52006DC0319

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 22.06.2006

COM(2006) 319 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Προς έναν αειφόρο ευρωπαϊκό κλάδο του οίνου{SEC(2006) 770SEC(2006) 780}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Προς έναν αειφόρο ευρωπαϊκό κλάδο του οίνου

Ιστορικό

Η παρούσα ανακοίνωση αντιπροσωπεύει μια πρωτοβουλία της Επιτροπής, εντασσόμενη στις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) του 2003[1], 2004[2] και 2005[3], οι οποίες αφορούν όλους τους κύριους τομείς πλην του οίνου και των οπωροκηπευτικών. Η επιδείνωση του ισοζυγίου μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στον κλάδο του οίνου και οι εντεινόμενες προκλήσεις, σύμφυτες με τον ευρωπαϊκό και διεθνή χαρακτήρα της αγοράς του οίνου, απαιτούν τη μεταρρύθμιση του κλάδου. Οι κοινοτικές πολιτικές για αειφόρο ανάπτυξη – συμφωνήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Göteborg[4] – για μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα – επιδιώκεται στην ανανεωμένη στρατηγική της Λισσαβόνας[5] – και για απλούστευση και βελτίωση της νομοθεσίας για την ΚΓΠ[6] επίσης προτρέπουν για μεταρρύθμιση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στην παραγωγή, την κατανάλωση, την εξαγωγή και την εισαγωγή οίνων. Όσον αφορά την ποιότητα, η φήμη της αναγνωρίζεται παγκοσμίως. Αποκτήθηκε χάρη στη μακραίωνη παράδοση παραγωγής οίνων ποιότητας, έτσι ώστε οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο προμηθεύονται προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας. Επιπλέον, χάρη στην οινοποιία, αναβαθμίζονται τα τοπία και χρησιμοποιούνται επωφελώς τα εδάφη που ειδάλλως θα είχαν πιθανώς εγκαταλειφθεί – δύο στοιχεία που συνιστούν περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, εφόσον η παραγωγή σέβεται το περιβάλλον.

Ο κλάδος του οίνου στην ΕΕ αποτελεί οικονομική δραστηριότητα ζωτικής σημασίας, ιδίως όσον αφορά την απασχόληση και τα έσοδα από εξαγωγές. Με περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν 3,4 εκατομμύρια εκτάρια (2% των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ των 25), η οινοπαραγωγή αντιπροσώπευε το 5,4% του γεωργικού εισοδήματος το 2004. Η οινοπαραγωγή αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της αξίας της γεωργικής παραγωγής σε Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, Πορτογαλία, Λουξεμβούργο και Σλοβενία, και ελαφρώς μικρότερο ποσοστό στην Ισπανία.

Με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1493/1999 του Συμβουλίου για την κοινή οργάνωση της αγοράς οίνου (ΚΟΑ οίνου) θεσπίστηκε ένα πολύπλοκο κοινοτικό καθεστώς, ιδίως όσον αφορά το δυναμικό παραγωγής, τους μηχανισμούς της αγοράς, τις οινολογικές πρακτικές, την ταξινόμηση των οίνων, την επισήμανση και την εμπορία. Τα επιπρόσθετα στρώματα κανονιστικών ρυθμίσεων σε εθνικό και σε περιφερειακό επίπεδο συντελούν στην έλλειψη σαφήνειας. Το στοιχείο αυτό είναι απότοκο της επικουρικότητας, όμως η απλούστευση και η διαφάνεια αποτελούν επίσης θεμιτούς στόχους.

Πολλά συστήματα στήριξης έχουν παραμείνει αναλλοίωτα για πολλά έτη, όπως και το ύψος της ενίσχυσης που προσφέρουν. Όλα τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό πρέπει να αναθεωρηθούν, ιδίως λόγω της αυξανόμενης τάσης για χρήση της απόσταξης κρίσης, όχι μόνο για τους επιτραπέζιους οίνους αλλά και για τους «οίνους ποιότητας» που παράγονται σε καθορισμένες περιοχές (οίνοι v.q.p.r.d.). Η απόσταξη κρίσης, η οποία στο παρελθόν εφαρμοζόταν κατ'εξαίρεση, μετατρέπεται σε πάγια τακτική, καθώς εφαρμόστηκε τρεις φορές την τελευταία πενταετία. Ζητήθηκε από πολλά κράτη μέλη κατά την αμπελουργική περίοδο 2005/06, παρά την μείωση της παραγωγής κατά 11%, για σημαντικές ποσότητες επιτραπέζιου οίνου και «οίνου ποιότητας». Πρέπει επομένως να εξασφαλιστεί ότι η μελλοντική πολιτική θα είναι αποτελεσματική ως προς το κόστος και ότι οι οικονομικοί πόροι δεν θα δαπανώνται άσκοπα. Επιπλέον, από την άποψη της δημόσιας υγείας, έχουν διατυπωθεί ανησυχίες ότι οι επιδοτήσεις για την απόσταξη εδώδιμης αλκοόλης μειώνουν τεχνητά την τιμή των αλκοολούχων ποτών υψηλού αλκοολικού βαθμού.

Διενεργήθηκε εκτίμηση αντίκτυπου σχετικά με εναλλακτικές επιλογές για μια νέα κοινοτική πολιτική για τον κλάδο του οίνου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συνέργεια με τις άλλες κοινοτικές πολιτικές. Η εκτίμηση αυτή, στην οποία συνεισέφεραν όλες οι συναρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής, συνυποβάλλεται με την παρούσα ανακοίνωση.

Η Επιτροπή δρομολόγησε δημόσια συζήτηση για την μελλοντική πολιτική διοργανώνοντας ένα Σεμινάριο για τον Οίνο με συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, στις 16 Φεβρουαρίου 2006. Η σχετική με το σεμινάριο τεκμηρίωση είναι διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[7] Τα πιθανά σενάρια της μεταρρύθμισης συζητήθηκαν επίσης στη συμβουλευτική επιτροπή οίνου. Επιπλέον, διοργανώθηκαν πολλές διμερείς συσκέψεις με ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων.

Σημερινή κατάσταση και μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για την αγορά του οίνου

Από το 1975/76, το ευρωπαϊκό πρόβλημα της υπερπαραγωγής αντιμετωπίστηκε με την πολιτική του περιορισμού του δυναμικού παραγωγής και της ενθάρρυνσης της οριστικής εγκατάλειψης περιοχών παραγωγής, η οποία συνέβαλε στη μείωση της παραγωγής από 4,5 εκατομμύρια εκατόλιτρα το 1976 σε 3,2 εκατομμύρια εκατόλιτρα το 2005. Ωστόσο, από το 1996, η κατ’επιλογή εφαρμογή του καθεστώτος εκρίζωσης από τα κράτη μέλη οδήγησε σε ελάττωση της εφαρμογής του στην πράξη, η οποία, σε συνδυασμό με τη χορήγηση νέων δικαιωμάτων φύτευσης, πρακτικά εξάλειψε όλα τα προηγούμενα οφέλη. Η οινοπαραγωγή[8] κατά τις πέντε τελευταίες αμπελουργικές περιόδους κυμάνθηκε μεταξύ 166 και 196 εκατομμυρίων εκατόλιτρων για την ΕΕ των 25. Το μερίδιο των οίνων v.q.p.r.d. στη συνολική οινοπαραγωγή της ΕΕ αυξήθηκε σταδιακά και σήμερα έχει σχεδόν εξισωθεί με αυτό των επιτραπέζιων οίνων.

Η κατανάλωση οίνου στην ΕΕ σημείωσε σημαντική και σταθερή πτώση τις τελευταίες δεκαετίες. Η τάση αυτή επηρέασε ιδιαίτερα τους επιτραπέζιους οίνους, ενώ η κατανάλωση οίνων v.q.p.r.d. σημειώνει αύξηση, με αποτέλεσμα τα μερίδιά τους να έχουν πλέον εξισωθεί.

Από το 1996, ο όγκος των εισαγωγών οίνου στην ΕΕ των 25 αυξάνεται με ρυθμό 10% ετησίως, φθάνοντας τα 11,8 εκατομ. εκατόλιτρα το 2005. Οι καλούμενοι οίνοι του «Νέου Κόσμου» έχουν κατακτήσει σημαντικό μερίδιο της αγοράς που προηγουμένως κατείχαν οι ευρωπαϊκοί οίνοι. Η ποσότητα των οίνων που εξήχθησαν από την Κοινότητα σημειώνει αύξηση από το 1996 αλλά με πολύ βραδύτερο ρυθμό έναντι των εισαγωγών, ανερχόμενη σε 13,2 εκατομ. εκατόλιτρα το 2005. Συνολικά, η ΕΕ παραμένει καθαρός εξαγωγέας οίνων.

Η μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη για τον κλάδο του οίνου της ΕΕ έως το 2010/2011, με την υπόθεση ότι δεν θα επέλθει καμία αλλαγή στην ΚΟΑ οίνου και με βάση τις αναμενόμενες τάσεις στην παραγωγή, στην κατανάλωση και στην εμπορική δυναμική, είναι ότι η πλεονασματική οινοπαραγωγή θα αυξηθεί σε 27 εκατομ. εκατόλιτρα (15% της παραγωγής) ή σε 15 εκατομ. εκατόλιτρα (8,4% της παραγωγής), εφόσον δεν θεωρηθούν ως πλεονασματικές οι ποσότητες που αποστάζονται με ενίσχυση στον κλάδο της εδώδιμης αλκοόλης. Το πλεόνασμα αποτελεί ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα για τους επιτραπέζιους οίνους, αλλά και για τους οίνους v.q.p.r.d. η κατάσταση έχει επίσης επιδεινωθεί. Το ισοζύγιο της ΕΕ για τον οίνο παρουσιάζεται συνοπτικά στην εκτίμηση αντίκτυπου.

Η ΚΟΑ οίνου σήμερα

Η ΚΟΑ οίνου είναι διαρθρωμένη σε μια συνεκτική αλλά πολύπλοκη δέσμη μέσων άσκησης πολιτικής. Τρία μέτρα στοχεύουν στη διαχείριση του δυναμικού παραγωγής, περιορίζοντας τα δικαιώματα φύτευσης και υποστηρίζοντας τη διαρθρωτική βελτίωση μέσω α) της οριστικής εκρίζωσης και β) προγραμμάτων αναδιάρθρωσης/μετατροπής που εστιάζουν στην προσαρμογή της ποιότητας και της ποσότητας στην καταναλωτική ζήτηση. Οι περιορισμοί των δικαιωμάτων φύτευσης, συμπεριλαμβανόμενης της απαγόρευσης νέων φυτεύσεων, ισχύουν έως την 31η Ιουλίου 2010.

Τα μέτρα για την εσωτερική αγορά περιλαμβάνουν παραδοσιακά μέτρα όπως η απόσταξη κρίσης των πλεονασμάτων οίνου και η απόσταξη πλεονασμάτων οίνου από σταφύλια διπλής χρήσης. Στόχος είναι ο περιορισμός της μείωσης των τιμών. Άλλο μέτρο είναι η υποχρεωτική απόσταξη οινολάσπης και στεμφύλων, υποπροϊόντων της οινοποιίας, για να αποφευχθεί η υπερπίεση σταφυλιών και να βελτιωθεί η ποιότητα των οίνων. Τέλος, υπάρχει η απόσταξη επιτραπέζιου οίνου προς εδώδιμη αλκοόλη για χρήση στη βιομηχανία αλκοολούχων ποτών, με στόχο τη διατήρηση ορισμένων τμημάτων του κλάδου της εδώδιμης αλκοόλης ως παραδοσιακού τρόπου διάθεσης των οίνων.

Για να αποφευχθεί η διαταραχή της αγοράς και οι επιπτώσεις της, καταβάλλεται ενίσχυση για προσωρινή ιδιωτική αποθεματοποίηση οίνου και γλεύκους σταφυλιών. Επιπλέον, χορηγείται ενίσχυση για την ενθάρρυνση της εναλλακτικής χρήσης του γλεύκους σταφυλιών, ειδικότερα για εμπλουτισμό και για χυμό σταφυλιών. Η ΚΟΑ περιλαμβάνει επίσης τους παραδοσιακούς εμπορικούς μηχανισμούς, όπως φόρους, επιστροφές και πιστοποιητικά. Έχουν επίσης συναφθεί συμφωνίες με τρίτες χώρες.

Η ΚΟΑ οίνου, αντιθέτως προς τις περισσότερες από τις άλλες ΚΟΑ, παρέχει μια πλήρη δέσμη κανόνων, οι οποίοι διέπουν τους ορισμούς, τους οίνους v.q.p.r.d. και τους επιτραπέζιους οίνους με γεωγραφική ένδειξη, τις οινολογικές πρακτικές και την επισήμανση, διασφαλίζοντας δίκαια και διαφανή πρότυπα ποιότητας για τους καταναλωτές.

Τα προβλήματα που εντοπίστηκαν στην ισχύουσα ΚΟΑ και οι μεταβαλλόμενες συνθήκες

Κατάσταση της αγοράς

- Η κατανάλωση οίνου στην ΕΕ μειώνεται κατά περίπου 750 000 εκατόλιτρα ή 0,65% ετησίως.

- Τα καταναλωτικά πρότυπα γενικά, και εκείνα που αφορούν τον οίνο ειδικότερα, αλλάζουν, όπως αλλάζει και ο τρόπος ζωής.

- Το διαρθρωτικό πλεόνασμα υπολογίζεται σε περίπου 15 εκατομ. εκατόλιτρα οίνου, ποσότητα ισοδύναμη με περίπου 8,4% της οινοπαραγωγής της ΕΕ των 27.

- Απαιτείται παρέμβαση μέσω απόσταξης για την απαλλαγή από το 15% περίπου της ετήσιας οινοπαραγωγής.

- Τα αποθέματα οίνου που υπερβαίνουν την παραγωγή ενός έτους αυξάνονται, με πολύ περιορισμένες προοπτικές διάθεσης. Το γεγονός αυτό συμπιέζει τις τιμές και τα εισοδήματα των παραγωγών.

- Οι εισαγωγές αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό από τις εξαγωγές, η διαφορά τους περιορίζεται και ενδέχεται σύντομα οι εισαγωγές να υπερβούν τις εξαγωγές. Το παγκόσμιο εμπόριο οίνου είναι ήδη ελεύθερο σε μεγάλο βαθμό, με τον εισαγωγικό δασμό της ΕΕ σε χαμηλά επίπεδα.

- Η ορμή της παραγωγής και των πωλήσεων οίνων του «Νέου Κόσμου» υπογραμμίζουν την ανάγκη να καταστούν ανταγωνιστικότεροι οι οινοπαραγωγοί της ΕΕ .

Κανονιστική ρύθμιση του δυναμικού παραγωγής

- Η απαγόρευση όσον αφορά τα δικαιώματα φύτευσης έχει περιορισμένη επιτυχία στη συγκράτηση του δυναμικού παραγωγής, λόγω της χορήγησης νέων πρόσθετων δικαιωμάτων φύτευσης και της αύξησης των αποδόσεων σε ορισμένα κράτη μέλη.

- Τα δικαιώματα φύτευσης αυξάνουν το κόστος παραγωγής και λειτουργούν ως τροχοπέδη στον εξορθολογισμό της διάρθρωσης των εκμεταλλεύσεων, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανταγωνιστικότητας.

- Οι τρίτες χώρες δεν εφαρμόζουν τέτοιους περιορισμούς φύτευσης.

- Το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και μετατροπής έχει επιτρέψει στους παραγωγούς να αναβαθμίσουν τους «οίνους ποιότητας» αλλά θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής. Ορισμένες φορές μπορεί να καλύπτει την κανονική ανανέωση, γεγονός που αντιβαίνει στον σκοπό της.

- Η χρήση του προγράμματος εκρίζωσης έχει ουσιαστικά σταματήσει από το 1996.

- Μετά από πολλά έτη, ορισμένα κράτη μέλη ακόμα δεν έχουν επιλύσει το ζήτημα ορισμένων «παράτυπων» αμπελώνων (που φυτεύτηκαν πριν την 1η Σεπτεμβρίου 1998) ή την εκρίζωση ορισμένων «παράνομων» αμπελώνων (που φυτεύτηκαν από την 1η Σεπτεμβρίου 1998 και κατόπιν). Οι εκτάσεις των οποίων απορρίφθηκε η νομιμοποίηση και οι οποίες εξετάζονται ακόμη ανέρχονται σε περίπου 68 100 εκτάρια ή περίπου 2% της συνολικής έκτασης αμπελώνων της ΕΕ των 25.

Μέτρα στήριξης της αγοράς

- Τα μέτρα στήριξης της αγοράς υπό μορφή απόσταξης δεν είναι πολύ αποτελεσματικά για την εξασφάλιση του εισοδήματος των αμπελουργών και χρησιμεύουν ως μόνιμη διέξοδος στηρίζοντας το μη εμπορεύσιμο πλεόνασμα.

- Η απόσταξη κρίσης, με σκοπό την αντιμετώπιση συγκυριακών πλεονασμάτων, χρησιμοποιείται ως διαρθρωτικό μέτρο και τώρα καλύπτει και τους «οίνους ποιότητας».

- Το καθεστώς ενισχύσεων για την ιδιωτική αποθεματοποίηση έχει μετατραπεί σε διαρθρωτική παρέμβαση. Το κόστος της αποθεματοποίησης των οίνων πρέπει να βαρύνει τον κλάδο.

Οινολογικές πρακτικές, γεωγραφικές ενδείξεις και επισήμανση

- Η δυσκαμψία των διαδικασιών έγκρισης και προσαρμογής των οινολογικών πρακτικών παρεμποδίζει την ανταγωνιστικότητα.

- Οι κανονισμοί της ΕΕ είναι εξαιρετικά πολύπλοκοι, ιδίως όσον αφορά τους ορισμούς, τις οινολογικές πρακτικές και την ταξινόμηση, δηλ. τον χαρακτηρισμό των οίνων ως οίνων v.q.p.r.d., επιτραπέζιων οίνων με γεωγραφική ένδειξη και επιτραπέζιων οίνων (χωρίς γεωγραφική ένδειξη).

- Όσον αφορά τους οίνους v.q.p.r.d., δεν υφίσταται η έννοια «ποιότητα» σε διεθνές επίπεδο, στη δε κοινοτική νομοθεσία δεν υπάρχει καμία αναφορά στην έννοια «γεωγραφική ένδειξη», όπως αυτή ορίζεται στη συμφωνία του ΠΟΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (συμφωνία TRIPs του ΠΟΕ). Εκτός αυτού, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει σημειωθεί αύξηση του αριθμού των οίνων v.q.p.r.d. και των επιτραπέζιων οίνων με γεωγραφική ένδειξη, η οποία προκαλεί σύγχυση στους καταναλωτές, αποδυναμώνει την κοινοτική πολιτική για τις γεωγραφικές ενδείξεις στην ΕΕ και στο εξωτερικό και συντελεί στη φθίνουσα πορεία της κατάστασης της αγοράς.

- Σχετικά με την επισήμανση:

- δημιουργείται σύγχυση στους καταναλωτές από τις ετικέτες των οίνων οι οποίες είναι αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου νομικού συστήματος, αποτελούμενου από μίγμα νομικών μέσων τα οποία αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τις διάφορες κατηγορίες οίνων και ορισμένα χαρακτηριστικά αναλόγως του προϊόντος·

- ορισμένοι δύσκαμπτοι κανόνες επισήμανσης παρακωλύουν την εμπορική προώθηση των ευρωπαϊκών οίνων. Ένα σημαντικό μειονέκτημα είναι ότι απαγορεύεται η αναγραφή του έτους συγκομιδής και της ποικιλίας αμπέλου στην ετικέτα των επιτραπέζιων οίνων χωρίς γεωγραφική ένδειξη·

- οι τρίτες χώρες επικρίνουν τακτικά την ευρωπαϊκή πολιτική επισήμανσης όσον αφορά την ονομασία πώλησης (όπως οίνος v.q.p.r.d., επιτραπέζιος οίνος με γεωγραφική ένδειξη και επιτραπέζιος οίνος), τη χρήση των προαιρετικών ενδείξεων, την κατοχύρωση των σχημάτων φιαλών και την πολιτική σχετικά με τους παραδοσιακούς όρους. Σε σχέση με το ζήτημα αυτό, η αναθεώρηση των κανόνων επισήμανσης πρέπει να λάβει υπόψη τον αντίκτυπό τους στις εισαγωγές από τρίτες χώρες και στις διεθνείς υποχρεώσεις της ΕΚ.

- Οι ανεξάρτητοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η ελευθέρωση, με ενδεδειγμένο τρόπο, των οινολογικών πρακτικών, σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Οργανισμού Οίνου και Αμπέλου (OIV), και η επισήμανση με φιλικότερο για τους καταναλωτές τρόπο θα επέτρεπαν στους οινοπαραγωγούς της ΕΕ να επεκτείνουν τις δυνατότητες διάθεσης και να βελτιώσουν την προώθηση των προϊόντων τους, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους και τη μείωση της διαρθρωτικής έλλειψης ισορροπίας.

Υγεία και τρόπος ζωής

Τα τελευταία χρόνια έχουν ενταθεί οι ανησυχίες σχετικά με την αυξανόμενη τάση της νεολαίας να καταναλώνει οινοπνευματώδη, συμπεριφορά υψηλού κινδύνου. Εντούτοις, φαίνεται να υπάρχουν ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία μεταξύ των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Πρέπει να δίνονται πληροφορίες για τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη από τη μέτρια και υπεύθυνη κατανάλωση οίνου καθώς και για τις επιβλαβείς επιπτώσεις της κατανάλωσης οινοπνευματωδών σε όλους τους ενδιαφερομένους. Η κοινοτική πολιτική πρέπει να αντανακλά αυτές τις πτυχές.

Στόχοι για μια νέα πολιτική οίνου της ΕΕ

Με βάση αυτά τα δεδομένα, το μελλοντικό καθεστώς πρέπει να εξασφαλίζει την βιωσιμότητα για τους οινοπαραγωγούς, την ομαλή ενσωμάτωση της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας και τον πλήρη σεβασμό των διεθνών υποχρεώσεων της Ευρώπης. Ο κλάδος του οίνου της ΕΕ παράγει τα καλύτερα κρασιά στον κόσμο και διαθέτει μεγάλο δυναμικό που πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας. Η πολιτική πρέπει επίσης να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες συνθήκες προκειμένου:

- να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των οινοπαραγωγών της ΕΕ· να ενισχυθεί η φήμη των οίνων ποιότητας της ΕΕ ως των καλύτερων στον κόσμο· να ανακτηθούν παλιές αγορές και να κατακτηθούν νέες, στην ΕΕ και παγκοσμίως·

- να θεσπιστεί ένα καθεστώς για τον οίνο με σαφείς, απλούς και αποτελεσματικούς κανόνες, που να εξασφαλίζουν την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης·

- να θεσπιστεί ένα καθεστώς για τον οίνο το οποίο να διαφυλάσσει τις καλύτερες παραδόσεις της ευρωπαϊκής οινοπαραγωγής, να ενισχύει τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό ιστό πολλών αγροτικών περιοχών και να εξασφαλίζει ότι το σύνολο της παραγωγής σέβεται το περιβάλλον.

Η νέα πολιτική οίνου της ΕΕ πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τις αυξημένες ανησυχίες της κοινωνίας σε θέματα υγείας και προστασίας των καταναλωτών.

Εναλλακτικές επιλογές που εξετάστηκαν στην εκτίμηση του αντίκτυπου οι οποίες δεν αποτελούν κατάλληλη λύση

Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση του κλάδου και τους πολιτικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν, η Επιτροπή εξέτασε τέσσερις εναλλακτικές επιλογές για τη μεταρρύθμιση της ΚΟΑ οίνου. Τρεις από αυτές τις επιλογές – διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης, μεταρρύθμιση της ΚΟΑ οίνου ανάλογη με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ και πλήρης απορρύθμιση – δεν αποτελούν κατάλληλες απαντήσεις στα προβλήματα, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κλάδου του οίνου.

Καμία αλλαγή, μόνο μερικές περιορισμένες προσαρμογές

Λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η σημερινή ΚΟΑ οίνου όσον αφορά:

- την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας της αγοράς,

- την ορθή εφαρμογή των κανόνων σε ορισμένα κράτη μέλη, ιδίως όσον αφορά τους περιορισμούς φύτευσης, και

- την προσαρμογή στο πλαίσιο της μεταρρυθμισμένης ΚΓΠ,

η εφαρμογή αλλαγών καθαρά διακοσμητικού χαρακτήρα δεν θα ήταν οικονομικά ή πολιτικά βιώσιμη.

Στο πλαίσιο της ισχύουσας ΚΟΑ δεν έχουν εξαλειφθεί τα πλεονάσματα ούτε έχει δοθεί απάντηση σε άλλα προβλήματα, ιδίως στην απώλεια ανταγωνιστικότητας, όπως γίνεται φανερό από τις αιτήσεις για απόσταξη κρίσης και από το αυξανόμενο μερίδιο των οίνων τρίτων χωρών στις ευρωπαϊκές αγορές. Η μεγάλη πλειοψηφία των ενδιαφερομένων συμφωνούν ότι απαιτούνται ουσιαστικές αλλαγές.

Μεταρρύθμιση ανάλογη με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ

Η κύρια καινοτομία της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ είναι η αποσύνδεση των άμεσων ενισχύσεων από τον τύπο παραγωγής και η καθιέρωση του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης. Σημαντικά πλεονεκτήματά της είναι η ευελιξία στην επιλογή καλλιεργειών, ο προσανατολισμός προς τις ανάγκες της αγοράς και η συμβατότητα με τις απαιτήσεις του ΠΟΕ λόγω ταξινόμησης των μέτρων στην «πράσινη δέσμη». Μια πιθανή κατεύθυνση της μεταρρύθμισης θα ήταν να μεταφερθεί το σύνολο ή τμήμα του προβλεπόμενου προϋπολογισμού για την ΚΟΑ οίνου σε άμεσες ενισχύσεις των αμπελώνων, οι οποίες θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης. Επιπρόσθετα πλεονεκτήματα θα ήταν η σημαντική απλούστευση και η εφαρμογή της πολλαπλής συμμόρφωσης για όλους τους αμπελουργούς. Εντούτοις, σε αντίθεση με άλλους κλάδους, δεν θα υπήρχε κανένας προφανής δίκαιος τρόπος κατανομής των «δικαιωμάτων» που απορρέουν από το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης.

Βάσει του διαθέσιμου προϋπολογισμού, το ποσό που θα μπορούσε να χορηγηθεί για την αποσυνδεδεμένη ενίσχυση θα ήταν ελάχιστο για τις μόνιμες καλλιέργειες και πιθανώς, για πολλούς αμπελουργούς, δεν θα αντιστάθμιζε την απώλεια από την κατάργηση της στήριξης της αγοράς.

Η κατάργηση αυτή, συνοδευόμενη από την αποσυνδεδεμένη στήριξη του εισοδήματος, μεταθέτει πλήρως στους παραγωγούς την ευθύνη για την προσαρμογή στις αλλαγές της κατάστασης της αγοράς. Εάν, συνεπώς, το σύστημα εφαρμοστεί χωρίς περαιτέρω μέτρα, αναμένεται να επιτευχθεί εξισορρόπηση της αγοράς, αλλά μόνο μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, και πιθανώς μόνο αφού διέλθει ο κλάδος σοβαρή κρίση, η οποία θα έχει οδηγήσει σε διαδικασία μαζικής προσαρμογής.

Απορρύθμιση της αγοράς του οίνου

Η επιλογή της πλήρους απορρύθμισης συνεπάγεται την κατάργηση όλων των πολιτικών μέσων διαχείρισης του δυναμικού παραγωγής και της αγοράς. Η κατάργηση θα αφορά μέσα όπως η απαγόρευση νέων φυτεύσεων και η εκρίζωση, η πολιτική αναδιάρθρωσης και μετατροπής, καθώς και όλα τα μέτρα στήριξης της αγοράς, με αποτέλεσμα την πλήρη απελευθέρωση του κλάδου. Τα σχετικά κονδύλια θα καταργηθούν ή θα μεταφερθούν στον δεύτερο πυλώνα, ο οποίος αφορά γενικά την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης.

Η σκληρή προσαρμογή την οποία συνεπάγεται η άμεση εφαρμογή της πολιτικής αυτής και η έλλειψη συνοδευτικών διαρθρωτικών μέτρων θα προκαλούσε βραχυπρόθεσμα σοβαρές αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στις σχετικές περιοχές.

Ριζική μεταρρύθμιση της ΚΟΑ οίνου

Αναγνωρίζοντας τα προβλήματα και το δυναμικό του κλάδου, καθώς και τις ιδιαιτερότητές του, και μετά την εμπεριστατωμένη ανάλυση που διενεργήθηκε κατά την εκτίμηση αντίκτυπου, υπάρχει ανάγκη να διατηρηθεί χωριστή ΚΟΑ για τον οίνο, η οποία αναμφίβολα χρειάζεται ριζική μεταρρύθμιση.

Το ζητούμενο είναι να προσαρμοστεί το κανονιστικό πλαίσιο και η διάρθρωση της παραγωγής ώστε να καταστεί βιώσιμος και ανταγωνιστικός ο ευρωπαϊκός κλάδος του οίνου, με μακροπρόθεσμες προοπτικές, εξασφαλίζοντας συγχρόνως τη χρήση των δημοσιονομικών μέσων με τον αποδοτικότερο οικονομικά τρόπο.

Η Επιτροπή θεωρεί αυτήν την επιλογή ως τον καταλληλότερο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων. Προσδιορίστηκαν δύο παραλλαγές. Η πρώτη θα ανταποκρινόταν ταχύτερα στις παρούσες δυσκολίες αλλά απαιτεί ταχεία και επίπονη προσαρμογή του κλάδου. Με τη δεύτερη θα επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά με σταδιακή καθιέρωση, η οποία θα καταστήσει δυνατή την ομαλότερη προσαρμογή της αγροτικής οικονομίας και του κοινωνικού ιστού.

Ριζική μεταρρύθμι ση της ΚΟΑ οίνου – παραλλαγή Α - «ενός σταδίου»

Κατάργηση των δικαιωμάτων φύτευσης και του προγράμματος εκρίζωσης

Το σύστημα των περιορισμών στα δικαιώματα φύτευσης είτε θα αφεθεί να λήξει την 1η Αυγούστου 2010, είτε θα καταργηθεί αμέσως. Εντούτοις, οι κανόνες σχετικά με την πρόσβαση στις γεωγραφικές ενδείξεις θα περιόριζε εκ των πραγμάτων τον αριθμό εκταρίων.

Προβλέπεται να καταργηθεί ταυτοχρόνως το ισχύον καθεστώς εκρίζωσης.

Κάθε εκτάριο αμπελώνα που εκριζώνεται με έξοδα του αμπελουργού θα συμπεριλαμβάνεται στις επιλέξιμες εκτάσεις βάσει του καθεστώτος ενιαίας ενίσχυσης.

Ριζική μεταρρύθμιση της ΚΟΑ οίνου – παραλλαγή Β - «δύο σταδίων»

Αυτή η προσέγγιση είναι ανάλογη με αυτήν που επελέγη για τον τομέα της ζάχαρης – στην πρώτη φάση αποκαθίσταται η ισορροπία της αγοράς και στη δεύτερη φάση βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανόμενης της κατάργησης των δικαιωμάτων φύτευσης. Το κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα της παραλλαγής Β είναι η διαρθρωτική προσαρμογή, δηλ. η προσωρινή επανενεργοποίηση του καθεστώτος εκρίζωσης. Το σύστημα των περιορισμών στα δικαιώματα φύτευσης προβλέπεται να παραταθεί έως το 2013, οπότε θα λήξει. Οι λιγότερο ανταγωνιστικοί οινοπαραγωγοί θα έχουν ένα ισχυρό κίνητρο για να πωλήσουν τα δικαιώματα φύτευσης που διαθέτουν. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι ανταγωνιστικοί παραγωγοί αναμένεται ότι θα επικεντρωθούν περισσότερο στην ανταγωνιστικότητα της επιχείρησής τους, δεδομένου ότι το κόστος των δικαιωμάτων φύτευσης δεν θα παρεμποδίζει την επέκτασή τους. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα από την κατάργηση θα προκύψει μείωση του πάγιου κόστους παραγωγής.

Η πριμοδότηση εκρίζωσης θα καθοριστεί σε ελκυστικό επίπεδο. Για να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή από το πρώτο έτος, η πριμοδότηση θα ελαττώνεται σταδιακά κατά την εναπομένουσα περίοδο ισχύος των δικαιωμάτων φύτευσης. Στόχος είναι η εκρίζωση 400 000 εκταρίων στην ΕΕ εντός πενταετίας, με μέγιστη συνολική ενίσχυση περίπου 2 400 εκατομ. ευρώ.

Οι αμπελουργοί πρέπει να είναι ελεύθεροι να επιλέγουν εάν θα προβούν σε εκρίζωση ή όχι.

Η γεωργική έκταση που χρησίμευε προηγουμένως για την αμπελοκαλλιέργεια, μετά την εκρίζωση, θα μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιλέξιμη έκταση στο πλαίσιο του καθεστώτος άμεσων ενισχύσεων και να χορηγηθεί γι’αυτήν η μέση περιφερειακή αποσυνδεδεμένη άμεση ενίσχυση.

Στο εθνικό κονδύλι του κράτους μέλους θα μπορούσε να προστεθεί ένα ποσό ανά εκτάριο εκριζωθείσας έκτασης.

Η καταβολή της πριμοδότησης εκρίζωσης θα εξαρτάται από την τήρηση ελάχιστων περιβαλλοντικών απαιτήσεων προκειμένου να αποφευχθεί η υποβάθμιση του εδάφους.

Κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των παραλλαγών Α και Β

Και οι δύο παραλλαγές περιέχουν κοινά μέτρα όπως:

Κατάργηση των μέτρων διαχείρισης της αγοράς και θέσπιση περισσότερο προορατικών μέτρων

Θα καταργηθούν από την πρώτη στιγμή τα μέσα διαχείρισης της αγοράς, δηλαδή:

- η υποστήριξη της απόσταξης υποπροϊόντων,

- η απόσταξη εδώδιμης αλκοόλης και η απόσταξη σταφυλιών διπλής χρήσης,

- η υποστήριξη της ιδιωτικής αποθεματοποίησης,

- η ενίσχυση για τα γλεύκη που προορίζονται για εμπλουτισμό και παρασκευή χυμού σταφυλιών.

Το μέτρο απόσταξης κρίσης προβλέπεται να καταργηθεί, ή να αντικατασταθεί από εναλλακτικό μηχανισμό ασφαλείας, χρησιμοποιώντας το εθνικό κονδύλι.

Εθνικό κονδύλι

Θα τεθεί στη διάθεση κάθε οινοπαραγωγού κράτους μέλους ένα δημοσιονομικό κονδύλι, υπολογιζόμενο σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια, το οποίο θα δίδει τη δυνατότητα στο κράτος μέλος να χρηματοδοτεί τα μέτρα που προτιμάει, από δεδομένο κατάλογο επιλογών. Με την παραλλαγή Α, θα υπάρχουν ωστόσο διαθέσιμοι περισσότεροι πόροι στην αρχή, διότι δεν θα υπάρχουν δαπάνες για εκρίζωση.

Αυτό το κονδύλι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τα κράτη μέλη, παραδείγματος χάριν, για ορισμένα μέτρα διαχείρισης κρίσεων, όπως ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, εξασφάλιση βασικής κάλυψης έναντι κρίσεων εισοδήματος, διοικητικά έξοδα για σύσταση κλαδικού ταμείου αλληλοβοηθείας[9], και μέτρα όπως η συγκομιδή με οικολογικό τρόπο. Για να χρησιμοποιηθεί θα πρέπει να τηρούνται ορισμένοι κοινοί κανόνες (συμπεριλαμβανόμενων των ελάχιστων περιβαλλοντικών απαιτήσεων), ώστε να αποφεύγεται στρέβλωση του ανταγωνισμού, και θα πρέπει να εγκρίνεται το ειδικό εθνικό πρόγραμμα από την Επιτροπή.

Το καθεστώς αναδιάρθρωσης/μετατροπής των αμπελώνων θα διατηρηθεί στο πλαίσιο του εθνικού κονδυλίου.

Αγροτική ανάπτυξη (RD)

Πολλά μέτρα θα μπορούν να εντάσσονται στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης που εγκρίνονται τα κράτη μέλη. Η στήριξη για πρόωρη συνταξιοδότηση και γεωργο-περιβαλλοντικά μέτρα θα είναι ενδεχομένως πολύ ενθαρρυντική και επωφελής για τους αμπελουργούς. Οι κάτοχοι εκμετάλλευσης που αποφασίζουν να σταματήσουν οριστικά κάθε εμπορική γεωργική δραστηριότητα, με σκοπό να μεταφέρουν την εκμετάλλευσή τους σε άλλους, θα μπορούν να λάβουν μέγιστο ποσό 18 000 ευρώ ετησίως και μέγιστο συνολικό ποσό 180.000 για μέγιστο συνολικό διάστημα δεκαπέντε ετών. Τα γεωργο-περιβαλλοντικά μέτρα για την κάλυψη πρόσθετων δαπανών και διαφυγόντος εισοδήματος, λόγω δημιουργίας και διατήρησης τοπίων αμπελώνων ή τοπίων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, μπορούν να ανέλθουν σε μέγιστο ποσό 900 ευρώ/εκτάριο για περίοδο από πέντε έως επτά ετών. Δεδομένου ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία προγραμματισμού για το σκέλος «αγροτική ανάπτυξη» 2007–2013, και προκειμένου να ενθαρρυνθούν αυτά τα μέτρα, θα χρειαστεί μεταφορά πόρων μεταξύ τίτλων του προϋπολογισμού (από τον τίτλο «αγορά και άμεσες ενισχύσεις» στον τίτλο «αγροτική ανάπτυξη»), οι οποίοι θα προορίζονται για τις οινοπαραγωγούς περιοχές, αντίστοιχα με όσα εφαρμόστηκαν στους κλάδους του καπνού και του βαμβακιού. Προγράμματα ανάπτυξης αυτού του είδους θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική ευημερία των ενδιαφερομένων του κλάδου του οίνου στο μέλλον και στη διατήρηση του περιβάλλοντος στις οινοπαραγωγούς περιοχές.

Πολιτική ποιότητας / γεωγραφικές ενδείξεις

Η πολιτική ποιότητας θα γίνει σαφέστερη, απλούστερη, διαφανέστερη, και άρα αποτελεσματικότερη, με:

α) ουσιαστική αναθεώρηση του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου, ώστε η πολιτική ποιότητας της ΕΚ να συμμορφωθεί καλύτερα με τους διεθνείς κανόνες. Ειδικότερα πρέπει να ευθυγραμμιστεί σαφώς με τις διατάξεις της συμφωνίας TRIPs. Επιπλέον, η πολιτική ποιότητας για τον οίνο, ενταγμένη στην ΚΟΑ, θα αποκτήσει συνοχή με την οριζόντια πολιτική ποιότητας (που αφορά τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) και τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ)). Η Επιτροπή προτείνει να καθιερωθούν δύο κατηγορίες οίνων: οίνοι που δεν φέρουν γεωγραφική ένδειξη και οίνοι που φέρουν γεωγραφική ένδειξη. Οι οίνοι που φέρουν γεωγραφική ένδειξη θα υποδιαιρούνται σε οίνους που φέρουν ΠΓΕ και σε οίνους που φέρουν ΠΟΠ. Θα χρειαστεί να θεσπιστεί διαδικασία ταξινόμησης και προστασίας των γεωγραφικών ενδείξεων (ΓΕ) ·

β) η έννοια των οίνων ποιότητας της ΕΕ βασίζεται στην προσέγγιση της γεωγραφικής προέλευσης (οίνος ποιότητας που έχει παραχθεί εντός καθορισμένης περιοχής). Η ΕΕ επιθυμεί να εδραιώσει, να προσαρμόσει, να προωθήσει και να ενισχύσει αυτήν την έννοια παγκοσμίως·

γ) επέκταση του ρόλου των κλαδικών οργανώσεων προκειμένου να είναι σε θέση να ελέγχουν και να διαχειρίζονται την ποιότητα των οίνων που παράγονται στις περιοχές τους. Τα μέσα ελέγχου πρέπει επίσης να ενισχυθούν, ιδίως για την παραγωγή οίνων από εκλεκτές ποικιλίες («vin de cépage»).

Οινολογικές πρακτικές

Η Επιτροπή θα προτείνει, σχετικά με τις οινολογικές πρακτικές:

- τη μεταβίβαση από το Συμβούλιο στην Επιτροπή της ευθύνης για την έγκριση νέων οινολογικών πρακτικών ή την τροποποίηση αυτών που ήδη εφαρμόζονται, συμπεριλαμβανόμενης της ενσωμάτωσης του κοινοτικού κεκτημένου·

- την αναγνώριση των οινολογικών πρακτικών που αποδέχεται ο OIV και την επιλεκτική έγκριση, σε επίπεδο Επιτροπής, της ενσωμάτωσής τους σε κανονισμό της Επιτροπής·

- την έγκριση της χρήσης στην ΕΕ των οινολογικών πρακτικών που έχουν ήδη συμφωνηθεί διεθνώς για την παρασκευή των οίνων προς εξαγωγή σε συγκεκριμένους προορισμούς·

- την απαλοιφή της προδιαγραφής για τον ελάχιστο φυσικό αλκοολικό βαθμό των οίνων, που καθίσταται περιττή λόγω του προτεινόμενου περιορισμού του εμπλουτισμού, αφού άλλωστε προβλέπεται από τη νομοθεσία ο ελάχιστος αλκοολικός βαθμός κατ’όγκο για τους οίνους που διατίθενται στην αγορά·

- τη διασφάλιση ενός ελάχιστου αποδεκτού επιπέδου περιβαλλοντικής φροντίδας κατά τη διαδικασία παραγωγής των οίνων.

Εμπλουτισμός

Η μεταρρύθμιση του τομέα της ζάχαρης επιτείνει το πρόβλημα της χρησιμοποίησης ζάχαρης αντί γλεύκους για την αύξηση του αλκοολικού βαθμού των οίνων. Υπάρχουν τρεις δυνατότητες: να αυξηθεί η ενίσχυση για τα γλεύκη, για να αντισταθμιστεί η μείωση της τιμής της ζάχαρης· να παραμείνει το επίπεδο της ενίσχυσης αμετάβλητο, επιλογή που ενδεχομένως θα διαταράξει την ισορροπία· ή να καταργηθεί η ενίσχυση και να απαγορευτεί η χρήση ζάχαρης. Σταθμίζοντας τις επιλογές αυτές, η Επιτροπή θεωρεί ότι η τελευταία προσφέρει τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα, δεδομένου ότι θα επιτρέψει σημαντική εξοικονόμηση δημοσιονομικών πόρων και θα αυξήσει τις δυνατότητες διάθεσης των γλευκών.

Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει να μειωθεί το ανώτατο όριο του εμπλουτισμού (με γλεύκος σταφυλιών) σε 2%, εκτός από την αμπελουργική ζώνη Γ (που καλύπτει ορισμένες περιοχές της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Σλοβακίας, της Ιταλίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβενίας, της Ελλάδας, της Κύπρου, και της Μάλτας) όπου το μέγιστο όριο πρέπει να είναι 1%.

Επισήμανση

Η Επιτροπή προτείνει να απλουστευθούν οι διατάξεις για την επισήμανση, με τη δημιουργία ενιαίου νομικού πλαισίου το οποίο να καλύπτει όλες τις διαφορετικές κατηγορίες οίνων και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Το πλαίσιο θα είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες που έχουν εκφράσει οι καταναλωτές και θα είναι συνεπέστερο με την πολιτική ποιότητας των οίνων. Ειδικότερα, η πρόταση συνεπάγεται:

- μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Συμβούλιο στην Επιτροπή·

- χρήση ενιαίας νομικής ρύθμισης για όλους τους οίνους, με την ενδεδειγμένη συμπλήρωση των κανόνων της οριζόντιας οδηγίας για την επισήμανση 2000/13/ΕΚ, ούτως ώστε να ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες του κλάδου του οίνου όσον αφορά τις ανάγκες υποχρεωτικής και προαιρετικής επισήμανσης·

- βελτίωση της ευελιξίας της πολιτικής για την επισήμανση, ώστε να λαμβάνει υπόψη τις πολιτικές του ΠΟΕ, με: 1) κατάργηση της διάκρισης μεταξύ των κανόνων για την επισήμανση των οίνων που φέρουν ή που δεν φέρουν γεωγραφική ένδειξη, με κυριότερο στόχο να διευκολυνθεί η αναγραφή της ποικιλίας αμπέλου και του έτους συγκομιδής στους οίνους χωρίς γεωγραφική ένδειξη, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους οινοπαραγωγούς της ΕΕ να ανταγωνιστούν τους εξωτερικούς ανταγωνιστές τους υπό ίσους όρους, 2) διατήρηση και βελτίωση του συστήματος των παραδοσιακών ενδείξεων, 3) προσαρμογή της πολιτικής για τα εμπορικά σήματα, 4) τροποποίηση των γλωσσικών κανόνων στον κλάδο του οίνου ώστε να υπάρξει η δυνατότητα μεγαλύτερης ευελιξίας στη χρήση γλωσσών, 5) εξασφάλιση της ενημέρωσης των καταναλωτών και της προστασίας της υγείας, 6) πλήρης ενημέρωση των καταναλωτών για την προέλευση του προϊόντος, μέσω κατάλληλων κανόνων επισήμανσης που να καθιστούν δυνατή την ιχνηλασιμότητά του και 7) δυνατότητα ενημέρωσης των καταναλωτών για τις περιβαλλοντικές πτυχές των πρακτικών παραγωγής.

Προώθηση και ενημέρωση

Πολλοί ενδιαφερόμενοι, ιδίως κατά τη διάρκεια του Σεμιναρίου για τον οίνο της 16ης Φεβρουαρίου, τόνισαν την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στην εμπορική προώθηση των οίνων. Η Επιτροπή σκοπεύει να ακολουθήσει σθεναρά υπεύθυνη πολιτική προώθησης και ενημέρωσης. Πρέπει να εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες που παρέχει η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία για την υλοποίηση φιλόδοξων προγραμμάτων προώθησης εκτός των συνόρων της ΕΕ.

Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο να πραγματοποιηθούν ενημερωτικές εκστρατείες εντός της ΕΕ με θέμα την κατανάλωση οίνου με υπευθυνότητα και μέτρο.

Περιβάλλον

Η Επιτροπή σκοπεύει να μεριμνήσει ώστε η μεταρρύθμιση του καθεστώτος του οίνου να βελτιώσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποιίας. Ειδικότερα, σκοπεύει να περιλάβει ελάχιστες περιβαλλοντικές απαιτήσεις για τον κλάδο του οίνου, που να καλύπτουν τις κύριες πιέσεις που ασκούνται από τον κλάδο του οίνου (ιδίως, διάβρωση των εδαφών και ρύπανση, χρήση προϊόντων φυτοπροστασίας και διαχείριση των αποβλήτων).

ΠΟΕ

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της ριζικής μεταρρύθμισης θα είναι ότι η νέα ΚΟΑ οίνου θα καταστεί σύμφωνη με τις προδιαγραφές του ΠΟΕ. Κατά συνέπεια, θα καταργηθούν τα ισχύοντα μέτρα παρέμβασης, που στρεβλώνουν τις εμπορικές συναλλαγές («πορτοκαλί δέσμη»), και στις περιπτώσεις που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν εσωτερικά μέτρα στήριξης, θα προτιμηθούν τα μέτρα που κατατάσσονται στην «πράσινη δέσμη». Η παρούσα απαγόρευση της οινοποίησης εισαγόμενου γλεύκους και η ανάμιξη κοινοτικών οίνων με μη κοινοτικούς οίνους θα εξεταστούν υπό το ίδιο πνεύμα.

«Παράτυπες» και «παράνομες» φυτεύσεις

Ανεξάρτητα από την κατάργηση της απαγόρευσης φυτεύσεων, οι οικονομικοί φορείς και τα κράτη μέλη οφείλουν να συμμορφώνονται με την ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία σχετικά με τους καλούμενους παράτυπους και παράνομους αμπελώνες. Η συμμόρφωση με αυτούς τους κανόνες είναι καθοριστικής σημασίας για τη λειτουργία της υφιστάμενης ΚΟΑ. Εάν οι κανόνες δεν τηρούνται, η Επιτροπή θα λάβει ή θα εξακολουθήσει να λαμβάνει τα δέοντα μέτρα στο πλαίσιο των διαδικασιών εκκαθάρισης των λογαριασμών ή, εάν είναι απαραίτητο, θα κινήσει διαδικασίες παράβασης σύμφωνα με το άρθρο 226 της Συνθήκης.

Δημοσιονομικές επιπτώσεις

Οι ακριβείς εκτιμήσεις των δημοσιονομικών επιπτώσεων από τα μέτρα που περιγράφονται ανωτέρω θα πραγματοποιηθούν όταν υποβληθούν οι επίσημες νομοθετικές προτάσεις. Εντούτοις, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις δεν θα υπερβαίνουν το επίπεδο των δαπανών των τελευταίων ετών.

Τελικές παρατηρήσεις

Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι είναι αναγκαία η ριζική μεταρρύθμιση της ΚΟΑ οίνου.

Εάν εφαρμοστούν οι αλλαγές αυτές, αναμένεται να οδηγήσουν στην απλούστευση και βελτίωση της νομοθεσίας, με θετικές συνέπειες όσον αφορά τη μείωση του κόστους διαχείρισης και στατιστικής παρακολούθησης, καθώς τη διευκόλυνση της εφαρμογής και των ελέγχων, περιορίζοντας, ως εκ τούτου, τον κίνδυνο απάτης και κατάχρησης του δημοσίου χρήματος. Επιπλέον, η διαχείριση θα γίνει αποτελεσματικότερη χάρη στο υψηλότερο επίπεδο επικουρικότητας που παρέχεται στα κράτη μέλη ώστε να προσδιορίζουν τον τύπο μέτρων που ανταποκρίνονται στις δικές τους ανάγκες. Τέλος, μια μεταρρύθμιση σύμφωνα με αυτές τις κατευθύνσεις θα ενισχύσει σημαντικά τη δυνατότητα της Επιτροπής να υπερασπίζεται την πολιτική της σε όλα τα διεθνή βήματα, πράγμα το οποίο προτίθεται να πράξει δραστήρια.

Με την παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή καλεί όλους τους ενδιαφερομένους να συμμετάσχουν στην ανοικτή συζήτηση σχετικά με το μέλλον της ΚΟΑ οίνου, συνεπικουρώντας την στην εκπόνηση των προτάσεων που θα υποβάλει πριν από το τέλος του έτους.

[1] Γενική μεταρρύθμιση της ΚΓΠ.

[2] Βαμβάκι, λυκίσκος, ελαιόλαδο, καπνός.

[3] Ζάχαρη.

[4] Συμπεράσματα της Προεδρίας, 15-16 Ιουνίου 2001.

[5] COM (2005) 24 τελικό

[6] COM (2005) 509 τελικό

[7] Στη διεύθυνση http://europa.eu.int/comm/agriculture/capreform/wine/index_el.htm.

[8] Συνολική οινοπαραγωγή = οινοποιημένη παραγωγή + παραγωγή γλευκών και χυμών σταφυλιών.

[9] COM (2005) 74 τελικό.