This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52018IE4518
Opinion of the European Economic and Social Committee on ‘Economic, technological and social changes in advanced health services for the elderly’ (own-initiative opinion)
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Οικονομικός, τεχνολογικός και κοινωνικός μετασχηματισμός των προηγμένων υπηρεσιών υγείας προς τους ηλικιωμένους»(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Οικονομικός, τεχνολογικός και κοινωνικός μετασχηματισμός των προηγμένων υπηρεσιών υγείας προς τους ηλικιωμένους»(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
EESC 2018/04518
ΕΕ C 240 της 16.7.2019, p. 10–14
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
|
16.7.2019 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 240/10 |
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Οικονομικός, τεχνολογικός και κοινωνικός μετασχηματισμός των προηγμένων υπηρεσιών υγείας προς τους ηλικιωμένους»
(γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
(2019/C 240/03)
Εισηγητής: ο κ. Marian KRZAKLEWSKI
Συνεισηγητής: ο κ. Jean-Pierre HABER
|
Απόφαση της συνόδου ολομέλειας |
12.7.2018 |
|
Νομική βάση |
Άρθρο 32 παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας |
|
Αρμόδιο τμήμα |
Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών (CCMI) |
|
Υιοθετήθηκε από τη CCMI |
26.3.2019 |
|
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια |
15.5.2019 |
|
Σύνοδος ολομέλειας αριθ. |
543 |
|
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές) |
150/3/6 |
1. Συμπεράσματα και συστάσεις (1)
|
1.1. |
Το κοινωνικοδημογραφικό ζήτημα της γήρανσης στην Ευρώπη και οι ηθικές, πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές λύσεις που θα πρέπει να δοθούν αποτελούν σημαντική πρόκληση και προσφέρουν ευκαιρίες όσον αφορά την απασχόληση, την κατάρτιση, την οικονομική ανάπτυξη και την καινοτομία εντός της Ένωσης. |
|
1.2. |
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) εκφράζει τη λύπη της για το ότι οι ευρωπαϊκές οικονομικές, κοινωνικές και υγειονομικές πολιτικές δεν έχουν προβλέψει τις αυξανόμενες ανάγκες των ηλικιωμένων. Επιθυμεί την προβολή του κοινωνικού και οικονομικού ρόλου των ηλικιωμένων, καθώς και του τεράστιου εργατικού δυναμικού που αντιπροσωπεύουν μέσω της «οικονομίας της τρίτης ηλικίας»(silver economy) και των αναγκών παροχής φροντίδας και υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους. |
|
1.3. |
Η πιστή αναπαράσταση της κοινωνικοδημογραφικής πραγματικότητας της γήρανσης απαιτεί ορθή στατιστική μέτρηση του φαινομένου: όσον αφορά τα οικονομικά της υγείας, η γήρανση του πληθυσμού θα ήταν ενδεδειγμένο να μετράται κατά τρόπο δυναμικό και μεθοδικό, ιδίως με την εισαγωγή μεταβλητών όπως το φύλο, το προσδόκιμο ζωής με καλή υγεία, η περιβαλλοντική επιδημιολογία κ.λπ. Θα ήταν συνεπώς σκόπιμο να ανατεθεί σε ομάδα δημογράφων και ιατρών ο καθορισμός μιας σειράς δυναμικών δεικτών δημογραφικής γήρανσης. |
|
1.4. |
Πρέπει να αποσαφηνιστεί η έννοια της περίθαλψης και των υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους που παρέχονται τόσο σε ιδρύματα όσο και κατ’ οίκον, επειδή η ορολογία αυτή περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων η εφαρμογή των οποίων μπορεί να διασφαλιστεί από παρόχους υπηρεσιών με πολύ διαφοροποιημένα καθεστώτα.
Λόγω του ευρέος φάσματος των δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών στους ηλικιωμένους, οι υπηρεσίες αυτές δεν θεωρούνται συνεκτικός οικονομικός τομέας εντός της ΕΕ. Θα πρέπει, επομένως, να εξεταστεί το ενδεχόμενο υιοθέτησης ενός γενικού νομικού ορισμού για τις υπηρεσίες προς τους ηλικιωμένους στην ΕΕ. |
|
1.5. |
Η ΕΟΚΕ συνιστά να αναγνωριστεί το δικαίωμα αξιοπρεπούς γήρανσης ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε περίθαλψη και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. |
|
1.6. |
Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να προβλέπεται στην ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ η συνέχιση της χρήσης χαρτιού, ώστε να διευκολύνεται για τους ηλικιωμένους η διαμόρφωση ιδίας άποψης σχετικά με την περίθαλψη που τους παρέχεται. |
|
1.7. |
Η ΕΟΚΕ συνιστά να διαρθρωθούν οι πολιτικές στέγασης και γήρανσης γύρω από καινοτόμες μορφές στέγασης (όπως τα αρθρωτά διαμερίσματα, η συγκατοίκηση, η διαγενεακή και αλληλέγγυα στέγαση κ.λπ.), οι οποίες θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο συνεχούς προσοχής και υποστήριξης από ειδικό πρόγραμμα ενίσχυσης με πόρους των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων. |
|
1.8. |
Θα πρέπει να προταθεί σε κάθε κράτος μέλος η σύσταση εθνικών και περιφερειακών παρατηρητηρίων γήρανσης που θα λειτουργούν σε συνεργατική βάση με τις κυριότερες οικονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες με σκοπό:
|
|
1.9. |
Η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας πλατφόρμας για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων των παρατηρητηρίων γήρανσης, επιφορτισμένης μεταξύ άλλων με τη διαμόρφωση προγραμμάτων συνεχούς κατάρτισης και τη διάδοση ορθών πρακτικών, προβαίνοντας στην ανάπτυξη μιας δημόσιας βάσης δεδομένων με βέλτιστης ποιότητας προϊόντα, συσκευές, εξοπλισμό και υποδομές που παρέχουν ασφάλεια κατά την καθημερινή ζωή των ηλικιωμένων. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί η ΕΕ να υποστηρίξει πιο ενεργά προγράμματα Ε & Α σχετικά τόσο με τους ανθρώπινους και τους κοινωνικούς παράγοντες που χαρακτηρίζουν τους ηλικιωμένους όσο και με την επιγενετική, εντοπίζοντας τους κύριους μοριακούς και βιολογικούς μηχανισμούς της γήρανσης. Συνιστά τη δημιουργία μιας κοινοτικής τεχνολογικής πλατφόρμας που θα μπορούσε να κατευθύνει καλύτερα την Ε & Α προς καινοτομίες που προστατεύουν την υγεία των ηλικιωμένων και διασφαλίζουν την πρόληψή της. |
|
1.10. |
Η ΕΟΚΕ ζητεί καλύτερη χρήση των καινοτομιών που προκύπτουν από τις ψηφιακές τεχνολογίες εκ μέρους όλων των ενδιαφερομένων φορέων στον τομέα της ιατρικής και της κοινωνικής πρόνοιας: τηλεϊατρική, αισθητήρες, ηλεκτρονικό μητρώο υγείας, οικιακός αυτοματισμός και, γενικότερα, εφαρμογή τεχνικών τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο διαβίωσης των ηλικιωμένων.
Ευελπιστεί σε τόνωση της καινοτομίας με την εξάλειψη του κατακερματισμού των αγορών και των συντεχνιακών προσεγγίσεων που αποτελούν πραγματικά τεχνικά εμπόδια. Εφιστά την προσοχή στην έλλειψη ευρωπαϊκών προτύπων και πιστοποιήσεων όσον αφορά τον εξοπλισμό που απευθύνεται στους ηλικιωμένους. |
|
1.11. |
Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση για την αμοιβαιοποίηση της χρήσης των νέων εργαλείων της ψηφιακής τεχνολογίας, προκειμένου να τονωθεί μια πραγματική αγορά που θα καλύπτει τις ανάγκες των ηλικιωμένων και να διατηρηθούν οι επενδύσεις στην Ευρώπη.
Εκτιμά ότι τα κέρδη παραγωγικότητας που αποφέρει η ψηφιακή τεχνολογία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της ευημερίας των ηλικιωμένων και για τον προγραμματισμό της οικονομικής αναβάθμισης των κοινωνικών παραγόντων και των εργαζομένων σε παραϊατρικά επαγγέλματα. |
|
1.12. |
Η επαγγελματική κατάρτιση σε αυτόν τον τομέα πρέπει να υποστηριχθεί σθεναρά. Τα ζητήματα της διατροφής, των πτώσεων μέσα στο σπίτι, της βίας κατά των ηλικιωμένων και των ενδιαφερόμενων παραγόντων, της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών κατ’ οίκον, τη φροντίδα των ασθενών τελικού σταδίου κ.λπ. πρέπει να ενσωματωθούν σε συγκεκριμένα προγράμματα. Τα διαρθρωτικά ταμεία, και ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, θα ήταν σκόπιμο να αναλάβουν τη χρηματοδότηση της επαγγελματικής κατάρτισης των παραγόντων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της περίθαλψης και των υπηρεσιών. |
|
1.12.1. |
Λόγω της πληθώρας διαφορετικών προσεγγίσεων στην ΕΕ, η ΕΟΚΕ συνιστά να καθοριστεί ένας κοινός πυρήνας ο οποίος θα περιλαμβάνει τα κυριότερα υφιστάμενα προγράμματα κατάρτισης, μέσω μιας διαδικασίας παρεμφερούς προς εκείνη που χρησιμοποιήθηκε για την εκπόνηση των οδηγιών 2005/36/ΕΚ και 2013/55/ΕΕ σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων. |
|
1.13. |
Για την προετοιμασία και τη βελτίωση της κινητικότητας των εργαζομένων και των υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους, θα πρέπει να καθοριστεί ένας κοινός ευρωπαϊκός πυρήνας κατάρτισης των ειδικευμένων στη γεροντολογία νοσηλευτών, του νοσηλευτικού προσωπικού και του προσωπικού φροντίδας, όχι μόνο από τεχνική, αλλά και από κοινωνική και ανθρώπινη άποψη. |
|
1.13.1. |
Ταυτόχρονα, επιβάλλεται η βελτίωση της κοινωνικής και οικονομικής αναγνώρισης του έργου που επιτελεί το προσωπικό το οποίο που είναι επιφορτισμένο με τη φροντίδα των ηλικιωμένων. Επίσης απαραίτητη για τη χάραξη μιας συνεκτικής και αποτελεσματικής πολιτικής για τη γήρανση είναι η αναγνώριση της έννοιας του συγγενή-φροντιστή. |
|
1.14. |
Η ΕΟΚΕ ζητεί τη διοργάνωση συζήτησης στρογγυλής τραπέζης χρηματοοικονομικού περιεχομένου με τη συμμετοχή των κυριότερων φορέων του ιατροκοινωνικού τομέα, των θεσμικών ρυθμιστικών αρχών των αγορών (δηλαδή των κρατικών και των αυτοδιοικητικών αρχών), των συνταξιοδοτικών ταμείων, των ασφαλιστικών εταιρειών και των συνταξιοδοτικών καθεστώτων, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των υπηρεσιών και των επενδύσεων για τους ηλικιωμένους, να καλυφθεί το κόστος των θέσεων εργασίας και να προταθούν δίκαιες τιμές για τις υπηρεσίες. Πριν από αυτήν την κεντρική συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, θα πρέπει να προηγηθεί η διοργάνωση μιας σειράς αποκεντρωμένων προπαρασκευαστικών συναντήσεων, με κεντρικό άξονα τις εθνικές οικονομικές και κοινωνικές επιτροπές και την ΕΟΚΕ. |
|
1.15. |
Η ΕΟΚΕ συνιστά τη θέσπιση ευρωπαϊκής επικοινωνιακής πολιτικής, με στόχο την προαγωγή μεγαλύτερης αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών προς όφελος των ηλικιωμένων, τόσο από οικονομική όσο και από κοινωνική άποψη. |
2. Συντονισμένη και εύρυθμη πολιτική για τους ηλικιωμένους
|
2.1. |
Η συνεκτική αναπαράσταση των κοινωνικοδημογραφικών πραγματικών συνθηκών της γήρανσης απαιτεί ικανοποιητική στατιστική μέτρηση, σε συνδυασμό με κοινωνικο-υγειονομική προσέγγιση του εν λόγω φαινομένου. Θεωρείται σκόπιμο:
|
|
2.2. |
Η πρόληψη μπορεί να περιορίσει τον αντίκτυπο των δυσκολιών της γήρανσης, υπό την προϋπόθεση να αξιολογηθεί το διακύβευμα, να προσδιοριστούν οι συνιστώσες της ευγηρίας (άσκηση, κοινωνικότητα, ηρεμία, διατροφή) και να επαναπροσανατολιστούν οι προσπάθειες που καταβάλλονται σε ανθρώπινο και οικονομικό επίπεδο προς αυτό το εξαιρετικά σημαντικό διακύβευμα, χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση των φορολογουμένων και με δέουσα συνεκτίμηση της ποικιλομορφίας των οικονομικών καθεστώτων. |
|
2.3. |
Οι συστάσεις στον εν λόγω τομέα πρέπει να τεκμηριώνονται από επιστημονική έρευνα η οποία θα ήταν σκόπιμο να επικεντρωθεί στην επιγενετική και να εντοπίσει τους κυριότερους μοριακούς και βιολογικούς μηχανισμούς της γήρανσης που μπορούν να βελτιωθούν μέσω της διατροφής με μικροθρεπτικά συστατικά και της σχέσης μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος. Η παραγωγή ποιοτικών βιοενεργών συστατικών για την καταπολέμηση του εκφυλισμού των κυττάρων θα πρέπει να ελέγχεται και να πιστοποιείται καλύτερα, με σκοπό να διασφαλιστεί η βελτίωση της αποτελεσματικότητάς της. |
|
2.4. |
Οι υπηρεσίες προς τους ηλικιωμένους εμπίπτουν στο πλαίσιο δύο συμπληρωματικών προσεγγίσεων: της ιδρυματικής προσέγγισης σε οίκους ευγηρίας που παρέχουν ιατρική φροντίδα και της κατ’ οίκον προσέγγισης. Η αποτελεσματικότητα αυτής της συμπληρωματικότητας θα εξασφαλιστεί μόνο με την αντικειμενικοποίηση της αποστολής και του περιεχομένου και των δύο προσεγγίσεων, μέσω τόσο του επακριβούς προσδιορισμού των χαρακτηριστικών που καλύπτουν όσο και της βελτίωσης του συντονισμού των φορέων και των εργαλείων τους. |
|
2.5. |
Οι πληροφορίες θα πρέπει να αντληθούν και να διαρθρωθούν με στόχο την —ποσοτική και ποιοτική— αξιολόγηση των σημερινών αναγκών όσον αφορά τις θέσεις σε οίκους ευγηρίας που παρέχουν ιατρική φροντίδα, λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία στην οποία ανατρέξαμε, το αίτημα των ηλικιωμένων για παραμονή στην οικία τους (ακόμη και σε περιπτώσεις βαρείας εξάρτησης) υπερτερεί συντριπτικά μεταξύ των ατόμων ηλικίας από 85 ετών και άνω. |
|
2.6. |
Θα πρέπει να γενικευτεί η χρήση του ιατρικού δελτίου και του φακέλου ασθενούς σε ηλεκτρονική μορφή σε όλα τα κράτη μέλη, διότι θα μπορούσαν να συμβάλουν στην απόκτηση καλύτερης εικόνας σχετικά με την υγειονομική πραγματικότητα και να διευκολύνουν την εδραίωση ενός προγράμματος περίθαλψης ειδικά για τους ηλικιωμένους. |
|
2.7. |
Κρίνεται αναγκαίο να προαχθεί η εξάλειψη των στεγανών και, ως εκ τούτου, η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων παραγόντων του ιατρικού και παραϊατρικού τομέα, παρέχοντας προτεραιότητα στον ρόλο του συντονιστή ιατρού γεροντολόγου και του επικεφαλής νοσηλευτή —τα καθήκοντα του οποίου θα πρέπει να ενισχυθούν— και να δημιουργηθούν γέφυρες μεταξύ των υπηρεσιών ιδρυματικής περίθαλψης, των υπηρεσιών εξωνοσοκομειακής περίθαλψης, της παρακολούθησης από οικογενειακό γιατρό και των υπηρεσιών που παρέχονται από συγγενείς-φροντιστές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσε να επιτευχθεί η καλύτερη κατανόηση της ζήτησης σε θέματα εξοπλισμού και υποδοχής των ηλικιωμένων. |
|
2.8. |
Εκτός από τους επαγγελματίες εργαζόμενους, πρέπει επίσης να αναγνωριστεί και να αναβαθμιστεί η συνεισφορά των φροντιστών.
Εν προκειμένω, το ιαπωνικό σύστημα Fureai Kippu (FK) θεωρείται ενδιαφέρον (2). |
|
2.8.1. |
Η ΕΕ θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία για την εγκαινίαση ενός πειραματικού προγράμματος μέσω διαγενεακής τράπεζας χρόνου σε περίπου δέκα ευρωπαϊκές περιφέρειες ή/και πόλεις, εμπνεόμενη από το σύστημα Fureai Kippu, με στόχο να προτείνει εν συνεχεία στα κράτη μέλη που θα ενστερνιστούν τη συγκεκριμένη ιδέα να γενικεύσουν το εν λόγω σύστημα, εφόσον αποδειχθεί αποτελεσματικό. |
3. Ορθολογική και αποτελεσματική πολιτική στέγασης
|
3.1. |
Το ζήτημα της στέγασης των ηλικιωμένων είναι πολύπλοκο και ευαίσθητο. Η αντιμετώπισή του απαιτεί συστηματική προτεραιότητα στην προσωπική προτίμηση κάθε ατόμου και στον διάλογο με την οικογένεια και τους συγγενείς του. Μια ορθολογική πολιτική στέγασης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα ακόλουθα στοιχεία:
|
|
3.2. |
Η πολιτική ακινήτων που καλύπτει τα ιδρύματα φροντίδας εξαρτώμενων ηλικιωμένων θα πρέπει να είναι ορθολογική, διότι ότι ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος να αποδειχθεί αναποτελεσματική και να προκαλέσει δαπάνες τις οποίες οι ηλικιωμένοι δύσκολα θα μπορέσουν να αποσβέσουν από μόνοι τους, και παράλληλα να συνεκτιμά τη σημασία της γεωγραφικής θέσης των ιδρυμάτων αυτών. Η διασφάλιση του σεβασμού της προσωπικής επιλογής του καθενός όσον αφορά την ενδεχόμενη τοποθέτησή του σε κάποιο ίδρυμα πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί επιτακτικό προαπαιτούμενο. |
|
3.2.1. |
Είναι απολύτως αναγκαίο να προβλεφθούν δυναμικές και ευέλικτες πολιτικές ακινήτων και πολεοδομικού σχεδιασμού προκειμένου να προαχθούν η διατροπικότητα των κατοικιών, ο διαγενεακός τους χαρακτήρας και οι κοινωνικές σχέσεις. |
|
3.3. |
Οι τεχνολογικές εξελίξεις σε θέματα οικιακού αυτοματισμού αποτελούν καθοριστική συνιστώσα των εφαρμοστέων πολιτικών πολιτικές στέγασης και θα πρέπει να υποστηριχθούν με την επίδειξη ιδιαίτερης προσοχής στην πλαισίωση από ειδικευμένα και ικανά άτομα. |
|
3.4. |
Η προσέγγιση της «φιλικής προς τους ηλικιωμένους πόλης»(που υποστηρίζεται από τον ΠΟΥ) αποσκοπεί πρωτίστως στην προώθηση της ενεργού γήρανσης με τη βελτιστοποίηση της υγείας, της συμμετοχής και της ασφάλειας των ηλικιωμένων πολιτών. Η προσέγγιση αυτή περιλαμβάνει την καταγραφή της παρούσας κατάστασης, την αξιολόγηση των δομών και των υπηρεσιών που απευθύνονται στους ηλικιωμένους και την κατάρτιση σχεδίου επιτόπιας υλοποίησης των προτεραιοτήτων και των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων.
Η ΕΕ θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία για την προώθηση ενός προγράμματος εστιασμένου μιας σειράς δοκιμαστικών σχεδίων «φιλικών προς τους ηλικιωμένους πόλεων»με στόχο ετερογενή αστικά περιβάλλοντα, από συνοικίες (πολύ) μεγάλων πόλεων μέχρι ημιαγροτικές οντότητες. |
4. Αναβάθμιση των επαγγελματιών και συνεχής κατάρτιση
|
4.1. |
Σε μια κοινωνία που γηράσκει, πρέπει να δίδεται έμφαση στη διαχείριση των συμπτωμάτων και της μεταβλητότητάς τους. Χρειάζονται περισσότεροι επαγγελματίες για την ανάπτυξη συστημάτων και διαδικασιών. Ο αριθμός των ατόμων που θα κληθούν να εργαστούν στους τομείς της αναπροσαρμογής και της τηλεϊατρικής αναμένεται, συνεπώς, να αυξηθεί.
Χρειάζεται να θεσπιστούν συλλογικές συμβάσεις, κατόπιν διεξαγωγής κοινωνικού διαλόγου, προκειμένου να αποφευχθεί η εκτεταμένη εναλλαγή των εργαζομένων του κλάδου, με ιδιαίτερη έμφαση στην αναβάθμιση της κοινωνικής θέσης και των αμοιβών των επαγγελματιών. |
|
4.2. |
Από στατιστική άποψη, και ανεξάρτητα από το σενάριο που εξετάζεται, η κατ’ οίκον βοήθειας αποτελεί δυνητικά τη σημαντικότερη πηγή δημιουργίας θέσεων εργασίας. Τα επαγγέλματα παροχής φροντίδας και βοήθειας προς τα ευάλωτα άτομα στο σύνολό τους, τα οποία επηρεάζονται σχετικά λιγότερο από την οικονομική συγκυρία, αναμένεται να επωφεληθούν από μια ισχυρή δυναμική στο πεδίο της απασχόλησης. Το νοσηλευτικό προσωπικό, οι πάροχοι άτυπης φροντίδας και οι νοσηλευτές συγκαταλέγονται επίσης μεταξύ των επαγγελμάτων που δημιουργούν τις περισσότερες θέσεις εργασίας. |
|
4.3. |
Όλη η βιβλιογραφία στην οποία ανατρέξαμε συγκλίνει προς το ίδιο συμπέρασμα: η φροντίδα και οι υπηρεσίες προς τους ηλικιωμένους αντιπροσωπεύουν μια ενδεχομένως τεράστια δεξαμενή απασχόλησης λόγω της έντονης τάσης κοινωνικοδημογραφικής γήρανσης της ηπείρου. Το κεντρικό πρόβλημα έγκειται στην κάλυψη του κόστους αυτών των χαμηλά αμειβομένων θέσεων εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη την προστιθέμενη αξία τους, την αφοσίωση του προσωπικού και τις δύσκολες συνθήκες εργασίας. |
|
4.4. |
Πρέπει επίσης να υποστηριχθεί η κατάρτιση των φροντιστών διότι η παρουσία και οι δραστηριότητές τους, οι οποίες είναι συμπληρωματικές προς εκείνες των επαγγελματιών, συνδέονται άρρηκτα με την ευημερία των ηλικιωμένων. Η ΕΕ θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία για μια προορατική πολιτική υποστήριξης των συγγενών-φροντιστών, συνιστώντας στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν την κοινωνική νομοθεσία τους, με ζητούμενο την αναγνώριση ιδιαίτερου καθεστώτος στους φροντιστές. |
|
4.5. |
Το κοινό στο οποίο απευθύνεται η επαγγελματική κατάρτιση για την παροχή υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους είναι γενικά ελάχιστα (ή και καθόλου) ειδικευμένο διότι δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένο με τις παραδοσιακές μαθησιακές διαδρομές. Διαθέτει όμως εμπειρικές γνώσεις. Θα πρέπει, επομένως, να καθοριστεί ένα πλαίσιο για την ανάπτυξη δοκιμών κατάρτισης βασισμένων σε άτυπες γνώσεις (τεχνογνωσία και δεξιότητες που απαιτούνται στην καθημερινή ζωή). Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας προσέγγισης η οποία, χωρίς να παραμελεί τη γνωστική μάθηση, θα χρησιμοποιεί μια παιδαγωγική προσέγγιση βασισμένη στα κεκτημένα για τον καθορισμό του κατάλληλου συνόλου δεξιοτήτων. |
|
4.6. |
Κρίνεται σκόπιμο να διευκολυνθούν οι διαδικασίες πρόσβασης και παροχής κατάρτισης στο κοινό στο οποίο απευθύνονται, καθιστώντας περισσότερο ευέλικτη τη μετάβαση προς τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις μέσω:
|
|
4.7. |
Τα ανωτέρω θα πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή θα πρέπει να εγκαινιάσει και να υποστηρίξει τον προβληματισμό με μια γραμμή του προϋπολογισμού αφιερωμένη στις «Δοκιμές». |
5. Κατάλληλη πολιτική χρηματοδότησης
|
5.1. |
Η αρχή της καθολικής πρόσβασης στις υπηρεσίες προς τους ηλικιωμένους μπορεί να αντλήσει έμπνευση από την αντίστοιχη αρχή της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας Ηλικιωμένων: παροχή υπηρεσιών σε προσιτή τιμή η οποία δεν θέτει σε κίνδυνο ούτε την ποιότητα ζωής, ούτε την αξιοπρέπεια, ούτε την ελευθερία επιλογής. |
|
5.2. |
Τα γηράσκοντα άτομα παραμένουν άμεση και έμμεση συνιστώσα του κοινωνικού ιστού. Όταν οι ηλικιωμένοι αρχίζουν να χάνουν την αυτονομία τους, τότε ξεκινά ο παθητικός κοινωνικός ρόλος τους: δημιουργούνται έτσι άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας που είναι απαραίτητες για την οργάνωση του δικτύου υποστήριξης. Σε αυτό ακριβώς το σημείο η κοινωνία, με τη σειρά της, μπορεί να ενεργοποιήσει και να υλοποιήσει όλες τις ικανότητες και τους πόρους που διαθέτει για να διασφαλίσει την ολοκληρωμένη φροντίδα των ηλικιωμένων της. |
|
5.3. |
Οι υπηρεσίες προς τους ηλικιωμένους απολαύουν γενικά ευρείας στήριξης εκ μέρους των δημοσίων αρχών μέσω μηχανισμών που αποσκοπούν στην κάλυψη του κόστους της ιδιωτικής ζήτησης των νοικοκυριών. Ωστόσο, η εμπορευματοποίηση και η νομισματική έκφραση αυτών των υπηρεσιών μεταβάλλει τον ρόλο των δημόσιων αρχών και τη διακυβέρνηση των εν λόγω υπηρεσιών. Οι φορείς παροχής υπηρεσιών προς τα εξαρτώμενα άτομα, το κράτος και οι τοπικές κυβερνήσεις τείνουν να γίνουν ρυθμιστές της αγοράς θεσπίζοντας διαδικασίες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας της αγοράς και της εμπιστοσύνης των δικαιούχων. Αυτό προϋποθέτει κυρίως τον έλεγχο των επιτόπιων φορέων, την ποιότητα των υπηρεσιών και τη διάδοση πληροφοριών. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η Επιτροπή θα συστήσει στα κράτη μέλη την εδραίωση της διαφάνειας των αγορών και της ποιότητας των επιδόσεων όσον αφορά τις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους. |
|
5.4. |
Για να διασφαλιστεί πραγματικά η κάλυψη του κόστους της ζήτησης υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν προκειμένου να προωθήσουν την καθιέρωση ασφάλισης αυτονομίας, ενσωματωμένης κατά προτίμηση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Η ασφάλιση αυτή θα πρέπει να είναι περιεκτική κατά τρόπο ώστε να καθιστά δυνατή τη χρηματοδότηση υπηρεσιών και εξοπλισμού που συμβάλλουν στην εξασφάλιση πραγματικής αυτονομίας. Η ασφάλιση αυτονομίας θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες παροχής κατ’ οίκον φροντίδας και υπηρεσιών, καθώς και την προσωρινή ή μόνιμη παραμονή σε κάποιο ίδρυμα. |
|
5.5. |
Η ενσωμάτωση αυτής της παραμέτρου συνεπάγεται ότι τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης των κρατών μελών δεν θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν την απαιτούμενη χρηματοδότηση αποκλειστικά και μόνο βάσει της φορολόγησης. Για την εξασφάλιση αυτών των πόρων θα πρέπει να επιδιωχθεί ο συνδυασμός και με άλλες πηγές εσόδων, δημόσιες και ιδιωτικές, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιοδοτικών καθεστώτων.
Απαιτείται πλέον η εκπόνηση εκτεταμένης μελέτης των κοινωνικοοικονομικών προοπτικών με πρωτοβουλία της Επιτροπής και με θέμα την κάλυψη του κόστους των θέσεων εργασίας για την παροχή υπηρεσιών προς τους ηλικιωμένους στην επικράτεια της ΕΕ. Η μελέτη αυτή θα πρέπει να εξετάσει τις διάφορες μορφές δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης, να προτείνει μηχανισμούς επενδύσεων βασισμένους σε συμπράξεις δημόσιου/ιδιωτικού τομέα και να διατυπώσεις διάφορες συστάσεις τόσο σε υπερεθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κρατών μελών. Το περίγραμμα της συγκεκριμένης μελέτης θα πρέπει να σκιαγραφηθεί στο πλαίσιο μιας συζήτησης στρογγυλής τραπέζης χρηματοοικονομικού περιεχομένου με τη συμμετοχή των κυριότερων φορέων που είναι υπεύθυνοι για την παροχή φροντίδας προς τους ηλικιωμένους. |
Βρυξέλλες, 15 Μαΐου 2019.
Ο Πρόεδρος
της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Luca JAHIER
(1) Η παρούσα γνωμοδότηση είναι συμπληρωματική της γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ της 13ης Δεκεμβρίου 2012 με θέμα «Τάσεις και συνέπειες των μελλοντικών εξελίξεων στους τομείς των προσωπικών κοινωνικών, υγειονομικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση»(ΕΕ C 44 της 15.2.2013, σ. 16), καθώς και της γνωμοδότησης της 14ης Φεβρουαρίου 2018 με θέμα «Βιομηχανικές μεταλλαγές στον κλάδο της υγείας»(ΕΕ C 227 της 28.6.2018, σ. 11). Λαμβάνει επίσης υπόψη τις συστάσεις της Επιτροπής της 2.7.2008 σχετικά με τη «διασυνοριακή διαλειτουργικότητα των συστημάτων ηλεκτρονικών μητρώων υγείας», και της 6ης Φεβρουαρίου 2019 σχετικά με «έναν ευρωπαϊκό μορφότυπο ηλεκτρονικών μητρώων υγείας».
(2) Η Ιαπωνία (η οποία είναι η χώρα του ΟΟΣΑ με την ταχύτερη γήρανση του πληθυσμού) δημιούργησε το σύστημα Fentai Kipu, το οποίο αποτελεί τοπικό δίκτυο αλληλοβοήθειας εφοδιασμένο με «τράπεζα χρόνου» για την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σχετικά με τον εθελοντισμό. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, το σύστημα αυτό καλύπτει κάθε είδους φροντίδα προς τους ηλικιωμένους ή τα άτομα με ειδικές ανάγκες που δεν καλύπτεται από την ασφάλιση ασθενείας.