάλλουν στην αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΚ και άλλων συναφών νομοθετικών πράξεων της Ένωσης για τα ύδατα οι οποίες συνεισφέρουν στην επίτευξη καλής κατάστασης των υδατικών συστημάτων της Ένωσης, με την εφαρμογή, ανάπτυξη και αναπαραγωγή βέλτιστων πρακτικών, καθώς και μέσω της κινητοποίησης συμπληρωματικών δράσεων στο πλαίσιο άλλων ενωσιακών προγραμμάτων ή χρηματοδοτικών πόρων.

(19)

Η προστασία και η αποκατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι ένας από τους γενικούς στόχους της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ένωσης. Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει τα εξής: τη διαχείριση, συντήρηση, αποκατάσταση και παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ιδίως στους θαλάσσιους τόπους Natura 2000, και την προστασία των ειδών οργανισμών σύμφωνα με τα πλαίσια δράσης υψηλής προτεραιότητας που αναπτύσσονται σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ· την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης σύμφωνα με την οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21)· την προώθηση καθαρών και υγιεινών θαλασσών· την υλοποίηση της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με τη στρατηγική για τις πλαστικές ύλες σε μια κυκλική οικονομία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ιδιαίτερα το πρόβλημα της απώλειας αλιευτικών εργαλείων και της ρύπανσης των θαλασσών· και την προώθηση της συμμετοχής της Ένωσης στη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών, που είναι ουσιώδους σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ατζέντας του 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη και για τη διασφάλιση της υγείας των ωκεανών προς όφελος των μελλοντικών γενεών. Τα στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα και τα στρατηγικά έργα για τη φύση, στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE θα πρέπει να περιλαμβάνουν συναφείς δράσεις με στόχο την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

(20)

Η βελτίωση της διακυβέρνησης σε θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής και συναφή ζητήματα ενεργειακής μετάβασης απαιτεί τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών μέσω της ευαισθητοποίησης του κοινού, μεταξύ άλλων μέσω μιας επικοινωνιακής στρατηγικής η οποία θα λαμβάνει υπόψη τα νέα μέσα και τα κοινωνικά δίκτυα, της αύξησης της δραστηριοποίησης των καταναλωτών και της διευρυμένης πολυεπίπεδης συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων, όπως οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, στη διαβούλευση πάνω στις σχετικές πολιτικές αλλά και την υλοποίησή τους. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο το πρόγραμμα να στηρίξει ευρύ φάσμα ΜΚΟ, καθώς και δίκτυα μη κερδοσκοπικών οντοτήτων που επιδιώκουν σκοπούς γενικού ενωσιακού συμφέροντος και δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα του περιβάλλοντος ή της δράσης για το κλίμα, χορηγώντας, με ανταγωνιστικό και διαφανή τρόπο, επιδοτήσεις λειτουργίας, προκειμένου να βοηθήσει τις εν λόγω ΜΚΟ, τα δίκτυα και τις οντότητες να συμβάλουν αποτελεσματικά στην πολιτική της Ένωσης, και να οικοδομήσουν και να ενισχύσουν την ικανότητά τους να γίνουν πιο αποτελεσματικοί εταίροι.

(21)

Η βελτίωση της διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να αποτελεί κοινό σκοπό για όλα τα υποπρογράμματα του προγράμματος LIFE , αλλά το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να υποστηρίζει επιπλέον την ανάπτυξη, την υλοποίηση και την επιβολή του περιβαλλοντικού και κλιματικού κεκτημένου, καθώς και τη συμμόρφωση με αυτό, ιδίως όσον αφορά την οριζόντια νομοθεσία για την περιβαλλοντική διακυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας για την εφαρμογή της σύμβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (22), της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (ΟΕΕ/ΗΕ).

(22)

Το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να προετοιμάζει και να υποστηρίζει τους φορείς της αγοράς για τη μετάβαση σε μια οικονομία βιώσιμη, κυκλική, υψηλής ενεργειακής απόδοσης, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, με τη δοκιμή νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, την αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων, τη διευκόλυνση της πρόσβασης των καταναλωτών σε βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, τη συμμετοχή και την ενδυνάμωση των διαμορφωτών κοινής γνώμης και τη δοκιμή νέων μεθόδων για την προσαρμογή των υφιστάμενων διαδικασιών και του σημερινού επιχειρηματικού τοπίου. Προκειμένου να υποστηριχθεί η ευρύτερη διείσδυση των βιώσιμων λύσεων, θα πρέπει να ενισχυθεί η αποδοχή τους από το ευρύ κοινό και η δραστηριοποίηση των καταναλωτών.

(22α)

Το πρόγραμμα προορίζεται για την υποστήριξη της επίδειξης τεχνικών, προσεγγίσεων και βέλτιστων πρακτικών που μπορούν να αναπαραχθούν και να κλιμακωθούν. Οι καινοτόμες λύσεις θα συμβάλουν στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων και της βιωσιμότητας, ιδίως για την ανάπτυξη βιώσιμων γεωργικών πρακτικών στους τομείς που έχουν ενεργό ρόλο όσον αφορά το κλίμα, τα ύδατα, το έδαφος, τη βιοποικιλότητα και τα απόβλητα. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις συνέργειες με άλλα προγράμματα και πολιτικές, όπως η Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας και το σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου της ΕΕ.

(23)

Σε ενωσιακό επίπεδο, οι μεγάλες επενδύσεις σε περιβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από τα μεγάλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης (ενσωμάτωση). Ως εκ τούτου, είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθούν οι προσπάθειες ενσωμάτωσης κλιματικών πτυχών, για να διασφαλιστούν η βιωσιμότητα, η βιοποικιλότητα και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή άλλων ενωσιακών χρηματοδοτικών προγραμμάτων και η ενσωμάτωση διασφαλίσεων για τη βιωσιμότητα σε όλα τα μέσα της Ένωσης. Στο πλαίσιο του καταλυτικού τους ρόλου, τα στρατηγικά ολοκληρωμένα έργα και τα στρατηγικά έργα για τη φύση που θα αναπτυχθούν βάσει του προγράμματος LIFE θα πρέπει να αξιοποιούν ευκαιρίες χρηματοδότησης από εκείνα τα χρηματοδοτικά προγράμματα και από άλλες πηγές, όπως εθνικά κονδύλια, και να δημιουργούν συνέργειες.

(23α)

Η επιτυχία των έργων στρατηγικού χαρακτήρα και των στρατηγικών ολοκληρωμένων έργων εξαρτάται από τη στενή συνεργασία μεταξύ των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών και των μη κρατικών φορέων που επηρεάζονται από τους στόχους του προγράμματος. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να εφαρμόζονται οι αρχές της διαφάνειας και της δημοσιοποίησης των αποφάσεων που αφορούν την ανάπτυξη, την υλοποίηση, την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των έργων, ιδίως στην περίπτωση της ενσωμάτωσης κλιματικών πτυχών ή της ύπαρξης πολλαπλών πηγών χρηματοδότησης.

(24)

Εκφράζοντας τη σημασία της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με συντονισμένο και φιλόδοξο τρόπο, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Ένωσης για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού και τη δέσμευση στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, το πρόγραμμα LIFE θα συνεισφέρει στην ενσωμάτωση δράσεων για το κλίμα και στην επίτευξη ενός στόχου σύμφωνα με τον οποίο το 25 % τουλάχιστον των συνολικών δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ θα κατευθύνεται σε κλιματικούς σκοπούς κατά την περίοδο του ΠΔΠ 2021-2027, και ενός ετήσιου στόχου της τάξης του 30 % το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο έως το 2027 . Οι δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE αναμένεται ότι θα συνεισφέρουν το 61 % του συνολικού χρηματοδοτικού κονδυλίου του προγράμματος LIFE σε κλιματικούς σκοπούς. Οι σχετικές δράσεις θα προσδιορίζονται κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της εφαρμογής του προγράμματος LIFE και θα επαναξιολογούνται στο πλαίσιο των σχετικών διαδικασιών αξιολόγησης και επανεξέτασης.

(25)

Κατά την υλοποίηση του προγράμματος LIFE θα πρέπει να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η στρατηγική για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές (23) βάσει του άρθρου 349 ΣΛΕΕ και δεδομένων των ιδιαίτερων αναγκών και αδυναμιών των περιοχών αυτών. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη άλλες πολιτικές της Ένωσης πέρα από τις πολιτικές για το περιβάλλον, το κλίμα και τις συναφείς μορφές ενέργειας.

(26)

Προς υποστήριξη της υλοποίησης του προγράμματος LIFE , η Επιτροπή θα πρέπει να συνεργαστεί με το δίκτυο των εθνικών σημείων επαφής του προγράμματος LIFE προκειμένου να τονώσει τη συνεργασία με στόχο να βελτιωθούν οι υπηρεσίες των εθνικών σημείων επαφής σε όλη την ΕΕ και να καταστούν πιο αποτελεσματικές, καθώς και να βελτιωθεί η συνολική ποιότητα των προτάσεων που υποβάλλονται, και θα πρέπει να οργανώσει σεμινάρια και εργαστήρια, να δημοσιεύσει καταλόγους έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα LIFE ή να αναλάβει άλλες δραστηριότητες, όπως εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης, με στόχο την καλύτερη διάδοση των αποτελεσμάτων των έργων και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής εμπειριών, γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών και της αναπαραγωγής των αποτελεσμάτων των έργων αυτών σε ολόκληρη την Ένωση, ούτως ώστε να προαχθούν η συνεργασία και η επικοινωνία . Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να απευθύνονται κατά κύριο λόγο προς τα κράτη μέλη με χαμηλό βαθμό απορρόφησης κεφαλαίων και θα πρέπει να διευκολύνουν την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ δικαιούχων, αιτούντων ή ενδιαφερόμενων φορέων ολοκληρωμένων και υπό εξέλιξη έργων στον ίδιο τομέα. Είναι σημαντικό οι εν λόγω δραστηριότητες επικοινωνίας και συνεργασίας να απευθύνονται σε περιφερειακές και τοπικές αρχές και ενδιαφερόμενους φορείς.

(26α)

Η ποιότητα αποτελεί το κριτήριο που διέπει τη διαδικασία αξιολόγησης έργου και ανάθεσης στο πρόγραμμα LIFE. Για τη διευκόλυνση της υλοποίησης των σκοπών του προγράμματος LIFE στο σύνολο της Ένωσης και για την προώθηση προτάσεων έργων υψηλής ποιότητας, θα πρέπει να καταστεί διαθέσιμη χρηματοδότηση για έργα τεχνικής βοήθειας για την ουσιαστική συμμετοχή στο πρόγραμμα LIFE. Η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξει μια αποτελεσματική και βασισμένη στην ποιότητα γεωγραφική κάλυψη σε ολόκληρη την Ένωση, μεταξύ άλλων βοηθώντας τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την ποιότητα των έργων μέσω της ανάπτυξης ικανοτήτων. Η χαμηλή ουσιαστική συμμετοχή, οι επιλέξιμες δραστηριότητες και τα κριτήρια ανάθεσης για το πρόγραμμα LIFE θα προσδιορίζονται στο πολυετές πρόγραμμα εργασίας με βάση τα ποσοστά συμμετοχής και επιτυχίας των αιτούντων από τα αντίστοιχα κράτη μέλη, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τον πληθυσμό και την πληθυσμιακή πυκνότητα, τη συνολική έκταση των τόπων Natura 2000 για κάθε κράτος μέλος εκπεφρασμένη ως ποσοστό της συνολικής έκτασης Natura 2000 και το ποσοστό του εδάφους ενός κράτους μέλους που καλύπτεται από τόπους Natura 2000. Οι επιλέξιμες δραστηριότητες θα πρέπει να είναι τέτοιας φύσης ώστε να έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των αιτήσεων χρηματοδότησης έργου.

(27)

Το Δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εφαρμογή και την Επιβολή του Δικαίου του Περιβάλλοντος (IMPEL), το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εισαγγελέων για το Περιβάλλον (ENPE) και το Φόρουμ Δικαστών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον (EUFJE (24)) δημιουργήθηκαν για να διευκολυνθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και διαδραματίζουν μοναδικό ρόλο στην επιβολή της ενωσιακής νομοθεσίας για το περιβάλλον. Συνεισφέρουν ιδιαίτερα στην ενίσχυση της συνοχής στην εφαρμογή και την επιβολή της ενωσιακής περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε ολόκληρη την Ένωση, ώστε να αποφεύγονται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και των μηχανισμών επιβολής του νόμου μέσω ενός συστήματος δικτύωσης, τόσο σε επίπεδο Ένωσης όσο και σε επίπεδο κρατών μελών, και συμμετέχουν στην ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών σε διάφορα διοικητικά επίπεδα, καθώς και μέσω της κατάρτισης και διεξοδικών συζητήσεων σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα και ζητήματα επιβολής της νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών παρακολούθησης και αδειοδότησης. Δεδομένης της συνεισφοράς τους στους σκοπούς του προγράμματος LIFE , είναι σκόπιμο να επιτραπεί η χορήγηση επιχορηγήσεων στο IMPEL, το ENPE και το EUFJE χωρίς πρόσκληση για υποβολή προτάσεων, προκειμένου να συνεχιστεί η υποστήριξη των δραστηριοτήτων των ενώσεων αυτών. Επιπλέον, σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να μην απαιτείται πρόσκληση σύμφωνα με τις γενικές απαιτήσεις του δημοσιονομικού κανονισμού, π.χ. για τους οργανισμούς που έχουν οριστεί από τα κράτη μέλη και λειτουργούν υπό την ευθύνη τους, εφόσον τα εν λόγω κράτη μέλη κατονομάζονται ως δικαιούχοι επιχορήγησης σε νομοθετική πράξη της Ένωσης.

(28)

Είναι σκόπιμο να καθοριστεί συνολικό χρηματοδοτικό κονδύλιο για το πρόγραμμα LIFE , το οποίο θα αποτελέσει το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 17 της Διοργανικής Συμφωνίας, της 2ας Δεκεμβρίου 2013, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση (25), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού.

(28α)

Τα ανώτατα ποσοστά συγχρηματοδότησης θα πρέπει να οριστούν στο ύψος που είναι αναγκαίο για να διατηρηθεί το αποτελεσματικό επίπεδο στήριξης που παρέχεται μέσω του προγράμματος. Προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η απαραίτητη προσαρμοστικότητα που χρειάζεται για τη διαχείριση του υφιστάμενου φάσματος δράσεων και οντοτήτων, με τα ειδικά ποσοστά συγχρηματοδότησης θα διευκολύνεται η ασφάλεια, ενώ παράλληλα θα διατηρείται ένας βαθμός ευελιξίας ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες ή απαιτήσεις. Τα ειδικά ποσοστά συγχρηματοδότησης θα πρέπει πάντοτε να υπόκεινται στα αντίστοιχα μέγιστα ποσοστά συγχρηματοδότησης που έχουν καθοριστεί.

(29)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι κανόνες αυτοί παρατίθενται στον δημοσιονομικό κανονισμό και καθορίζουν συγκεκριμένα τη διαδικασία εκπόνησης και εφαρμογής του προϋπολογισμού μέσω επιχορηγήσεων, προμηθειών, επάθλων και έμμεσης εκτέλεσης και προβλέπουν ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ αφορούν επίσης την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης σε περιπτώσεις γενικευμένων ελλείψεων όσον αφορά το κράτος δικαίου στα κράτη μέλη, δεδομένου ότι ο σεβασμός του κράτους δικαίου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση και την αποτελεσματική χρηματοδότηση της ΕΕ.

(30)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  (26) (δημοσιονομικός κανονισμός), τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  (27) , τον κανονισμό (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 του Συμβουλίου  (28) , τον κανονισμό (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 του Συμβουλίου  (29) και τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου  (30), τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων της πρόληψης, του εντοπισμού, της διόρθωσης και της διερεύνησης παρατυπιών , συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων απάτης, της ανάκτησης των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, κατά περίπτωση, της επιβολής διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 και τον κανονισμό (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) μπορεί να διενεργεί διοικητικές έρευνες, συμπεριλαμβανομένων επιτόπιων ελέγχων και εξακριβώσεων, με σκοπό να διαπιστωθεί αν υπάρχει απάτη, διαφθορά ή άλλη παράνομη δραστηριότητα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί να διερευνά και να διώκει αξιόποινες πράξεις εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, όπως προβλέπεται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης οφείλει να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, την OLAF, την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία , σε σχέση με τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, και να μεριμνά ώστε τυχόν τρίτοι που συμμετέχουν στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης να εκχωρούν ισοδύναμα δικαιώματα.

(31)

Τα είδη χρηματοδότησης και οι μέθοδοι εφαρμογής θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να συμβάλλουν στην επίτευξη των συγκεκριμένων σκοπών των δράσεων και να αποφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, του διοικητικού φόρτου και του αναμενόμενου κινδύνου μη συμμόρφωσης. Όσον αφορά τις επιχορηγήσεις, θα πρέπει να εξετάζεται η χρήση κατ’ αποκοπήν ποσών, ενιαίων ποσοστών και κλιμάκων κόστους ανά μονάδα. Η Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι η εφαρμογή του προγράμματος είναι εύκολα κατανοητή και να προωθήσει μια ουσιαστική απλούστευση για τους υπεύθυνους ανάπτυξης έργων.

(32)

Όπου αρμόζει, οι σκοποί πολιτικής του προγράμματος LIFE θα πρέπει να επιδιώκονται και μέσω χρηματοδοτικών μέσων και δημοσιονομικών εγγυήσεων στο πλαίσιο του ▌μηχανισμού InvestEU, μεταξύ άλλων με το ποσό που διατίθεται από το πρόγραμμα LIFE όπως ορίζεται στο πλαίσιο των πολυετών προγραμμάτων εργασίας του προγράμματος LIFE .

(33)

Σύμφωνα με το άρθρο 94 της απόφασης 2013/755/ΕΕ του Συμβουλίου (32), οι οντότητες που είναι εγκατεστημένες στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση σύμφωνα με τους κανόνες και τους σκοπούς του προγράμματος LIFE και τις πιθανές ρυθμίσεις που ισχύουν στο κράτος μέλος με το οποίο συνδέεται η συγκεκριμένη υπερπόντια χώρα ή έδαφος. Η συμμετοχή των οντοτήτων αυτών στο παρόν πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να εστιάζεται κυρίως σε έργα του υποπρογράμματος «Φύση και βιοποικιλότητα».

(34)

Το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι ανοικτό σε τρίτες χώρες με βάση τις συμφωνίες μεταξύ της Ένωσης και των εν λόγω χωρών, στις οποίες καθορίζονται οι ειδικές προϋποθέσεις για τη συμμετοχή τους.

(35)

Οι τρίτες χώρες που είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) μπορούν να συμμετέχουν στα προγράμματα της Ένωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας που θεσπίζεται δυνάμει της συμφωνίας ΕΟΧ, η οποία προβλέπει την υλοποίηση προγραμμάτων με απόφαση βάσει της εν λόγω συμφωνίας. Τρίτες χώρες μπορούν επίσης να συμμετέχουν, βάσει άλλων νομικών πράξεων. Στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να θεσπιστεί ειδική διάταξη για την παροχή των απαιτούμενων δικαιωμάτων και της απαιτούμενης πρόσβασης στον αρμόδιο διατάκτη, στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και στο Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ώστε να ασκούν τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους με ολοκληρωμένο τρόπο.

(36)

Σύμφωνα με τα σημεία 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, το πρόγραμμα LIFE θα πρέπει να αξιολογείται βάσει των πληροφοριών που συλλέγονται μέσω ειδικών απαιτήσεων παρακολούθησης, ενώ παράλληλα αποφεύγεται η υπερβολική ρύθμιση και ο διοικητικός φόρτος, ιδίως για τα κράτη μέλη. Στις απαιτήσεις αυτές μπορούν να περιλαμβάνονται, όπου αρμόζει, μετρήσιμοι δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση των επιδράσεων του προγράμματος LIFE στην πράξη. Ο πλήρης αντίκτυπος του προγράμματος LIFE επέρχεται μέσω έμμεσων, μακροπρόθεσμων και δύσκολα μετρήσιμων συνεισφορών στην επίτευξη του πλήρους φάσματος των περιβαλλοντικών και κλιματικών σκοπών της Ένωσης. Για την παρακολούθηση του προγράμματος LIFE , οι άμεσοι δείκτες εκροών και οι απαιτήσεις παρακολούθησης που καθορίζονται με τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να συμπληρώνονται με τη συνάθροιση ειδικών δεικτών σε επίπεδο έργου, οι οποίοι θα περιγράφονται στα πολυετή προγράμματα εργασίας ή στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, μεταξύ άλλων σχετικά με το Natura 2000 και τις εκπομπές ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων.

(36α)

Προκειμένου να διασφαλίζονται ομοιόμορφες συνθήκες για την υλοποίηση του παρόντος κανονισμού σε σχέση με την έκδοση των πολυετών προγραμμάτων εργασίας, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  (33) . Αν η επιτροπή για το πρόγραμμα LIFE δεν εκδώσει γνωμοδότηση σχετικά με σχέδιο εκτελεστικής πράξης, η Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 4 δεύτερο εδάφιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011, δεν θα πρέπει να εκδώσει το σχέδιο εκτελεστικής πράξης.

(37)

Για να εξασφαλιστεί ότι η υποστήριξη που παρέχεται από το πρόγραμμα και η υλοποίηση του προγράμματος είναι συνεπείς με τις πολιτικές και τις προτεραιότητες της Ένωσης, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την τροποποίηση των δεικτών ή τη συμπλήρωση του παρόντος κανονισμού σε σχέση με τους δείκτες, καθώς και για τη θέσπιση του πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(38)

Δεδομένου ότι οι σκοποί του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η συμβολή στην υψηλού επιπέδου περιβαλλοντική προστασία και τη φιλόδοξη δράση για το κλίμα με χρηστή διακυβέρνηση και πολυσυμμετοχική προσέγγιση, στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην επίτευξη των σκοπών και των στόχων της νομοθεσίας, των στρατηγικών, των σχεδίων ή των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης για το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα, το κλίμα και την κυκλική οικονομία, και τις συναφείς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση , δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων του παρόντος κανονισμού, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να θεσπίζει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, η οποία διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των σκοπών αυτών.

(39)

Συνεπώς, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1293/2013 θα πρέπει να καταργηθεί,