15.1.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 11/65

1.1

Η Ευρώπη δεν έχει επιτύχει ακόμη να υπερβεί την κρίση, με αποτέλεσμα την παγίωση των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών. Σε πολλές χώρες που πλήττονται από την κρίση, παρατηρείται δραματική αύξηση της ανεργίας, ιδίως των νέων. Η ευρωπαϊκή πολιτική για την απασχόληση πρέπει να συμβάλλει περισσότερο στη στήριξη των κρατών μελών ώστε να επιλύσουν τα προβλήματά τους. Θα πρέπει, τώρα περισσότερο από ποτέ άλλοτε, να χρησιμοποιηθεί ως ένα από τα μέσα τόσο για την επίλυση της κρίσης με κοινές αλληλέγγυες προσπάθειες όσο και για τη σταθεροποίηση της Ευρώπης.

1.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πολιτική για την απασχόληση πρέπει να στηρίζει την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών υποδομών και την επιδίωξη μιας ποιοτικής ανάπτυξης. Χρειάζονται τεράστιες επενδύσεις προκειμένου να υπάρξει θετικός αντίκτυπος στην απασχόληση. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να κινητοποιηθούν επειγόντως τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες επενδύσεις και να πραγματοποιηθούν μεταρρυθμίσεις.

1.3

Μια αλληλέγγυα και αποτελεσματική πολιτική για την απασχόληση μπορεί να οδηγήσει στην διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας και στην επανάκτηση της αξιοπιστίας. Προς τούτο, απαιτείται κυρίως η ταχεία εφαρμογή μιας δεσμευτικής «εγγύησης για τους νέους». Σε ορισμένες χώρες που πλήττονται από την κρίση, υπάρχει επίσης ενδιαφέρον για την εισαγωγή συστημάτων διττής επαγγελματικής κατάρτισης. Η Επιτροπή οφείλει να στηρίξει την πρωτοβουλία αυτή, να χρηματοδοτήσει την εκκίνησή της και να προωθήσει την ανταλλαγή ορθών πρακτικών. Εάν δεν καταφέρουμε να δώσουμε στους νέους μια προοπτική για το μέλλον, ιδιαίτερα στις χώρες που πλήττονται από την κρίση, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια «χαμένη γενιά» και, κατά συνέπεια, με τεράστιες κοινωνικές και πολιτικές εκρήξεις. Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ των λύσεων αλληλεγγύης, όπως το Ταμείο Παγκοσμιοποίησης.

1.4

Η διαμόρφωση της «εγγύησης για τους νέους» αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα, όμως, πρέπει να αντιμετωπιστούν επειγόντως τα υφιστάμενα διαρθρωτικά προβλήματα.

Η επίτευξη του στόχου της δημιουργίας πολλών νέων θέσεων εργασίας συνδέεται με τους εξής παράγοντες:

1.5

Η πολιτική για την απασχόληση δεν μπορεί να αντισταθμίσει τις δυσλειτουργίες της μακροοικονομικής πολιτικής αλλά μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των κοινωνιών της γνώσης ενισχύοντας την ικανότητα καινοτομίας και επιδιώκοντας μια καλύτερη ισορροπία της προσφοράς και της ζήτησης δεξιοτήτων. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να βελτιωθεί επειγόντως η πρόσβαση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, στα επιχειρηματικά κεφάλαια και να περιοριστεί η γραφειοκρατία.

1.6

Είναι ουσιαστικό να ληφθεί υπόψη ο ειδικός ρόλος των κοινωνικών εταίρων στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή της πολιτικής για την απασχόληση καθώς και να ενισχυθεί στο πλαίσιο της νέας διακυβέρνησης.

2.1

Στις 18 Απριλίου 2012, η Επιτροπή της ΕΕ δημοσίευσε ανακοίνωση με τίτλο «Στοχεύοντας σε μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης», μαζί με εννέα συνοδευτικά έγγραφα. Η ανακοίνωση περιέχει προτάσεις σχετικά με μέτρα στήριξης για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, για τη μεταρρύθμιση των αγορών εργασίας και για την ενίσχυση της διακυβέρνησης σε επίπεδο ΕΕ.

2.2

Η έκκληση της Επιτροπής για «μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης», πραγματοποιείται σε μια χρονική στιγμή όπου, λόγω των πολλαπλών κρίσεων (χρηματοπιστωτική και κοινωνική κρίση, κρίση του ευρώ, κρίση του δημόσιου χρέους, κρίση εμπιστοσύνης), σε πολλές χώρες σημειώνονται μαζικές απώλειες θέσεων εργασίας που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, είτε διότι έχασαν την εργασία τους, είτε διότι δεν βρίσκουν νέα εργασία, είτε επειδή έχουν υποστεί μείωση του μισθού τους, είτε επειδή οι κοινωνικές παροχές μειώνονται ή καταργούνται.

2.3

Η ΕΟΚΕ επικροτεί, επομένως, το γεγονός ότι η Επιτροπή ασχολείται με το θέμα των συνεπειών της κρίσης για την πολιτική απασχόλησης και ότι ζητά «μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης». Η ανάκαμψη αυτή επείγει, δεδομένου ότι οξύνονται οι συνέπειες της κρίσης, μεταξύ άλλων, επειδή οι κυβερνήσεις σχεδόν όλων των χωρών της ευρωζώνης, κατά την εφαρμογή των νέων αναθεωρημένων κανόνων για τον προσανατολισμό της οικονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη, προσπαθούν να μειώσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα, με εν μέρει επώδυνες περικοπές των δημοσίων δαπανών, εστιάζοντας στον περιορισμό των κοινωνικών δαπανών και των δημόσιων υπηρεσιών. Παρόμοια πολιτική περιορίζει όμως τις δυνατότητες της αγοράς εργασίας και ιδιαίτερα για τα άτομα που ήδη ανήκουν στις πλέον μειονεκτούσες ομάδες. (1) Τα μέτρα λιτότητας πλήττουν πιο σοβαρά εκείνους που εξαρτώνται από τις κρατικές κοινωνικές παροχές, καθώς και εκείνους που εργάζονται υπό επισφαλείς συνθήκες απασχόλησης ή προέρχονται από άλλες ομάδες μειονεκτούντων ατόμων στην αγορά εργασίας. Για τον λόγο αυτόν, πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η σταθεροποιητική λειτουργία των αλληλέγγυων συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η αποδοτικότητα και η βιωσιμότητα, ιδίως όσον αφορά τις πιο ευάλωτες και μειονεκτούσες ομάδες στην αγορά εργασίας.

2.4

Η ΕΟΚΕ ζήτησε να καταβληθούν εγκαίρως ιδιαίτερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της ανεργίας που αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς και τόνισε ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση. Η πολιτική για την αγορά εργασίας μπορεί και πρέπει να στηρίζει τη διαδικασία για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Προϋπόθεση είναι η επίτευξη σταθερής οικονομίας. Αν και επικρότησε το σχέδιο για την Ανάκαμψη της Οικονομίας που υιοθετήθηκε το 2008, επέκρινε το γεγονός ότι διέθετε υπερβολικά περιορισμένα κονδύλια. (2)

2.5

Τα σημερινά στοιχεία για την αγορά εργασίας είναι ανησυχητικά, οι χώρες που βρίσκονται σε κρίση παρουσιάζουν συνεχώς αρνητικές τάσεις. Με 10,5 %, (Αύγουστος) η ανεργία στην Ευρώπη (11,4 % στην ευρωζώνη) έχει φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Στα 2/3 των κρατών μελών παρατηρείται αυξανόμενη ανεργία με ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα στην Ισπανία (25,1 %), την Πορτογαλία (15,9 %) και την Ελλάδα (24,2 %) (3). 25,46 εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι. Ιδιαίτερα αρνητικό θεωρείται το γεγονός ότι έχει αυξηθεί και η μακροχρόνια ανεργία, μια εξέλιξη που φαίνεται να παγιώνεται. Περισσότερο από το 40 % όλων των ανέργων αναζητούν εργασία ήδη για περισσότερο από ένα έτος (4). Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η σταθερά υψηλή ανεργία των νέων στην ΕΕ. Ήδη έχει υπερβεί το 22 %. Και σε αυτήν την περίπτωση οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών είναι μεγάλες. Στην Ισπανία και στην Ελλάδα υπερβαίνει το 50 %, σε ορισμένα κράτη μέλη (Πορτογαλία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Ιταλία, Ιρλανδία) κυμαίνεται περίπου στο 30 %. Μόνο σε τρία κράτη μέλη (Γερμανία, Αυστρία και Κάτω Χώρες) είναι χαμηλότερη από 10 % (5).

2.6

Η πολιτική για την ανάπτυξη και η πολιτική για την απασχόληση πρέπει να είναι αλληλένδετες. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ έχει ζητήσει επανειλημμένα την κατάρτιση ενός ευρωπαϊκού προγράμματος ανάπτυξης με εκτενή αντίκτυπο στην αγορά εργασίας και με χρηματοδότηση που να ανέρχεται στο 2 % του ΑΕγχΠ. Η δημιουργία επιχειρήσεων και το επιχειρηματικό πνεύμα πρέπει επίσης να προωθηθούν σε όλη την κοινωνία και όχι μόνο στα εκπαιδευτικά συστήματα και στα συστήματα κατάρτισης. Παράλληλα με τις εθνικές επενδύσεις, που πρέπει να πραγματοποιηθούν με συντονισμένο τρόπο ώστε να αυξηθούν τα αποτελέσματα της πολιτικής απασχόλησης, είναι απαραίτητο να καταρτιστούν ευρωπαϊκά σχέδια επενδύσεων. Με το «Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση» που εγκρίθηκε με τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής στις 28 και 29 Ιουνίου 2012, έγιναν σημαντικά πρώτα βήματα, αλλά πρέπει να ακολουθήσει η φάση υλοποίησης, ώστε να διαμορφωθούν σε όλη την Ευρώπη τα επείγοντα και απαραίτητα περιθώρια για την βιώσιμη ανάπτυξη και απασχόληση. Η προσοχή πρέπει να εστιαστεί στην εξασφάλιση της επαγγελματικής μετάβασης, ιδίως κατά τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης.

3.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί, επομένως, με την ανάλυση της Επιτροπής ότι οι προοπτικές αύξησης της απασχόλησης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα της ΕΕ να ωθήσει την οικονομική μεγέθυνση μέσω κατάλληλων μακροοικονομικών, βιομηχανικών και καινοτομικών πολιτικών, καθώς και από τη συμπλήρωση των πολιτικών αυτών με μια πολιτική απασχόλησης προσανατολισμένη προς μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης. Η ΕΟΚΕ ανησυχεί μήπως πολλές από τις θετικές προτάσεις που περιλαμβάνει η Δέσμη μέτρων για την Απασχόληση αποδειχθούν άχρηστες σε περίπτωση που συνεχιστεί στο ακέραιο η πολιτική λιτότητας της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ φοβάται μήπως μόνο με τα προτεινόμενα μέτρα δεν καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων που ορίζονται από τη στρατηγική της ΕΕ για την απασχόληση. Η ΕΟΚΕ είχε ζητήσει ήδη τον Φεβρουάριο 2012 να θεσπιστεί επειγόντως δέσμη κοινωνικών μέτρων για να υπερβληθεί μακροπρόθεσμα η κρίση και να γίνουν επενδύσεις για το μέλλον (6). Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι η Επιτροπή, με την εν λόγω δέσμη μέτρων για την απασχόληση υπενθυμίζει ότι η ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 3 της Συνθήκης, έχει υποχρέωση να μεριμνά για την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική συνοχή.

4.1.1

Η ΔΟΕ, στην έκθεση που δημοσίευσε τον Μάιο 2012 με τίτλο «Global Employment Trends for Youth 2012» (Παγκόσμιες τάσεις για την απασχόληση των νέων 2012), προειδοποιεί για τον κίνδυνο η σημερινή γενιά νέων να καταστεί «χαμένη γενιά». Συνεπώς, οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν απόλυτη προτεραιότητα στην άσκηση δραστικής πολιτικής για την αγορά εργασίας και την απασχόληση για τους νέους. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει εν προκειμένω προτάσεις όπως π.χ. η σχεδιαζόμενη «εγγύηση για τους νέους». Ο στόχος αυτός δεν μπορεί όμως να επιτευχθεί μόνον με πόρους του ΕΚΤ που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί. Επομένως, η ΕΟΚΕ συνιστά να δοθεί προσωρινή στήριξη σε χώρες που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσχέρειες, επειδή συχνά δεν διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους που απαιτούνται για μία ενεργό πολιτική για την απασχόληση, ιδίως όσον αφορά την υποχρεωτική εφαρμογή της «εγγύησης για τους νέους». Αν για τη χρηματοδότηση δεν αρκούν οι πόροι μόνο του ΕΚΤ, πρέπει να χρησιμοποιηθούν πρόσθετοι ευρωπαϊκοί πόροι (Ταμείο Αλληλεγγύης των Νέων). Ήδη χρησιμοποιήθηκαν δισεκατομμύρια για τη στήριξη των τραπεζών· κατά συνέπεια, είναι δυνατόν να εξευρεθούν κεφάλαια, π.χ. με την εισαγωγή φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, όπως ζητά επί μακρόν η ΕΟΚΕ.

4.1.2

Το Eurofound (Ευρωπαϊκό 'Ιδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβιώσεως και Εργασίας) ανέλυσε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της «εγγύησης για τους νέους» (7). Πρόκειται για ένα σημαντικό, βραχυπρόθεσμο μέτρο, έτσι ώστε να αποφεύγεται ο αποκλεισμός των νέων. Ωστόσο, είναι λιγότερο αποτελεσματική για ορισμένες ομάδες στόχους, όπως οι αποκαλούμενες «δύσκολο να βοηθηθούν» (hard-to-help). Επίσης, δεν μπορεί να επιλύσει διαρθρωτικά προβλήματα (π.χ. ελλιπή συστήματα εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης).

4.1.3

Καίρια σημασία έχει και η χρονική στιγμή της παρέμβασης. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η παρέμβαση μετά από τρεις μήνες είναι καθυστερημένη και ότι είναι καλύτερα η «εγγύηση για τους νέους» να ξεκινά όσο το δυνατόν νωρίτερα, δηλαδή παράλληλα με την εγγραφή σε γραφεία ευρέσεως εργασίας. Μια αποτυχημένη μετάβαση βλάπτει την οικονομία και αφήνει σημάδια για όλη τη ζωή. Η ΕΟΚΕ συνιστά η «εγγύηση για τους νέους» να περιλαμβάνει και τους νέους ενήλικες ηλικίας 25 - 29 ετών. Χρειάζεται να περιληφθούν συγκεκριμένα μέτρα στα πλαίσια των εθνικών σχεδίων μεταρρύθμισης. Για τον σκοπό αυτόν, πολλά κράτη μέλη θα πρέπει να διευρύνουν την ειδική υποστήριξη που παρέχουν τα δημόσια γραφεία εργασίας, προσδίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στις μειονεκτούσες ομάδες.

4.1.4

Είναι σημαντικό να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των αναγκών της αγοράς εργασίας, της εκπαίδευσης και των προσδοκιών των νέων. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι να παρέχονται κίνητρα και στήριξη για την ανάπτυξη συστημάτων μαθητείας υψηλής ποιότητας. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό οι κοινωνικοί εταίροι στα κράτη μέλη να συμμετέχουν ενεργά στην ανάπτυξη των συστημάτων αυτών. Η ΕΟΚΕ ζητεί να βελτιωθεί η ανταλλαγή εμπειριών και να στηρίξει το ΕΚΤ τα συστήματα μαθητείας. Χρειάζεται να προωθηθεί η ανταλλαγή ορθών πρακτικών, να εξευρεθούν τα κεφάλαια εκκίνησης και να αναπτυχθεί ένα ποιοτικό πλαίσιο για τη διττή επαγγελματική κατάρτιση. Η εφαρμογή του προτεινόμενου Χάρτη Ποιότητας για την μαθητεία θα πρέπει να συνοδεύεται από κίνητρα.

4.2.1

Είναι απαραίτητο να εξευρεθεί ισορροπία μεταξύ των βασικών επαγγελματικών και των ακαδημαϊκών προσόντων. Μια θετική και βιώσιμη εξέλιξη στον τομέα της απασχόλησης δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε ακαδημαϊκούς τίτλους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ένα άλλο κεντρικό ζήτημα είναι η απόκτηση των γνωστικών και γενικότερων δεξιοτήτων και όχι απόκτηση τυπικών προσόντων ανώτατης εκπαίδευσης. Στο μέλλον, χρειάζονται ισχυρότερες εγκάρσιες και επικοινωνιακές δεξιότητες. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες για να βελτιωθεί η αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων με την επικύρωση των δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν εκτός του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος, ιδίως με βάση την πρόσφατη πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης (8). Επίσης, πρέπει να ενισχυθεί η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων σε εθνικό επίπεδο.

4.3.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν εξετάζει μόνο την προσφορά αλλά ενδιαφέρεται έντονα και για την πλευρά της ζήτησης στην αγορά εργασίας. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις διαδραματίζουν καίριο ρόλο για την αντιμετώπιση της κρίσης στην αγορά εργασίας. Ιδιαίτερα οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις έχουν καταγράψει κατά τα τελευταία χρόνια θετικό απολογισμό όσον αφορά τις προσλήψεις. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να βελτιωθεί η πρόσβαση των ΜΜΕ σε κεφάλαια και να μειωθούν τα έξοδα εκκίνησης κατά 25 %. Σε εξέλιξη βρίσκονται προσπάθειες για τον περιορισμό του διοικητικού φόρτου των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τούτο θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της ΕΕ: αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 1,5 % ή περίπου 150 δισ. ευρώ, χωρίς ταυτόχρονα να μειώνεται η προστασία των εργαζομένων. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μπορούν και αυτές να συμβάλλουν στην αύξηση της απασχόλησης, όπως έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα η ΕΟΚΕ σε πολλές γνωμοδοτήσεις της (9). Επιπλέον, σε πρόσφατη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της CCMI (10) επισημάνθηκε ότι οι συνεταιρισμοί, και ιδίως συνεταιρισμοί εργαζομένων, διαφυλάσσουν περισσότερες θέσεις εργασίας, ακόμη και σε περιόδους κρίσης, μειώνοντας, για το σκοπό αυτό, τα περιθώρια κέρδους τους.

4.3.2

Η αειφόρος ανταγωνιστικότητα σε μια οικονομία βασιζόμενη στη γνώση προϋποθέτει ανάλογες επενδύσεις στην επαγγελματική κατάρτιση των εργαζομένων. Κατάλληλα μέτρα για την αναζωογόνηση της ζήτησης θα μπορούσαν να είναι και οι επιδοτήσεις μισθών και οι «ενδοεργασιακές παροχές» που παρέχονται σε ειδικές ομάδες-στόχους (π.χ. σε μακροχρόνια άνεργους).

4.3.3

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση για τις «υπηρεσίες διαχείρισης της μετάβασης». Ειδικά λόγω του αυξανόμενου αριθμού των μακροχρόνια άνεργων, οι υπηρεσίες αυτές δεν μπορεί ωστόσο να περιορίζονται στην προσφορά υπηρεσιών ευρέσεως εργασίας. Χρειάζεται πολύ περισσότερο η εκτενής προσφορά υπηρεσιών για την εξάλειψη των εμποδίων που δυσχεραίνουν τις προσλήψεις και την ταχεία (επαν)ένταξη στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο, π.χ. με την προσφορά μαθημάτων βασικής και συνεχούς επαγγελματικής κατάρτισης. Σκοπός της στρατηγικής για την «ενεργό ένταξη» που υιοθέτησε η Επιτροπή τον Οκτώβριο 2008 (11), εκτός από τη διασφάλιση των εισοδημάτων και την ενίσχυση των αγορών εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, είναι και η πρόσβαση σε υπηρεσίες που προσφέρουν εξατομικευμένη υποστήριξη ώστε να διευκολύνεται η ανεύρεση εργασίας αντίστοιχης με τις προσωπικές κλίσεις και ικανότητες. Προϋπόθεση για τη στρατηγική για μια αγορά εργασίας προσαρμοσμένη στο άτομο, είναι η δικτύωση των υπηρεσιών αυτών και η επίτευξη ολοκληρωμένης προσφοράς υπηρεσιών, πράγμα που μπορεί να στηριχτεί με την ενίσχυση της αρχής της εταιρικής σχέσης, μεταξύ άλλων μέσω του ΕΚΤ.

4.3.4

Λόγω της κρίσης, η ζήτηση εργατικού δυναμικού παραμένει στάσιμη με συνέπεια την αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας. Με τη σειρά της, αυτή δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό την ένταξη του ατόμου στην αγορά εργασίας και οξύνει το πρόβλημα της φτώχειας λόγω της απώλειας της επαφής με την αγορά εργασίας. Η ΕΟΚΕ συνιστά στα κράτη μέλη να μεριμνήσουν για τη δημιουργία δεύτερης αγοράς εργασίας όπου τα κρατικά κονδύλια θα χρηματοδοτούν ικανό αριθμό προσαρμοσμένων θέσεων εργασίας, έτσι ώστε οι μακροχρόνια άνεργοι να διατηρούν την επαφή τους με τον κόσμο της εργασίας και να συνεχίζουν να επιμορφώνονται. Με αυτόν τον τρόπο, περιορίζεται η αύξηση της φτώχειας η οποία επιδεινώνεται λόγω της αποκοπής του ατόμου από την αγορά εργασίας. Συν τοις άλλοις, δίνεται έτσι η δυνατότητα στους εργαζόμενους να εισέλθουν πιο εύκολα στην ανοικτή αγορά εργασίας μόλις ξεπεραστεί η κρίση.

4.3.5

Η διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας παραμένει μακροπρόθεσμος στόχος. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προτάσεις για την εξάλειψη των εμποδίων όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων. Καταρχάς, πρέπει να βελτιωθούν οι βασικοί όροι για μια δίκαιη κινητικότητα (12). Η κινητικότητα αυτή δεν πρέπει να οδηγήσει στην έξοδο των κατοίκων από τις περιφέρειες. Αντίθετα, θα πρέπει να συμβάλλει ώστε οι πιο φτωχές περιφέρειες να ανακτήσουν την υστέρησή τους μέσω ενός αλληλέγγυου επιμερισμού των κινδύνων.

4.4.1

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκφράσει τη θέση της σχετικά με την ευελιξία με ασφάλεια σε πολλές γνωμοδοτήσεις της. Επιδοκιμάζει το γεγονός ότι οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν κατά την κρίση συνέβαλαν στην διεύρυνση της έννοιας της ευελιξίας με ασφάλεια. Η βελτίωση της εσωτερικής ευελιξίας δεν είχε προσελκύσει ακόμη το απαραίτητο ενδιαφέρον κατά τις συζητήσεις για την ευελιξία με ασφάλεια. Η απασχόληση ορισμένου χρόνου και η μερική απασχόληση μπορεί βραχυπρόθεσμα να επιτρέψουν μεταβάσεις ή να χρειάζονται σε μεμονωμένες περιπτώσεις προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάβαση ιδιαίτερα μειονεκτουσών ομάδων στην αγορά εργασίας. Η συνεπόμενη εργασιακή ανασφάλεια πρέπει να είναι μόνο προσωρινή και να καλύπτεται από την κοινωνική ασφάλιση. Η ΕΟΚΕ απορρίπτει την πρόταση για «ενιαία σύμβαση εργασίας» που αναφέρεται έμμεσα στην ανακοίνωση. Αντί για αυτήν, συνιστά την καταπολέμηση της επισφαλούς απασχόλησης και την υποβολή προτάσεων σχετικά με τρόπους εκ νέου εξομάλυνσης των σχέσεων εργασίας.

4.5.1

Από μακροοικονομική άποψη, πρέπει να διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ της επαρκούς ζήτησης και της διατήρησης της ανταγωνιστικότητας των τιμών (13). Τα θέματα αυτά συζητήθηκαν στα πλαίσια του μακροοικονομικού διαλόγου τόσο ως προς την τεχνική όσο ως προς την πολιτική τους διάσταση. Όπως επισημαίνει η Επιτροπή στη σελίδα 25, πρέπει πάντοτε να τηρείται και να διαφυλάσσεται η αυτονομία των κοινωνικών εταίρων, όπως ορίζει η παράγραφος 5 του άρθρου 153 της ΣΛΕΕ. Η ΕΟΚΕ αντιτίθεται στην πρόταση για τη δημιουργία μιας νέας τριμερούς επιτροπής μισθών στην ΕΕ. Αντιθέτως, συνιστά να αναθεωρηθούν και να ενισχυθούν, όπου αυτό είναι απαραίτητο, οι υφιστάμενες διαρθρώσεις (η τριμερής κοινωνική σύνοδος κορυφής και η επιτροπή κοινωνικού και μακροοικονομικού διαλόγου) με τρόπο που να εξασφαλίζει την αποτελεσματική και ισόρροπη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, των υπουργών εργασίας και κοινωνικών υποθέσεων και των υπουργών οικονομικών και οικονομίας.

4.5.2

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, θίγει το θέμα του ελάχιστου μισθού και της αξιοπρεπούς απασχόλησης. Οι ελάχιστοι μισθοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του μισθολογικού ντάμπινγκ, ιδίως όταν δεν υφίσταται συλλογική σύμβαση που να ορίζει τα κατώτατα όρια των μισθών. Συγχρόνως, επικρίνει την ταύτιση του ελάχιστου μισθού με έναν αξιοπρεπή μισθό. Ο κατώτατος μισθός καθαυτός δεν αποτελεί αξιοπρεπή μισθό. Μόνον οι επαρκείς κατώτατοι μισθοί διασφαλίζουν επαρκείς συντάξεις. Κατ'αρχήν, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η πολυπλοκότητα των διαφόρων εθνικών συστημάτων καθορισμού των μισθών.

4.5.3

Η ΕΟΚΕ έχει ταχθεί από καιρό υπέρ της διεύρυνσης της βάσης υπολογισμού της χρηματοδότησης των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας. Από αυτή την άποψη, είναι θετικό το γεγονός ότι η Επιτροπή, στη δέσμη μέτρων για την απασχόληση, αναφέρει τη δυνατότητα μετάβασης σε περιβαλλοντικούς, καταναλωτικούς φόρους ή φόρους ακίνητης περιουσίας, σε συνδυασμό με την κατάλληλη παρακολούθηση των αναδιανεμητικών τους επιπτώσεων, με προκειμένου να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας κατά ουδέτερο από δημοσιονομική άποψη τρόπο. Για την σταθεροποίηση των κρατικών προϋπολογισμών και των μελλοντικών προοπτικών της κοινωνίας και της οικονομίας μέσω μιας κατάλληλης πολιτικής απασχόλησης και κατάρτισης δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνον οι δαπάνες αλλά θα πρέπει επίσης να επιδιώκεται η βελτίωση των εσόδων και η προσαρμογή τους στις επιδόσεις.

4.6.1

Οι προτάσεις για την νέα διακυβέρνηση συνιστούν το κυριότερο κεφάλαιο της ανακοίνωσης. Στο κεφάλαιο αυτό η ανακοίνωση διατυπώνει σημαντικές νέες θέσεις και περιέχει προτάσεις σχετικά με την απόδοση μεγαλύτερης σημασίας και δυναμικότητας στην αγορά εργασίας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί απόλυτα με αυτήν την προσέγγιση, δεδομένου ότι η πολιτική απασχόλησης έχασε τη σημασία της ήδη μετά την ενδιάμεση αξιολόγηση της Στρατηγικής της Λισαβόνας, των στόχων για το 2020 και τέλος μετά τη νέα διακυβέρνηση στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ζητά, για τον λόγο αυτό, να πραγματοποιηθεί μια πιο επίκαιρη αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να επιδιωχθεί η έγκαιρη και βελτιωμένη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών.

4.6.2

Ενώ το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο καλύπτει ένα σύντομο χρονικό διάστημα, οι στόχοι της πολιτικής απασχόλησης έχουν μεσοπρόθεσμη προοπτική. Το Συμβούλιο αποφάσισε στις 21 Οκτωβρίου 2010 να μην τροποποιήσει τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση έως το 2014. Το 2011, η ΕΟΚΕ επέκρινε το γεγονός ότι οι κατευθυντήριες γραμμές του 2010,

4.6.3

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις προτάσεις για τη δημιουργία συστήματος συγκριτικής αξιολόγησης και ενός δείκτη εφαρμογής των εθνικών σχεδίων για την απασχόληση. Οι ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να συμμετάσχουν στη διαμόρφωση του συστήματος συγκριτικής αξιολόγησης και των κριτηρίων για τον δείκτη εφαρμογής. Επίσης, θα πρέπει να ζητείται η γνώμη τους έγκαιρα στα πλαίσια της προετοιμασίας της ετήσιας έκθεσης για την ανάπτυξη, κατά τη χάραξη των βασικών προτεραιοτήτων στρατηγικής σημασίας για την πολιτική απασχόλησης, καθώς και κατά τη διατύπωση, την εφαρμογή κα την αξιολόγηση των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση. Με βάση τις προαναφερθείσες ανάγκες για ολοκληρωμένες και εξατομικευμένες υπηρεσίες, θα ήταν σκόπιμο να περιλαμβάνουν οι δείκτες τόσο μία συνιστώσα σχετικά με τις ομάδες-στόχους όσο και στοιχεία σχετικά με τις περιφερειακές συνθήκες

4.6.4

Η ΕΟΚΕ ζητά επιπλέον, σε περίπτωση υπερβολικών μακροοικονομικών ανισοτήτων, να επιδιώκεται η απόλυτα ισορροπημένη εναρμόνιση μεταξύ των στοιχείων αναφοράς της πολιτικής απασχόλησης και της διαδικασίας σχετικά με τον πίνακα αποτελεσμάτων.

4.6.5

Η ΕΟΚΕ στηρίζει όλες τις πρωτοβουλίες με τις οποίες, μέσω της δέσμης μέτρων για την απασχόληση, προβάλλονται οι σημερινές προκλήσεις και οι επιτυχίες και καθίστανται πιο δεσμευτικοί και πιο σαφείς οι στόχοι της πολιτικής απασχόλησης, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης. Παράλληλα, τα μέτρα πρέπει να διαμορφωθούν έτσι ώστε να στηρίζουν και τους στόχους της ΕΕ σχετικά με την πολιτική ισότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, επικρίνεται το γεγονός ότι η δέσμη για την απασχόληση δεν προβάλει επαρκώς την προαγωγή της απασχόλησης των γυναικών και ότι αναφέρεται ανεπαρκώς στην προοπτική της ισότητας των φύλων, που έχει ζητήσει η ίδια η Επιτροπή.

4.7.1

Στα συνοδευτικά έγγραφα αναγνωρίζεται το ιδιαίτερο δυναμικό της λεγόμενης «πράσινης οικονομίας» για την αύξηση της απασχόλησης. Το δυναμικό αυτό εξαρτάται, ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό από τη νομοθεσία κάθε κράτους μέλους και από τον βαθμό με τον οποίο καθοδηγείται μια ανάλογη συμπεριφορά όσον αφορά το περιβάλλον. Σε αντίθεση με άλλους τομείς ανάπτυξης, όπως η τεχνολογία των πληροφοριών και επικοινωνιών, η ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας, λόγω της μακράς περιόδου απόσβεσης των επενδύσεων, δεν εξαρτάται τόσο από καθαρά οικονομικά κριτήρια αλλά και από πολιτικά κριτήρια. Χρειάζονται επομένως σαφή περιβαλλοντικά κίνητρα. Επίσης, τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να επιτρέπουν έναν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και να περιορίζουν την ανασφάλεια όσον αφορά την ενδεχόμενη τροποποίηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Για την επιτυχή εφαρμογή η στενή συνεργασία και ο συντονισμός της περιβαλλοντικής με την οικονομική πολιτική αποτελούν απολύτως αναγκαία προϋπόθεση. Η συνεργασία αυτή πρέπει ωστόσο να εξυπηρετεί αποκλειστικά το σκοπό για τον οποίο προορίζεται. Ιδιαίτερα αρνητικά αξιολογείται σε αυτό το πλαίσιο η επέκταση της έννοιας «πράσινη απασχόληση» σε σχέσεις εργασίας που χρηματοδοτούνται μέσω της «πράσινης φορολογίας» (15) Με μια παρόμοια ερμηνεία, το περιεχόμενο της δραστηριότητας ως καθοριστικό κριτήριο μιας «πράσινης απασχόλησης», όσο ευρύς και αν είναι ο ορισμός της (16), χάνει τη σημασία του.

4.7.2

Το δυναμικό απασχόλησης στην «πράσινη οικονομία» εξαρτάται εξάλλου από συγκυριακές διακυμάνσεις και οι σχετικοί τομείς δεν χαρακτηρίζονται από σταθερότητα. Επιπλέον, η μετάβαση προς την «πράσινη οικονομία» θα προκαλέσει καταρχάς απώλεια θέσεων εργασίας σε παραδοσιακές βιομηχανίες. Οι απώλειες αυτές πρέπει να μετριαστούν με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο και, συγχρόνως, πρέπει να ενισχυθεί η απασχολησιμότητα των εργαζομένων μέσω της προσαρμογής των δεξιοτήτων τους. Η στροφή της βιομηχανίας προς την «πράσινη ανάπτυξη» προάγει τη ζήτηση προσωπικού υψηλής, μέσης και χαμηλής ειδίκευσης, όπως καταγράφει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο έγγραφό της για την «Πράσινη ανάπτυξη» (17). Όσον αφορά γενικά τον αντίκτυπο από την μετάβαση, η ΕΟΚΕ αμφιβάλλει εάν ο απολογισμός ως προς την απασχόληση είναι τόσο θετικός στην πράξη όσο υποστηρίζει η Επιτροπή. Επιπλέον, υπάρχουν και τομείς «πράσινης» τεχνολογίας που σημειώνουν βραχυπρόθεσμη άνθηση (π.χ. ο κατασκευαστικός τομέας), ενώ αντιθέτως, η μακροπρόθεσμη απασχόληση αφορά περισσότερο τις δραστηριότητες υψηλής εξειδίκευσης. Και αυτοί οι εργαζόμενοι χρειάζονται ανάλογη κοινωνική προστασία, ενώ οι μεταβάσεις στις αγορές εργασίας πρέπει να διαμορφώνονται με αειφόρο τρόπο.

4.7.3

Η αειφορία του δυναμικού απασχόλησης στην «πράσινη οικονομία» εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διάρθρωση των επαγγελματικών προσόντων. Σχετική μελέτη σχετικά με τη διάρθρωση των επαγγελματικών προσόντων (18), που διεξάχθηκε σε 9 χώρες, δείχνει ότι η ανάπτυξη της απασχόλησης στον τομέα αυτόν αναμένεται να αφορά κυρίως δραστηριότητες υψηλότερης εξειδίκευσης. Συγχρόνως, η προσφορά προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης σε αυτόν τον τομέα εξακολουθεί να είναι έντονα αποσπασματική. Η τακτική διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους διοργανωτές προγραμμάτων κατάρτισης αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση της διάρθρωσης της κατάρτισης για την «πράσινη απασχόληση». Ιδιαίτερη σημασία για την πτυχή της κατάρτισης που εμπεριέχεται στην «πράσινη οικονομία» έχουν βέβαια και τα περιβαλλοντικά κριτήρια, εφόσον προσανατολίζουν τη ζήτηση όσον αφορά τα επαγγελματικά προσόντα. Η έρευνα και η ανάπτυξη που συνδυάζουν προικισμένα άτομα και επιχειρηματικά κεφάλαια απουσιάζουν από την Ευρώπη η οποία ακόμα δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει τη δική της Silicon Valley. Ωστόσο, οι βιομηχανικές θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τις βιομηχανικές εφαρμογές. Σε γενικές γραμμές, η ανακοίνωση της Επιτροπής αγνοεί την κινητήριο δύναμη που είναι η Ε&Α. Ένας από τους τομείς που προσφέρουν ευκαιρίες στις παραγωγικές επιχειρήσεις καθώς και στις ιδιωτικές υπηρεσίες και στις υπηρεσίες κοινής ωφελείας είναι ο κλάδος της γήρανσης του πληθυσμού με την ευρεία έννοια: οι ΤΠΕ βοηθούν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν ενεργοί, συνδεδεμένοι, ενταγμένοι, υγιείς, να μπορούν να μετακινούνται και να λαμβάνουν τη στήριξη που χρειάζονται (σύντομο το 30 % των κοινωνιών μας) (19). Το παράδειγμα της Ασίας (Κίνα, Ιαπωνία) πρέπει να εξεταστεί. Η ταχεία εφαρμογή της αναγνώρισης και της προστασίας των δικαιωμάτων των χρηστών θα εξοικονομήσει χρόνο και θα αυξήσει το ποσοστό απασχόλησης.

4.7.4

Η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της (20), είχε επισημάνει ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να έχουν καθαρό αποτέλεσμα περίπου 410 000 πρόσθετων θέσεων εργασίας και δυναμικό ανάπτυξης κατά 0,24 % της οικονομικής επίδοσης σε σύγκριση με το επίπεδο του 2005, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 20 % για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέχρι το έτος 2020.

4.7.5

Ένας άλλος τομέας απασχόλησης, τον οποίο η Επιτροπή χαρακτηρίζει ως αναπτυξιακό τομέα, είναι η τεχνολογία της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Ο κλάδος αυτός είναι εξαιρετικά ετερογενής και περιλαμβάνει από τον καθαρά τεχνικό προγραμματισμό έως και την παροχή συμβουλών και την εξυπηρέτηση πελατών. Λόγω του τεχνικού του προσανατολισμού και των ραγδαίων ρυθμών καινοτομίας που παρουσιάζει, πρόκειται για έναν κλάδο με υψηλή ένταση γνώσης που θέτει υψηλές απαιτήσεις στους εργαζόμενους. Για τους λόγους αυτούς αλλά και λόγω της μικρής ημιπεριόδου ζωής της γνώσης, η πολιτική κατάρτισης, η ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση αλλά και η ατομική προθυμία για μάθηση αποκτούν και σε αυτόν τον τομέα ιδιαίτερη σημασία. Η εργασία απαιτεί συνήθως μεγάλη γεωγραφική και χρονική ευελιξία από τους εργαζόμενους. Χρειάζεται επομένως να αναπτυχθούν στρατηγικές για μια πολιτική ανθρώπινων πόρων προσανατολισμένη προς τις διάφορες φάσεις ζωής των εργαζομένων, ώστε να επιτευχθεί η μακροχρόνια δέσμευση των εργαζομένων με την επιχείρηση. Συχνά οι εργαζόμενοι υπόκεινται σε μεγάλους κινδύνους όσον αφορά την ψυχική και σωματική τους υγεία.

4.7.6

Στον τομέα της υγείας και της φροντίδας, ιδίως στην οικονομία της τρίτης ηλικίας μπορεί εύκολα να προβλεφθεί σαφής αύξηση της ζήτησης, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Εν προκειμένω, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας προκύπτει από την προσαρμογή των παραγωγικών δομών στις ανάγκες του γηράσκοντος πληθυσμού. Οι τομείς που εμφανίζουν τη σημαντικότερη αύξηση θέσεων εργασίας λόγω των ηλικιωμένων είναι αυτοί της υγείας και της μακροχρόνιας φροντίδας όπου διαπιστώνονται μεγάλες ανάγκες σε εργατικό δυναμικό. Παράλληλα, μειώνεται η προσφορά σε νέους εργαζόμενους με καλή επαγγελματική κατάρτιση. Παρά το γεγονός ότι οι τομείς της υγείας και της φροντίδας συνιστούν βασική συνιστώσα της προστιθέμενης αξίας κάθε εθνικής οικονομίας, πολλές σχέσεις εργασίας, ειδικά στον τομέα της παροχής υπηρεσιών σε πρόσωπα, δεν είναι επαρκώς ελκυστικές λόγω του χρονικά περιορισμένου χαρακτήρα τους και της χαμηλής αμοιβής. Ένα πρόσθετο πρόβλημα συνιστά η υψηλή σωματική επιβάρυνση στην εργασία, λόγω της οποίας πολλοί εργαζόμενοι αποχωρούν πρόωρα από τον επαγγελματικό βίο. Ωστόσο, προϋπόθεση για την μακροπρόθεσμη εξασφάλιση προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας είναι η ύπαρξη σχέσεων εργασίας αντίστοιχα υψηλής ποιότητας. Τα μέτρα στον τομέα της υγείας και της βελτίωσης των συστημάτων μακροχρόνιας φροντίδας και υποστήριξης, κυρίως στο σπίτι, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πολλές θέσεις εργασίας. Επίσης, υφίστανται πολλές δυνατότητες με την ενθάρρυνση των επενδύσεων προκειμένου να στηριχθεί η ανάπτυξη επιχειρήσεων χωρίς αποκλεισμούς και κοινωνικών επιχειρήσεων στον τομέα.