ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 4.12.2017

COM(2017) 728 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ EMPTY

Έκθεση σχετικά με τη συνέχεια που δόθηκε στη στρατηγική της ΕΕ για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων και για τον καθορισμό περαιτέρω συγκεκριμένων δράσεων

I. Εισαγωγή

Η εμπορία ανθρώπων παραμένει μια εξαιρετικά επικερδής μορφή σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος, που απαγορεύεται ρητά από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ 1 . Πίσω από κάθε θύμα υπάρχουν οδυνηρές εμπειρίες και δεινά που πρέπει να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται δεόντως, και κυρίως, να προλαμβάνονται. Λόγω της βλάβης που υφίστανται τα θύματα, η πρόληψη θα πρέπει να εξακολουθήσει να συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται οι βασικές δράσεις τις οποίες πρέπει να εντείνουν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων η συνεργασία με τους οργανισμούς της ΕΕ, την κοινωνία των πολιτών, τις τρίτες χώρες και όλες τις άλλες σχετικές οργανώσεις και φορείς.

Είναι σαφές ότι τα θύματα είναι πολύ περισσότερα από εκείνα που αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία. Η διάσταση του φύλου είναι προφανής στο έγκλημα. Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, με θύματα ως επί το πλείστον γυναίκες και κορίτσια, αναφέρεται συστηματικά ως η επικρατέστερη μορφή εμπορίας ανθρώπων 2 .

Δεδομένων των σημαντικών κερδών 3 και μιας πολύ σύνθετης κατάστασης αλληλεπίδρασης μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, η εμπορία ανθρώπων συνεπάγεται μια περίπλοκη αλυσίδα φορέων, οι οποίοι δρουν εν γνώσει ή εν αγνοία τους. Οι σύνδεσμοι αυτής της αλυσίδας πρέπει να διαλυθούν προκειμένου να επιτευχθεί η εξάλειψη του εγκλήματος. Οι δράστες κακοποίησης και άσκησης βίας εκμεταλλεύονται την ευάλωτη κατάσταση των ατόμων, η οποία επιδεινώνεται από παράγοντες όπως η φτώχεια, οι διακρίσεις, η ανισότητα των φύλων, η βία των ανδρών κατά των γυναικών, η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση, οι συγκρούσεις, οι πόλεμοι, η κλιματική αλλαγή, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και οι φυσικές καταστροφές, με σκοπό τη σεξουαλική ή την εργασιακή εκμετάλλευση, την επαιτεία, τις εγκληματικές δραστηριότητες κ.ά.

Δεδομένου ότι ο τρόπος δράσης των διακινητών εξελίσσεται συνεχώς, η ΕΕ πρέπει να καταπολεμήσει τις διασυνδέσεις μεταξύ της εμπορίας ανθρώπων και άλλων εγκλημάτων, όπως η παράνομη διακίνηση μεταναστών, η τρομοκρατία, η διαφθορά, η διακίνηση ναρκωτικών, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και η διαδικτυακή σεξουαλική εκμετάλλευση, η παραγωγή υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, το οικονομικό έγκλημα, η απάτη σχετικά με έγγραφα, η απάτη με πιστωτικές κάρτες και η απάτη σε σχέση με επιδόματα 4 . 

Όπως τονίζεται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση, το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια 5 και άλλα μέσα πολιτικής της ΕΕ 6 , η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και στην προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων, λαμβάνοντας υπόψη, ιδίως, τα τρωτά σημεία των γυναικών και παιδιών που είναι θύματα εμπορίας. Επιπλέον, η εμπορία ανθρώπων αποτελεί τομέα προτεραιότητας όσον αφορά την απειλή που συνιστά το έγκλημα στο πλαίσιο του κύκλου πολιτικής της ΕΕ για το οργανωμένο και το σοβαρό διεθνές έγκλημα για την περίοδο 2018-2021 7 . Επίσης, η πολιτική δέσμευση όσον αφορά την εντατικοποίηση της δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, εντός της ΕΕ και σε όλο τον κόσμο, υποστηρίζεται από τη συνολική στρατηγική της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας και από σχετικές στρατηγικές και σχέδια δράσης της ΕΕ 8 καθώς και από τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 9 . Υπάρχει επίσης ισχυρή υποστήριξη από την κοινωνία των πολιτών 10 . 

Κατά τα τελευταία έτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό νομικό πλαίσιο και πλαίσιο πολιτικής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Το πλαίσιο αυτό καλύπτει όλους τους τομείς πολιτικής της ΕΕ που αφορούν την εμπορία ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων της χρηματοδότησης και της έρευνας. Η οδηγία 2011/36/ΕΕ 11 για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της (εφεξής «η οδηγία») καθορίζει το νομικό πλαίσιο. Η Επιτροπή συνεχίζει να παρακολουθεί την εφαρμογή της οδηγίας 12 από τα κράτη μέλη και να υποβάλει έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται.

Η στρατηγική της ΕΕ για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων 13 (εφεξής «η στρατηγική») αποτελεί το βασικό μέσο για την ανάπτυξη, τον συντονισμό και την υλοποίηση της δράσης της ΕΕ στον τομέα αυτό. Οι δράσεις που απαριθμούνται στη στρατηγική στο πλαίσιο των πέντε βασικών προτεραιοτήτων σχετικά με την πρόληψη, τη δίωξη, την προστασία των θυμάτων, τις εταιρικές σχέσεις, και τη βελτίωση των γνώσεων, έχουν τεθεί σε εφαρμογή 14 .

Συνολικά, ωστόσο, το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο έχει αλλάξει σημαντικά από την έκδοση της οδηγίας και της στρατηγικής. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η μεταναστευτική κρίση και οι απειλές κατά της ασφάλειας που συνιστούν οι ομάδες οργανωμένου εγκλήματος επιτείνουν ακόμη περισσότερο τα τρωτά σημεία και, ως εκ τούτου, απαιτούνται αυστηρότερα μέτρα, τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο. Η δράση αυτή πρέπει να εξακολουθήσει να επιδιώκει μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, με γνώμονα το φύλο και με ευαισθησία για τα παιδιά, και η εφαρμογή τους θα πρέπει να συντονίζεται στο εσωτερικό της ΕΕ και εκτός αυτής, καθώς και σε διάφορους τομείς πολιτικής.

Με βάση τη στρατηγική και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες πλήρους εφαρμογής της οδηγίας, η παρούσα ανακοίνωση προτείνει ένα σύνολο στοχευμένων προτεραιοτήτων ώστε να ενταθούν οι προσπάθειες της ΕΕ για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων. Επικεντρώνεται στην εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου από το οποίο εξαρτάται η εμπορία ανθρώπων, τη βελτίωση της πρόσβασης των θυμάτων στα δικαιώματα και την διασφάλιση ότι οι εσωτερικές και εξωτερικές δράσεις της ΕΕ προβλέπουν συντονισμένη και συνεκτική αντιμετώπιση του προβλήματος.

ΙΙ. Στοχευμένες προτεραιότητες για την εντατικοποίηση της δράσης της ΕΕ για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων

Με βάση την εν εξελίξει υλοποίηση της στρατηγικής, τα αποτελέσματα των δύο εκθέσεων δυνάμει του άρθρου 23 της οδηγίας 15 και εκτεταμένο συντονισμό και ανταλλαγές με σειρά ενδιαφερομένων 16 , και προκειμένου να εντατικοποιηθεί η δράση της ΕΕ, έχουν προσδιοριστεί τρεις στοχευμένες προτεραιότητες:

·Να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για την καταπολέμηση των δικτύων οργανωμένου εγκλήματος, μεταξύ άλλων μέσω της εξάρθρωσης του επιχειρηματικού μοντέλου και της διάλυσης της αλυσίδας εμπορίας·

·Να βελτιωθεί η πρόσβαση και να πραγματωθούν τα δικαιώματα των θυμάτων της εμπορίας ανθρώπων·

·Να ενισχυθεί η συντονισμένη και ενοποιημένη αντιμετώπιση, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ.

Α. Εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου και διάλυση της αλυσίδας εμπορίας

Τα κέρδη σε νόμιμες και παράνομες αγορές και η ζήτηση των υπηρεσιών και των αγαθών που παρέχονται από τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων παραμένει υψηλά, όπου επικρατεί η νοοτροπία της ατιμωρησίας τόσο για τους δράστες όσο και τους χρήστες. Από την ανάλυση που παρατίθεται στην έκθεση της Επιτροπής για τους «χρήστες», στην οποία αξιολογούνται οι επιπτώσεις των υφιστάμενων συναφών εθνικών νομοθεσιών, προκύπτει ένα ανομοιόμορφο νομικό πλαίσιο εντός της ΕΕ. Το εθνικό δίκαιο δεν κατορθώνει να συμβάλει αποτελεσματικά στην αποθάρρυνση της ζήτησης υπηρεσιών που αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης της εμπορίας ανθρώπων.

Βασική δράση

Η παρακολούθηση της διαδρομής του χρήματος σε ολόκληρη την αλυσίδα της εμπορίας είναι καθοριστικής σημασίας προκειμένου να καταστεί η διακίνηση ανθρώπων έγκλημα «υψηλού κινδύνου και χαμηλής απόδοσης». Αυτό μπορεί να γίνει με την εντατικοποίηση των ερευνών και των διώξεων και διευκολύνοντας τις προορατικές χρηματοοικονομικές έρευνες και τις έρευνες βάσει εμπιστευτικών πληροφοριών, την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων, τη δέσμευση και τη δήμευση των κερδών. Για τον σκοπό αυτό θα προωθηθεί στενότερη συνεργασία. Η συνεργασία αυτή θα περιλαμβάνει τη δημιουργία ικανοτήτων μεταξύ των εθνικών αρχών, καθώς και σε τρίτες χώρες, και θα διεξάγεται μέσω κατάλληλων δικτύων, όπως η ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης 17 , και με την υποστήριξη των οργανισμών της ΕΕ.

Η αποθάρρυνση της ζήτησης για όλες τις μορφές εκμετάλλευσης, μεταξύ άλλων με την υπεύθυνη διαχείριση των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας, είναι καίριας σημασίας εν προκειμένω. Όπως φαίνεται από την εμπορική στρατηγική της ΕΕ 18 ,καθώς και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις υπεύθυνες παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, της 12ης Μαΐου 2016, η ΕΕ ανέλαβε δράση σε αρκετούς τομείς πολιτικής 19 , τόσο στην εσωτερική όσο και την εξωτερική διάσταση, προκειμένου να διασφαλίσει αλυσίδες εφοδιασμού και προστιθέμενης αξίας χωρίς εμπορία ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της ένδυσης 20 . Ο σκοπός αυτής της δράσης περιλαμβάνει την εφαρμογή της νομοθεσίας σχετικά με τη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών και δημόσιων συμβάσεων 21 , εμπορικών μέσων και ειδικών τομεακών μέτρων. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να διασφαλίσουν, με την υιοθέτηση και την εφαρμογή κωδίκων δεοντολογίας και μηχανισμών υποβολής εκθέσεων/διαφάνειας, ότι στις αλυσίδες εφοδιασμού και προστιθέμενης αξίας τους δεν υφίσταται εμπορία ανθρώπων 22 .

Βασικές δράσεις

Β. Βελτίωση της πρόσβασης στα δικαιώματα και πραγμάτωση των δικαιωμάτων των θυμάτων

Η ΕΕ διαθέτει ένα νομοθετικό και επιχειρησιακό πλαίσιο για την παροχή βοήθειας, την υποστήριξη και την προστασία των θυμάτων της εμπορίας ανθρώπων. Η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση με τίτλο «Τα δικαιώματα στην ΕΕ για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων» 23 σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Το έγγραφο αυτό παρουσιάζει μια πρακτική και συνολική επισκόπηση σχετικά με τα δικαιώματα των θυμάτων, με βάση τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη νομοθεσία της ΕΕ και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Η ταυτοποίηση των θυμάτων με αποτελεσματικό τρόπο και σε πρώιμο στάδιο είναι το πρώτο βήμα για να διασφαλιστεί ότι αντιμετωπίζονται ως «κάτοχοι δικαιωμάτων», ότι έχουν πρόσβαση στα δικαιώματά τους και μπορούν να τα ασκήσουν αποτελεσματικά, μεταξύ άλλων λαμβάνοντας κατάλληλη βοήθεια και προστασία. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έκθεσης για τη «Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο», οι εθνικές αρχές έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης, κυρίως όσον αφορά τα μέτρα προστασίας και στήριξης 24 . Η ανεπαρκής πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα των θυμάτων και οι αναποτελεσματικοί μηχανισμοί παραπομπής σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την αδυναμία εντοπισμού όλων εκείνων που πέφτουν θύματα εμπορίας ανθρώπων (περιλαμβανομένων των μικτών μεταναστευτικών ροών) εξακολουθούν να εμποδίζουν τα θύματα εμπορίας να επωφελούνται πράγματι από τα δικαιώματά τους 25 . 

Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποστηρίζει τους επαγγελματίες και τις αρχές στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η δημιουργία ικανοτήτων και η διάδοση βέλτιστων πρακτικών για τον εντοπισμό θυμάτων, η επικέντρωση στη διασφάλιση της πρόσβασης και την παροχή κατάλληλης βοήθειας με γνώμονα το φύλο και με ευαισθησία για τα παιδιά, καθώς και τα αποτελεσματικά μέσα προσφυγής αποτελούν βασικές πτυχές όλων των προσπαθειών σε επίπεδο ΕΕ. Οι προσπάθειες αυτές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη εμπειρογνωμοσύνης στο πλαίσιο οργανισμών της ΕΕ και την αξιοποίησή της, την προώθηση μαθημάτων κατάρτισης σχετικά με την ταυτοποίηση των θυμάτων για τους συνοριοφύλακες, τις αρχές επιβολής του νόμου, τους υπαλλήλους των υπηρεσιών ασύλου και μετανάστευσης, τους εργαζομένους στα κέντρα υποδοχής, τους προξενικούς υπαλλήλους και τους υπαλλήλους της ΕΕ, τους επιτρόπους για τα ασυνόδευτα παιδιά, καθώς και τις αρχές με αρμοδιότητες στον τομέα αυτόν που ενδέχεται να έλθουν σε επαφή με θύματα εμπορίας 26 . Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θα στηρίξει τα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της ταυτοποίησης και την κατάλληλη εθνική και διακρατική παραπομπή των θυμάτων. Η Επιτροπή θα προωθήσει επίσης τη συνεργασία μεταξύ των χωρών καταγωγής, διέλευσης και προορισμού, καθώς και με την κοινωνία των πολιτών και διεθνείς οργανισμούς, ώστε να διασφαλισθεί ότι τα θύματα εντοπίζονται εγκαίρως.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να παρέχουν πλήρη και προσιτή προστασία και θα βοηθήσει την ένταξη των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές ανάγκες του κάθε φύλου. Επίσης, θα παρακολουθεί και θα παρέχει συμβουλές σχετικά με την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο των υπηρεσιών με γνώμονα το παιδί —συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας, της υγείας και της εκπαίδευσης για τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων— λαμβάνοντας υπόψη το φύλο, την ηλικία και τις ειδικές ανάγκες κάθε παιδιού. Τέλος, η Επιτροπή θα προωθήσει την εφαρμογή των «10 αρχών της ΕΕ για τα ολοκληρωμένα συστήματα προστασίας των παιδιών» 27 .

Βασικές δράσεις

Γ. Ενίσχυση της συντονισμένης και ενοποιημένης αντιμετώπισης, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ

Η ΕΕ θα λάβει περαιτέρω μέτρα για τη βελτίωση του συντονισμού των εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Η εμπορία ανθρώπων συνδέεται συχνά με άλλες μορφές εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του διεθνικού εγκλήματος. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να ενθαρρύνει τις εθνικές αρχές και τους οργανισμούς της ΕΕ να αντιμετωπίζουν την εμπορία ανθρώπων ως μορφή οργανωμένου εγκλήματος που δεν σταματά στα εθνικά σύνορα ή στα σύνορα της ΕΕ, και να συνεργάζεται με χώρες εκτός ΕΕ.

Ο συντονιστής της δράσης της ΕΕ κατά της εμπορίας ανθρώπων συμβάλλει στη συντονισμένη και ενιαία αντιμετώπιση της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων από την Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, ο συντονιστής εξασφαλίζει στενότερη συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ μεταξύ όλων των οργανισμών και φορέων που συμμετέχουν σε δίκτυα, και συγκεκριμένα το δίκτυο εθνικών εισηγητών και ισοδύναμων μηχανισμών της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων, η Πλατφόρμα της Κοινωνίας των Πολιτών της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, και τα σημεία επαφής των οργανισμών δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων της ΕΕ 28 με την ομάδα συντονισμού σχετικά με την εμπορία ανθρώπων. Επίσης περιλαμβάνονται και άλλοι οργανισμοί που ανέλαβαν τη δέσμευση να αντιμετωπίσουν την εμπορία ανθρώπων, καθώς και άλλες συναφείς πλατφόρμες και δίκτυα σε επίπεδο ΕΕ.

Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να μεριμνά ώστε η άποψη της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων να περιλαμβάνεται συστηματικά σε όλες τις πτυχές των σχέσεών της με τρίτες χώρες, καθώς και σε όλους τους συναφείς τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ασφάλειας και του οργανωμένου εγκλήματος, και της ισότητας των φύλων. Θα εξασφαλίσει επίσης ότι οι δεσμεύσεις σχετικά με την εμπορία ανθρώπων που καθορίζονται στη Διακήρυξη της Νέας Υόρκης 29 υλοποιούνται και συμβάλλουν στη διαμόρφωση του παγκόσμιου συμφώνου για τη μετανάστευση μέσω της πολιτικής και επιχειρησιακής συνεργασίας. Αυτό θα γίνει με την προώθηση ενισχυμένης διμερούς και περιφερειακής συνεργασίας με τους σχετικούς εταίρους και οργανισμούς μέσω μεταξύ άλλων στοχευμένης χρηματοδότησης στο πλαίσιο των σχετικών μέσων.

Οι αρμόδιοι φορείς στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες θα ενθαρρύνονται να επιλαμβάνονται ζητημάτων όπως η προστασία των θυμάτων και η επανένταξή τους στην κοινωνία σε πρωτοβουλίες για την πρόληψη, την εκπαίδευση και τα καταλύματα, και να αντιμετωπίζουν την κατάσταση ευάλωτων γυναικών, παιδιών και άλλων ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά. Η Επιτροπή θα τους στηρίξει στις προσπάθειες αυτές.

Η στήριξη αυτή θα απευθύνεται και σε τρίτες χώρες που συνεργάζονται με την ΕΕ για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στον τομέα της ασφάλειας και την εδραίωση του κράτους δικαίου στην επικράτειά τους, με σκοπό την πρόληψη και την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων, δημιουργώντας ισχυρές αρχές επιβολής του νόμου και δίωξης.

Επιπλέον, η ΕΕ θα ενισχύσει την εξωτερική της δράση για την εξάρθρωση των εγκληματικών οργανώσεων που εμπλέκονται στην εμπορία ανθρώπων. Η δράση αυτή περιλαμβάνει τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο των εντολών αποστολών και επιχειρήσεων της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, με τη συμμετοχή και χωρών προτεραιότητας, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Μέση Ανατολή, τη βόρεια Αφρική και τα Δυτικά Βαλκάνια.

Βασικές δράσεις

ΙΙΙ. Οριζόντιες προτεραιότητες για την εντατικοποίηση της δράσης της ΕΕ για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων

Εκτός από τις τρεις ειδικές προτεραιότητες, καθορίστηκαν δύο οριζόντιες προτεραιότητες προκειμένου να συνεχιστεί η διεύρυνση της βάσης γνώσεων και η βελτίωση της κατανόησης του περίπλοκου αυτού φαινομένου, και να παρασχεθεί επαρκής χρηματοδότηση για τη στήριξη πρωτοβουλιών και έργων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Η κατανόηση της φύσης, της κλίμακας και του κόστους του εγκλήματος είναι καθοριστικής σημασίας για την εξασφάλιση κατάλληλης δράσης σε επίπεδο ΕΕ για την πρόληψη του φαινομένου αυτού. Η έρευνα και τα αξιόπιστα, ολοκληρωμένα στατιστικά στοιχεία έχουν καθοριστική σημασία για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των τάσεων, την ανάπτυξη τεκμηριωμένης πολιτικής και τη μέτρηση του αντίκτυπου των μεμονωμένων πρωτοβουλιών. Με την εφαρμογή της στρατηγικής, συλλέγονται σε επίπεδο ΕΕ ορθά βασικά δεδομένα για την εμπορία ανθρώπων, αλλά αυτό θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να αναπτύσσει μεθόδους συλλογής δεδομένων για την παραγωγή συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων σχετικά με την εμπορία ανθρώπων εντός της ΕΕ. Θα διασφαλίσει επίσης τη συνέχεια της πανευρωπαϊκής έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2017, σχετικά με τη διαθεσιμότητα δεδομένων όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων σε χώρες της ΕΕ. Η έναρξη της εκστρατείας καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων σε επίπεδο ΕΕ θα συμβάλει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης και στη βελτίωση της κατανόησης της φύσης, των επιπτώσεων και της πολυπλοκότητας του εγκλήματος.

Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να υποστηρίζει ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων μέσω πολλαπλών χρηματοδοτικών ροών 32 , τόσο εντός της Ένωσης όσο και αλλού. Για τη χρηματοδοτική της στήριξη, η Επιτροπή θα δώσει προτεραιότητα, στο πλαίσιο της καταπολέμησης όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και των παιδιών, στις ενέργειες για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών ατόμων που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις -όπως τα θύματα εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση- συμπεριλαμβανομένων των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, καθώς και για τη συνέχιση της εκπαίδευσης των παιδιών.

Οριζόντιες δράσεις για μια στερεή βάση γνώσεων

Οριζόντιες δράσεις για την υποστήριξη των προτεραιοτήτων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στην ΕΕ και σε τρίτες χώρες

IV. Συμπέρασμα

Έχει σημειωθεί πρόοδος στην ενοποίηση των εργασιών της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Ωστόσο, δεδομένου ότι το φαινόμενο εξακολουθεί να εξελίσσεται, η δράση της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, θα πρέπει να ενταθεί. Ως εκ τούτου, η παρούσα ανακοίνωση προσδιορίζει μια δέσμη στοχευμένων οριζόντιων προτεραιοτήτων για μια ισχυρότερη αντιμετώπιση, τις οποίες θα πρέπει να εφαρμόσουν όλες οι αρμόδιες αρχές και οι οργανισμοί με πιο συντονισμένο και ενιαίο τρόπο από τα τέλη του 2017. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα φιλόδοξα εργαλεία που διαθέτουν για να εφαρμόσουν τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί σε επίπεδο ΕΕ χωρίς καθυστέρηση. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί την πρόοδο των ενεργειών που περιγράφονται στην παρούσα ανακοίνωση και θα υποβάλει έκθεση προόδου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έως το τέλος του 2018.

(1)

     Άρθρο 5 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 79 της ΣΛΕΕ και άρθρο 83 της ΣΛΕΕ.

(2)

     Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής, το 67 % των καταγεγραμμένων θυμάτων εμπορίας στην ΕΕ είναι θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης (το 95 % εκ των οποίων είναι γυναίκες ή κορίτσια)· ακολουθούν η εργασιακή εκμετάλλευση (21 % των θυμάτων) και άλλες μορφές εκμετάλλευσης (12 %). Αυτό συνάδει με τις τάσεις που διαπιστώθηκαν από τους περιφερειακούς και διεθνείς οργανισμούς.

(3)

     Τα ετήσια κέρδη από όλες τις μορφές εμπορίας ανθρώπων εκτιμώνται σε 29,4 δισ. EUR παγκοσμίως [έκθεση της Ευρωπόλ για το χρηματοοικονομικό επιχειρηματικό μοντέλο εμπορίας ανθρώπων (2015)].

(4)

     COM(2016) 267 τελικό· COM(2017) 195 τελικό· έγγραφα της Ευρωπόλ: Αξιολόγηση όσον αφορά το οργανωμένο έγκλημα στο Διαδίκτυο (IOCTA) του 2016, Αξιολόγηση απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (SOCTA) του 2017 και Έκθεση σχετικά με την επικρατούσα κατάσταση όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων στην ΕΕ του 2016.

(5)

     Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση COM(2015) 240 final· Ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια COM (2015) 185 final·

(6)

     Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Μια ανοικτή και ασφαλής Ευρώπη: από τη θεωρία στην πράξη» (COM(2014)154 final)· Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Η προστασία των παιδιών-μεταναστών» (COM(2017)211)· και ανακοίνωση σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά (COM(2017) 195 final)· Εκθέσεις προόδου για την Ένωση Ασφάλειας (COM(2017) 213 final, SWD(2017) 278 final, COM(2017) 407 final.

(7)

     Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου και σοβαρού διεθνούς εγκλήματος μεταξύ 2018 και 2021, 7704/17. Βλ. επίσης Αξιολόγηση απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπόλ, 2017).

(8)

     Σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία· το πλαίσιο για τις δραστηριότητες της ΕΕ σχετικά με την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ για την περίοδο 2016-2020· η στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων· η στρατηγική της ΕΕ σχετικά με την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων και η νέα ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη.

(9)

     Τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2011/36/ΕΕ (P8 TA(2016)0227) και σχετικά με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ (P8 TA(2016)0300). Βλ. επίσης τα 10 βασικά μηνύματα της επιτροπής FEMM του ΕΚ προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, FEMM/8/09 816 (3 Μαΐου 2017).

(10)

     Όπως εκφράστηκε κατά τις τακτικές συνεδριάσεις της Πλατφόρμας της Κοινωνίας των Πολιτών της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, σε δημόσιες εκδηλώσεις και σε πολυάριθμα αιτήματα προς την Επιτροπή.

(11)

     Οδηγία 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την προστασία των θυμάτων της, ΕΕ L 101 της 15.04.2011, σ. 1.

(12)

     COM(2016) 722 final (έκθεση για τη «Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο»), COM(2016) 719 final («έκθεση για τον χρήστη»), η οποία εκδόθηκε στις 2.12.2016.

(13)

     COM(2012) 286 τελικό.

(14)

     Επισκόπηση: Η δράση της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων με μια ματιά:  https://ec.europa.eu/anti-trafficking/publications/eu-anti-trafficking-action-2012-2016-glance_en .

(15)

     Έκθεση για τη «Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο» και έκθεση για τους «Χρήστες».

(16)

     Δίκτυο εθνικών εισηγητών και ισοδύναμων μηχανισμών της ΕΕ για την εμπορία ανθρώπων, πλατφόρμα της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ κατά της εμπορίας ανθρώπων, οργανισμοί της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, θεσμικά όργανα της ΕΕ, διεθνείς οργανισμοί.

(17)

     Η συνεργασία θα περιλαμβάνει δραστηριότητες στο πλαίσιο της εφαρμογής της τέταρτης οδηγίας για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στους τομείς της «Πλατφόρμας μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών της ΕΕ», της Association of Law Enforcement Forensic Accountants (Ένωσης λογιστών των εγκληματολογικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου) και του διαδικτύου.

(18)

     Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Εμπόριο για όλους — Προς μια πιο υπεύθυνη πολιτική για το εμπόριο και τις επενδύσεις» COM(2015)497 τελικό· Έκθεση για την εφαρμογή της στρατηγικής «Εμπόριο για όλους» που αφορά την εμπορική πολιτική - Άσκηση προοδευτικής εμπορικής πολιτικής για την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης COM(2017) 491.

(19)

     Μεταξύ άλλων: η διαφάνεια, οι συνθήκες απασχόλησης και εργασίας, το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή, ο κοινωνικός διάλογος, οι δημόσιες συμβάσεις, το εμπόριο, η συνεργασία για την ανάπτυξη και οι διεθνείς σχέσεις.

(20)

     Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.: https://ec.europa.eu/europeaid/sites/devco/files/overview-garment-related-activities_en.pdf .

(21)

     Η οδηγία 2014/24/ΕΕ σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ περιλαμβάνει ρητά την εμπορία ανθρώπων ως λόγο αποκλεισμού δυνάμει του άρθρου 57.

(22)

     Το άρθρο 57 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ αναφέρει ρητά την εμπορία ανθρώπων ως λόγο αποκλεισμού.

(23)

     «Τα δικαιώματα στην ΕΕ για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων»», το οποίο διατίθεται στον δικτυακό τόπο: https://ec.europa.eu/anti-trafficking/sites/antitrafficking/files/eu_rights_of_victims_of_trafficking_el_1.pdf .

(24)

     Η έκθεση για τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο αναφέρει τα ειδικά μέτρα για την προστασία των παιδιών, το τεκμήριο της παιδικής ηλικίας και την εκτίμηση της ηλικίας των παιδιών, την προστασία πριν και κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, την πρόσβαση σε άνευ όρων συνδρομή, την αποζημίωση, τη μη επιβολή κυρώσεων, την παροχή συνδρομής και στήριξης στο μέλος της οικογένειας ενός παιδιού θύματος.

(25)

     Έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στις ενέργειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, COM(2016) 267 final («έκθεση προόδου»).

(26)

     Το εγχειρίδιο για την εξέταση αιτήσεων θεώρησης και την τροποποίηση των χορηγηθεισών θεωρήσεων διατυπώνει ήδη συστάσεις για βέλτιστες πρακτικές κατά την εξέταση των αιτήσεων που υποβάλλονται εξ ονόματος ανηλίκων, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν υπόνοιες για εμπορία ή κακομεταχείριση παιδιών (C(2010) 1620 τελικό).

(27)

     Διαθέσιμες στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/justice/fundamental-rights/files/rights_child/10_principles_for_integrated_child_protection_systems.pdf .

(28)

     Οι επτά από τους Οργανισμούς Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ εξέδωσαν κοινή δέσμευση για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων το 2011.

(29)

     Ψήφισμα 71/1 που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση στις 19 Σεπτεμβρίου 2016, Διακήρυξη της Νέας Υόρκης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

(30)

     Η νέα Ευρωπαϊκή Κοινή Αντίληψη για την Ανάπτυξη — «Ο κόσμος μας, η αξιοπρέπειά μας, το μέλλον μας» (2017/C 210/01).

(31)

     Η πρωτοβουλία υποστηρίζεται με προϋπολογισμό 500 εκατ. EUR.

(32)

     Study on the Comprehensive Policy Review of Anti-Trafficking Projects (Ολοκληρωμένη ανασκόπηση πολιτικής των έργων για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων) με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2016), διαθέσιμη στη διεύθυνση: https://ec.europa.eu/anti-trafficking/publications/comprehensive-policy-review-anti-trafficking-projects_en . Μεταξύ 2004 και 2015, η Επιτροπή χρηματοδότησε απευθείας 321 σχέδια καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων συνολικής αξίας 158,5 εκατ. EUR. Αυτό το σύνολο δεδομένων δεν περιλαμβάνει τα χρήματα που διατέθηκαν για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης.