52007DC0005

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 16.01.2007

COM(2007)5 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΠΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ 7 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 2 ΣΤΟΙΧΕΙΟ β) ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2000/53/EΚ ΓΙΑ ΤΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ {SEC(2007)14}{SEC(2007)15}

1. Εισαγωγη

Η οδηγία 2000/53/EΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους (οδηγία ELV) καθορίζει τους ακόλουθους στόχους για την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την ανάκτηση των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους:

- 85% επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης και 80% επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2006 («στόχοι 2006»),

- 95% επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης και 85% επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2015 («στόχοι 2015 »).

Η οδηγία προβλέπει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα επανεξετάσουν τους στόχους του 2015 βάσει εκθέσεως της Επιτροπής. Στην έκθεσή της, η Επιτροπή θα συνεκτιμήσει την εξέλιξη της σύνθεσης των υλικών των οχημάτων καθώς και κάθε άλλη σχετική περιβαλλοντική πτυχή που αφορά τα οχήματα.

Με βάση την ανωτέρω εντολή, η Επιτροπή συνέταξε την παρούσα έκθεση. Ένα σημαντικό στοιχείο στην κατάρτιση της εν λόγω έκθεσης ήταν η αξιολόγηση του περιβαλλοντικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των στόχων και των εναλλακτικών επιλογών. Στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης περιέχεται εκτενής περίληψη της έκθεσης αξιολόγησης του αντίκτυπου, η οποία σκιαγραφεί τις επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης τροποποίησης των στόχων της οδηγίας.

2. διαδικασια αξιολογησησ

Στην αξιολόγηση του αντίκτυπου περιελήφθη η ανάλυση των διαθέσιμων πληροφοριών από μελέτη σχετική με το κόστος και τα οφέλη της οδηγίας ELV, την οποία εκπόνησε για λογαριασμό της Επιτροπής εξωτερικός σύμβουλος, μέσω επίσημων και ανεπίσημων διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη στο πλαίσιο πολυμερούς ομάδας εργασίας και ηλεκτρονικών διαβουλεύσεων σχετικών με την τελική έκθεση της μελέτης, συνεδριάσεων με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και διαμόρφωσης σεναρίων, στην Επιτροπή, σχετικών με τον οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο των επιλογών.

Η αξιολόγηση δυσκολεύθηκε από το γεγονός ότι η περί οθ ο λόγος οδηγία βρίσκεται σε ένα από τα αρχικά στάδια εφαρμογής της εκ μέρους των κρατών μελών και οι πληροφορίες για τα επιτευχθέντα επίπεδα ανακύκλωσης και ανάκτησης στα κράτη μέλη είναι περιορισμένες. Οι πρώτες εκθέσεις για τους στόχους από τα κράτη μέλη αναμένονται για το 2008 και θα περιέχουν πληροφορίες για το 2006.

Ωστόσο, οι πληροφορίες που περιήλθαν στην Επιτροπή της επέτρεψαν να προβεί σε κατάλληλη εκτίμηση της τρέχουσας κατάστασης και των μελλοντικών προοπτικών όσον αφορά την ανάκτηση και ανακύκλωση των οχημάτων και να αποφανθεί για τη σκοπιμότητα της τροποποίησης – ή μη – των στόχων που θέτει η οδηγία ELV για το 2015[1].

3. Αποτελεσματα της αξιολογησησ

Από την αξιολόγηση προκύπτει ότι οι στόχοι της οδηγίας ELV έχουν σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη και ότι η ακύρωση ή ο περιορισμός των στόχων θα τα περιόριζε. Το μέγεθος των προκυπτόντων οφελών συνδέεται στενά με την οικολογική καινοτομία (οικο-καινοτομία), χωρίς την οποία η γενίκευση της υφιστάμενης τεχνολογίας θα έχει μικρά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη, ενώ η οικο-καινοτομία θα οδηγούσε σε σημαντική κλιμάκωση των οφελών.

Tα εν λόγω οφέλη προέρχονται από την αύξηση του κλάσματος των υλικών (κυρίως, ορισμένων πλαστικών) που ανακυκλώνονται και ανακτώνται και από την μείωση του κλάσματος των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους τα οποία υφίστανται υγειονομική ταφή.

Περιβαλλοντικός Αντίκτυπος των Στόχων

Για όλες τις δέσμες , τα μέταλλα θα συνεχίσουν να ανακυκλώνονται σε μεγάλο βαθμό, λόγω της υψηλής τιμής των μετάλλων. Ωστόσο, η θέσπιση αυστηρότερων στόχων ανακύκλωσης θα καθιστούσε δυνατή την αύξηση της ανακύκλωσης των εν λόγω μετάλλων, τα οποία, σήμερα, χάνονται στους χώρους υγειονομικής ταφής, λόγω του μη ικανοποιητικού διαχωρισμού των υπολειμμάτων του κατατεμαχισμού.

Η ανακύκλωση και ανάκτηση πλαστικών από τα υπολείμματα του κατατεμαχισμού πρέπει να ανταποκρίνεται στους θεσπισθέντες για το 2015 στόχους. Οι περιβαλλοντικές επιδόσεις της ανακύκλωσης και ανάκτησης διαφόρων πλαστικών από τα υπολείμματα του κατατεμαχισμού αποτελούν, επίσης, βασικό παράγοντα καθορισμού του περιβαλλοντικού αντίκτυπου των στόχων ανακύκλωσης και ανάκτησης.

Με βάση την υπόθεση εργασίας (σενάριο) ότι οι υφιστάμενοι για το 2015 στόχοι θα προαγάγουν την τεχνολογική πρόοδο σε σημείο ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερος διαχωρισμός των πλαστικών από τα υπολείμματα του κατατεμαχισμού [2], οι στόχοι του 2015 μπορούν να επιτύχουν αρκετά περιβαλλοντικά οφέλη, όπως είναι η εξοικονόμηση ποσοτήτων CO2 υπολογιζόμενων μεταξύ 280.000 και 980.000 τόνων ισοδυνάμου CO2 ετησίως, μειώσεις της φωτοχημικής οξείδωσης, της οξίνισης του ατμοσφαιρικού αέρα, της ρύπανσης των υδάτων και του ευτροφισμού, καθώς και μειώσεις των παραγόμενων αποβλήτων. Ωστόσο, τα περιβαλλοντικά οφέλη που πραγματικά θα προκύψουν εξαρτώνται από την τεχνολογική πρόοδο που συνεπάγονται οι στόχοι .

Συνολικά, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις οιασδήποτε σειράς υποβαθμισμένων στόχων θα είναι χειρότερες από αυτές των τρεχόντων, για το 2015, στόχων. Η οδηγία ELV ενθάρρυνε τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της επεξεργασίας των ELV, πλην όμως δεν έχει ακόμη γενικευθεί η χρήση νέων τεχνικών σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά ανακύκλωσης. Η συνεχής ανάπτυξη τεχνολογιών επεξεργασίας για την ανακύκλωση ορισμένων τύπων πλαστικών θα απέφερε ουσιαστικά περιβαλλοντικά οφέλη από την ανακύκλωση των εν λόγω πλαστικών. Είναι ακόμη αναγκαία η περαιτέρω υποστήριξη της τεχνολογικής ανάπτυξης ούτως ώστε να ξεπεραστούν εμπορικές αποτυχίες, ενώ η αλλαγή των μέσων ή η χαλάρωση των στόχων της οδηγίας ELV προβλέπεται να επιβραδύνει ή και να ανακόψει την εξέλιξη αυτή, υποσκάπτοντας, ταυτοχρόνως, την φερεγγυότητα του σχεδιασμού.

Οικονομικές επιπτώσεις των στόχων

Οι ενδεχόμενες οικονομικές επιπτώσεις των διαφόρων στόχων θα εξαρτηθούν από την τεχνολογική ωρίμανση το 2015. Με τους τρέχοντες στόχους, και με βάση το καλύτερο δυνατό σενάριο, η καθαρή προστιθέμενη αξία από την επεξεργασία ενός μέσου ELV υπολογίζεται μεταξύ 120 € και 90 €, με μέγιστη συνολική αξία της διαδικασίας επεξεργασίας των ELV για τον υπολογιζόμενο αριθμό ELV 1,6 δισεκατ. € ετησίως για το 2015. Ελλείψει οιασδήποτε τεχνολογικής προόδου, το οικονομικό όφελος θα κυμαινόταν μεταξύ 55 € και 80 € ανά ELV.

Η μέγιστη απώλεια οικονομικού οφέλους στη διαδικασία επεξεργασίας των ELV από την κατά 5% χαλάρωση του στόχου ανακύκλωσης 85% θα ήταν της τάξεως του 1,1 δισεκατ. € ετησίως.

Ένας στόχος ανάκτησης κατώτερος από τον τρέχοντα στόχο του 95% θα έχει επιπτώσεις στο οικονομικό κόστος μόνο εφόσον οι τιμές υγειονομικής ταφής του 2015 είναι κάτω του φάσματος των 80 €-100 € ανά τόννο. Σε διαφορετική περίπτωση, η τυχόν χαλάρωση του στόχου ανάκτησης δεν θα επέφερε μεταβολή του κόστους επεξεργασίας.

Συνολικά, η επεξεργασία ELV στο πλαίσιο των στόχων ανακύκλωσης 85% και ανάκτησης 95% παρουσιάζει σημαντικά καθαρά οικονομικά οφέλη σε σύγκριση με τους χαλαρότερους στόχους. Επιπλέον, οι αυστηρότεροι στόχοι μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη και εμπορία ήδη υφιστάμενων και νέων τεχνολογιών επεξεργασίας, με προοπτική την αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων, μέσω της διευκόλυνσης της ανακύκλωσης αυξημένων μεριδίων πλαστικών απόβλητων και την παραγωγή δευτερογενών υλικών ποιότητας σε χαμηλότερες τιμές απ'ότι τα πρωτογενή υλικά. Αυτό θα περιορίσει το ενεργειακό κόστος που καταβάλλει η οικονομία της ΕΕ (τα πλαστικά χρησιμοποιούνται για την παραγωγή καυσίμων ή ηλεκτρισμού) καθώς και τις ανάγκες σε πρώτες ύλες για την παραγωγή των πλαστικών. Ακόμη και με χαμηλά επίπεδα καινοτομίας, οι σήμερα διαθέσιμες βέλτιστες τεχνολογίες προσφέρουν πλεονεκτήματα κόστους σε σχέση με τις τρέχουσες πρακτικές.

Άλλες επιλογές που απορρίφθηκαν σε αρχικά στάδια

Ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη πρότειναν επιλογές, όπως είναι η κατάργηση του στόχου ανακύκλωσης ή η υποκατάσταση των στόχων από μια πλήρη ή μερική απαγόρευση της υγειονομικής ταφής.

Οι επιλογές αυτές δεν εξετάσθηκαν εις βάθος, δεδομένου ότι η αξιολόγηση των στόχων του 2015 που καθορίζει η οδηγία αρκούσε για να δείξει ότι η ακύρωση των στόχων ή η απαγόρευση της υγειονομικής ταφής θα μείωνε σημαντικά τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη, ιδίως λόγω της απώλειας των οικονομικών και περιβαλλοντικών οφελών της ανακύκλωσης. Επιπλέον, οι επιλογές αυτές πιθανότατα θα ξεπερνούσαν τις επιδιώξεις της οδηγίας, οδηγώντας σε μια ριζική αναθεώρησή της. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε εύκολα να υποσκάψει την τρέχουσα πρόοδο στην καινοτομία όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων.

4. Κεντρικο ζητημα

Ο κύριος μοχλός πολλαπλασιασμού των οικονομικών και περιβαλλοντικών οφελών της αυξημένης ανακύκλωσης και ανάκτησης των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους είναι η οικο-καινοτομία.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η οδηγία ELV ενθάρρυνε την τεχνολογική πρόοδο στην επεξεργασία των ELV. Ωστόσο, οι νέες τεχνικές επεξεργασίας των αποβλήτων δεν έχουν ακόμη τύχει ικανοποιητικής εμπορίας στην ευρωπαϊκή αγορά ανακύκλωσης. Η καινοτομία στην ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών για την επεξεργασία των υπολειμμάτων του κατατεμαχισμού παρεμποδίζεται από σειρά δυσλειτουργιών της αγοράς, ορισμένες από τις οποίες αφορούν το σύνολο της βιομηχανικής καινοτομίας, ενώ άλλες την οικο-καινοτομία, και άλλες, ειδικότερα, τις αγορές των προϊόντων του κατατεμαχισμού και των προϊόντων ανακύκλωσης των πλαστικών, με τον πρόσθετο παράγοντα επιβάρυνσης που συνιστά η αβεβαιότητα για τους μελλοντικούς στόχους όσον αφορά τα ELV.

Η διατήρηση των στόχων που καθορίζει η οδηγία για το έτος 2015 θα μπορούσε να αντισταθμίσει ορισμένες από τις δυσλειτουργίες αυτές της αγοράς και να αποφέρει αρκετά σημαντικά οφέλη στην περιβαλλοντική και οικονομική σφαίρα. Το επίπεδο των στόχων θα καθορίσει τους ρυθμούς της τεχνολογικής προόδου στον τομέα επεξεργασίας των ELV. Δεδομένου ότι ο στόχος ανακύκλωσης 85% θα δημιουργούσε ορισμένες αγορές για τις προηγμένες τεχνολογίες ανακύκλωσης των προϊόντων του κατατεμαχισμού και των πολυμερών, θα αναβάθμιζε σημαντικά τις επενδύσεις Ε&Α σε νέες τεχνολογίες. Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι μέχρι το 2015, μεσολαβούν επτά έτη για την εμπορία και περαιτέρω Ε&Α, καθώς και δύο επιπλέον έτη για την εμπορική εδραίωση των τεχνολογιών.

Πιθανότατα οι επενδύσεις στην Ε&Α θα έχουν ως αποτέλεσμα την περαιτέρω εμπορική ανάπτυξη των υφιστάμενων ή των υπό εξέλιξη νέων τεχνολογιών επεξεργασίας. Ακόμη και χωρίς περαιτέρω τεχνολογική ανάπτυξη, οι στόχοι της ανακύκλωσης 85% και ανάκτησης 95% αναμένεται να προωθήσουν την διάχυση των ήδη υφιστάμενων αποδοτικότερων τεχνολογιών.

Η τόνωση της Ε&Α στον τομέα της επεξεργασίας των αποβλήτων μπορεί να καταστήσει την ΕΕ πρωτοπόρο σε παγκόσμιο επίπεδο, σε μια τεχνολογική αγορά μεγάλων δυνατοτήτων και να ενισχύσει τη θέση της ως εξαγωγέα τεχνολογίας. Οι πόροι από τα απόβλητα ELV αυξάνονται παγκοσμίως και πολλές χώρες αναπτύσσουν πολιτικές ανακύκλωσης των ELV. Επιπλέον, οι ίδιες τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επεξεργασία άλλων κατηγοριών αποβλήτων, όπως είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα. Τεχνολογίες που προσφέρουν, σε χαμηλότερες τιμές, προϊόντα από τις εν λόγω κατηγορίες αποβλήτων, τα οποία μπορούν να υποκαταστήσουν χρησιμοποιούμενα πρωτογενή υλικά, αντιπροσωπεύουν ένα ευρύτερο παγκόσμιο δυναμικό.

5. Συμπερασματα

Οι στόχοι που θέτει η οδηγία ELV για το 2015 μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη. Η ακύρωση ή η χαλάρωση των εν λόγω στόχων θα περιόριζε αμφότερους τους τύπους οφελών.

Ενώ κάθε υπολογισμός με χρονικό ορίζοντα 9 ετών συνεπάγεται, μοιραία, κάποιο βαθμό αβεβαιότητας, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι οι στόχοι 85% επαναχρησιμοποίησης/ανακύκλωσης και 95% επαναχρησιμοποίησης/ανάκτησης για το 2015 είναι βέλτιστοι, τόσο από περιβαλλοντικής, όσο και από οικονομικής πλευράς.

Οι στόχοι αυτοί πρέπει να παραμείνουν σταθεροί, προκειμένου να διασφαλιστούν οι επενδύσεις σε αποδοτικότερες - από πλευράς κόστους - τεχνολογίες επεξεργασίας αποβλήτων. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν θα προτείνει την αναθεώρηση των στόχων.

Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη το βασικό γεγονός ότι η κλίμακα του προκύπτοντος περιβαλλοντικού και οικονομικού οφέλους συνδέεται στενά με τους ρυθμούς της οικο-καινοτομίας. Είναι σημαντικό ότι, αφ' εαυτής, η άρση της αβεβαιότητας όσον αφορά τη διατήρηση των στόχων που καθορίζει η οδηγία για το 2015, θα μειώσει τη σημασία των διαπιστούμενων ατελειών της αγοράς και των εμποδίων στην οικο-καινοτομία. Προκειμένου να προωθηθεί η οικο-καινοτομία στον τομέα αυτόν και να ενθαρρυνθεί η προαγωγή και υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών, η Επιτροπή:

- θα συγχρηματοδοτήσει ερευνητικές πρωτοβουλίες με τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής και θα χρηματοδοτήσει την έρευνα ολοκλήρωσης, μέσω του επικείμενου 7ου Προγράμματος-πλαισίου·

- θα αναπτύξει έργα και πρωτοβουλίες υπό το Πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία·

- θα προωθήσει, προρρητικά, καινοτόμες τεχνολογίες για τον κατατεμαχισμό και την ανακύκλωση των πλαστικών.

Το 2009, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση στα κράτη μέλη σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τα ELV. Στην έκθεση αυτή, μεταξύ άλλων, θα εκτιμηθεί η ανάγκη αντιμετώπισης του ζητήματος της μη εναρμονισμένης εφαρμογής της οδηγίας. Ειδικότερα, θα εκτιμηθεί το κόστος εφαρμογής και η διακίνηση αγαθών μεταξύ των κρατών μελών και θα συναχθούν συμπεράσματα για τη σκοπιμότητα υπαγωγής ορισμένων διατάξεων της οδηγίας στο άρθρο 95 της Συνθήκης. Επίσης, στην έκθεση θα αξιολογηθεί η πρόοδος της οικο-καινοτομίας και θα συνεκτιμηθούν οι σχετικές εξελίξεις όπως, π.χ. το αποτέλεσμα της τρέχουσας αναθεώρησης της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα και τα αποτελέσματα του έργου CARS.

[1] Tο μέσο βάρος των οχημάτων που καλύπτονται από την οδηγία ELV αυξάνεται και τα δεδομένα ως προς το βάρος των σημερινών ELV διαφέρουν. Ένα μέσο βάρος των ELV 2015 που χρησιμοποιείται στην παρούσα έκθεση είναι 1.025 kg. Ωστόσο, για το 2019, οι σταθμισμένοι μέσοι όροι για όλους τους κατασκευαστές αυτοκινήτων δείχνουν μεγαλύτερο βάρος των ELV, δηλαδή περίπου 1.280 kg. Εάν υιοθετείτο το υψηλότερο αυτό βάρος, η κατεύθυνση του αντίκτυπου θα ήταν η ίδια, όμως η έντασή του θα ήταν μεγαλύτερη. Η διαφορά που προκύπτει από την υπόθεση εργασίας (σενάριο) όσον αφορά το βάρος περιγράφεται λεπτομερώς στην αξιολόγηση του αντίκτυπου και στα παραρτήματά της.

[2] Χρησιμοποιήθηκε ένα παράδειγμα προφυλακτήρα από PP/EPDM, που επελέγη επειδή το πολυπροπυλένιο, πιθανότατα,θα είναι το πλέον ανακυκλούμενο πολυμερές και έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις αντιπροσωπευτικές των επιπτώσεων των περισσοτέρων άλλων πολυμερών που είναι πιθανό να ανακυκλωθούν.