52000DC0854

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ - καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και καταπολέμηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας;δύο προτάσεις για απόφαση-πλαίσιο

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εμπορία ανθρώπων και η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, καθώς και η παιδική πορνογραφία, είναι φαινόμενα απεχθή που γίνονται όλο και πιο ανησυχητικά. Η εμπορία ανθρώπων δεν αποτελεί μόνο ένα επεισοδιακό φαινόμενο που θίγει μερικά μεμονωμένα άτομα. πρόκειται για διαρθρωτικής φύσεως φαινόμενο με εκτεταμένες επιπτώσεις στον κοινωνικό, τον οικονομικό και πολιτικό ιστό των κοινωνιών μας. Η διεύρυνση του φαινομένου διευκολύνεται από την παγκοσμιοποίηση και τις σύγχρονες τεχνολογίες. Στον κόσμο ολόκληρο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο, ιδίως γυναίκες και παιδιά, πέφτουν θύματα εμπορίας με σκοπό την εκμετάλλευσή τους. Πολλές είναι οι περιπτώσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης και παιδικής πορνογραφίας που έρχονται στο φως κάθε χρόνο. Η κοινωνική αυτή μάστιγα θίγει εξαιρετικά τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Απαιτείται σειρά ποικίλων μέτρων, μεταξύ των οποίων και η κατοχύρωση ενισχυμένης και αρκούντως ρητής νομικής προστασίας όλων των ατόμων, προληπτικά μέτρα καθώς και μέτρα που θα εξασφαλίζουν επαρκή προστασία και βοήθεια στα θύματα. Τα μέτρα θα πρέπει να καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της εμπορίας, τόσο τους δράστες της στρατολόγησης, της μεταφοράς και της εκμετάλλευσης όσο και τους πελάτες. Οι βασικές αιτίες της εμπορίας ανθρώπων, όπως η φτώχεια και ειδικότερα η φτώχεια γυναικών, οι διακρίσεις κατά των γυναικών, η ανεργία και η έλλειψη παιδείας και πρόσβασης στους πόρους, πρέπει να αντιμετωπιστούν έτσι ώστε να χαραχθεί και να διατηρηθεί μια ολοκληρωμένη πολιτική. Ειδικότερα, γυναίκες και παιδιά αποτελούν ευάλωτα θύματα εμπορίας λόγω, μεταξύ άλλων, της έλλειψης παιδείας και επαγγελματικών ευκαιριών. Μια ολοκληρωμένη πολιτική θα πρέπει συνεπώς να περιλαμβάνει μια σαφή διάσταση σχετική με το φύλο.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται δραστήρια, ήδη από το 1996, για την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης και πολυδιάστατης προσέγγισης που αποβλέπει στην πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Πρέπει να υπενθυμιστεί, για παράδειγμα, ότι το Συμβούλιο, με την ενεργό εμπλοκή της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θέσπισε την πρωτοβουλία STOP [1] και το σχετικό πρόγραμμα ανταλλαγών, καθώς και το πρόγραμμα DAPHNE [2] για την καταπολέμηση της βίας σε βάρος γυναικών και παιδιών. Ειδικότερα το πρόγραμμα STOP ανάπτυξε μια πολυδιάστατη προσέγγιση, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι σχετικοί φορείς. Παράλληλα προς την έμφαση που δίδεται στη συνεργασία των αρχών επιβολής του νόμου, ιδιαίτερη σημασία δίδεται στις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τον καθοριστικό τους ρόλο σε μια ολοκληρωμένη και επιτυχή προσέγγιση της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Η σημασία των μη κυβερνητικών οργανώσεων τονίζεται επίσης με το πρόγραμμα DAPHNE, η σύλληψη του οποίου απευθύνεται ειδικότερα στην ενίσχυση μιας προσέγγισης που επικεντρώνεται σε μη κυβερνητικές οργανώσεις και το έργο τους για την προστασία και τη βοήθεια γυναικών και παιδιών που πέφτουν θύματα βίας.

[1] ΕΕ L 322, 12.12.1996

[2] Απόφαση αριθ. 293/2000/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24.1.2000. ΕΕ L 34/1, 9.2.2000

Επιπλέον, τον Φεβρουάριο 1997, το Συμβούλιο θέσπισε κοινή δράση [3] σχετικά με την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών, με την οποία τα κράτη μέλη συμφωνούσαν να αναθεωρήσουν τη σχετική ποινική τους νομοθεσία ώστε να εξασφαλιστεί η ποινικοποίηση ορισμένων τύπων συμπεριφοράς και να ενθαρρύνεται η δικαστική συνεργασία. Οι πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνέβαλαν επίσης ουσιαστικά στο να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση έναντι αυτών των φαινομένων και να αναληφθεί δράση σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως φάνηκε στην πρόσφατη, επιτυχή, σύναψη του πρωτοκόλλου των Ηνωμένων Εθνών για την εμπορία ανθρώπων που συνοδεύει τη σύμβαση κατά του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος.

[3] ΕΕ L 063, 4.3.1997

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, περαιτέρω ώθηση εδόθη με το άρθρο 29 της συνθήκης του Άμστερνταμ, που περιέχει ρητή αναφορά στην εμπορία ανθρώπων και τα αδικήματα σε βάρος παιδιών. Το "Πρόγραμμα Δράσης της Βιέννης" [4] όσον αφορά την άριστη εφαρμογή των διατάξεων της συνθήκης σε ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, ασχολείται κατά συνέπεια και αυτό με τα ίδια θέματα. Επιπλέον, στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε (15-16 Οκτωβρίου 1999, σημεία 23 και 48) διατυπώθηκε το αίτημα να αναληφθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες στους τομείς αυτούς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε ειδικότερα την πρόθεσή του με δύο διαβήματα. Πρώτα, στρεφόμενο κατά εκείνων που αναμιγνύονται στην εμπορία ανθρώπων και την οικονομική εκμετάλλευση μεταναστών. Το Συμβούλιο κλήθηκε να θεσπίσει μέχρι το τέλος του 2000 νομοθεσία με την οποία θα προβλέπονται αυστηρές κυρώσεις για τα σοβαρά αυτά αδικήματα. Κατά δεύτερο λόγο, θεωρώντας ότι οι προσπάθειες για να συμφωνηθούν κοινοί ορισμοί, ποινικοί χαρακτηρισμοί και κυρώσεις θα πρέπει, κατ' αρχάς, να επικεντρωθούν, μεταξύ άλλων, στην εμπορία ανθρώπων, τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και την εγκληματικότητα που συνδέεται με την προηγμένη τεχνολογία. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σάντα Μαρία ντα Φέιρα στις 19-20 Ιουνίου 2000 κάλεσε την αναλαμβάνουσα τη σκυτάλη γαλλική προεδρία και την Επιτροπή να προωθήσουν επειγόντως τα συμπεράσματα του Τάμπερε στον τομέα αυτό.

[4] ΕΕ C 19, 23.1.1999

Από τη μεριά της, η Επιτροπή, στον Πίνακα Αποτελεσμάτων για την παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά τη δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [5], εξέφρασε την πρόθεσή της να υποβάλει, μέχρι το τέλος του 2000, προτάσεις για τη λήψη μέτρων που θα καθορίζουν, μεταξύ άλλων, τη θέσπιση κοινών κανόνων για τη στοιχειοθέτηση ποινικών αδικημάτων συνδεόμενων με την εμπορία ανθρώπων και τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, με ιδιαίτερη αναφορά στην παιδική πορνογραφία στο Διαδίκτυο. Παρόμοια δράση ζήτησε με διάφορα ψηφίσματά του και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [6].

[5] COM (2000) 167 τελικό, 24.3.2000

[6] Π.χ. Ψήφισμα της 19ης Μαΐου 2000 σχετικά με την ανακοίνωση για τις περαιτέρω ενέργειες στην καταπολέμηση της σωματεμπορίας γυναικών (A5-0127/2000) και νομοθετικό ψήφισμα της 11ης Απριλίου 2000 σχετικά με την πρωτοβουλία της Δημοκρατίας της Αυστρίας που αφορά τη λήψη απόφασης του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της παιδικής πορνογραφίας στο Internet (A5-0090/2000)

Εκτός από νομοθετικές πρωτοβουλίες, η Επιτροπή προτίθεται να συνεχίσει σειρά ενεργειών της στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Τα προγράμματα STOP και DAPHNE ευρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της πολιτικής και η Επιτροπή προώθησε πρόσφατα προς τον σκοπό αυτό πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για την παράταση του προγράμματος STOP επί διετία. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατή η επικεντρωμένη προσπάθεια στις οποία θα συμμετάσχουν οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες, καθώς και συνεργασία με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, ώστε να προληφθεί και να καταπολεμηθεί η εμπορία ανθρώπων και η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών. Όπως και για παλαιότερα θέματα πολιτικής [7], θα χρησιμοποιηθούν επίσης κονδύλια του προϋπολογισμού που απευθύνονται προς τις υποψήφιες χώρες και τις τρίτες χώρες ώστε να στηριχθούν ενέργειες, όπως ενημερωτικές εκστρατείες για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων, και να αντιμετωπιστούν οι βασικές αιτίες της εμπορίας ανθρώπων. Συγκεκριμένο παράδειγμα αυτής της τάσης αποτελεί η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, με την οποία παρέχεται στήριξη στις μη κυβερνητικές και τις διεθνείς οργανώσεις που εργάζονται για την προαγωγή των ανθρωπινών δικαιωμάτων των γυναικών, των παιδιών και άλλων ευάλωτων ομάδων στις τρίτες χώρες. Στον τομέα της παιδικής πορνογραφίας, θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα δράσης για την καταπολέμηση του παράνομου και επιβλαβούς περιεχομένου στο Διαδίκτυο [8]. Σύμφωνα με τη σύσταση αριθ. 98/560/ΕΚ του Συμβουλίου της 24ης Σεπτεμβρίου 1998 [9] για την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας οπτικοακουστικών υπηρεσιών και υπηρεσιών πληροφόρησης μέσω της προώθησης εθνικών πλαισίων με σκοπό την επίτευξη συγκρίσιμου και αποτελεσματικού επιπέδου προστασίας των ανηλίκων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η Επιτροπή εξετάζει επίσης τα μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη, ειδικότερα στον τομέα της αυτορρύθμισης για την προαγωγή της δημιουργίας περιβάλλοντος εμπιστοσύνης στην καταπολέμηση της διανομής παράνομου περιεχομένου όσον αφορά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στον οπτικοακουστικό χώρο και στις υπηρεσίες άμεσης επικοινωνίας (on-line).

[7] COM(96) 567 τελικό της 20.11.1996 και COM(98) 726 τελικό της 9.12.1998

[8] ΕΕ L 33, 6.2.1999

[9] EE L 270, 7.10.1998

2. ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Από τότε που τα θέματα της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών ευρίσκονται μεταξύ των πρώτων στο πολιτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει σημειωθεί πρόοδος στις πολιτικές και τη νομοθεσία των κρατών μελών. Ωστόσο, παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, οι υφιστάμενες ανακολουθίες και αποκλίσεις καθιστούν δύσκολο στην πράξη να αναπτυχθεί μια αποτελεσματική συνεργασία των δικαστικών αρχών και των αρχών επιβολής του νόμου στους τομείς αυτούς. Κατά την προετοιμασία των σημερινών προτάσεων, η Επιτροπή κατέληξε στην άποψη ότι κύριος λόγος για τον οποίο η εφαρμογή της κοινής δράσης του Φεβρουαρίου 1977 δεν επέτυχε τους στόχους της είναι η έλλειψη κοινώς αποδεκτών ορισμών, ποινικών χαρακτηρισμών και κυρώσεων στην ποινική νομοθεσία των κρατών μελών. Οι παρούσες προτάσεις της Επιτροπής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών έχουν σκοπό να θεραπεύσουν την υφιστάμενη μη ικανοποιητική κατάσταση.

Όσον αφορά την απόφαση-πλαίσιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η Επιτροπή επιθυμεί να τονίσει ότι στόχος είναι να καλυφθεί όχι μόνο η εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά και αδικήματα που αφορούν την εμπορία ανθρώπων με σκοπό την εκμετάλλευση της εργασίας τους. Δεδομένου ότι έχει καθοριστική σημασία να εγκύψει κανείς στις διάφορες μορφές παράνομων μετακινήσεων ατόμων που διενεργούνται από διεθνείς εγκληματικές οργανώσεις, πρέπει να υπογραμμιστεί επίσης ότι η πρόταση της Επιτροπής για την πάταξη της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εκμετάλλευσή τους πρέπει να εκτιμηθεί ως συμπλήρωμα στις σημαντικές πρωτοβουλίες που υποβλήθηκαν από τη γαλλική προεδρία [10] σχετικά με την καταστολή της υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, παραμονής και διαμονής.

[10] ΕΕ C 253, 4.9.2000, οι προτάσεις δεν έχουν ακόμα εγκριθεί

Όσον αφορά την παρούσα πρόταση της Επιτροπής για απόφαση-πλαίσιο σχετικά με την καταπολέμηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να βελτιωθούν οι διατάξεις της κοινής δράσης του Φεβρουαρίου 1997 έτσι ώστε να μην υπάρχουν ασφαλή καταφύγια για τους δράστες σεξουαλικών αδικημάτων σε βάρος παιδιών για τους οποίους υπάρχουν υπόνοιες ότι έχουν διαπράξει αδίκημα σε χώρα άλλη εκτός από τη δική τους.

Επιπλέον, η πρόταση αποβλέπει στην αντιμετώπιση, κατά προτεραιότητα, του ανησυχητικού θέματος της παιδικής πορνογραφίας στο Διαδίκτυο, ώστε να προβάλει την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει κοινές ποινικές διατάξεις στον τομέα αυτό και να παράσχει στους χρήστες του Διαδικτύου ένα ασφαλές και απαλλαγμένο από έγκλημα περιβάλλον.

Τέλος, η Επιτροπή επιθυμεί να τονίσει το γεγονός ότι, όπου ήταν αναγκαίο, στις προτάσεις της έχει συνεκτιμήσει τις εργασίες με διεθνή αντίκτυπο του πρωτοκόλλου των Ηνωμένων Εθνών για την εμπορία ανθρώπων και της μελλοντικής σύμβασης για εγκλήματα στον κυβερνοχώρο που έχει γίνει από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι σημαντικό η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την ταχεία θέσπιση των σημερινών αποφάσεων από το Συμβούλιο, να καταδείξει σαφώς τη βούλησή της να αναλάβει δράση κατά αυτών των απαράδεκτων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, παρέχοντας μια κοινή προσέγγιση του ποινικού δικαίου και περαιτέρω εξέλιξη στη συνεργασία των δικαστικών αρχών και των αρχών επιβολής του νόμου.

Στην ανακοίνωση προσαρτώνται ως παραρτήματα:

* Πρόταση απόφασης-πλαίσιο για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων,

* Πρόταση απόφασης-πλαίσιο για την καταπολέμηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας.