4.12.2010   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 327/11

1.

Στην απαρχή του 21ου αιώνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει σημαντικό αριθμό αλληλένδετων προκλήσεων μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η κλιματική αλλαγή, η μείωση των υδάτινων και ενεργειακών πόρων, η συρρίκνωση της βιοποικιλότητας, οι απειλές για την επισιτιστική ασφάλεια και οι κίνδυνοι για την υγεία.

2.

Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις συμπεριφορές που απαιτούνται ώστε να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της σύγχρονης καθημερινότητας, συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές επιπτώσεις, καθώς και να αναλάβουν τις ευθύνες τους σε παγκόσμιο επίπεδο.

3.

Η έκθεση του 2010 με θέμα Skills for Green Jobs (Δεξιότητες για πράσινες θέσεις απασχόλησης)  (8), επισημαίνει ότι στο μέλλον κάθε θέση απασχόλησης θα πρέπει να συμβάλει στη συνεχή βελτίωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και ότι η ανάπτυξη μιας οικονομίας με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα βασιστεί περισσότερο στη βελτίωση των υφιστάμενων δεξιοτήτων και την ενσωμάτωση της μέριμνας για την αειφόρο ανάπτυξη σε υπάρχοντα γνωστικά πεδία παρά στην προώθηση εξειδικευμένων «πράσινων δεξιοτήτων».

4.

Η εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη (ΕΑΑ), ενταγμένη σε μια προοπτική δια βίου μάθησης, είναι σημαντική για την επίτευξη μιας βιώσιμης κοινωνίας και είναι, ως εκ τούτου, επιθυμητή σε όλες τις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και στο πλαίσιο της μη τυπικής και άτυπης μάθησης.

1.

Η ΕΑΑ θα συμβάλει σημαντικά στην επιτυχή υλοποίηση τόσο της στρατηγικής της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη όσο και της νέας στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

2.

Ο σημαντικότερος ρόλος της ΕΑΑ είναι να εφοδιάσει τα άτομα και τις ομάδες με τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και συμπεριφορές που χρειάζονται ώστε να μπορέσουν να κάνουν συνειδητές επιλογές με στόχο την επίτευξη και διαφύλαξη ενός κόσμου στον οποίο τόσο οι ίδιοι όσο και οι μελλοντικές γενεές θα θεωρούν κατάλληλο για να ζουν και να εργάζονται. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι τοπικές κοινότητες, η κοινωνία των πολιτών και οι εργοδότες συνιστούν όλοι βασικούς παράγοντες για την ανάπτυξη και την προώθηση αυτών των ικανοτήτων.

3.

Η ΕΑΑ αφορά βασικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον σύνθετο κόσμο που μας περιβάλλει και τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε. Προάγει αξίες, αρχές και πρακτικές που βοηθούν τους ανθρώπους να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά και με αυτοπεποίθηση στις σημερινές και τις μελλοντικές προκλήσεις. Ως εκ τούτου, έχει συνέπειες για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και κατάρτισης που μπορεί να υπερβαίνουν την απλή προσθήκη της αειφόρου ανάπτυξης ως ενός επιπλέον γνωστικού αντικειμένου στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών.

4.

Η βιωσιμότητα μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στις εθνικές στρατηγικές δια βίου μάθησης και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο προώθησης της ποιότητας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και κατάρτισης.

1.

Η εκπαίδευση και η κατάρτιση είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί καλύτερα η βιωσιμότητα τόσο της Ευρώπης όσο και ολόκληρου του πλανήτη. Η ΕΑΑ θα πρέπει να κατέχει καίρια θέση στη διαδικασία της δια βίου μάθησης και θα πρέπει, εφόσον κρίνεται σκόπιμο, να ενσωματωθεί σε όλες τις βαθμίδες και πτυχές της εκπαίδευσης και κατάρτισης, ούτως ώστε να ενισχυθεί η ικανότητα των πολιτών να αντιμετωπίζουν απρόβλεπτα προβλήματα και να εξευρίσκουν μακροπρόθεσμες λύσεις στα προβλήματα αυτά σε πολλές και διαφορετικές καταστάσεις που προκύπτουν καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους.

2.

Οι τρεις θεμελιώδεις πυλώνες της αειφόρου ανάπτυξης - οικονομικός, κοινωνικός και περιβαλλοντικός - θα πρέπει να τύχουν ισορροπημένης και ολοκληρωμένης προσέγγισης.

3.

Σε πολλά κράτη μέλη, επιμέρους πτυχές της ΕΑΑ εμπεριέχονται ήδη στην εκπαίδευση για το περιβάλλον, την παγκοσμιοποίηση, την υγεία, την ειρήνη, την ιθαγένεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον καταναλωτή και τα χρηματοπιστωτικά και αναπτυξιακά θέματα αποτελώντας πύλες εισόδου για την ενσωμάτωση της αειφόρου ανάπτυξης σε ένα πλαίσιο δια βίου μάθησης.

4.

Έχει μεγάλη σημασία η αύξηση της συνειδητοποίησης και της κατανόησης των πολιτών όσον αφορά την αειφόρο ανάπτυξη και την εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη (ΕΑΑ).

5.

Η ΕΑΑ θα πρέπει να διαρθρωθεί γύρω από τη στηριζόμενη σε αξίες και διαθεματική μάθηση η οποία προάγει συστήματα σκέψης και διδασκαλίας και αναπτύσσει νέες γνώσεις, δεξιότητες και συμπεριφορές. Θα πρέπει δοθεί έμφαση στη δημιουργική σκέψη, την καινοτομία και τη μακροπρόθεσμη προοπτική και ιδιαίτερα στην ευθύνη που φέρουμε έναντι των μελλοντικών γενεών. Η ΕΑΑ δεν αποτελεί αυτοτελές θεματικό αντικείμενο, αλλά σύνολο κεφαλαιωδών αρχών και αξιών όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα, η ανεκτικότητα, η επάρκεια και η ευθύνη (9) που θα πρέπει να μεταδοθούν με πιο οριζόντιο τρόπο. H ΕΑΑ μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στην ανάπτυξη των ικανοτήτων που είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της απασχολησιμότητας. Δεδομένου ότι οι δεξιότητες που συνδέονται με την αειφόρο ανάπτυξη αποκτώνται καλύτερα μέσω των προσωπικών εμπειριών, η μαθησιακή διαδικασία θα πρέπει να προσανατολιστεί όσο γίνεται περισσότερο στη χωρίς αποκλεισμούς μάθηση, την υλοποίηση δράσεων και την παροχή κινήτρων.

6.

Λαμβανομένου υπόψη του πολυσύνθετου και καθολικού χαρακτήρα της, η ΕΑΑ μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την ανάπτυξη των οριζόντιων βασικών ικανοτήτων των διδασκομένων […].

7.

Κατά την εφαρμογή της, η ΕΑΑ θα πρέπει να προσαρμόζεται σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα, λαμβάνοντας υπόψη το εκάστοτε πλαίσιο. Τα ιδρύματα προσχολικής εκπαίδευσης μπορούν να αρχίσουν με την εμφύτευση βασικών αξιών, δεξιοτήτων και γνώσεων στα παιδιά, που θα μπορούν να χρησιμεύσουν αργότερα ως βάση για περαιτέρω μάθηση όσον αφορά τη βιωσιμότητα. Στην πρωτοβάθμια και στην κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η ΕΑΑ μπορεί να εστιάζεται στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και στην ανάπτυξη βασικών ικανοτήτων και να προσαρμόζεται στις ανάγκες του συγκεκριμένου πλαισίου και των μεταγενέστερων σταδίων μάθησης. Στα προγράμματα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η ΕΑΑ πρέπει να ενισχυθεί και η προσοχή να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη πιο εξειδικευμένων δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που απαιτούνται στο πλαίσιο των διαφόρων δραστηριοτήτων, καθώς και στην αντιμετώπιση θεμάτων όπως η υπεύθυνη λήψη ατομικών και συλλογικών αποφάσεων και η εταιρική κοινωνική ευθύνη.

8.

Κατά την αρχική εκπαίδευση και την επιμόρφωση των διδασκόντων πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη σημασία στον σχεδιασμό των προοπτικών της ΕΑΑ και στον καθορισμό του τρόπου παροχής της στα σχολεία, τα ιδρύματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και τα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αναλόγως του συνήθους αντικειμένου της διδασκαλίας τους, οι διδάσκοντες και οι εκπαιδευτές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης και κατάρτισης θα αντιμετωπίσουν πολλές και διαφορετικές παιδαγωγικές προκλήσεις κατά τη διδασκαλία ενός οριζόντιου γνωστικού αντικειμένου, όπως η ΕΑΑ και συνεπώς θα χρειαστούν κατάλληλη κατάρτιση.

9.

Η ανάπτυξη μιας «ολιστικής» σχολικής προσέγγισης όσον αφορά την ΕΑΑ μπορεί να συμβάλει στη κινητοποίηση και συμμετοχή όλων των μαθητών και σπουδαστών, στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης και στην εν γένει βελτίωση του μορφωτικού τους επίπεδο. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων θα πρέπει να επιδιώξουν τη μετατροπή τους σε βιώσιμους οργανισμούς και να ενεργούν ως πρότυπα υποδείγματα, με τη θεωρητική και πρακτική ενσωμάτωση των αρχών της αειφορίας, π.χ. μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας, της ανάπτυξης και αξιοποίησης των φυσικών πόρων και της χάραξης βιώσιμης πολιτικής προμηθειών και κατανάλωσης. Στο επίπεδο του σχολείου, αυτό προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων: διευθυντών σχολείου, διδασκόντων, μαθητών, σχολικού συμβουλίου, διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού, γονέων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, της τοπικής κοινωνίας και των επιχειρήσεων.

(α)

να εξασφαλίσουν ότι τα πολιτικά, ρυθμιστικά, θεσμικά και λειτουργικά πλαίσια στηρίζουν την ΕΑΑ και ιδίως ότι:

(β)

να ευαισθητοποιήσουν τους διδάσκοντες, τους εκπαιδευτές, το σχολικό προσωπικό και τους διευθυντές σχολείων και να τους παρέχουν τις απαιτούμενες γνώσεις και ικανότητες ώστε να προωθήσουν την ΕΑΑ και να ενσωματώσουν τις αρχές που την διέπουν στις εκπαιδευτικές και διοικητικές μεθόδους τους, ιδίως μέσω των ακόλουθων δράσεων:

i)

επιδιώκοντας την περαιτέρω προώθηση της ΕΑΑ στο πλαίσιο τόσο της Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη της ΕΕ όσο και της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020»,

ii)

προωθώντας την έρευνα και τη γνώση στον τομέα της ΕΑΑ, ιδίως σε τομείς στους οποίους υπάρχει μικρή εμπειρία ή περιορισμένη τεκμηρίωση, όπως στην περίπτωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης,

iii)

προωθώντας τη δικτύωση μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για θέματα ΕΑΑ, αξιοποιώντας στο έπακρο τα υφιστάμενα δίκτυα και ενισχύοντας τη συνεργασία όσον αφορά την ΕΑΑ σε όλα τα επίπεδα με τη θέσπιση συνεργειών, ενθαρρύνοντας μεταξύ άλλων:

iv)

εντοπίζοντας και καταγράφοντας τις βέλτιστες πρακτικές στο πλαίσιο συλλογής εργασιών για την ΕΑΑ που θα δημοσιευθεί στον ιστοχώρο του KSLLL (Σύστημα Μάθησης για τη δια βίου μάθηση - Knowledge System for Lifelong Learning)  (10),

v)

περιλαμβάνοντας θέματα ΕΑΑ μεταξύ των προτεραιοτήτων του προγράμματος δια βίου μάθησης και άλλων σχετικών υπαρχόντων ή μελλοντικών προγραμμάτων,

vi)

αξιοποιώντας στο έπακρο το Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού 2011 με σκοπό την εστίαση στην EAA και στις συνέργειες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιχειρήσεων και μη κυβερνητικών οργανώσεων, καθώς και τη μεγαλύτερη προβολή των υφιστάμενων ορθών πρακτικών όσον αφορά τις εθελοντικές δραστηριότητες σε αυτόν τον τομέα,

vii)

εξετάζοντας το ενδεχόμενο εγγραφής της ΕΑΑ στις προτεραιότητες του επόμενου κύκλου του στρατηγικού πλαισίου «ΕΚ2020» στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης.

i)

οργανώνοντας δραστηριότητες μάθησης από ομότιμους σε ειδικές πτυχές της ΕΑΑ, όπως κατάρτιση διδασκόντων, «ολιστική» σχολική προσέγγιση και συνέργειες ΕΑΑ, με στόχο να καταρτιστεί εγχειρίδιο και κατευθυντήριες γραμμές για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους διδάσκοντες,

ii)

ενισχύοντας τη συνεργασία με άλλους διεθνείς οργανισμούς, συγκεκριμένα την UNESCO και την UNECE, στον τομέα της ΕΑΑ.