16.12.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 306/39

1.1

Σκοπός της αναθεώρησης της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ θα πρέπει να είναι ο θετικός αντίκτυπος τόσο στο περιβάλλον όσο και στην οικονομία. Θα ωφεληθούν, έτσι, το περιβάλλον, οι επιχειρηματικοί παράγοντες και οι ευρωπαίοι πολίτες.

1.2

Η πείρα δείχνει ότι ο στόχος της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ, που είναι η επίτευξη μιας προσέγγισης της διαχείρισης των αποβλήτων συμβατής με την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, δεν έχει υλοποιηθεί.

1.3

Κατά την εφαρμογή της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ υπήρξαν πολλά προβλήματα και πολλές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.

1.4

Οι διαφορές αυτές οφείλονται εν μέρει στους ασαφείς ορισμούς της οδηγίας, αλλά και στην ευχέρεια, που παρέχει στα κράτη μέλη το άρθρο 175 της Συνθήκης ΕΚ, όσον αφορά την εφαρμογή.

2.1

Η ΕΟΚΕ μπορεί να συνοψίσει ως εξής τα ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν σήμερα, στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ:

2.2

Η οδηγία μπορεί να συμβάλει στην απλοποίηση μέσω της μείωσης του διοικητικού φόρτου των παραγόντων της αγοράς.

2.3

Κατά την αναθεώρηση της οδηγίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να μεριμνήσει, από κοινού με τις εθνικές αρχές, ώστε η οδηγία να εξασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισμού σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Καλό θα ήταν να εξασφαλισθεί η διττή νομική βάση των άρθρων 95 και 175 της ΕΚ, δυνάμει της οποίας οι διατάξεις που αφορούν το πεδίο εφαρμογής, οι ορισμοί, οι απαιτήσεις του προϊόντος και οι ευθύνες του παραγωγού σχετικά με την εμπορία των νέων προϊόντων θα έχουν ως νομική βάση το άρθρο 95 της Συνθήκης ΕΚ, οι δε διατάξεις που αφορούν τους στόχους και τη διαχείριση των αποβλήτων, το άρθρο 175 της αυτής Συνθήκης.

2.4

Όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας, από τους παραγωγούς και τους εισαγωγείς μέχρι τους εμπόρους, τους λιανοπωλητές και τους εμπόρους παλαιοσιδήρου, θα πρέπει να έχουν τις ίδιες ευθύνες όσον αφορά τα ΑΗΗΕ.

2.5

Η αναθεώρηση της οδηγίας θα πρέπει να δώσει τη δυνατότητα να βελτιωθεί η ισορροπία μεταξύ των διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος, από τη μία πλευρά, και των κανόνων για την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, από την άλλη.

2.6

Ειδικότερα, ο ορισμός του παραγωγού δεν θα πρέπει να δημιουργεί περισσότερα εμπόδια στην ενιαία αγορά. Θα επιτευχθεί, έτσι, μεγαλύτερη συμμόρφωση με την πρόσφατη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που απαιτεί να μην αντιβαίνει η προστασία του περιβάλλοντος στις αρχές της Εσωτερικής Αγοράς. Ο ορισμός του παραγωγού που δίδεται στο άρθρο 3, στοιχείο ι), της αναδιατυπωμένης οδηγίας για τα ΑΗΗΕ θα πρέπει επίσης να συνδέεται στο μέτρο του δυνατού με τους συναφείς ορισμούς της οδηγίας 768/2008/ΕΚ, και παράλληλα να αναγνωρίζει την ειδική υποχρέωση που απορρέει από την οδηγία για τα ΑΗΗΕ, ότι δηλαδή η καταγραφή καθώς και η χρηματοδότηση της συλλογής και ανάκτησης δεν είναι χαρακτηριστικά των προϊόντων ( πχ. σύνθεση, συστατικά, περιβαλλοντικές επιπτώσεις), αλλά επιπρόσθετες υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται αποκλειστικώς σε εθνικό επίπεδο (ήτοι επιτήρηση της αγοράς και εκτέλεση των σχετικών κανόνων)

2.7

Η αναθεωρημένη οδηγία δεν θα πρέπει να θέτει εμπόδια στην πρακτική του επιμερισμού του κόστους διαχείρισης των ΑΗΕΕ με βάση τα υφιστάμενα μερίδια αγοράς. Το Παράρτημα ΙΙ θα πρέπει να επιτρέπει στα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεχίσουν να αναπτύσσουν νέα πρότυπα επεξεργασίας. Επί του παρόντος, τα συλλογικά συστήματα με βάση τα μερίδια αγοράς έχουν αποδειχθεί επιτυχή για την ορθή διαχείριση των ΑΗΗΕ.

2.8

Η οδηγία θα πρέπει να εκπληρώσει τον κοινωνικό της στόχο, που είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η μείωση των επιπτώσεων των αποβλήτων στην ανθρώπινη υγεία. Η αντιμετώπιση της ροής των ΑΗΗΕ στην ΕΕ με τον πλέον αποδοτικό τρόπο αναμένεται να συμβάλει στην εξάλειψη της μεταφοράς των αποβλήτων αυτών σε τρίτες χώρες, όπου τα περιβαλλοντικά πρότυπα είναι χαμηλότερα και οι κίνδυνοι για το εργατικό δυναμικό που τα χειρίζεται υψηλότεροι.

3.1.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί καταρχήν με τον νέο ορισμό του παραγωγού, ταυτόχρονα όμως υπογραμμίζει ότι ο ορισμός αυτός δύναται να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση «λαθρεπιβατών» και τη στρέβλωση του ανταγωνισμού

3.1.2

Αποβλέπει στην εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Για το σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση στην Επιτροπή να απλοποιήσει τις διαδικασίες, εμποδίζοντας τις καταχρήσεις εκ μέρους των λαθρεπιβατών.

3.1.3

Ο τροποποιημένος ορισμός του παραγωγού, σε συνδυασμό με τη διευκρίνιση των όρων «κυκλοφορία στην αγορά» στο νέο στοιχείο ιε) και «διάθεση στην αγορά» στο νέο στοιχείο ιστ) του άρθρου 3, επιτρέπει στους επιχειρηματίες να αναλαμβάνουν εθελοντικά ορισμένες ενέργειες, χωρίς να κινδυνεύουν να επωμιστούν το κόστος που συνδέεται με το τέλος του κύκλου ζωής του προϊόντος.

3.1.4

Με τη διάκριση του ρόλου του κάθε παράγοντα, οι επιχειρήσεις μπορούν να προβλέπουν το κόστος και, συνεπώς, να αναλαμβάνουν σαφέστερο μερίδιο της ευθύνης που απορρέει από τη συμμετοχή τους στην αλυσίδα εφοδιασμού ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.

3.1.5

Σε ό,τι αφορά την πρακτική εφαρμογή, τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν εθνικές υποχρεώσεις στα φυσικά η νομικά πρόσωπα που θέτουν σε εμπορία προϊόντα στις εθνικές αγορές για πρώτη φορά προερχόμενα από τρίτες χώρες ή από χώρες της Κοινότητας (ενδοευρωπαϊκό εμπόριο). Συνεπώς, τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν αναλογικές διατάξεις που τους επιτρέπουν να εντοπίζουν ποια είναι αυτά τα πρόσωπα και να τους ζητούν να παρέχουν την καταχώριση και χρηματοδότηση της διαχείρισης των ΑΗΗΕ που απορρέει από τις πωλήσεις τους.

3.1.6

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές βελτιώσεις και η υψηλότερη αποδοτικότητα, ως αποτέλεσμα του σαφέστερου ορισμού του παραγωγού, μπορούν να επιτευχθούν με τους εξής τρόπους:

3.2.1

Τα συστήματα επιστροφής των ΑΗΗΕ αποτελούν απαραίτητο μέτρο για τη μαζική συλλογή σε μεγάλη κλίμακα των ΑΗΗΕ από τον εξοπλισμό που ευρίσκεται στην κατοχή ιδιωτών.

3.2.2

Η ΕΟΚΕ επιμένει ότι αυτά τα απόβλητα θα πρέπει να μπορούν να επιστρέφονται στον διανομέα δωρεάν, με αντιστοιχία ένα προς ένα, εφόσον ο εξοπλισμός είναι ισοδύναμου τύπου και επιτελεί τις ίδιες λειτουργίες με τον προσφερόμενο εξοπλισμό.

3.2.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει, ωστόσο, ότι οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερωθούν για το εύρος των δικαιωμάτων τους, ώστε να αποφευχθεί η σύγχυση όσον αφορά τον ρόλο των παραγόντων της αγοράς. Πράγματι, οι παράγοντες της αγοράς δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως συλλέκτες αποβλήτων εις βάρος των πελατών, χωρίς κανένα όριο. Ειδικότερα, οι παράγοντες της αγοράς θα πρέπει να διατηρήσουν την ευχέρεια να αποφασίζουν οι ίδιοι πώς θα εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την ανάκτηση, εφόσον τούτη δεν πραγματοποιείται τη στιγμή της παράδοσης του αγορασμένου αγαθού. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο οι επιχειρήσεις θα κάνουν οικονομίες στα έξοδα μεταφοράς και εργατικού δυναμικού, με θετικές συνέπειες για το περιβάλλον και την ανταγωνιστικότητα.

3.3.1

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της αναθεώρησης του επιδιωκόμενου ποσοστού συλλογής ΑΗΕΕ. Ωστόσο, ένα ποσοστό συλλογής ΑΗΕΕ που θα βασίζεται στον όγκο των πωλήσεων είναι ακατάλληλο δεδομένου ότι, σχεδόν πάντα, τα προϊόντα έχουν κύκλο ζωής που ξεπερνά κατά πολύ τα 1-2 χρόνια και, συνεπώς, δεν ανακυκλώνονται 2 χρόνια μετά από την ημερομηνία πώλησής τους.

3.3.2

Επειδή τα υλικά είναι πολυτιμότερα τώρα από ό,τι ήταν πριν από 5-10 χρόνια, τα ΑΗΕΕ με καθαρή αξία (ήτοι με υψηλή περιεκτικότητα σε μέταλλα) δεν περιλαμβάνονται στα αναγνωρισμένα συστήματα συλλογής. Αποτέλεσμα αυτού είναι η συλλογή των συγκεκριμένων ΑΗΕΕ να μην εμφανίζεται στον επίσημο κατάλογο ΑΗΕΕ. Τα διαφυγόντα ΑΗΕΕ αυτού του είδους ενδέχεται να υποστούν κατάλληλη ή μη επεξεργασία, να καταλήξουν σε ΧΥΤΑ, χωρίς καμία επεξεργασία ή να αποτελέσουν αντικείμενο νόμιμης ή παράνομης εξαγωγής. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν διαθέσιμα ακριβή στοιχεία για τον προορισμό των διαφυγόντων ΑΗΕΕ (βλ. Έκθεση της Περιβαλλοντικής Υπηρεσίας, Μάρτιος 2009)

3.3.3

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, στο μέλλον, όλοι οι παράγοντες της αγοράς πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνοι για τη διαχείριση των ΑΗΗΕ, και να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο επ' αυτής.

3.3.4

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η επιτυχής εκπλήρωση των στόχων συλλογής εξαρτάται από παράγοντες εκτός του αποκλειστικού ελέγχου των παραγωγών, οι οποίοι κυμαίνονται από τη διαθεσιμότητα σημείων συλλογής μέχρι τον όγκο των ΑΗΗΕ που παράγονται από τους τελικούς χρήστες.

3.3.5

Η ΕΟΚΕ πιστεύει, επομένως, ότι οι παραγωγοί δεν θα πρέπει να θεωρούνται οι μόνοι υπεύθυνοι: μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν μεγάλες ροές ΑΗΗΕ που συλλέγονται και υφίστανται επεξεργασία εκτός των επίσημων συστημάτων συλλογής και ότι υπάρχουν πολλοί ενδιαφερόμενοι, πέραν των παραγωγών, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τους όγκους που συλλέγονται και ανακυκλώνονται.

3.3.6

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η αναθεώρηση της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ θα πρέπει να επιδιώξει τη μεγιστοποίηση των περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων (συλλογή περισσότερων ΑΗΗΕ) και την αύξηση της αποδοτικότητας της επεξεργασίας τους (καλύτερη επεξεργασία).

3.3.7

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, εάν ο υπολογισμός των στόχων συλλογής γίνεται τη στιγμή της άφιξης των ΑΗΗΕ στα συστήματα ανακύκλωσης, η λειτουργία παράλληλων ροών εμποδίζει τους παραγωγούς να συλλέξουν αρκετά ΑΗΗΕ για να επιτύχουν τον στόχο. Προτείνει συνεπώς, ως αποτελεσματικότερο τρόπο επίτευξης των στόχων συλλογής να γίνεται ο υπολογισμός τους όταν τα υλικά φθάνουν στην ανακύκλωση, διότι με την εν λόγω μέθοδο θα μπορούν να καλύπτονται όλες οι ροές ΑΗΗΕ και όχι μόνο οι ροές μέσω του παραγωγού.

Γενικά, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι παράλληλες ροές θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ρύθμισης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανακύκλωση όλων των ΑΗΗΕ σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας. Ειδικότερα δε ότι άλλοι παράγοντες όπως οι παραγωγοί ΗΗΕ θα είναι υποχρεωμένοι να κοινοποιούν τα ΑΗΗΕ που έχουν συλλέξει.

3.4.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ευθύνη της χρηματοδότησης για τα AHHE οικιακής προέλευσης δεν θα πρέπει να ανατεθεί αποκλειστικά στους παραγωγούς, όπως υποδηλώνει η πρόταση της Επιτροπής στο νέο άρθρο 12.

3.4.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να δοθούν κίνητρα στους παραγωγούς να επιλέξουν μεταξύ ατομικών ή συλλογικών λύσεων με βάση το φάσμα των προϊόντων τους και το επιχειρηματικό τους πρότυπο.

3.4.3

Μέχρι σήμερα, το άρθρο 8 της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ υποχρεώνει τους παραγωγούς ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού να αναλαμβάνουν το κόστος της ανακύκλωσης των προϊόντων τους στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Με το άρθρο 8 παράγραφος 2 της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ, η ΕΕ έχει θεσπίσει μια υποχρέωση ατομικής ευθύνης του παραγωγού, σύμφωνα με την οποία κάθε παραγωγός είναι οικονομικά υπεύθυνος για την ανακύκλωση των αποβλήτων οικιακής προέλευσης με το δικό του εμπορικό σήμα, τα οποία διατέθηκαν στην αγορά μετά τις 13 Αυγούστου 2005. Ο παραγωγός μπορεί να επιλέξει να εκπληρώσει αυτήν την υποχρέωση, είτε ατομικά, είτε με την ένταξή του σε συλλογικό σύστημα.

3.4.4

Οι παραγωγοί διερευνούν σήμερα τις διάφορες λύσεις. Στο εγγύς μέλλον, ενδέχεται να εκφράσουν την επιθυμία να αντιμετωπίζουν αυτό το ζήτημα, είτε ατομικά, είτε με συλλογικά συστήματα.

3.4.5

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη ότι το άρθρο 8 παράγραφος 2 είναι το κατάλληλο νομικό πλαίσιο για την εφαρμογή της αρχής της ευθύνης του παραγωγού όσον αφορά τα ΑΗΗΕ.

3.4.6

Η αναθεώρηση της οδηγίας πρέπει να εκληφθεί ως ευκαιρία για ενίσχυση της ελευθερίας επιλογής μεταξύ της ατομικής ευθύνης του παραγωγού και των συλλογικών λύσεων.