This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52017IP0414
European Parliament resolution of 26 October 2017 on the application of Directive 2004/35/EC of the European Parliament and of the Council of 21 April 2004 on environmental liability with regard to the prevention and remedying of environmental damage (the ‘ELD’) (2016/2251(INI))
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (2016/2251(INI))
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (2016/2251(INI))
ΕΕ C 346 της 27.9.2018, p. 184–191
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
|
27.9.2018 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 346/184 |
P8_TA(2017)0414
Εφαρμογή της οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (2016/2251(INI))
(2018/C 346/24)
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
|
— |
έχοντας υπόψη την οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (1) (εφεξής «ΟΠΕ»), |
|
— |
έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 2 της οδηγίας 2004/35/ΕΚ σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (COM(2016)0204), |
|
— |
έχοντας υπόψη τα άρθρα 4 και 191 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), |
|
— |
έχοντας υπόψη το άρθρο 37 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, |
|
— |
έχοντας υπόψη την οδηγία 2001/18/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Μαρτίου 2001, για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και την κατάργηση της οδηγίας 90/220/EΟΚ του Συμβουλίου (2), |
|
— |
έχοντας υπόψη την τροποποίηση της ΟΠΕ μέσω της οδηγίας 2006/21/ΕΚ (3) σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας, της οδηγίας 2009/31/ΕΚ (4) σχετικά με την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς, και της οδηγίας 2013/30/ΕΕ (5) για την ασφάλεια των υπεράκτιων εργασιών πετρελαίου και φυσικού αερίου, |
|
— |
έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με την αξιολόγηση REFIT της οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη (SWD(2016)0121), το οποίο συνοδεύει την έκθεση της Επιτροπής (COM(2016)0204), |
|
— |
έχοντας υπόψη την σύντομη ενημέρωση (briefing) της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 6ης Ιουνίου 2016 με τίτλο: «The implementation of the Environmental Liability Directive: a survey of the assessment process carried out by the Commission» (Εφαρμογή της οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη: εξέταση της διαδικασίας αξιολόγησης που πραγματοποίησε η Επιτροπή) (6), |
|
— |
έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του κανονισμού του, καθώς και το άρθρο 1 παράγραφος 1 στοιχείο ε) και το παράρτημα 3 της απόφασης της Διάσκεψης των Προέδρων της 12ης Δεκεμβρίου 2002 σχετικά με τη διαδικασία εξουσιοδότησης της εκπόνησης εκθέσεων πρωτοβουλίας, |
|
— |
έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (A8-0297/2017), |
|
A. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το άρθρο 191 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ η πολιτική της Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος συμβάλλει στην επιδίωξη στόχων όπως η προστασία της υγείας των πολιτών, η προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, η προώθηση της συνετής και ορθολογικής χρησιμοποίησης των φυσικών πόρων και η προώθηση, σε διεθνές επίπεδο, μέτρων για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ή παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων· |
|
B. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 191 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ προβλέπει επίσης ότι η πολιτική της Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος αποβλέπει σε υψηλό επίπεδο προστασίας και πρέπει να στηρίζεται στην αρχή της προφύλαξης και στις αρχές της προληπτικής δράσης και της επανόρθωσης των καταστροφών του περιβάλλοντος, κατά προτεραιότητα στην πηγή, καθώς και στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»· |
|
Γ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 11 ΣΛΕΕ ορίζει ότι οι απαιτήσεις της περιβαλλοντικής προστασίας πρέπει να ενταχθούν στον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, ιδίως προκειμένου να προωθηθεί η αειφόρος ανάπτυξη· |
|
Δ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 192 ΣΛΕΕ αναθέτει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τον προσδιορισμό των δράσεων που πρέπει να αναληφθούν για την επίτευξη των γενικών στόχων της Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος (7)· |
|
E. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι στο άρθρο 37 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αναφέρεται ότι το υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και η βελτίωση της ποιότητάς του πρέπει να ενσωματώνονται στις πολιτικές της Ένωσης και να διασφαλίζονται σύμφωνα με την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης· |
|
ΣΤ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι μια συντονισμένη περιβαλλοντική στρατηγική σε ολόκληρη την Ένωση ενθαρρύνει τη συνεργασία και εξασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ των πολιτικών της Ένωσης· |
|
Ζ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι το υφιστάμενο πεδίο εφαρμογής της ΟΠΕ καλύπτει αποκλειστικά τις περιβαλλοντικές ζημίες στη βιοποικιλότητα (προστατευόμενα είδη και φυσικοί οικότοποι), στα ύδατα και στο έδαφος, που προκαλούν οι φορείς εκμετάλλευσης· |
|
H. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι, για την κάλυψη της ευθύνης για περιβαλλοντικές ζημίες αναπτύσσεται αυθόρμητα μια αγορά χρηματοοικονομικών εγγυήσεων η οποία, ωστόσο, ενδέχεται να μην είναι σε θέση να καλύψει ειδικές περιπτώσεις, για παράδειγμα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ή συγκεκριμένους τύπους δραστηριότητας (υπεράκτιες εξέδρες, πυρηνική ενέργεια κ.λπ.)· |
|
Θ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι μια από τις βασικές αιτίες της ανομοιογενούς εφαρμογής της ΟΠΕ είναι μεταξύ άλλων η δυσκολία διαπίστωσης του κατά πόσον η ζημία που προκαλείται σε έναν φυσικό πόρο υπερβαίνει το προβλεπόμενο όριο, καθώς και η έλλειψη σε πολλά κράτη μέλη μιας διαδικασίας εξέτασης παρατηρήσεων ή κριτικής εκ μέρους περιβαλλοντικών ΜΚΟ και άλλων ενδιαφερόμενων οργανώσεων· |
|
Ι. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι σε πολλά κράτη μέλη μεγάλος αριθμός ενδιαφερόμενων μερών (περιβαλλοντικές ΜΚΟ, ασφαλιστικές εταιρείες, φορείς εκμετάλλευσης και κυρίως αρμόδιες αρχές) έχει ελάχιστη και ενίοτε ανύπαρκτη γνώση σχετικά με την ΟΠΕ, μεταξύ άλλων, λόγω έλλειψης εγγράφων προσανατολισμού που μπορούν να συμβάλλουν στη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο· |
|
ΙΑ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά κράτη μέλη έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την ουσιαστική επίτευξη των βασικών στόχων της πρόληψης και της αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας· λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι σε ορισμένα κράτη μέλη η επιβολή της ΟΠΕ παραμένει ανεπαρκής· |
|
ΙΒ. |
λαμβάνοντας υπόψη ότι με βάση τα πρόσφατα επιστημονικά πορίσματα η ρύπανση από βιομηχανικές δραστηριότητες μπορεί να επηρεάσει τόσο το περιβάλλον όσο και τον άνθρωπο με τρόπους που ακόμη δεν έχουν διευκρινιστεί, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία, τη βιωσιμότητα και την ισορροπία των βιολογικών και βιοεξελικτικών διεργασιών· |
|
1. |
αναγνωρίζει τη σημασία των μελετών και των εκθέσεων της Επιτροπής σχετικά με την αξιολόγηση της εφαρμογής της ΟΠΕ και τον αντίκτυπό της στα κράτη μέλη, καθώς και των συστάσεών της για την αποτελεσματική και συνεκτική εφαρμογή της οδηγίας, δίνοντας προτεραιότητα στην εναρμόνιση των εθνικών λύσεων και πρακτικών σε ένα ευρύτερο πλαίσιο περί νομικής ευθύνης· χαιρετίζει στη συνάρτηση αυτή την ανάπτυξη του πολυετούς προγράμματος εργασίας σχετικά με την ΟΠΕ για την περίοδο 2017-2020· |
|
2. |
παρατηρεί με ανησυχία ότι από τα πορίσματα των εν λόγω εκθέσεων προκύπτει μια ανησυχητική εικόνα όσον αφορά την ουσιαστική εφαρμογή της ΟΠΕ και επισημαίνει ότι σε πολλά κράτη μέλη η εν λόγω οδηγία έχει μεταφερθεί στην εθνική νομοθεσία κατά τρόπο ανομοιογενή και μη συστηματικό· |
Πορεία εφαρμογής της ΟΠΕ
|
3. |
διαπιστώνει ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν τήρησαν την προθεσμία για τη μεταφορά της ΟΠΕ στο εθνικό δίκαιο, με αποτέλεσμα αυτή να έχει τεθεί σε εφαρμογή και στα 27 κράτη μέλη μόλις το δεύτερο εξάμηνο του 2010· |
|
4. |
θεωρεί ότι, λόγω της διακριτικής ευχέρειας που παρέχεται στο πλαίσιο της ΟΠΕ και της σημαντικής έλλειψης σαφήνειας και ενιαίας εφαρμογής βασικών εννοιών, καθώς και λόγω ελλιπώς ανεπτυγμένων ικανοτήτων και εμπειρογνωμοσύνης, η μεταφορά της ΟΠΕ στα εθνικά καθεστώτα ευθύνης δεν έχει οδηγήσει σε ίσους όρους ανταγωνισμού και ότι, όπως επιβεβαιώνεται στην έκθεση της Επιτροπής, είναι επί του παρόντος εντελώς ανομοιογενής τόσο από νομικής όσο και από πρακτικής πλευράς, με σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ως προς τον αριθμό των υποθέσεων· φρονεί συνεπώς ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για να καταστεί δυνατή η εναρμόνιση της νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ· |
|
5. |
διαπιστώνει ότι αυτή η έλλειψη ομοιογένειας οφείλεται, μεταξύ άλλων, στον γενικό χαρακτήρα της ΟΠΕ, η οποία καταρτίστηκε σύμφωνα με το μοντέλο της οδηγίας-πλαισίου· |
|
6. |
εκφράζει τη λύπη του διότι, παρά τα μέτρα που ελήφθησαν από την Επιτροπή για την καθυστερημένη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και τα προβλήματα μη συμμόρφωσης, καθώς και παρά τη μεγάλη ευελιξία που παρέχεται στο πλαίσιο της ΟΠΕ, επτά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμα επιλύσει ορισμένα προβλήματα μη συμμόρφωσης· |
|
7. |
επισημαίνει ότι οι αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την αναφορά περιπτώσεων περιβαλλοντικής ζημίας, οι οποίες έχουν ενεργοποιήσει την εφαρμογή της ΟΠΕ (8), μπορεί να οφείλονται στην εφαρμογή της εθνικής τους νομοθεσίας αντί της ΟΠΕ· |
Περιορισμοί όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της ΟΠΕ
|
8. |
παρατηρεί σημαντικές διαφορές όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της ΟΠΕ στα διάφορα κράτη μέλη· |
|
9. |
επισημαίνει ότι η διαφορετική ερμηνεία και εφαρμογή της έννοιας του «ορίου σημαντικότητας» για την περιβαλλοντική ζημία αποτελεί ένα από τα βασικά εμπόδια για την αποτελεσματική και ομοιόμορφη εφαρμογή της ΟΠΕ, ενώ τα ακριβή στοιχεία σχετικά με τις διοικητικές δαπάνες των δημόσιων αρχών, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων σχετικά με την εφαρμογή συμπληρωματικής και αντισταθμιστικής αποκατάστασης, είναι ελλιπή, παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις, ενώ είναι ανύπαρκτα για τις επιχειρήσεις· |
|
10. |
εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, στο πλαίσιο της ΟΠΕ, τα συμβάντα ορίζονται ως «σοβαρά» μόνο εάν προκαλούν θανάτους ή σοβαρούς τραυματισμούς, χωρίς αναφορά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις· υπογραμμίζει, ως εκ τούτου, ότι ένα συμβάν μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στο περιβάλλον, ακόμα και αν δεν προκαλούνται θάνατοι ή σοβαροί τραυματισμοί, λόγω της κλίμακάς του ή επειδή επηρεάζει, για παράδειγμα, προστατευμένες ζώνες, προστατευμένα είδη ή ιδιαίτερα ευαίσθητους οικοτόπους· |
|
11. |
αποδοκιμάζει το γεγονός ότι υπάρχουν δραστηριότητες με δυνητικές αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον, όπως η μεταφορά επικίνδυνων ουσιών μέσω αγωγών, οι εξορυκτικές δραστηριότητες και η εμφάνιση χωροκατακτητικών ξένων ειδών που δεν καλύπτονται επί του παρόντος από την απαίτηση περί αντικειμενικής ευθύνης· επισημαίνει ότι, ιδίως όσον αφορά τη ζημία στη βιοποικιλότητα, οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙΙ δεν καλύπτουν επαρκώς τους τομείς που θα μπορούσαν δυνητικά να οδηγήσουν σε ζημίες· |
|
12. |
θεωρεί ότι στο άρθρο 1 της ΟΠΕ, το πλαίσιο για την περιβαλλοντική ευθύνη θα πρέπει να επεκταθεί για να συμπεριλάβει και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και την επαναφορά των οικοσυστημάτων στην αρχική τους κατάσταση μετά τον τερματισμό των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, ακόμη και όταν η περιβαλλοντική ζημία προκαλείται από δραστηριότητες ή εκπομπές που επιτρέπονται ρητά από τις αρμόδιες αρχές· |
|
13. |
υπογραμμίζει ότι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη έχουν αναφέρει προβλήματα που συνδέονται με τη δυσκολία εφαρμογής της αντικειμενικής ευθύνης για τις επικίνδυνες δραστηριότητες που αναφέρονται στο παράρτημα ΙΙΙ της ΟΠΕ, έναντι τρίτων που έλκουν δικαίωμα από τον υπεύθυνο (9)· |
|
14. |
υπενθυμίζει τις εμπειρίες από την εφαρμογή των ισχυουσών χρηματοπιστωτικών εγγυήσεων, που έχουν καταδείξει ότι υφίστανται προβλήματα όσον αφορά τη διασφάλιση της ευθύνης των φορέων εκμετάλλευσης για τις περιβαλλοντικές ζημίες, και εκφράζει την ανησυχία του σχετικά με τις περιπτώσεις στις οποίες οι φορείς εκμετάλλευσης δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν το κόστος της περιβαλλοντικής αποκατάστασης· |
|
15. |
τονίζει ότι εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας σε περιπτώσεις συμβάντων μεγάλης κλίμακας, ιδίως όταν δεν είναι δυνατός ο εντοπισμός του υπεύθυνου για τη ρύπανση και/ή όταν ο ρυπαίνων καταστεί αφερέγγυος ή χρεοκοπήσει· |
|
16. |
παρατηρεί ότι είναι δυνατή η μείωση του κόστους των περιβαλλοντικών ζημιών για τους υπεύθυνους φορείς εκμετάλλευσης μέσω της χρήσης μέσων χρηματοοικονομικής ασφάλειας (που καλύπτουν την ασφάλιση και εναλλακτικά μέσα, όπως τραπεζικές εγγυήσεις, ομόλογα, κεφάλαια ή τίτλοι)· θεωρεί ότι, στο πλαίσιο της αγοράς χρηματοοικονομικών εγγυήσεων για την ΟΠΕ, η ζήτηση είναι χαμηλή λόγω του μικρού αριθμού των περιπτώσεων που λαμβάνουν χώρα σε πολλά κράτη μέλη, λόγω της έλλειψης διαφάνειας όσον αφορά ορισμένες έννοιες της οδηγίας, καθώς και λόγω του αργού ρυθμού δημιουργίας ασφαλιστικών προτύπων σε πολλά κράτη μέλη· |
|
17. |
παρατηρεί ότι η δυνατότητα βελτίωσης της παροχής χρηματοοικονομικών εγγυήσεων παρεμποδίζεται από τον περιορισμένο αριθμό και τον αντιφατικό χαρακτήρα των δεδομένων που διαθέτει η ΕΕ σχετικά με τις περιπτώσεις που εμπίπτουν στην ΟΠΕ· |
|
18. |
παροτρύνει τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για να επιταχύνουν την ανάπτυξη μέσων και αγορών χρηματοοικονομικής ασφάλειας εκ μέρους των κατάλληλων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων χρηματοπιστωτικών μηχανισμών σε περίπτωση αφερεγγυότητας, με στόχο να καταστεί δυνατή η χρήση χρηματοοικονομικών εγγυήσεων από τους φορείς εκμετάλλευσης για την κάλυψη των ευθυνών τους· |
|
19. |
εφιστά την προσοχή στη μελέτη σκοπιμότητας της Επιτροπής σχετικά με την ιδέα ενός ενωσιακού μηχανισμού για τον επιμερισμό του κινδύνου από βιομηχανικές καταστροφές (10) και τονίζει ότι είναι αναγκαίο να διενεργηθεί περαιτέρω ανάλυση και μια διεξοδικότερη μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με τα βασικά νομικά και οικονομικά ζητήματα· |
|
20. |
επικροτεί το γεγονός ότι, όσον αφορά την εφαρμογή της ΟΠΕ στα προστατευόμενα είδη και τους φυσικούς οικοτόπους, τα μισά κράτη μέλη (Βέλγιο, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο) έχουν θεσπίσει ένα ευρύτερο πλαίσιο εφαρμογής· |
|
21. |
θεωρεί ότι η ανεπαρκής εναρμόνιση της ΟΠΕ οφείλεται μεταξύ άλλων η έλλειψη πρόβλεψης για μια τυπική διοικητική διαδικασία κοινοποίησης στην αρμόδια αρχή μιας επαπειλούμενης ή μιας πραγματικής περιβαλλοντικής ζημίας· εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη του για το γεγονός ότι δεν υφίσταται υποχρέωση δημοσίευσης των εν λόγω κοινοποιήσεων ή πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των σχετικών υποθέσεων· σημειώνει ότι ορισμένα κράτη μέλη έχουν εντοπίσει την εν λόγω έλλειψη στην εθνική τους νομοθεσία και έχουν συνεπώς δημιουργήσει βάσεις δεδομένων σχετικά με κοινοποιήσεις/συμβάντα/υποθέσεις· επισημαίνει, ωστόσο, ότι η πρακτική παρουσιάζει μεγάλες διαφορές μεταξύ κρατών μελών και είναι αρκετά περιορισμένη· |
|
22. |
τονίζει ότι, μέσω των ρυθμίσεων σχετικά με την αποζημίωση πρέπει να καθίσταται δυνατός ο αποτελεσματικός χειρισμός διασυνοριακών απαιτήσεων, με ταχύτητα, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και χωρίς να ασκούνται διακρίσεις εις βάρος εναγόντων από διαφορετικές χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου· συνιστά να υπαχθούν στις εν λόγω ρυθμίσεις τόσο οι πρωτογενείς όσο και οι δευτερογενείς ζημίες, που προκαλούνται σε όλες τις θιγόμενες περιοχές, δεδομένου ότι τα εν λόγω συμβάντα επηρεάζουν αρνητικά ευρύτερες περιοχές και μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες· τονίζει ότι είναι αναγκαίο οι γειτονικές ιδίως χώρες, οι οποίες δεν είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, να σέβονται το διεθνές δίκαιο σχετικά με την περιβαλλοντική προστασία και ευθύνη· |
|
23. |
επαναλαμβάνει ότι στο άρθρο 4 παράγραφος 5 της ΟΠΕ ορίζεται ότι η εν λόγω οδηγία εφαρμόζεται για περιβαλλοντικές ζημίες ή για επαπειλούμενη τέτοια ζημία, λόγω ρύπανσης διάχυτου χαρακτήρα, μόνον εφόσον είναι δυνατόν να αποδειχθεί ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της ζημίας και των δραστηριοτήτων μεμονωμένων φορέων εκμετάλλευσης· επαναλαμβάνει ότι η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) ήδη στην έκθεσή της που δημοσίευσε το 2013 διαπίστωσε ένα σαφή σύνδεσμο μεταξύ εκπομπών αερίων και ζημιών που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον (11)· |
Προτάσεις για καλύτερη εναρμόνιση της ΟΠΕ
|
24. |
ζητεί την επανεξέταση της ΟΠΕ το συντομότερο δυνατόν καθώς και την αναθεώρηση της έννοιας της «περιβαλλοντικής ζημίας» που περιλαμβάνεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 της οδηγίας, ιδίως όσον αφορά τα κριτήρια που αφορούν τον προσδιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων για τα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους (παράρτημα Ι), και τους κινδύνους ζημίας στα ύδατα και το έδαφος, προκειμένου η έννοια αυτή να καταστεί αποτελεσματική, συνεκτική και λειτουργική ώστε να συμβαδίζει με την ταχεία εξέλιξη των ρυπογόνων παραγόντων που οφείλονται σε βιομηχανικές δραστηριότητες· |
|
25. |
καλεί την Επιτροπή να ορίσει με μεγαλύτερη σαφήνεια και ακρίβεια και να εξειδικεύσει λεπτομερώς την έννοια του «ορίου σημαντικότητας» και, ειδικότερα, να εξετάσει το ενδεχόμενο θέσπισης διαφοροποιημένων ανώτατων ορίων ευθύνης ανάλογα με τη δραστηριότητα, προκειμένου να καταστεί ομοιόμορφη και ενιαία η εφαρμογή της ΟΠΕ σε όλα τα κράτη μέλη· |
|
26. |
καλεί την Επιτροπή να ερμηνεύσει κατά τρόπο σαφή και συνεκτικό το γεωγραφικό πεδίο αναφοράς που καθορίζεται στην ΟΠΕ όσον αφορά την «ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης» (έδαφος της ΕΕ, εθνική επικράτεια, φυσική κατανομή)· φρονεί ότι, σε αυτό το πλαίσιο, απαιτείται μια προσέγγιση συγκεκριμένου τόπου προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή· |
|
27. |
καλεί την Επιτροπή να καθορίσει τους αναγκαίους κανόνες ώστε να προσδιοριστεί με σαφή και αδιαμφισβήτητο τρόπο σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να εφαρμόζεται η ΟΠΕ και σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να εφαρμόζεται η εθνική νομοθεσία, εφόσον είναι αυστηρότερη· |
|
28. |
επισημαίνει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον και, ότι, σύμφωνα με την Eurostat, η ρύπανση από το διοξείδιο του αζώτου και τα αιωρούμενα σωματίδια προκαλεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία· ζητεί στη συνάρτηση αυτή να συμπεριληφθούν τα «οικοσυστήματα» στους ορισμούς της «περιβαλλοντικής ζημίας» και των «φυσικών πόρων» του άρθρου 2· καλεί, επιπλέον, την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα επέκτασης του πεδίου εφαρμογής της ΟΠΕ και να ορίσει ευθύνη για ζημίες που προκαλούνται στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της ζημίας στον ατμοσφαιρικό αέρα (12)· |
|
29. |
καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει υποχρεωτική χρηματοοικονομική ασφάλεια π.χ. υποχρεωτική ασφάλιση περιβαλλοντικής ευθύνης για τους φορείς εκμετάλλευσης και να αναπτύξει εναρμονισμένη ενωσιακή μεθοδολογία για τον υπολογισμό των ανώτατων ορίων ευθύνης, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε δραστηριότητας και της γύρω περιοχής· ζητεί, επιπροσθέτως, από την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα δημιουργίας Ευρωπαϊκού Ταμείου για την προστασία του περιβάλλοντος από τις ζημίες που οφείλονται σε βιομηχανικές δραστηριότητες οι οποίες διέπονται από την ΟΠΕ (13), χωρίς να υπονομεύεται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» για τον κίνδυνο αφερεγγυότητας και μόνο στις περιπτώσεις που δεν υφίστανται αγορές χρηματοοικονομικής ασφάλειας· θεωρεί ότι το ίδιο θα πρέπει να ισχύει σε περιπτώσεις ατυχημάτων μεγάλης κλίμακας, όταν είναι αδύνατον να εντοπιστεί ο φορέας εκμετάλλευσης που ευθύνεται για τη ζημία· |
|
30. |
ζητεί οι φορείς που επωφελούνται από την άσκηση δραστηριοτήτων να είναι υπεύθυνοι και για κάθε περιβαλλοντική ζημία ή ρύπανση που προκαλείται εξαιτίας των δραστηριοτήτων αυτών· |
|
31. |
θεωρεί ότι, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία και τις δυνητικές επιπτώσεις των καταστροφών που σχετίζονται με τη βιομηχανική δραστηριότητα και τους κινδύνους που αυτές εγκυμονούν για την ανθρώπινη υγεία, το φυσικό περιβάλλον και την ιδιοκτησία, θα πρέπει να υπάρξουν περαιτέρω εγγυήσεις προκειμένου να παρασχεθεί στους ευρωπαίους πολίτες ένα ασφαλές και αξιόπιστο σύστημα πρόληψης και διαχείρισης καταστροφών που θα βασίζεται στον επιμερισμό του κινδύνου, τη μεγαλύτερη ευθύνη των φορέων βιομηχανικής δραστηριότητας και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»· ζητεί να εκτιμηθεί κατά πόσον είναι αναγκαίο να συμπεριληφθεί στην ΟΠΕ ένα καθεστώς αστικής ευθύνης για ζημίες στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον (14)· |
|
32. |
ζητεί τη θέσπιση συστήματος δευτερογενούς ευθύνης για τρίτα μέρη που έλκουν δικαίωμα από τον υπεύθυνο· |
|
33. |
συνιστά να καταστεί υποχρεωτική η δυνατότητα επίκλησης επικουρικής κρατικής ευθύνης, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική και προορατική εφαρμογή της νομοθεσίας· |
|
34. |
ζητεί επίσης να καταργηθούν οι δυνατότητες απαλλαγής από την ευθύνη λόγω δοθείσης άδειας και λόγω σύγχρονης τεχνολογίας, προκειμένου να δημιουργηθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού και να προωθηθεί η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» καθώς και να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας· |
|
35. |
καλεί την Επιτροπή να υποβάλει, χωρίς καθυστέρηση, πρόταση για τη διεξαγωγή περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο· |
|
36. |
θεωρεί ότι, στο πλαίσιο της επανεξέτασης της ΟΠΕ, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη διεύρυνση της αντικειμενικής ευθύνης σε δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από το παράρτημα ΙΙΙ για κάθε περιβαλλοντική ζημία με δυσμενείς επιπτώσεις, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας όσον αφορά την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και να παρασχεθεί κίνητρο στους φορείς εκμετάλλευσης να διαχειρίζονται ορθά τους κινδύνους από τις δραστηριότητές τους· καλεί στη συνάρτηση αυτή την Επιτροπή να δημιουργήσει αφενός ένα μητρώο των φορέων εκμετάλλευσης που ασκούν επικίνδυνες δραστηριότητες, και αφετέρου έναν μηχανισμό χρηματοοικονομικής παρακολούθησης ώστε να διασφαλίζεται η φερεγγυότητα των εν λόγω φορέων· |
|
37. |
καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε η ΟΠΕ να εφαρμόζεται στις περιβαλλοντικές ζημίες που προκαλούνται από την άσκηση οιασδήποτε επαγγελματικής δραστηριότητας και να διασφαλίζεται η αντικειμενική ευθύνη του παραγωγού· |
|
38. |
ζητεί τη δημιουργία μιας προσιτής στο κοινό ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων για τις περιπτώσεις περιβαλλοντικής ζημίας που ρυθμίζονται βάσει της ΟΠΕ, για παράδειγμα με βάση το ιρλανδικό σύστημα αναφοράς, το οποίο προβλέπει ένα σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής εκθέσεων για την κοινοποίηση περιπτώσεων περιβαλλοντικής ζημίας, προκειμένου να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στο σύστημα της ΟΠΕ και να βελτιωθεί η εφαρμογή της· θεωρεί ότι μια τέτοια βάση δεδομένων θα δώσει τη δυνατότητα σε ενδιαφερόμενα μέρη, σε φορείς εκμετάλλευσης και στο κοινό να λάβουν καλύτερη ενημέρωση σχετικά με την ύπαρξη του καθεστώτος ΟΠΕ και την επιβολή του, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην καλύτερη πρόληψη και αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών· |
|
39. |
συνιστά ότι, προκειμένου οι δημόσιες βάσεις δεδομένων για περιπτώσεις που εμπίπτουν στην ΟΠΕ να καταστούν εύκολα προσβάσιμες και αποτελεσματικές, θα πρέπει να συσταθούν σύμφωνα με τα ακόλουθα κριτήρια:
|
|
40. |
ζητεί να επεκταθούν οι κατηγορίες επικίνδυνων δραστηριοτήτων που προβλέπονται στο παράρτημα ΙΙΙ προκειμένου να συμπεριληφθούν σε αυτές όλες οι δυνητικά επιβλαβείς δραστηριότητες για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία· |
|
41. |
τονίζει τη σημασία ενός πνεύματος πρόληψης της περιβαλλοντικής ζημίας μέσω μιας συστηματικής εκστρατείας ενημέρωσης, στο πλαίσιο της οποίας τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι δυνητικοί ρυπαίνοντες και τα δυνητικά θύματα θα ενημερώνονται για τους κινδύνους που διατρέχουν, τη διαθεσιμότητα ασφάλισης ή άλλων χρηματοοικονομικών και νομικών μέσων που μπορούν να τους προστατεύσουν από τους εν λόγω κινδύνους, καθώς και για τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν· |
|
42. |
θεωρεί ότι όλες οι περιπτώσεις αποδεδειγμένης ευθύνης, καθώς και τα στοιχεία που αφορούν τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν, πρέπει να δημοσιοποιούνται προκειμένου να υπάρχει ευρεία διαφάνεια όσον αφορά το πραγματικό κόστος των περιβαλλοντικών ζημιών· |
|
43. |
προτείνει να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός που θα ενθαρρύνει τη διατύπωση παρατηρήσεων και προτάσεων εκ μέρους των περιβαλλοντικών ΜΚΟ και άλλων ενδιαφερόμενων μερών· |
|
44. |
προτείνει τη θέσπιση φορολογικών ελαφρύνσεων ή άλλων ευνοϊκών ρυθμίσεων για τις επιχειρήσεις που συμβάλλουν με επιτυχία στην πρόληψη των περιβαλλοντικών ζημιών· |
|
45. |
προτείνει τη σύσταση ειδικών ανεξάρτητων αρχών, στις οποίες θα ανατεθούν εξουσίες διαχείρισης, ελέγχου καθώς και εξουσίες επιβολής κυρώσεων δυνάμει της ΟΠΕ, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να απαιτούν χρηματοοικονομικές εγγυήσεις από τα μέρη που ενδεχομένως ευθύνονται, λαμβάνοντας υπόψη την ειδική κατάσταση του κάθε δυνητικού ρυπαίνοντος, για παράδειγμα όσον αφορά τις περιβαλλοντικές άδειες· |
|
46. |
καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν ότι η ΟΠΕ θα υποστηρίζει επαρκώς τις προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων των οδηγιών της ΕΕ για τα πτηνά και τους οικοτόπους· τονίζει ότι οι αρχές που είναι αρμόδιες για περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις πρέπει να συμμετέχουν στην εφαρμογή και την επιβολή της νομοθεσίας περί περιβαλλοντικής ευθύνης· |
|
47. |
καλεί την Επιτροπή να ενισχύσει το πρόγραμμα κατάρτισης σχετικά με την εφαρμογή της ΟΠΕ στα κράτη μέλη και να δημιουργήσει γραφεία υποστήριξης για επαγγελματίες, τα οποία θα παρέχουν πληροφορίες, συνδρομή και στήριξη όσον αφορά τις εκτιμήσεις κινδύνου και ζημιών· συνιστά επιπλέον την έγκριση εγγράφων προσανατολισμού, τα οποία θα βοηθούν τα κράτη μέλη να μεταφέρουν ορθά την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο· |
|
48. |
επαναλαμβάνει ότι, σύμφωνα με την ΟΠΕ, τα πρόσωπα που πλήττονται από περιβαλλοντική ζημία θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ζητούν από τις αρμόδιες αρχές να λάβουν μέτρα· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο, θα πρέπει να εξασφαλίζεται στους ευρωπαίους πολίτες αποτελεσματική και έγκαιρη πρόσβαση στη δικαιοσύνη (άρθρο 9 παράγραφος 3 της Σύμβασης του Aarhus, άρθρο 6 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συναφείς διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) και ότι το κόστος της περιβαλλοντικής ζημίας θα πρέπει να βαρύνει τον ρυπαίνοντα (άρθρο 191 ΣΛΕΕ)· καλεί συνεπώς την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετική πρόταση σχετικά με σχετικά με τα ελάχιστα πρότυπα για την εφαρμογή του πυλώνα «πρόσβαση στη δικαιοσύνη» της Σύμβασης του Aarhus· ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα θέσπισης μηχανισμών συλλογικής αποζημίωσης για παράβαση του δικαίου της Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος· |
|
49. |
καλεί την Επιτροπή, στο πλαίσιο της επανεξέτασης της ΟΠΕ, να εξετάσει το ενδεχόμενο να επιβάλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να υποβάλλουν εκθέσεις κάθε δύο έτη σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας· |
|
50. |
θεωρεί ότι οι ποινικές κυρώσεις αποτελούν ένα ακόμη σημαντικό αποτρεπτικό μέσο για τις περιβαλλοντικές ζημίες και παρατηρεί με λύπη ότι η οδηγία 2008/99/ΕΚ της 19ης Νοεμβρίου 2008 σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου δεν είναι επικαιροποιημένη· καλεί την Επιτροπή να λάβει χωρίς καθυστέρηση μέτρα για την επανεξέταση του πεδίου εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας ώστε να καλύπτονται όλες οι ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις της Ένωσης για το περιβάλλον· |
ο
ο ο
|
51. |
αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στα κοινοβούλια και στις κυβερνήσεις των κρατών μελών. |
(1) ΕΕ L 143 της 30.4.2004, σ. 56.
(2) ΕΕ L 106 της 17.4.2001, σ. 1.
(3) ΕΕ L 102 της 11.4.2006, σ. 15.
(4) ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σ. 114.
(5) ΕΕ L 178 της 28.6.2013, σ. 66.
(6) PE 556.943.
(7) Απόφαση του Δικαστηρίου της 9ης Μαρτίου 2010, ERG και λοιποί, C-378/08, ECLI:EU:C:2010:126, σκέψη 45· Απόφαση του Δικαστηρίου της 9ης Μαρτίου 2010, ERG και λοιποί, C-379/08 και C-380/08, ECLI:EU:C:2010:127, σκέψη 38· Απόφαση του Δικαστηρίου της 9ης Μαρτίου 2010, Buzzi Unicem SpA και λοιποί, C-478/08 και C-479/08, ECLI:EU:C:2010:129, σκέψη 35.
(8) Σύμφωνα με την έκθεση την Επιτροπής (COM(2016)0204), την περίοδο Απρίλιος 2007-Απρίλιος 2013, τα κράτη μέλη ανέφεραν περίπου 1 245 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις περιβαλλοντικής ζημίας οι οποίες ενεργοποίησαν την εφαρμογή της ΟΠΕ. Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, ο αριθμός των περιπτώσεων διαφέρει σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Δύο κράτη μέλη έχουν καταγράψει πάνω από το 86 % όλων των περιπτώσεων ζημίας που αναφέρθηκαν (Ουγγαρία: 563 περιπτώσεις, Πολωνία: 506 περιπτώσεις), οι περισσότερες από τις άλλες περιπτώσεις αναφέρθηκαν σε έξι κράτη μέλη [Γερμανία (60), Ελλάδα (40), Ιταλία (17), Λετονία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο (8)]. Έντεκα κράτη μέλη δεν έχουν αναφέρει το 2007 καμία περίπτωση που προκάλεσε ζημία κατά την έννοια της ΟΠΕ, γεγονός που μπορεί να εξηγηθεί από το ότι ασχολούνται μόνο με υποθέσεις στο εθνικό τους σύστημα.
(9) Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 4ης Μαρτίου 2015, Ministero dell'Ambiente e della Tutela del Territorio e del Mare και άλλοι κατά Fipa Group srl και άλλοι, υπόθεση C-534/13, ECLI:EU:C:2015:140.
(10) Study to explore the feasibility of creating a fund to cover environmental liability and losses occurring from industrial accidents (Μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με τη σύσταση ταμείου για την περιβαλλοντική ευθύνη και την κάλυψη περιβαλλοντικών ζημιών συνεπεία βιομηχανικών ατυχημάτων), τελική έκθεση, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ ENV, 17 Απριλίου 2013.
(11) (IPCC), 2013: Climate Change 2013: The Physical Science Basis. (Κλιματική αλλαγή 2013: Τα δεδομένα των φυσικών επιστημών) Συμβολή της ομάδας εργασίας Ι στην πέμπτη έκθεση αξιολόγησης της Διακυβερνητικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή (Stocker, T.F. κ.ά. Cambridge University Press, Cambridge, Ηνωμένο Βασίλειο και Νέα Υόρκη, NY, ΗΠΑ, 1535 σ., doi:10.1017/CBO9781107415324).
(12) Η δυνατότητα αυτή εξετάζεται στο έγγραφο της Επιτροπής της 19ης Φεβρουαρίου 2014 με τίτλο «Study on ELD Effectiveness: Scope and Exceptions» (Μελέτη σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ΟΠΕ: Πεδίο εφαρμογής και εξαιρέσεις), σ. 84.
(13) Σχετικά με τη δυνατότητα αυτή μπορεί κανείς να ανατρέξει στο έγγραφο που δημοσίευσε η Επιτροπή στις 17 Απριλίου 2013 με τίτλο «Study to explore the feasibility of creating a fund to cover environmental liability and losses occurring from industrial accidents» (Μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με τη σύσταση ταμείου για την περιβαλλοντικη ευθύνη και την κάλυψη περιβαλλοντικών ζημιών συνεπεία βιομηχανικών ατυχημάτων).
(14) Όπως προβλέπεται ήδη στην Πορτογαλία και αξιολογήθηκε στη μελέτη της Επιτροπής της 16ης Μαΐου 2013 με τίτλο «Implementation challenges and obstacles of the Environmental Liability Directive (ELD)» (Προκλήσεις και εμπόδια στην εφαρμογή της οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη), σ. 75.