18.5.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 177/28

Εισηγητής:

ο κ. Carmelo CEDRONE

1.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με θέμα «Τα βήματα για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ» μπορεί να αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για την έναρξη μιας ειλικρινούς συζήτησης τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών σχετικά με το σύνολο των ζητημάτων που αφορούν τη ζώνη του ευρώ· στη συζήτηση δεν πρέπει να παραλειφθούν οι εξελίξεις που σημειώθηκαν από την περίοδο της Συνθήκης του Μάαστριχτ μέχρι τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση που έπληξε ιδιαίτερα τη ζώνη του ευρώ. Στόχος πρέπει να είναι η εκπόνηση συγκεκριμένων προτάσεων οι οποίες θα υπερβούν τα όρια της υπό εξέταση ανακοίνωσης. Ακολουθούν τα βασικά σημεία.

1.2.

Εξάμηνο: θα ήταν περισσότερο χρήσιμο να εκπονηθεί πρόταση για το Εξάμηνο στο πλαίσιο μιας συνολικής συμφωνίας σχετικά με την οικονομική διακυβέρνηση, η οποία θα διευρύνει το πεδίο των πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί μέχρι σήμερα και θα έχει ως σημείο αφετηρίας την τροποποίηση της μακροοικονομικής αιρεσιμότητας και την ενίσχυση του ρόλου της Διακοινοβουλευτικής διάσκεψης, όπως ακριβώς έχει υποστηρίξει και η ΕΟΚΕ.

1.3.

Οικονομική κυβέρνηση: μια συνολική οικονομική διακυβέρνηση της ζώνης του ευρώ (μακροοικονομική, μικροοικονομική, νομισματική κ.λπ.) πρέπει να καλύπτει πολύ μεγαλύτερο πεδίο από το πεδίο που καλύπτει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι απαραίτητο να υπάρξει εκ βάθρων ανατροπή των υφιστάμενων οικονομικών παραδειγμάτων. Συγκεκριμένα, τα Εθνικά Συμβούλια Ανταγωνιστικότητας οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τις πολιτικές συνοχής, τις κοινωνικές συνέπειες και τις συνέπειες σε επίπεδο απασχόλησης που προκύπτουν εν μέρει από τις ανισορροπίες και τις αποκλίσεις μεταξύ χωρών, οι οποίες οξύνθηκαν με την κρίση (1). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα Εθνικά Συμβούλια Ανταγωνιστικότητας οφείλουν επίσης να συνεκτιμούν τους νέους παράγοντες και τις παραμέτρους που στηρίζουν και θα εξακολουθήσουν να στηρίζουν την ανταγωνιστικότητα και τον ανταγωνισμό μεταξύ των παγκόσμιων οικονομικών κέντρων. Το συμβουλευτικό Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο πρέπει να ακολουθεί πιο διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες είτε κατά τον διορισμό των μελών του είτε για τη χρήση των υποδείξεών του, καθώς υπάρχει κίνδυνος οι διαδικασίες αυτές να μην υπόκεινται σε κανέναν δημοκρατικό έλεγχο.

1.4.

Εξωτερική εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ: ορθή και απαραίτητη η πρόταση, ωστόσο πέραν των χρονοβόρων διαδικασιών, τίθεται το πρόβλημα του δημοκρατικού ελέγχου της εν λόγω αρμοδιότητας και της απαραίτητης τροποποίησης της νομοθεσίας ώστε να αναγνωριστεί ο ρόλος της ΟΝΕ στα ζητήματα που αφορούν τη ζώνη του ευρώ (2).

1.5.

Χρηματοοικονομική ένωση: θετική η πρόταση, παρόλο που έχει χάσει την πολιτική και χρονική της δυναμική. Πρόκειται για τη σημαντικότερη απόφαση, εφόσον βέβαια υλοποιηθεί πολύ σύντομα και διασφαλιστεί, μέσω των προβλεπόμενων μηχανισμών (3) —ενιαίος μηχανισμός εξυγίανσης και σύστημα εγγύησης των καταθέσεων— και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών (4), η πλήρης εφαρμογή των ευρωπαϊκών συστημάτων κοινών κανόνων στο εγγύς μέλλον. Στην πρόταση αυτή θα έδινε μεγάλη ώθηση μια πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει ήδη εκπονηθεί από την ΕΟΚΕ (5), σχετικά με το ζήτημα του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι και η κερδοσκοπία που υπονομεύουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ζώνης του ευρώ.

1.6.

Δημοκρατική νομιμότητα: αποτελεί το πιο αδύναμο σημείο της ανακοίνωσης, για όσο τουλάχιστον αυτή εξακολουθεί να διατηρεί την παρούσα μορφή, εν αναμονή του σταδίου 2. Η προσέγγιση του συγκεκριμένου ζητήματος στην ανακοίνωση γίνεται πολύ επιφανειακά και αόριστα, μολονότι το ζήτημα αυτό αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα και την ουσία του διαλόγου και του προβληματισμού που αναπτύσσεται στους κόλπους της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης τους τελευταίους κυρίως μήνες: από το σημείο αυτό εξαρτάται το μέλλον της ζώνης του ευρώ και της ΕΕ. Το θέμα του δημοκρατικού ελέγχου δεν θίγεται σοβαρά σε καμία από τις πρακτικές προτάσεις που υποβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως προαναφέρθηκε.

1.6.1.

Στο θέμα αυτό, σημαντική συμβολή θα μπορούσε να έχει ο τριμερής κοινωνικός διάλογος, εφόσον οργανωθεί με διαρθρωμένο τρόπο και καταστεί υποχρεωτική η εφαρμογή των συμφωνιών που επιτυγχάνονται από τα συμβαλλόμενα μέρη.

1.7.

Στάδιο 2 — Ολοκλήρωση της ΟΝΕ: πρωταρχικό και βασικό στάδιο με το οποίο καθίστανται αξιόπιστες οι υπόλοιπες προτάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί. Δυστυχώς, το στάδιο αυτό βασίζεται πρωτίστως στην παρουσίαση μιας Λευκής Βίβλου που προβλέπεται για τα τέλη του 2017. Η πρακτική να εναποτίθενται τα πάντα σε μια Λευκή Βίβλο μέσω ακροάσεων και διαλόγων με τους πολίτες, χωρίς να αναλύεται πώς θα πραγματοποιηθούν οι εν λόγω διαβουλεύσεις και χωρίς την ενεργοποίηση ούτε καν της ΕΟΚΕ, δεν φαίνεται να είναι και η πλέον ενδεδειγμένη για το σημαντικότερο και κεντρικό ζήτημα της ανακοίνωσης, το οποίο αφορά τη δημοκρατία και την κατασκευή του πολιτικού πυλώνα της ζώνης του ευρώ, τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί το στάδιο 2.

1.8.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επιπλέον ότι και ο χάρτης πορείας που υποδεικνύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι ο κατάλληλος, αν ληφθούν υπόψη η σημασία και ο επείγον χαρακτήρας των ζητημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν (διαρκής αναβολή των ζητημάτων και αιώνια αναμονή). Ως εκ τούτου, με βάση και τον συγκεκριμένο χάρτη πορείας ο οποίος καταρτίστηκε πριν πολύ καιρό, η ΕΟΚΕ δεσμεύεται να υποβάλει το δικό της σχέδιο για το στάδιο 2, από κοινού ενδεχομένως με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να συζητηθούν τα θέματα αυτά στα κράτη μέλη, και πρωτίστως στις χώρες της ζώνης του ευρώ.

1.9.

Οι προτάσεις: σε ορισμένες γνωμοδοτήσεις που έχουν εκπονηθεί από την αρχή της κρίσης, η ΕΟΚΕ έχει διατυπώσει προτάσεις τόσο για τις διάφορες πτυχές της χρηματοπιστωτικής κρίσης όσο και για τα όρια των οικονομικών πολιτικών που έχουν τεθεί σε εφαρμογή από την ΕΕ. Η ΕΟΚΕ έχει επεξεργαστεί ειδικές προτάσεις, μεταξύ άλλων σε γνωμοδοτήσεις πρωτοβουλίας, όσον αφορά π.χ. την οικονομική, χρηματοοικονομική και νομισματική διακυβέρνηση της ΟΝΕ και την πολιτική διακυβέρνηση της ζώνης του ευρώ, πολύ πριν από την Επιτροπή. Κατά συνέπεια, όσον αφορά τις προτάσεις πλαίσιο για τα ζητήματα που θίγονται στην παρούσα ανακοίνωση, η ΕΟΚΕ παραπέμπει στις γνωμοδοτήσεις που έχει ήδη εκπονήσει (6) και στις υπό επεξεργασία γνωμοδοτήσεις σχετικά με τις ειδικές προτάσεις (7) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

2.1.

Με την παρούσα γνωμοδότηση επιδιώκεται μια συνολική προσέγγιση της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη ζώνη του ευρώ. Οι ειδικές πτυχές εξετάζονται σε άλλες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ.

2.2.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής προκύπτει από την ανάγκη εφαρμογής της δεύτερης έκθεσης των 5 Προέδρων σχετικά με την ΟΝΕ, δεδομένου ότι η πρώτη έκθεση αγνοήθηκε πλήρως από την Επιτροπή Barroso. Οι δύο εκθέσεις είχαν ως σκοπό να αντιμετωπίσουν τους περιορισμούς της ΟΝΕ που αποκάλυψε και κατέδειξε με τον πλέον εμφανή τρόπο η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες — και όχι μόνο. Περιορισμοί οι οποίοι, επειδή ακριβώς διευκόλυναν και υπαγόρευαν την κερδοσκοπία επί του ευρώ, αποτέλεσαν και αποτελούν τη βασική αιτία της κρίσης και της συνέχισής της στη ζώνη του ευρώ.

2.3.

Για τον ίδιο λόγο άλλωστε, η ΕΟΚΕ ανέλαβε πριν από την Επιτροπή και τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, να διατυπώσει συγκεκριμένες συναφείς προτάσεις, οι οποίες μόλις πρόσφατα εισακούστηκαν, ελήφθησαν επαρκώς υπόψη και εκτιμήθηκαν δεόντως (8). Από την άποψη αυτή, η ΕΟΚΕ επικροτεί και υπογραμμίζει τη στήριξη που έλαβε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μια έκθεση παρακολούθησης ορισμένων πρόσφατων γνωμοδοτήσεων της ΕΟΚΕ —ιδίως το γεγονός ότι η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγχαίρει την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή για την εμβριθή και πλήρη γνωμοδότηση που εκπόνησε για τον πολιτικό πυλώνα της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, καθώς η γνωμοδότηση δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης και των αδυναμιών της ΟΝΕ, αλλά περιλαμβάνει και πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις για την ολοκλήρωσή της».

2.4.

Η δεύτερη έκθεση των 5 Προέδρων και η συνακόλουθη ανακοίνωση της Επιτροπής που αποσκοπεί στην εφαρμογή της είναι περισσότερο ελλιπής και λιγότερο φιλόδοξη από την —ήδη ανεπαρκή— πρώτη έκθεση εξαιτίας ενδεχομένως της εξασθένισης της κρίσης της ζώνης του ευρώ και της δυσκολίας των κρατών να εκχωρήσουν μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι σε καμία περίπτωση θετική.

2.5.

Επίσης, το ζήτημα των μεταναστών, των προσφύγων και της ασφάλειας μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις των Ισλαμιστών σκόρπισαν τον πανικό στους πολίτες και στους ευρωπαίους πολιτικούς, ενώ ενέτειναν τόσο τις διαιρέσεις μεταξύ των κρατών όσο και τα φαινόμενα αναβίωσης των εθνικισμών προκαλώντας το κλείσιμο των συνόρων κ.λπ. Έτσι, η ανάγκη κατάρτισης του σχεδίου για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ πέρασε σε δεύτερη μοίρα ή παραπέμφθηκε στις καλένδες· εξαφανίστηκε από τον πολιτικό διάλογο και τα μέσα ενημέρωσης, ίσως προς μεγάλη ικανοποίηση πολλών πολιτικών (όχι μόνο των ευρωσκεπτικιστών) για τον κίνδυνο που αποσοβήθηκε.

2.6.

Ωστόσο, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τα γεγονότα αυτά καθιστούν ακόμα πιο προφανή την ανάγκη δραστηριοποίησης και ανάληψης πρωτοβουλιών, οι οποίες πλέον καθίστανται περισσότερο επιτακτικές, προκειμένου να βελτιωθεί η Ευρώπη και να αποκατασταθούν οι ιδρυτικές αρχές και αξίες (ειρήνη, ευημερία, κοινωνική συνοχή) που υπάρχουν στη Συνθήκη. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες πρέπει να υπηρετούν τόσο το κοινό όσο και το ατομικό συμφέρον όλων των πολιτών επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες και οι πολίτες τους πρέπει να επιστρέψουν στην έννοια της κοινής ευθύνης και να ανακτήσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη αποτρέποντας την εμφάνιση νέων διαχωρισμών, όπως συνέβαινε πάντα στο παρελθόν. Μια τέτοια πορεία θα ήταν επικίνδυνη.

3.1.

Η ανακοίνωση ωστόσο κινείται στη γνωστή λογική τόσο σε επίπεδο γλώσσας όσο και σε επίπεδο προτάσεων· όπως συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν, η ανακοίνωση μπορεί να παραμείνει απλά και μόνο διακήρυξη καλών προθέσεων και να μετατραπεί έτσι σε «μπούμερανγκ». Το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου κινείται στη λογική των πολιτικών που εφαρμόστηκαν μετά την κρίση και περιλαμβάνει ως αίτημα την ενίσχυση αυτών των πολιτικών, παρόλο που είναι γνωστό ότι ορισμένες από τις εν λόγω πολιτικές αποτέλεσαν την αιτία της επιδείνωσης της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης πολλών χωρών της ΟΝΕ. Στην ανακοίνωση δεν αναφέρονται οι λόγοι της αποτυχίας όλων των προσπαθειών που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα για να οικοδομηθεί μια πραγματική ΟΝΕ (από την έκθεση Werner του 1970 έως την έκθεση των 4 Προέδρων του 2012). Οι εν λόγω απόπειρες, όπως και η παρούσα, βασίστηκαν σε βαθμιαίες γραφειοκρατικές αλλαγές.

3.2.1.

Είναι πάντως θετικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρά την αδυναμία της έκθεσης των 5 Προέδρων που –εκτός όλων των άλλων– δεν περιλαμβάνει έναν πραγματικό χάρτη πορείας, αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί και να ξεκινήσει την υλοποίηση του χάρτη σε ένα περιβάλλον στο οποίο πολλά κράτη μέλη τείνουν να αντιτίθενται. Η στάση αυτή είναι ανησυχητική και επικίνδυνη και, για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση στα κράτη μέλη, και πρωτίστως στα μέλη της ζώνης του ευρώ, να αλλάξουν στάση και να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία της Επιτροπής, διορθώνοντας τις αδυναμίες που επισημαίνονται στην παρούσα γνωμοδότηση σύμφωνα με τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στις άλλες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ.

3.2.2.

Θετικό στοιχείο του εγγράφου είναι επίσης η προσοχή στη Χρηματοοικονομική Ένωση και στις διάφορες δομές της. Πρόκειται σίγουρα για τη σημαντικότερη απόφαση, σε συνδυασμό με την πλήρη υλοποίηση της Τραπεζικής Ένωσης, και αποτελεί απόρροια της κρίσης. Ωστόσο, πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα και μέσω των προβλεπόμενων μηχανισμών (ενιαίος μηχανισμός εξυγίανσης και σύστημα εγγύησης των καταθέσεων) και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, έτσι ώστε να εφαρμοστούν πλήρως τα ευρωπαϊκά συστήματα κοινών κανόνων τα οποία θα περιορίζουν τόσο τους κινδύνους χρηματοδότησης των χρεών του τραπεζικού τομέα από τους καταθέτες/κατόχους λογαριασμών, τους φορολογούμενους όσο και τους κινδύνους για τους επενδυτές και τις επιχειρήσεις που συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται σε σχετικά αδιαφανείς χρηματοπιστωτικές αγορές με περιορισμένες πηγές χρηματοδότησης. Υπό αυτήν την έννοια, κρίνεται σκόπιμο να προβλεφθεί, όπως έχει ήδη υποστηρίξει η ΕΟΚΕ, ο διαχωρισμός μεταξύ των εμπορικών και των επενδυτικών τραπεζών (και να προβλεφθεί εν τω μεταξύ και μια κακή τράπεζα για τα παρελθόντα χρέη).

3.2.3.

Σημαντική, αλλά περιορισμένη, η πρόταση για μια «ενιαία εξωτερική εκπροσώπηση της ΟΝΕ», παρόλο που η εφαρμογή της παραπέμπεται στο απώτερο μέλλον, έως το 2025 (9), όταν για το εγγύς μέλλον επιδιώκεται μόνο η ενίσχυση των ρυθμίσεων συντονισμού μεταξύ των εκπροσώπων της ζώνης του ευρώ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι οποίες έχουν θεσπιστεί από το 2007.

3.3.1.

Συνέχιση της ίδιας λογικής που ακολουθείται σε όλη τη διάρκεια της κρίσης, σε τέτοιον βαθμό ώστε ο αναγνώστης να μένει με την εντύπωση πως έχει ξαναδιαβάσει το κείμενο πολλές φορές στο παρελθόν. Για τα ίδια μάλιστα ζητήματα, η ΕΟΚΕ έχει ήδη τοποθετηθεί πολλές φορές στο παρελθόν, υποβάλλοντας διαφορετικές προτάσεις από τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή των κρατών μελών. Η Επιτροπή συνεχίζει να εμμένει και να θέλει να πείσει ότι α) το ζήτημα παραμονής στην ΟΝΕ εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την τήρηση των «λογιστικών» κανόνων· β) η οικονομική διακυβέρνηση επιτυγχάνεται μόνο με το συντονισμό· γ) η μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική βιωσιμότητα της ζώνης του ευρώ είναι μόνο πρόβλημα διαφάνειας· δ) το σοβαρότατο πρόβλημα της ανεργίας μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με επιφανειακές προτάσεις, όπως γινόταν επί σειρά ετών. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, στα ζητήματα αυτά όπως και σε άλλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να ασκήσει στο ακέραιο και με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση το δικαίωμα πρωτοβουλίας που διαθέτει.

3.3.2.

Το ίδιο ισχύει και σε σχέση με τις σοβαρές κοινωνικές συνέπειες που προκαλεί η ανεργία σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ· το ζήτημα αυτό πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της ΟΝΕ, όπως η ανταγωνιστικότητα και η οικονομική και πολιτική διακυβέρνηση. Μάλιστα, δεν υποβάλλονται συγκεκριμένες προτάσεις, δεν προτείνεται κανένας μηχανισμός αλληλεγγύης και δεν είναι σαφές τι νοείται ως «ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων» (αφορά ενδεχομένως υφιστάμενα δικαιώματα σε μεμονωμένες χώρες;).

3.3.3.

Όσον αφορά το Εξάμηνο, η ανακοίνωση διατηρεί την ισχύουσα κατάσταση χωρίς αλλαγές, ούτε καν ως προς τη μέθοδο ούτε ως προς κάτι άλλο. Η ΕΟΚΕ ήλπιζε να εισαχθούν αλλαγές όσον αφορά τη μακροοικονομική αιρεσιμότητα και την ενίσχυση της διακυβερνητικής διάσκεψης. Χωρίς αυτές, οι προϋπολογισμοί των κρατών μελών να κινδυνεύουν να παραμείνουν εκτός οποιουδήποτε δημοκρατικού ελέγχου.

3.3.4.

Γίνεται λόγος για έναν προϋπολογισμό της ΟΝΕ στο πλαίσιο της σταθεροποίησής της· στην πραγματικότητα, πρόκειται για το σύνολο των προϋπολογισμών και/ή για τους προϋπολογισμούς των μεμονωμένων κρατών, οι οποίοι δεν αφορούν έναν πραγματικό προϋπολογισμό της ζώνης του ευρώ. Ακόμη, δεν γίνεται επ’ ουδενί λόγος για το υφιστάμενο δημόσιο χρέος ή για ένα ενδεχόμενο κοινό δημόσιο χρέος, αν κριθεί αναγκαίο, ούτε για τη θέσπιση ευρωπαϊκού φόρου προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα έξοδα της μετανάστευσης, των προσφύγων, της ασφάλειας. Ωστόσο, η έλλειψη προτάσεων για τη δημοκρατική νομιμοποίηση αποτελεί το πραγματικό τρωτό σημείο του συνόλου της ανακοίνωσης (σημείο 6) (10).

3.3.5.

Παραβλέπονται σε μεγάλο βαθμό οι αντιπροσωπευτικοί φορείς της κοινωνίας που μπορούν να συμμετάσχουν στο στάδιο της διαβούλευσης, και πρωτίστως οι φορείς που εκπροσωπούνται στην ΕΟΚΕ, ενώ δεν γίνεται καμία αναφορά στο πολιτικό επίπεδο το οποίο είναι ουσιαστικά απόν ή θίγεται ελάχιστα, σαν να επρόκειτο για μια επουσιώδη πτυχή.

3.3.6.

Η ΕΟΚΕ αξιολογεί θετικά τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις άλλες πολιτικές που αναφέρονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, θεωρεί αναγκαίο να υπάρξει ένα άλμα πολιτικής και διαδικαστικής ποιότητας, ώστε η «τυπική» συμμετοχή των εταίρων να μετεξελιχθεί σε ουσιαστική συμμετοχή στο πλαίσιο του τριμερούς κοινωνικού διαλόγου, ο οποίος θα πρέπει επομένως να ρυθμιστεί νομοθετικά, ώστε να καταστούν περισσότερο αποτελεσματικές οι συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί. Η εξέλιξη αυτή θα ευνοούσε επίσης την αμοιβαία εμπιστοσύνη και θα αύξανε την ευθύνη του κάθε μέρους.

3.3.7.

Το σύνολο της προετοιμασίας του σταδίου 2 (ολοκλήρωση της ΟΝΕ), το οποίο αποτελεί πρωταρχικό και βασικό στάδιο για την αξιοπιστία των υπόλοιπων προτάσεων, βασίζεται στην παρουσίαση μιας «Λευκής Βίβλου», προηγούμενες ακροάσεις και διάλογοι με τους πολίτες. Ωστόσο δεν αναλύεται με ποιον ακριβώς τρόπο θα πραγματοποιηθούν οι διαβουλεύσεις αυτές, από τις οποίες εξαιρούνται τα συμβαλλόμενα μέρη που εκπροσωπεί η ΕΟΚΕ. Η πρόβλεψη αυτή είναι σίγουρα ανεπαρκής. Στον διάλογο θα μπορούσαν π.χ. να συμμετάσχουν και τα εθνικά κοινοβούλια, από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

3.4.1.

Μπορεί οι προθέσεις της Επιτροπής να είναι όντως καλές, η προσέγγιση της ωστόσο δεν είναι και τόσο αξιόπιστη, παρόλο που εξακολουθούν να λείπουν οι προτάσεις για το στάδιο 2. Η ανακοίνωση δεν συνιστά πραγματική τομή με βάση την ισχύουσα Συνθήκη, ώστε να καλύψει —εν μέρει τουλάχιστον— το έλλειμμα του Μάαστριχτ. Αυτό που λείπει είναι ένα συνολικό εγχείρημα, το οποίο θα σηματοδοτήσει την αλλαγή και μελλοντικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ και των πολιτών της ΕΕ.

3.4.2.

Θα ήταν αρνητικό να συνεχιστεί η πορεία που έχει επιλεγεί μέχρι σήμερα τόσο στις οικονομικές όσο και στις κοινωνικές πολιτικές· δεν είναι δυνατό να θεωρείται η αγορά εργασίας και οι μισθοί ως η μοναδική μεταβλητή του συστήματος και την ίδια στιγμή να παραβλέπονται και να υποβαθμίζονται τα ζητήματα της εσωτερικής ζήτησης, των μακροοικονομικών και μικροοικονομικών ανισορροπιών, των κοινωνικών ανισορροπιών και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

3.4.3.

Όταν η πολιτική ατζέντα παραπέμπεται στο επόμενο στάδιο, αντί να αποτελεί τη βάση της ολοκλήρωσης της ΟΝΕ ή, τουλάχιστον, να οργανώνεται παράλληλα με την ολοκλήρωσή της υπό το πρίσμα των συνεχιζόμενων παλαιών και νέων κρίσεων, είναι προφανές ότι τα κράτη μέλη φοβούνται υπερβολικά ή εξυπηρετούν πολιτικά συμφέροντα τα οποία τελικά τα οδηγούν να απορρίψουν την Ευρώπη, αντί να τη βελτιώσουν και να προσφέρουν ελπίδα για το μέλλον.

3.4.4.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο επιφανειακός τρόπος με τον οποίον προσεγγίζονται η δημοκρατική νομιμοποίηση του Εξαμήνου, οι άλλες πολιτικές της ΟΝΕ ή τα προτεινόμενα μέσα. Λαμβάνοντας υπόψη τη θέση που διατύπωσαν πολλές χώρες, οι προτάσεις είναι εξαιρετικά φειδωλές και προωθούν ένα κακέκτυπο δημοκρατίας. Το ζήτημα αυτό αποτελεί ίσως το πιο αδύναμο σημείο όλης της πρότασης, τουλάχιστον στην παρούσα μορφή της, εν αναμονή του σταδίου 2 το οποίο πρέπει να διαμορφωθεί με βάση τα αιτήματα για συμβολές και στήριξη από την κοινωνία των πολιτών και το πολιτικό επίπεδο.

3.4.5.

Είναι τουλάχιστον επιπόλαιο και απατηλό να νομίζει κάποιος ότι θα λύσει το πρόβλημα της δημοκρατίας στη ζώνη του ευρώ με τον «διάλογο με τους πολίτες» χωρίς να προσδιορίζει τις μεθόδους υλοποίησής του, τις διαδικασίες συμμετοχής και τα μέσα ενεργοποίησης τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Αντίθετα, πρέπει να αναζητηθεί πιο συγκεκριμένος τρόπος για την τόνωση του ενδιαφέροντος και της συμμετοχής των πολιτών στα ζητήματα που αφορούν την ολοκλήρωση του ευρώ, μέσω των μεγάλων δημόσιων συναντήσεων με τους πολίτες σε όλες τις πόλεις ή μέσω της υποβολής —ακόμα και εναλλακτικών— προτάσεων στα εθνικά κοινοβούλια.

3.5.1.

Αξιοποίηση της δημοσίευσης αυτής της ανακοίνωσης και της ευκαιρίας που αντιπροσωπεύει ώστε να ξεκινήσει ένας ειλικρινής διάλογος με τους Ευρωπαίους πολίτες, είτε για τις υποχρεώσεις που δεν εκπληρώθηκαν με βάση την ισχύουσα Συνθήκη και τις δυνατότητές που προσφέρονται, είτε για τις εξελίξεις που σημειώθηκαν μετά τη γέννηση του ευρώ. Αξιολόγηση των γεγονότων που σημειώθηκαν μετά την έλευση της κρίσης, των σφαλμάτων που διαπράχθηκαν τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και από τα κράτη μέλη, των μέτρων που θα έπρεπε να βασίζονται κατά κύριο λόγο σε πολιτικές οι οποίες λαμβάνουν υπόψη την αξία του ανθρώπου· διερεύνηση των ευκαιριών που χάθηκαν και των πραγματικών κινδύνων που διατρέχουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, και όχι μια απόκοσμη «Ευρώπη», εάν συνεχιστεί η ίδια πρακτική από ορισμένες χώρες.

3.5.2.

Αυτός ο ειλικρινής διάλογος καθίσταται πλέον περισσότερο επιτακτικός και μπορεί να ενθαρρυνθεί από το γεγονός ότι είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί επαρκώς η επιδείνωση δύο άλλων φαινομένων που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια όλων των Ευρωπαίων πολιτών: η έλευση των προσφύγων-μεταναστών και η απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας που απειλεί την ασφάλεια.

3.5.3.

Η ανακοίνωση πρέπει να αποτελέσει την αφορμή για να προβληματιστούμε ειλικρινά και ουσιαστικά σχετικά με τις κοινές αξίες (πολιτικές, ηθικές, θρησκευτικές) που αποτελούν τη βάση της ταυτότητάς μας και τις οποίες φοβόμαστε να εκφράσουμε και να υπερασπιστούμε: μόνο πάνω σε αυτήν τη βάση θα αναγεννηθεί η ζώνη του ευρώ και/ή οι χώρες που επιθυμούν κάτι τέτοιο. Μια μοναδική εμπειρία ενοποίησης η οποία δεν αφορά μόνο τις 19 χώρες μέλη του ευρώ αλλά και τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, περιλαμβανομένων των νέων μελών, οι οποίες επιθυμούν να ενταχθούν σε έναν πολιτικό πυρήνα που αναπτύσσεται σταδιακά, όπως άλλωστε και η πρώτη Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (1957), η οποία αποτελούταν από έξι πραγματικά θαρραλέα για την εποχή ιδρυτικά κράτη, χωρίς τα οποία δεν θα ήμασταν σε θέση σήμερα να μιλάμε για Ευρώπη —ούτε καν για 28 κράτη μέλη!

3.5.4.

Για τον σκοπό αυτό, πολύ χρήσιμη μπορεί να είναι η συμμετοχή των αντιπροσωπευτικών φορέων της κοινωνίας, και κυρίως των φορέων της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίοι θα ενθαρρύνουν την ανάπτυξη του κοινωνικού και πολιτικού διαλόγου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στο επίπεδο των μεμονωμένων χωρών. Οι αντιπροσωπευτικοί αυτοί φορείς, με τη στήριξη της ΕΟΚΕ και της Επιτροπής, θα μπορούσαν να ξεκινήσουν μια ενημερωτική συζήτηση σχετικά με τους τρέχοντες κινδύνους, τις ευκαιρίες που προσφέρει οι αλλαγές ορισμένων πολιτικών της ΕΕ και την ανάγκη συμπόρευσης όλων των ενδιαφερομένων, προκειμένου να βελτιωθούν τα θεμέλια του κοινού μας σπιτιού και να κατασκευαστεί η σκεπή που λείπει, χωρίς να κατεδαφιστεί ό,τι έχει οικοδομηθεί μέχρι σήμερα.

4.1.

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν αιτιολογεί τη σύσταση του εν λόγω συμβουλίου (11), το οποίο έχει ως καθήκον την αξιολόγηση της εκτέλεσης του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την οριζόντια συνοχή των αποφάσεων που αφορούν τη δημοσιονομική εποπτεία· οι αρμοδιότητές του επικαλύπτουν το ρόλο και τις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τα νέα καθήκοντα που της έχουν ανατεθεί σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο διακυβέρνησης.

4.2.

Για την ακρίβεια, δεν είναι σαφές ποια είναι η προστιθέμενη αξία του εν λόγω οργανισμού, ο οποίος θα αποτελείται από πέντε εξωτερικούς εμπειρογνώμονες οι οποίοι θα κληθούν να αναλύουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις δημοσιονομικές πολιτικές που ασκούνται τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο ζώνης του ευρώ. Δίνεται η εντύπωση ότι πρόκειται για ένα ακόμα ευρωπαϊκό εποπτικό συμβούλιο που παρέχει δημοσιονομικές συμβουλές τόσο στα θεσμικά όργανα της ΕΕ όσο και στα θεσμικά όργανα των χωρών της ζώνης του ευρώ, χωρίς πραγματικές εξουσίες παρέμβασης σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης ή ακατάλληλων δημοσιονομικών πολιτικών σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ζώνης του ευρώ.

4.3.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την έκπληξή της για τον τρόπο διορισμού των μελών του συμβουλευτικού συμβουλίου. Αρκεί να υπενθυμιστεί ότι, από τα 5 συνολικά μέλη, τα τρία υποδεικνύονται από τον πρόεδρο που έχει οριστεί, χωρίς καμία εμπλοκή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως άλλωστε επισημαίνει δικαίως και το ίδιο το Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του (12). Για τον λόγο αυτό, το εν λόγω συμβούλιο δεν φαίνεται να υποστηρίζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις επιλογές της, αλλά προσομοιάζει περισσότερο με ένα είδος «επιτροπείας» από τη μεριά του Συμβουλίου για μια αρμοδιότητα που έχει ανατεθεί σήμερα στην ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να επιδεινώσει την υφιστάμενη κατάσταση.

4.4.

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής γίνεται επίσης λόγος για πιθανή συνεργασία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου και των εθνικών δημοσιονομικών συμβουλίων, χωρίς να αναφέρονται ρητά οι επιδιωκόμενοι στόχοι και χωρίς να καθορίζονται οι εκατέρωθεν εντολές ή να οριοθετούνται οι αρμοδιότητες και οι τομείς συνεργασίας.