52005PC0440

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 21.9.2005

COM(2005) 440 τελικό

2005/0185 (CNS)

Πρόταση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με το ειδικό πρόγραμμα “Συνεργασία” για την εκτέλεση του 7 ου προγράμματος πλαισίου (2007-2013) της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης

(υποβληθείσα από την Επιτροπή)

1. Πλαίσιο των προτάσεων

Οι προτάσεις που αφορούν τα πέντε ειδικά προγράμματα αποτελούν συνέχεια της πρότασης της Επιτροπής για το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο (2007-13), το οποίο εγκρίθηκε στις 6 Απριλίου 2005[1]. Η διάρθρωση που προτάθηκε περιλαμβάνει τέσσερα κύρια ειδικά προγράμματα – ‘‘Συνεργασία’’, ‘‘Ιδέες’’, ‘‘Άνθρωποι’’ και ‘‘Ικανότητες’’, καθένα εκ των οποίων αντιστοιχεί σε έναν κύριο στόχο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την έρευνα· ένα άλλο ειδικό πρόγραμμα αφορά τις άμεσες δράσεις του Κοινού Κέντρου Ερευνών. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τις προτάσεις για τους ‘‘Κανόνες συμμετοχής και διάδοσης’’ που θα εφαρμοστούν στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο.

Το πολιτικό πλαίσιο και οι στόχοι παρουσιάστηκαν στην ανακοίνωση “Οικοδομώντας τον ΕΧΕ της γνώσης στην υπηρεσία της ανάπτυξης”[2]. Για την επίτευξη των εν λόγω στόχων και για την πλήρη εφαρμογή των ειδικών προγραμμάτων απαιτείται διπλασιασμός του προϋπολογισμού, όπως προτάθηκε από την Επιτροπή.

Η έρευνα, η τεχνολογία, η εκπαίδευση και η καινοτομία αποτελούν σημαντικό μέσο δημιουργίας θέσεων απασχόλησης σε μακροπρόθεσμη και σταθερή βάση. Αποτελούν επίσης το κλειδί για την οικονομική ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα, την υγεία, την ποιότητα ζωής και το περιβάλλον. Ως εκ τούτου, το πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα, παράλληλα με τα κοινοτικά προγράμματα στους τομείς της εκπαίδευσης και της καινοτομίας, αποσκοπεί στην επίτευξη προόδου προς την κατεύθυνση της οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης. Τα ειδικά προγράμματα του 7ου προγράμματος πλαισίου αποσκοπούν να αντιμετωπίσουν, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες εθνικές και ιδιωτικές προσπάθειες, τις μεγάλες αδυναμίες που παρουσιάζει η ευρωπαϊκή έρευνα από άποψη επιπέδου, ποιότητας και επιπτώσεων. Η διάδοση και η μεταφορά των γνώσεων αποτελεί κύρια προστιθέμενη αξία των δράσεων της ευρωπαϊκής έρευνας, και θα ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση της χρήσης των αποτελεσμάτων από τη βιομηχανία, τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και την κοινωνία.

Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει περισσότερα στην έρευνα και να της δώσει νέα ώθηση, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να προωθήσει τον στόχο που συνίσταται να επενδυθεί το 3% του ΑΕΠ της στην έρευνα έως το 2010. Το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο θα συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση, τόσο μέσω της άμεσης χρηματοδότησης, όπως επίσης ενθαρρύνοντας τις επιπρόσθετες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα.

Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερους ερευνητές προκειμένου να αυξήσει και να βελτιώσει τις ερευνητικές της προσπάθειες. Παράλληλα με άλλες δράσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Χάρτα του Ερευνητή και τα εθνικά μέτρα πολιτικής, το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο αποσκοπεί να ωθήσει περισσότερα άτομα να δρομολογήσουν και να ακολουθήσουν ερευνητική σταδιοδρομία και, εκ νέου, να προσελκύσει στην Ευρώπη κορυφαίους και ταλαντούχους ερευνητές.

Η οικονομική ενίσχυση σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρέχει δυνατότητες για την αύξηση της αριστείας και της αποτελεσματικότητας της έρευνας που δεν μπορούν να επιτευχθούν σε εθνικό επίπεδο. Τα ειδικά προγράμματα του 7ου προγράμματος πλαισίου συνεισφέρουν στην περαιτέρω παγίωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, επιτυγχάνοντας κρίσιμη μάζα και δημιουργώντας δομές σε νέους τομείς έρευνας και με νέα μέσα, καθώς και ενισχύοντας περαιτέρω την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, των γνώσεων και των ερευνητών.

Με την εκτέλεση των ειδικών προγραμμάτων, θα αξιοποιηθεί στο μέγιστο βαθμό το δυναμικό των δράσεων ευρωπαϊκού επιπέδου για την ενίσχυση της ερευνητικής αριστείας, κυρίως μέσω πανευρωπαϊκών διαγωνισμών στηριζόμενων στην αυστηρή και ανεξάρτητη αξιολόγηση των προτάσεων. Αυτό συνεπάγεται τον προσδιορισμό και την παροχή υποστήριξης στην υφιστάμενη αριστεία, οπουδήποτε αυτή υπάρχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς επίσης και την παροχή των αναγκαίων μέσων στη μελλοντική ερευνητική αριστεία.

Ο αντίκτυπος των ειδικών προγραμμάτων θα επαυξηθεί μέσω της συμπληρωματικότητάς τους με άλλες κοινοτικές πολιτικές και προγράμματα και, ιδίως, με τα Διαρθρωτικά Ταμεία, τα προγράμματα για την εκπαίδευση και το Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία.

2. Προηγούμενη διαβούλευση

Κατά την προετοιμασία των προτάσεων του ειδικού προγράμματος ελήφθησαν υπόψη οι απόψεις που εξέφρασαν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς και άλλοι άμεσα ενδιαφερόμενοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητών και των χρηστών της έρευνας. Στην εν λόγω διαβούλευση συμπεριλαμβάνονται οι εν εξελίξει διαβουλεύσεις και οι πληροφορίες που παρασχέθηκαν σχετικά με την πρόταση για τις αποφάσεις του 7ου προγράμματος πλαισίου, οι εκτενείς διαβουλεύσεις και πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εν λόγω πρότασης, και οι περαιτέρω εργασίες όσον αφορά τον καθορισμό των μελλοντικών προτεραιοτήτων στον τομέα της έρευνας, όπως αυτές που ανελήφθησαν από τις Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες.

Η πρόταση για το ειδικό πρόγραμμα βασίζεται σε μια εμπεριστατωμένη εκτίμηση των επιπτώσεων που πραγματοποιήθηκε ενόψει της πρότασης θέσπισης του 7ου προγράμματος πλαισίου[3], η οποία κατέδειξε την ισχυρή και ειδική προστιθέμενη αξία κάθε προτεινόμενου ειδικού προγράμματος. Επιπροσθέτως, οι προτάσεις λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα της πενταετούς εκτίμησης του προγράμματος πλαισίου[4].

3. Νομικές πτυχές

Η πρόταση για τα ειδικά προγράμματα βασίζεται στα άρθρα 163 έως 173 του τίτλου XVIII της Συνθήκης, και ιδίως στο άρθρο 166 παράγραφος 3, σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος πλαισίου μέσω ειδικών προγραμμάτων.

4. Εκτέλεση του προϋπολογισμού

[Το νομοθετικό δημοσιονομικό δελτίο που επισυνάπτεται σε κάθε πρόταση απόφασης παρουσιάζει τις δημοσιονομικές επιπτώσεις και τους ανθρώπινους και διοικητικούς πόρους.]

Η Επιτροπή προτίθεται να συστήσει ένα εκτελεστικό οργανισμό στον οποίο θα ανατεθούν ορισμένα καθήκοντα που απαιτούνται για την εκτέλεση των ειδικών προγραμμάτων “Συνεργασία”, “Άνθρωποι” και “Ικανότητες”. Η συγκεκριμένη προσέγγιση θα υιοθετηθεί επίσης για την εκτέλεση του προγράμματος “Ιδέες” (βλέπε Τμήμα 7.2 παρακάτω).

5. Μία συνεκτική και ευέλικτη εφαρμογη

5.1. Προσαρμογή στις νέες ανάγκες και δυνατότητες

Είναι ζωτικό η εφαρμογή των ειδικών προγραμμάτων να είναι αρκούντως ευέλικτη, ώστε αυτά να παραμείνουν στην πρωτοπορία των επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων και να ανταποκριθούν στις νεοεμφανιζόμενες επιστημονικές, βιομηχανικές, πολιτικές και κοινωνικές ανάγκες. Από αυτή την άποψη, είναι ιδιαιτέρως σημαντικές οι δράσεις εκείνες που επιτρέπουν στους ερευνητές να προσδιορίζουν οι ίδιοι τα θέματα έρευνας. Για τις άλλες δράσεις αυτό επιτυγχάνεται πρωτίστως μέσω των προγραμμάτων εργασίας, τα οποία επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση, με τη συνδρομή των επιτροπών εκπροσώπων των κρατών μελών· προβλέπεται ότι οι επιτροπές επικεντρώνονται κατά προτεραιότητα στα προγράμματα εργασίας. Ενδέχεται να πραγματοποιηθούν αναθεωρήσεις με ταχύτερο ρυθμό, σε περίπτωση νέων προτεραιοτήτων που απαιτούν επείγουσα αντίδραση, ιδίως εάν προκύπτουν από απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες.

Ο εν λόγω πολυετής προγραμματισμός θα αντλήσει οφέλη από ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες που ενισχύονται διατηρούν άμεση σχέση με τις εξελισσόμενες ερευνητικές ανάγκες της βιομηχανίας και των πολιτικών της ΕΕ. Θα επιδιωχθεί εξωτερική παροχή συμβουλών, μεταξύ άλλων για καθένα από τα θέματα του ειδικού προγράμματος ‘‘Συνεργασία’’, με αποτελεσματική πολυεπιστημονική κάλυψη και με εξισορρόπηση των πανεπιστημιακών και των βιομηχανικών απόψεων.

Για το πρόγραμμα ‘‘Ιδέες’’ θα υιοθετηθεί μια εντελώς νέα προσέγγιση, ενώ η προετοιμασία του ετήσιου προγράμματος εργασίας θα ανατεθεί σε ανεξάρτητο επιστημονικό συμβούλιο στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός αυτόνομου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (βλέπε τμήμα 7.2 παρακάτω).

Θα διευκολυνθεί η παροχή επιπρόσθετων πληροφοριών από εξωτερικές πηγές, ιδίως για το πρόγραμμα ‘‘Συνεργασία’’, κυρίως από τις Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες που συγκροτήθηκαν σε διάφορους τομείς και οι οποίες θα πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό και ενεργό ρόλο προκειμένου να διασφαλιστεί η σημασία τους για τη βιομηχανία. Οι ερευνητικές προτεραιότητες που προσδιορίζονται στα Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας, τα οποία καταρτίστηκαν από τις πλατφόρμες, αντικατοπτρίζονται επαρκώς στις προτάσεις για το ειδικό πρόγραμμα και θα αποτελέσουν σημαντική εισροή για τον πολυετή προγραμματισμό.

Διάφορα άλλα βήματα συζητήσεων και ομάδες θα παράσχουν ενδεχομένως στην Επιτροπή επίκαιρες συμβουλές σχετικά με τις νέες προτεραιότητες σε ειδικούς τομείς, όπως το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουμ για τις Υποδομές Έρευνας (EΣΦΥΕ) και οι πλατφόρμες που δημιουργήθηκαν προκειμένου να μελετηθούν τα Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας που αφορούν κοινωνικούς ή περιβαλλοντικούς τομείς πολιτικής.

Μια σημαντική νέα δυνατότητα που παρέχει το πρόγραμμα πλαίσιο είναι ο καινοτόμος μηχανισμός χρηματοδότησης, η Χρηματοδοτική Διευκόλυνση Καταμερισμού του Κινδύνου, που αποσκοπεί στην προώθηση των δαπανών του ιδιωτικού τομέα στην ΕΤΑ, βελτιώνοντας την πρόσβαση στα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ) για μεγάλες ευρωπαϊκές δράσεις οι οποίες χρειάζεται να συνδυάζουν διάφορες πηγές χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των δανείων. Στις εν λόγω μεγάλες ευρωπαϊκές δράσεις συγκαταλέγονται οι ‘‘Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες’’ και τα μεγάλα συνεργατικά έργα που χρηματοδοτούνται απ’ ευθείας από το πρόγραμμα ‘‘Συνεργασία’’ του προγράμματος πλαισίου, καθώς και τα νέα έργα ερευνητικών υποδομών στο πλαίσιο του προγράμματος ‘‘Ικανότητες’’. Θα μπορούσαν επίσης να ληφθούν υπόψη και άλλα μεγάλα ευρωπαϊκά συνεργατικά έργα, όπως το Eureka, με βάση τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Η προβλεπόμενη συνεισφορά των ειδικών προγραμμάτων στην ΕΤΕ θα βελτιώσει σημαντικά την πρόσβαση στη χρηματοδότηση δανείων και, ως εκ τούτου, θα λειτουργήσει ως μοχλός για τις ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη.

5.2. Διαθεματικά ζητήματα

Η Επιτροπή θα διασφαλίσει τη συνολική συνοχή κατά την εκτέλεση του 7ου προγράμματος πλαισίου, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη την εγγυημένη αυτονομία και ανεξαρτησία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας στο πλαίσιο του προγράμματος ‘‘Ιδέες’’.

Τα προγράμματα εργασίας που επικαλύπτονται σε άλλα ειδικά προγράμματα θα αναθεωρηθούν με συντονισμένο τρόπο, ούτως ώστε να καταστεί δυνατόν να ληφθούν πλήρως υπόψη τα διαθεματικά ζητήματα. Οι επιτροπές των εκπροσώπων των κρατών μελών έχουν επίσης σημαντική ευθύνη να συνδράμουν την Επιτροπή στην αποτελεσματική συνοχή και συντονισμό της εκτέλεσης των εν λόγω ειδικών προγραμμάτων, εντός τους όσο και μεταξύ τους. Αυτό συνεπάγεται έναν υψηλό βαθμό συντονισμού εντός των κρατών μελών και μεταξύ των εκπροσώπων των διαφόρων ειδών επιτροπών.

Σε περίπτωση που οι δράσεις που πρέπει να ενισχυθούν έχουν μεγάλη σημασία για τα διάφορα τμήματα των ειδικών προγραμμάτων ‘‘Συνεργασία’’, ‘‘Άνθρωποι’’ και ‘Ικανότητες’’, θα χρησιμοποιηθούν κοινές προσκλήσεις, αξιοποιώντας την πείρα που αποκτήθηκε κατά την εκτέλεση του 6ου προγράμματος πλαισίου. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για ερευνητικά θέματα τα οποία παρουσιάζουν επικάλυψη με τα θέματα του προγράμματος ‘‘Συνεργασία’’, και τέτοιου είδους προσκλήσεις προσδιορίζονται σαφώς στο πρόγραμμα εργασίας.

Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζουν τα ακόλουθα θέματα, τα οποία επικαλύπτονται με τα ειδικά προγράμματα ‘‘Συνεργασία’’, ‘‘Άνθρωποι’’ και ‘‘Ικανότητες’’, και έχουν προβλεφθεί ειδικές ρυθμίσεις για μια συντονισμένη προσέγγιση:

- Διεθνής συνεργασία : όλα τα ειδικά προγράμματα είναι ανοικτά στη διεθνή συνεργασία και περιλαμβάνουν ειδικές για το σκοπό αυτό δράσεις. Στο πλαίσιο του προγράμματος πλαισίου θα υιοθετηθεί μια στρατηγική προσέγγιση με σκοπό την προώθηση της ευρωπαϊκής αριστείας στην έρευνα και της ανταγωνιστικότητας, καθώς και για να αντιμετωπιστούν ειδικά παγκόσμια ή περιφερειακά θέματα, όπου υπάρχει αμοιβαίο συμφέρον και όφελος. Θα διασφαλιστεί μια συνεκτική προσέγγιση μεταξύ των ειδικών προγραμμάτων σύμφωνα με την εν λόγω στρατηγική και εν προκειμένω το πρόγραμμα ‘‘Ικανότητες’’ θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

- Ερευνητικές υποδομές: η κύρια υποστήριξη στις ερευνητικές υποδομές θα υλοποιηθεί με το πρόγραμμα ‘‘Ικανότητες’’· το εν λόγω πρόγραμμα θα διασφαλίσει τη συντονισμένη προσέγγιση με τις σχετικές ερευνητικές δραστηριότητες των άλλων προγραμμάτων, ιδίως του προγράμματος ‘‘Συνεργασία’’.

- Έρευνα στο πεδίο των διαθεματικών πολιτικών : θα ληφθούν μέτρα για τον αποτελεσματικό συντονισμό των υπηρεσιών της Επιτροπής, ιδίως προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες εξακολουθούν να πληρούν τις ανάγκες των εξελίξεων όσον αφορά τις πολιτικές της ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, ο πολυετής προγραμματισμός μπορεί να βασιστεί στη συνδρομή ομάδων χρηστών διαφόρων υπηρεσιών της Επιτροπής που συνδέονται με τις υπόψη πολιτικές και, σε αυτό το πλαίσιο, θα δημιουργηθεί ένας εσωτερικός φορέας για να διασφαλίσει τον συντονισμό των επιστημών και των τεχνολογιών της θάλασσας, στο σύνολο των σχετικών θεματικών τομέων.

- Συμμετοχή των ΜΜΕ: μέσω των ειδικών προγραμμάτων θα βελτιστοποιηθεί η συμμετοχή των ΜΜΕ. Εκτός από την ενίσχυση των ειδικών δράσεων για τις ΜΜΕ στο πλαίσιο του προγράμματος ‘‘Ικανότητες’’, τα ερευνητικά ενδιαφέροντα των ΜΜΕ συμπεριλαμβάνονται στο σύνολο του προγράμματος ‘‘Συνεργασία’’ και θα προσδιοριστούν περαιτέρω θέματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τις ΜΜΕ στα προγράμματα εργασίας και στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων· οι δραστηριότητες του προγράμματος ‘‘Άνθρωποι’’ δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη συμμετοχή των ΜΜΕ· οι ΜΜΕ μπορούν επίσης να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα ‘‘Ιδέες’’. Τα μέτρα απλοποίησης που προβλέπονται και η αυξημένη ευελιξία στην επιλογή του κατάλληλου χρηματοδοτικού καθεστώτος θα ευνοήσουν ιδιαιτέρως τη συμμετοχή των ΜΜΕ.

- Διάδοση και μεταφορά γνώσεων : η ανάγκη προώθησης της αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων αποτελεί βασικό κοινό χαρακτηριστικό των ειδικών προγραμμάτων, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη μεταφορά γνώσεων μεταξύ χωρών, μεταξύ επιστημονικών κλάδων, από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα στη βιομηχανία, καθώς και μέσω της κινητικότητας των ερευνητών. Εν προκειμένω, είναι σημαντική η συμμετοχή των δυνητικών χρηστών ώστε να βοηθήσουν στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων (ιδίως μέσω των Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών). Οι συμπληρωματικές δράσεις στο πλαίσιο του Προγράμματος για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία θα ενισχύσουν επίσης τη χρήση των ερευνητικών αποτελεσμάτων αίροντας τους φραγμούς στην καινοτομία και ενισχύοντας τις δυνατότητες καινοτομίας.

- Επιστήμη και κοινωνία : η εν λόγω δραστηριότητα του προγράμματος ‘‘Ικανότητες’’ θα διαδραματίσει επίσης ρόλο προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι κοινωνικές πτυχές λαμβάνονται επαρκώς υπόψη από όλα τα ειδικά προγράμματα και ότι αναπτύσσεται η διάδραση μεταξύ επιστημόνων και ευρέος κοινού.

6. Απλοποίηση και μέθοδοι διαχείρισης

Η εκτέλεση του 7ου προγράμματος πλαισίου απλοποιείται σημαντικά, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδέες που διατυπώθηκαν στο έγγραφο εργασίας της Επιτροπής, της 6ης Απριλίου 2005 και τον εκτενή διάλογο που ακολούθησε βάσει του εν λόγω εγγράφου με τα κράτη μέλη και τους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς. Πολλά από τα προτεινόμενα μέτρα πρέπει να συμπεριληφθούν στους Κανόνες Συμμετοχής και Διάδοσης, κυρίως προκειμένου να μειωθούν σημαντικά ‘‘οι γραφειοκρατικές διαδικασίες’’ και να απλοποιηθούν οι μηχανισμοί χρηματοδότησης και οι απαιτήσεις σχετικά με την υποβολή εκθέσεων.

Προτείνονται οι ακόλουθες βελτιώσεις εντός των ειδικών προγραμμάτων:

- Βελτιωμένη αποδοτικότητα και συνοχή όσον αφορά την εκτέλεση, μέσω εξωτερικής ανάθεσης διοικητικών καθηκόντων σε εκτελεστικό οργανισμό.

- Εξορθολογισμός των μηχανισμών χρηματοδότησης, γεγονός που συνεπάγεται την εκτέλεση κάθε ειδικού προγράμματος χρησιμοποιώντας τα μέσα που είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος.

- Σαφέστερη διατύπωση των κριτηρίων αξιολόγησης: πρέπει να συμπεριληφθούν στα προγράμματα εργασίας ακολουθώντας τις αρχές που ορίζονται σε κάθε ειδικό πρόγραμμα.

- Τα προγράμματα εργασίας πρέπει να είναι διατυπωμένα με σαφήνεια, ούτως ώστε οι πιθανοί συμμετέχοντες να ενημερώνονται σωστά για τις υπάρχουσες δυνατότητες που ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες και ενδιαφέροντά τους. Παραδείγματος χάριν, τα προγράμματα εργασίας και οι προσκλήσεις θα τονίζουν, όπου κρίνεται σκόπιμο, τα θέματα εκείνα που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ΜΜΕ ή για τα οποία είναι επωφελής η συνεργασία με τρίτες χώρες.

- Απλοποιήσεις όσον αφορά άλλες πτυχές, όπως εξορθολογισμός της έγκρισης των έργων, νέοι μηχανισμοί χρηματοδότησης και ενίσχυσης, και περαιτέρω χρήση των βάσεων δεδομένων και των εργαλείων πληροφόρησης με σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνίας.

7. Περιεχόμενο των ειδικών προγραμμάτων

7.1. Συνεργασία

Το ειδικό πρόγραμμα ‘‘Συνεργασία’’ αποσκοπεί να διασφαλίσει τον ηγετικό ρόλο της Ευρώπης σε καίριας σημασίας επιστημονικούς και τεχνολογικούς τομείς, υποστηρίζοντας τη συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημίων, της βιομηχανίας, των ερευνητικών κέντρων και των δημοσίων αρχών σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και με τον υπόλοιπο κόσμο. Τα προηγούμενα προγράμματα πλαίσια καταδεικνύουν τις επιπτώσεις τέτοιων δράσεων στην αναδιάρθρωση της έρευνας στην Ευρώπη, καθώς και στη συγκέντρωση και προώθηση των πόρων. Το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο θα επεκτείνει τις εν λόγω επιπτώσεις ευρύτερα· οι εννέα προτεινόμενοι θεματικοί τομείς αντιστοιχούν σε μείζονες τομείς προόδου των γνώσεων και της τεχνολογίας, στους οποίους πρέπει να ενισχυθεί η ερευνητική αριστεία προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της κοινωνίας, της οικονομίας, της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της βιομηχανίας στην Ευρώπη.

Το πρόγραμμα σε πολλά σημεία αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων προγραμμάτων πλαισίων, βασιζόμενο στην αποδειχθείσα προστιθέμενη αξία αυτού του είδους ευρωπαϊκής ενίσχυσης. Επιπροσθέτως, υπάρχουν σημαντικές καινοτομίες στο παρόν ειδικό πρόγραμμα, οι οποίες απαιτούν ειδική μελέτη για την υλοποίησή τους:

- Ανταπόκριση στην ανάγκη για φιλόδοξες πανευρωπαϊκές εταιρικές συνεργασίες μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη μείζονος σημασίας τεχνολογιών, μέσω της δρομολόγησης Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών[5] . Προσδιορίστηκε μια πρώτη σειρά πρωτοβουλιών με σαφείς στόχους και παραδοτέα στοιχεία στους τομείς των καινοτόμων φαρμάκων, της νανοηλεκτρονικής, των ενσωματωμένων συστημάτων πληροφορικής, του υδρογόνου και των κυψελών καυσίμου, της αεροναυτικής και της διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας, της παγκόσμιας παρακολούθησης του περιβάλλοντος και της ασφάλειας. Κατά την εκτέλεση του 7ου προγράμματος πλαισίου μπορούν να καθιερωθούν περαιτέρω Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες, όπως στους τομείς της ηλεκτροπαραγωγής μηδενικών εκπομπών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

- Ενισχυμένη προσέγγιση του συντονισμού των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων. Ο επιτυχημένος μηχανισμός ERA -NET θα συνεχιστεί και θα εφαρμοστεί στους διάφορους θεματικούς τομείς. Θα επιτραπεί στους υφιστάμενους εταίρους ERA-NET του 6ου προγράμματος πλαισίου να υποβάλουν προτάσεις παρακολούθησης προκειμένου να ενισχύσουν τη συνεργασία τους ή να διευρύνουν τις κοινοπραξίες με νέους συμμετέχοντες, και θα υποστηριχθούν νέες δράσεις ERA-Net που αφορούν νέα αντικείμενα. Το καθεστώς θα είναι επίσης ανοικτό σε δημόσιους φορείς που σχεδιάζουν κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα, το οποίο όμως δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή. Επιπροσθέτως, θα καθιερωθεί ένας μηχανισμός ERA-NET-Plus προκειμένου να παράσχει κίνητρα για κοινές προσκλήσεις διακρατικών ερευνητικών έργων που διοργανώνονται μεταξύ διαφόρων χωρών.

- Με βάση την εμπειρία της Σύμπραξης Ευρωπαϊκών και Αναπτυσσόμενων Χωρών για τις Κλινικές Δοκιμές (ΣΕΑΧΚΔ), η οποία συνιστά πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 169, προσδιορίστηκαν τέσσερις περαιτέρω πρωτοβουλίες βάσει του άρθρου 169, με στενή συνεργασία των κρατών μελών. Τέτοιες πρωτοβουλίες στους τομείς της υποβοηθούμενης από το περιβάλλον αυτόνομης διαβίωσης, της έρευνας στη Βαλτική Θάλασσα και της μετρολογίας παρατίθενται στο πρόγραμμα ‘Συνεργασία’’, ενώ στο πρόγραμμα ‘‘Ικανότητες’’ αναφέρεται μια πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 169 με σκοπό να ομαδοποιηθούν τα εθνικά προγράμματα έρευνας που αφορούν τις ΜΜΕ. Κατά την εκτέλεση του 7ου προγράμματος πλαισίου μπορούν να καθιερωθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες.

- Προβλέπεται μια περισσότερο στοχοθετημένη προσέγγιση της διεθνούς συνεργασίας στο πλαίσιο εκάστου θεματικού τομέα και μεταξύ των θεματικών τομέων, με ειδικές δράσεις συνεργασίας που πρέπει να προσδιοριστούν στα προγράμματα εργασίας, σύμφωνα με την προβλεπόμενη στρατηγική προσέγγιση της διεθνούς συνεργασίας και μέσω διαλόγου και δικτύων σχετικά με τις πολιτικές με διαφορετικές περιφέρειες των χωρών εταίρων.

- Κάθε θεματικός τομέας περιλαμβάνει μια συνιστώσα που θα επιτρέπει την ευέλικτη ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες και η εφαρμογή της θα βασιστεί στην πείρα που αποκτήθηκε από τις δράσεις «Επιστημονική ενίσχυση στις πολιτικές» και «Νέες και αναδυόμενες επιστήμες και τεχνολογίες» του 6ου προγράμματος πλαισίου, καθώς επίσης και τη δράση «Μελλοντικές και αναδυόμενες τεχνολογίες» του τομέα των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ).

7.2. Ιδέες

Η Ευρώπη δεν διαπρέπει στην πραγματικά εξέχουσα έρευνα, ούτε διακρίνεται στους νέους ταχέως αναπτυσσόμενους επιστημονικούς τομείς. Το πρόγραμμα ‘‘Ιδέες’’ θα παράσχει έναν τέτοιο πανευρωπαϊκό μηχανισμό προκειμένου να υποστηριχθούν οι πραγματικά δημιουργικοί επιστήμονες, οι μηχανικοί και οι ακαδημαϊκοί, των οποίων η περιέργεια και η δίψα για γνώση είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσουν σε απρόβλεπτες και θεαματικές ανακαλύψεις που μπορούν να αλλάξουν την πορεία των ανθρωπίνων γνώσεων, να ανοίξουν νέες προοπτικές για την τεχνολογική πρόοδο και την επίλυση μακροχρόνιων κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η άνοδος της ποιότητας της βασικής έρευνας μέσω ανταγωνισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα επιφέρει σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.[6]

Το πρόγραμμα “Ιδέες” υιοθετεί τον όρο “ έρευνα αιχμής ”, ο οποίος αντικατοπτρίζει μια νέα αντίληψη της βασικής έρευνας. Στην πρωτοπορία της δημιουργίας νέων γνώσεων, η “έρευνα αιχμής” αποτελεί ένα εγγενώς επικίνδυνο εγχείρημα που συνεπάγεται την επιδίωξη θεμελιωδών επιτευγμάτων στην επιστήμη, στην τεχνολογία και στη μηχανική, πέρα από τούς καθιερωμένους επιστημονικούς κλάδους ή τα εθνικά σύνορα.

Το πρόγραμμα θα ακολουθήσει μια προσέγγιση “κατ’έμπνευση των ίδιων των ερευνητών”, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προτείνουν δικά τους θέματα. Θα δοθούν επιχορηγήσεις σε μεμονωμένες ομάδες, διασφαλίζοντας την ευελιξία σε κάθε ομάδα να συγκροτείται από όσες υποομάδες ερευνητών θεωρούνται απαραίτητες για τη διεξαγωγή των έργων, από ένα μόνο ίδρυμα ή από περισσότερα ιδρύματα, μίας μόνο χώρας ή πέραν των εθνικών συνόρων. Σε όλες τις περιπτώσεις, η επιστημονική αριστεία και όχι οι διοικητικές απαιτήσεις θα πρέπει να καθοδηγούν τη συγκρότηση των ομάδων. Το πρόγραμμα θα διασφαλίσει τη διαφοροποίηση από τις εθνικές δράσεις χρηματοδότησης της βασικής έρευνας μέσω των στρατηγικών του στόχων και της ευρωπαϊκής του διάστασης.

Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ) για την εκτέλεση του προγράμματος ‘‘Ιδέες’’ αποτελεί μια νέα αφετηρία. Καθιερώνονται τα δύο βασικά συστατικά όργανα του ΕΣΕ– ένα ανεξάρτητο Επιστημονικό Συμβούλιο και μια ειδική εκτελεστική δομή – που θα λειτουργούν σύμφωνα με τις αρχές της εμπιστοσύνης, της αξιοπιστίας και της διαφάνειας· το ΕΣΕ θα πρέπει να παράσχει τα κατάλληλα χρηματοδοτικά μέσα και ένα έργο υψηλής αποδοτικότητας και θα πρέπει να εγγυάται έναν υψηλό βαθμό αυτονομίας και ακεραιότητας, ανταποκρινόμενο ταυτόχρονα στις απαιτήσεις λογοδοσίας.

Το Επιστημονικό Συμβούλιο θα απαρτίζεται από ανωτάτου επιπέδου εκπροσώπους της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας, οι οποίοι θα ενεργούν υπό την προσωπική τους ιδιότητα, ανεξαρτήτως πολιτικών ή άλλων συμφερόντων. Τα μέλη του θα διορίζονται από την Επιτροπή κατόπιν ανεξάρτητης διαδικασίας επιλογής τους.

Στα καθήκοντα του Επιστημονικού Συμβουλίου περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

1. Επιστημονική στρατηγική: εκπόνηση της συνολικής επιστημονικής στρατηγικής του προγράμματος, υπό το πρίσμα των επιστημονικών προοπτικών και των ευρωπαϊκών επιστημονικών αναγκών. Σε μόνιμη βάση, σύμφωνα με την επιστημονική στρατηγική, εκπόνηση του προγράμματος εργασίας και των αναγκαίων τροποποιήσεων, συμπεριλαμβανομένων των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων και των κριτηρίων βάσει των οποίων θα χρηματοδοτηθούν οι προτάσεις, καθώς και, εάν απαιτηθεί, τον ορισμό ειδικών θεμάτων ή ομάδων αποδεκτών (π.χ. νέες/νεοεμφανιζόμενες ομάδες).

2. Παρακολούθηση και έλεγχος της ποιότητας: όπου κρίνεται σκόπιμο, από επιστημονική άποψη, διαμόρφωση θέσεων για την εκτέλεση και διαχείριση των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, των κριτηρίων αξιολόγησης, των διαδικασιών αξιολόγησης από ομότιμους κριτές, όπου συμπεριλαμβάνονται η επιλογή εμπειρογνωμόνων και οι μέθοδοι αξιολόγησης από ομότιμους κριτές και αξιολόγησης προτάσεων, βάσει των οποίων θα προσδιορίζονται οι προς χρηματοδότηση προτάσεις· επίσης, οιαδήποτε άλλα θέματα που επηρεάζουν τα επιτεύγματα και τον αντίκτυπο του ειδικού προγράμματος, καθώς και την ποιότητα της διεξαγόμενης έρευνας. Παρακολούθηση της ποιότητας των ενεργειών και αξιολόγηση της εκτέλεσης του προγράμματος και των επιτευγμάτων του, και συστάσεις για διορθωτικές ή μελλοντικές δράσεις.

3. Επικοινωνία και διάδοση: επικοινωνία με την επιστημονική κοινότητα και τα άμεσα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τις δραστηριότητες και τα επιτεύγματα του προγράμματος και τις διαβουλεύσεις του ΕΣΕ. Τακτική υποβολή εκθέσεων στην Επιτροπή για τις δραστηριότητές του.

Η ειδική εκτελεστική δομή θα είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση του προγράμματος, όπως προβλέπεται στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας. Ειδικότερα, θα διενεργεί τις διαδικασίες αξιολόγησης, την αξιολόγηση από ομότιμους κριτές και τη διαδικασία επιλογής, σύμφωνα με τις αρχές που καθορίζει το Επιστημονικό Συμβούλιο και θα διασφαλίζει την οικονομική και επιστημονική διαχείριση των επιχορηγήσεων. Από αυτή την άποψη, η Επιτροπή προτίθεται πρωτίστως να συγκροτήσει έναν εκτελεστικό οργανισμό στον οποίο θα εκχωρήσει εκτελεστικά καθήκοντα. Η εκτελεστική δομή θα διατηρεί συνεχή στενή σχέση με το Επιστημονικό Συμβούλιο επί όλων των πτυχών εκτέλεσης του προγράμματος. Μελλοντικά και κατόπιν ανεξάρτητης αξιολόγησης της αποδοτικότητας των δομών και μηχανισμών του ΕΣΕ μπορεί να συσταθεί ενδεχομένως εναλλακτικός φορέας, παραδείγματος χάριν στο πλαίσιο των διατάξεων του άρθρου 171 της Συνθήκης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενεργεί ως εγγυητής της πλήρους αυτονομίας και ακεραιότητας του EΣΕ. Αυτό σημαίνει ότι η ευθύνη της Επιτροπής για την εκτέλεση του προγράμματος συνίσταται στο να διασφαλίσει ότι η εκτελεστική δομή του EΣΕ έχει συσταθεί και ότι το πρόγραμμα εκτελείται από το EΣΕ σύμφωνα με τους στόχους που τέθηκαν, με βάση τους επιστημονικούς προσανατολισμούς και τις απαιτήσεις της επιστημονικής αριστείας, όπως ορίστηκαν από το Επιστημονικό Συμβούλιο, το οποίο ενεργεί ανεξάρτητα.

Η Επιτροπή θα είναι υπεύθυνη για την επίσημη έγκριση του προγράμματος εργασίας του προγράμματος “Ιδέες”. Αναλαμβάνει την εν λόγω ευθύνη σύμφωνα με την προσέγγιση που παρουσιάστηκε ανωτέρω. Κατά γενικό κανόνα, η Επιτροπή εγκρίνει το πρόγραμμα εργασίας όπως προτείνεται από το Επιστημονικό Συμβούλιο. Εάν η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να εγκρίνει το πρόγραμμα εργασίας όπως προτάθηκε, παραδείγματος χάριν διότι το τελευταίο δεν ανταποκρίνεται στους στόχους του προγράμματος, ή δεν συμβιβάζεται με την κοινοτική νομοθεσία, η Επιτροπή υποχρεούται να εκθέσει δημοσίως τους λόγους. Η συγκεκριμένη διαδικασία έχει στόχο να διασφαλίσει ότι τηρούνται πλήρως και με διαφάνεια οι αρχές της αυτονομίας και της ακεραιότητας που διέπουν τη λειτουργία του ΕΣΕ.

7.3. Άνθρωποι

Το ειδικό πρόγραμμα ‘‘Άνθρωποι’’ αποτελεί μέρος μιας ευρείας και ολοκληρωμένης στρατηγικής με σκοπό την ανάπτυξη, από ποιοτική και ποσοτική άποψη, των ανθρωπίνων πόρων στον τομέα της Ε&Α στην Ευρώπη. Το πρόγραμμα παροτρύνει τα άτομα να δρομολογήσουν και να ακολουθήσουν ερευνητική σταδιοδρομία, ενθαρρύνει τους ερευνητές να παραμείνουν στην Ευρώπη και επιδιώκει να προσελκύσει στην Ευρώπη τους πλέον διακεκριμένους επιστήμονες. Παράγεται μια μοναδική προστιθέμενη αξία από τις ευρωπαϊκές δράσεις που διεξάγονται μέσω εναρμονισμένων μέσων, ισχυρότερες διαρθρωτικές επιπτώσεις και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα απ’ ό,τι οι διμερείς διακανονισμοί μεταξύ κρατών μελών.

Οι δραστηριότητες στηρίζονται στη μακρά και επιτυχή πείρα που αποκτήθηκε στο πλαίσιο των δράσεων «Mαρία Κιουρί» (Μarie Curie) προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ερευνητών για επιμόρφωση, κινητικότητα και εξέλιξης της σταδιοδρομίας. Ενώ διασφαλίζεται ουσιαστική συνέχεια, δίνεται ισχυρότερη έμφαση στις ακόλουθες πτυχές:

- Ένα ενισχυμένο διαρθρωτικό αποτέλεσμα , παραδείγματος χάριν μέσω της καθιέρωσης της χρηματοδότησης των περιφερειακών, εθνικών και διεθνών προγραμμάτων της γραμμής δράσης ‘‘Δια βίου επιμόρφωση και εξέλιξη της σταδιοδρομίας”. Ο μηχανισμός “συγχρηματοδότησης” δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τον μηχανισμό σύμφωνα με τον οποίο υποβάλλονται αιτήσεις και χορηγούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο ατομικές υποτροφίες για σπουδές μεταδιδακτορικού επιπέδου, που επί του παρόντος αποτελεί αποκλειστικά πρακτική του 6ου προγράμματος πλαισίου. Ωστόσο, οι ατομικές υποτροφίες έχουν φθάσει σε ένα επίπεδο ωριμότητας στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, οι εθνικές υποτροφίες στον εν λόγω τομέα παραμένουν αποσπασματικές όσον αφορά τους στόχους, τις μεθόδους αξιολόγησης και τους όρους εργασίας, και συχνά έχουν περιορισμένη διεθνή ή ευρωπαϊκή διάσταση. Ως εκ τούτου, προτείνεται να συγχρηματοδοτηθεί, στο πλαίσιο ανοικτών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, ένα επιλεγμένο σύνολο εκείνων των προγραμμάτων που ανταποκρίνονται στους στόχους του προγράμματος πλαισίου. Η αξιολόγηση και η επιλογή θα διεξαχθούν με κριτήριο την αξία τους, χωρίς περιορισμούς όσον αφορά την καταγωγή των επιλεγέντων υποτρόφων και εφαρμόζοντας αποδεκτούς όρους απασχόλησης και εργασίας (όσον αφορά παραδείγματος χάριν τον μισθό, την κοινωνική ασφάλιση, την συμβουλευτική καθοδήγηση, την επαγγελματική εξέλιξη).

- Συμμετοχή της βιομηχανίας: ενώ θα διατηρηθεί ο χαρακτήρας ‘από τη βάση προς την κορυφή’ των δράσεων «Μαρία Κιουρί», θα δοθεί μεγαλύτερη προτεραιότητα στην επιμόρφωση και στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας για διαφορετικούς τομείς και σε διαφορετικούς τομείς, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό θα επιτευχθεί δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη συμπληρωματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων, που είναι κρίσιμες για την καλύτερη κατανόηση της έρευνας εντός των επιχειρήσεων και για την ποιότητα των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων. Η προσπάθεια συνίσταται στην προαγωγή των διατομεακών εμπειριών μέσω της ενεργού συμμετοχής της βιομηχανίας σε όλες τις δράσεις και στην καθιέρωση ενός ειδικού μηχανισμού για τον καταμερισμό των γνώσεων υπό μορφή εταιρικών συνεργασιών μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των ΜΜΕ.

- Ενίσχυση της διεθνούς διάστασης. Εκτός από τις υποτροφίες εξωτερικού με υποχρεωτική επάνοδο, που έχουν σκοπό να συμβάλουν στη δια βίου επιμόρφωση και στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας των ερευνητών της ΕΕ, επεκτείνεται περαιτέρω η διεθνής συνεργασία με ερευνητές από τρίτες χώρες. Επιπροσθέτως εισάγονται νέες διαστάσεις για τη συνεργασία με τις γειτονικές χώρες της ΕΕ και με τις χώρες που έχουν υπογράψει τη συμφωνία Ε&Τ με την ΕΕ. Θα παρασχεθεί περαιτέρω υποστήριξη στους ‘‘επιστήμονες της διασποράς’’, τους Ευρωπαίους ερευνητές που εργάζονται στο εξωτερικό και τους ξένους ερευνητές που εργάζονται στην Ευρώπη.

7.4. Ικανότητες

Το ειδικό πρόγραμμα ‘‘Ικανότητες’’ θα ενισχύσει τις ικανότητες έρευνας και καινοτομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το πρόγραμμα συνεχίζει και ενισχύει τις δράσεις των προηγουμένων προγραμμάτων πλαισίων και επιπλέον περιέχει σημαντικές καινοτομίες.

Ένα μείζονος σημασίας νέο στοιχείο είναι η προβλεπόμενη στρατηγική προσέγγιση για την ενίσχυση της κατασκευής νέας ερευνητικής υποδομής, η οποία θα συμπληρώνει τη συνεχή ενίσχυση που παρέχεται για τη βέλτιστη χρήση της υφιστάμενης ερευνητικής υποδομής. Η υποστήριξη για την κατασκευή νέας υποδομής θα υλοποιηθεί μέσω μιας προσέγγισης δύο σταδίων: μία προπαρασκευαστική φάση και μία φάση κατασκευής. Με βάση το έργο του EΣΦΕΥ (Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουμ για την Ερευνητική Υποδομή) για την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού χάρτη πορείας για τη νέα ερευνητική υποδομή, η Επιτροπή θα καθορίσει τα έργα προτεραιότητας στα οποία πιθανόν να δοθεί κοινοτική ενίσχυση, στο πλαίσιο του 7ου προγράμματος πλαισίου. Για τα εν λόγω έργα, η Επιτροπή διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο, διευκολύνοντας ιδίως τους μηχανισμούς της χρηματοδοτικής διαδικασίας κατά τη φάση κατασκευής, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στα δάνεια της ΕΤΕ μέσω της Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης Καταμερισμού του Κινδύνου. Το παράρτημα 1 περιλαμβάνει τον ‘‘κατάλογο δυνατοτήτων’’ του EΣΦΕΥ, ο οποίος παρουσιάζει συγκεκριμένα παραδείγματα νέων ερευνητικών υποδομών μεγάλης κλίμακας, τις οποίες η επιστημονική κοινότητα της Ευρώπης θα χρειαστεί κατά την επόμενη δεκαετία.

Τα δύο καθεστώτα ενίσχυσης της έρευνας προς όφελος των ΜΜΕ και των ενώσεων ΜΜΕ θα διατηρηθούν με μεγαλύτερο προϋπολογισμό ώστε να διασφαλιστεί η ανταπόκριση στις αυξανόμενες ανάγκες των ΜΜΕ για εξωτερική ανάθεση ερευνητικού έργου.

Οι δράσεις ‘Περιφέρειες της Γνώσης’ επωφελούνται από την επιτυχία της πιλοτικής δράσης. Σκοπός είναι τα διακρατικά δίκτυα περιφερειών να μπορέσουν να αξιοποιήσουν πλήρως τα ερευνητικά τους πλεονεκτήματα, να μπορέσουν να αφομοιώσουν τις νέες γνώσεις που παράγονται από την έρευνα, και να διευκολυνθεί η δημιουργία ‘‘συσπειρώσεων με επίκεντρο την έρευνα’’ στις οποίες θα συμμετέχουν πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις και περιφερειακές αρχές.

Ένα νέο σημαντικό στοιχείο είναι η δράση που αποσκοπεί στην απελευθέρωση του πλήρους ερευνητικού δυναμικού των περιφερειών ‘‘σύγκλισης’’ και των άκρως απόκεντρων περιφερειών της ΕΕ. Η πραγματοποίηση της οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης στηρίζεται στην ενίσχυση της αριστείας της ευρωπαϊκής έρευνας, αλλά και στην καλύτερη χρήση του “αναξιοποίητου” υψηλού ερευνητικού δυναμικού το οποίο υπάρχει σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι δράσεις θα επιτρέψουν την πρόσληψη ερευνητών από άλλες χώρες της ΕΕ, την απόσπαση ερευνητικού και διοικητικού προσωπικού, την οργάνωση μηχανισμών αξιολόγησης και την απόκτηση και ανάπτυξη ερευνητικού εξοπλισμού. Τέτοιες δράσεις έρχονται να συμπληρώσουν τις ανάγκες και τις δυνατότητες ενίσχυσης των ερευνητικών ικανοτήτων των υφιστάμενων και των νεοεμφανιζόμενων κέντρων αριστείας στις εν λόγω περιφέρειες, οι οποίες μπορούν να καλυφθούν από τα Διαρθρωτικά Ταμεία.

Ο τομέας ‘‘Επιστήμη και Κοινωνία’’ αποτελεί σημαντική διεύρυνση των εργασιών του προηγούμενου προγράμματος πλαισίου. Αποσκοπεί να προαγάγει την ποιότητα των επιστημών, να οδηγήσει σε καλύτερες πολιτικές της ΕΕ και να ενισχύσει τη συμμετοχή και την ενημέρωση του κοινού.

Σημαντικός στόχος του 7ου προγράμματος πλαισίου είναι να οικοδομηθεί μια ισχυρή και συνεκτική διεθνής επιστημονική και τεχνολογική πολιτική, και οι δραστηριότητες του προγράμματος “Ικανότητες” θα υποστηρίξουν την εν λόγω προσέγγιση, ιδίως υποβοηθώντας τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων συνεργασίας.

Η συνεκτική ανάπτυξη των πολιτικών θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση στον συντονισμό των εθνικών και περιφερειακών ερευνητικών πολιτικών, μέσω ενός ειδικού καθεστώτος ενίσχυσης των διακρατικών πρωτοβουλιών πολιτικής συνεργασίας των κρατών μελών και των περιφερειών. Αυτό θα ενισχύσει την εφαρμογή μιας ανοικτής μεθόδου συντονισμού των ερευνητικών πολιτικών και θα προαγάγει τις εναρμονισμένες ή κοινές πρωτοβουλίες μεταξύ ομάδων χωρών και περιφερειών σε τομείς που εμπερικλείουν ισχυρή διακρατική διάσταση.

7.5. Δράσεις του Κοινού Κέντρου Ερευνών

Παράλληλα με τη συνέχιση της παροχής επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ, το ΚΚΕρ θα ενισχύσει περαιτέρω τον προσανατολισμό του με γνώμονα τον χρήστη και την ισχυρή του δικτύωση με την επιστημονική κοινότητα. Θα αναπτύξει τις δραστηριότητές του σε ένα ειδικό πλαίσιο οικονομικής μεγέθυνσης, αειφόρου ανάπτυξης και ασφάλειας.

Οι δράσεις του ΚΚΕρ θα ανταποκριθούν επίσης στην πρόσκληση για “καλύτερη κανονιστική ρύθμιση” του νέου θεματολογίου της Λισαβόνας. Θα αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ανάγκη αντιμετώπισης κρίσεων, καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης και πιεστικών πολιτικών επιταγών, οικοδομώντας ικανότητες και μηχανισμούς σε επιλεγμένους τομείς, με σκοπό την παροχή κατάλληλης υποστήριξης στο πλαίσιο της ΕΕ. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση της παροχής επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης στις πολιτικές θα αποτελέσει επίσης κύριο χαρακτηριστικό του παρόντος ειδικού προγράμματος.

8. Οικοδόμηση του ΕΧΕ της γνώσης στην υπηρεσια της ανάπτυξησ

Η επίτευξη της αναγκαίας ταχείας προόδου προς την οικονομία και την κοινωνία της γνώσης απαιτεί νέες φιλοδοξίες και αποτελεσματικότητα από την πλευρά της ευρωπαϊκής έρευνας. Όλοι οι φορείς στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – εθνικές κυβερνήσεις, ερευνητικά ιδρύματα, βιομηχανία – έχουν ρόλο να διαδραματίσουν στη συγκεκριμένη προσπάθεια.

Τα ειδικά προγράμματα για την εκτέλεση του 7ου προγράμματος πλαισίου αποσκοπούν να μεγιστοποιήσουν την κινητήριο δύναμη και τις επιπτώσεις των ερευνητικών δαπανών σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο του διαθέσιμου προϋπολογισμού. Κύρια χαρακτηριστικά είναι η επικέντρωση σε τέσσερις στόχους στα αντίστοιχα ειδικά προγράμματα, με δραστηριότητες και μέσα εκτέλεσης που έχουν σχεδιαστεί ώστε να διασφαλιστεί η επίτευξη των οι εν λόγω στόχων· ένα ισχυρό στοιχείο συνέχειας συνυπάρχει παράλληλα με σημαντικές νέες προσεγγίσεις· στόχος είναι η συνεκτική επικέντρωση στην υποστήριξη της υφιστάμενης αριστείας και στη δημιουργία ικανοτήτων για τη μελλοντική ερευνητική αριστεία· επιδιώκεται η εξορθολογισμένη και απλοποιημένη διαχείριση προκειμένου να διασφαλιστεί η φιλικότητα προς το χρήστη και η αποδοτικότητα ως προς το κόστος· διασφαλίζεται η εσωτερική ευελιξία ώστε το πρόγραμμα πλαίσιο να μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες και δυνατότητες.

Παράρτημα 1

“ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ” του EΣΦΕΥ [7]

- Μονάδα έρευνας αντιπρωτονίων και ιόντων (FAIR)

- Μονάδα εντατικών δευτερογενών ακτίνων ασταθών ισοτόπων (SPIRAL II)

- Ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο νετρίνου βαθέων υδάτων (KM3NeT)

- Εξαιρετικά μεγάλο τηλεσκόπιο (ELT) οπτικής αστρονομίας

- Πανευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή Νανοδομών (PRINS)

- Ευρωπαϊκή Πηγή Εκλυόμενης Ακτινοβολίας (ESS) – πηγή νετρονίων

- Ευρωπαϊκή Συσκευή Λέιζερ Ελευθέρων Ηλεκτρονίων (XFEL) –σκληρών ακτίνων X

- Δίκτυο IRUVX FEL– από τις υπέρυθρες ακτίνες στις μαλακές ακτίνες X

- Αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Ακτινοβολίας Συγχρότρου (ESRF)

- Ευρωπαϊκός Υπολογιστής Υψηλών Επιδόσεων (HPCEUR)

- Θαλάσσιο σκάφος για παράκτιες έρευνες – βασικά για τη Βαλτική Θάλασσα

- Ερευνητικό Παγοθραυστικό Aurora Borealis

- Ευρωπαϊκό Πολυεπιστημονικό Παρατηρητήριο Θαλασσίου Πυθμένα (EMSO)

- Ευρωπαϊκή υποδομή έρευνας και προστασίας της βιοποικιλότητας

- Προηγμένη υποδομή απεικόνισης του εγκεφάλου και ολοκλήρου του σώματος

- Ευρωπαϊκή υποδομή βιοπληροφορικής

- Ευρωπαϊκό δίκτυο προηγμένων κέντρων κλινικής έρευνας

- Ευρωπαϊκό δίκτυο βιοτραπεζών και γονιδιωματικών πόρων

- Υψηλής ασφάλειας εργαστήρια νεοεμφανιζόμενων ασθενειών και απειλών κατά της δημόσιας υγείας

- Υποδομή για τη λειτουργική ανάλυση του συνόλου του γονιδιώματος θηλαστικού

- Μονάδα πρότυπου πειραματισμού για τη βιοϊατρική έρευνα

- Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Παρατηρητήριο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (EROHS)

- Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα (ESS)

“ Έργα παγκόσμιας εμβέλειας”

- Διεθνής Θερμοπυρηνικός Πειραματικός Αντιδραστήρας (ITER )

- Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS)

- Διεθνής Γραμμικός Επιταχυντής Σωματιδίων (ILC)

- Ραδιοτηλεσκόπιο SKA (κεραιοστοιχία ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου)

- Διεθνής Μονάδα Ακτινοβόλησης Υλικών Σύντηξης (IFMIF)

2005/0185 (CNS)

Πρόταση

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

σχετικά με το ειδικό πρόγραμμα “Συνεργασία” για την εκτέλεση του 7 ου προγράμματος πλαισίου (2007-2013) της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 166,

την πρόταση της Επιτροπής[8],

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου[9],

τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής[10],

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Σύμφωνα με το άρθρο 166 παράγραφος 3 της συνθήκης, η απόφαση αριθ. /EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης (2007-2013) (εφεξής το "πρόγραμμα πλαίσιο") εκτελείται μέσω ειδικών προγραμμάτων, τα οποία ορίζουν τους λεπτομερείς κανόνες εφαρμογής τους, προσδιορίζουν τη διάρκειά τους και παρέχουν τα μέσα που θεωρούνται αναγκαία.

(2) Το πρόγραμμα πλαίσιο διαρθρώνεται σε τέσσερα είδη δραστηριοτήτων: διακρατική συνεργασία επί θεμάτων που ορίζονται με άξονα τις πολιτικές (“Συνεργασία”), έρευνα που προτείνεται από τους ίδιους τους ερευνητές, με πρωτοβουλία της ίδιας της ερευνητικής κοινότητας (“Ιδέες”), υποστήριξη της κατάρτισης και της εξέλιξης της σταδιοδρομίας των ερευνητών (“Άνθρωποι”), και υποστήριξη των ερευνητικών ικανοτήτων (“Ικανότητες”). Οι δραστηριότητες του σκέλους “Συνεργασία” πρέπει να υλοποιηθούν, όσον αφορά τις έμμεσες δράσεις, από το παρόν ειδικό πρόγραμμα.

(3) Στο παρόν ειδικό πρόγραμμα εφαρμόζονται οι κανόνες συμμετοχής των επιχειρήσεων, των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων, καθώς και οι κανόνες για τη διάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων του προγράμματος πλαισίου (εφεξής ‘‘οι κανόνες συμμετοχής και διάδοσης’’).

(4) Το πρόγραμμα πλαίσιο πρέπει να συμπληρώνει τις δραστηριότητες που διεξάγονται στα κράτη μέλη, καθώς και τις άλλες κοινοτικές δράσεις που είναι αναγκαίες για τη συνολική στρατηγική προσπάθεια υλοποίησης των στόχων της Λισαβόνας, παράλληλα ιδίως με τις δράσεις που αφορούν τα διαρθρωτικά ταμεία, τη γεωργία, την εκπαίδευση, την επιμόρφωση, την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, τη βιομηχανία, την υγεία, την προστασία των καταναλωτών, την απασχόληση, την ενέργεια, τις μεταφορές και το περιβάλλον.

(5) Οι δραστηριότητες που αφορούν την καινοτομία και τις ΜΜΕ, οι οποίες ενισχύονται στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος πλαισίου, πρέπει να είναι συμπληρωματικές ως προς τις δραστηριότητες που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του Προγράμματος Πλαισίου για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία.

(6) Η εκτέλεση του προγράμματος πλαισίου ενδέχεται να οδηγήσει σε συμπληρωματικά προγράμματα τα οποία συνεπάγονται τη συμμετοχή ορισμένων μόνο κρατών μελών, τη συμμετοχή της Κοινότητας σε προγράμματα που αναλαμβάνονται από ορισμένα κράτη μέλη ή τη δημιουργία κοινών επιχειρήσεων ή άλλων διευθετήσεων κατά την έννοια των άρθρων 168, 169 και 171 της συνθήκης.

(7) Το παρόν ειδικό πρόγραμμα πρέπει να συνεισφέρει στην επιχορήγηση στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη σύσταση της ‘‘Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης Καταμερισμού του Κινδύνου’’, προκειμένου να βελτιωθεί η πρόσβαση σε δάνεια της ΕΤΕ.

(8) Όπως προβλέπεται στο άρθρο 170 της συνθήκης, η Κοινότητα έχει συνάψει ορισμένες διεθνείς συμφωνίες στον τομέα της έρευνας, και πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες προκειμένου να ενισχυθεί η διεθνής συνεργασία στην έρευνα με σκοπό την περαιτέρω ενσωμάτωση της Κοινότητας στην παγκόσμια ερευνητική κοινότητα. Ως εκ τούτου, το παρόν ειδικό πρόγραμμα πρέπει να είναι ανοικτό στη συμμετοχή χωρών που έχουν συνάψει συμφωνίες για το σκοπό αυτό, πρέπει επίσης να είναι ανοικτό σε επίπεδο έργου και, με βάση το αμοιβαίο όφελος, στη συμμετοχή φορέων τρίτων χωρών και διεθνών οργανισμών για επιστημονική συνεργασία.

(9) Οι ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος πρέπει να τηρούν τις θεμελιώδεις δεοντολογικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων των αρχών που διατυπώνονται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(10) Το πρόγραμμα πλαίσιο πρέπει να συμβάλει στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης.

(11) Πρέπει να διασφαλιστεί η ορθολογική οικονομική διαχείριση του προγράμματος πλαισίου και η εφαρμογή του με κατά το δυνατόν τον πλέον αποτελεσματικό και φιλικό προς το χρήστη τρόπο, καθώς επίσης και να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε όλους τους συμμετέχοντες, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, και με τον κανονισμό (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2342/2002 της Επιτροπής, της 23ης Δεκεμβρίου 2002, για τη θέσπιση των λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του δημοσιονομικού κανονισμού και με οιεσδήποτε μελλοντικές τροποποιήσεις.

(12) Πρέπει επίσης να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να προβλεφθούν οι παρατυπίες και η απάτη, και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για την ανάκτηση των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή κακώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων, σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, τον κανονισμό (EΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2342/2002 της Επιτροπής, της 23ης Δεκεμβρίου 2002, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του δημοσιονομικού κανονισμού και οιωνδήποτε μελλοντικών τροπολογιών, τον κανονισμό (EΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 1995, σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων[11], τον κανονισμό (EΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2185/96 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 1996 σχετικά με τους ελέγχους και εξακριβώσεις που διεξάγει επιτοπίως η Επιτροπή με σκοπό την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων από απάτες και λοιπές παρατυπίες[12] και τον κανονισμό ΕΚ αριθ. 1073/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)[13].

(13) Τα αναγκαία μέτρα για την εφαρμογή της παρούσας απόφασης εγκρίνονται σύμφωνα με την απόφαση 1999/468/EΚ του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 1999, για τον καθορισμό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή[14].

(14) Κάθε θεματικός τομέας πρέπει να διαθέτει τη δική του γραμμή προϋπολογισμού στο πλαίσιο του γενικού προϋπολογισμού των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

(15) Κατά την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στην ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των δύο φύλων, καθώς επίσης, μεταξύ άλλων, στις συνθήκες εργασίας, στη διαφάνεια των διαδικασιών πρόσληψης και στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας των ερευνητών που προσλαμβάνονται σε έργα και προγράμματα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο των δράσεων του παρόντος προγράμματος, για τα οποία η σύσταση της Επιτροπής της 11ης Μαρτίου 2005 για την Ευρωπαϊκή Χάρτα του Ερευνητή και τον Κώδικα Δεοντολογίας για την πρόσληψη ερευνητών[15] αποτελεί το πλαίσιο αναφοράς.

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Εγκρίνεται το ειδικό πρόγραμμα “Συνεργασία” για κοινοτικές δραστηριότητες στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων επίδειξης, εφεξής “το ειδικό πρόγραμμα”, για την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2007 έως 31 Δεκεμβρίου 2013.

Άρθρο 2

Το ειδικό πρόγραμμα υποστηρίζει τις δραστηριότητες που υπάγονται στον τίτλο ‘‘Συνεργασία’’, οι οποίες στηρίζουν το σύνολο των ερευνητικών δράσεων που διεξάγονται στο πλαίσιο διακρατικής συνεργασίας στους ακόλουθους θεματικούς τομείς:

α) Υγεία·

β) Τρόφιμα, γεωργία και βιοτεχνολογία·

γ) Τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών·

δ) Νανοεπιστήμες, νανοτεχνολογίες, υλικά και νέες τεχνολογίες παραγωγής·

ε) Ενέργεια·

στ) Περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος)·

ζ) Μεταφορές (συμπεριλαμβανομένης της αεροναυτικής)

η) Κοινωνικοοικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες·

θ) Ασφάλεια και διάστημα.

Η εφαρμογή του παρόντος ειδικού προγράμματος ενδέχεται να οδηγήσει σε συμπληρωματικά προγράμματα, τα οποία περιλαμβάνουν τη συμμετοχή ορισμένων μόνο κρατών μελών, τη συμμετοχή της Κοινότητας σε προγράμματα που αναλαμβάνονται από ορισμένα κράτη μέλη ή τη δημιουργία κοινών επιχειρήσεων ή άλλων διευθετήσεων κατά την έννοια των άρθρων 168, 169 και 171 της συνθήκης.

Οι στόχοι και οι γενικές κατευθυντήριες γραμμές των εν λόγω δραστηριοτήτων παρατίθενται στο παράρτημα I.

Άρθρο 3

Σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ του προγράμματος πλαισίου, το ποσό που θεωρείται αναγκαίο για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος ανέρχεται σε 44.432 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων λιγότερα από το 6% προορίζονται για τις διοικητικές δαπάνες της Επιτροπής. Η ενδεικτική ανάλυση του εν λόγω ποσού παρατίθεται στο παράρτημα II.

Άρθρο 4

1) Όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες στο πλαίσιο του ειδικού προγράμματος διεξάγονται σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας.

2) Δεν χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος τα ακόλουθα ερευνητικά πεδία:

- η ερευνητική δραστηριότητα που αποσκοπεί στην κλωνοποίηση του ανθρώπου για αναπαραγωγικούς σκοπούς,

- η ερευνητική δραστηριότητα με στόχο την τροποποίηση της γενετικής κληρονομιάς των ανθρωπίνων όντων, η οποία ενδέχεται να καταστήσει τις εν λόγω τροποποιήσεις κληρονομικές[16],

- οι ερευνητικές δραστηριότητες που αποβλέπουν στη δημιουργία ανθρωπίνων εμβρύων αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς ή για σκοπούς εξασφάλισης βλαστοκυττάρων, μεταξύ άλλων μέσω μεταφοράς πυρήνων σωματικών κυττάρων.

3) Δεν χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος η παρακάτω έρευνα:

- οι ερευνητικές δραστηριότητες που είναι απαγορευμένες σε όλα τα κράτη μέλη,

- οι ερευνητικές δραστηριότητες που πρόκειται να διεξαχθούν σε κράτος μέλος στο οποίο τέτοιου είδους έρευνα απαγορεύεται.

Άρθρο 5

1. Το ειδικό πρόγραμμα εφαρμόζεται μέσω των χρηματοδοτικών μηχανισμών που καθορίζονται στο παράρτημα III του προγράμματος πλαισίου.

2. Το παράρτημα III του παρόντος ειδικού προγράμματος παρουσιάζει μια πρώτη σειρά Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο χωριστών αποφάσεων, παραδείγματος χάριν δυνάμει του άρθρου 171 της συνθήκης, και ορίζει τις ρυθμίσεις επιχορήγησης στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη σύσταση της Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης Καταμερισμού του Κινδύνου.

3. Το παράρτημα IV παραθέτει ορισμένες πρωτοβουλίες για την κοινή εφαρμογή των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων, οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο χωριστής απόφασης βάσει του άρθρου 169 της συνθήκης.

4. Στο παρόν ειδικό πρόγραμμα εφαρμόζονται οι κανόνες συμμετοχής και διάδοσης.

Άρθρο 6

1. Η Επιτροπή καταρτίζει πρόγραμμα εργασίας για την εφαρμογή του ειδικού προγράμματος, καθορίζοντας διεξοδικότερα τους στόχους και τις επιστημονικές και τεχνολογικές προτεραιότητες που παρατίθενται στο παράρτημα Ι, τον χρηματοδοτικό μηχανισμό που θα χρησιμοποιηθεί για τον θεματικό τομέα για τον οποίο προκηρύσσονται προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, καθώς και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.

2. Το πρόγραμμα εργασίας λαμβάνει υπόψη τις σχετικές ερευνητικές δραστηριότητες που διεξάγονται από τα κράτη μέλη, τις συνδεδεμένες χώρες και ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς. Το πρόγραμμα εργασίας επικαιροποιείται εάν κριθεί σκόπιμο.

3. Το πρόγραμμα εργασίας προσδιορίζει τα κριτήρια βάσει των οποίων θα αξιολογηθούν οι προτάσεις για έμμεσες δράσεις στο πλαίσιο των καθεστώτων χρηματοδότησης και θα επιλεγούν τα έργα. Ως κριτήρια λαμβάνονται η αριστεία, οι επιπτώσεις και η εκτέλεση· σε αυτό το πλαίσιο, οι επιπλέον απαιτήσεις, οι συντελεστές στάθμισης και τα κατώφλια διευκρινίζονται περαιτέρω ή συμπληρώνονται στο πρόγραμμα εργασίας.

4. Το πρόγραμμα εργασίας προσδιορίζει:

(α) τους οργανισμούς που λαμβάνουν συνδρομές υπό μορφή εισφοράς μέλους·

(β) τις δράσεις υποστήριξης σε δραστηριότητες που διεξάγονται από ειδικές νομικές οντότητες.

Άρθρο 7

1. Η ευθύνη εκτέλεσης του ειδικού προγράμματος βαρύνει την Επιτροπή.

2. Η διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 8 παράγραφος 2 εφαρμόζεται για την έγκριση:

(α) του προγράμματος εργασίας που αναφέρεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1·

(β) οιασδήποτε προσαρμογής της ενδεικτικής ανάλυσης του ποσού που παρατίθεται στο παράρτημα II.

3. Η διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 8 παράγραφος 3 εφαρμόζεται για την έγκριση των δράσεων ΕΤΑ που συνεπάγονται τη χρήση ανθρωπίνων εμβρύων και ανθρωπίνων εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων.

Άρθρο 8

1. Η Επιτροπή συνεπικουρείται από επιτροπή.

2. Σε περίπτωση παραπομπής στην παρούσα παράγραφο, εφαρμόζεται η διαδικασία διαχείρισης που αναφέρεται στο άρθρο 4 της απόφασης 1999/468/EΚ, σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 3.

3. Σε περίπτωση παραπομπής στην παρούσα παράγραφο, εφαρμόζονται τα άρθρα 5 και 7 της απόφασης 1999/468/EΚ.

4. Η περίοδος που προβλέπεται στο άρθρο 4 παράγραφος 3 της απόφασης 1999/468/EΚ είναι δύο μήνες.

5. Η Επιτροπή ενημερώνει σε τακτά διαστήματα την επιτροπή για τη συνολική πρόοδο που σημειώθηκε κατά την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος και της παρέχει πληροφορίες σχετικά με όλες τις δράσεις ΕΤΑ που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος.

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες,

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ, ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Στο παρόν ειδικό πρόγραμμα, θα παρασχεθεί ενίσχυση στη διακρατική συνεργασία σε κάθε κλίμακα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πέραν αυτής, σε ορισμένους θεματικούς τομείς που αντιστοιχούν σε μείζονα πεδία προόδου των γνώσεων και της τεχνολογίας, όπου η έρευνα πρέπει να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αφορούν την κοινωνία, την οικονομία, τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον και τη βιομηχανία στην Ευρώπη.

Πρωταρχικός σκοπός είναι η συμβολή στην αειφόρο ανάπτυξη στο πλαίσιο της προώθησης της έρευνας στο πλέον υψηλό επίπεδο αριστείας.

Οι εννέα θεματικοί τομείς οι οποίοι έχουν οριστεί για ανάληψη δράσης από την ΕΕ είναι οι ακόλουθοι:

4. Υγεία·

5. Τρόφιμα, γεωργία και βιοτεχνολογία·

6. Τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών·

7. Νανοεπιστήμες, νανοτεχνολογίες, υλικά, και νέες τεχνολογίες παραγωγής·

8. Ενέργεια·

9. Περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος)·

10. Μεταφορές (συμπεριλαμβανομένης της αεροναυτικής)·

11. Κοινωνικοοικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες·

12. Ασφάλεια και διάστημα.

Κάθε θεματικός τομέας περιγράφεται όσον αφορά τον στόχο, την προσέγγιση εφαρμογής του, καθώς και τις δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων που συνεπάγονται πρωτοβουλίες μεγάλης κλίμακας (όπως παρατίθενται στα παραρτήματα III και IV), τη διεθνή συνεργασία, τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και τις απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες.

Η αρχή της αειφόρου ανάπτυξης και της ισότητας των δύο φύλων θα ληφθεί δεόντως υπόψη. Επιπροσθέτως, οι δεοντολογικές, κοινωνικές, νομικές και οι ευρύτερες πολιτιστικές πτυχές της έρευνας που πρόκειται να διεξαχθεί, οι δυνητικές εφαρμογές της, καθώς επίσης και οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης και οι προοπτικές θα αποτελέσουν μέρος, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο, των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του παρόντος ειδικού προγράμματος.

Πολυεπιστημονικότητα και διαθεματική έρευνα, συμπεριλαμβανομένων των κοινών προσκλήσεων

Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα επιστημονικά πεδία προτεραιότητας, τα οποία επικαλύπτονται με τους θεματικούς τομείς, όπως οι επιστήμες και οι τεχνολογίες της θάλασσας. Η πολυεπιστημονικότητα θα ενθαρρυνθεί μέσω κοινών διαθεματικών προσεγγίσεων των αντικειμένων της έρευνας και της τεχνολογίας, τα οποία παρουσιάζουν ενδιαφέρον για πολλούς θεματικούς τομείς.

Τέτοιου είδους διαθεματικές προσεγγίσεις θα εφαρμοστούν, μεταξύ άλλων, μέσω:

- Της χρήσης κοινών προσκλήσεων για τους θεματικούς τομείς, στην περίπτωση που ένα ερευνητικό θέμα είναι σαφώς σχετικό με τις δραστηριότητες που διεξάγονται στο πλαίσιο των αντίστοιχων θεματικών τομέων ·

- Της ιδιαίτερης έμφασης που θα δοθεί στη διεπιστημονική έρευνα στο πλαίσιο της δραστηριότητας “νεοεμφανιζόμενες ανάγκες” ·

- Της προσφυγής στην αξιοποίηση εξωτερικών συμβουλών που θα προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα επιστημών και κλάδων για την εκπόνηση του προγράμματος εργασίας·

- Της διασφάλισης της συνοχής με τις πολιτικές της ΕΕ, για την έρευνα που έχει αντικείμενο τις πολιτικές·

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα διασφαλίσει τον συντονισμό μεταξύ των θεματικών τομέων του παρόντος ειδικού προγράμματος και των δράσεων στο πλαίσιο άλλων ειδικών προγραμμάτων του 7ου προγράμματος πλαισίου, όπως αυτών που αφορούν τις ερευνητικές υποδομές στο πλαίσιο του ειδικού προγράμματος “Ικανότητες”.

Προσαρμογή στις εξελισσόμενες ανάγκες και δυνατότητες

Η διαρκής σημασία των θεματικών τομέων για τη βιομηχανία διασφαλίζεται βάσει, μεταξύ άλλων πηγών, των εργασιών των διαφόρων “Eυρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών”. Tο παρόν ειδικό πρόγραμμα θα συμβάλει συνεπώς στην εκτέλεση των Στρατηγικών Σχεδίων Έρευνας που εκπονήθηκαν και αναπτύχθηκαν από τις Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες, όπου τα εν λόγω Σχέδια παράγουν πραγματική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Οι μεγάλες ερευνητικές ανάγκες που προσδιορίστηκαν στα διαθέσιμα Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας λαμβάνονται ήδη υπόψη από τους εννέα θεματικούς τομείς που προσδιορίζονται παρακάτω. Η λεπτομερέστερη ενσωμάτωση του τεχνικού τους περιεχομένου θα πραγματοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο, κατά την διαμόρφωση του λεπτομερούς προγράμματος εργασίας για τις ειδικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων.

Θα διασφαλιστεί επίσης η διαρκής σημασία των θεματικών τομέων για τη διαμόρφωση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των πολιτικών της ΕΕ και των κανονιστικών ρυθμίσεων. Αυτό αφορά τομείς πολιτικής όπως ο τομέας της υγείας, της ασφάλειας, της προστασίας του καταναλωτή, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, της αναπτυξιακής βοήθειας, της αλιείας, της ναυτιλίας, της γεωργίας, της υγείας και της σωστής διαβίωσης των ζώων, των μεταφορών, της εκπαίδευσης και της επιμόρφωσης, της κοινωνίας των πληροφοριών και των μέσων μαζικής επικοινωνίας, της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων, της συνοχής, της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, καθώς και την προτυποποιητική και την συντυποποιητική έρευνα σχετικά με τη βελτίωση της ποιότητας των προτύπων και της εφαρμογής τους. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι δυνατόν να διαδραματίσουν ρόλο οι πλατφόρμες που συνενώνουν τους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς με την ερευνητική κοινότητα, προκειμένου να εξεταστούν Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας που αφορούν τους κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς ή άλλους τομείς πολιτικής.

Στο πλαίσιο κάθε θεματικού τομέα, εκτός των δραστηριοτήτων που έχουν ορισθεί, θα εκτελεστούν ειδικές δράσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται στις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και στις απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες με ανοικτό και ευέλικτο τρόπο. Η εκτέλεση των εν λόγω δράσεων θα διασφαλίσει την απλή, συνεκτική και συντονισμένη προσέγγιση στο σύνολο του ειδικού προγράμματος, καθώς και τη χρηματοδότηση της διεπιστημονικής έρευνας που επικαλύπτεται με ορισμένους θεματικούς τομείς ή δεν σχετίζεται με αυτούς.

- Νεοεμφανιζόμενες ανάγκες: παροχή ειδικής ενίσχυσης σε ερευνητικές προτάσεις που αποσκοπούν στον προσδιορισμό ή την περαιτέρω διερεύνηση, σε δεδομένο πεδίο ή/και στο σημείο τομής περισσοτέρων επιστημονικών κλάδων, νέων επιστημονικών και τεχνολογικών προοπτικών, ιδίως προοπτικών που ανοίγουν το δρόμο σε κορυφαία επιτεύγματα. Η εν λόγω ενίσχυση υλοποιείται μέσω:

- Της ανοικτής έρευνας “από τη βάση προς την κορυφή” επί θεμάτων που προσδιορίζονται από τους ίδιους τους ερευνητές προκειμένου να αναπτυχθούν νέες επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες (δράσεις ‘‘Περιπέτεια”) ή να αξιολογηθούν νέες ανακαλύψεις ή προσφάτως παρατηρηθέντα φαινόμενα, τα οποία μπορεί να ενέχουν κινδύνους ή προβλήματα για την κοινωνία (δράσεις ‘Διορατικότητα”)·

- Πρωτοβουλιών με επίκεντρο ειδικούς στόχους που συνιστούν μεγάλες προκλήσεις σε νεοεμφανιζόμενα επιστημονικά και τεχνολογικά πεδία, τα οποία υπόσχονται σημαντικά επιτεύγματα και έναν ευρύ δυνητικό αντίκτυπο στις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, και ενδέχεται να εμπλέκουν ομάδες συμπληρωματικών έργων (δράσεις “Ανίχνευση)”).

- Απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες: ανταπόκριση με ευέλικτο τρόπο στις νέες πολιτικές ανάγκες που προκύπτουν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του προγράμματος πλαισίου, όπως απρόβλεπτες εξελίξεις ή γεγονότα που απαιτούν ταχεία αντίδραση: νέες επιδημίες, νεοεμφανιζόμενα προβλήματα όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών ή δράσεις αλληλεγγύης. Οι εν λόγω δράσεις θα υλοποιηθούν σε στενή συνεργασία με τις σχετικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας μπορεί να τροποποιηθεί εάν παρουσιαστούν ερευνητικές ανάγκες επείγοντος χαρακτήρα.

- Διάδοση, μεταφορά γνώσεων και ευρύτερη συμμετοχή

Προκειμένου να ενισχυθεί η διάδοση και η χρήση των αποτελεσμάτων της έρευνας της ΕΕ, η διάδοση των γνώσεων και η μεταφορά των αποτελεσμάτων, μεταξύ άλλων στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής, θα ενισχυθεί σε όλους τους θεματικούς τομείς[17], κυρίως μέσω της χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων δικτύωσης/διαμεσολάβησης, σεμιναρίων και εκδηλώσεων, συνδρομής από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες και από ηλεκτρονικές υπηρεσίες πληροφοριών. Η εν λόγω ενίσχυση θα εφαρμοστεί σε κάθε θεματικό τομέα μέσω:

- Της ενσωμάτωσης των δράσεων διάδοσης και μεταφοράς γνώσεων στα έργα και στις κοινοπραξίες, μέσω κατάλληλων διατάξεων των μηχανισμών χρηματοδότησης και των απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων·

- Της παροχής στοχοθετημένης συνδρομής σε έργα και κοινοπραξίες, ούτως ώστε να τους διασφαλιστεί η πρόσβαση στις αναγκαίες δεξιότητες για τη βελτιστοποίηση της χρήσης των αποτελεσμάτων·

- Των ειδικών δράσεων διάδοσης οι οποίες υιοθετούν μία προενεργό προσέγγιση της διάδοσης των αποτελεσμάτων, μέσω μιας σειράς έργων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα έργα των προηγούμενων προγραμμάτων πλαισίων και άλλα ερευνητικά προγράμματα, και οι οποίες στοχεύουν ειδικούς τομείς ή ομάδες άμεσα ενδιαφερόμενων συντελεστών, όπως οι δυνητικοί χρήστες·

- Της διάδοσης στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής, μεταξύ άλλων στα όργανα τυποποίησης, ώστε να διευκολυνθεί η χρήση των σχετικών πολιτικών αποτελεσμάτων από τους κατάλληλους φορείς σε διεθνές, ευρωπαϊκό, εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο·

- Των υπηρεσιών της CORDIS για την προώθηση της διάδοσης των γνώσεων και της αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων·

- Των πρωτοβουλιών για την προώθηση του διαλόγου και της ανταλλαγής απόψεων επί επιστημονικών θεμάτων και επί ερευνητικών αποτελεσμάτων με το ευρύ κενό πέραν της ερευνητικής κοινότητας.

Θα διασφαλιστεί ο συντονισμός της διάδοσης και της μεταφοράς γνώσεων μέσω του προγράμματος πλαισίου. Θα υλοποιηθούν συμπληρωματικές δράσεις για την ενίσχυση της καινοτομίας στο πλαίσιο του Προγράμματος για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία. Θα αξιοποιηθεί η ενδεχόμενη συνέργεια μεταξύ της εκπαίδευσης και της έρευνας και θα προσδιοριστούν οι ορθές πρακτικές, κυρίως με σκοπό να προωθηθεί η σταδιοδρομία στην έρευνα.

Συμμετοχή των ΜΜΕ

Θα διευκολυνθεί η βέλτιστη συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) στους διαφόρους θεματικούς τομείς, ιδίως μέσω της βελτίωσης των χρηματοδοτικών και διοικητικών διαδικασιών και της μεγαλύτερης ευελιξίας κατά την επιλογή του κατάλληλου χρηματοδοτικού καθεστώτος. Επιπροσθέτως, οι ερευνητικές ανάγκες και το δυναμικό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων λαμβάνονται δεόντως υπόψη κατά την εκπόνηση του περιεχομένου των θεματικών τομέων του παρόντος προγράμματος πλαισίου και οι τομείς οι οποίοι παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ΜΜΕ θα προσδιοριστούν στο πρόγραμμα εργασίας. Ειδικές δράσεις για την ενίσχυση της έρευνας προς όφελος των ΜΜΕ ή των ενώσεων ΜΜΕ συμπεριλαμβάνονται στο ειδικό πρόγραμμα «Ικανότητες», και οι δράσεις για την προώθηση της συμμετοχής των ΜΜΕ στο πρόγραμμα πλαίσιο θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Προγράμματος για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία.

Δεοντολογικές πτυχές

Κατά την εκτέλεση του παρόντος ειδικού προγράμματος και στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων που προκύπτουν από αυτό πρέπει να τηρηθούν οι θεμελιώδεις δεοντολογικές αρχές. Σε αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων , οι αρχές που διατυπώνονται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΈ, όπου συμπεριλαμβάνονται: η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ανθρώπινης ζωής, η προστασία των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής, καθώς και η προστασία των ζώων και του περιβάλλοντος, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία και τις τελευταίες εκδόσεις των σχετικών διεθνών συμβάσεων, κατευθυντήριων γραμμών και κωδίκων δεοντολογίας, π.χ. η Δήλωση του Ελσίνκι, η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιοϊατρική που υπεγράφη στο Oviedo στις 4 Aπριλίου 1997 και τα Συμπληρωματικά της Πρωτόκολλα, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού, η Παγκόσμια Διακήρυξη για το ανθρώπινο γονιδίωμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα που εγκρίθηκε από την UNESCO, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την απαγόρευση των βιολογικών και τοξινικών όπλων (ΣΑΒΤΟ), η Διεθνής Συνθήκη σχετικά με τους φυτογενετικούς πόρους για τη διατροφή και τη γεωργία, και τα σχετικά ψηφίσματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Λαμβάνονται επίσης υπόψη οι γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ομάδας Συμβούλων για τις ηθικές επιπτώσεις της βιοτεχνολογίας (1991-1997) και οι γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ομάδας για τη δεοντολογία στις επιστήμες και στις νέες τεχνολογίες (από το 1998 και εφεξής).

Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και ενόψει της πολλαπλότητας των προσεγγίσεων που καταγράφονται στην Ευρώπη, οι συμμετέχοντες σε ερευνητικά έργα πρέπει να συμμορφώνονται με την υφιστάμενη νομοθεσία, τις κανονιστικές διατάξεις και τους δεοντολογικούς κανόνες των χωρών στις οποίες διεξάγεται η έρευνα. Σε κάθε περίπτωση, εφαρμόζονται οι εθνικές διατάξεις και δεν ενισχύεται με κοινοτική χρηματοδότηση καμία έρευνα η οποία πρόκειται να διεξαχθεί σε συγκεκριμένο κράτος μέλος ή άλλη χώρα, εφόσον αυτή απαγορεύεται στο εν λόγω κράτος μέλος ή χώρα.

Όπου κρίνεται σκόπιμο, όσοι διεξάγουν ερευνητικά έργα πρέπει να επιδιώκουν έγκριση εκ μέρους των σχετικών εθνικών ή τοπικών επιτροπών δεοντολογίας πριν από την έναρξη των δραστηριοτήτων ΕΤΑ. Επίσης, η Επιτροπή εφαρμόζει συστηματικά δεοντολογική εξέταση των προτάσεων που αφορούν ευαίσθητα από δεοντολογική άποψη θέματα ή όταν οι δεοντολογικές πτυχές δεν έχουν ληφθεί δεόντως υπόψη. Σε ειδικές περιπτώσεις είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί δεοντολογική εξέταση κατά τη διάρκεια εκτέλεσης ενός έργου.

Σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 3 της παρούσας απόφασης, δεν χορηγείται χρηματοδότηση για ερευνητικές δραστηριότητες οι οποίες απαγορεύονται σε όλα τα κράτη μέλη.

Το πρωτόκολλο για την προστασία και την καλή διαβίωση των ζώων που προσαρτάται στη Συνθήκη απαιτεί από την Κοινότητα να λάβει πλήρως υπόψη τις απαιτήσεις για την καλή διαβίωση των ζώων κατά την διατύπωση και υλοποίηση των κοινοτικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας. Η οδηγία 86/609/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς και άλλους επιστημονικούς σκοπούς απαιτεί όλα τα πειράματα να σχεδιάζονται με σκοπό την αποφυγή της καταπόνησης και της πρόκλησης ανώφελου πόνου και ταλαιπωρίας στα ζώα που χρησιμοποιούνται σε πειράματα, τη χρήση του ελάχιστου δυνατού αριθμού ζώων, την συμμετοχή ζώων με τον χαμηλότερο βαθμό νευροφυσιολογικής ευαισθησίας, και την πρόκληση του λιγότερου δυνατού πόνου, ταλαιπωρίας, καταπόνησης ή μόνιμης βλάβης. Η τροποποίηση της γενετικής κληρονομιάς των ζώων και η κλωνοποίηση ζώων μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνον εφόσον οι σκοποί δικαιολογούνται από ηθική άποψη και οι συνθήκες είναι τέτοιες που εγγυώνται την καλή διαβίωση των ζώων και τηρούνται οι αρχές της βιοποικιλότητας.

Κατά την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος, η Επιτροπή παρακολουθεί τακτικά τα επιστημονικά επιτεύγματα και τις εθνικές και διεθνείς διατάξεις ούτως ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι οιεσδήποτε εξελίξεις.

Η δεοντολογική έρευνα σχετικά με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις διεξάγεται στο μέρος ‘‘Επιστήμη και κοινωνία’’ του ειδικού προγράμματος «Ικανότητες».

Συνεργατική έρευνα

Η συνεργατική έρευνα θα αποτελέσει τον κύριο όγκο και τον πυρήνα της χρηματοδότησης της έρευνας από την ΕΕ. Στόχος είναι να διεξαχθούν, σε πεδία καθοριστικά για την πρόοδο των γνώσεων, άριστα ερευνητικά έργα και δίκτυα ικανά να προσελκύσουν ερευνητές και επενδύσεις από την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο, ενισχύοντας τη βιομηχανική και τεχνολογική βάση της ΕΕ και στηρίζοντας τις πολιτικές της ΕΕ.

Ο εν λόγω στόχος θα επιτευχθεί με την υποστήριξη της συνεργατικής έρευνας, η οποία συμπεριλαμβάνει την ενεργό συμμετοχή της βιομηχανίας, μέσω μιας σειράς καθεστώτων χρηματοδότησης: συνεργατικά έργα, δίκτυα αριστείας και δράσεις συντονισμού/ενίσχυσης.

Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες

Σε περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων, η εμβέλεια ενός στόχου ΕΤΑ και το εύρος των αναγκαίων πόρων δικαιολογούν τη συγκρότηση μακροπρόθεσμων εταιρικών συνεργασιών μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, υπό μορφή Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών. Οι εν λόγω πρωτοβουλίες, οι οποίες απορρέουν κυρίως από τις εργασίες των Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών και καλύπτουν μία επιλεγμένη πτυχή ή μικρό αριθμό επιλεγμένων πτυχών της έρευνας στον αντίστοιχο τομέα, συνδυάζουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα και την εθνική και ευρωπαϊκή δημόσια χρηματοδότηση, όπου συμπεριλαμβάνονται οι επιχορηγήσεις του προγράμματος πλαισίου για την έρευνα και η χρηματοδότηση δανείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Οι Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες θα αποφασιστούν βάσει χωριστών προτάσεων (π.χ. βάσει του άρθρου 171 της Συνθήκης).

Οι Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες καθορίζονται βάσει μιας σειράς κριτηρίων, όπου συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

- Προστιθέμενη αξία της παρέμβασης σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

- Βαθμός σαφήνειας όσον αφορά τον ορισμό του επιδιωκόμενου στόχου·

- Βαθμός συμμετοχής της βιομηχανίας, από άποψη κεφαλαίων και πόρων·

- Εύρος των επιπτώσεων στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και στην οικονομική ανάπτυξη·

- Σημασία της συμβολής στην επίτευξη ευρύτερων πολιτικών στόχων·

- Ικανότητα προσέλκυσης πρόσθετης εθνικής ενίσχυσης και παρότρυνσης της σημερινής ή μελλοντικής χρηματοδότησης εκ μέρους της βιομηχανίας·

- Αδυναμία επίτευξης του στόχου με τα υπάρχοντα μέσα.

Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συνολική συνοχή και στον συντονισμό των Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών με τα εθνικά προγράμματα και έργα στους ίδιους τομείς. Όπου κρίνεται σκόπιμο, ενθαρρύνεται επίσης η συμμετοχή των ΜΜΕ.

Μια πρώτη σειρά Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών προσδιορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ και θα αποτελέσουν αντικείμενο χωριστών προτάσεων (π.χ. βάσει του άρθρου 171 της Συνθήκης). Περαιτέρω Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες μπορούν να προσδιοριστούν βάσει των προαναφερθέντων κριτηρίων και να προταθούν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του 7ου προγράμματος πλαισίου.

Συντονισμός των μη κοινοτικών ερευνητικών προγραμμάτων

Η δράση που αναλαμβάνεται στο εν λόγω πεδίο θα αξιοποιήσει δύο κύρια εργαλεία: τον μηχανισμό ERA-NET και τη συμμετοχή της Κοινότητας σε εθνικά ερευνητικά προγράμματα που εκτελούνται από κοινού (άρθρο 169 της Συνθήκης). Η δράση θα χρησιμοποιηθεί επίσης προκειμένου να αυξηθεί η συμπληρωματικότητα και η συνέργεια μεταξύ του προγράμματος πλαισίου και των δραστηριοτήτων που διεξάγονται στο πλαίσιο διακυβερνητικών δομών όπως το EUREKA, το EIROforum και το COST. Θα παρασχεθεί χρηματοδοτική ενίσχυση για τις δραστηριότητες διοίκησης και συντονισμού του COST, ούτως ώστε το COST να μπορέσει να συνεχίσει να συμβάλει στον συντονισμό και στις ανταλλαγές μεταξύ των ερευνητικών ομάδων που χρηματοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο.

Όταν οι δράσεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής ενός εκ των θεματικών τομέων, ενισχύονται ως αναπόσπαστο μέρος των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του εν λόγω θεματικού τομέα. Όταν οι δράσεις είναι οριζόντιου χαρακτήρα, ενισχύονται από κοινού στο πλαίσιο όλων των σχετικών θεματικών τομέων.

Όταν οι δράσεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής άλλου ειδικού προγράμματος το οποίο εκτελεί το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο, ενισχύονται στο πλαίσιο του εν λόγω ειδικού προγράμματος.

Ο μηχανισμός ERA-NET θα αναπτύξει και θα ενισχύσει τον συντονισμό των εθνικών και περιφερειακών ερευνητικών δραστηριοτήτων ως εξής:

- Θα προσφέρει στους υπεύθυνους για την εκτέλεση δημόσιων ερευνητικών προγραμμάτων ένα πλαίσιο ώστε να εντατικοποιήσουν τον συντονισμό των δραστηριοτήτων τους. Στο πλαίσιο αυτό συμπεριλαμβάνεται η ενίσχυση νέων δράσεων ERA-NET, καθώς και η διεύρυνση και η εμβάθυνση του πεδίου των υφιστάμενων δράσεων ERA-NET, π.χ. με τη διεύρυνση των εταιρικών συνεργασιών και το αμοιβαίο άνοιγμα των προγραμμάτων τους·

- Θα προσφέρει πρόσθετη κοινοτική χρηματοδοτική ενίσχυση σε όσους συμμετέχοντες συγκροτούν κοινό ταμείο προς εξυπηρέτηση των κοινών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων για τα αντίστοιχα εθνικά και περιφερειακά προγράμματα (“ERA-NET PLUS”).

Η συμμετοχή της Κοινότητας σε από κοινού εκτελούμενα εθνικά ερευνητικά προγράμματα, βάσει του άρθρου 169 της Συνθήκης, έχει ιδιαίτερη σημασία για την ευρωπαϊκή συνεργασία μεγάλης κλίμακας και “μεταβλητής γεωμετρίας” μεταξύ κρατών μελών που έχουν κοινές ανάγκες ή/και κοινά συμφέροντα. Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες δυνάμει του άρθρου 169 θα δρομολογηθούν σε συγκεκριμένους τομείς σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της ενδεχόμενης συνεργασίας με διακυβερνητικά προγράμματα, βάσει των κριτηρίων που ορίζονται στην απόφαση θέσπισης του 7ου προγράμματος πλαισίου.

Μια σειρά πρωτοβουλιών για την κοινή εκτέλεση των εθνικών προγραμμάτων έρευνας περιγράφονται στο παράρτημα IV και θα αποτελέσουν αντικείμενο χωριστής απόφασης βάσει του άρθρου 169 της Συνθήκης. Ενδέχεται να καθοριστούν και να προταθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του 7ου προγράμματος πλαισίου.

Διεθνής συνεργασία

Οι δράσεις διεθνούς συνεργασίας θα ενισχύσουν την διεθνή πολιτική σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας, η οποία έχει δύο αλληλεξαρτώμενους στόχους:

- Να ενισχύσει και να προάγει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα μέσω στρατηγικών ερευνητικών εταιρικών συνεργασιών με τρίτες χώρες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι άκρως βιομηχανοποιημένες οικονομίες και οι αναδυόμενες οικονομίες στην επιστήμη και την τεχνολογία, καλώντας τους λαμπρότερους επιστήμονες τρίτων χωρών να εργαστούν στην Ευρώπη ή να συνεργαστούν με αυτήν.

- Επίλυση των ειδικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι τρίτες χώρες ή προβλημάτων παγκόσμιας διάστασης, με βάση το αμοιβαίο συμφέρον και το αμοιβαίο όφελος.

Η διεθνής πολιτική για την επιστημονική συνεργασία της ΕΕ θα δώσει έμφαση και θα αναπτύξει τη συνεργασία ούτως ώστε να δημιουργηθούν, να χρησιμοποιηθούν από κοινού και να αξιοποιηθούν γνώσεις μέσω ισότιμων ερευνητικών εταιρικών συνεργασιών, λαμβάνοντας υπόψη το εθνικό, το περιφερειακό και το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο, καθώς και τη βάση γνώσεων των χωρών εταίρων. Η στρατηγική προσέγγιση συνίσταται στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και της παγκόσμιας αειφόρου ανάπτυξης μέσω τέτοιου είδους εταιρικών συνεργασιών μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών σε διμερές, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, με βάση το αμοιβαίο συμφέρον και το αμοιβαίο όφελος. Για το σκοπό αυτό, ο ρόλος της ΕΕ ως παγκόσμιου παράγοντα θα πρέπει επίσης να προωθηθεί μέσω πολυμερών διεθνών ερευνητικών προγραμμάτων. Οι ενισχυόμενες δράσεις διεθνούς συνεργασίας θα συνδεθούν με καθιερωμένα πολιτικά θέματα, προκειμένου να υποστηριχθεί η τήρηση των διεθνών δεσμεύσεων της ΕΕ και να διασφαλιστεί η συμβολή στην κοινή υιοθέτηση των ευρωπαϊκών αξιών, της ανταγωνιστικότητας, της κοινωνικοοικονομικής προόδου, της περιβαλλοντικής προστασίας και της καλής διαβίωσης υπό το πρίσμα της παγκόσμιας αειφόρου ανάπτυξης. Η διεθνής συνεργασία θα εφαρμοστεί στο παρόν πρόγραμμα πλαίσιο εντός εκάστου θεματικού τομέα και μεταξύ των διαφόρων θεματικών τομέων, χρησιμοποιώντας τα ακόλουθα μέσα:

- Άνοιγμα όλων των δραστηριοτήτων που διεξάγονται στους θεματικούς τομείς σε ερευνητές και ερευνητικά ιδρύματα από όλες τις χώρες εταίρους της διεθνούς συνεργασίας και τις βιομηχανοποιημένες χώρες[18]. Επιπροσθέτως, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ενθάρρυνση της συμμετοχής τρίτων χωρών, σε συγκεκριμένους τομείς κοινού ενδιαφέροντος.

- Ειδικές δράσεις συνεργασίας με τρίτες χώρες στο πλαίσιο κάθε θεματικού τομέα, σε περίπτωση που η συνεργασία επί ειδικών ερευνητικών αντικειμένων παρουσιάζει αμοιβαίο ενδιαφέρον. Ο προσδιορισμός των ειδικών αναγκών και προτεραιοτήτων θα συνδέεται στενά με τις σχετικές διμερείς συμφωνίες συνεργασίας και με τον εν εξελίξει πολυμερή και διαπεριφερειακό διάλογο μεταξύ της ΕΕ και των εν λόγω χωρών ή ομάδων χωρών. Οι προτεραιότητες θα προσδιοριστούν με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες, το δυναμικό και το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης της περιφέρειας ή της χώρας. Για τον σκοπό αυτό θα εκπονηθεί ένα στρατηγικό σχέδιο εφαρμογής της διεθνούς συνεργασίας, με ειδικές στοχοθετημένες δράσεις εντός ή μεταξύ των θεματικών τομέων, π.χ. στην υγεία, στη γεωργία, στις υποδομές αποχέτευσης, στην ύδρευση, στην ασφάλεια των τροφίμων, στην κοινωνική συνοχή, στην ενέργεια, στο περιβάλλον, στην αλιεία, στην υδατοκαλλιέργεια και στους φυσικούς πόρους, στην αειφόρο οικονομική πολιτική και στις τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών. Οι εν λόγω δράσεις χρησιμεύουν ως προνομιούχα εργαλεία για την εφαρμογή της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και των εν λόγω χωρών. Τέτοιες δράσεις είναι κυρίως οι δράσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση των ερευνητικών ικανοτήτων και των συνεργατικών ικανοτήτων των υποψηφίων για ένταξη χωρών, των γειτονικών, των αναπτυσσόμενων και των αναδυόμενων χωρών. Οι δράσεις θα αποτελέσουν αντικείμενο στοχοθετημένων προσκλήσεων και θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διευκόλυνση της πρόσβασης στις δράσεις των ενδιαφερόμενων τρίτων χωρών, κυρίως των αναπτυσσόμενων χωρών.

Οι εν λόγω δραστηριότητες θα εφαρμοστούν σε συντονισμό με τις δράσεις διεθνούς συνεργασίας στο πλαίσιο των ειδικών προγραμμάτων “Άνθρωποι” και “Ικανότητες”.

ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ

1. Υγεία

Στόχος

Βελτίωση της υγείας των Ευρωπαίων πολιτών και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και επιχειρήσεων του χώρου της υγείας, και παράλληλα αντιμετώπιση των παγκόσμιων προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των νεοεμφανιζόμενων επιδημιών. Θα δοθεί έμφαση στη μεταγραφική έρευνα (που «μεταγράφει» τις βασικές ανακαλύψεις σε κλινικές εφαρμογές), στην ανάπτυξη και επικύρωση νέων μεθόδων θεραπείας, μεθόδων προαγωγής της υγείας και πρόληψης των ασθενειών, διαγνωστικών εργαλείων και τεχνολογιών, καθώς και αειφόρων και αποτελεσματικών συστημάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Προσέγγιση

Η εν λόγω έρευνα θα διευρύνει την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μπορεί να προαχθεί αποδοτικότερα η καλή υγεία, να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν σοβαρές ασθένειες και να παρασχεθεί ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Θα βοηθήσει να ενσωματωθεί ένας τεράστιος όγκος δεδομένων γονιδιωματικής, ώστε να δημιουργηθούν νέες γνώσεις και εφαρμογές στην ιατρική και τη βιοτεχνολογία. Θα προωθήσει τη μεταγραφική έρευνα στον τομέα της υγείας, η οποία είναι ουσιαστική προκειμένου να διασφαλιστούν πρακτικά οφέλη από την βιοϊατρική έρευνα. Θα δώσει τη δυνατότητα στην Ευρώπη να συμβάλει αποτελεσματικότερα στις διεθνείς προσπάθειες για την καταπολέμηση ασθενειών παγκόσμιας εμβέλειας, όπως συμβαίνει στο πλαίσιο του εν εξελίξει προγράμματος “Σύμπραξη ευρωπαϊκών και αναπτυσσόμενων χωρών για τις κλινικές δοκιμές” (ΣΕΑΧΚΔ) για την καταπολέμηση του ιού HIV/AIDS, της ελονοσίας και της φυματίωσης (άρθρο 169)[19]. Θα ενισχύσει την έρευνα με άξονα την πολιτική υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ιδίως τις συγκρίσεις των μοντέλων, των συστημάτων και των δεδομένων των εθνικών βάσεων δεδομένων.

Η εν λόγω έρευνα θα συνδράμει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών τομέων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, βιοτεχνολογίας και ιατρικής τεχνολογίας, όπου οι ΜΜΕ αποτελούν τον κύριο οικονομικό μοχλό, καθώς και των φαρμακευτικών βιομηχανιών. Ειδικότερα, προβλέπεται να υποστηριχθεί μια Ευρωπαϊκή Τεχνολογική Πλατφόρμα[20] για καινοτόμα φάρμακα, με σκοπό να υπερκερασθούν οι ανασχετικοί παράγοντες στην έρευνα, κατά τη διαδικασία ανάπτυξης φαρμάκων. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των ερευνητικών δραστηριοτήτων και της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων τους, παρέχοντας υποστήριξη στην επίδειξη της ορθότητας των αρχών και στην κλινική επικύρωση. Η εν λόγω έρευνα θα συμβάλει επίσης στην ανάπτυξη προδιαγραφών και προτύπων για νέες προηγμένες μεθόδους θεραπείας (π.χ. αναγεννητική ιατρική) οι οποίες χρειάζονται για να βοηθηθεί η βιομηχανία της ΕΕ να αντιμετωπίσει τον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Θα εξεταστούν θέματα που αφορούν τον ρόλο των δύο φύλων στην έρευνα και θα ενσωματωθούν στα έργα[21], όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έρευνας και στην έναρξη διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών, ιδίως με ομάδες ασθενών, στο πρωιμότερο κατά το δυνατόν στάδιο, όσον αφορά τις νέες εξελίξεις που προκύπτουν από την έρευνα στη βιοϊατρική και τη γενετική. Θα διασφαλισθεί επίσης η ευρεία διάδοση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων.

Δύο στρατηγικά θέματα, η υγεία των παιδιών[22] και η υγεία του γηράσκοντος πληθυσμού θα καλυφθούν από τους τρεις κύριους άξονες δραστηριοτήτων που παρουσιάζονται στη συνέχεια, ενώ στο πρόγραμμα εργασίας δίνεται έμφαση στις προτεραιότητες. Θα συμπεριληφθούν επίσης και άλλοι πολυεπιστημονικοί τομείς. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η απτή και συνεκτική προσέγγιση των εν λόγω θεμάτων στο πλαίσιο του θεματικού τομέα, ενώ παράλληλα δεν καταβάλλεται διπλός κόπος.

Δραστηριότητες

- Bιοτεχνολογία, εργαλεία και τεχνολογίες γενικής χρήσης στην υπηρεσία της ανθρώπινης υγείας

Η εν λόγω δραστηριότητα αποσκοπεί στην ανάπτυξη και επικύρωση των αναγκαίων εργαλείων και τεχνολογιών, τα οποία καθιστούν δυνατή την παραγωγή νέων γνώσεων και τη μεταγραφή αυτών σε πρακτικές εφαρμογές στον τομέα της υγείας και της ιατρικής.

- Έρευνα υψηλής απόδοσης: ανάπτυξη νέων ερευνητικών εργαλείων σύγχρονης βιολογίας τα οποία θα αυξήσουν σημαντικά την παραγωγή δεδομένων και θα βελτιώσουν την τυποποίηση, την απόκτηση και ανάλυση δεδομένων και δειγμάτων (βιοτράπεζες). Θα δοθεί έμφαση στις νέες τεχνολογίες για τον προσδιορισμό της αλληλουχίας του γονιδιώματος, την έκφραση των γονιδίων, την γονοτυπική και την φαινοτυπική ανάλυση, τη δομική γονιδιωματική, τη βιοπληροφορική και τη συστημική βιολογία, καθώς και σε άλλα νεοεμφανιζόμενα πεδία της έρευνας στον τομέα της βιοτεχνολογίας.

- Ανίχνευση, διάγνωση και παρακολούθηση : ανάπτυξη της οπτικοποίησης, της απεικόνισης, της ανίχνευσης και των αναλυτικών εργαλείων και τεχνολογιών βιοϊατρικής έρευνας, για την πρόβλεψη, τη διάγνωση, την παρακολούθηση και την πρόγνωση ασθενειών, καθώς και για την ενίσχυση και καθοδήγηση θεραπευτικών παρεμβάσεων. Θα δοθεί έμφαση σε μια πολυεπιστημονική προσέγγιση η οποία ενσωματώνει τομείς όπως η μοριακή και η κυτταρική βιολογία, η φυσιολογία, η γενετική, η φυσική, η χημεία, οι νανοτεχνολογίες, τα μικροσυστήματα, οι διατάξεις και οι τεχνολογίες πληροφοριών. Θα δοθεί έμφαση στις μη επεμβατικές, στις ελάχιστα επεμβατικές και στις ποσοτικές μεθόδους, καθώς και στις πτυχές διασφάλισης της ποιότητας.

- Καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις και παρεμβάσεις: παγίωση και διασφάλιση της περαιτέρω ανάπτυξης προηγμένων θεραπευτικών μεθόδων και τεχνολογιών με ευρείες δυνητικές εφαρμογές. Θα δοθεί έμφαση στην γονιδιακή θεραπεία και στην κυτταροθεραπεία, στην αναγεννητική ιατρική, στη μεταμόσχευση, στην ανοσοθεραπεία και στα εμβόλια, καθώς και σε άλλα φάρμακα. Καλύπτονται επίσης οι συναφείς τεχνολογίες, όπως προηγμένα στοχοθετημένα συστήματα χορήγησης φαρμάκων, προηγμένα εμφυτεύματα και είδη προθετικής, και οι χειρουργικές επεμβάσεις με τη βοήθεια μη επεμβατικών ή ελάχιστα επεμβατικών τεχνολογιών.

- Πρόβλεψη της καταλληλότητας, της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών μεθόδων: ανάπτυξη και επικύρωση των παραμέτρων, των εργαλείων, των μεθόδων και των προτύπων που χρειάζονται για να διασφαλιστούν στους ασθενείς ασφαλή και αποτελεσματικά νέα βιοφάρμακα (για τα συμβατικά φάρμακα[23] τα θέματα αυτά εξετάζονται στο πλαίσιο της προτεινόμενης Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας για τα Καινοτόμα Φάρμακα). Θα δοθεί έμφαση σε προσεγγίσεις όπως η φαρμακογονιδιωματική, και οι μέθοδοι και τα μοντέλα in silico (με τη βοήθεια Η/Υ), in vitro (εξωσωματικά) (συμπεριλαμβάνονται οι εναλλακτικές μέθοδοι για την διεξαγωγή πειραμάτων σε ζώα) και in vivo (σε ζώντα οργανισμό).

- Μεταγραφική έρευνα στην υπηρεσία της ανθρώπινης υγείας

Η εν λόγω δραστηριότητα αποσκοπεί στην αύξηση των γνώσεων για τις βιολογικές διεργασίες και μηχανισμούς που εμπλέκονται στην καλή κατάσταση της υγείας και σε ειδικές καταστάσεις ασθένειας, ούτως ώστε οι εν λόγω γνώσεις να μεταγραφούν σε κλινικές εφαρμογές, καθώς και να διασφαλιστεί ότι τα κλινικά δεδομένα θα καθοδηγούν την περαιτέρω έρευνα.

- Ενσωμάτωση των βιολογικών δεδομένων και διεργασιών: συλλογή δεδομένων σε μεγάλη κλίμακα, συστημική βιολογία .

- Συλλογή δεδομένων σε μεγάλη κλίμακα : χρησιμοποίηση τεχνολογιών υψηλής απόδοσης για την παραγωγή δεδομένων με σκοπό τη διευκρίνιση της λειτουργίας των γονιδίων και των γονιδιακών προϊόντων, καθώς και των αλληλεπιδράσεών τους σε πολύπλοκα δίκτυα. Δίνεται έμφαση στη γονιδιωματική, στην πρωτεϊνωματική, στη γενετική του πληθυσμού, στη συγκριτική και στη λειτουργική γονιδιωματική.

- Συστημική βιολογία : δίνεται έμφαση στην πολυεπιστημονική έρευνα, η οποία θα ενσωματώσει μεγάλο εύρος βιολογικών δεδομένων και θα αναπτύξει και εφαρμόσει συστημικές προσεγγίσεις για την κατανόηση και την μοντελοποίηση βιολογικών διεργασιών.

- Έρευνα του εγκεφάλου και των παθήσεών του, ανθρώπινη ανάπτυξη και γήρανση.

- Εγκέφαλος και παθήσεις του εγκεφάλου: καλύτερη κατανόηση της ολοκληρωμένης δομής και δυναμικής του εγκεφάλου, καθώς και μελέτη των παθήσεων του εγκεφάλου και αναζήτηση νέων θεραπειών. Επίκεντρο θα αποτελέσει η διερεύνηση των λειτουργιών του εγκεφάλου, από το μοριακό επίπεδο έως τη γνωστική λειτουργία, καθώς και η αντιμετώπιση των νευρολογικών και των ψυχιατρικών ασθενειών και διαταραχών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι αναγεννητικές και επανορθωτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις.

- Ανθρώπινη ανάπτυξη και γήρανση : καλύτερη κατανόηση της διεργασίας της δια βίου ανάπτυξης και της υγιούς γήρανσης. Θα δοθεί έμφαση στη μελέτη των ανθρωπίνων και των προτύπων συστημάτων, όπου συμπεριλαμβάνονται οι αλληλεπιδράσεις με παράγοντες όπως το περιβάλλον, η συμπεριφορά και το φύλο.

- Μεταγραφική έρευνα σοβαρών λοιμωδών νόσων: αντιμετώπιση των μειζόνων απειλών κατά της δημόσιας υγείας.

- Aντοχή στα αντιμικροβιακά φάρμακα: θα δοθεί έμφαση στον συνδυασμό της βασικής έρευνας όσον αφορά τους μοριακούς μηχανισμούς αντοχής, την μικροβιακή οικολογία και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ παθογόνων παραγόντων και ξενιστών, με την κλινική έρευνα για νέες παρεμβάσεις προκειμένου να μειωθεί η εμφάνιση και η διάδοση λοιμώξεων που παρουσιάζουν αντοχή σε πολλά φάρμακα.

- Ιός HIV/AIDS, ελονοσία και φυματίωση : θα δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη νέων θεραπειών, διαγνωστικών εργαλείων, προληπτικών εμβολίων και χημικών φραγμών μεταβίβασης, όπως τα μικροβιοκτόνα κατά του ιού HIV . Οι ερευνητικές προσπάθειες θα αντιμετωπίσουν τις τρεις ασθένειες σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και τις πτυχές που είναι αμιγώς ευρωπαϊκές. Θα δοθεί έμφαση στις προκλινικές και στις πρώιμες κλινικές ερευνητικές δραστηριότητες και, όπου κρίνεται σκόπιμο (π.χ. για τα εμβόλια κατά του ιού HIV/AIDS), θα προβλεφθεί συνεργασία στο πλαίσιο πρωτοβουλιών παγκοσμίου επιπέδου.

- Νεοεμφανιζόμενες επιδημίες : θα δοθεί έμφαση στην αντιμετώπιση νεοεμφανιζόμενων παθογόνων παραγόντων που ενέχουν κίνδυνο πανδημίας, όπου συμπεριλαμβάνονται οι ζωονόσοι (π.χ. το σύνδρομο SARS (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο) και η εξαιρετικά παθογόνος γρίπη). Κατά περίπτωση, θα εγγραφούν προβλέψεις στον προϋπολογισμό για την ταχεία έναρξη συνεργατικής έρευνας με σκοπό την επίσπευση της ανάπτυξης νέων διαγνωστικών μεθόδων, φαρμάκων και εμβολίων για την αποτελεσματική πρόληψη, θεραπεία και έλεγχο των λοιμωδών νόσων επείγοντος χαρακτήρα.

- Μεταγραφική έρευνα στην υπηρεσία άλλων σοβαρών ασθενειών.

- Καρκίνος : θα δοθεί έμφαση στην αιτιολογία της ασθένειας· στον προσδιορισμό και στην επικύρωση φαρμακευτικών στόχων και βιολογικών δεικτών που αποσκοπούν στην πρόληψη, στην πρόωρη διάγνωση και θεραπεία· και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των προγνωστικών, διαγνωστικών και θεραπευτικών επεμβάσεων.

- Καρδιαγγειακές παθήσεις : θα δοθεί έμφαση στη διάγνωση, την πρόληψη, τη θεραπεία και την παρακολούθηση των καρδιοπαθειών και των παθήσεων των αιμοφόρων αγγείων (συμπεριλαμβανομένου του ρόλου των αγγείων στην εγκεφαλική συμφόρηση) χρησιμοποιώντας μια ευρεία πολυεπιστημονική προσέγγιση.

- Διαβήτης και παχυσαρκία: για τον διαβήτη, θα δοθεί έμφαση στην αιτιολογία των διαφόρων ειδών διαβήτη, και στη σχετική πρόληψη και θεραπεία αυτών. Για την παχυσαρκία, θα δοθεί έμφαση στην πολυεπιστημονική προσέγγιση, όπου συμπεριλαμβάνονται η γενετική, ο τρόπος ζωής και η επιδημιολογία.

- Σπάνιες ασθένειες : θα δοθεί έμφαση στις πανευρωπαϊκές μελέτες φυσικής ιστορίας, παθοφυσιολογίας και στην ανάπτυξη προληπτικών, διαγνωστικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων. Ο εν λόγω τομέας θα συμπεριλάβει τους σπάνιους φαινοτύπους κοινών ασθενειών του Μέντελ.

- Άλλες χρόνιες παθήσεις : θα δοθεί έμφαση στις μη θανατηφόρες ασθένειες με σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής κατά την περίοδο του γήρατος, όπως οι λειτουργικές και αισθητηριακές διαταραχές και άλλες χρόνιες παθήσεις (π.χ. ρευματοπάθειες).

- Βελτιστοποίηση της παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους Ευρωπαίους πολίτες

Η εν λόγω δραστηριότητα αποσκοπεί να παράσχει την αναγκαία βάση τόσο για συνετές πολιτικές αποφάσεις όσον αφορά τα συστήματα υγείας, όσο και για αποτελεσματικότερες στρατηγικές προώθησης της υγείας, πρόληψης ασθενειών, διάγνωσης και θεραπείας.

- Eνισχυμένη προώθηση της υγείας και πρόληψη ασθενειών: παροχή αποδείξεων για τα βέλτιστα μέτρα δημόσιας υγείας, όσον αφορά τους τρόπους ζωής και τις παρεμβάσεις σε διαφορετικά επίπεδα και σε διαφορετικά πλαίσια. Θα δοθεί έμφαση σε ευρύτερους καθοριστικούς παράγοντες της υγείας και στον τρόπο που αυτοί αλληλεπιδρούν τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο ανθρώπινης κοινότητας (π.χ. διαιτολόγιο, άγχος, καπνός και άλλες ουσίες, φυσική δραστηριότητα, πολιτιστικό πλαίσιο, κοινωνικοοικονομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες). Θα εξεταστεί ιδίως η διανοητική υγεία με προοπτική ολόκληρη τη ζωή.

- Μεταγραφή της κλινικής έρευνας σε κλινική πρακτική, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η καλύτερη χρήση των φαρμάκων και η κατάλληλη χρήση των συμπεριφορικών και οργανωτικών παρεμβάσεων και των θεραπειών και τεχνολογιών στην υπηρεσία της υγείας. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ασφάλεια των ασθενών: προσδιορισμός των βέλτιστων κλινικών πρακτικών· κατανόηση των αποφάσεων που λαμβάνονται σε κλινικό περιβάλλον στην πρωτογενή και εξειδικευμένη περίθαλψη· προαγωγή των εφαρμογών της ιατρικής κατόπιν αποδείξεων και δικαίωμα επιλογής των ασθενών όσον αφορά την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Θα δοθεί έμφαση στη συγκριτική αξιολόγηση των στρατηγικών, στη διερεύνηση των αποτελεσμάτων των διαφόρων παρεμβάσεων, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων, λαμβάνοντας υπόψη τα αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της φαρμακοεπαγρύπνησης, τις ιδιαιτερότητες του ασθενούς (π.χ. γενετική ευαισθησία, ηλικία, φύλο και τήρηση των ιατρικών εντολών) και τα οφέλη ως προς το κόστος.

- Ποιότητα, αλληλεγγύη και βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας· παροχή στις χώρες της βάσης ώστε να προσαρμόσουν τα συστήματα υγείας τους υπό το πρίσμα της εμπειρίας που αποκτήθηκε σε άλλες χώρες, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία του εθνικού πλαισίου και των χαρακτηριστικών του πληθυσμού (γήρανση, κινητικότητα, μετανάστευση, εκπαίδευση, κοινωνικοοικονομική θέση και εξελίξεις στον τομέα της εργασίας, κλπ). Θα δοθεί έμφαση στις οργανωτικές, οικονομικές και κανονιστικές πτυχές των συστημάτων υγείας, στην εφαρμογή τους και στα αποτελέσματά τους, από πλευράς αποτελεσματικότητας, αποδοτικότητας και δικαιοφροσύνης. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα επενδύσεων και ανθρωπίνων πόρων.

Διεθνής συνεργασία

Η διεθνής συνεργασία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του θεματικού τομέα και έχει ιδιαίτερη σημασία για τους τομείς που αφορούν τα παγκόσμια προβλήματα υγείας, όπως η αντοχή σε αντιμικροβιακά φάρμακα, ο ιός HIV/AIDS, η ελονοσία, η φυματίωση και οι νεοεμφανιζόμενες πανδημίες. Η διεθνής συνεργασία μπορεί επίσης να συμπεριλάβει τον καθορισμό προτεραιοτήτων στο πλαίσιο διεθνών πρωτοβουλιών, όπως η «Παγκόσμια Επιχείρηση για την Ανακάλυψη Εμβολίου κατά του Ιού HIV». Υπό τον όρο της παγίωσης της μακροπρόθεσμης αειφόρου εταιρικής συνεργασίας στην κλινική έρευνα μεταξύ της Ευρώπης και των αναπτυσσόμενων χωρών, θα παρασχεθεί[24] περαιτέρω ενίσχυση στη «Σύμπραξη Ευρωπαϊκών και Αναπτυσσόμενων Χωρών για τις Κλινικές Δοκιμές (ΣΕΑΧΚΔ), ως απάντηση στα επιτεύγματά της και στις μελλοντικές ανάγκες. Το πρόγραμμα ΣΕΑΧΚΔ θα εξακολουθήσει να επικεντρώνεται στις προηγμένες κλινικές δοκιμές για την ανάπτυξη νέων εμβολίων, μικροβιοκτόνων και φαρμάκων κατά των τριών ασθενειών της Yποσαχάριας Αφρικής.

Θα υλοποιηθούν ειδικές δράσεις συνεργασίας στους τομείς που διαμορφώνονται στο πλαίσιο του διαπεριφερειακού διαλόγου στις τρίτες χώρες/περιφέρειες και στα διεθνή βήματα συζητήσεων, καθώς και στο πλαίσιο των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας. Οι τομείς προτεραιότητας που είναι προσαρμοσμένοι στις τοπικές ανάγκες και επωφελούνται των εταιρικών συνεργασιών μπορούν να περιλαμβάνουν: την έρευνα για την πολιτική υγείας, τα συστήματα υγείας και την έρευνα για υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, την υγεία μητέρας και παιδιού, την αναπαραγωγική υγεία, τον έλεγχο και την εποπτεία των παραμελημένων μεταδοτικών ασθενειών και των νεοεμφανιζόμενων απρόβλεπτων πολιτικών αναγκών στις εν λόγω περιφέρειες.

Μία ετήσια συνδρομή στον Διεθνή Οργανισμό για το Επιστημονικό Πρόγραμμα «Ανθρώπινα Σύνορα» (ΔΟΕΠΑΣ)[25] θα καταβάλλεται από κοινού με τον θεματικό τομέα “Τεχνολογίες των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών”. Με τον τρόπο αυτό θα επιτραπεί στα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν είναι μέλη του G8 να επωφεληθούν πλήρως από το Επιστημονικό Πρόγραμμα «Ανθρώπινα Σύνορα» (ΕΠΑΣ) και θα παρασχεθεί μεγαλύτερη προβολή στην ευρωπαϊκή έρευνα.

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες θα υλοποιηθεί με βάση τις “εστιασμένες” πρωτοβουλίες “από τη βάση προς την κορυφή” και σε συντονισμό με τους άλλους θεματικούς τομείς και θα συμπεριλάβει ένα ευρύ και διεπιστημονικό ερευνητικό χαρτοφυλάκιο. Η ενίσχυση για τις απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδέχεται να περιλαμβάνει π.χ. την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας, την αξιολόγηση των επιπτώσεων στην υγεία, την εκτίμηση του κινδύνου, τους στατιστικούς δείκτες, τη διαχείριση και την επικοινωνία στον τομέα της δημόσιας υγείας, καθώς επίσης και τις υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο των διεθνών συνθηκών για την υγεία, όπου συμπεριλαμβάνεται η Σύμβαση Πλαίσιο για την Καταπολέμηση του Καπνίσματος[26] και ο Διεθνής Υγειονομικός Κανονισμός[27]. Η εν λόγω έρευνα θα συμπληρώσει την έρευνα με αντικείμενο την πολιτική υγείας, η οποία λαμβάνει ενίσχυση όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

2. Τρόφιμα, γεωργία και βιοτεχνολογία

Στόχος

Δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Γνωσιοκεντρικής Βιοοικονομίας[28], συσπειρώνοντας την επιστημονική κοινότητα, τη βιομηχανία και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη με σκοπό την αξιοποίηση νέων και αναδυόμενων προοπτικών έρευνας, οι οποίες ανταποκρίνονται στις ακόλουθες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις: την αυξανόμενη ζήτηση για ασφαλέστερα, υγιεινότερα και καλύτερης ποιότητας τρόφιμα, λαμβάνοντας υπόψη την καλή διαβίωση των ζώων και το αγροτικό περιβάλλον· την αειφόρο παραγωγή και χρήση ανανεώσιμων βιοπόρων· τον αυξανόμενο κίνδυνο επιζωοτιών και ζωοανθρωπονόσων και διαταραχών που οφείλονται στη διατροφή· τις απειλές κατά της αειφορίας και της ασφάλειας της γεωργικής και αλιευτικής παραγωγής που οφείλονται ιδίως στην αλλαγή του κλίματος.

Προσέγγιση

Ο εν λόγω θεματικός τομέας θα ενισχύσει τη βάση των γνώσεων, θα προσφέρει καινοτομίες και θα παράσχει πολιτική υποστήριξη στη δημιουργία και την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Γνωσιοκεντρικής Βιοοικονομίας (ΕΓB). Η έρευνα θα εστιαστεί στην αειφόρο διαχείριση, στην παραγωγή και χρήση βιολογικών πόρων, ιδίως μέσω των βιοεπιστημών και της βιοτεχνολογίας και της σύγκλισης με άλλες τεχνολογίες, ούτως ώστε να παρασχεθούν νέα, αποδοτικά από οικολογική άποψη και ανταγωνιστικά προϊόντα στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας, των τροφίμων[29], της υγείας, της δασικής βιομηχανίας και στους συναφείς τομείς στην Ευρώπη. Η έρευνα θα συμβάλει σημαντικά στην εφαρμογή και διαμόρφωση των πολιτικών και των κανονιστικών ρυθμίσεων της ΕΕ και ειδικότερα θα αφορά ή θα υποστηρίζει: την Κοινή Γεωργική Πολιτική· τα γεωργικά και εμπορικά ζητήματα· το ρυθμιστικό πλαίσιο για την ασφάλεια των τροφίμων· την Κοινοτική Πολιτική για την Υγεία των Ζώων· τον έλεγχο των ασθενειών και τα πρότυπα σωστής διαβίωσης των ζώων· το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα· τη Δασοκομική Στρατηγική της ΕΕ· και την Κοινή Αλιευτική Πολιτική που αποσκοπεί να διασφαλίσει την αειφόρο ανάπτυξη της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Η έρευνα θα επιδιώξει επίσης να αναπτύξει νέους και υφιστάμενους δείκτες για την υποστήριξη της ανάλυσης, της ανάπτυξης και της παρακολούθησης των εν λόγω πολιτικών.

Ο κλάδος των γεωργικών προϊόντων διατροφής ο οποίος κατά 90% απαρτίζεται από ΜΜΕ, θα επωφεληθεί ιδιαιτέρως από ορισμένες ερευνητικές δραστηριότητες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι στοχοθετημένες δραστηριότητες διάδοσης και μεταφοράς τεχνολογίας, ιδίως όσον αφορά την ενσωμάτωση και την αξιοποίηση προηγμένων και αποδοτικών από οικολογική άποψη τεχνολογιών, μεθοδολογιών και διεργασιών, και ανάπτυξη προτύπων. Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας στους τομείς της βιοτεχνολογίας, της νανοτεχνολογίας και των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στους τομείς της γενετικής βελτίωσης των φυτών, της βελτίωσης των καλλιεργειών και της φυτικής προστασίας, των προηγμένων τεχνολογιών ανίχνευσης και παρακολούθησης για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της ποιότητας των τροφίμων, και στις νέες βιομηχανικές βιοδιεργασίες.

Ορισμένες Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες, οι οποίες καλύπτουν τους τομείς της γονιδιωματικής των φυτών και της βιοτεχνολογίας, της δασοκομίας και των δασικών βιομηχανιών, της υγείας των ζώων σε παγκόσμια κλίμακα, της εκτροφής αγροτικών ζώων, των τροφίμων, της υδατοκαλλιέργειας και της βιομηχανικής βιοτεχνολογίας, θα συμβάλουν στον καθορισμό κοινών ερευνητικών προτεραιοτήτων για τον εν λόγω θεματικό τομέα, προσδιορίζοντας τις πιθανές μελλοντικές πρωτοβουλίες μεγάλης κλίμακας, όπως τα έργα επίδειξης για την παραγωγή βασικών χημικών ουσιών από βιομάζα (δημιουργία χημικών ουσιών από φυτικά κυτταρικά τοιχώματα, βιοκαύσιμα, βιοπολυμερή) και θα συνδράμουν ώστε να διασφαλιστεί η ευρεία συμμετοχή και ενσωμάτωση όλων των άμεσα ενδιαφερόμενων μερών. Όπου ενδείκνυται θα συνεχιστούν οι δράσεις για να ενισχυθεί ο συντονισμός των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων, σε στενό συντονισμό με τα έργα ERA-Net, τις Τεχνολογικές Πλατφόρμες και άλλους σχετικούς φορείς, όπως η Μόνιμη Επιτροπή Γεωργικής Έρευνας (ΜΕΓΕ) ή οιοσδήποτε μελλοντικός ευρωπαϊκός φορέας για τον συντονισμό της θαλάσσιας έρευνας.

Η συνεκτίμηση των κοινωνικών, δεοντολογικών, σχετικών με τα δύο φύλα, νομικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών και ευρύτερων πολιτιστικών πτυχών και των δυνητικών κινδύνων και επιπτώσεων (προοπτικών) της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης θα αποτελέσει μέρος των δραστηριοτήτων, όπου κρίνεται σκόπιμο.

Δραστηριότητες

- Αειφόρος παραγωγή και διαχείριση βιολογικών πόρων του χερσαίου, δασικού και υδάτινου περιβάλλοντος[30]

- Δυνατότητα διεξαγωγής έρευνας επί των κύριων μακροπρόθεσμων συντελεστών της αειφόρου παραγωγής και διαχείρισης βιολογικών πόρων (μικροοργανισμοί, φυτά και ζώα), όπου συμπεριλαμβάνεται η εκμετάλλευση της βιοποικιλότητας και των νέων βιοενεργών μορίων εντός των εν λόγω βιολογικών συστημάτων. Η έρευνα θα περιλαμβάνει τις τεχνολογίες των αναδυόμενων ερευνητικών πεδίων στον τομέα της βιοτεχνολογίας, όπως η γονιδιωματική, η πρωτεϊνωματική, η μεταβολισμική και οι συγκλίνουσες τεχνολογίες, την ενσωμάτωσή τους στις προσεγγίσεις της συστημικής βιολογίας, καθώς επίσης και την ανάπτυξη βασικών εργαλείων και τεχνολογιών, όπου συμπεριλαμβάνονται η βιοπληροφορική και οι σχετικές βάσεις δεδομένων, καθώς και οι μεθοδολογίες προσδιορισμού των ποικιλιών εντός ομάδων ειδών.

- Ενίσχυση της αειφορίας και της ανταγωνιστικότητας με παράλληλη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στους τομείς της γεωργίας, της δασοκομίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, μέσω της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, εξοπλισμού, συστημάτων παρακολούθησης, νέων φυτών και συστημάτων παραγωγής, βελτίωση της επιστημονικής και τεχνικής βάσης της διαχείρισης της αλιείας, βελτίωση της κατανόησης της διάδρασης μεταξύ διαφόρων συστημάτων (γεωργία και δασοκομία· αλιεία και υδατοκαλλιέργεια) μέσω μιας συνολικής προσέγγισης του οικοσυστήματος. Όσον αφορά τους βιολογικούς πόρους του εδάφους, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα βιολογικά συστήματα παραγωγής χαμηλών εισροών, στη βελτίωση της διαχείρισης των πόρων, σε νέες ζωοτροφές και σε νέα φυτά (καλλιέργειες και δέντρα) με βελτίωση της σύνθεσης, της αντοχής στις πιέσεις, της αποδοτικής χρήσης των θρεπτικών ουσιών, και στην φυτική αρχιτεκτονική δομή. Οι εν λόγω εργασίες θα συμπληρωθούν με την έρευνα στον τομέα της βιοασφάλειας, της συνύπαρξης και της ιχνηλασιμότητας νέων φυτικών συστημάτων και προϊόντων. Η υγεία των φυτών θα βελτιωθεί μέσω της καλύτερης κατανόησης της οικολογίας, της βιολογίας των παρασίτων, των ασθενειών και άλλων απειλών και μέσω της υποστήριξης που θα παρασχεθεί για τον έλεγχο της έξαρσης ασθενειών και της ενίσχυσης αειφόρων εργαλείων και τεχνικών καταπολέμησης των παρασίτων. Για τους βιολογικούς πόρους που προέρχονται από υδάτινα περιβάλλοντα, θα δοθεί έμφαση στις θεμελιώδεις βιολογικές λειτουργίες, στα συστήματα παραγωγής και στις χορτονομές καλλιεργούμενων ειδών που είναι ασφαλή και φιλικά προς το περιβάλλον, και στην αλιευτική βιολογία, στη δυναμική της μεικτής αλιείας, στις διαδράσεις μεταξύ των αλιευτικών δραστηριοτήτων και του θαλάσσιου οικοσυστήματος και στα περιφερειακά και πολυετή συστήματα διαχείρισης για χρήση από τα αλιευτικά σκάφη.

- Βελτιστοποίηση της ζωικής παραγωγής και της καλής διαβίωσης των ζώων, μέσω της γεωργίας, της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και, μεταξύ άλλων, μέσω της αξιοποίησης των γνώσεων στον τομέα της γενετικής, των νέων μεθόδων εκτροφής, της καλύτερης κατανόησης της φυσιολογίας και της συμπεριφοράς των ζώων και της καλύτερης κατανόησης και ελέγχου των λοιμωδών ζωικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των ζωονόσων. Οι ζωονόσοι θα αντιμετωπιστούν επίσης με την ανάπτυξη εργαλείων παρακολούθησης, πρόληψης και ελέγχου, μέσω της υποστηρικτικής και της εφαρμοσμένης έρευνας στον τομέα των εμβολίων και των μεθόδων διάγνωσης, μελετώντας την οικολογία των γνωστών και των νεοεμφανιζόμενων λοιμωδών παραγόντων και άλλων απειλών, όπου συμπεριλαμβάνονται οι κακόβουλες πράξεις και οι επιπτώσεις των διαφορετικών συστημάτων γεωργικής εκμετάλλευσης και των διαφορετικών κλιματολογικών συνθηκών. Θα αναπτυχθούν επίσης νέες γνώσεις για την ασφαλή διάθεση των ζωικών αποβλήτων και τη βελτίωση της διαχείρισης των υποπροϊόντων.

- Παροχή των αναγκαίων εργαλείων στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και στους λοιπούς παράγοντες, ούτως ώστε να ενισχυθεί η εφαρμογή των σχετικών στρατηγικών, πολιτικών και της νομοθεσίας, και κυρίως να ενισχυθεί η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Γνωσιοκεντρικής Βιοοικονομίας (ΕΓΒ) και οι ανάγκες της αγροτικής ανάπτυξης και της ανάπτυξης των παράκτιων περιοχών. Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική θα υποστηριχθεί μέσω της ανάπτυξης προσαρμοστικών προσεγγίσεων που θα υποστηρίζουν μια συνολική προσέγγιση του οικοσυστήματος με σκοπό την αξιοποίηση των θαλασσίων πόρων. Η έρευνα προς όφελος όλων των πολιτικών θα συμπεριλαμβάνει κοινωνικοοικονομικές μελέτες, συγκριτικές διερευνήσεις διαφορετικών συστημάτων γεωργικής εκμετάλλευσης, αποδοτικά ως προς το κόστος συστήματα διαχείρισης της αλιείας, εκτροφή ζώων για μη βιοτροφικούς σκοπούς, διαδράσεις με τη δασοκομία και μελέτες για τη βελτίωση των βιοποριστικών πόρων σε αγροτικό και παράκτιο περιβάλλον.

- Από το πιάτο στο αγρόκτημα: τρόφιμα, υγεία και ευεξία

- Κατανόηση της συμπεριφοράς των καταναλωτών ως σημαντικού παράγοντα στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας των ειδών διατροφής και επιπτώσεις των τροφίμων στην υγεία και ευεξία των Ευρωπαίων πολιτών. Θα δοθεί έμφαση στις αντιλήψεις και στις στάσεις του καταναλωτή έναντι των τροφίμων, στην κατανόηση των κοινωνικών τάσεων και στον προσδιορισμό των καθοριστικών παραγόντων κατά την επιλογή τροφίμων και την πρόσβαση των καταναλωτών στα τρόφιμα.

- Κατανόηση των διαιτητικών παραγόντων και συνηθειών ως σημαντικού ελεγχόμενου παράγοντα στην ανάπτυξη και στη μείωση της εμφάνισης ασθενειών και διαταραχών που σχετίζονται με το διαιτολόγιο. Εδώ συμπεριλαμβάνεται η ανάπτυξη και η εφαρμογής της γονιδιωματικής των θρεπτικών ουσιών και της συστημικής βιολογίας, και η μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της διατροφής και των φυσιολογικών και ψυχολογικών λειτουργιών. Η εν λόγω έρευνα μπορεί να οδηγήσει στην αναπαρασκευή των μεταποιημένων τροφών και στην ανάπτυξη νέων τροφίμων, διαιτητικών τροφίμων και τροφίμων με αξιώσεις από πλευράς θρεπτικής αξίας και υγείας. Η διερεύνηση των παραδοσιακών, τοπικών και εποχικών τροφίμων και διαιτολογίων θα είναι επίσης σημαντική προκειμένου να δοθεί έμφαση στις επιπτώσεις ορισμένων τροφίμων και διαιτολογίων στην υγεία, και για να αναπτυχθούν ενοποιημένες κατευθύνσεις για τα τρόφιμα.

- Βελτιστοποίηση της καινοτομίας στην ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων μέσω της ενσωμάτωσης προηγμένων τεχνολογιών στην παραδοσιακή παραγωγή τροφίμων, βασικές τεχνολογίες επεξεργασίας για την ενίσχυση της λειτουργικότητας των τροφίμων, ανάπτυξη και επίδειξη υψηλής τεχνολογίας και αποδοτικής από οικολογική άποψη μεταποίησης και συσκευασίας, έξυπνες εφαρμογές ελέγχου και αποδοτικότερη διαχείριση των υποπροϊόντων, των αποβλήτων και της ενέργειας. Η νέα έρευνα θα αναπτύξει επίσης βιώσιμες και καινοτόμες τεχνολογίες για τις ζωοτροφές, όπου συμπεριλαμβάνονται οι αρχές ασφαλούς μεταποίησης ζωοτροφών, και ο ποιοτικός έλεγχος των ζωοτροφών.

- Διασφάλιση της χημικής και μικροβιολογικής ασφάλειας και βελτίωση της ποιότητας της προμήθειας τροφίμων στην Ευρώπη. Ο στόχος αυτός περιλαμβάνει την κατανόηση των σχέσεων μεταξύ της μικροβιακής οικολογίας και της ασφάλειας των τροφίμων· την ανάπτυξη μεθόδων και μοντέλων για τη διασφάλιση της ακεραιότητας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων· τις νέες μεθόδους ανίχνευσης, και τις τεχνολογίες και τα εργαλεία για την εκτίμηση του κινδύνου, τη διαχείριση και την επικοινωνία, καθώς και τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με την αντίληψη του κινδύνου.

- Προστασία τόσο της ανθρώπινης υγείας όσο και του περιβάλλοντος μέσω της βελτίωσης της κατανόησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην αλυσίδα τροφίμων/ζωοτροφών. Ο στόχος αυτός περιλαμβάνει τη μελέτη των μολυσματικών προσμείξεων των τροφίμων και των αποτελεσμάτων τους στην υγεία, και την ανάπτυξη ενισχυμένων εργαλείων και μεθόδων για την εκτίμηση των επιπτώσεων της ανθρώπινης και της ζωικής τροφικής αλυσίδας στο περιβάλλον. Η διασφάλιση της ποιότητας και της ακεραιότητας της τροφικής αλυσίδας απαιτεί νέα μοντέλα για την ανάλυση της αλυσίδας προϊόντων και αρχές για τη συνολική διαχείριση της τροφικής αλυσίδας, όπου συμπεριλαμβάνονται οι πτυχές που αφορούν τον καταναλωτή.

- Βιοεπιστήμες και βιοτεχνολογία για αειφόρα προϊόντα και διεργασίες για μη διατροφικούς σκοπούς

- Ενίσχυση της βάσης των γνώσεων και ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών για επίγεια ή θαλάσσια παραγωγή βιομάζας για εφαρμογές στην ενέργεια και τη βιομηχανία. Στον στόχο αυτό συμπεριλαμβάνονται η φυτική, ζωική και μικροβιακή γονιδιωματική και η μεταβολισμική για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και τη σύνθεση πρώτων υλών και βιομάζας κτηνοτροφικής προέλευσης για τη βελτιστοποιημένη μεταστροφή σε υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα, με παράλληλη εκμετάλλευση των φυσικών ή των ενισχυμένων χερσαίων και υδρόβιων οργανισμών ως νέων πηγών. Στις εν λόγω εργασίες ενσωματώνονται πλήρως η ανάλυση του κύκλου ζωής των πρακτικών γεωργικής εκμετάλλευσης, η μεταφορά και η αποθήκευση, καθώς και η εμπορική προώθηση των προϊόντων της βιοτεχνολογίας. Συνεπώς, θα εξεταστεί η εφαρμογή των βιομηχανικών βιοτεχνολογιών στο σύνολο της αλυσίδας των καλλιεργειών για την πραγμάτωση του συνολικού δυναμικού των αρχών της βιοδιύλισης, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικοοικονομικές, τις αγρονομικές και τις οικολογικές πτυχές, καθώς και τις πτυχές που αφορούν τον καταναλωτή. Οι εργασίες αυτές θα ενισχυθούν με την καλύτερη κατανόηση και τον έλεγχο του φυτικού και μικροβιακού μεταβολισμού σε κυτταρικό και υποκυτταρικό επίπεδο, κατά την παραγωγή υψηλής αξίας προϊόντων, χρησιμοποιώντας βιοδιεργασίες που αυξάνουν την απόδοση, την ποιότητα και την καθαρότητα των προϊόντων της μετατροπής, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού βιοκαταλυτικών διεργασιών. Επιπροσθέτως, θα χρησιμοποιηθούν βιοτεχνολογίες για καινοτόμα, βελτιωμένα, υψηλής ποιότητας, υψηλής προστιθέμενης αξίας και ανανεώσιμα δασικά προϊόντα και διεργασίες, ή θα αναπτυχθούν ώστε να ενισχυθεί η αειφορία των δασών και της παραγωγής ξύλου, όπου συμπεριλαμβάνονται η οικοδομήσιμη ξυλεία και τα ανανεώσιμα βιοενεργειακά αποθέματα. Τέλος, θα μελετηθεί το δυναμικό της βιοτεχνολογίας για την ανίχνευση, παρακολούθηση, πρόληψη, αντιμετώπιση και εξάλειψη της ρύπανσης, δίνοντας έμφαση στη μεγιστοποίηση της οικονομικής αξίας των αποβλήτων και των υποπροϊόντων μέσω νέων βιοδιεργασιών, χωριστά ή σε συνδυασμό με φυτικά συστήματα ή/και χημικούς καταλύτες.

Διεθνής συνεργασία

Η διεθνής συνεργασία αποτελεί προτεραιότητα της έρευνας στον τομέα των τροφίμων, της γεωργίας και της βιοτεχνολογίας και θα ενθαρρυνθεί σημαντικά στο σύνολο του τομέα. Θα ενισχυθεί η έρευνα που παρουσιάζει ειδικό ενδιαφέρον για τις αναπτυσσόμενες χώρες, λαμβάνοντας υπόψη τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας και τις δραστηριότητες που είναι ήδη σε εξέλιξη. Θα αναληφθούν ειδικές δράσεις για την προώθηση της συνεργασίας με περιφέρειες και χώρες εταίρους προτεραιότητας – ιδίως με εκείνες που συμμετέχουν στον διαπεριφερειακό διάλογο και στις διμερείς συμφωνίες Ε&Τ, καθώς και με γειτονικές χώρες και με αναδυόμενες οικονομίες και αναπτυσσόμενες χώρες.

Επιπροσθέτως, θα διεξαχθεί πολυμερής συνεργασία για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που απαιτούν ευρείες διεθνείς προσπάθειες, όπως η διάσταση και η πολυπλοκότητα της συστημικής βιολογίας φυτών και μικροοργανισμών, ή για να αντιμετωπιστούν παγκόσμιες προκλήσεις και να τηρηθούν οι διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ (ασφάλεια του εφοδιασμού και ασφάλεια των τροφίμων και του πόσιμου νερού, παγκόσμια εξάπλωση των ζωικών ασθενειών, δίκαιη χρήση της βιοποικιλότητας, αποκατάσταση των παγκόσμιων αλιευτικών αποθεμάτων με στόχο τη «μέγιστη βιώσιμη απόδοση» έως το 2015 και επίδραση της/επί της αλλαγής του κλίματος).

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα για τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες μπορεί να καλύπτει, παραδείγματος χάριν, την ανάπτυξη νέων αρχών σχεδιασμού και τεχνολογιών, όπως για τα συστήματα διαχείρισης κρίσεων και την ακεραιότητα της τροφικής αλυσίδας.

Για μια ευέλικτη ανταπόκριση στις απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες πρέπει να ληφθούν ιδίως υπόψη οι σχετικές πολιτικές που αποσκοπούν στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Γνωσιοκεντρικής Βιοοικονομίας.

3. Τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών

Στόχος

Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και διασφάλιση της ικανότητας της Ευρώπης να έχει τον έλεγχο και να διαμορφώνει τις μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ανταπόκριση στα αιτήματα της κοινωνίας και της οικονομίας της. Οι δραστηριότητες θα ενισχύσουν την επιστημονική και τεχνολογική βάση της Ευρώπης και θα διασφαλίσουν τον παγκόσμιο ηγετικό της ρόλο στον τομέα των ΤΠΕ, θα βοηθήσουν να καθοδηγηθεί και να τονωθεί η καινοτομία μέσω της χρήσης των ΤΠΕ και θα διασφαλίσουν ότι η πρόοδος στον τομέα των ΤΠΕ μετασχηματίζεται ταχύτατα σε οφέλη για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τη βιομηχανία και τις κυβερνήσεις της Ευρώπης.

Εισαγωγή

Οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) διαδραματίζουν έναν μοναδικό αποδεδειγμένα ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας, της δημιουργικότητας και της ανταγωνιστικότητας όλων των τομέων της βιομηχανίας και των υπηρεσιών. Είναι ουσιαστικές για την αντιμετώπιση των σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων και τον εκσυγχρονισμό των δημοσίων υπηρεσιών και υποστηρίζουν την πρόοδο σε όλους τους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ως εκ τούτου, η Ευρώπη πρέπει να κυριαρχήσει και να διαμορφώσει τις μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα των ΤΠΕ και να διασφαλίσει ότι οι υπηρεσίες και τα προϊόντα που βασίζονται στις ΤΠΕ υιοθετούνται και χρησιμοποιούνται προκειμένου να διασφαλιστούν τα μέγιστα δυνατά οφέλη για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

Αυτοί είναι οι στόχοι της πολιτικής της Κοινωνίας της Πληροφορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως τονίστηκαν στην πρωτοβουλία i2010, που αποσκοπεί σε μια ανταγωνιστική συγκλίνουσα οικονομία των πληροφοριών στην Ευρώπη, σε σημαντική αύξηση των ευρωπαϊκών επενδύσεων για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των ΤΠΕ και σε ένα υψηλό επίπεδο προσβασιμότητας στην Κοινωνία της Πληροφορίας.

Οι νέες ΤΠΕ θα δημιουργήσουν πολλές νέες προοπτικές για υψηλότερης αξίας προϊόντα και υπηρεσίες, πολλά εκ των οποίων σε τομείς στους οποίους η Ευρώπη ήδη απολαμβάνει βιομηχανική και τεχνολογική ηγεμονία. Οι εταιρικές σχέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν τη βέλτιστη προσέγγιση για επενδύσεις στον τομέα των ΤΠΕ. Σήμερα περισσότερο από ποτέ χρειάζονται τέτοιου είδους προσπάθειες ώστε να αντιμετωπιστεί το υψηλό ερευνητικό κόστος σε μια εποχή παγκόσμιου ανταγωνισμού και ολοένα και περισσότερο πολύπλοκων και αλληλεξαρτώμενων τεχνολογιών.

Ο θεματικός τομέας ΤΠΕ δίνει προτεραιότητα στη στρατηγική έρευνα όσον αφορά καίριας σημασίας τεχνολογικούς πυλώνες, διασφαλίζει τη διατερματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών και παρέχει τις γνώσεις και τα μέσα για την ανάπτυξη ενός ευρέος φάσματος καινοτόμων εφαρμογών ΤΠΕ. Οι δραστηριότητες θα αποτελέσουν κινητήριο δύναμη για τη βιομηχανική και τεχνολογική πρόοδο στον τομέα των ΤΠΕ και θα βελτιώσουν την ανταγωνιστική θέση σημαντικών τομέων που χαρακτηρίζονται από εντατική χρήση των ΤΠΕ -τόσο μέσω καινοτόμων και υψηλής αξίας προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται στις τεχνολογίες ΤΠΕ – όσο και με βελτιώσεις των οργανωτικών διαδικασιών επιχειρήσεων και διοικήσεων. Στο πλαίσιο του θεματικού τομέα θα υποστηριχθούν επίσης και άλλες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αξιοποιώντας τις τεχνολογίες ΤΠΕ ώστε να ικανοποιηθούν δημόσια και κοινωνικά αιτήματα.

Οι δραστηριότητες θα καλύψουν τις δράσεις συνεργασίας και δικτύωσης, θα υποστηρίξουν τις Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες – όπου συμπεριλαμβάνονται επιλεγμένες πτυχές της έρευνας στους τομείς των τεχνολογιών νανοηλεκτρονικής και των ενσωματωμένων συστημάτων πληροφορικής – και τις πρωτοβουλίες συντονισμού των εθνικών προγραμμάτων – μεταξύ άλλων στον τομέα της υποβοηθούμενης από το περιβάλλον αυτόνομης διαβίωσης. Στις προτεραιότητες των δραστηριοτήτων συμπεριλαμβάνονται θέματα τα οποία βασίζονται, μεταξύ άλλων πηγών, στο έργο των Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών. Θα αναπτυχθεί επίσης θεματική συνέργεια με σχετικές δραστηριότητες άλλων ειδικών προγραμμάτων.

Η ενεργός συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και άλλων μικρού μεγέθους φορέων στις δραστηριότητες είναι ουσιαστική, δεδομένου του ρόλου τους στην προώθηση της καινοτομίας και επειδή διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη και προώθηση νέων οραμάτων στον τομέα των ΤΠΕ και των εφαρμογών τους, καθώς και στην μετατροπή τους σε επιχειρηματικούς πόρους.

Δραστηριότητες

- Τεχνολογικοί πυλώνες των ΤΠΕ :

- Νανοηλεκτρονική, φωτονική και ενσωματωμένα μικρο/νανοσυστήματα : τεχνολογίες διεργασιών, διατάξεων και σχεδιασμού για τη βελτίωση του μεγέθους, της πυκνότητας, των επιδόσεων, της ενεργειακής αποδοτικότητας· κατασκευή και οικονομική αποδοτικότητα των κατασκευαστικών στοιχείων, συστήματα επί πλινθίου, συστήματα σε συσκευασία και ολοκληρωμένα συστήματα· βασικά φωτονικά κατασκευαστικά στοιχεία για ευρύ φάσμα εφαρμογών· συστήματα αποθήκευσης δεδομένων υψηλών επιδόσεων/υψηλής πυκνότητας· λύσεις απεικόνισης εξαιρετικά μεγάλης έκτασης/υψηλού βαθμού ολοκλήρωσης· αισθητήρες, ενεργοποιητές, διατάξεις οπτικοποίησης και απεικόνισης· συστήματα εξαιρετικά χαμηλής ισχύος, εναλλακτικές πηγές ενέργειας/εναλλακτική αποθήκευση· ενοποίηση ετερογενών τεχνολογιών/συστημάτων· πολυλειτουργικά ενοποιημένα μικρο-νανο-βιο-πληροφορικά συστήματα· ηλεκτρονική μεγάλης έκτασης· ενσωμάτωση σε διαφορετικά υλικά/αντικείμενα· διεπαφή με ζώντες οργανισμούς· (αυτο-)συναρμολόγηση μορίων ή ατόμων σε σταθερές δομές.

- Πανταχού παρόντα δίκτυα επικοινωνίας απεριόριστης δυναμικότητας : τεχνολογίες και συστήματα κινητών και ευρυζωνικών δικτύων αποδοτικών ως προς το κόστος, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα επίγεια και τα δορυφορικά δίκτυα· σύγκλιση διαφορετικών σταθερών, κινητών, ασύρματων και ραδιοτηλεοπτικών δικτύων τα οποία εκτείνονται από τον προσωπικό χώρο έως το περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο· διαλειτουργικότητα συρματωμένων και ασύρματων υπηρεσιών και εφαρμογών επικοινωνιών, διαχείριση δικτυωμένων πόρων, δυνατότητες αναδιάρθρωσης υπηρεσίας· πολύπλοκη δικτύωση των ad hoc νοημόνων πολυμεσικών διατάξεων, αισθητήρων και μικροπλινθίων.

- Eνσωματωμένα συστήματα, υπολογιστική και έλεγχος : ισχυρότερα, ασφαλή, κατανεμημένα, αξιόπιστα και αποδοτικά συστήματα υλισμικού/λογισμικού, τα οποία μπορούν να αντιλαμβάνονται, να ελέγχουν και να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τους, βελτιστοποιώντας παράλληλα τη χρήση των πόρων· μέθοδοι και εργαλεία μοντελοποίησης, σχεδιασμού και κατασκευής συστημάτων ελέγχου της πολυπλοκότητας· ανοικτές αρχιτεκτονικές δομές με δυνατότητα σύνθεσης και πλατφόρμες χωρίς κλίμακα, μεσισμικό και κατανεμημένα λειτουργικά συστήματα που επιτρέπουν τη δημιουργία πραγματικά αρραγών συνεργατικών και νοημόνων περιβαλλόντων για ανίχνευση, ενεργοποίηση, υπολογιστική, επικοινωνία, αποθήκευση και παράδοση υπηρεσιών· υπολογιστικές αρχιτεκτονικές που ενσωματώνουν ετερογενή, δικτυωμένα και αναδιαρθρώσιμα κατασκευαστικά στοιχεία, όπου συμπεριλαμβάνονται η εκπόνηση, ο προγραμματισμός και η υποστήριξη χρόνου εκτέλεσης· έλεγχος μεγάλης κλίμακας κατανεμημένων αβέβαιων συστημάτων.

- Λογισμικό, πλέγματα, ασφάλεια και αξιοπιστία: τεχνολογίες , εργαλεία και μέθοδοι δυναμικού και ασφαλούς λογισμικού, αρχιτεκτονικές και συστήματα μεσισμικού που υποστηρίζουν υπηρεσίες έντασης γνώσης, συμπεριλαμβανομένης της παροχής τους ως πόρων κοινής χρήσης· διαλειτουργικές υποδομές με γνώμονα την παροχή υπηρεσιών χωρίς κλίμακα, εικονική παρουσίαση πόρων υπό μορφή πλέγματος, δικτυοκεντρικά λειτουργικά συστήματα· ανοικτές πλατφόρμες και συνεργατικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη λογισμικού, υπηρεσιών και συστημάτων· εργαλεία σύνθεσης· απόκτηση γνώσεων όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες συμπεριφορές πολύπλοκων συστημάτων· βελτίωση της αξιοπιστίας και της προσαρμοστικότητας των μεγάλης κλίμακας, κατανεμημένων και διαλειπόντως συνδεδεμένων συστημάτων και υπηρεσιών· ασφαλή και αξιόπιστα συστήματα και υπηρεσίες, όπου συμπεριλαμβάνεται ο έλεγχος της πρόσβασης και η επαλήθευση ταυτότητας με σεβασμό στην ιδιωτική ζωή, δυναμικές πολιτικές ασφάλειας και εμπιστοσύνης, μεταμοντέλα αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης.

- Γνωσιακά, γνωστικά και εκπαιδεύσιμα συστήματα : μέθοδοι και τεχνικές για απόκτηση και ερμηνεία, αναπαράσταση και εξατομίκευση, πλοήγηση και ανάκτηση, από κοινού χρήση και μετάδοση γνώσεων, αναγνωρίζοντας τις σημασιολογικές σχέσεις του περιεχομένου για χρήση από άτομα και μηχανές· τεχνητά συστήματα τα οποία αντιλαμβάνονται, ερμηνεύουν και αξιολογούν πληροφορίες και μπορούν να συνεργάζονται, να ενεργούν αυτόνομα και να μαθαίνουν· θεωρίες και πειράματα που προχωρούν πέραν των προοδευτικών επιτευγμάτων και επωφελούνται από τις γνώσεις των φυσικών γνωστικών λειτουργιών, ιδίως της μάθησης και της μνήμης, με σκοπό επίσης την προαγωγή των συστημάτων ανθρώπινης μάθησης.

- Προσομοίωση, απεικόνιση, διάδραση και μεικτή πραγματικότητα : εργαλεία μοντελοποίησης, προσομοίωσης, απεικόνισης, διάδρασης, εικονικής, επαυξημένης και μεικτής πραγματικότητας και ενσωμάτωση αυτών σε διατερματικά περιβάλλοντα· εργαλεία για τον καινοτόμο σχεδιασμό και τη δημιουργικότητα όσον αφορά προϊόντα, υπηρεσίες και ψηφιακά οπτικοακουστικά μέσα μαζικής επικοινωνίας· περισσότερο φυσικές, διαισθητικές και εύχρηστες διεπαφές και νέοι τρόποι διάδρασης με την τεχνολογία, τις μηχανές, τις διατάξεις και άλλα τεχνουργήματα· συστήματα πολυγλωσσικής και αυτόματης μηχανικής μετάφρασης.

Nέες προοπτικές στον τομέα των ΤΠΕ με αξιοποίηση άλλων επιστημονικών και τεχνολογικών κλάδων (φυσική, υλικά, βιοτεχνολογίες, βιοεπιστήμες, γνωστικές και κοινωνικές επιστήμες, κλπ.) διαγράφονται για το σύνολο του θεματικού τομέα των ΤΠΕ. Οι εν λόγω προοπτικές θα δημιουργήσουν επιτεύγματα που θα έχουν ως αποτέλεσμα την καινοτομία στον τομέα των ΤΠΕ και σε εντελώς νέους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών. Περιλαμβάνουν την μικρογράφηση των διατάξεων ΤΠΕ σε μεγέθη τα οποία είναι συμβατά με ζωντανούς οργανισμούς και ικανά να διαδρούν με αυτούς (όπως καινοτόμα κατασκευαστικά στοιχεία και συστήματα υπολογιστικής ΤΠΕ, τα οποία βασίζονται σε συνθετικές βιομοριακές δομές), τις νέες επιστήμες της υπολογιστικής και των επικοινωνιών που εμπνέονται από τον έμβιο κόσμο, τις πλήρως συμβατές οικολογικώς διατάξεις ΤΠΕ που εμπνέονται από τα φυσικά συστήματα, και τη μοντελοποίηση και προσομοίωση του έμβιου κόσμου (όπως η προσομοίωση της ανθρώπινης φυσιολογίας σε διάφορα βιολογικά επίπεδα).

- Ενοποίηση τεχνολογιών :

- Προσωπικά περιβάλλοντα : ενοποίηση πολυτροπικών διεπαφών, τεχνικές ανίχνευσης και μικροσυστήματα, προσωπικές διατάξεις επικοινωνίας και πληροφορικής, συστήματα ΤΠΕ που ενσωματώνονται σε προσωπικά εξαρτήματα, ενδυτά συστήματα και εμφυτεύματα και σύνδεσή τους με υπηρεσίες και πόρους, δίνοντας έμφαση στην ενοποίηση όλων των πτυχών της ύπαρξης και της ταυτότητας ενός ατόμου.

- Οικιακά περιβάλλοντα : επικοινωνία, παρακολούθηση, έλεγχος και υποβοήθηση κατ’ οίκον, εντός κτιρίων και σε δημόσιους χώρους· αδιάλειπτη διαλειτουργικότητα και χρήση όλων των διατάξεων λαμβάνοντας υπόψη την αποδοτικότητα ως προς το κόστος, την οικονομική προσιτότητα και τη χρηστικότητα· νέες υπηρεσίες και νέες μορφές διαδραστικού ψηφιακού περιεχομένου και υπηρεσιών· πρόσβαση σε πληροφορίες και διαχείριση γνώσεων.

- Ρομποτικά συστήματα : ευέλικτα και αξιόπιστα ρομποτικά συστήματα τα οποία λειτουργούν σε ανθρώπινα και αδόμητα περιβάλλοντα και συνεργάζονται με τον άνθρωπο· δικτυωμένα και συνεργαζόμενα ρομπότ· ρομπότ σε μικρογραφία· δομοστοιχειωτός σχεδιασμός και μοντελοποίηση ολοκληρωμένων ρομποτικών συστημάτων.

- Νοήμονες υποδομές : εργαλεία ΤΠΕ που καθιστούν τις σημαντικές υποδομές αποδοτικότερες και φιλικότερες προς τον χρήστη, ευκολότερες από άποψη προσαρμογής και συντήρησης, πιο γερές στη χρήση και ανθεκτικότερες στις βλάβες· εργαλεία ενοποίησης δεδομένων· τεχνολογίες ΤΠΕ για συστηματική εκτίμηση κινδύνου, έγκαιρη προειδοποίηση και αυτοματοποιημένο συναγερμό.

- Έρευνα εφαρμογών:

- Ανταπόκριση των ΤΠΕ στις κοινωνικές προκλήσεις : διασφάλιση ότι όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα είναι σε θέση να δρέψουν τα μέγιστα οφέλη από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των ΤΠΕ, βελτίωση της ένταξης, της συνεχούς πρόσβασης και της διαδραστικότητας των υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος, και ενίσχυση του καινοτόμου ρόλου των υπηρεσιών του δημοσίου τομέα, βελτιώνοντας την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητά τους.

- Όσον αφορά τον τομέα της υγείας : προσωπικά μη οχληρά συστήματα τα οποία επιτρέπουν στους πολίτες να διαχειριστούν την ευεξία τους, όπως ενδυτές ή εμφυτεύσιμες διατάξεις παρακολούθησης και αυτόνομα συστήματα υποστήριξης της καλής κατάστασης της υγείας· νεοεμφανιζόμενες τεχνικές όπως η μοριακή απεικόνιση για τη βελτιωμένη πρόληψη και εξατομικευμένη φαρμακευτική αγωγή· ανακάλυψη γνώσεων όσον αφορά την υγεία και εφαρμογή τους στην κλινική πρακτική· μοντελοποίηση και προσομοίωση οργανικών λειτουργιών· διατάξεις μικρονανορομποτικής για ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές και θεραπευτικές εφαρμογές.

- Όσον αφορά τις κυβερνήσεις : χρήση των ΤΠΕ στο πλαίσιο μιας διεπιστημονικής προσέγγισης της δημόσιας διοίκησης σε συνδυασμό με οργανωτικές αλλαγές και νέες δεξιότητες, προκειμένου να παρασχεθούν καινοτόμες υπηρεσίες για όλους με επίκεντρο τον πολίτη· προηγμένη έρευνα και λύσεις με βάση τις ΤΠΕ με σκοπό τη βελτίωση των δημοκρατικών και συμμετοχικών διαδικασιών, των επιδόσεων και της ποιότητας των υπηρεσιών του δημοσίου τομέα, διάδραση με τις διοικήσεις και τις κυβερνήσεις και μεταξύ αυτών, καθώς και υποστήριξη των νομοθετικών διαδικασιών και των διαδικασιών ανάπτυξης πολιτικής σε όλα τα επίπεδα της δημοκρατίας.

- Όσον αφορά την κοινωνική ένταξη : ενίσχυση της αυτονομίας ατόμων και κοινοτήτων και βελτίωση της ισότιμης συμμετοχής όλων των πολιτών στην κοινωνία των πληροφοριών, με παράλληλη πρόληψη του ψηφιακού χάσματος που οφείλεται στην αναπηρία, στις μειωμένες δεξιότητες, στη φτώχεια, στη γεωγραφική απομόνωση, στην κουλτούρα, στο φύλο ή στην ηλικία, μεταξύ άλλων μέσω της παροχής στήριξης σε υποβοηθητικές τεχνολογίες· προώθηση της ανεξάρτητη διαβίωσης, ενίσχυση των ηλεκτρονικών δεξιοτήτων και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν σχεδιαστεί για όλους τους πολίτες.

- Όσον αφορά την κινητικότητα : ολοκληρωμένα συστήματα ασφαλείας οχημάτων που χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ, τα οποία βασίζονται σε ανοικτές, ασφαλείς και αξιόπιστες αρχιτεκτονικές και διεπαφές· διαλειτουργικά συνεργατικά συστήματα για την αποδοτικότητα και την ασφάλεια των μεταφορών, τα οποία βασίζονται στην επικοινωνία μεταξύ οχημάτων καθώς και με τις μεταφορικές υποδομές, και ενσωματώνουν ακριβείς και αξιόπιστες τεχνολογίες εντοπισμού θέσης· εξατομικευμένες πολυτροπικές υπηρεσίες παροχής πληροφοριών για την κατάσταση της κυκλοφορίας με ικανότητα εντοπισμού θέσης, όπου συμπεριλαμβάνονται οι λύσεις παροχής έξυπνων υπηρεσιών στον τομέα του τουρισμού.

- Όσον αφορά την υποστήριξη του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης : διαχείριση του κινδύνου και των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης· έξυπνα δίκτυα αισθητήρων για τη βελτίωση της πρόβλεψης των κινδύνων, διαχείριση φυσικών πόρων όπου συμπεριλαμβάνονται τα συστήματα μείωσης των ρύπων· αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας· διαχείριση της ανθρώπινης αντίδρασης ως προς τις πιέσεις που δέχεται το περιβάλλον και με σκοπό τη διατήρηση της βιοποικιλότητας· συστήματα συναγερμού και έγκαιρης και αξιόπιστης επικοινωνίας για τη δημόσια ασφάλεια· υποβοηθητικές τεχνολογίες και υποστηρικτικά συστήματα για λειτουργία υπό δριμείες, επικίνδυνες ή παρακινδυνευμένες συνθήκες· αποδοτική από οικολογική άποψη και αειφόρος παραγωγή ΤΠΕ: προηγμένη διαχείριση δεδομένων και πληροφοριών για την περιβαλλοντική παρακολούθηση και εκτίμηση του κινδύνου, συμβάλλοντας στις πρωτοβουλίες INSPIRE, ΠΠΠΑ (Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας - GMES) και ΠΔΣΓ (Παγκόσμιο Δίκτυο Συστημάτων Γεωσκόπησης - GEOSS).

- Οι ΤΠΕ στην υπηρεσία του περιεχομένου, της δημιουργικότητας και της προσωπικής ανάπτυξης:

- νέες μορφές διαδραστικού, μη γραμμικού και αυτοπροσαρμοζόμενου περιεχομένου· δημιουργικότητα και εμπλουτισμένη εμπειρία χρήστη· προσαρμογή στις ανάγκες του χρήστη και παράδοση περιεχομένου πολλαπλών μέσων· συνδυασμός της παραγωγής και της διαχείρισης πλήρως ψηφιακού περιεχομένου με τις νεοεμφανιζόμενες σημασιολογικές τεχνολογίες· χρήση με γνώμονα τις ανάγκες του χρήστη, πρόσβαση σε περιεχόμενο και δημιουργία περιεχομένου.

- τεχνολογικώς ενισχυμένα συστήματα μάθησης , εργαλεία και υπηρεσίες, προσαρμοσμένα σε διαφορετικούς διδασκόμενους εντός διαφορετικών περιβαλλόντων· προβλήματα που ανακύπτουν κατά την ανθρώπινη μαθησιακή διαδικασία όταν αυτή συντελείται με διαμεσολάβηση ΤΠΕ· βελτίωση των ικανοτήτων των ατόμων ώστε να καταστούν ενεργοί σπουδαστές.

- νοήμονες υπηρεσίες για την πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά σε ψηφιακή μορφή· εργαλεία για τις ανθρώπινες κοινότητες για να δημιουργήσουν νέα πολιτιστική μνήμη με βάση τη ζωντανή κληρονομιά· μέθοδοι και εργαλεία για τη διατήρηση του ψηφιακού περιεχομένου· διασφάλιση της δυνατότητας να μπορούν τα ψηφιακά αντικείμενα να χρησιμοποιηθούν από μελλοντικούς χρήστες, με παράλληλη διασφάλιση της αυθεντικότητας και της ακεραιότητας της αρχικής δημιουργίας τους και του πλαισίου χρήσης τους.

- Οι ΤΠΕ στην υπηρεσία των επιχειρήσεων και της βιομηχανίας :

- δυναμικά επιχειρησιακά συστήματα με γνώμονα τα δίκτυα για τη δημιουργία και παράδοση προϊόντων και υπηρεσιών· αποκεντρωμένος έλεγχος και διαχείριση νοημόνων πόρων· ψηφιακά επιχειρησιακά οικοσυστήματα, ιδίως λύσεις λογισμικού προσαρμόσιμες στις ανάγκες των μικρομεσαίων οργανισμών· υπηρεσίες συνεργασίας για κατανεμημένους χώρους εργασίας · ενισχυμένη τεχνολογικά παρουσία ομάδας κατά την εκτέλεση ομαδικού έργου, διαχείριση ομάδας και κοινά υποστηρικτικά μέσα.

- κατασκευή : δικτυωμένοι έξυπνοι έλεγχοι για υψηλής ακρίβειας κατασκευή και χαμηλή χρήση πόρων· ασύρματος αυτοματισμός και επιμελητική για ταχεία αναδιαμόρφωση εργοστασιακών εγκαταστάσεων· ενοποιημένα περιβάλλοντα για μοντελοποίηση, προσομοίωση, παρουσίαση και εικονική παραγωγή· τεχνολογίες κατασκευής συστημάτων ΤΠΕ σε μικρογραφία και συστημάτων που αλληλοσυνδέονται με όλα τα είδη υλικών και αντικειμένων.

- Οι ΤΠΕ για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας :

- εργαλεία υποστήριξης της αξιοπιστίας των ΤΠΕ και των εφαρμογών τους και της εμπιστοσύνης σε αυτές· πολλαπλά και συνδεδεμένα μεταξύ τους συστήματα διαχείρισης ταυτότητας· τεχνικές επαλήθευσης ταυτότητας και αδειοδότησης· συστήματα τα οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες της ιδιωτικής ζωής που προκύπτουν από τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις· διαχείριση δικαιωμάτων και περιουσιακών στοιχείων· εργαλεία προστασίας από τις απειλές στον κυβερνοχώρο.

Διεθνής συνεργασία

Η διεθνής συνεργασία θα ενθαρρυνθεί στο πλαίσιο του θεματικού τομέα των ΤΠΕ προκειμένου να αντιμετωπιστούν θέματα κοινού ενδιαφέροντος που στοχεύουν σε διαλειτουργικές λύσεις μεγάλου αμοιβαίου οφέλους με στρατηγικούς εταίρους, καθώς και για να συμβάλει στη διάδοση της κοινωνίας της πληροφορίας στις αναδυόμενες οικονομίες και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Θα προσδιοριστούν ειδικές δράσεις για τις χώρες ή τις περιφέρειες στις οποίες η Ευρώπη πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη συνεργασία, με ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία με τις αναδυόμενες οικονομίες, τις αναπτυσσόμενες χώρες και τις γειτονικές χώρες.

Από κοινού με τον θεματικό τομέα 1 "Υγεία", θα παρασχεθεί συνδρομή στο Διεθνές Επιστημονικό Πρόγραμμα «Ανθρώπινα Σύνορα» (ΔΕΠΑΣ) με σκοπό την προώθηση της διεπιστημονικής έρευνας και της καινοτόμου συνεργασίας μεταξύ επιστημόνων από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, καθώς και τη διασφάλιση της δυνατότητας στα κράτη μέλη που δεν είναι μέλη του G8 να επωφεληθούν πλήρως από το πρόγραμμα.

Οι δραστηριότητες στο πλαίσιο του παρόντος θεματικού τομέα υποστηρίζουν την πρωτοβουλία Νοήμονα Συστήματα Κατασκευής (ΝΣΚ), η οποία επιτρέπει τη συνεργασία σε θέματα ΕΤΑ μεταξύ των περιφερειών μελών[31].

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η δραστηριότητα ‘‘ Μελλοντικές και νεοεμφανιζόμενες τεχνολογίες’’ θα προσελκύσει και θα προωθήσει την αριστεία στην διεπιστημονική έρευνα σε νεοεμφανιζόμενους ερευνητικούς τομείς που σχετίζονται με τις ΤΠΕ. Η εν λόγω δραστηριότητα θα έχει τους ακόλουθους στόχους: διερεύνηση των νέων ορίων μικρογραφίας και υπολογιστικής, όπου συμπεριλαμβάνεται παραδείγματος χάριν η εκμετάλλευση των επιπτώσεων της κβαντικής μηχανικής· γνώση της πολυπλοκότητας των δικτυωμένων συστημάτων υπολογιστικής και επικοινωνιών· διερεύνηση και πειραματισμός νέων αρχών σχεδιασμού νοημόνων συστημάτων για νέα εξατομικευμένα προϊόντα και υπηρεσίες.

Η έρευνα η οποία αποσκοπεί στην καλύτερη κατανόηση των τάσεων και των επιπτώσεων των ΤΠΕ στην κοινωνία και στην οικονομία μπορεί να περιλαμβάνει παραδείγματος χάριν τα εξής: επιπτώσεις των ΤΠΕ στην παραγωγικότητα, στην απασχόληση, στις δεξιότητες και στους μισθούς· οι ΤΠΕ ως μοχλός καινοτομίας στις δημόσιες υπηρεσίες και στις επιχειρηματικές υπηρεσίες· φραγμοί στην ευρύτερη και ταχύτερη χρήση των ΤΠΕ και στην καινοτομία στον εν λόγω τομέα· νέα επιχειρηματικά μοντέλα και δυνατότητες εκμετάλλευσής τους· ευχρηστία, χρησιμότητα και αποδοχή των λύσεων που βασίζονται στις ΤΠΕ· προστασία της ιδιωτικής ζωής, ασφάλεια των υποδομών των ΤΠΕ και εμπιστοσύνη σε αυτές· δεοντολογικά θέματα που αφορούν τις εξελίξεις στον τομέα των ΤΠΕ· σχέσεις με το νομικό, κανονιστικό και διοικητικό πλαίσιο των ΤΠΕ· ανάλυση της στήριξης που παρέχουν οι ΤΠΕ στις πολιτικές της ΕΕ και των επιπτώσεων των ΤΠΕ στις εν λόγω πολιτικές.

4. Nανοεπιστήμες, νανοτεχνολογίες, υλικά και νέες τεχνολογίες παραγωγής

Στόχος

Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και διασφάλιση της μετεξέλιξής της από μια βιομηχανία έντασης πόρων σε μια βιομηχανία έντασης γνώσης, μέσω της παραγωγής πρωτοποριακών γνώσεων για νέες εφαρμογές στο σημείο τομής διαφορετικών τεχνολογιών και επιστημονικών κλάδων.

Προσέγγιση

Για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η ευρωπαϊκή βιομηχανία χρειάζεται ριζοσπαστικές καινοτομίες. Πρέπει να συγκεντρώσει τις ικανότητές της σε υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα και τεχνολογίες ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καταναλωτών, καθώς και στις προσδοκίες όσον αφορά το περιβάλλον, την υγεία και την κοινωνία. Η έρευνα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο αντιμετώπισης των εν λόγω αντικρουόμενων προκλήσεων.

Κύριο στοιχείο του παρόντος θεματικού τομέα είναι η αποτελεσματική ενσωμάτωση της νανοτεχνολογίας, των επιστημών των υλικών και των νέων μεθόδων παραγωγής, ούτως ώστε να επιτευχθούν και να μεγιστοποιηθούν οι επιπτώσεις της βιομηχανικής μετεξέλιξης και συγχρόνως να υποστηριχθεί η αειφόρος παραγωγή και κατανάλωση. Στο πλαίσιο του θεματικού τομέα θα υποστηριχθούν όλες τις βιομηχανικές δραστηριότητες που λειτουργούν σε συνέργεια με άλλους θεματικούς τομείς. Θα υποστηριχθούν εφαρμογές σε όλους τους τομείς και τα πεδία, όπου συμπεριλαμβάνονται οι επιστήμες των υλικών, οι υψηλών επιδόσεων τεχνολογίες κατασκευής και επεξεργασίας, η νανοβιοτεχνολογία ή η νανοηλεκτρονική.

Η μεσοπρόθεσμη προσέγγιση θα εστιαστεί στη σύγκλιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων που απορρέουν από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, αξιοποιώντας την επιστημονική και τεχνολογική συνέργεια με άξονα τις εφαρμογές. Μακροπρόθεσμα, ο θεματικός τομέας αποσκοπεί να κεφαλαιοποιήσει τις τεράστιες προοπτικές των νανοεπιστημών και των νανοτεχνολογιών με σκοπό τη δημιουργία πραγματικά βασιζόμενης στη γνώση βιομηχανίας και οικονομίας. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις σημασία έχει να διασφαλισθεί η αξιοποίηση των γνώσεων που παράγονται μέσω της αποτελεσματικής διάδοσης και εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων.

Μέσω των Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών θα διασφαλισθεί ιδίως η σημαντική συμβολή στις βιομηχανικές ανάγκες, καθώς και η συμπληρωματικότητα των πρωτοβουλιών και των χρηματοδοτούμενων έργων (π.χ. σε δυνητικούς τομείς της αειφόρου χημείας, των νέων μεθόδων κατασκευής, της βιομηχανικής ασφάλειας, της νανοϊατρικής, της χαλυβουργίας, της δασικής βιομηχανίας, κλπ.) και η υποστήριξη των Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών.

Ο εν λόγω θεματικός τομέας είναι ιδιαιτέρως σημαντικός για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις λόγω των αναγκών τους και του ρόλου τους στην προώθηση και χρήση τεχνολογιών. Στους τομείς που έχουν ιδιαίτερη σημασία περιλαμβάνονται: τα νανομέσα, τα νανοεργαλεία και οι νανοσυσκευές (λόγω της συγκέντρωσης των μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης και υψηλής τεχνολογίας ΜΜΕ στον εν λόγω τομέα)· τα τεχνικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, (χαρακτηριστικά ενός παραδοσιακού τομέα που υφίσταται ταχείες διεργασίες μετεξέλιξης οι οποίες επηρεάζουν πολλές ΜΜΕ)· διαστημικά συστήματα, βιομηχανίες μηχανημάτων (π.χ. μηχανές εργαλεία– όπου οι ευρωπαϊκές ΜΜΕ είναι παγκόσμιοι ηγέτες), καθώς επίσης και άλλοι τομείς οι οποίοι εμπλέκουν πολλές ΜΜΕ που θα επωφεληθούν από την εισαγωγή επιχειρηματικών μοντέλων, υλικών και προϊόντων.

Θα διεξαχθούν ειδικές δράσεις για τον συντονισμό προγραμμάτων και κοινών δραστηριοτήτων που διεξάγονται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μέσω των πρωτοβουλιών ERA-NET και ERA-NET+, ούτως ώστε να προωθηθεί η σύγκλιση των ερευνητικών προγραμμάτων και να ενισχυθεί η κρίσιμη μάζα και η συνέργεια με τις Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες. Η βιομηχανική έρευνα θα επωφεληθεί επίσης από τον συντονισμό των δραστηριοτήτων σε τομείς όπως η μετρολογία, η τοξικολογία, τα πρότυπα και η ονοματολογία.

Δραστηριότητες

- Nανοεπιστήμες και νανοτεχνολογίες

Στόχος είναι η δημιουργία υλικών και συστημάτων με προκαθορισμένες ιδιότητες και συμπεριφορά, με βάση την αύξηση των γνώσεων και την πείρα που θα αποκτηθεί όσον αφορά την ύλη σε νανομετρική κλίμακα. Αυτό θα οδηγήσει σε ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες νέας γενιάς και υψηλής προστιθέμενης αξίας, με ανώτερες επιδόσεις σε μια σειρά εφαρμογών, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις οιεσδήποτε δυνητικές δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία. Θα προωθηθεί η διεπιστημονικότητα με την ενσωμάτωση των θεωρητικών και των πειραματικών προσεγγίσεων.

Θα δοθεί έμφαση στις νέες γνώσεις όσον αφορά τις αλληλεπιδράσεις των ατόμων, των μορίων και των συναθροισμάτων τους τόσο με φυσικές όσο και με τεχνητές οντότητες. Η έρευνα αφορά επίσης τα σχετικά μέσα, εργαλεία, πιλοτικές γραμμές και δραστηριότητες επίδειξης που απαιτούνται για εξαιρετικά καινοτόμες προσεγγίσεις των μεθόδων κατασκευής που βασίζονται στη νανοτεχνολογία, σε πολλά υποσχόμενους βιομηχανικούς τομείς.

Επιπροσθέτως, η δραστηριότητα θα εστιαστεί στις σχετικές προκλήσεις, καθώς και στο κοινωνικό πλαίσιο και την αποδοχή της νανοτεχνολογίας. Εδώ συμπεριλαμβάνεται η έρευνα επί όλων των πτυχών της εκτίμησης του κινδύνου (π.χ. νανοτοξικολογία και οικοτοξικολογία), καθώς επίσης και σε θέματα ασφάλειας, ονοματολογίας, μετρολογίας και προτύπων, τα οποία καθίστανται ολοένα και σημαντικότερα διότι προετοιμάζουν το δρόμο για βιομηχανικές εφαρμογές. Θα δρομολογηθούν επίσης ειδικές δράσεις για τη δημιουργία ειδικών κέντρων γνώσης και εμπειρογνωσίας, καθώς επίσης και ενός κεντρικού φορέα για την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης και υπεύθυνης προσέγγισης της Επιτροπής σε θέματα νανοτεχνολογίας, όπως σκιαγραφείται στο σχετικό σχέδιο δράσης[32] .

- Υλικά

Τα νέα προηγμένα υλικά που προϋποθέτουν υψηλότερο περιεχόμενο γνώσεων, οι νέες λειτουργικότητες και οι βελτιωμένες επιδόσεις καθίστανται ολοένα και περισσότερο κρίσιμης σημασίας για τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και για την αειφόρο ανάπτυξη. Σύμφωνα με τα νέα μοντέλα της κατασκευαστικής βιομηχανίας, είναι τα ίδια τα υλικά τα οποία αποτελούν τον πρωταρχικό παράγοντα αύξησης της αξίας των προϊόντων και των επιδόσεών τους, παρά τα στάδια επεξεργασίας.

Η έρευνα θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη νέων υλικών με βάση τη γνώση, τα οποία θα έχουν κατά παραγγελία ιδιότητες. Αυτό απαιτεί έξυπνο έλεγχο των εγγενών ιδιοτήτων τους, της επεξεργασίας και της παραγωγής τους, ενώ πρέπει να ληφθούν υπόψη οι δυνητικές επιπτώσεις στην υγεία και στο περιβάλλον σε ολόκληρο τον κύκλο της ζωής τους. Θα δοθεί έμφαση σε νέα προηγμένα υλικά που αποκτώνται χρησιμοποιώντας το δυναμικό των νανοτεχνολογιών και των βιοτεχνολογιών ή/και της προσέγγισης “διδάσκομαι από τη φύση”, ιδίως στα υψηλότερων επιδόσεων νανοϋλικά, στα βιοϋλικά και στα υβριδικά υλικά.

Θα ενισχυθεί η πολυεπιστημονική προσέγγιση, συμπεριλαμβάνοντας τη χημεία, τη φυσική και, ολοένα και περισσότερο, τις βιολογικές επιστήμες. Ο χαρακτηρισμός των υλικών, ο σχεδιασμός και η προσομοίωση είναι επίσης σημαντικά για την καλύτερη κατανόηση των φαινομένων που αφορούν τα υλικά, ιδίως της σχέσης δομής – ιδιοτήτων σε διαφορετικές κλίμακες, για τη βελτίωση της εκτίμησης και της αξιοπιστίας των υλικών, καθώς και για την επέκταση της έννοιας των ‘εικονικών υλικών’ στον σχεδιασμό υλικών. Θα υποστηριχθεί η ενοποίηση σε νανο- μακρο-μοριακό επίπεδο στις χημικές τεχνολογίες και στις τεχνολογίες των υλικών, με σκοπό την ανάπτυξη νέων εννοιών και διεργασιών, όπως στην κατάλυση και στην εντατικοποίηση και βελτιστοποίηση των διεργασιών.

- Νέες τεχνολογίες παραγωγής

Απαιτείται μια νέα προσέγγιση της κατασκευής για την μετεξέλιξη της βιομηχανίας της ΕΕ από μια βιομηχανία έντασης πόρων σε ένα βιομηχανικό περιβάλλον βασιζόμενο στη γνώση· η εν λόγω προσέγγιση θα εξαρτηθεί από την υιοθέτηση εξ ολοκλήρου νέων στάσεων έναντι της συνεχούς απόκτησης, ανάπτυξης, προστασίας και χρηματοδότησης νέων γνώσεων και της χρήσης τους, μεταξύ άλλων με σκοπό τα αειφόρα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία σωστών συνθηκών για συνεχή καινοτομία (στο πλαίσιο των βιομηχανικών δραστηριοτήτων και των συστημάτων παραγωγής, όπου συμπεριλαμβάνονται η κατασκευή, οι συσκευές και οι υπηρεσίες) και για ανάπτυξη γενικών “πόρων” παραγωγής (τεχνολογίες, οργάνωση και εγκαταστάσεις παραγωγής), με παράλληλη τήρηση των απαιτήσεων σχετικά με την ασφάλεια και το περιβάλλον.

Η έρευνα θα επικεντρωθεί στους εξής άξονες: ανάπτυξη και επικύρωση νέων βιομηχανικών μοντέλων και στρατηγικών που καλύπτουν όλες τις πτυχές του κύκλου ζωής του προϊόντος και των διεργασιών· προσαρμοστικά συστήματα παραγωγής που υπερνικούν τους υφιστάμενους περιορισμούς των διεργασιών και καθιστούν δυνατές νέες μεθόδους κατασκευής και επεξεργασίας· δικτυωμένη παραγωγή για την ανάπτυξη εργαλείων και μεθόδων για συνεργατικές λειτουργίες προστιθέμενης αξίας σε παγκόσμια κλίμακα· εργαλεία για την ταχεία μεταφορά και ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στον σχεδιασμό και στη λειτουργία των κατασκευαστικών διαδικασιών· και εκμετάλλευση της σύγκλισης των νανοτεχνολογιών, των βιοτεχνολογιών, των τεχνολογιών των πληροφοριών και των γνωστικών τεχνολογιών για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και τεχνικών αρχών σχεδιασμού και δυνατότητα ανάπτυξης νέων βιομηχανικών κλάδων.

- Ενοποίηση των τεχνολογιών με στόχο τις βιομηχανικές εφαρμογές

Η ενοποίηση γνώσεων και τεχνολογιών των τριών προαναφερθέντων τομέων έρευνας είναι ουσιαστική προκειμένου να επιταχυνθεί η μετεξέλιξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και οικονομίας, υιοθετώντας παράλληλα μια ασφαλή, υπεύθυνη από κοινωνική άποψη και αειφόρο προσέγγιση.

Η έρευνα θα εστιαστεί σε νέες εφαρμογές και καινοτόμες ριζοσπαστικές λύσεις που ανταποκρίνονται στις μεγάλες προκλήσεις, καθώς και στις ανάγκες της ΕΤΑ που προσδιορίστηκαν στο πλαίσιο των διαφόρων Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών. Η ενοποίηση των νέων γνώσεων και των νανοτεχνολογιών, των τεχνολογιών των υλικών και της παραγωγής θα υποστηριχθεί στο πλαίσιο τομεακών και διατομεακών εφαρμογών, όπως η υγεία, οι κατασκευές, η διαστημική βιομηχανία, οι μεταφορές, η ενέργεια, η χημεία, το περιβάλλον, ο τομέας της κλωστοϋφαντουργίας και των ειδών ένδυσης, ο τομέας του χαρτοπολτού και του χαρτιού, η μηχανολογία, καθώς επίσης και το γενικό ζήτημα της βιομηχανικής ασφάλειας.

Διεθνής συνεργασία

Η αυξανόμενη διεθνής διάσταση της βιομηχανικής έρευνας απαιτεί μια καλά συντονισμένη προσέγγιση της συνεργασίας με τρίτες χώρες. Ως εκ τούτου, η διεθνής συνεργασία είναι σημαντική για ολόκληρο τον θεματικό τομέα.

Στις ειδικές δράσεις συμπεριλαμβάνονται: οι δραστηριότητες με τις βιομηχανοποιημένες χώρες και με τις χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία συνεργασίας Ε&T στους τομείς που καλύπτονται από τον θεματικό τομέα· οι ειδικές πρωτοβουλίες με τις αναδυόμενες οικονομίες και τις αναπτυσσόμενες χώρες, προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβασή τους στη γνώση· ο διάλογος με τις μεγάλες χώρες για έναν “κώδικα δεοντολογίας” με σκοπό την υπεύθυνη και ασφαλή ανάπτυξη της νανοτεχνολογίας· και η πρωτοβουλία «Νοήμονα Συστήματα Κατασκευής» (ΝΣΚ), η οποία επιτρέπει τη συνεργασία στον τομέα της ΕΤΑ μεταξύ των περιφερειών που είναι μέλη της.[33] Θα ενθαρρυνθούν οι πρωτοβουλίες για τον συντονισμό και την ανταλλαγή ερευνητικών δεδομένων (όπως σε θέματα ασφάλειας που αφορούν το περιβάλλον και την υγεία και συνδέονται με τις νανοτεχνολογίες) προετοιμάζοντας το έδαφος για μια κοινή αντίληψη των κανονιστικών αναγκών από τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες θα διεξαχθεί κυρίως με σκοπό την ανάπτυξη και παγίωση των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων σε ειδικούς νεοεμφανιζόμενους και διεπιστημονικούς ερευνητικούς τομείς με υψηλό μελλοντικό δυναμικό. Οι απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες θα αντιμετωπιστούν με ευέλικτο τρόπο και μπορούν παραδείγματος χάριν να αφορούν την τυποποίηση, ούτως ώστε να ενισχυθεί η ασφαλής μετεξέλιξη προς μια βιομηχανία βασιζόμενη στη γνώση, ή τις δυνητικές επιπτώσεις των νανοτεχνολογιών στο περιβάλλον και την υγεία.

5. Eνέργεια

Στόχος

Μετατροπή του υφιστάμενου ενεργειακού συστήματος το οποίο βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα σε ένα πιο αειφόρο ενεργειακό σύστημα, το οποίο θα βασίζεται σε ένα διαφοροποιημένο σύνολο πηγών και φορέων ενέργειας, σε συνδυασμό με την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, με σκοπό την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλήσεων της ασφάλειας του εφοδιασμού και της αλλαγής του κλίματος, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών ενέργειας.

Προσέγγιση

Οι σημερινές προβλέψεις καταδεικνύουν ότι οι περισσότεροι από τους κρίσιμους ενεργειακούς δείκτες (π.χ. κατανάλωση ενέργειας, εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, εξάρτηση από εισαγωγές, εκπομπές CO2, κόστος ενέργειας), κινούνται προς την λάθος κατεύθυνση εντός της ΕΕ και ακόμη περισσότερο σε παγκόσμια κλίμακα. Η έρευνα στον τομέα της ενέργειας θα διευκολύνει την αντιστροφή των εν λόγω τάσεων, επιτυγχάνοντας εξισορρόπηση μεταξύ της αύξησης της αποδοτικότητας, της οικονομικής προσιτότητας, της αποδοχής και της ασφάλειας των υφιστάμενων τεχνολογιών και των πηγών ενέργειας· παράλληλα, μακροπρόθεσμος στόχος είναι η αλλαγή στάσης όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη παράγει και καταναλώνει ενέργεια. Η έρευνα στον τομέα της ενέργειας θα συμβάλει επομένως άμεσα στην επιτυχία της πολιτικής της ΕΕ και ιδίως στην επίτευξη των σημερινών και των μελλοντικών ενεργειακών στόχων της ΕΕ όσον αφορά την ενέργεια και τη μείωση των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Με βάση μια ευρεία προσέγγιση του χαρτοφυλακίου της τεχνολογίας, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Πράσινης Βίβλου "Προς μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού"[34], η έρευνα θα εστιαστεί στην ανάπτυξη αποδοτικών ως προς το κόστος τεχνολογιών για μια περισσότερο αειφόρο ενεργειακή οικονομία στην Ευρώπη (και παγκοσμίως) και θα επιτρέψει στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να είναι ανταγωνιστική σε παγκόσμια κλίμακα. Οι δραστηριότητες θα καλύψουν όλο τον χρονικό ορίζοντα και θα εμπερικλείουν το σύνολο της αλυσίδας, από τη βασική και την εφαρμοσμένη έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη έως την τεχνολογική επίδειξη μεγάλης κλίμακας (“έργα φάρος”)· οι δραστηριότητες θα υποστηρίζονται από διαθεματική και κοινωνικοοικονομική έρευνα με σκοπό την επικύρωση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και την παροχή μιας ορθολογικής βάσης για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων και την ανάπτυξη του πλαισίου της αγοράς. Όπου αυτό είναι δυνατό, θα υιοθετηθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, ενθαρρύνοντας την αναγκαία ανάδραση και συνεργασία μεταξύ των διαφόρων άμεσα ενδιαφερομένων φορέων. Θα ενθαρρυνθούν οι ολοκληρωμένες δράσεις που καλύπτουν διαφορετικούς ερευνητικούς τομείς ή αξιοποιούν τη συνέργεια μεταξύ αυτών.

Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού ενεργειακού τομέα, ενόψει του τεράστιου παγκόσμιου ανταγωνισμού, αποτελεί σημαντικό στόχο του εν λόγω θεματικού τομέα, δίνοντας τη δυνατότητα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να επιτύχει ή να διατηρήσει τον παγκόσμιο ηγεμονικό της ρόλο σε καίριας σημασίας ενεργειακές τεχνολογίες. Ειδικότερα, οι ΜΜΕ αποτελούν τον αιμοδότη του ενεργειακού τομέα, διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην ενεργειακή αλυσίδα και θα αποτελέσουν το κλειδί για την προώθηση της καινοτομίας. Η σημαντική συμμετοχή τους στην έρευνα και στις δραστηριότητες επίδειξης είναι ουσιαστική και θα προωθηθεί δυναμικά.

Τα Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας και οι στρατηγικές ανάπτυξης που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών (ΕΤΠ) αποτελούν σημαντική εισροή για τις ερευνητικές προτεραιότητες του εν λόγω θεματικού τομέα. Τέτοιες πλατφόρμες καθιερώθηκαν για το υδρογόνο, τις κυψέλες καυσίμου και τα φωτοβολταϊκά, και η ιδέα επεκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως τα βιοκαύσιμα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με μηδενικές εκπομπές και τα μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα. Η Ευρωπαϊκή Τεχνολογική Πλατφόρμα όσον αφορά το υδρογόνο και τις κυψέλες καυσίμου θα αποτελέσει τη βάση της Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας και παρόμοιες πρωτοβουλίες μπορούν να αναληφθούν σε άλλους τομείς, όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με μηδενικές εκπομπές και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όπου κρίνεται σκόπιμο, θα αναληφθούν δράσεις για την ενίσχυση του συντονισμού των εθνικών προγραμμάτων.

Προκειμένου να ενισχυθεί η διάδοση και η χρήση των αποτελεσμάτων της έρευνας, θα υποστηριχθούν σε όλους τους τομείς η διάδοση των γνώσεων και η μεταφορά των αποτελεσμάτων, μεταξύ άλλων, στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής. Αυτό θα συμπληρωθεί με δράσεις στο πλαίσιο της συνιστώσας «Έξυπνη ενέργεια για την Ευρώπη» του προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Καινοτομία», με σκοπό την υποστήριξη της καινοτομίας και την εξάλειψη των μη τεχνολογικών φραγμών για την ευρεία εμπορική ανάπτυξη των αποδεδειγμένης αξίας ενεργειακών τεχνολογιών.

Δραστηριότητες

- Υδρογόνο και κυψέλες καυσίμου

Η ολοκληρωμένη στρατηγική έρευνας και ανάπτυξης, η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Τεχνολογικής Πλατφόρμας «υδρογόνο και κυψέλες καυσίμου» παρέχει τη βάση για ένα στρατηγικό και ολοκληρωμένο πρόγραμμα σταθερών και φορητών εφαρμογών και εφαρμογών στον τομέα των μεταφορών, με σκοπό τη συγκρότηση ισχυρής τεχνολογικής βάσης για την οικοδόμηση μιας ανταγωνιστικής βιομηχανίας στην ΕΕ όσον αφορά τον εφοδιασμό με κυψέλες καυσίμου και υδρογόνο και τον σχετικό εξοπλισμό. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη· μεγάλης κλίμακας έργα επίδειξης (έργα “φάρος”) με σκοπό την επικύρωση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και την παροχή ανάδρασης για περαιτέρω έρευνα· διαθεματικές και κοινωνικοοικονομικές ερευνητικές δραστηριότητες για την υποστήριξη των ορθών στρατηγικών μετάβασης και για τη διασφάλιση της ορθολογικής βάσης για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων και την ανάπτυξη του πλαισίου της αγοράς. Η βιομηχανική εφαρμοσμένη έρευνα, οι δραστηριότητες επίδειξης και οι διαθεματικές δραστηριότητες του προγράμματος θα εφαρμοστούν κατά προτίμηση μέσω της Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας. Η εν λόγω δράση, η οποία υπόκειται σε στρατηγική διαχείριση και διεξάγεται με προσανατολισμό τους προς επίτευξη στόχους, θα συμπληρωθεί και θα συντονιστεί στενά με μια περισσότερο ανάντη συνεργατική ερευνητική προσπάθεια που αποσκοπεί στην επίτευξη πρωτοποριακών επιτευγμάτων σε κρίσιμης σημασίας υλικά, διεργασίες και νεοεμφανιζόμενες τεχνολογίες.

- Παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Ανάπτυξη και επίδειξη ολοκληρωμένων τεχνολογιών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, οι οποίες προσαρμόζονται στις διαφορετικές περιφερειακές συνθήκες, προκειμένου να παρασχεθούν τα μέσα για την ουσιαστική αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ. Η έρευνα θα πρέπει να αυξήσει τη συνολική αποδοτικότητα της μετατροπής, να μειώσει σημαντικά το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, να αυξήσει την αξιοπιστία της διαδικασίας και να μειώσει περαιτέρω τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Θα δοθεί έμφαση στα φωτοβολταϊκά, στην αιολική ενέργεια και στη βιομάζα (συμπεριλαμβανομένου του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος των αποβλήτων). Επιπροσθέτως, η έρευνα αποσκοπεί στην πραγμάτωση του πλήρους δυναμικού των άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: της γεωθερμικής ενέργειας, της θερμικής ηλιακής ενέργειας, της ενέργειας των ωκεανών και της ενέργειας από μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς.

- Παραγωγή καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Ανάπτυξη και επίδειξη βελτιωμένων τεχνολογιών μετατροπής για την αειφόρο παραγωγή και τις αλυσίδες εφοδιασμού στερεών, υγρών και αερίων καυσίμων από βιομάζα (συμπεριλαμβανομένου του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος των αποβλήτων), ιδίως βιοκαυσίμων για τον τομέα των μεταφορών. Πρέπει να δοθεί έμφαση σε νέα είδη βιοκαυσίμων, καθώς επίσης και σε νέες διαδικασίες παραγωγής και διανομής των υφιστάμενων βιοκαυσίμων, όπου συμπεριλαμβάνεται η ολοκληρωμένη παραγωγή ενέργειας και άλλων προϊόντων προστιθέμενης αξίας χάρη στα βιοδιυλιστήρια. Με σκοπό την άντληση οφέλους όσον αφορά τον άνθρακα ‘από την πηγή της ενέργειας έως τον χρήστη’, η έρευνα θα επικεντρωθεί στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, ενισχύοντας την τεχνολογική ενοποίηση και τη χρήση της πρώτης ύλης. Θα συμπεριληφθούν θέματα όπως η εφοδιαστική πρώτων υλών, η προτυποποιητική έρευνα και η τυποποίηση για την ασφαλή και αξιόπιστη χρήση των εν λόγω καυσίμων σε εφαρμογές στον τομέα των μεταφορών και σε σταθερές εφαρμογές. Για την αξιοποίηση του δυναμικού της παραγωγής υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα υποστηριχθούν οι διεργασίες που βασίζονται στη βιομάζα, στην ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ηλιακή ενέργεια.

- Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για θέρμανση και ψύξη

Ανάπτυξη και επίδειξη ενός συνόλου τεχνολογιών για την αύξηση του δυναμικού θέρμανσης και ψύξης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προκειμένου να βοηθηθεί ένα αειφόρο σύστημα ενέργειας. Σκοπός είναι να επιτευχθεί σημαντική μείωση κόστους, να αυξηθεί η αποδοτικότητα, να μειωθούν περαιτέρω οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να βελτιστοποιηθεί η χρήση των τεχνολογιών σε διαφορετικές περιφερειακές συνθήκες. Η έρευνα και η επίδειξη πρέπει να συμπεριλάβουν νέα συστήματα και κατασκευαστικά στοιχεία για βιομηχανικές εφαρμογές (όπου συμπεριλαμβάνεται η θερμική αφαλάτωση του θαλασσίου ύδατος), τα συστήματα κεντρικής ή/και ειδικού χώρου θέρμανσης και ψύξης, διασφαλίζοντας την ενοποίηση και την αποθήκευση ενέργειας.

- Τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής μηδενικών εκπομπών

Τα ορυκτά καύσιμα θα εξακολουθήσουν αναπόφευκτα να συμβάλουν με σημαντικό μερίδιο στην ενεργειακή σύνθεση των επόμενων δεκαετιών. Προκειμένου να καταστεί η επιλογή αυτή συμβατή με το περιβάλλον, ιδίως όσον αφορά την αλλαγή του κλίματος, χρειάζονται δραστικές μειώσεις των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ορυκτών καυσίμων, με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με υψηλή αποδοτικότητα και με σχεδόν μηδενικές εκπομπές. Η ανάπτυξη και η επίδειξη αποδοτικών και αξιόπιστων τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 έχει μεγάλη σημασία, με σκοπό τη μείωση του κόστους της δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 σε λιγότερο από 20 ευρώ/τόνο, με ποσοστά δέσμευσης άνω του 90%, αποδεικνύοντας παράλληλα την μακροπρόθεσμη σταθερότητα, ασφάλεια και αξιοπιστία της αποθήκευσης του CO2.

- Καθαρές τεχνολογίες άνθρακα

Η χρήση του άνθρακα ως καυσίμου στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής παραμένει η κινητήριος δύναμη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως, αλλά παρουσιάζει σημαντικό δυναμικό για περαιτέρω οφέλη αποδοτικότητας και μείωση των εκπομπών, ιδίως όσον αφορά το CO2. Για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας και προκειμένου να διασφαλιστεί η συμβολή στη διαχείριση των εκπομπών CO2, θα υποστηριχθεί η ανάπτυξη και η επίδειξη καθαρών τεχνολογιών μετατροπής άνθρακα, ούτως ώστε να αυξηθεί σημαντικά η αποδοτικότητα και η αξιοπιστία του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής, να ελαχιστοποιηθούν οι εκπομπές ρύπων και να μειωθεί το συνολικό κόστος, υπό διάφορες λειτουργικές συνθήκες. Με προοπτική τη μελλοντική ηλεκτροπαραγωγή με μηδενικές εκπομπές, οι εν λόγω δραστηριότητες πρέπει να προετοιμάσουν, να συμπληρώσουν και να συνδεθούν με τις εξελίξεις στον τομέα των τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης CO2.

- Νοήμονα ενεργειακά δίκτυα

Για τη διευκόλυνση της μετάβασης σε ένα περισσότερο αειφόρο ενεργειακό σύστημα, απαιτείται μια ευρεία προσπάθεια στον τομέα της Ε&Α, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα, η ευελιξία, η ασφάλεια και η αξιοπιστία των ευρωπαϊκών συστημάτων και δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου. Όσον αφορά τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, για την επίτευξη του στόχου της μετατροπής των υφιστάμενων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα στέρεο και διαδραστικό δίκτυο υπηρεσιών (πελατών/φορέων εκμετάλλευσης δικτύου) και της άρσης των εμποδίων για μια μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη και αποτελεσματική ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κατανεμημένη παραγωγή ενέργειας (π.χ. κυψέλες καυσίμου, μικροστρόβιλοι, παλινδρομικοί κινητήρες) θα χρειαστεί επίσης η ανάπτυξη και επίδειξη κύριων τεχνολογιών ευρείας διάδοσης (π.χ. καινοτόμες λύσεις στον τομέα των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών, τεχνολογίες αποθήκευσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτρονική ισχύος και διατάξεις υπεραγωγών υψηλών θερμοκρασιών). Για τα δίκτυα φυσικού αερίου, στόχος είναι να επιδειχθούν ευφυέστερες και αποδοτικότερες διαδικασίες και συστήματα για τη μεταφορά και διανομή φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένης της αποτελεσματικής ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

- Eνεργειακή αποδοτικότητα και εξοικονόμηση ενέργειας

Tο τεράστιο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας[35] χρειάζεται να αξιοποιηθεί μέσω της βελτιστοποίησης, της επικύρωσης και της επίδειξης νέων αρχών σχεδιασμού και τεχνολογιών όσον αφορά τα κτίρια, τις υπηρεσίες και τη βιομηχανία. Εδώ συμπεριλαμβάνεται ο συνδυασμός των αειφόρων στρατηγικών και τεχνολογιών για την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η πολυπαραγωγή, καθώς και η ενσωμάτωση των συστημάτων διαχείρισης της ζήτησης μεγάλης κλίμακας σε πόλεις και τοπικές κοινότητες. Οι εν λόγω δράσεις μεγάλης κλίμακας μπορούν να ενισχυθούν από καινοτόμο Ε&Α που αφορά τα ειδικά κατασκευαστικά στοιχεία ή τεχνολογίες, π.χ. για την πολυπαραγωγή και τα οικολογικά κτίρια. Κύριος στόχος είναι η βελτιστοποίηση του ενεργειακού συστήματος της τοπικής κοινότητας, η εξισορρόπηση της σημαντικής μείωσης της ζήτησης ενέργειας με την πλέον προσιτή και αειφόρο λύση από πλευράς εφοδιασμού, όπου συμπεριλαμβάνεται η χρήση νέων καυσίμων σε ειδικούς στόλους[36].

- Η γνώση στην υπηρεσία της χάραξης ενεργειακής πολιτικής

Ανάπτυξη εργαλείων, μεθόδων και μοντέλων για την αξιολόγηση των κύριων οικονομικών και κοινωνικών θεμάτων που σχετίζονται με τις ενεργειακές τεχνολογίες. Οι δραστηριότητες συμπεριλαμβάνουν τη δημιουργία βάσεων δεδομένων και την εκπόνηση σεναρίων για μια διευρυμένη ΕΕ, καθώς και την αξιολόγηση των επιπτώσεων της ενεργειακής πολιτικής και των σχετικών με την ενέργεια πολιτικών στην ασφάλεια του εφοδιασμού, στο περιβάλλον, στην κοινωνία και στην ανταγωνιστικότητα της ενεργειακής βιομηχανίας. Ιδιαίτερης σημασίας είναι οι επιπτώσεις της τεχνολογικής προόδου στις πολιτικές της ΕΕ.

Διεθνής συνεργασία

Δεδομένου του παγκόσμιου χαρακτήρα των προκλήσεων, των απειλών και των δυνατοτήτων, η διεθνής συνεργασία είναι μια ολοένα και σημαντικότερη συνιστώσα της έρευνας στον τομέα της ενέργειας. Οι ειδικές δράσεις θα υποστηρίξουν σημαντικές από στρατηγική άποψη πολυμερείς πρωτοβουλίες συνεργασίας, όπως η Διεθνής Εταιρική Συνεργασία για την Οικονομία του Υδρογόνου (ΔΕΣΟΥ), το Καθοδηγητικό Φόρουμ για την Παγίδευση του Διοξειδίου του Άνθρακα (ΚΦΠΔΑ) και ο Συνασπισμός του Γιοχάνεσμπουργκ για τις Ανανεώσιμες Μορφές Ενέργειας (ΣΓΑΜΕ). Θα υποστηριχθούν και άλλες ειδικές δράσεις που αφορούν θέματα όπως οι περιβαλλοντικές συνέπειες των ενεργειακών πολιτικών, οι αλληλεξαρτήσεις σε θέματα ενεργειακού εφοδιασμού, η μεταφορά τεχνολογίας και η δημιουργία δυναμικού.

Η διεθνής επιστημονική συνεργασία στον τομέα της ενέργειας θα υποστηρίξει επίσης τον σκοπό της πρωτοβουλίας της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας για την εξάλειψη της φτώχειας και την αειφόρο ανάπτυξη, η οποία δρομολογήθηκε στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΠΔΑΑ), κυρίως με σκοπό να συμβάλει στην επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας (ΑΣΧ) μέσω της παροχής στους φτωχούς αξιόπιστης και οικονομικά προσιτής πρόσβασης στην αειφόρο ενέργεια.

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες θα συνδράμει στον προσδιορισμό και στη διερεύνηση νέων επιστημονικών και τεχνολογικών δυνατοτήτων στον τομέα του ενεργειακού εφοδιασμού, στην μετατροπή ενέργειας και στην αειφορία, συχνά σε συνδυασμό με άλλους τομείς και επιστημονικούς κλάδους, όπως η βιοτεχνολογία και τα νέα υλικά και διαδικασίες παραγωγής. Οι απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες για τις οποίες ενδέχεται να απαιτηθεί ταχεία αντίδραση περιλαμβάνουν, π.χ. τις εξελίξεις όσον αφορά τις διεθνείς δράσεις με αντικείμενο την αλλαγή του κλίματος και την ανταπόκριση σε σοβαρές διαταραχές ή αστάθεια στον τομέα του ενεργειακού εφοδιασμού ή των τιμών.

6. Περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος)

Στόχος

Προώθηση της αειφόρου διαχείρισης του φυσικού και ανθρώπινου περιβάλλοντος και των πόρων του, προάγοντας τις γνώσεις μας σχετικά με τις διαδράσεις μεταξύ της βιόσφαιρας, των οικοσυστημάτων και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, και αναπτύσσοντας νέες τεχνολογίες, εργαλεία και υπηρεσίες, προκειμένου να αντιμετωπιστούν με ολοκληρωμένο τρόπο τα παγκόσμια περιβαλλοντικά ζητήματα. Θα δοθεί έμφαση στην πρόβλεψη των αλλαγών των κλιματολογικών, οικολογικών, χερσαίων και ωκεάνιων συστημάτων, στα εργαλεία και στις τεχνολογίες, με σκοπό την παρακολούθηση, την πρόληψη και τον μετριασμό των πιέσεων και των κινδύνων για το περιβάλλον και για την υγεία, καθώς και για την αειφορία του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Προσέγγιση

Η προστασία του περιβάλλοντος είναι ουσιαστική για την ποιότητα ζωής των σημερινών και των μελλοντικών γενεών, καθώς και για την οικονομική ανάπτυξη. Δεδομένου ότι οι φυσικοί πόροι της γης και το ανθρωπογενές περιβάλλον υφίστανται την πίεση του αυξανόμενου πληθυσμού, της αστικοποίησης, της συνεχούς επέκτασης της γεωργίας, των τομέων των μεταφορών και της ενέργειας, καθώς επίσης και των διακυμάνσεων του κλίματος και της αύξησης της θερμοκρασίας σε τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα, η πρόκληση που αντιμετωπίζει η ΕΕ είναι να διασφαλίσει τη συνεχή και αειφόρο ανάπτυξη, ενώ συγχρόνως θα μειώνονται οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κίνητρο για την πανευρωπαϊκή συνεργασία αποτελεί το γεγονός ότι οι χώρες, οι περιφέρειες και οι πόλεις αντιμετωπίζουν κοινά περιβαλλοντικά προβλήματα και ότι χρειάζεται να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα, δεδομένης της κλίμακας, του εύρους και του υψηλού επιπέδου πολυπλοκότητας της περιβαλλοντικής έρευνας. Μια τέτοια συνεργασία διευκολύνει επίσης τον κοινό σχεδιασμό, τη χρήση διασυνδεδεμένων και διαλειτουργικών βάσεων δεδομένων, και την ανάπτυξη κοινών δεικτών, μεθοδολογιών εκτίμησης και συνεκτικών και μεγάλης κλίμακας συστημάτων παρατήρησης και πρόγνωσης καιρού. Επιπροσθέτως, η διεθνής συνεργασία είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση των γνώσεων και την προώθηση της ορθότερης διαχείρισης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η έρευνα στον εν λόγω τομέα[37] θα συμβάλει στην τήρηση των διεθνών δεσμεύσεων της ΕΕ και των κρατών μελών, όπως η Σύμβαση πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές μεταβολές, τα πρωτόκολλα του Κιότο και του Μόντρεαλ, οι πρωτοβουλίες που ανελήφθησαν μετά το πρωτόκολλο του Κιότο, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την βιοποικιλότητα, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της απερήμωσης, η Παγκόσμια Διάσκεψη για την αειφόρο ανάπτυξη του 2002, καθώς και η πρωτοβουλία της ΕΕ για το νερό (συμπεριλαμβανομένης της προώθησης της αειφόρου παραγωγής και κατανάλωσης). Η έρευνα θα συμβάλει επίσης στο έργο της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος και στην πρωτοβουλία της Ομάδας για την Παρατήρηση της Γης (ΟΠΓ) και θα λάβει υπόψη την Αξιολόγηση του Οικοσυστήματος των Αρχών της Χιλιετίας. Επιπροσθέτως, θα υποστηριχθούν οι ερευνητικές ανάγκες που προκύπτουν από τις σημερινές και τις αναδυόμενες νομοθετικές διατάξεις και πολιτικές της ΕΕ, την εφαρμογή του 6ου Προγράμματος Περιβαλλοντικής Δράσης, σε συνδυασμό με τις θεματικές στρατηγικές και άλλες αναδυόμενες στρατηγικές (π.χ. η στρατηγική για τον υδράργυρο), καθώς και τα σχέδια δράσης για τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες και το περιβάλλον και την υγεία.

Η προώθηση καινοτόμων περιβαλλοντικών τεχνολογιών θα συμβάλει στην επίτευξη της αειφόρου χρήσης των πόρων, στον μετριασμό των αλλαγών του κλίματος και στην προσαρμογή σε αυτές, καθώς και στην προστασία των οικοσυστημάτων και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Η έρευνα θα συμβάλει επίσης στις τεχνολογικές εξελίξεις που θα βελτιώσουν τη θέση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην αγορά, ιδίως των ΜΜΕ, σε τομείς όπως οι περιβαλλοντικές τεχνολογίες. Οι Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες, όπως εκείνες που αφορούν την ύδρευση και την αποχέτευση, την αειφόρο χημεία, τις κατασκευές και τη δασοκομία, επιβεβαιώνουν την ανάγκη για ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ· η εφαρμογή των σχετικών πτυχών του ερευνητικού τους θεματολογίου θα ενισχυθεί στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων που παρουσιάζονται παρακάτω.

Θα ενισχυθεί ο συντονισμός των εθνικών προγραμμάτων με τη διεύρυνση και εμβάθυνση του πεδίου των υφιστάμενων ERA-nets στον τομέα της περιβαλλοντικής έρευνας, καθώς και η κοινή εκτέλεση των ερευνητικών προγραμμάτων που αφορούν τη Βαλτική Θάλασσα και των νέων ERA-nets.

Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ενίσχυση της διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας της ΕΕ – μέσω της αξιοποίησης της συνέργειας με συμπληρωματικούς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς σε επίπεδο ΕΕ και κράτους μέλους – και στην προαγωγή της χρήσης τους από τους ενδιαφερόμενους τελικούς χρήστες, στοχεύοντας ιδίως τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής.

Δραστηριότητες

- Αλλαγή του κλίματος, ρύπανση και κίνδυνοι

- Πιέσεις επί του περιβάλλοντος και του κλίματος

Η ολοκληρωμένη έρευνα όσον αφορά τη λειτουργία του κλίματος και του γήινου συστήματος είναι αναγκαία για να παρατηρηθεί και να αναλυθεί ο τρόπος με τον οποίο τα εν λόγω συστήματα εξελίσσονται και για την πρόβλεψη μελλοντικών εξελίξεων. Η εν λόγω έρευνα θα καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη μέτρων για αποτελεσματική προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος και για μετριασμό των επιπτώσεών της. Θα αναπτυχθούν και θα εφαρμοστούν προηγμένα μοντέλα σχετικά με την αλλαγή του κλίματος, από την παγκόσμια έως την υποπεριφερειακή κλίμακα, προκειμένου να αξιολογηθούν οι αλλαγές, οι δυνητικές επιπτώσεις και τα κρίσιμης σημασίας κατώφλια. Θα μελετηθούν οι αλλαγές στην ατμοσφαιρική σύνθεση και στον κύκλο του νερού και θα αναπτυχθούν προσεγγίσεις βασιζόμενες στον κίνδυνο, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στις εκδηλώσεις της ξηρασίας, των καταιγίδων και των πλημμυρών. Θα διερευνηθούν οι πιέσεις επί της ποιότητας του περιβάλλοντος και του κλίματος εξαιτίας της ρύπανσης του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, καθώς επίσης και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ της ατμόσφαιρας, της στιβάδας του στρατοσφαιρικού όζοντος, της επιφάνειας της γης, των πάγων και των ωκεανών. Θα μελετηθούν επίσης οι μηχανισμοί ανάδρασης και οι αιφνίδιες αλλαγές (π.χ. ωκεάνια ρεύματα), και οι επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα.

- Περιβάλλον και υγεία

Χρειάζεται μια πολυεπιστημονική έρευνα των αλληλεπιδράσεων των παραγόντων περιβαλλοντικού κινδύνου και της ανθρώπινης υγείας, για να υποστηριχθεί το σχέδιο δράσης Περιβάλλον και Υγεία, και για την ενσωμάτωση των προβληματισμών που αφορούν τη δημόσια υγεία και τον χαρακτηρισμό ασθενειών που σχετίζονται με τους νεοεμφανιζόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Η έρευνα θα επικεντρωθεί στην πολλαπλή έκθεση μέσω διαφορετικών τρόπων έκθεσης, στον προσδιορισμό των πηγών ρύπανσης και των νέων ή νεοεμφανιζόμενων παραγόντων πίεσης στο περιβάλλον (π.χ. εξωτερικός και εσωτερικός αέρας, ηλεκτρομαγνητικά πεδία, θόρυβος και έκθεση σε τοξικές ουσίες), και στις δυνητικές επιπτώσεις τους στην υγεία. Η έρευνα αποσκοπεί επίσης στην ενοποίηση των ερευνητικών δραστηριοτήτων με αντικείμενο την ανθρώπινη βιοπαρακολούθηση, όσον αφορά τις επιστημονικές πτυχές, τις τεχνολογίες και τα εργαλεία για την ανάπτυξη μιας συντονισμένης και συνεκτικής προσέγγισης. Η έρευνα θα συμπεριλαμβάνει ευρωπαϊκές μελέτες κοινωνικών ομάδων, με ιδιαίτερη βαρύτητα στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, και μεθόδους και εργαλεία για τον βελτιωμένο χαρακτηρισμό του κινδύνου, την αξιολόγηση και τη σύγκριση των κινδύνων και των επιπτώσεων στην υγεία. Στο πλαίσιο της έρευνας θα αναπτυχθούν βιοδείκτες και εργαλεία μοντελοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη τη συνδυασμένη έκθεση, τις διαφορές όσον αφορά την τρωτότητα και την αβεβαιότητα. Η έρευνα θα παράσχει επίσης μεθόδους και εργαλεία υποστήριξης για τη λήψη αποφάσεων (δείκτες, αναλύσεις κόστους-οφέλους και πολλαπλών κριτηρίων, αξιολόγηση των επιπτώσεων στην υγεία, επιβάρυνση λόγω νοσηρότητας και ανάλυση αειφορίας), για την ανάλυση του κινδύνου, τη διαχείριση και την επικοινωνία, καθώς και για την ανάπτυξη και ανάλυση των πολιτικών.

- Φυσικοί κίνδυνοι

Η διαχείριση των φυσικών καταστροφών απαιτεί μια προσέγγιση με επίκεντρο τους πολλαπλούς κινδύνους. Υπάρχει ανάγκη για βελτίωση των γνώσεων, των μεθόδων και ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την εκτίμηση των κινδύνων, της τρωτότητας και της διακινδύνευσης. Επιπροσθέτως, πρέπει να αναπτυχθούν οι στρατηγικές χαρτογράφησης, πρόληψης και μετριασμού, καθώς και η μελέτη των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων. Θα μελετηθούν οι καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα (όπως οι θύελλες, η ξηρασία, οι πυρκαγιές των δασών, οι κατολισθήσεις και οι πλημμύρες), και οι γεωλογικοί κίνδυνοι (όπως οι σεισμοί, οι εκρήξεις ηφαιστείων και τα τσουνάμι). Η εν λόγω έρευνα θα επιτρέψει την καλύτερη κατανόηση των υποκείμενων διεργασιών και τη βελτίωση των μεθόδων πρόβλεψης και πρόγνωσης, βάσει μιας πιθανολογικής προσέγγισης. Θα υποστηρίξει επίσης την ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και πληροφόρησης. Θα ποσοτικοποιηθεί ο αντίκτυπος των σοβαρών φυσικών κινδύνων στην κοινωνία.

- Αειφόρος διαχείριση πόρων

- Διατήρηση και αειφόρος διαχείριση φυσικών και ανθρωπογενών πόρων

Οι ερευνητικές δραστηριότητες θα έχουν ως στόχο τη βελτίωση της βάσης γνώσεων και την ανάπτυξη προηγμένων μοντέλων και εργαλείων που χρειάζονται για την αειφόρο διαχείριση των πόρων και τη δημιουργία αειφόρων μοντέλων κατανάλωσης. Έτσι θα καταστεί δυνατή η πρόβλεψη της συμπεριφοράς των οικοσυστημάτων και η αποκατάστασή τους, καθώς και ο μετριασμός της υποβάθμισης και της απώλειας σημαντικών διαρθρωτικών και λειτουργικών στοιχείων των οικοσυστημάτων (όσον αφορά τη βιοποικιλότητα, τα ύδατα, το έδαφος και τους θαλάσσιους πόρους). Η έρευνα για την μοντελοποίηση του οικοσυστήματος θα λάβει υπόψη τις πρακτικές προστασίας και διατήρησης. Θα προωθηθούν καινοτόμες προσεγγίσεις για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων με βάση υπηρεσίες σχετικές με το οικοσύστημα. Θα αναπτυχθούν προσεγγίσεις για την πρόληψη της απερήμωσης, της υποβάθμισης και της διάβρωσης του εδάφους και για να τεθεί τέλος στην απώλεια της βιοποικιλότητας. Η έρευνα θα αφορά επίσης την αειφόρο διαχείριση των δασών και του αστικού περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της πολεοδομίας, καθώς και τη διαχείριση αποβλήτων. Η έρευνα θα συμβάλει και θα επωφεληθεί από την ανάπτυξη ανοικτών, κατανεμημένων και διαλειτουργικών συστημάτων διαχείρισης δεδομένων και πληροφοριών, και θα υποστηρίξει την αξιολόγηση, τις προοπτικές και τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους και τη χρήση τους.

- Eξέλιξη των θαλασσίων συστημάτων

Απαιτείται η διενέργεια ειδικής έρευνας για τη βελτίωση της κατανόησης των επιπτώσεων των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στους ωκεανούς και στις θάλασσες, καθώς και στους πόρους του θαλασσίου περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης και του ευτροφισμού στις περιφερειακές θάλασσες και στις παράκτιες περιοχές. Θα διεξαχθούν ερευνητικές δραστηριότητες στο υδάτινο περιβάλλον, στα θαλάσσια οικοσυστήματα μεγάλου βάθους και στον θαλάσσιο πυθμένα, με σκοπό την παρατήρηση, την παρακολούθηση και την πρόβλεψη της συμπεριφοράς του εν λόγω περιβάλλοντος και της καλύτερης κατανόησης της θάλασσας και της αειφόρου χρήσης των ωκεάνιων πόρων. Οι επιπτώσεις των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στον ωκεανό θα αξιολογηθούν μέσω ολοκληρωμένων προσεγγίσεων, λαμβάνοντας υπόψη τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τις διεργασίες και τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος, τα ωκεάνια ρεύματα και την γεωλογία του θαλάσσιου πυθμένα.

- Περιβαλλοντικές τεχνολογίες

- Οι περιβαλλοντικές τεχνολογίες στην υπηρεσία της αειφόρου ανάπτυξης και της διατήρησης του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος

Χρειάζονται νέες ή βελτιωμένες περιβαλλοντικές τεχνολογίες για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαχείριση των πόρων με αποδοτικότερο τρόπο, καθώς και την ανάπτυξη νέων προϊόντων, διαδικασιών και υπηρεσιών επωφελέστερων για το περιβάλλον εν συγκρίσει με τις υφιστάμενες εναλλακτικές λύσεις. Η έρευνα έχει ως κύριο στόχο: τις τεχνολογίες πρόληψης ή μείωσης του περιβαλλοντικού κινδύνου, τον μετριασμό των κινδύνων και των καταστροφών, τον μετριασμό της αλλαγής του κλίματος και της απώλειας της βιοποικιλότητας· τις τεχνολογίες προώθησης της αειφόρου παραγωγής και κατανάλωσης· τις τεχνολογίες διαχείρισης των πόρων ή αντιμετώπισης της ρύπανσης με αποτελεσματικότερο τρόπο, όσον αφορά τους υδάτινους, τους εδαφικούς, τους αέριους, τους θαλάσσιους και άλλους φυσικούς πόρους ή τα απόβλητα· τις τεχνολογίες για μια σωστή από περιβαλλοντική άποψη και αειφόρο διαχείριση του ανθρώπινου περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένου του δομημένου περιβάλλοντος, των αστικών περιοχών, του φυσικού τοπίου, καθώς και για τη διατήρηση και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

- Εκτίμηση, επαλήθευση και δοκιμή της τεχνολογίας

Η έρευνα θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση του κινδύνου και των επιδόσεων των τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών και των προϊόντων, και στην περαιτέρω ανάπτυξη σχετικών μεθόδων, όπως η ανάλυση του κύκλου ζωής. Επιπλέον, θα δοθεί έμφαση στα εξής: στις μακροπρόθεσμες προοπτικές, στο δυναμικό της αγοράς και στις κοινωνικοοικονομικές πτυχές των περιβαλλοντικών τεχνολογιών· στην εκτίμηση του κινδύνου των χημικών ουσιών, στις ευφυείς στρατηγικές και μεθόδους δοκιμών για τον περιορισμό των πειραμάτων σε ζώα, στις τεχνικές ποσοτικοποίησης του κινδύνου· και στην υποστήριξη της έρευνας για την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επαλήθευσης και Δοκιμής Περιβαλλοντικών Τεχνολογιών.

- Εργαλεία γεωσκόπησης και εργαλεία εκτίμησης

- Γεωσκόπηση

Οι ερευνητικές δραστηριότητες θα επικεντρωθούν στην ανάπτυξη και ολοκλήρωση του Παγκόσμιου Δικτύου Συστημάτων Γεωσκόπησης (ΠΔΣΓ) για θέματα περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της ΟΓΣ (Ομάδα για τη Γεωσκόπηση)[38]. Θα εξεταστεί η διαλειτουργικότητα μεταξύ των συστημάτων παρακολούθησης, διαχείρισης πληροφοριών και κοινής χρήσης δεδομένων, και η βελτιστοποίηση των πληροφοριών για την κατανόηση, μοντελοποίηση και πρόβλεψη περιβαλλοντικών φαινομένων. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα επικεντρωθούν στους φυσικούς κινδύνους, στην αλλαγή του κλίματος, στον καιρό, στα οικοσυστήματα, στους φυσικούς πόρους, στα ύδατα, στη χρήση γης, στο περιβάλλον και στην υγεία, καθώς και στη βιοποικιλότητα (συμπεριλαμβανομένων των πτυχών αξιολόγησης του κινδύνου, των μεθόδων πρόγνωσης καιρού και των εργαλείων αξιολόγησης), προκειμένου να πραγματοποιηθεί πρόοδος στους τομείς στους οποίους το ΠΔΣΓ (GEOSS) μπορεί να επιφέρει κοινωνικά οφέλη και για να διασφαλιστεί η συμβολή στην πρωτοβουλία για την Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ- GMES).

- Εργαλεία εκτίμησης της αειφόρου ανάπτυξης

Χρειάζονται εργαλεία προκειμένου να εκτιμηθεί ποσοτικά η συμβολή του περιβάλλοντος και της ερευνητικής πολιτικής στην ανταγωνιστικότητα και στην αειφόρο ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων των εκτιμήσεων των προσεγγίσεων που βασίζονται στην αγορά ή των κανονιστικών προσεγγίσεων, καθώς επίσης και των επιπτώσεων των σημερινών τάσεων στα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης. Στα εν λόγω εργαλεία περιλαμβάνονται μοντέλα για τη μελέτη των σχέσεων μεταξύ της οικονομίας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας και, συνεπώς, θα επιτρέψουν να εκπονηθούν επωφελείς και αποδοτικές στρατηγικές προσαρμογής και πρόληψης. Στο πλαίσιο της έρευνας θα επιδιωχθεί επίσης να βελτιωθούν οι υφιστάμενοι δείκτες και να αναπτυχθούν νέοι δείκτες, προκειμένου να εκτιμηθούν οι προτεραιότητες της πολιτικής για την αειφόρο ανάπτυξη και να αναλυθούν οι σχέσεις μεταξύ αυτών, λαμβάνοντας υπόψη το υφιστάμενο σύνολο των δεικτών της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη. Συμπεριλαμβάνεται επίσης η ανάλυση της τεχνολογίας, των κοινωνικοοικονομικών κινητήριων δυνάμεων, των εξωγενών παραγόντων και της διακυβέρνησης, καθώς επίσης οι μελέτες προοπτικών. Στους τομείς εφαρμογής συγκαταλέγεται η χρήση γης και οι θαλάσσιες πολιτικές, καθώς και οι οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις που σχετίζονται με την αλλαγή του κλίματος.

Διεθνής συνεργασία

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα έχουν σταθερά μια διασυνοριακή, περιφερειακή ή παγκόσμια διάσταση και η διεθνής συνεργασία θα αποτελέσει σημαντική πτυχή του εν λόγω θεματικού τομέα. Οι ειδικότεροι τομείς αφορούν τις διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ, όπως οι συμβάσεις για την αλλαγή του κλίματος, τη βιοποικιλότητα, την απερήμωση, τις χημικές ουσίες και τα απόβλητα, οι αποφάσεις της συνόδου του Γιοχάνεσμπουργκ για την αειφόρο ανάπτυξη, καθώς και άλλες περιφερειακές συμβάσεις. Θα δοθεί επίσης προσοχή στις σχετικές ερευνητικές δράσεις που προκύπτουν από τις στρατηγικές και τα σχέδια δράσης της ΕΕ για το περιβάλλον[39].

Οι επιστημονικές και τεχνολογικές εταιρικές συνεργασίες με τις αναπτυσσόμενες χώρες θα συμβάλουν στην επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας σε διάφορους τομείς (π.χ. αναστροφή της απώλειας των περιβαλλοντικών πόρων, βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων, της ύδρευσης και της αποχέτευσης, και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων της αστικοποίησης), τομείς όπου οι ΜΜΕ θα μπορούσαν επίσης να διαδραματίσουν καίριο ρόλο. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στη σχέση μεταξύ των παγκόσμιων περιβαλλοντικών θεμάτων και των περιφερειακών και τοπικών προβλημάτων ανάπτυξης που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους, τη βιοποικιλότητα, τη χρήση γης, τους φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους και τη διακινδύνευση, την αλλαγή του κλίματος, τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες, το περιβάλλον και την υγεία, καθώς και τα εργαλεία ανάλυσης πολιτικής. Η συνεργασία με τις βιομηχανοποιημένες χώρες θα ενισχύσει την πρόσβαση στην ερευνητική αριστεία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η καθιέρωση του ΠΔΣΓ (Παγκόσμιο Δίκτυο Συστημάτων Γεωσκόπησης) για την γεωσκόπηση θα προάγει τη διεθνή συνεργασία για την κατανόηση των γήινων συστημάτων και των θεμάτων αειφορίας, καθώς και τη συντονισμένη συγκέντρωση δεδομένων για επιστημονικούς και πολιτικούς σκοπούς.

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες στον εν λόγω θεματικό τομέα μπορεί να αφορά θέματα όπως οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατόμων, οικοσυστημάτων και βιόσφαιρας, ή νέων κινδύνων που σχετίζονται με τις φυσικές, τις οφειλόμενες στον άνθρωπο και τις οφειλόμενες στην τεχνολογία καταστροφές.

Η υποστήριξη για την ανταπόκριση σε απρόβλεπτες περιβαλλοντικές ανάγκες μπορεί παραδείγματος χάριν να αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων στην αειφορία των νέων πολιτικών της ΕΕ, όπως σε θέματα περιβάλλοντος, ναυτιλιακής πολιτικής, προτύπων και κανονιστικών ρυθμίσεων.

7. Μεταφορές (συμπεριλαμβανομένης της αεροναυτικής)

Στόχος

Με βάση τα τεχνολογικά επιτεύγματα, ανάπτυξη ολοκληρωμένων, οικολογικότερων, εξυπνότερων και ασφαλέστερων πανευρωπαϊκών μεταφορικών συστημάτων, προς όφελος των πολιτών και της κοινωνίας, με σεβασμό των περιβαλλοντικών και των φυσικών πόρων· διασφάλιση και περαιτέρω ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας και του ηγετικού ρόλου που έχουν εξασφαλίσει οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες στην παγκόσμια αγορά.

Προσέγγιση

Tο ευρωπαϊκό σύστημα μεταφορών αποτελεί ζωτικό στοιχείο της ευρωπαϊκής οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας. Διαδραματίζει κύριο ρόλο στη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές πλαίσιο. Ο εν λόγω θεματικός τομέας αφορά ορισμένες από τις υφιστάμενες προκλήσεις, όπως αναγνωρίζεται στη Λευκή Βίβλο για τις μεταφορές[40], για τη βελτίωση της συμβολής των μεταφορικών συστημάτων στην κοινωνία και στην ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας εντός της διευρυμένης ΕΕ και την παράλληλη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις και τις συνέπειες των μεταφορών σε συνάρτηση με το περιβάλλον, τη χρήση ενέργειας, την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία.

Θα υιοθετηθεί μια νέα ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία συνδέει όλα τα μέσα μεταφορών, αφορά τις κοινωνικοοικονομικές και τεχνολογικές διαστάσεις της ανάπτυξης της έρευνας και των γνώσεων και ενσωματώνει τόσο την καινοτομία όσο και το πολιτικό πλαίσιο.

Οι διάφορες Τεχνολογικές Πλατφόρμες που θεσπίστηκαν στο εν λόγω πεδίο (ACARE για την αεροναυτική και τις αερομεταφορές, ERRAC για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, ERTRAC για τις οδικές μεταφορές, WATERBORNE για τις πλωτές μεταφορές, το υδρογόνο και τις κυψέλες καυσίμου) έχουν εκπονήσει μακροπρόθεσμα οράματα και Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας (ΣΣΕ), τα οποία αποτελούν σημαντικές εισροές για τον καθορισμό του εν λόγω θέματος και συμπληρώνουν τις ανάγκες των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Επιλεγμένες πτυχές των Στρατηγικών Σχεδίων Έρευνας μπορούν να δικαιολογήσουν τη δημιουργία Κοινών Τεχνολογικών Πλατφορμών. Οι δραστηριότητες ERA-NET δίνουν την ευκαιρία για διευκόλυνση του περαιτέρω διακρατικού συντονισμού όσον αφορά ειδικά θέματα στο πλαίσιο του τομέα των μεταφορών και θα συνεχιστούν όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο.

Στις δραστηριότητες που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τις ΜΜΕ συμπεριλαμβάνονται οι προσπάθειες για τη διασφάλιση στέρεων αλυσίδων εφοδιασμού με άξονα την τεχνολογία, σε διάφορους τομείς· διασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης των ΜΜΕ σε ερευνητικές πρωτοβουλίες· διευκόλυνση του ρόλου και της επιχειρηματικής εκκίνησης των ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας, ιδίως στις προηγμένες τεχνολογίες μεταφορών και στις ‘σχετιζόμενες με υπηρεσίες’ δραστηριότητες ειδικά για τον τομέα των μεταφορών, καθώς επίσης και ανάπτυξη συστημάτων και εφαρμογών στον τομέα της πλοήγησης μέσω δορυφόρου.

Οι υφιστάμενες πολιτικές ανάγκες, καθώς και η ανάπτυξη, η εκτίμηση και η εφαρμογή νέων πολιτικών (π.χ. η πολιτική θαλασσίων μεταφορών) θα εξεταστούν εντός των διαφορετικών τομέων δραστηριοτήτων και εγκαρσίως. Στο έργο συμπεριλαμβάνονται μελέτες, μοντέλα και εργαλεία που αφορούν τη στρατηγική παρακολούθηση και πρόγνωση, καθώς και την ενσωμάτωση της γνώσης που αφορά κύρια οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά θέματα και θέματα ασφαλείας στον τομέα των μεταφορών. Οι δραστηριότητες που υποστηρίζουν διαθεματικούς τομείς θα εστιαστούν στις ιδιαιτερότητες του τομέα των μεταφορών, π.χ. στις πτυχές ασφαλείας ως εγγενούς απαίτησης του συστήματος μεταφορών, στη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας στις εφαρμογές του τομέα των μεταφορών και στην παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μεταφορών, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος.

Θα υποστηριχθούν επίσης οι δραστηριότητες διάδοσης και εκμετάλλευσης και η εκτίμηση των επιπτώσεων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ειδικές ανάγκες των χρηστών και στις απαιτήσεις της πολιτικής στον τομέα μεταφορών.

Δραστηριότητες

Aεροναυτική και αερομεταφορές

Οι δραστηριότητες θα συμβάλουν σε καίριας σημασίας κοινοτικές πολιτικές, καθώς επίσης και στην εφαρμογή του Στρατηγικού Σχεδίου Έρευνας ACARE. Οι ποσοτικοί στόχοι αντιστοιχούν στον χρονικό ορίζοντα 2020 του εν λόγω Σχεδίου. Στο ερευνητικό πεδίο συμπεριλαμβάνονται όλες οι πτυχές του συστήματος αερομεταφορών που αφορούν τα αεροσκάφη, τη μεταφορά επιβατών και το τμήμα του αερολιμένα μετά από τα σημεία ελέγχου χειραποσκευών και διαβατηρίων.

Οικολογικές αερομεταφορές: Ανάπτυξη τεχνολογιών για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αεροπορίας, με σκοπό να μειωθεί στο ήμισυ το εκπεμπόμενο διοξείδιο του άνθρακα (CO2), να μειωθούν κατά 80% οι ειδικές εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx) και να μειωθεί στο ήμισυ ο αντιληπτός θόρυβος. Η έρευνα θα επικεντρωθεί στην προαγωγή οικολογικών τεχνολογιών κινητήρων, όπου συμπεριλαμβάνεται η τεχνολογία εναλλακτικών καυσίμων, καθώς επίσης και η βελτίωση της αποδοτικότητας των αεροσκαφών σταθερών πτερυγίων και περιστροφικών πτερυγίων, οι νέες νοήμονες ελαφροβαρείς δομές, και η βελτιωμένη αεροδυναμική. Συμπεριλαμβάνονται θέματα όπως η βελτίωση των λειτουργιών αεροσκάφους στον αερολιμένα (στο τμήμα του αερολιμένα μετά από τα σημεία ελέγχου χειραποσκευών και διαβατηρίων και στο τμήμα πριν από αυτά) και η διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας, οι διαδικασίες κατασκευής, συντήρησης και ανακύκλωσης.

Βελτίωση των χρονικών επιδόσεων: Πραγματοποίηση ενός βήματος προόδου στην αεροπορία προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο προβλεπόμενος τριπλασιασμός της κυκλοφορίας αεροσκαφών, βελτιώνοντας την ακρίβεια κάτω από όλες τις καιρικές συνθήκες και μειώνοντας σημαντικά τον χρόνο που αναλώνεται στους αερολιμένες σε διαδικασίες που αφορούν την πτήση. Η έρευνα θα αναπτύξει και θα εφαρμόσει ένα καινοτόμο σύστημα Διαχείρισης της Εναέριας Κυκλοφορίας (ΔΕΚ) στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας SESAME[41], ενοποιώντας τις συνιστώσες του αέρα, του εδάφους και του χώρου, σε συνδυασμό με τη διαχείριση της ροής και την ενίσχυση της αυτονομίας του αεροσκάφους. Θα μελετηθούν επίσης οι πτυχές σχεδιασμού του αεροσκάφους για τη βελτίωση της μεταχείρισης επιβατών και φορτίου, οι καινοτόμες λύσεις για την αποδοτική χρήση αερολιμένα και τη διασύνδεση των αερομεταφορών με ολόκληρο το σύστημα μεταφορών. Ο πλέον αποδοτικός συντονισμός της ανάπτυξης των συστημάτων ΔΕΚ στην Ευρώπη θα διασφαλιστεί μέσω της πρωτοβουλίας SESAME.[42]

Διασφάλιση της ικανοποίησης και της ασφάλειας των πελατών: Επίτευξη ποιοτικού άλματος όσον αφορά τις δυνατότητες επιλογής των επιβατών και την ευελιξία των δρομολογίων, με παράλληλο υποπενταπλασιασμό του ποσοστού ατυχημάτων. Οι νέες τεχνολογίες θα δώσουν τη δυνατότητα μεγαλύτερης επιλογής όσον αφορά την κατηγορία αεροσκαφών/κινητήρων από αεροσκάφη με μεγάλη άτρακτο έως αεροσκάφη μικρού μεγέθους, καθώς και τη δυνατότητα αυξημένου επιπέδου αυτοματισμού όλων των συνιστωσών του συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της διακυβέρνησης αεροσκάφους. Θα δοθεί επίσης έμφαση στις βελτιώσεις με σκοπό την άνεση και την ευεξία των επιβατών, στις νέες υπηρεσίες και μέτρα ενεργητικής και παθητικής ασφάλειας, με ιδιαίτερη έμφαση στο ανθρώπινο στοιχείο. Στην έρευνα συμπεριλαμβάνεται η προσαρμογή των αερολιμενικών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων εναέριας κυκλοφορίας στους διαφόρους τύπους οχημάτων και η επί εικοσιτετραώρου βάσεως χρησιμοποίηση των αερολιμενικών εγκαταστάσεων σε αποδεκτά για τους περιοίκους επίπεδα θορύβου.

Βελτίωση της αποδοτικότητας ως προς το κόστος: προώθηση μιας ανταγωνιστικής αλυσίδας εφοδιασμού με δυνατότητα να μειωθεί στο ήμισυ ο χρόνος διοχέτευσης στην αγορά και να μειωθεί το κόστος ανάπτυξης προϊόντων και το λειτουργικό κόστος, με αποτέλεσμα πιο προσιτές από οικονομική άποψη μεταφορές για τον πολίτη. Η έρευνα θα επικεντρωθεί στη βελτίωση του συνόλου της επιχειρηματικής διαδικασίας, από τις αρχές σχεδιασμού έως την ανάπτυξη του προϊόντος, την κατασκευή και τις λειτουργίες εν υπηρεσία, καθώς και την ενσωμάτωση της αλυσίδας εφοδιασμού. Η έρευνα θα συμπεριλαμβάνει τις βελτιωμένες δυνατότητες προσομοίωσης και αυτοματισμού, τις τεχνολογίες και τις μεθόδους για την κατασκευή αεροσκαφών που δεν θα χρήζουν συντήρησης, καθώς και τον εξορθολογισμό της εκμετάλλευσης αεροσκαφών και αερολιμένα, και της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας.

Προστασία αεροσκαφών και επιβατών: πρόληψη κάθε είδους εχθρικής πράξης, η οποία προκαλεί τραυματισμό, απώλειες, βλάβες ή αναστάτωση στους επιβάτες ή στους πολίτες λόγω των επιπτώσεων της καταχρηστικής χρήσης αεροσκάφους. Η έρευνα θα επικεντρωθεί στα σχετικά στοιχεία του συστήματος αερομεταφορών, όπου συμπεριλαμβάνονται τα μέτρα ασφαλείας στο θάλαμο επιβατών και ο σχεδιασμός του πιλοτηρίου, η αυτόματη ανάκτηση του ελέγχου του αεροσκάφους και η αυτόματη προσγείωση σε περίπτωση μη επιτρεπόμενης χρήσης του αεροσκάφους, η προστασία από εξωτερικές επιθέσεις, καθώς επίσης και οι πτυχές ασφαλείας της διαχείρισης του εναέριου χώρου και της εκμετάλλευσης του αερολιμένα.

Πρωτοποριακή έρευνα για τις αερομεταφορές του μέλλοντος: διερεύνηση ριζοσπαστικότερων, αποδοτικών από περιβαλλοντική άποψη και καινοτόμων τεχνολογιών που μπορούν να συμβάλουν στην πραγμάτωση του άλματος που απαιτείται από τις αερομεταφορές στο δεύτερο ήμισυ του τρέχοντος αιώνα και μετέπειτα. Η έρευνα θα καλύπτει πτυχές όπως οι νέες αρχές σχεδιασμού της πρόωσης και της αναβίβασης, οι νέες ιδέες για τον εσωτερικό χώρο των αεροπορικών οχημάτων, οι νέες αρχές σχεδιασμού αερολιμένα, οι νέες μέθοδοι για την καθοδήγηση και τον έλεγχο αεροσκάφους, οι εναλλακτικές λύσεις εκμετάλλευσης του συστήματος των αερομεταφορών και ενσωμάτωσής του σε άλλους τρόπους μεταφορών.

Χερσαίες μεταφορές (σιδηροδρομικές, οδικές και πλωτές)

Οικολογικές χερσαίες μεταφορές: ανάπτυξη τεχνολογιών και γνώσεων για τη μείωση της ρύπανσης (του αέρα, των υδάτων και του εδάφους) και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως η αλλαγή του κλίματος, η υγεία, η βιοποικιλότητα και ο θόρυβος. Η έρευνα θα βελτιώσει την καθαρότητα και την ενεργειακή αποδοτικότητα των συστημάτων πρόωσης και θα προωθήσει τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου του υδρογόνου και των κυψελών καυσίμου. Οι δραστηριότητες θα καλύψουν την υποδομή, τα οχήματα, τις τεχνολογίες σκαφών και κατασκευαστικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής βελτιστοποίησης του συστήματος. Η έρευνα όσον αφορά τις εξελίξεις ειδικά στον τομέα των μεταφορών θα συμπεριλαμβάνει τη μεταποίηση, την κατασκευή, την εκμετάλλευση, τη συντήρηση, την επισκευή, την επιθεώρηση, την ανακύκλωση, τις στρατηγικές του τέλους του κύκλου ζωής και τις επεμβάσεις στη θάλασσα σε περίπτωση ατυχήματος.

Eνθάρρυνση της στροφής σε άλλους τρόπους μεταφοράς και της αποσυμφόρησης των διαδρόμων μεταφορών [43] : ανάπτυξη και επίδειξη των αδιάλειπτων μεταφορών ατόμων και εμπορευμάτων ‘από πόρτα σε πόρτα’, καθώς και τεχνολογίες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής διατροπικότητας, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρομικών μεταφορών. Εδώ συμπεριλαμβάνονται οι δραστηριότητες που αφορούν τη διαλειτουργικότητα και την επιχειρησιακή βελτιστοποίηση των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και ευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών, των συστημάτων και των υπηρεσιών, καθώς και της διατροπικής ενοποίησής τους. Οι δραστηριότητες αποσκοπούν στη βέλτιστη χρήση των υποδομών, όπου συμπεριλαμβάνονται οι τερματικοί σταθμοί και τα εξειδικευμένα δίκτυα, η βελτιωμένη διαχείριση των μεταφορών, της κυκλοφορίας και των πληροφοριών, η βελτιωμένη επιμελητική εμπορευμάτων και η διατροπικότητα από πλευράς επιβατών. Θα αναπτυχθούν νοήμονα συστήματα, νέες αρχές σχεδιασμού οχημάτων/σκαφών και τεχνολογίες στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δραστηριότητες φόρτωσης και εκφόρτωσης. Στις γνώσεις για τη χάραξη πολιτικής θα συμπεριληφθεί η τιμολόγηση και η χρέωση της χρήσης των υποδομών, η εκτίμηση των μέτρων της πολιτικής μεταφορών της ΕΕ και η πολιτική και τα έργα όσον αφορά τα πανευρωπαϊκά δίκτυα.

Διασφάλιση της αειφόρου κινητικότητας σε αστικό περιβάλλον: επικέντρωση στην κινητικότητα ατόμων και εμπορευμάτων στο πλαίσιο της έρευνας για το ‘όχημα της επόμενης γενιάς’ και της εκμετάλλευσής του από την αγορά, συνενώνοντας όλα τα στοιχεία για καθαρές, ενεργειακά αποδοτικές, ασφαλείς και νοήμονες οδικές μεταφορές. Η έρευνα όσον αφορά τις νέες λύσεις κινητικότητας, τα καινοτόμα οργανωτικά προγράμματα και τα προγράμματα διαχείρισης της κινητικότητας, και τις υψηλής ποιότητας δημόσιες μεταφορές θα αποσκοπεί στη διασφάλιση της πρόσβασης σε όλους τους πολίτες και σε υψηλά επίπεδα διατροπικής ενοποίησης. Οι καινοτόμες στρατηγικές για καθαρές αστικές μεταφορές[44] θα αναπτυχθούν και θα υποβληθούν σε δοκιμή. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους μη ρυπογόνους τρόπους μεταφοράς, στη διαχείριση της ζήτησης, στον εξορθολογισμό των ιδιωτικών μεταφορών, στις στρατηγικές πληροφόρησης και επικοινωνίας, στις υπηρεσίες και στις υποδομές. Στα εργαλεία υποστήριξης της ανάπτυξης και της εφαρμογής πολιτικής συγκαταλέγεται ο σχεδιασμός των μεταφορών και ο χωροταξικός σχεδιασμός.

Βελτίωση της τεχνικής ασφάλειας και της φυσικής προστασίας: ανάπτυξη τεχνολογιών και νοημόνων συστημάτων για την προστασία ευάλωτων ατόμων, όπως οι οδηγοί, οι αναβάτες, οι επιβάτες, τα πληρώματα και οι πεζοί. Θα αναπτυχθούν προηγμένα μηχανικά συστήματα και μεθοδολογίες ανάλυσης κινδύνου για τον σχεδιασμό οχημάτων, σκαφών και υποδομών. Θα δοθεί έμφαση στις ενοποιητικές προσεγγίσεις που συνδέουν το ανθρώπινο στοιχείο, τη δομική ακεραιότητα, την προληπτική, παθητική και ενεργητική ασφάλεια, τη διάσωση και τη διαχείριση κρίσεων. Η τεχνική ασφάλεια θεωρείται εγγενής συνιστώσα του συνολικού συστήματος μεταφορών, το οποίο περιλαμβάνει τις υποδομές, τα εμπορεύματα και τα εμπορευματοκιβώτια, τους χρήστες και τους φορείς εκμετάλλευσης μεταφορών, τα οχήματα και τα σκάφη, τα μέτρα σε πολιτικό και νομοθετικό επίπεδο, καθώς και τα εργαλεία υποστήριξης της λήψης αποφάσεων και επικύρωσης· η φυσική προστασία θα ληφθεί υπόψη στο μέτρο που αποτελεί εγγενή απαίτηση του συστήματος μεταφορών.

Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας: βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου των μεταφορών, διασφαλίζοντας τις αειφόρες, αποδοτικές και οικονομικά προσιτές μεταφορικές υπηρεσίες και δημιουργώντας νέες δεξιότητες και ευκαιρίες θέσεων απασχόλησης μέσω της έρευνας και της ανάπτυξης. Οι τεχνολογίες προηγμένων βιομηχανικών διεργασιών συμπεριλαμβάνουν τον σχεδιασμό, τη μεταποίηση, τη συναρμολόγηση, την κατασκευή και τη συντήρηση, και αποσκοπούν στη μείωση του κόστους του κύκλου ζωής και του απαιτούμενου χρόνου ανάπτυξης. Θα δοθεί έμφαση στις αρχές σχεδιασμού καινοτόμων προϊόντων και στις βελτιωμένες μεταφορικές υπηρεσίες, διασφαλίζοντας τη μεγαλύτερη ικανοποίηση του καταναλωτή. Θα αναπτυχθεί μια νέα οργάνωση της παραγωγής, στην οποία συμπεριλαμβάνονται η διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού και τα συστήματα διανομής.

Υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Παγκόσμιας Δορυφορικής Πλοήγησης (Galileo)

Tο Ευρωπαϊκό Σύστημα Παγκόσμιας Δορυφορικής Πλοήγησης, το οποίο εμπεριέχει το EGNOS και το Galileo, παρέχει μια παγκόσμια υποδομή εντοπισμού θέσης και προσδιορισμού χρόνου. [45]

Αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων: προώθηση της ανάπτυξης με χρήση υπηρεσιών που εκτείνονται από την ανοικτή έως την εμπορική πρόσβαση, την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής έως την “αναζήτηση και διάσωση” και την κρατικά ρυθμιζόμενη υπηρεσία· εφαρμογές για τη διαχείριση της μεταφοράς εμπορευμάτων· αξιοποίηση των παράγωγων υπηρεσιών· επίδειξη των πλεονεκτημάτων και της αποδοτικότητας της δορυφορικής πλοήγησης.

Παροχή εργαλείων και δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος : διασφάλιση της ασφαλούς χρήσης των υπηρεσιών, κυρίως μέσω της πιστοποίησης σε καίριους τομείς εφαρμογών· προετοιμασία και επιβεβαίωση της καταλληλότητας των υπηρεσιών για τις νέες πολιτικές και τα νέα νομοθετικά μέσα, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής τους· αντιμετώπιση των κρατικά ρυθμιζόμενων υπηρεσιών σύμφωνα με την εγκεκριμένη πολιτική πρόσβασης· ανάπτυξη βασικών ψηφιακών δεδομένων και συστημάτων τοπολογίας, χαρτογραφίας και γεωδαισίας για χρήση σε εφαρμογές πλοήγησης· αντιμετώπιση των αναγκών και των απαιτήσεων όσον αφορά την τεχνική ασφάλεια και τη φυσική προστασία.

Προσαρμογή των δεκτών στις απαιτήσεις και αναβάθμιση των βασικών τεχνολογιών : βελτίωση των επιδόσεων των δεκτών, ενσωμάτωση των τεχνολογιών χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας και μικρούργησης, συμπλήρωση της κάλυψης με σύστημα πλοήγησης οχήματος, ζεύξη με διατάξεις προσδιορισμού ραδιοσυχνοτήτων, αξιοποίηση της τεχνολογίας λογισμικού δέκτη, συνδυασμός με άλλες λειτουργίες όπως οι τηλεπικοινωνίες, υποστήριξη της καίριας σημασίας τεχνολογίας των επίγειων υποδομών πλοήγησης για τη διασφάλιση σταθερότητας και ευελιξίας.

Υποστήριξη της εξέλιξης των υποδομών: προετοιμασία του συστήματος δεύτερης γενιάς, προσαρμογή στις εξελισσόμενες ανάγκες των χρηστών και στις προβλέψεις που αφορούν την αγορά, αξιοποίηση της διεθνοποίησης των υποδομών για την κάλυψη της παγκόσμιας αγοράς και ανάπτυξη παγκόσμιων προτύπων.

Διεθνής συνεργασία

Η διεθνής συνεργασία αποτελεί σημαντική συνιστώσα των δραστηριοτήτων ΕΤΑ στο εν λόγω πεδίο και θα ενθαρρυνθεί όπου υπάρχουν συμφέροντα για τη βιομηχανία και τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής. Οι ευρείς θεματικοί τομείς για ειδικές δράσεις θα είναι αυτοί για τους οποίους υπάρχει ενδιαφέρον στην αγορά (παραδείγματος χάριν ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου και διασύνδεση δικτύων και υπηρεσιών σε ηπειρωτικό και διηπειρωτικό επίπεδο)· δυνατότητες πρόσβασης και απόκτησης επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων συμπληρωματικών ως προς τις σημερινές γνώσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αμοιβαία επωφελών· και τομείς στους οποίους η Ευρώπη ανταποκρίνεται στις παγκόσμιες ανάγκες (παραδείγματος χάριν η αλλαγή του κλίματος) ή συμβάλλει στα διεθνή πρότυπα και στα παγκόσμια συστήματα (παραδείγματος χάριν εφαρμοσμένη επιμελητική και υποδομή δορυφορικής πλοήγησης).

Νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Οι πρωτοβουλίες στο πλαίσιο των νεοεμφανιζόμενων αναγκών θα υποστηρίξουν την έρευνα που ανταποκρίνεται σε κρίσιμης σημασίας γεγονότα και προκλήσεις των μελλοντικών συστημάτων μεταφορών, π.χ. καινοτόμες αρχές σχεδιασμού μεταφορών και οχημάτων, αυτοματισμός, κινητικότητα ή οργάνωση.

Οι απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες ενδέχεται να απαιτήσουν ειδική έρευνα σχετικά με τις μεταφορές, η οποία μπορεί να συμπεριλάβει μεγάλα κοινωνικά θέματα, όπως οι δημογραφικές εξελίξεις, ο τρόπος ζωής και οι προσδοκίες της κοινωνίας αναφορικά με τα συστήματα μεταφορών, καθώς επίσης και οι νεοεμφανιζόμενοι κίνδυνοι ή προβλήματα μεγάλης σημασίας για την ευρωπαϊκή κοινωνία.

8. Κοινωνικοοικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες

Στόχος

Παραγωγή εμπεριστατωμένων κοινών γνώσεων όσον αφορά τις πολύπλοκες και αλληλένδετες κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, όπως η οικονομική ανάπτυξη, η απασχόληση και η ανταγωνιστικότητα, η κοινωνική συνοχή και η αειφορία, η ποιότητα ζωής, η εκπαίδευση, τα πολιτιστικά θέματα και η παγκόσμια αλληλεξάρτηση, ιδίως με σκοπό την παροχή καλύτερης βάσης γνώσεων για τις πολιτικές στους σχετικούς τομείς.

Προσέγγιση

Οι ερευνητικές προτεραιότητες αφορούν κύριες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και ο κόσμος σήμερα, όπως και στο μέλλον. Το προτεινόμενο ερευνητικό θεματολόγιο αποτελεί μια συνεκτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων. Η ανάπτυξη της βάσης κοινωνικοοικονομικών και ανθρωπιστικών γνώσεων επί των εν λόγω καίριας σημασίας προκλήσεων θα συμβάλει σημαντικά στην προώθηση των κοινών γνώσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην επίλυση ευρύτερων διεθνών προβλημάτων. Οι ερευνητικές προτεραιότητες θα βοηθήσουν στη βελτίωση της διαμόρφωσης, της εφαρμογής, των επιπτώσεων και της εκτίμησης της πολιτικής σχεδόν σε όλους τους τομείς της κοινοτικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο· μια ουσιαστική διεθνής προοπτική περιλαμβάνεται στις περισσότερες ερευνητικές εργασίες.

Εκτός της κοινωνικοοικονομικής έρευνας και προοπτικών θα δοθεί έμφαση στην έρευνα στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών, η οποία θα δημιουργήσει διαφορετικές προτεραιότητες και θα συμβάλει ουσιαστικά στο σύνολο του θεματικού τομέα, παραδείγματος χάριν όσον αφορά τις ιστορικές, πολιτιστικές και φιλοσοφικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων που αφορούν τη γλώσσα, την ταυτότητα και τις αξίες.

Οι εργασίες θα στηριχθούν επίσης στα σχετικά εθνικά ερευνητικά προγράμματα, συμπληρώνοντας τις ερευνητικές δραστηριότητες που αναφέρονται παρακάτω και αντλώντας οφέλη από τον μηχανισμό ERA-NET και την ενδεχόμενη αξιοποίηση του άρθρου 169. Για ορισμένα θέματα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν οι κοινωνικές πλατφόρμες για να συζητηθούν τα μελλοντικά ερευνητικά σχέδια· στις εν λόγω κοινωνικές πλατφόρμες μπορούν να συμπεριληφθούν η ερευνητική κοινότητα και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι κοινωνικοί φορείς.

Η έρευνα θα διευκολυνθεί από ερευνητικές υποδομές οι οποίες παράγουν νέα ερευνητικά δεδομένα, μεταξύ άλλων μέσω της διεξαγωγής διερευνητικών μελετών, καταστούν διαθέσιμα τα υφιστάμενα δεδομένα σχετικά με τη διεθνή συγκριτική έρευνα και παρέχουν πρόσβαση σε αρχικά υλικά και προηγμένα ερευνητικά εργαλεία, καθώς και στα αποτελέσματα της υφιστάμενης έρευνας σε πολλούς τομείς. Ορισμένες εξ αυτών των δράσεων θα διεξαχθούν στο πλαίσιο της συνιστώσας «Υποδομές» του προγράμματος ‘‘Ικανότητες’’ και άλλα μέσω έργων στο πλαίσιο του υπόψη θεματικού τομέα. Η έρευνα θα βασιστεί στην πρόσβαση στις επίσημες στατιστικές και στη χρήση αυτών.

Θα αναληφθούν ειδικές δράσεις διάδοσης με στόχο συγκεκριμένες ομάδες και το ευρύ κοινό, συμπεριλαμβανομένων των συναντήσεων εργασίας και των συνεδρίων ώστε οι ερευνητές να διεξάγουν συζητήσεις με τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και άλλους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς, καθώς και με στόχο τη διάδοση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιώντας ποικίλα μέσα επικοινωνίας.

Θα διασφαλιστεί ο κατάλληλος συντονισμός της έρευνας στον τομέα των κοινωνικοοικονομικών και ανθρωπιστικών επιστημών και των προοπτικών, στο πλαίσιο του προγράμματος ‘‘Συνεργασία’’ και άλλων ειδικών προγραμμάτων.

Δραστηριότητες

Οικονομική ανάπτυξη, απασχόληση και ανταγωνιστικότητα στην κοινωνία της γνώσης

Η εν λόγω δραστηριότητα αποσκοπεί στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση της έρευνας σε θέματα που αφορούν την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα, προκειμένου να διασφαλιστεί η καλύτερη και ολοκληρωμένη κατανόηση των εν λόγω θεμάτων για τη συνεχή ανάπτυξη της κοινωνίας της γνώσης. Οι εργασίες θα είναι επωφελείς για τις πολιτικές και θα υποστηρίξουν την πρόοδο με κατεύθυνση την επίτευξη των εν λόγω στόχων. Η έρευνα θα ενσωματώσει τις ακόλουθες πτυχές του θέματος:

- Τον μεταβαλλόμενο ρόλο της γνώσης σε ολόκληρη την οικονομία, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου των διαφόρων ειδών γνώσεων και δεξιοτήτων, της εκπαίδευσης, της δια βίου μάθησης, καθώς και των άυλων επενδύσεων.

- Τις οικονομικές δομές, τις διαρθρωτικές αλλαγές και τα θέματα παραγωγικότητας, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του τομέα των υπηρεσιών, των οικονομικών, της δημογραφίας, της ζήτησης και των διεργασιών των μακροπρόθεσμων αλλαγών.

- Τα θεσμικά και πολιτικά θέματα, όπου συμπεριλαμβάνονται η μακροοικονομική πολιτική, οι αγορές εργασίας, τα θεσμικά πλαίσια και η συνοχή και ο συντονισμός των πολιτικών.

Οι ερευνητικές εργασίες θα συμπεριλάβουν τις σημαντικές νέες προκλήσεις και ευκαιρίες που απορρέουν από την ενίσχυση της παγκοσμιοποίησης, τις αναδυόμενες οικονομίες, την μετεγκατάσταση επιχειρήσεων και τη διεύρυνση της ΕΕ. Τα θέματα απασχόλησης θα συμπεριλάβουν την ανεργία και την υποαπασχόληση.

Συνδυασμός των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής προοπτικής

Η εν λόγω συνιστώσα αποσκοπεί στην υποστήριξη του κοινωνικού σκοπού, ο οποίος συνίσταται στον συνδυασμό των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων και στην αναμενόμενη βελτίωση των βασικών συνθηκών για την αειφόρο ανάπτυξη. Η έρευνα στο πλαίσιο της εν λόγω δραστηριότητας θα αφορά δύο διασυνδεόμενα θέματα:

- Τον τρόπο με τον οποίο τα ευρωπαϊκά κοινωνικοοικονομικά μοντέλα και τα μοντέλα των χωρών εκτός Ευρώπης κατάφεραν να επιτύχουν τον συνδυασμό των στόχων, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτό συνέβη, καθώς και τον ρόλο του διαλόγου, των κοινωνικών συνεργασιών, των θεσμικών μεταβολών, και την ικανότητά τους στην αντιμετώπιση νέων προκλήσεων.

- Την οικονομική συνοχή μεταξύ των περιφερειών και την περιφερειακή ανάπτυξη στη διευρυμένη ΕΕ· την κοινωνική συνοχή (συμπεριλαμβανομένων των ανισοτήτων, της κοινωνικής προστασίας και των κοινωνικών υπηρεσιών, των πολιτικών φορολόγησης, των εθνικών σχέσεων, της εκπαίδευσης και του κοινωνικού αποκλεισμού, και της υγείας), καθώς και τη σχέση της με τα κοινωνικά προβλήματα, όπως η φτώχεια, το πρόβλημα της στέγης, η εγκληματικότητα, η παραβατικότητα και τα ναρκωτικά.

Για την αντιμετώπιση των εν λόγω θεμάτων θα ληφθεί υπόψη η ύπαρξη αντισταθμισμάτων ή συνεργειών μεταξύ των οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών στόχων στο παγκόσμιο περιβάλλον, οι χωρικές πτυχές, η μακροπρόθεσμη αειφορία, και θέματα που αφορούν τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Κυρίαρχες τάσεις στην κοινωνία και επιπτώσεις τους

Σκοπός είναι να κατανοηθούν και να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις συγκεκριμένων κυρίαρχων τάσεων της ευρωπαϊκής κοινωνίας που έχουν σοβαρές συνέπειες για τους πολίτες, την ποιότητα ζωής τους και τις πολιτικές και, κατά συνέπεια, να παρασχεθούν οι βάσεις για πολλούς τομείς πολιτικής. Η εμπειρική και η θεωρητική έρευνα αφορά κατ’ αρχάς τρεις κυρίαρχες τάσεις:

- Τις δημογραφικές εξελίξεις, όπου συμπεριλαμβάνονται η γήρανση, η γεννητικότητα και η μετανάστευση.

- Τις αλλαγές όσον αφορά τις σχετικές πτυχές του τρόπου ζωής, της οικογένειας, της εργασίας, της κατανάλωσης, της υγείας και της ποιότητας ζωής, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων που αφορούν τα παιδιά, τη νεολαία και τις αναπηρίες.

- Τις πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις στο πλαίσιο της διεθνούς προοπτικής, όπου συμπεριλαμβάνονται οι παραδόσεις διαφορετικών κοινωνιών, η ποικιλομορφία των πληθυσμών, οι διακρίσεις, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και η μισαλλοδοξία.

Θα συμπεριληφθούν θέματα που αφορούν τα δύο φύλα και τις μεταβαλλόμενες αξίες. Επιπροσθέτως, θα εξεταστούν οι αλλαγές όσον αφορά την αντίληψη της εγκληματικότητας και του εγκλήματος, καθώς και οι αλλαγές όσον αφορά την κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων.

Η Ευρώπη στον κόσμο

Σκοπός είναι να κατανοηθούν οι μεταβαλλόμενες αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των περιφερειών του κόσμου και οι επιπτώσεις τους στις σχετικές περιφέρειες, ιδίως στην Ευρώπη, καθώς και το σχετικό θέμα της αντιμετώπισης των νεοεμφανιζόμενων απειλών και κινδύνων σε παγκόσμιο επίπεδο και της συσχέτισής τους με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις προσωπικές ελευθερίες και ευεξία. Η έρευνα εμπερικλείει δύο σχετικά σκέλη:

- Την ροή των εμπορικών συναλλαγών, τα οικονομικά, τις επενδύσεις, τη μετανάστευση και τις επιπτώσεις τους· την άνιση ανάπτυξη, τη φτώχεια και την αειφορία· τις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις και την παγκόσμια διακυβέρνηση. Θα διερευνηθούν οι πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων των μέσων μαζικής επικοινωνίας και των θρησκειών, καθώς και οι διακριτές μη ευρωπαϊκές προσεγγίσεις.

- Τις συγκρούσεις, τις αιτίες και την επίλυσή τους· τη σχέση μεταξύ ασφάλειας και αποσταθεροποιητικών παραγόντων, όπως η φτώχεια, η εγκληματικότητα, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και η σπανιότητα των πόρων· την τρομοκρατία, τις αιτίες και τις επιπτώσεις της· τις πολιτικές που σχετίζονται με την ασφάλεια και την αντίληψη της ανασφάλειας και των πολιτικοστρατιωτικών σχέσεων.

Σε αμφότερα τα σκέλη εξετάζονται ο ρόλος της Ευρώπης στον κόσμο, η ανάπτυξη του πολυμερούς συστήματος και του διεθνούς δικαίου, η προώθηση της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των διαφόρων εννοιολογικών τους διαφορών, καθώς και η εικόνα της Ευρώπη στο εξωτερικό.

Ο πολίτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Στο πλαίσιο της μελλοντικής εξέλιξης της ΕΕ, σκοπός είναι να βελτιωθεί η κατανόηση, πρώτον, των θεμάτων που αφορούν τη δημιουργία του αισθήματος της δημοκρατικής ‘‘συνυπευθυνότητας” και της ενεργού συμμετοχής των πολιτών, καθώς επίσης και της αποτελεσματικής και δημοκρατικής διακυβέρνησης και, δεύτερον, των διαφορών και των κοινών σημείων της Ευρώπης όσον αφορά τον πολιτισμό, τους θεσμούς, το δίκαιο, την ιστορία, τις γλώσσες και τις αξίες. Η έρευνα θα καλύπτει τα ακόλουθα:

- Τη συμμετοχή (συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής της νεολαίας), την εκπροσώπηση, τη λογοδοσία και τη νομιμότητα· την ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τη δημοκρατία· τις διάφορες μορφές διακυβέρνησης στην ΕΕ και τις πολιτικές διεργασίες· τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών· την ιδιότητα του πολίτη και τα δικαιώματα του πολίτη· και τις αξίες του πληθυσμού σε σχέση με τα ανωτέρω θέματα.

- Τις διαφορές και τα κοινά σημεία της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της ιστορικής τους προέλευσης και εξέλιξης· τις θεσμικές διαφορές (όπου συμπεριλαμβάνονται τα πρότυπα, οι πρακτικές και το δίκαιο)· την πολιτιστική κληρονομιά· τα διάφορα οράματα και προοπτικές για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, συμπεριλαμβανομένων των απόψεων των λαών της· τα ζητήματα ταυτότητας· τις προσεγγίσεις της συνύπαρξης πολλών πολιτισμών· τον ρόλο της γλώσσας, των τεχνών και των θρησκειών· τις στάσεις και τις αξίες.

Κοινωνικοοικονομικοί και επιστημονικοί δείκτες

Για τη βελτίωση της χρήσης των δεικτών στις πολιτικές σκοπός είναι η επίτευξη βαθύτερης γνώσης της χρήσης τους στην ανάπτυξη και εφαρμογή των πολιτικών, καθώς και η βελτίωση των δεικτών και των μεθόδων χρήσης τους. Η έρευνα θα αφορά τα ακόλουθα:

- Τον τρόπο με τον οποίο οι δείκτες χρησιμοποιούνται κατά τον προσδιορισμό των πολιτικών στόχων, την εκπόνηση και εφαρμογή των πολιτικών σε ένα εύρος τομέων, από το μακροσκοπικό έως το μικροσκοπικό επίπεδο, την καταλληλότητα των υφισταμένων δεικτών και τη χρήση τους, καθώς και προτάσεις για νέους δείκτες και ομάδες δεικτών.

- Τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική που βασίζεται σε στοιχεία μπορεί να υποστηριχθεί καλύτερα από δείκτες, και τις μεθόδους χρήσης τους· τους δείκτες για πολιτικές που επιδιώκουν πολλαπλούς στόχους, για τον συντονισμό των πολιτικών και την κανονιστική ρύθμιση· την υποστήριξη τέτοιου είδους δεικτών από επίσημες στατιστικές.

- Τη χρήση των δεικτών και των σχετικών προσεγγίσεων για την αξιολόγηση των ερευνητικών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης των επιπτώσεων.

Δραστηριότητες με γνώμονα τις μελλοντικές προοπτικές

Σκοπός είναι να παρασχεθούν στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής σε εθνικό, περιφερειακό και κοινοτικό επίπεδο γνώσεις σχετικά με τις μελλοντικές προοπτικές, με σκοπό τον έγκαιρο προσδιορισμό των μακροπρόθεσμων προκλήσεων και τομέων κοινού ενδιαφέροντος που μπορούν να τους βοηθήσουν στη διαμόρφωση πολιτικής. Θα καλυφθούν τέσσερα είδη δραστηριοτήτων:

- Οι ευρείες κοινωνικοοικονομικές προοπτικές επί περιορισμένου αριθμού σημαντικών προκλήσεων και δυνατοτήτων για την ΕΕ, με διερεύνηση θεμάτων όπως το μέλλον και οι επιπτώσεις της γήρανσης, της μετανάστευσης, της παγκοσμιοποίησης των γνώσεων, των αλλαγών όσον αφορά τις μορφές εγκληματικότητας και των σοβαρών κινδύνων.

- Θεματικές προοπτικές επικεντρωμένες περισσότερο στις εξελίξεις στους νεοεμφανιζόμενους τομείς έρευνας ή στις εξελίξεις σε υφιστάμενους τομείς, καθώς και στο μέλλον των επιστημονικών κλάδων.

- Προοπτικές όσον αφορά τα ερευνητικά συστήματα και τις πολιτικές της Ευρώπης και το μέλλον των κύριων εμπλεκόμενων συντελεστών.

- Αμοιβαία μάθηση και συνεργασία μεταξύ των εθνικών ή/και των περιφερειακών πρωτοβουλιών με αντικείμενο τις προοπτικές· συνεργασία μεταξύ των πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε επίπεδο τρίτων χωρών και σε διεθνές επίπεδο.

Διεθνής συνεργασία

Δεδομένης της ισχυρής διεθνούς διάστασης της έρευνας, η διεθνής συνεργασία θα αναπτυχθεί σε όλα τα πεδία του θεματικού τομέα. Θα αναληφθούν ειδικές δράσεις διεθνούς συνεργασίας σε πολλά επιλεγμένα θέματα, σε πολυμερές ή διμερές επίπεδο, τα οποία θα προσδιοριστούν με βάση τις ανάγκες των χωρών εταίρων, καθώς και της Ευρώπης.

Νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα με αντικείμενο τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες θα προσφέρει στους ερευνητές ένα πεδίο για να προσδιορίσουν και να αντιμετωπίσουν τις ερευνητικές προκλήσεις που δεν προσδιορίζονται ανωτέρω. Θα ενθαρρύνει την καινοτόμο σκέψη σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και οι οποίες δεν έχουν έως σήμερα συζητηθεί ευρέως ή άλλους σχετικούς συνδυασμούς θεμάτων, προοπτικών και επιστημονικών κλάδων. Θα πραγματοποιηθεί επίσης έρευνα για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων πολιτικών αναγκών, σε στενή διαβούλευση με όσους εμπλέκονται στη χάραξη πολιτικής.

9. Ασφάλεια και διάστημα

Στόχος

Ανάπτυξη των τεχνολογιών και των γνώσεων για τη δημιουργία των αναγκαίων ικανοτήτων με επίκεντρο τις πολιτικές εφαρμογές, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των πολιτών από απειλές, όπως η τρομοκρατία και το έγκλημα, καθώς επίσης και από τις επιπτώσεις και τις συνέπειες των ακούσιων γεγονότων, όπως οι φυσικές καταστροφές ή τα βιομηχανικά ατυχήματα· διασφάλιση της βέλτιστης και συντονισμένης χρήσης των διαθέσιμων και εξελισσόμενων τεχνολογιών προς όφελος της ευρωπαϊκής ασφάλειας, με παράλληλο σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων· τόνωση της συνεργασίας των παρόχων και των χρηστών λύσεων σε θέματα ασφάλειας· ταυτόχρονη ενίσχυση της τεχνολογικής βάσης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ασφάλειας μέσω των δραστηριοτήτων και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της.

Υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Προγράμματος, με επικέντρωση σε εφαρμογές όπως η πρωτοβουλία για την Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ- GMES), με οφέλη για τους πολίτες και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας. Αυτό θα συμβάλει στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Πολιτικής, συμπληρώνοντας τις προσπάθειες των κρατών μελών και άλλων κύριων συντελεστών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος.

9.1 Ασφάλεια

Προσέγγιση

Η ασφάλεια της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση ευημερίας και ελευθερίας. Ο θεματικός τομέας της έρευνας με αντικείμενο την ασφάλεια έχει ως στόχο τις πολιτικές εφαρμογές και υποστηρίζει όχι μόνο την υλοποίηση των πολιτικών και των πρωτοβουλιών της ΕΕ για την ασφάλεια, όπως η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και η Πολιτική Ασφαλείας ή το πρόγραμμα της Χάγης με στόχο τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας, αλλά επίσης και τις πολιτικές σε τομείς όπως οι μεταφορές, η υγεία (συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος για την ασφάλεια της υγείας της ΕΕ[46]), η πολιτική προστασία (συμπεριλαμβανομένων των φυσικών και βιομηχανικών καταστροφών), η ενέργεια και το περιβάλλον. Μέσω αυτών, ο θεματικός τομέας θα συμβάλει επίσης στην οικονομική ανάπτυξη, στην απασχόληση και στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ασφάλειας. Στο πλαίσιο του εν λόγω θεματικού τομέα θα διευκολυνθεί η συνεργασία και ο συντονισμός των διαφόρων εθνικών και διεθνών φορέων, προκειμένου να αποφευχθεί η ανώφελη επανάληψη προσπαθειών και να διερευνηθεί η ύπαρξη συνέργειας όπου αυτό είναι δυνατόν. Ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και των πολιτικών ελευθεριών θα αποτελέσει καθοδηγητική αρχή για ολόκληρο τον θεματικό τομέα.

Οι δραστηριότητες σε κοινοτικό επίπεδο θα αφορούν τέσσερις τομείς με αντικείμενο αποστολές σε θέματα ασφαλείας, οι οποίοι καθορίστηκαν ως ανταπόκριση στις ειδικές προκλήσεις μεγάλης πολιτικής σημασίας και ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας που αφορούν απειλές και ενδεχόμενα περιστατικά με στόχο την ασφάλεια, καθώς και τρεις τομείς διαθεματικού ενδιαφέροντος. Κάθε τομέας τον οποίο αφορά η αποστολή καλύπτει έξι φάσεις οι οποίες ποικίλλουν από άποψη χρόνου και έμφασης. Οι εν λόγω έξι φάσεις είναι οι εξής: προσδιορισμός (αφορά τα περιστατικά), πρόληψη (αφορά τις απειλές), προστασία (αφορά τον στόχο), προετοιμασία (αφορά την επιχείρηση), αντίδραση (αφορά την κρίση) και ανάκτηση (αφορά τις συνέπειες)· σε κάθε τομέα περιγράφονται οι προσπάθειες που πρέπει να καταβληθούν στις αντίστοιχες φάσεις. Οι πρώτες τέσσερις φάσεις αναφέρονται στις προσπάθειες αποφυγής του περιστατικού και μετριασμού των ενδεχόμενων αρνητικών του επιπτώσεων, και οι τελευταίες δύο φάσεις αναφέρονται στις προσπάθειες αντιμετώπισης της κατάστασης που δημιουργείται κατά την εκδήλωση του περιστατικού, καθώς και των μακροπρόθεσμων συνεπειών.

Για κάθε φάση των επί μέρους τομέων αποστολής, οι υπεύθυνοι ασφαλείας των πολιτών πρέπει να διαθέτουν ένα ειδικό σύνολο ικανοτήτων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις απειλές και τα συμβάντα. Οι ικανότητες υποδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να καταβληθούν οι προσπάθειες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, συμβάλλουν σε περισσότερες της μίας φάσης ή/και τομείς αποστολής. Η απόκτηση των εν λόγω ικανοτήτων βασίζεται σε συνδυασμό γνώσεων, τεχνολογιών και οργανωτικών μέτρων. Ωστόσο, τα οργανωτικά μέτρα εκτείνονται πέραν του ερευνητικού προγράμματος· οι ερευνητικές δραστηριότητες στον τομέα της ασφάλειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα συμβάλουν στην απόκτηση γνώσεων και τεχνολογιών για την δημιουργία των απαιτούμενων ικανοτήτων.

Η έρευνα θα είναι πολυεπιστημονική με επίκεντρο την εκτέλεση της αποστολής και θα εκτείνεται από την ανάπτυξη τεχνολογίας και μεθοδολογίας έως την τεχνολογική ενοποίηση, επίδειξη και επικύρωση. Ενθαρρύνονται οι πολυδύναμες τεχνολογίες προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το πεδίο εφαρμογής τους και να προαχθεί η ανταλλαγή αμοιβαία γόνιμων στοιχείων, και ενισχύεται η χρήση των υφιστάμενων τεχνολογιών για την ασφάλεια στον πολιτικό τομέα. Ο θεματικός τομέας της έρευνας σε θέματα ασφαλείας θα συμπληρώσει και θα ολοκληρώσει την έρευνα με αντικείμενο την ασφάλεια που επικεντρώνεται στην τεχνολογία και πρωτίστως στα συστήματα και η οποία διεξάγεται στο πλαίσιο άλλων θεματικών τομέων.

Η έρευνα θα επικεντρωθεί στις εφαρμογές της ασφάλειας στον πολιτικό τομέα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν τομείς διττής χρήσης της τεχνολογίας, τόσο σε πολιτικές όσο και σε στρατιωτικές εφαρμογές, καθιερώνεται το κατάλληλο πλαίσιο για τον συντονισμό με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (ΕΟΑ).

Η συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) στις δραστηριότητες ενθαρρύνεται σθεναρά, όπως και η εμπλοκή των αρχών και των οργανισμών που είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια των πολιτών. Το μακροπρόθεσμο ερευνητικό θεματολόγιο που εκπονήθηκε από την Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Επιτροπή για την Έρευνα στον Τομέα της Ασφάλειας (ΕΣΕΕΤΑ)[47] θα υποστηρίξει τον ορισμό του περιεχομένου και της διάρθρωσης της έρευνας στον εν λόγω θεματικό τομέα.

Δραστηριότητες

Οι δραστηριότητες αφορούν τους ακόλουθους τομείς εκτέλεσης αποστολής :

- Προστασία από την τρομοκρατία και το έγκλημα: Οι δραστηριότητες θα επικεντρωθούν στις απειλές από ενδεχόμενα συμβάντα που προκαλούνται από κακοποιούς, από τον εξοπλισμό και τους πόρους που χρησιμοποιούν ή τους μηχανισμούς επίθεσης. Απαιτείται μια σειρά ικανοτήτων για την αντιμετώπιση του εν λόγω τομέα αποστολής, πολλές από τις οποίες πρωτίστως αφορούν τις φάσεις “προσδιορισμός”, “πρόληψη”, “προετοιμασία” και “αντίδραση”. Φιλοδοξία είναι αφενός να αποφευχθεί ένα συμβάν και αφετέρου να μετριαστούν οι δυνητικές συνέπειές του. Για τη δημιουργία των απαιτούμενων ικανοτήτων, θα δοθεί έμφαση σε θέματα όπως οι απειλές (π.χ. χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές και πυρηνικές), η ευαισθητοποίηση (π.χ. συγκέντρωση και συνάθροιση πληροφοριών, αξιοποίηση, κοινή χρήση· προειδοποίηση), η ανίχνευση (π.χ. επικίνδυνων ουσιών, ατόμων ή ομάδων, η ύποπτη συμπεριφορά), η ταυτοποίηση (π.χ. ατόμων, είδους και ποσού ουσιών), η πρόληψη (π.χ. έλεγχος της πρόσβασης και των κινήσεων και, όσον αφορά τους οικονομικούς πόρους, έλεγχος των οικονομικών δομών), η ετοιμότητα (π.χ. εκτίμηση κινδύνου· έλεγχος των βιολογικών και χημικών ουσιών που ελευθερώνονται εσκεμμένα· εκτίμηση του επιπέδου των στρατηγικών αποθεμάτων, όπως το εργατικό δυναμικό, οι δεξιότητες, ο εξοπλισμός, τα αναλώσιμα, σε συνάρτηση με μεγάλης κλίμακας συμβάντα, κλπ.), η εξουδετέρωση και ο περιορισμός των επιπτώσεων των τρομοκρατικών επιθέσεων και του εγκλήματος, η επεξεργασία δεδομένων από τις αρχές επιβολής του νόμου.

- Ασφάλεια των υποδομών και των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας: Οι δραστηριότητες θα επικεντρωθούν στους στόχους των συμβάντων· παραδείγματα υποδομών-στόχων είναι οι τόποι όπου μπορούν να προκληθούν συμβάντα μεγάλης κλίμακας, σημαντικοί τόποι πολιτικής αξίας (π.χ. κοινοβουλευτικά κτίρια) ή συμβολικής αξίας (π.χ. συγκεκριμένα μνημεία) και οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, όπως οι υποδομές ενέργειας (πετρελαίου, ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου), ύδρευσης, μεταφορών (συμπεριλαμβάνονται οι εναέριες, θαλάσσιες και χερσαίες μεταφορές), επικοινωνιών (συμπεριλαμβανομένων των ραδιοτηλεοπτικών επικοινωνιών), οικονομίας, διοίκησης, δημόσιας υγείας, κλπ. Απαιτείται μια σειρά ικανοτήτων για την αντιμετώπιση του εν λόγω τομέα αποστολής, πολλές εκ των οποίων αφορούν πρωτίστως τη φάση “προστασία”, αλλά και τη φάση “προετοιμασία”. Φιλοδοξία είναι αφενός να αποφευχθεί ένα συμβάν και αφετέρου να μετριαστούν οι δυνητικές του συνέπειες. Για να αποκτηθούν οι απαιτούμενες ικανότητες, θα δοθεί έμφαση σε θέματα όπως η ανάλυση και η εκτίμηση των τρωτών σημείων των φυσικών υποδομών και των λειτουργιών τους· η διασφάλιση των υφιστάμενων και μελλοντικών καίριας σημασίας δημόσιων και ιδιωτικών δικτυωμένων υποδομών, συστημάτων και υπηρεσιών σε σχέση με τη φυσική τους ακεραιότητα και λειτουργία· τα συστήματα ελέγχου και συναγερμού που επιτρέπουν την ταχεία αντίδραση σε περίπτωση επεισοδίου· η προστασία από τις πολλαπλές επιπτώσεις ενός συμβάντος.

- Ασφάλεια συνόρων: Οι δραστηριότητες θα αφορούν δύο είδη θεμάτων: τα προβλήματα ασφαλείας σχετικά με την (οργανωμένη ή απρόβλεπτη) πρόσβαση όπου τα σύνορα της ΕΕ θεωρούνται ως η πλέον απομακρυσμένη περίμετρος προστασίας της επικράτειας της ΕΕ (πράσινα και γαλάζια σύνορα), καθώς και οι μεθοριακοί κόμβοι πρόσβασης ως μέρος της (μεταφορικής) υποδομής και, κατά συνέπεια, ως δυνητικοί στόχοι των απειλών κατά της ασφάλειας. Απαιτείται μια σειρά ικανοτήτων για την αντιμετώπιση του εν λόγω τομέα αποστολής, πολλές από τις οποίες πρωτίστως αφορούν τις φάσεις “προσδιορισμός”, “πρόληψη” και “προστασία”. Φιλοδοξία είναι αφενός να αποφευχθεί το επεισόδιο και αφετέρου να μετριαστούν οι δυνητικές του συνέπειες. Για να αποκτηθούν οι απαιτούμενες ικανότητες, θα δοθεί έμφαση σε θέματα όπως η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας όλων των συστημάτων, του εξοπλισμού, των εργαλείων και των διαδικασιών που αφορούν την ασφάλεια και χρησιμοποιούνται στους μεθοριακούς κόμβους πρόσβασης (π.χ. ταυτοποίηση ατόμων κατά την είσοδο, μη επεμβατική ανίχνευση ατόμων και εμπορευμάτων, ανίχνευση ουσιών, δειγματοληψία, χωρική αναγνώριση, συμπεριλαμβανομένης της συγκέντρωσης και ανάλυσης δεδομένων, κλπ.), η βελτίωση της ασφάλειας των χερσαίων και παράκτιων συνόρων της Ευρώπης (π.χ. μέσω μη επεμβατικής και υποβρύχιας ανίχνευσης οχημάτων, εντοπισμού οχημάτων, χωρικής αναγνώρισης, συμπεριλαμβανομένης της συγκέντρωσης και ανάλυσης δεδομένων, της επιτήρησης, των εξ αποστάσεως επιχειρήσεων, κλπ.), η εκτίμηση και η διαχείριση (παράνομων) μεταναστευτικών ρευμάτων.

- Αποκατάσταση της ασφάλειας σε περιπτώσεις κρίσης: οι δραστηριότητες θα εστιαστούν στις επιχειρήσεις διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, όπως στον τομέα της πολιτικής προστασίας (συμπεριλαμβανομένων των φυσικών καταστροφών και των βιομηχανικών ατυχημάτων), στα καθήκοντα ανθρωπιστικής βοήθειας και διάσωσης και στην υποστήριξη της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και της Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ). Απαιτείται μια σειρά ικανοτήτων για τον εν λόγω τομέα αποστολής, πολλές εκ των οποίων πρωτίστως αφορούν τις φάσεις “προετοιμασία”, “αντίδραση” και “ανάκτηση”. Φιλοδοξία είναι ο μετριασμός των συνεπειών του συμβάντος. Για την απόκτηση των απαιτούμενων ικανοτήτων, θα δοθεί έμφαση σε θέματα όπως η γενική οργανωτική και επιχειρησιακή ετοιμότητα για την αντιμετώπιση περιστατικών κατά της ασφάλειας (π.χ. διοργανικός συντονισμός και επικοινωνία σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, εκτίμηση στρατηγικών αποθεμάτων, στρατηγικές απογραφές, κλπ.), η διαχείριση κρίσεων (π.χ. εκτίμηση του περιστατικού και των απαιτήσεων προτεραιότητας, αξιολόγηση και απομόνωση, εξουδετέρωση και περιορισμός των επιπτώσεων των τρομοκρατικών επιθέσεων και του εγκλήματος, κλπ.), η παροχή έκτακτης ανθρωπιστικής βοήθειας και η διαχείριση των συνεπειών και των πολλαπλών επιπτώσεων του περιστατικού που απειλεί την ασφάλεια (π.χ. λειτουργία του δημοσίου συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, συνέχιση επιχειρηματικής δραστηριότητας, μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, αποκατάσταση της διαταραχθείσας ή καταστραφείσας λειτουργίας της κοινωνίας, κλπ.).

Οι προαναφερθέντες τομείς θα υποστηριχθούν από δραστηριότητες στους ακόλουθους τομείς διαθεματικού ενδιαφέροντος:

- Ενοποίηση και διαλειτουργικότητα των συστημάτων ασφαλείας: οι δραστηριότητες θα επιτρέψουν ή/και θα συμβάλουν στις επιδόσεις της τεχνολογίας που απαιτούνται για την οικοδόμηση των ικανοτήτων που προαναφέρθηκαν, με επικέντρωση σε διαθεματικά θέματα όπως η βελτίωση της διαλειτουργικότητας και της διεπικοινωνίας των συστημάτων, του εξοπλισμού, των υπηρεσιών και των διαδικασιών, διασφαλίζοντας παράλληλα την αξιοπιστία τους, την προστασία του απορρήτου και την ακεραιότητα των πληροφοριών, την ιχνηλασιμότητα όλων των συναλλαγών και την επεξεργασία τους, κλπ. Οι δραστηριότητες θα αφορούν επίσης την τυποποίηση και θέματα κατάρτισης (συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με την πολιτιστική, την ανθρώπινη και την οργανωτική διαλειτουργικότητα).

- Ασφάλεια και κοινωνία: οι δραστηριότητες είναι διαθεματικής φύσεως και πρέπει να διεξαχθούν με διάδραση μεταξύ των φυσικών επιστημών, της τεχνολογίας και άλλων επιστημών, ιδίως των πολιτικών, των κοινωνικών και των ανθρωπιστικών επιστημών. Έμφαση θα δοθεί στις στοχοθετημένες πολιτιστικές και κοινωνικοοικονομικές αναλύσεις, στην εκπόνηση σεναρίων και σε άλλες ερευνητικές δραστηριότητες σχετικά με θέματα όπως: η ασφάλεια ως μια εξελισσόμενη έννοια (συνολικές αναλύσεις των αναγκών που αφορούν την ασφάλεια με σκοπό να προσδιοριστούν οι κύριες λειτουργικές απαιτήσεις για την αντιμετώπιση του μεταβαλλόμενου τοπίου της ασφάλειας)· τα τρωτά σημεία και οι νέες απειλές (π.χ. στο πεδίο της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος)· η στάση των πολιτών σε καταστάσεις κρίσης (π.χ. αντίληψη της τρομοκρατίας και του εγκλήματος, συμπεριφορά του πλήθους, δημόσια κατανόηση και αποδοχή των ελέγχων για την ασφάλεια (και τη φυσική προστασία))· η ετοιμότητα και η προθυμία του πολίτη σε περίπτωση τρομοκρατικών επιθέσεων· τα θέματα σχετικά με την επικοινωνία μεταξύ των αρχών και των πολιτών σε καταστάσεις κρίσης· η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης του κοινού για τις απειλές· η καθοδήγηση των πολιτών για τα εσωτερικά συμβουλευτικά και συνδρομητικά συστήματα ασφάλειας στα κράτη μέλη και σε επίπεδο ΕΕ, οι συμπεριφορικές, ψυχολογικές και άλλες σχετικές αναλύσεις των τρομοκρατών· τα δεοντολογικά θέματα σε σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την ακεραιότητα των πληροφοριών. Η έρευνα θα προσανατολιστεί επίσης στην ανάπτυξη στατιστικών δεικτών για την εγκληματικότητα, ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η εκτίμηση των εξελίξεων όσον αφορά την εγκληματικότητα.

- Συντονισμός και διάρθρωση της έρευνας στον τομέα της ασφάλειας: Ο εν λόγω τομέας παρέχει την πλατφόρμα για δραστηριότητες συντονισμού και διάρθρωσης των εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών ερευνητικών προσπαθειών στον τομέα της ασφάλειας, για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ της έρευνας στον πολιτικό τομέα, στον τομέα της ασφάλειας και στον τομέα της άμυνας, καθώς επίσης και για τον συντονισμό μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς όσον αφορά την έρευνα σε θέματα ασφάλειας. Οι δραστηριότητες θα εστιαστούν επίσης στη βελτίωση των σχετικών νομικών συνθηκών και διαδικασιών.

Διεθνής συνεργασία

Η διεθνής συνεργασία για τις δραστηριότητες έρευνας στον τομέα της ασφάλειας θα υλοποιηθεί σύμφωνα με τις εσωτερικές και εξωτερικές πτυχές της πολιτικής ασφαλείας της ΕΕ. Στο πρόγραμμα εργασίας μπορούν να διευκρινιστούν οι ιδιαίτερες απαιτήσεις και κριτήρια για τη διεθνή συνεργασία.

Σε περιπτώσεις που υπάρχει αμοιβαίο όφελος προβλέπονται ειδικές δράσεις διεθνούς συνεργασίας σύμφωνα με την πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, όπως η έρευνα σχετικά με τις δραστηριότητες στον τομέα της ασφάλειας με δυνατότητες εφαρμογής σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Ο θεματικός τομέας έρευνας σε θέματα ασφάλειας είναι εκ φύσεως και λόγω σχεδιασμού ευέλικτος. Οι δραστηριότητες θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών κατά της ασφάλειας που μέχρι σήμερα ήταν άγνωστες, καθώς και των σχετικών πολιτικών αναγκών που ενδέχεται να προκύψουν. Η εν λόγω ευελιξία θα συμπληρώσει τον επικεντρωμένο στην εκτέλεση αποστολής χαρακτήρα των ερευνητικών δραστηριοτήτων που παρατίθενται ανωτέρω.

9.2 Διάστημα

Προσέγγιση

Στον εν λόγω τομέα, η ΕΕ θα συμβάλει στον καθορισμό κοινών στόχων με βάση τις απαιτήσεις του χρήστη και τους ευρωπαϊκούς στόχους πολιτικής, καθώς και στον συντονισμό των δραστηριοτήτων αποφεύγοντας την περιττή επανάληψη προσπαθειών και διευκολύνοντας τη διαλειτουργικότητα· θα συμβάλει επίσης στον ορισμό των προτύπων. Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική[48] θα εξυπηρετήσει τους στόχους των δημοσίων αρχών και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Θα υλοποιηθεί μέσω του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Προγράμματος και το 7ου πρόγραμμα πλαίσιο θα συμβάλει στην υποστήριξη και στη συμπλήρωση των δράσεων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης που διεξάγονται από άλλους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα στην Ευρώπη.

Οι δράσεις στο πλαίσιο του εν λόγω θεματικού τομέα θα υποστηρίξουν τους στόχους των πολιτικών της ΕΕ, π.χ. στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας, του περιβάλλοντος, των τηλεπικοινωνιών, της ασφάλειας, της ανάπτυξης, της υγείας, της ανθρωπιστικής βοήθειας, των μεταφορών, των επιστημών, και θα διασφαλίσουν ότι η Ευρώπη συμμετέχει στην περιφερειακή και διεθνή συνεργασία. Προβλέπεται επίσης η συμβολή των διαστημικών εργαλείων στην επιβολή της νομοθεσίας σε ορισμένους από τους εν λόγω τομείς.

Οι δραστηριότητες που αφορούν την εν λόγω προτεραιότητα αποσκοπούν στην εκμετάλλευση των διαστημικών πόρων για την υλοποίηση εφαρμογών, κυρίως της Παγκόσμιας Παρακολούθησης του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ), στις δραστηριότητες διερεύνησης του διαστήματος και σε γενικής φύσεως δραστηριότητας για την υποστήριξη του στρατηγικού ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι δραστηριότητες με άξονα τη διερεύνηση αναμένεται να είναι συμπληρωματικές των δράσεων που διεξάγονται στο πλαίσιο άλλων θεματικών τομέων του ειδικού προγράμματος “Συνεργασία” (κυρίως εκείνων που διεξάγονται στο πλαίσιο του προγράμματος “Περιβάλλον” σε συνδυασμό με το Παγκόσμιο Δίκτυο Συστημάτων Γεωσκόπησης (ΠΔΣΓ-GEOSS), και εκείνων που διεξάγονται στο πλαίσιο των “Τεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών”). Θα αναπτυχθούν επίσης θεματικές συνέργειες με συναφείς δραστηριότητες άλλων ειδικών προγραμμάτων. Προβλέπονται συμπληρωματικές δράσεις μέσω του Προγράμματος Πλαισίου για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία και του Προγράμματος Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.

Οι δραστηριότητες μεταφοράς έρευνας και τεχνολογίας στο πλαίσιο του εν λόγω θεματικού τομέα μπορούν να είναι ιδιαιτέρως ελκυστικές για τις ΜΜΕ που αναπτύσσουν καινοτόμες τεχνολογίες, χρειάζονται εξοικείωση με τις νέες διαστημικές τεχνολογικές δυνατότητες («spin-in»), ή αναπτύσσουν εφαρμογές των δικών τους διαστημικών τεχνολογιών σε άλλες αγορές (νεοσύστατες εταιρείες-τεχνοβλαστοί υψηλής τεχνολογίας - «spin-off»).

Η διαχείριση ορισμένων τμημάτων των διαστημικών δραστηριοτήτων μπορεί να ανατεθεί σε υφιστάμενους εξωτερικούς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος[49]. Στην περίπτωση της Παγκόσμιας Παρακολούθησης του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ – GMES), οι ερευνητικές δραστηριότητες μπορούν να εφαρμοστούν μέσω μιας Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας (βλέπε παράρτημα III).

Δραστηριότητες

- Διαστημικές εφαρμογές στην υπηρεσία της ευρωπαϊκής κοινωνίας

- Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ - GMES):

Στόχος είναι η ανάπτυξη κατάλληλων δορυφορικών συστημάτων παρακολούθησης και έγκαιρης προειδοποίησης, ως μοναδικών και παγκοσμίως διαθέσιμων πηγών δεδομένων, καθώς και η παγίωση και η ενίσχυση της εξέλιξης της επιχειρησιακής τους χρήσης. Το εν λόγω πρόγραμμα θα παράσχει επίσης υποστήριξη στην ανάπτυξη των επιχειρησιακών υπηρεσιών της ΠΠΠΑ (GMES), οι οποίες θα επιτρέψουν στους υπευθύνους λήψης αποφάσεων να προβλέψουν καλύτερα και να μετριάσουν τις καταστάσεις κρίσης, καθώς και σε θέματα που σχετίζονται με τη διαχείριση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας. Οι ερευνητικές δραστηριότητες πρέπει κυρίως να συμβάλουν στη μεγιστοποίηση της χρήσης των δεδομένων της ΠΠΠΑ που έχουν συλλεχθεί από διαστημικές πηγές και στην ενοποίηση αυτών με δεδομένα από άλλα συστήματα παρακολούθησης σε πολύπλοκα προϊόντα που έχουν σχεδιασθεί για να παρέχουν πληροφορίες και εξατομικευμένες υπηρεσίες στους τελικούς χρήστες, μέσω της αποτελεσματικής ενοποίησης δεδομένων και διαχείρισης των πληροφοριών. Οι ερευνητικές δραστηριότητες πρέπει επίσης να συμβάλουν στη βελτίωση των τεχνικών παρακολούθησης και των συναφών τεχνολογιών των μέσων, για την ανάπτυξη, όπου κρίνεται αναγκαίο, νέων συστημάτων βασιζόμενων στο διάστημα ή για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας των υφιστάμενων συστημάτων, και για να καταστεί δυνατή η χρήση τους σε (προ)επιχειρησιακές υπηρεσίες που ανταποκρίνονται σε ειδικές μορφές ζήτησης.

- Στον περιβαλλοντικό τομέα, η ζήτηση περιλαμβάνει την απόκτηση ανεξάρτητων γνώσεων για την κατάσταση και την εξέλιξη της αειφόρου χρήσης των ανανεώσιμων πόρων (όπως η βλάστηση και τα δάση), οι υγροβιότοποι, η χωροταξία και η χρήση γης, ο εφοδιασμός σε τρόφιμα, το γεωργικό περιβάλλον και η αλιεία, οι καταβόθρες και τα αποθέματα άνθρακα· οι ατμοσφαιρικές διεργασίες και η χημεία· και η κατάσταση των ωκεανών. Θα ληφθεί υπόψη το 6ο Σχέδιο Δράσης για το Περιβάλλον της ΕΚ σχετικά με τις περιβαλλοντικές πολιτικές παρακολούθησης της αλλαγής του κλίματος και της ποιότητας του αέρα, του εδάφους και των υδάτων.

- Στον τομέα της ασφάλειας η ζήτηση περιλαμβάνει τη βελτίωση της απόκτησης, της πρόσβασης και της ανταλλαγής δεδομένων και πληροφοριών που χρειάζονται στο πλαίσιο της ανταπόκρισης σε καταστάσεις παροχής έκτακτης ανθρωπιστικής βοήθειας και διαχείρισης κρίσεων. Πρέπει να ενισχυθεί η πολιτική προστασία για την πρόληψη/μετριασμό, παρακολούθηση, διαχείριση κινδύνου και εκτίμηση των φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων, καθώς και η ανθρωπιστική βοήθεια με σκοπό τη σωστή εκτίμηση των αναγκών και τον έκτακτο σχεδιασμό στο πλαίσιο φυσικών καταστροφών και ανθρωπιστικών κρίσεων (μετανάστες, εκτοπισμένα άτομα στο εσωτερικό, κ.λπ.). Πρέπει επίσης να προβλεφθεί η παροχή ενίσχυσης για την υποστήριξη της εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ, κυρίως στον τομέα της πρόληψης συγκρούσεων, και για την επιτήρηση των συνόρων.

- Πτυχές ασφάλειας (συμπληρωματικές της έρευνας στον τομέα της ασφάλειας και των δραστηριοτήτων της ΠΠΠΑ (GMES)

Η έκθεση SPASEC της ΕΚ[50] υπογραμμίζει ότι οι διαστημικές υπηρεσίες διαδραματίζουν τόσο κεντρικό ρόλο στην ευεξία της ευρωπαϊκής κοινωνίας που η προστασία των κύριων υποδομών στον τομέα του διαστήματος αποτελεί προτεραιότητα. Ενδέχεται να χρειαστούν υπηρεσίες και ικανότητες για την επιτήρηση των πόρων που βασίζονται στο διάστημα, καθώς και για την προστασία των επίγειων υποδομών. Το σύστημα επιτήρησης του διαστήματος θα μπορούσε παραδείγματος χάριν να παράσχει πληροφορίες σχετικά με τα κύρια χαρακτηριστικά των δορυφόρων (π.χ. παράμετροι που αφορούν την τροχιά, κατάσταση λειτουργίας), τα κύρια χαρακτηριστικά των δυνητικά απειλητικών υπολειμμάτων (π.χ. τροχιά, φυσικοί παράμετροι) και σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον καιρό του διαστήματος και τα αντικείμενα που βρίσκονται πλησίον της γης. Για τον εν λόγω τομέα μπορούν να προβλεφθούν μελέτες σκοπιμότητας και χρηματοδότηση των έργων επίδειξης.

- Εφαρμογές των δορυφορικών επικοινωνιών

Στόχος είναι να υποστηριχθούν οι καινοτόμες εφαρμογές και υπηρεσίες δορυφορικών επικοινωνιών, που ενσωματώνονται αδιαλείπτως στα παγκόσμια ηλεκτρονικά δίκτυα επικοινωνιών, για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε τομείς εφαρμογής στους οποίους συγκαταλέγονται η πολιτική προστασία, η ασφάλεια, η ηλεκτρονική δημόσια διοίκηση, η τηλεϊατρική, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η αναζήτηση και η διάσωση, ο τουρισμός και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες, η προσωπική πλοήγηση, η διαχείριση στόλου, η γεωργία και η δασοκομία. Η έρευνα θα δώσει έμφαση στην ανάπτυξη νέων εφαρμογών και στην ανάπτυξη αποστολών επίδειξης και προεπιχειρησιακών συστημάτων, όπου οι δορυφορικές επικοινωνίες αποτελούν μια αποτελεσματική απάντηση στις εν λόγω ανάγκες.

- Εξερεύνηση του διαστήματος

- Στόχος είναι η συμβολή στις δραστηριότητες εξερεύνησης του διαστήματος (με ρομπότ και επανδρωμένες πτήσεις), όπου συμπεριλαμβάνονται οι σχετικές επιπτώσεις της μεταφοράς τεχνολογίας· επίσης να διασφαλιστεί στην επιστημονική κοινότητα η δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε αποτελέσματα/δεδομένα που απαιτούνται κατά τη διάρκεια των αποστολών εξερεύνησης που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Προγράμματος. Οι ερευνητικές δραστηριότητες θα διεξαχθούν ιδίως μέσω υποστηρικτικών δράσεων, μελετών σκοπιμότητας και προεπιχειρησιακών έργων. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιπρόσθετες διαστάσεις: οι εσωτερικές δυνατότητες διεθνούς συνεργασίας και η σημασία διατήρησης της ευαισθητοποίησης και διάδοσης των αποτελεσμάτων.

- Η ΕΤΑ στην υπηρεσία της ενισχυμένης παρουσίας στο διάστημα

- Διαστημική τεχνολογία

Γενικά στόχος είναι να υποστηριχθεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τομέα διαστημικής τεχνολογίας υπό την ευρεία έννοια.

Ειδικότερα, οι ερευνητικές δραστηριότητες μπορούν να συμβάλουν στην τεχνολογία των διαστημικών μεταφορών μέσω της εκτίμησης των μακροπρόθεσμων αναγκών, της συμβολής σε συστημικές μελέτες λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις των τελικών χρηστών, και της συμβολής στην ανάντη τεχνολογική έρευνα για τους εκτοξευτές επόμενης γενιάς.

- Διαστημικές επιστήμες

Στόχος είναι η συμβολή στην ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στις διαστημικές επιστήμες. Οι διαστημικές επιστήμες δεν παρέχουν μόνον εμπεριστατωμένες γνώσεις για τη δομή του σύμπαντος, καλύτερες γνώσεις όσον αφορά τον πλανήτη Γη και μια νέα προσέγγιση των βιοεπιστημών και των φυσικών επιστημών, αλλά αποτελούν επίσης τον κινητήριο μοχλό για νέες τεχνολογικές εξελίξεις με πολλές επακόλουθες εφαρμογές προς όφελος της κοινωνίας. Το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο πρέπει να συμπληρώσει τα εν εξελίξει επιστημονικά προγράμματα όπου προσδιορίζονται κενά και να υποστηρίξει τις επιστημονικές δραστηριότητες που διεξάγονται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ). Προβλέπονται επίσης υποστηρικτικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε επιστημονικά δεδομένα.

Διεθνής συνεργασία

Η εξερεύνηση και η εξερεύνηση του διαστήματος είναι εκ φύσεως παγκόσμια εγχειρήματα. Η αποτελεσματική διεθνής διαστημική συνεργασία θα βοηθήσει να ενισχυθεί η πολιτική θέση της Ένωσης στον κόσμο, θα ενισχύσει την οικονομική της ανταγωνιστικότητα και θα διαδώσει τη φήμη της όσον αφορά την επιστημονική αριστεία. Η συνεργασία στον διαστημικό τομέα θα υποστηρίξει επίσης τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ (π.χ. υποστήριξη αναπτυσσόμενων χωρών, γειτονικών χωρών).

Για τους λόγους αυτούς, το διάστημα πρέπει να θεωρείται προνομιακός τομέας ανάπτυξης διεθνών δραστηριοτήτων, ιδίως σε συνεργασία με τις καθιερωμένες και τις αναδυόμενες διαστημικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ινδία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Ουκρανία και άλλες χώρες που διεξάγουν διαστημικές δραστηριότητες.

Πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την προώθηση της χρήσης λύσεων βασιζόμενων στο διάστημα, για την υποστήριξη της αειφόρου ανάπτυξης, ιδίως στην Αφρική. Αυτό συνάδει με την παγκόσμια προσέγγιση που έχει αναληφθεί από την ΠΠΠΑ (GMES), όσον αφορά την παρακολούθηση του περιβάλλοντος[51].

Για την παροχή καλύτερων ευκαιριών για αποδοτική συνεργασία και για να διασφαλιστεί ότι ενσωματώνεται η βέλτιστη διεθνής εμπειρογνωσία στον τομέα του διαστήματος εντός του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Προγράμματος, θα εφαρμοστούν ειδικές δράσεις συνεργασίας για διμερή ή πολυμερή έργα, καθώς και διεθνείς και παγκόσμιες πρωτοβουλίες και συνεργασία με τις αναδυόμενες οικονομίες και τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ανταπόκριση σε νεοεμφανιζόμενες ανάγκες και σε απρόβλεπτες πολιτικές ανάγκες

Η έρευνα όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες ανάγκες θα οδηγήσει σε καινοτόμες λύσεις στις τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της διαστημικής έρευνας και σε δυνητικές προσαρμογές και εφαρμογές σε άλλους τομείς (π.χ. διαχείριση πόρων, βιολογικές διεργασίες και νέα υλικά). Η έρευνα για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων πολιτικών αναγκών μπορεί να αφορά θέματα όπως η παροχή βασιζόμενων στο διάστημα λύσεων για υποστήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών, η ανάπτυξη νέων εργαλείων παρατήρησης και επικοινωνίας με βάση το διάστημα τα οποία αφορούν τις σχετικές κοινοτικές πολιτικές, και η συμβολή στην κοινωνική ένταξη.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΣΟΥ

Η ενδεικτική ανάλυση του ποσού έχει ως εξής (σε εκατομμύρια ευρώ):

Υγεία | 8.317 |

Τρόφιμα, γεωργία και βιοτεχνολογία | 2.455 |

Τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών | 12.670 |

Νανοεπιστήμες, νανοτεχνολογίες, υλικά και νέες τεχνολογίες παραγωγής | 4.832 |

Eνέργεια | 2.931 |

Περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος) | 2.535 |

Μεταφορές (συμπεριλαμβανομένης της αεροναυτικής) | 5.940 |

Κοινωνικοοικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες | 792 |

Ασφάλεια και Διάστημα | 3.960 |

ΣΥΝΟΛΟ* | 44.432[52],[53] |

* Συμπεριλαμβάνεται η συμβολή στην επιχορήγηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, όπως αναφέρεται στο παράρτημα III. Τα έσοδα από τους τόκους της εν λόγω συνεισφοράς θα προστεθούν στην επιχορήγηση στην ΕΤΕ. Ο θεματικός τομέας Κοινωνικοοικονομικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες δεν συνεισφέρει στο εν λόγω ποσό.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III

Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες και Χρηματοδοτική Διευκόλυνση Καταμερισμού του Κινδύνου

Κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες

Οι ερευνητικοί τομείς για την πρώτη ομάδα των Κοινών Τεχνολογικών Πρωτοβουλιών προσδιορίζονται παρακάτω με βάση τα κριτήρια που παρατίθενται στο παράρτημα Ι. Οι εν λόγω Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες αφορούν ένα ποικίλο φάσμα προκλήσεων. Συνεπώς, οι δομές πρέπει να σχεδιαστούν κατά περίπτωση, ούτως ώστε να αφορούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εν λόγω ερευνητικού τομέα. Σε κάθε περίπτωση, θα προσδιοριστεί μία ειδική δομή με σκοπό την υλοποίηση του συμφωνηθέντος ερευνητικού θεματολογίου της Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας, τη συνένωση των αναγκαίων δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και τον συντονισμό των ευρωπαϊκών προσπαθειών. Η Επιτροπή θα χορηγήσει ένα ποσό για την υλοποίηση του ερευνητικού θεματολογίου βάσει χωριστών προτάσεων (π.χ. βάσει του άρθρου 171 της Συνθήκης). Ενδέχεται να προσδιοριστούν περαιτέρω Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται στο παράρτημα Ι και να προταθούν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του 7ου προγράμματος πλαισίου.

- Πρωτοβουλία για καινοτόμα φάρμακα

Η Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία για καινοτόμα φάρμακα αποσκοπεί στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού φαρμακευτικού τομέα, παρέχοντας συντονισμένη προσέγγιση για την υπερνίκηση των ερευνητικών φραγμών στη διαδικασία ανάπτυξης φαρμάκων, μειώνοντας το χρόνο ανάπτυξης φαρμάκων και το ποσοστό απωλειών στις κλινικές δοκιμές νέων φαρμάκων. Αυτό θα επιτρέψει την ταχύτερη πρόσβαση σε περισσότερο στοχοθετημένα φάρμακα και την νωρίτερη απόδοση των επενδύσεων στην έρευνα και, συνεπώς, θα αποτελέσει μοχλό για περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις για περαιτέρω έρευνα.

Η προανταγωνιστική έρευνα, όπως ορίστηκε στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου Έρευνας (ΣΣΕ) της Πρωτοβουλίας για Καινοτόμα Φάρμακα περιλαμβάνει τα εξής: ανάπτυξη εργαλείων και μεθόδων για την καλύτερη πρόληψη της καταλληλότητας, της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των φαρμάκων, νοήμονες υποδομές για ενοποίηση δεδομένων και διαχείριση γνώσεων μέσω στενής συνεργασίας μεταξύ της βιομηχανίας, των πανεπιστημίων και των κλινικών κέντρων σε όλες τις αναγκαίες φάσεις. Η εν λόγω έρευνα θα αντιμετωπίσει επίσης τα κενά στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, ούτως ώστε να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη έχει τις δεξιότητες να μεταφράσει τα ερευνητικά αποτελέσματα σε οφέλη για τους ασθενείς. Θα διασφαλιστεί η στενή συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της βιομηχανίας και άλλων άμεσα ενδιαφερόμενων, όπως οι ρυθμιστικοί φορείς, οι ασθενείς, τα πανεπιστήμια, οι κλινικοί ιατροί, κλπ., καθώς και η κινητοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων. Η υλοποίηση του ΣΣΕ θα διεξαχθεί μέσω της Πρωτοβουλίας για Καινοτόμα Φάρμακα (ΠΚΦ), της κατάλληλης δομής εταιρικής συνεργασίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, η οποία πρόκειται να συσταθεί ειδικά για το σκοπό αυτό.

- Τεχνολογίες νανοηλεκτρονικής με ορίζοντα το 2020

Η νανοηλεκτρονική έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα διότι τα προϊόντα της είναι κύριοι κινητήριοι μοχλοί της καινοτομίας σε άλλους τομείς (πολυμέσα, τηλεπικοινωνίες, μεταφορές, υγεία, περιβάλλον, βιομηχανικές διεργασίες, κλπ.). Απαιτεί να διαρθρωθούν καλύτερα οι προσπάθειες Ε&Α και καινοτομίας, να βελτιστοποιηθούν και να ενσωματωθούν σε μια ευρύτερη διαδικασία, όπου θα συμπεριλαμβάνονται όλοι οι φορείς που είναι σημαντικοί για την επιτυχή έκβαση στον εν λόγω τομέα.

Η πρωτοβουλία θα καλύπτει τις ανάγκες των τεχνολογιών που βασίζονται στο πυρίτιο, σε τέσσερις τεχνολογικούς τομείς: (i) σμίκρυνση των διατάξεων λογικής και μνήμης με σκοπό την αύξηση των επιδόσεων και τη μείωση του κόστους, (ii) ανάπτυξη λειτουργιών προστιθέμενης αξίας, καθώς και λειτουργιών ανίχνευσης, ενεργοποίησης και συσκευασίας, και ενσωμάτωσή της σε διατάξεις λογικής και μνήμης, ούτως ώστε να αποτελέσουν πολύπλοκες λύσεις συστήματος επί πλινθίου ή συστήματος σε συσκευασία, (iii) εξοπλισμός και υλικά, και (iv) αυτοματισμός του σχεδιασμού.

- Ενσωματωμένα συστήματα πληροφορικής

Τα ενσωματωμένα συστήματα πληροφορικής – τα μη ορατά ηλεκτρονικά στοιχεία και το λογισμικό που παρέχουν νοημοσύνη σε προϊόντα και διαδικασίες – είναι στρατηγικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα σημαντικών ευρωπαϊκών βιομηχανικών τομέων, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, τα ηλεκτρονικά συστήματα αεροσκαφών, τα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης, οι τηλεπικοινωνίες, τα ιατρικά συστήματα και οι κατασκευές. Επιπροσθέτως, η αυξανόμενη συνδετικότητα των εν λόγω διατάξεων δημιουργεί δυνατότητες για εντελώς νέες αγορές και κοινωνικές εφαρμογές στις οποίες η Ευρώπη πρέπει να έχει εξέχουσα θέση ώστε να επωφεληθεί από αυτές.

Η Κοινή Τεχνολογική Πρωτοβουλία για τα Eνσωματωμένα Συστήματα Πληροφορικής θα συνδυάσει και θα επικεντρώσει τις ερευνητικές προσπάθειες, λειτουργώντας ως μοχλός για τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις με σκοπό την κατανομή των υψηλών κινδύνων και τη διατήρηση των υψηλών φιλοδοξιών. Η πρωτοβουλία θα αφορά τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την επέκταση πανταχού παρόντων, διαλειτουργικών και αποδοτικών ως προς το κόστος, αλλά και ισχυρών, ασφαλών και αξιόπιστων ηλεκτρονικών και λογισμικών συστημάτων. Θα παράσχει σχέδια αναφοράς που προσφέρουν πρότυπες αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις για συγκεκριμένο εύρος εφαρμογών, μεσισμικό το οποίο επιτρέπει τη αδιάλειπτη συνδετικότητα και διαλειτουργικότητα, ολοκληρωμένα λογισμικά εργαλεία σχεδιασμού και μεθόδους για την ταχεία ανάπτυξη και προτυποποίηση, καθώς επίσης και νέες προσεγγίσεις της διάδρασης μεταξύ υπολογιστών και πραγματικού κόσμου.

- Πρωτοβουλία για το υδρογόνο και τις κυψέλες καυσίμου

Το υδρογόνο και οι κυψέλες καυσίμου είναι ενεργειακές τεχνολογίες που μπορούν να επιφέρουν μεταστροφή παραδείγματος στον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη παράγει και χρησιμοποιεί την ενέργεια, προσφέροντας μαζικό δυναμικό ανάπτυξης προς τον μακροπρόθεσμο ανεξάρτητο αειφόρο ενεργειακό εφοδιασμό και παρέχοντας στην Ευρώπη σημαντικό ανταγωνιστικό προβάδισμα. Η μετάβαση προς μια οικονομία προσανατολισμένη στο υδρογόνο συνεπάγεται μεγάλης έκτασης έρευνα και επενδύσεις κεφαλαίου στη δημιουργία νέων βιομηχανιών, νέων δομών της αλυσίδας εφοδιασμού, υποδομών και ανθρώπινων πόρων.

Στο πλαίσιο της Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας θα οριστεί και θα εκτελεστεί ένα στοχοθετημένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα βιομηχανικής έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης, για την παροχή εύρωστων τεχνολογιών υδρογόνου και κυψελών καυσίμου που αναπτύσσονται έως του σημείου της εμπορικής προώθησης. Τα κύρια θέματα του ερευνητικού θεματολογίου της Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας είναι: ανάπτυξη των κυψελών καυσίμου για όλους τους τομείς εφαρμογής και όλο το φάσμα εφαρμογής· αειφόρος εφοδιασμός υδρογόνου, όπου συμπεριλαμβάνονται η παραγωγή, η διανομή, η αποθήκευση και η παράδοση· ολοκληρωμένη μεγάλης κλίμακας επίδειξη των ώριμων και προηγμένων τεχνολογιών σε ένα πραγματικό επιχειρησιακό πλαίσιο· και προπαρασκευαστικές δραστηριότητες για την εκπόνηση του πλαισίου της αγοράς. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα υλοποιηθούν με βάση έναν τεχνολογικό χάρτη πορείας της ΕΕ και ένα επιχειρηματικό σχέδιο, τα οποία θα είναι ορθολογικά και συνεχώς αναπτυσσόμενα, και στα οποία θα αναφέρονται διεξοδικά οι στρατηγικές μετάβασης και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι, καθώς και οι κύριες φάσεις υλοποίησης.

- Aεροναυτική και αερομεταφορές

Η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει στην πρωτοπορία των κύριων τεχνολογιών, εάν θέλει να διαθέτει αειφόρες, καινοτόμες και ανταγωνιστικές βιομηχανίες αεροναυτικής και αερομεταφορών στο μέλλον. Η υφιστάμενη ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εταιρειών αεροναυτικής και αερομεταφορών στην παγκόσμια αγορά, οι οποίες είναι βιομηχανίες έντασης ΕΤΑ, βασίστηκε σε σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα (ουσιαστικά το 13-15% του κύκλου εργασιών) επί σειρά δεκαετιών. Δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων του τομέα, οι νέες εξελίξεις συχνά εξαρτώνται από την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Ορισμένες πτυχές του Στρατηγικού Σχεδίου Έρευνας ACARE απαιτούν ένα ορισμένο επίπεδο αποτελεσμάτων και συνεχή επιδίωξη του σκοπού, γεγονός που απαιτεί την επικέντρωση, στο πλαίσιο της Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας, σε ένα συνεκτικό και εξειδικευμένο πρόγραμμα έρευνας στον τομέα των προηγμένων τεχνολογιών, καθώς και την προώθηση πτυχών όπως η ενοποίηση, η επικύρωση μεγάλης κλίμακας και η επίδειξη.

Στον τομέα της αεροναυτικής και των αερομεταφορών, πρέπει να καλυφθούν διαφορετικοί τομείς, όπως το φιλικό προς το περιβάλλον και αποδοτικό ως προς το κόστος αεροσκάφος (“Tο οικολογικό αεροσκάφος”), και η διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας με σκοπό την υποστήριξη της πολιτικής για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό και της πρωτοβουλίας SESAME.

- Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ-GMES)

Η Ευρώπη χρειάζεται αυτόνομες ικανότητες με βάση ένα ευρωπαϊκό πρότυπο παγκόσμιας παρακολούθησης. Οι ικανότητες αυτές θα βοηθήσουν σημαντικά την Ευρώπη και τις βιομηχανίες της σε αυτό τον τομέα όπου οι ανταγωνιστές της επενδύουν αυτή τη στιγμή τεράστια κεφάλαια στην ανάπτυξη προτύπων για συστήματα παγκόσμιας παρακολούθησης.

Η ΠΠΠΑ (GMES) πρέπει να ανταποκριθεί στην πολιτική εντολή που διατυπώθηκε στο ψήφισμα του Συμβουλίου για την ΠΠΠΑ[54] το οποίο εγκρίθηκε μετά από τη διάσκεψη του Gothenburg τον Ιούνιο του 2001, στο σχέδιο δράσης για την ΠΠΠΑ που υπεβλήθη τον Φεβρουάριο του 2004[55] και στην ενσωμάτωσή του στην “Πρωτοβουλία για την Ανάπτυξη” και στον κατάλογο των δράσεων “ταχείας έναρξης” (“Quick-start”).

Το μέλλον της ΠΠΠΑ εξαρτάται από τις σημαντικές μακροπρόθεσμες επενδύσεις τόσο των χρηστών, όσο και των παρόχων υποδομής (δημόσιων και ιδιωτικών). Για τον σκοπό αυτό είναι ουσιαστικό η ΠΠΠΑ να επιβεβαιώσει την σαφή και συνεκτική εικόνα της, η οποία θα είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από τους χρήστες, από τις δημόσιες αρχές και τη βιομηχανία. Ανεξαρτήτως των ειδικών τομέων εφαρμογής της ΠΠΠΑ, αυτό συνεπάγεται μια σειρά αποδεκτών προτύπων, μηχανισμών επικύρωσης και πολιτικών, υπό ενιαία πολιτική ευθύνη.

Για το σκοπό αυτό θα μπορούσε να συσταθεί μια δομή διαχείρισης της ΠΠΠΑ, υπό μορφή Κοινής Τεχνολογικής Πρωτοβουλίας (ΚΤΠ), ούτως ώστε να συνενώσει όλους τους σχετικούς συντελεστές και τους πόρους τους, κυρίως τις οργανώσεις χρηστών τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ΚΤΠ για την ΠΠΠΑ θα πρέπει να διασφαλίσει τον σθεναρό συντονισμό των δραστηριοτήτων που αφορούν την ΠΠΠΑ, όπου συμπεριλαμβάνονται οι ακόλουθες λειτουργίες:

- παγίωση των απαιτήσεων των χρηστών για κάθε τομέα εφαρμογών της ΠΠΠΑ,

- επίβλεψη και υποστήριξη της ανάπτυξης των επιχειρησιακών υπηρεσιών της ΠΠΠΑ, των συναφών ικανοτήτων και υποδομών,

- επικύρωση των εν λόγω υπηρεσιών, όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο,

- ανάπτυξη μηχανισμών που αποσκοπούν στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης πρόσβασης σε δεδομένα (“εξαγορά δεδομένων”).

Η ΚΤΠ για την ΠΠΠΑ θα αποτελέσει επίσης ένα αποτελεσματικό μέσο προώθησης της ενεργού συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, από την άποψη ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει ως συντονιστικός και χρηματοδοτικός παράγοντας για τη βιομηχανία (συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ) και άλλους δυνητικούς αναδόχους που θα επιθυμούσαν να συμβάλουν στην υλοποίηση της ΠΠΠΑ μέσω των σχετικών διαγωνιστικών διαδικασιών.

Η ΠΠΠΑ θα διασφαλίσει στην Ευρώπη ηγετικό ρόλο στον τομέα της διαχείρισης και χρήσης σημαντικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών διαστημικών ικανοτήτων. Θα μπορούσε επίσης να παράσχει τη βάση για μια αποδοτική εκμετάλλευση των πεπερασμένων φυσικών πόρων, τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς. Συνεπώς, θα συνδράμει στη βελτίωση της παραγωγικότητας σε πολλούς τομείς οι οποίοι χρειάζονται μια συνεκτική και επικαιροποιημένη πληροφόρηση όσον αφορά τους διαθέσιμους πόρους.

Χρηματοδοτική Διευκόλυνση Καταμερισμού του Κινδύνου

Σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ, η Κοινότητα θα παράσχει επιχορήγηση (δράση συντονισμού και ενίσχυσης) στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ). Η εν λόγω επιχορήγηση θα συμβάλει στον στόχο της Κοινότητας να προωθήσει τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στην έρευνα, αυξάνοντας την ικανότητα της ΕΤΕ να διαχειριστεί τον κίνδυνο και συνεπώς επιτρέποντας (i) έναν μεγαλύτερο όγκο δανειοδότησης από πλευράς ΕΤΕ για ορισμένα επίπεδα κινδύνου, και (ii) τη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών δράσεων ΕΤΑ υψηλότερου κινδύνου εν συγκρίσει με τη χρηματοδότηση που θα ήταν δυνατή χωρίς παρόμοια κοινοτική ενίσχυση.

Η ΕΤΕ θα δανείζει κεφάλαια που θα συγκεντρώνονται από τις διεθνείς χρηματοδοτικές αγορές, σύμφωνα με τους πρότυπους κανόνες της, τους κανονισμούς και τις διαδικασίες της. Κατόπιν θα χρησιμοποιεί την εν λόγω επιχορήγηση μαζί με τα ίδια κεφάλαια, ως προβλέψεις και διάθεση κεφαλαίου εντός της τράπεζας για την κάλυψη μέρους των κινδύνων που συνδέονται με τα εν λόγω δάνεια σε επιλέξιμες μεγάλης έκτασης ευρωπαϊκές δράσεις ΕΤΑ.

Με βάση την οικονομική της εκτίμηση, η ΕΤΕ θα εκτιμά το επίπεδο του χρηματοδοτικού κινδύνου και θα αποφασίζει την αξία των προβλέψεων ή της διάθεσης κεφαλαίου. Η εκτίμηση και η διαβάθμιση του κινδύνου, καθώς και οι συνεπαγόμενες αποφάσεις για τις προβλέψεις και τη διάθεση κεφαλαίου αποτελούν τυποποιημένες διαδικασίες της Τράπεζας, οι οποίες εγκρίνονται και αποτελούν αντικείμενο παρακολούθησης από τους μετόχους της, και δεν θα τροποποιούνται ως αποτέλεσμα της συνεισφοράς της Κοινότητας. Δεν θα υφίσταται ενδεχόμενη ευθύνη της Κοινότητας.

Το εν λόγω δάνειο εκταμιεύεται σε ετήσια βάση. Το ετήσιο ποσό καθορίζεται στα προγράμματα εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση δραστηριοτήτων και τις προοπτικές που η ΕΤΕ θα παρουσιάσει στην Επιτροπή.

Η συμφωνία επιχορήγησης που πρόκειται να συναφθεί με την ΕΤΕ θα ορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις κάτω από τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κοινοτικά κεφάλαια ως προβλέψεις και διάθεση κεφαλαίου. Θα συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων , τους ακόλουθους όρους και προϋποθέσεις:

- Τους επιλέξιμους θεματικούς τομείς και δραστηριότητες. Για να υπάρξει εξισορρόπηση μεταξύ των συνεισφερόντων ειδικών προγραμμάτων και των οικείων θεματικών τομέων και δραστηριοτήτων, η Κοινότητα επιτρέπεται να προσαρμόσει συμβατικά τους όρους επιλεξιμότητας που αφορούν κάθε θεματικό τομέα ή δραστηριότητα, με την επιφύλαξη ενδεχόμενων τροποποιήσεων σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 2.

- Την επιλεξιμότητα μεγάλων ευρωπαϊκών δράσεων ΕΤΑ. Εξ ορισμού, οι “Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες” και τα μεγάλα συνεργατικά έργα που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα στο πλαίσιο των συνεισφερόντων θεματικών τομέων, καθώς και οι δραστηριότητες του παρόντος ειδικού προγράμματος είναι αυτομάτως επιλέξιμα. Θα μπορούσαν επίσης να ληφθούν υπόψη άλλα μεγάλα ευρωπαϊκά συνεργατικά έργα, όπως το EUREKA. Σύμφωνα με τον κανονισμό που θεσπίστηκε βάσει του άρθρου 167 της Συνθήκης, η συμφωνία επιχορήγησης θα καθορίζει επίσης τους διαδικαστικούς κανόνες και θα εγγυάται το δικαίωμα της Κοινότητας να θέσει βέτο, κάτω από ορισμένες συνθήκες, στη χρήση της επιχορήγησης για παροχή δανείου προτεινόμενου από την ΕΤΕ.

- Τους κανόνες καθορισμού του μέρους του χρηματοδοτικού κινδύνου που καλύπτεται από την κοινοτική επιχορήγηση και το κατώφλιο κινδύνου πέραν του οποίου η ΕΤΕ επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει την κοινοτική επιχορήγηση.

- Τις ρυθμίσεις βάσει των οποίων η Κοινότητα ελέγχει τις πράξεις δανειοδότησης της ΕΤΕ σχετικά με την επιχορήγηση.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV

Συντονισμός των μη κοινοτικών ερευνητικών προγραμμάτων

Στη συνέχεια προσδιορίζονται ορισμένες πρωτοβουλίες για την από κοινού υλοποίηση των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων, οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο χωριστής απόφασης, βάσει του άρθρου 169 της Συνθήκης. Ενδέχεται να προσδιοριστούν και να προταθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια υλοποίησης του 7ου προγράμματος πλαισίου.

Για κάθε απόφαση, θεσπίζεται ειδικός φορέας εκτέλεσης, καθώς και η οργανωτική δομή και τα κατάλληλα όργανα διαχείρισης που είναι αναγκαία για την υλοποίηση της δράσης. Σύμφωνα με το παράρτημα II, η Κοινότητα θα παράσχει χρηματοδοτική ενίσχυση στις πρωτοβουλίες και θα συμμετάσχει ενεργά στην υλοποίησή τους με τα πλέον κατάλληλα για τη δράση μέσα.

- Πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 169 στον τομέα της έρευνας στη Βαλτική Θάλασσα Σκοπός είναι να δρομολογηθεί και να εκτελεστεί ένα κοινό πρόγραμμα Ε&Α, το οποίο θα ενσωματώνει πολλά εθνικά προγράμματα στον τομέα των επιστημών της θάλασσας και της αειφόρου ανάπτυξης της Βαλτικής Θάλασσας. Σύμφωνα με πολλές διεθνείς, ευρωπαϊκές και περιφερειακές συμβάσεις που αφορούν τη Βαλτική Θάλασσα, η εν λόγω πρωτοβουλία θα επιτρέψει τη δημιουργία μιας πλατφόρμας για τη σύνθεση και διάδοση των πορισμάτων στον εν λόγω τομέα και θα δημιουργήσει την αναγκαία Ε&Α για την ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης της Βαλτικής Θάλασσας.

- Πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 169 στον τομέα της υποβοηθούμενης από το περιβάλλον αυτόνομης διαβίωσης

Το κοινό πρόγραμμα Ε&Α στον τομέα της υποβοηθούμενης από το περιβάλλον αυτόνομης διαβίωσης έχει ως στόχο τη συνένωση των εθνικών ερευνητικών προσπαθειών για την εξεύρεση του τρόπου με τον οποίο οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων ατόμων και να αυξήσουν τον χρόνο κατά τον οποίο τα εν λόγω άτομα μπορούν να διαβιούν με ανεξάρτητο τρόπο στο οικιακό τους περιβάλλον και πέριξ αυτού. Εδώ συμπεριλαμβάνεται παραδείγματος χάριν η συνδρομή στη διεξαγωγή των καθημερινών δραστηριοτήτων, η διευκόλυνση των κοινωνικών επαφών, η παρακολούθηση της υγείας και της δραστηριότητας, και η βελτίωση της ασφάλειας και της προστασίας. Θα δοθεί έμφαση στην ενοποίηση των διατάξεων, των συστημάτων και των υπηρεσιών σε αποδοτικές ως προς το κόστος, αξιόπιστες και ασφαλείς λύσεις. Η εν λόγω πρωτοβουλία έχει ως στόχο την ευρωπαϊκή συνεργασία σε μεγάλη κλίμακα, με επαρκή κρίσιμη μάζα και μακροπρόθεσμη δέσμευση.

- Πρωτοβουλία βάσει του άρθρου 169 στον τομέα της μετρολογίας

Σκοπός είναι να δρομολογηθεί και να υλοποιηθεί ένα συνεκτικό κοινό πρόγραμμα Ε&Α στον τομέα της μετρολογίας, το οποίο θα ενσωματώνει πολλά εθνικά προγράμματα, και το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στην Ευρώπη να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες της μετρολογίας αιχμής, ως ένα εργαλείο καινοτομίας, το οποίο στηρίζει την επιστημονική έρευνα και πολιτική. Η πρωτοβουλία θα υποστηρίξει κυρίως τους στόχους των Ευρωπαϊκών Εθνικών Συστημάτων Μέτρησης, τους οποίους επιδιώκουν επίσης τα δίκτυα των Εθνικών Εργαστηρίων Μετρολογίας.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Πρόταση για ΑΠΟΦΑΣΗ του ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέσπιση ειδικού προγράμματος για τις δραστηριότητες έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης: "Συνεργασία" (2007-2013).

2. ΠΛΑΙΣΙΟ ΔβΔ / ΠβΔ (διαχειριση βασει δραστηριοτητων/προϋπολογισμοσ βασει δραστηριοτητων)

ΕΡΕΥΝΑ

3. ΓΡΑΜΜΕΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

3.1. Γραμμές προϋπολογισμού (επιχειρησιακές γραμμές και συναφείς γραμμές τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης) συμπεριλαμβανομένων των ονομασιών τους:

02 04 01 Διάστημα· 02 04 02 Προπαρασκευαστική δράση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής έρευνας στον τομέα της ασφάλειας· 08 02 01 Γονιδιωματική και βιοτεχνολογία στην υπηρεσία της υγείας· 08 05 01 Ποιότητα και ασφάλεια τροφίμων· 09 04 01 Τεχνολογίες της κοινωνίας της πληροφορίας· 08 03 01 Νανοτεχνολογίες, νοήμονα υλικά, νέες διαδικασίες και διατάξεις παραγωγής· 08 06 01 01 Αειφόρα συστήματα ενέργειας· 06 06 02 01 Αειφόρα συστήματα ενέργειας· 08 06 01 03 Παγκόσμια κλιματική μεταβολή και οικοσυστήματα· 08 04 01 Aεροναυτική· 08 06 01 02 Αειφόρες χερσαίες μεταφορές· 06 06 01 Aεροναυτική και διάστημα· 06 06 02 02 Αειφόρες χερσαίες μεταφορές· 08 07 01 Πολίτες και διακυβέρνηση στην κοινωνία της γνώσης· 08 08 01 01 – 06 06 03 – 09 04 02 – 11 05 01 – Υποστήριξη πολιτικών και πρόβλεψη επιστημονικών και τεχνολογικών αναγκών

(η οριστική ονοματολογία του προϋπολογισμού για το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο θα καθιερωθεί εν ευθέτω χρόνω)

3.2. Διάρκεια της δράσης και της δημοσιονομικής επίπτωσης:

2007-2013 με την επιφύλαξη της έγκρισης νέου πλαισίου δημοσιονομικών προοπτικών

3.3. Δημοσιονομικά χαρακτηριστικά:

Γραμμή προϋπολογισμού | Είδος της δαπάνης | Νέα | Συμμετοχή ΕΖΕΣ | Συμμετοχή υποψήφιων χωρών | Τομέας δημοσιονομικών προοπτικών |

02, 06, 08, 09, και 11 | ΜΥΔ | ΔΠ[56]/ | ΝΑΙ | ΝΑΙ | ΝΑΙ | Αριθ. [1α] |

XX.01 | ΜΥΔ | ΜΔΠ[57] | ΝΑΙ | ΟΧΙ | ΟΧΙ | Αριθ. [ 1α…] |

XX.01.05 | ΜΥΔ | ΜΔΠ | ΝΑΙ | ΝΑΙ | ΝΑΙ | Αριθ. [ 1α…] |

4. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΡΩΝ

4.1. Δημοσιονομικοί πόροι

4.1.1. Ανακεφαλαιωτικό των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων (ΠΑΥ) και των πιστώσεων πληρωμών (ΠΠ)[58]

εκατομμύρια ευρώ (έως τρία δεκαδικά ψηφία)

Ανθρώπινοι πόροι και συναφείς δαπάνες (ΜΔΠ) | 8.2.5 δ | 11,633 | 11,866 | 12,103 | 12,345 | 12,592 | 12,844 | 13,101 | 86,483 |

Διοικητικές δαπάνες, εκτός ανθρώπινων πόρων και συναφών δαπανών, μη περιλαμβανόμενες στο ποσό αναφοράς (ΜΔΠ) | 8.2.6 ε | 0,807 | 0,824 | 0,840 | 0,857 | 0,874 | 0,891 | 0,909 | 6,002 |

Συνολικές ενδεικτικές δαπάνες της δράσης

ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΥ, περιλαμβανομένων των δαπανών για ανθρώπινους πόρους | α+γ+δ+ε | 5.674,377 | 7.183,791 | 8.677,340 | 10.316,316 | 11.981,867 | 13.605,871 | 15.378,756 | 72.818,319 |

ΣΥΝΟΛΟ ΠΠ, περιλαμβανομένων των δαπανών για ανθρώπινους πόρους | β+γ+δ+ε | 2.701,204 | 4.800,186 | 6.845,974 | 8.748,741 | 10.356,602 | 11.983,321 | 27.382,292 | 72.818,319 |

Λεπτομέρειες σχετικά με τη συγχρηματοδότηση

Εάν η πρόταση προβλέπει συγχρηματοδότηση από τα κράτη μέλη ή από άλλους οργανισμούς (διευκρινίστε ποιους), ο κατωτέρω πίνακας πρέπει να περιλαμβάνει εκτίμηση του επιπέδου της συγχρηματοδότησης (μπορούν να προστεθούν γραμμές εάν προβλέπεται ότι περισσότεροι οργανισμοί θα συμμετάσχουν στη συγχρηματοδότηση):

εκατομμύρια ευρώ (έως τρία δεκαδικά ψηφία)

Συγχρηματοδοτών οργανισμός | Έτος n | n + 1 | n + 2 | n + 3 | n + 4 | n + 5 και επόμενα | Σύνολο |

…………………… | στ |

ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΥ περιλαμβανομένης της συγχρηματοδότησης | α+γ+δ+ε+στ |

4.1.2. Συμβατότητα με τον δημοσιονομικό προγραμματισμό

( Η πρόταση είναι συμβατή με τον επόμενο δημοσιονομικό προγραμματισμό (ανακοίνωση της Επιτροπής (Φεβρουάριος 2004) για τις δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013 (COM (2004) 101).

( Η πρόταση απαιτεί επαναπρογραμματισμό του σχετικού τομέα των δημοσιονομικών προοπτικών.

( Η πρόταση ενδέχεται να απαιτήσει την εφαρμογή των διατάξεων της Διοργανικής Συμφωνίας[64] (σχετικά με το μέσο ευελιξίας ή με την αναθεώρηση των δημοσιονομικών προοπτικών).

4.1.3. Δημοσιονομική επίπτωση στα έσοδα

( Η πρόταση δεν έχει δημοσιονομική επίπτωση στα έσοδα

( Η πρόταση έχει δημοσιονομική επίπτωση – η επίπτωση στα έσοδα είναι η ακόλουθη:

Ορισμένα συνδεδεμένα κράτη ενδέχεται να συμβάλουν στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων πλαισίων.

Σύμφωνα με το άρθρο 161 του Δημοσιονομικού Κανονισμού, το Κοινό Κέντρο Ερευνών μπορεί να εισπράττει έσοδα από διαφόρων τύπων ανταγωνιστικές δραστηριότητες και από άλλες υπηρεσίες παρεχόμενες από εξωτερικούς φορείς.

Σύμφωνα με το άρθρο 18 του Δημοσιονομικού Κανονισμού, ορισμένα έσοδα μπορούν να χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση ειδικών δαπανών.

εκατομμύρια ευρώ (μέχρι πρώτου δεκαδικού)

Πριν από τη δράση [Έτος n-1] | Κατάσταση μετά τη δράση |

Σύνολο ανθρώπινων πόρων[65] | 1.848 | 1.848 | 1.848 | 1.848 | 1.848 | 1.848 | 1.848 |

5. ΧΑΡΑΚΤHΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

5.1. Ανάγκη που πρέπει να καλυφθεί βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα

Το ειδικό πρόγραμμα “Συνεργασία” ανταποκρίνεται στην ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και υποστήριξης των πολιτικών της ΕΕ, μέσω της διασφάλισης ηγετικού ρόλου σε καίριους επιστημονικούς και τεχνολογικούς τομείς. Η εν λόγω ανάγκη θα καλυφθεί υποστηρίζοντας τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας στον υψηλότερο βαθμό αριστείας μεταξύ πανεπιστημίων, βιομηχανίας, ερευνητικών κέντρων και δημοσίων αρχών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και στον υπόλοιπο κόσμο.

5.2. Προστιθέμενη αξία της κοινοτικής συμμετοχής, συνέπεια της πρότασης με άλλα δημοσιονομικά μέσα και δυνατή συνέργεια

Η προστιθέμενη αξία της ενίσχυσης που παρέχεται στο παρόν ειδικό πρόγραμμα “θα είναι αυτή της συνένωσης των πόρων, των επιστημονικών κλάδων και της επιστημονικής αριστείας, επιτυγχάνοντας με αυτό τον τρόπο κρίσιμη μάζα, γνώσεις και συνέργεια που δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν σε εθνικό επίπεδο’’. Η καλύτερη ενοποίηση της ευρωπαϊκής Ε&Α θα επιτευχθεί μέσω της βελτίωσης του συντονισμού των εθνικών πολιτικών, της διάδοσης των αποτελεσμάτων σε ολόκληρη την ΕΕ, της δημιουργίας πανευρωπαϊκών ερευνητικών ομάδων και δικτύων, και της αντιμετώπισης πανευρωπαϊκών πολιτικών προκλήσεων.

5.3. Στόχοι, αναμενόμενα αποτελέσματα και συναφείς δείκτες της πρότασης στο πλαίσιο της Διαχείρισης Βάσει Δραστηριοτήτων (ΔΒΔ)

Πρωταρχικός στόχος είναι η συμβολή στην αειφόρο ανάπτυξη, στο πλαίσιο της προώθησης της έρευνας στο πλέον υψηλό επίπεδο αριστείας. Στόχος είναι η υποστήριξη της διακρατικής συνεργασίας σε πολλούς θεματικούς τομείς που αντιστοιχούν σε μείζονες τομείς προόδου των γνώσεων και της τεχνολογίας, στους οποίους η έρευνα πρέπει να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί, ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και βιομηχανικές προκλήσεις στην Ευρώπη.

Οι εννέα θεματικοί τομείς που ορίστηκαν για ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ είναι οι ακόλουθοι:

13. Υγεία·

14. Τρόφιμα, γεωργία και βιοτεχνολογία·

15. Τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών·

16. Νανοεπιστήμες, νανοτεχνολογίες, υλικά και νέες τεχνολογίες παραγωγής·

17. Eνέργεια·

18. Περιβάλλον (συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος)·

19. Μεταφορές (συμπεριλαμβανομένης της αεροναυτικής)·

20. Κοινωνικοοικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες·

21. Ασφάλεια και διάστημα.

Οι λεπτομερέστεροι στόχοι κάθε θεματικού τομέα ορίζονται στο παράρτημα Ι της νομοθετικής πρότασης.

Οι δείκτες επιδόσεων θα αναπτυχθούν σε τρία επίπεδα:

- Ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες που δείχνουν το δρόμο ή την κατεύθυνση της επιστημονικής και τεχνικής προόδου, όπως νέα πρότυπα και εργαλεία, επιστημονικές τεχνικές, εφαρμογές διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και συμφωνίες αδειοδότησης, νέα προϊόντα, διαδικασίες και υπηρεσίες.

- Δείκτες διαχείρισης για την παρακολούθηση των επιδόσεων εσωτερικά και για την υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων από τα ανώτατα διοικητικά στελέχη. Στους εν λόγω δείκτες μπορούν να συμπεριληφθούν το επίπεδο εκτέλεσης του προϋπολογισμού, ο χρόνος σύναψης σύμβασης και ο χρόνος πληρωμής.

- Δείκτες αποτελέσματος (επιπτώσεων) για την εκτίμηση της συνολικής αποτελεσματικότητας της έρευνας με κριτήριο στόχους υψηλού επιπέδου. Στους εν λόγω δείκτες μπορεί να συμπεριληφθεί η εκτίμηση του προγράμματος πλαισίου στο σύνολό του (π.χ. οι επιπτώσεις στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας, του Goeteborg, της Βαρκελώνης και άλλων στόχων), και η εκτίμηση σε επίπεδο ειδικού προγράμματος (π.χ. συμβολή της ΕΕ στην E&T και οικονομικές επιδόσεις).

5.4. Μέθοδος υλοποίησης (ενδεικτική)

Αναφέρατε κατωτέρω τη μέθοδο ή τις μεθόδους που επιλέχθηκαν για την υλοποίηση της δράσης.

( Κεντρική διαχείριση

( Απ’ ευθείας από την Επιτροπή

( Εμμέσως με ανάθεση σε:

( Από εκτελεστικούς οργανισμούς

( Οργανισμούς που έχουν συσταθεί από τις Κοινότητες σύμφωνα με το άρθρο185 του Δημοσιονομικού Κανονισμού

( Από εθνικούς δημόσιους οργανισμούς/οργανισμούς με αποστολή δημόσιας υπηρεσίας

ٱ Επιμερισμένη ή αποκεντρωμένη διαχείριση

ٱ Με τα κράτη μέλη

ٱ Με τρίτες χώρες

ٱ Από κοινού διαχείριση με διεθνείς οργανισμούς (να προσδιοριστούν)

Σχετικές παρατηρήσεις:

Η Επιτροπή προτείνει μια κεντρική διαχείριση του παρόντος προγράμματος, τόσο απ’ ευθείας από την Επιτροπή, όσο και εμμέσως με ανάθεση σε εκτελεστικό οργανισμό ή σε φορείς που συγκροτήθηκαν για την εκτέλεση των προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης τα οποία διεξάγονται από ορισμένα κράτη μέλη (άρθρο 169 της συνθήκης) ή σε κοινές επιχειρήσεις ή άλλους φορείς (άρθρο 171 της συνθήκης).

Για δράσεις βάσει του άρθρου 169 και του άρθρου 171, οι φορείς διαχείρισης αποφασίζονται μετά από κατά περίπτωση εξέταση, σύμφωνα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της σχετικής δράσης. Οι εν λόγω δράσεις συμπεριλαμβάνουν τη διαχείριση που δεν διεξάγεται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής.

Για τα άλλα μέρη του προγράμματος, όπου είναι σαφής η σχέση μεταξύ της λεπτομερούς παρακολούθησης των σημερινών χρηματοδοτούμενων έργων και της ανάπτυξης πολιτικής για την Ε&T, η διοικητική διεκπεραίωση των προσκλήσεων και των αξιολογήσεων θα ανατεθεί σε έναν εκτελεστικό οργανισμό· ο εν λόγω οργανισμός θα εκτελεί καθήκοντα όπως η παραλαβή και η διοικητική διαχείριση των προτάσεων που υποβάλλονται, η πρόσκληση και η πληρωμή των ειδικών αξιολογητών (που επιλέγονται από την Επιτροπή), η παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης για την αξιολόγηση των προτάσεων και άλλα πιθανά καθήκοντα, όπως ο έλεγχος της οικονομικής βιωσιμότητας και η εκπόνηση στατιστικών. Δεν αποκλείεται να εξακολουθήσει να υπάρχει η δυνατότητα να ανατίθενται υπεργολαβικά ειδικά καθήκοντα σε ιδιωτικές εταιρείες (π.χ. για την ανάπτυξη, λειτουργία και υποστήριξη εργαλείων της τεχνολογίας των πληροφοριών). Η αξιολόγηση, η σύναψη συμβάσεων και η διαχείριση των έργων διεξάγεται εν γένει από τις υπηρεσίες της Επιτροπής προκειμένου να διατηρηθεί η στενή σχέση μεταξύ των εν λόγω δραστηριοτήτων και της διαμόρφωσης πολιτικής. Ωστόσο, σε ορισμένους τομείς του προγράμματος, τα εν λόγω καθήκοντα μπορούν επίσης να ανατίθενται σε εκτελεστικό οργανισμό.

6. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Οι πτυχές παρακολούθησης και αξιολόγησης περιλαμβάνονται στο Νομοθετικό Δημοσιονομικό Δελτίο της πρότασης για το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο, COM(2005) 119 τελικό.

7. Μετρα για την καταπολεμηση της απατησ

Πρέπει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη των παρατυπιών και της απάτης, και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για την ανάκτηση των απωλεσθέντων, των αχρεωστήτως καταβληθέντων ή των κακώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων, σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ, Eυρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στο γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων[66], τον κανονισμό (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2342/2002 της Επιτροπής, της 23ης Δεκεμβρίου 2002, για τη θέσπιση των κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (EK, Ευρατόμ) αριθ. 1605/2002 του Συμβουλίου[67], τον κανονισμό (EK, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 1995, σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων[68], και τον κανονισμό (EΚ, Eυρατόμ) αριθ. 2185/96 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 1996, σχετικά με τους ελέγχους και εξακριβώσεις που διεξάγει επιτοπίως η Επιτροπή με σκοπό την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και λοιπές παρατυπίες[69], και τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 1073/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) [70].

8. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΡΩΝ

8.1. Στόχοι της πρότασης από πλευράς δημοσιονομικού κόστους

Πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων σε εκατομμύρια ευρώ (έως τρία δεκαδικά ψηφία)

8.2.2. Περιγραφή των καθηκόντων που απορρέουν από τη δράση

Υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου

8.2.3. Πηγές ανθρώπινων πόρων (κανονισμός υπηρεσιακής κατάστασης)

(Εάν αναφέρονται περισσότερες της μιας πηγές ανθρώπινων πόρων, διευκρινίστε τον αριθμό θέσεων που προέρχονται από καθεμία από τις πηγές αυτές)

( Θέσεις που έχουν διατεθεί για τη διαχείριση του προγράμματος και πρέπει να αντικατασταθούν ή να παραταθούν

( Θέσεις που έχουν διατεθεί εκ των προτέρων στο πλαίσιο της διαδικασίας ΕΣΠ/ΠΣΠ (Ετήσιας Στρατηγικής Πολιτικής/Προσχεδίου Προϋπολογισμού) για το έτος 2006

( Θέσεις που θα ζητηθούν στο πλαίσιο της επόμενης διαδικασίας ΕΣΠ/ΠΣΠ

( Θέσεις προς αναδιάταξη με χρησιμοποίηση υφιστάμενων πόρων στη σχετική υπηρεσία (εσωτερική αναδιάταξη)

( Θέσεις που απαιτούνται για το έτος n αλλά δεν προβλέπονται στο πλαίσιο της διαδικασίας ΕΣΠ/ΠΣΠ του σχετικού οικονομικού έτους

8.2.4. Άλλες διοικητικές δαπάνες περιλαμβανόμενες στο ποσό αναφοράς (XX 01 05 – Δαπάνες διοικητικής διαχείρισης) [76]

εκατομμύρια ευρώ ( έως τρία δεκαδικά ψηφία)

8.2.6 Άλλες διοικητικές δαπάνες που δεν περιλαμβάνονται στο ποσό αναφοράς[77] εκατομμύρια ευρώ (έως τρία δεκαδικά ψηφία) |

Έτος2007 | Έτος2008 | Έτος2009 | Έτος2010 | Έτος2011 | Έτος 2012 και 2013 | ΣΥΝΟΛΟ |

XX 01 02 11 01 – Αποστολές | 0,320 | 0,326 | 0,333 | 0,339 | 0,346 | 0,713 | 2,376 |

XX 01 02 11 02 – Συνεδριάσεις και διασκέψεις | 0,010 | 0,010 | 0,011 | 0,011 | 0,011 | 0,023 | 0,076 |

XX 01 02 11 03 – Επιτροπές[78] | 0,478 | 0,487 | 0,497 | 0,507 | 0,517 | 1,065 | 3,550 |

XX 01 02 11 04 – Μελέτες και παροχή συμβουλών |

XX 01 02 11 05 - Συστήματα πληροφοριών |

2 Σύνολο άλλων δαπανών διαχείρισης (XX 01 02 11) |

3 Άλλες δαπάνες διοικητικής φύσης (να προσδιοριστούν και να αναφερθεί η σχετική γραμμή του προϋπολογισμού) |

Σύνολο διοικητικών δαπανών εκτός των ανθρώπινων πόρων και των συναφών δαπανών (που ΔΕΝ περιλαμβάνονται στο ποσό αναφοράς) | 0,807 | 0,824 | 0,840 | 0,857 | 0,874 | 1,801 | 6,002 |

- Υπολογισμός – Άλλες διοικητικές δαπάνες που δεν περιλαμβάνονται στο ποσό αναφοράς

Τα στοιχεία αυτά αποτελούν εκτίμηση με βάση τις αιτήσεις της ΓΔ Ε&ΤΑ για το 2006 αυξημένα κατά 2% σύμφωνα με τον ετήσιο προβλεπόμενο πληθωρισμό. (Fiche 1 REV)

Οι ανάγκες για ανθρώπινους και διοικητικούς πόρους θα καλυφθούν με την επιχορήγηση που παρέχεται στη διαχειρίστρια Γενική Διεύθυνση στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας κατανομής. Για την κατανομή θέσεων θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ενδεχόμενη ανακατανομή θέσεων μεταξύ υπηρεσιών με βάση τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές.

[1] COM(2005)119.

[2] COM(2005)118.

[3] SEC(2005)430.

[4] COM(2005)387.

[5] Όπως αναφέρεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο ‘‘ Report on European Technology Platforms and Joint Technology Initiatives: Fostering Public-Private R&D Partnerships to Boost Europe’s Industrial Competitiveness’’ (Έκθεση για τις Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Πλατφόρμες και τις Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες: προώθηση των εταιρικών συνεργασιών στην Ε&Α μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, με σκοπό την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας) , SEC(2005) 800, 10 Ιουνίου 2005.

[6] Έρευνα αιχμής: η ευρωπαϊκή πρόκληση. Έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Μάιος 2005.

[7] Towards New Research Infrastructures for Europe: the ESFRI “List of Opportunities”(Νέες ερευνητικές υποδομές για την Ευρώπη: ο ‘‘Κατάλογος Δυνατοτήτων’’ του ΕΣΦΕΥ), Mάρτιος 2005, www.cordis.lu/esfri/

[8] ΕΕ C , , σ. .

[9] ΕΕ C , , σ. .

[10] ΕΕ C , , σ. .

[11] ΕΕ L 312, 23.12.1995, σ.1.

[12] ΕΕ L 292, 15.11.1996, σ.2.

[13] ΕΕ L 136, 31.5.1999, σ.1.

[14] ΕΕ L 184, 17.7.1999, σ. 23.

[15] COM(576) τελικό.

[16] Η έρευνα με αντικείμενο τη θεραπεία του καρκίνου των γονάδων μπορεί να χρηματοδοτηθεί.

[17] Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατόν να επιβληθούν ορισμένοι περιορισμοί στην έρευνα σε θέματα ασφάλειας, σύμφωνα με τους Κανόνες Συμμετοχής και Διάδοσης.

[18] Όπως ορίζεται στους Κανόνες Συμμετοχής και Διάδοσης. Ενδέχεται να εφαρμοστούν ιδιαίτερες απαιτήσεις στην έρευνα στον τομέα της ασφάλειας.

[19] Εάν παραστεί ανάγκη μπορούν να υποστηριχθούν και άλλες νέες σημαντικές πρωτοβουλίες όσον αφορά τον συντονισμό των εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων.

[20] Τα Στρατηγικά Σχέδια Έρευνας άλλων Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών μπορούν να υποστηριχθούν εάν είναι μείζονος σημασίας για τις σχετικές με την υγεία βιομηχανίες.

[21] Οι παράγοντες κινδύνου, οι βιολογικοί μηχανισμοί, οι αιτίες, η κλινική εκδήλωση, οι συνέπειες και η θεραπεία της ασθένειας και των διαταραχών διαφέρουν συχνά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ως εκ τούτου, όλες οι δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του παρόντος θεματικού τομέα πρέπει να αντικατοπτρίζουν την πιθανότητα τέτοιων διαφορών στα ερευνητικά τους πρωτόκολλα, στις μεθοδολογίες και στην ανάλυση των αποτελεσμάτων.

[22] Θα δοθεί ιδιαίτερη ενίσχυση στις ειδικές κλινικές μελέτες προκειμένου να συγκεντρωθούν αποδείξεις για την κατάλληλη χρήση των μη κατοχυρωμένων από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας προϊόντων, των οποίων σήμερα γίνεται «μη προβλεπόμενη χρήση» από παιδιάτρους στον παιδικό πληθυσμό.

[23] Φαρμακευτικά και βιοφαρμακευτικά παρασκευάσματα.

[24] Π.χ. επιχορήγηση στον Ευρωπαϊκό Όμιλο Οικονομικών Συμφερόντων ΣΕΑΧΚΔ.

[25] Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα είναι μέλος του Οργανισμού ΔΟΕΠΑΣ (Διεθνής Οργανισμός για το Επιστημονικό Πρόγραμμα «Ανθρώπινα Σύνορα») και έχει χρηματοδοτήσει το εν λόγω πρόγραμμα στο πλαίσιο των προηγούμενων προγραμμάτων πλαισίων.

[26] Σύμβαση πλαίσιο για την καταπολέμηση του καπνίσματος, 2004/513/EΚ.

[27] Διεθνής Υγειονομικός Κανονισμός 2005 – Ψήφισμα 58.3 της 58ης Παγκόσμιας Συνέλευσης για την Υγεία, 23 Mαΐου 2005.

[28] Ο όρος “βιοοικονομία” συμπεριλαμβάνει όλες τις βιομηχανίες και τους οικονομικούς τομείς που παράγουν, διαχειρίζονται και εκμεταλλεύονται καθ΄οιονδήποτε τρόπο βιολογικούς πόρους (και τις συναφείς υπηρεσίες, τον τομέα του εφοδιασμού ή τους καταναλωτές), όπως η γεωργία, η βιομηχανία τροφίμων, η αλιεία, η δασοκομία, κλπ.

[29] Στα τρόφιμα συμπεριλαμβάνονται και τα θαλασσινά.

[30] Η συμπληρωματική έρευνα σχετικά με την αειφόρο διαχείριση και διατήρηση θα διεξαχθεί στο πλαίσιο του θεματικού τομέα “Περιβάλλον και αλλαγή του κλίματος”. Η έρευνα επί άλλων εργαλείων και τεχνολογιών που υποστηρίζουν την αειφόρο παραγωγή και διαχείριση θα διεξαχθεί στο πλαίσιο των σχετικών θεματικών τομέων.

[31] Η συμφωνία επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας στους τομείς των «Νοημόνων Συστημάτων Κατασκευής» έχει συναφθεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας, του Καναδά, της Κορέας, καθώς και της Νορβηγίας και της Ελβετίας που είναι μέλη της ΕΖΕΣ.

[32] Ανακοίνωση της Επιτροπής, Nανοεπιστήμες και νανοτεχνολογίες: ένα σχέδιο δράσης για την Ευρώπη 2005-09 . COM(2005) 243.

[33] Η συμφωνία επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας στον τομέα των Νοημόνων Συστημάτων Κατασκευής υπεγράφη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας, του Καναδά, της Κορέας, και της Νορβηγίας και της Ελβετίας που είναι χώρες μέλη της ΕΖΕΣ.

[34] COM (2002)279.

[35] Όπως αναγνωρίζεται στην Πράσινη Βίβλο για την ενεργειακή απόδοση ή “Περισσότερα αποτελέσματα με λιγότερα μέσα”, COM(2005)265 της 22ας Ιουνίου 2005,

[36] Με βάση τη πείρα που αποκτήθηκε από τις πρωτοβουλίες CONCERTO και CIVITAS που ενισχύθηκαν στο πλαίσιο του 6ου προγράμματος πλαισίου.

[37] Η συμπληρωματική έρευνα που αφορά την παραγωγή και τη χρήση βιολογικών πόρων αποτελεί αντικείμενο του θεματικού τομέα “Τρόφιμα, γεωργία και βιοτεχνολογία”.

[38] Συμπεριλαμβάνεται η οικονομική ενίσχυση στη γραμματεία της ΟΓΣ.

[39] Μεταξύ των παραδειγμάτων συγκαταλέγονται οι συστάσεις Killarney για τις Ερευνητικές Προτεραιότητες και τη Βιοποικιλότητα με στόχο το 2010 (Συνέδριο του Malahide, 2004), το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για την αλλαγή του κλίματος στο Πλαίσιο της Συνεργασίας για την Ανάπτυξη (2004), οι δράσεις προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν από την Επιτροπή Επιστήμης και Τεχνολογίας της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της απερήμωσης, οι στρατηγικές της ΕΕ και οι στρατηγικές σε παγκόσμιο επίπεδο για την ασφαλή διαχείριση των χημικών ουσιών και των φυτοφαρμάκων, κλπ.

[40] “ Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010: η ώρα των επιλογών” COM (2001) 370 τελικό.

[41] Εκσυγχρονισμός της ευρωπαϊκής υποδομής ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας που σχετίζεται με την υλοποίηση του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.

[42] Για το σκοπό αυτό προβλέπεται η σύσταση Κοινής Επιχείρησης για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων ΔΕΚ.

[43] Ενόψει του στόχου της επανακαθιέρωσης του διαχωρισμού των τρόπων μεταφοράς του 1998, οι δραστηριότητες που αφορούν έναν μόνο τρόπο μεταφοράς θα επικεντρωθούν στις σιδηροδρομικές και πλωτές μεταφορές.

[44] Με βάση την πείρα που αποκτήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας CIVITAS.

[45] Τη διαχείριση των ερευνητικών δραστηριοτήτων έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή του Παγκόσμιου Δορυφορικού Συστήματος Πλοήγησης.

[46] Με στόχο τη βελτίωση της ετοιμότητας και της αντίδρασης σε εκούσιες εκλύσεις βιολογικών ή/και χημικών ουσιών.

[47] Συστάθηκε κατά τη διάρκεια των τριών ετών της Προπαρασκευαστικής Δράσης για την Έρευνα στον Τομέα της Ασφάλειας (ΠΔΕΤΑ 2004-2006).

[48] COM(2005)208 « Ευρωπαϊκή Διαστημική Πολιτική : προκαταρκτικά στοιχεία »

[49] Με τους όρους που προβλέπονται στη συμφωνία πλαίσιο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, COM(2004)85.

[50] Έκθεση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για το Διάστημα και την Ασφάλεια (Mάρτιος 2005)

[51] Παραδείγματος χάριν το Πρωτόκολλο του Κιότο, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της απερήμωσης, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα, τα συμπεράσματα της Παγκόσμιας Διάσκεψης του 2002 για την αειφόρο ανάπτυξη και τα συμπεράσματα της διάσκεψης των G-8 του 2005.

[52] Συμπεριλαμβανομένων των ποσών για τις Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες (βλέπε παράρτημα III) και τον συντονισμό των μη κοινοτικών ερευνητικών προγραμμάτων (βλέπε παράρτημα IV) που αποφασίζονται βάσει χωριστών προτάσεων (π.χ. βάσει του άρθρου 171 της Συνθήκης).

[53] Συμπεριλαμβανομένου του ποσού για τη χρηματοδότηση της συμμετοχής οργανισμών τρίτων χωρών στους θεματικούς τομείς, μεταξύ άλλων στις δράσεις “ανοίγματος” και στις “δράσεις ειδικής συνεργασίας”.

[54] Ψήφισμα 2001/C 350/02 του Συμβουλίου (13.11.2001).

[55] “Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος και της Ασφάλειας (ΠΠΠΑ-GMES): Καθιέρωση της ικανότητας της ΠΠΠΑ (GMES) έως το 2008 - (Σχέδιο Δράσης (2004-2008)”: COM(2004)65 τελικό (3.2.2004).

[56] Διαχωριζόμενες πιστώσεις.

[57] Μη διαχωριζόμενες πιστώσεις, εφεξής ΜΔΠ.

[58] Τα εν λόγω αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στις δαπάνες για ολόκληρο το πρόγραμμα πλαίσιο ΕΚ (βλέπε COM(2005)119 τελικό).

[59] Δαπάνες εκτός Κεφαλαίου xx 01 του σχετικού Τίτλου xx.

[60] Οι πιστώσεις πληρωμών αφορούν το 2013 και τα επόμενα έτη.

[61] Δαπάνες του άρθρου xx 01 05 του Τίτλου xx.

[62] Οι πιστώσεις πληρωμών αφορούν το 2013 και τα επόμενα έτη.

[63] Δαπάνες Κεφαλαίου xx 01 εκτός των δαπανών των άρθρων xx 01 05.

[64] Βλέπε σημεία 19 και 24 της διοργανικής συμφωνίας.

[65] Τα αριθμητικά στοιχεία του πίνακα αναφέρονται μόνο σε προσωπικό που χρηματοδοτείται μέσω του πίνακα προσωπικού για όλες τις έμμεσες δράσεις η ευθύνη των οποίων ανήκει στις Γενικές Διευθύνσεις RTD (Ε&ΤΑ), INFSO, TREN, ENTR και FISH. Κατά συνέπεια, τα εν λόγω αριθμητικά στοιχεία δεν καλύπτουν τις θέσεις του πίνακα προσωπικού από τον προϋπολογισμό λειτουργίας, ούτε τις θέσεις από τον πίνακα προσωπικού του ΚΚΕρ (βλ. έγγραφα COM(2005) 439 και 445 τελικό).

[66] ΕΕ L 248 της 16.9.2002, σ.1

[67] ΕΕ L 357 της 31.12.2002, σ. 1

[68] ΕΕ L 312 της 23.12.1995, σ. 1

[69] ΕΕ L 292 της 15.11.1996, σ. 2

[70] ΕΕ L 136 της 31.5.1999, σ. 1

[71] Όπως περιγράφεται στο Τμήμα 5.3

[72] Των οποίων το κόστος ΔΕΝ καλύπτεται από το ποσό αναφοράς.

[73] Των οποίων το κόστος ΔΕΝ καλύπτεται από το ποσό αναφοράς.

[74] Των οποίων το κόστος περιλαμβάνεται στο ποσό αναφοράς.

[75] Τα αριθμητικά στοιχεία του πίνακα αναφέρονται μόνο σε προσωπικό που χρηματοδοτείται μέσω του πίνακα προσωπικού για όλες τις έμμεσες δράσεις η ευθύνη των οποίων ανήκει στις ΓΔ RTD (Ε&ΤΑ), INFSO, TREN, ENTR και FISH. Κατά συνέπεια, τα εν λόγω αριθμητικά στοιχεία δεν καλύπτουν τις θέσεις του πίνακα προσωπικού από τον προϋπολογισμό λειτουργίας, ούτε τις θέσεις από τον πίνακα προσωπικού του ΚΚΕρ (βλ. έγγραφα COM(2005) 439 και 445 τελικό).

[76] Τα εν λόγω αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στις δαπάνες για ολόκληρο το πρόγραμμα πλαίσιο ΕΚ (βλέπε COM(2005) 119 τελικό).

[77] Τα εν λόγω αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στις δαπάνες για ολόκληρο το πρόγραμμα πλαίσιο ΕΚ (βλέπε COM(2005) 119 τελικό).

[78] Επιτροπή EURAB.