51995AC0190

Γνωμοδότηση για την ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα « Οι προοπτικές της πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη »

(95/C 110/08)

Στις 6 Ιουνίου 1994, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανακοίνωσή της με θέμα : « Οι προοπτικές της πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη ».

Το τμήμα μεταφορών και επικοινωνιών στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 8 Φεβρουαρίου 1995 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Moreland.

Κατά την 323η σύνοδο ολομέλειας, στις 22 και 23 Φεβρουαρίου 1995 (συνεδρίαση της 22ας Φεβρουαρίου 1995), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε κατά μεγάλη πλειοψηφία, 7 ψήφους κατά και 9 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

Το έγγραφο της Επιτροπής αποτελεί απάντηση στην έκθεση που δημοσίευσε τον Ιανουάριο του 1994 η « επιτροπή σοφών » την οποία συνέστησε ο Επίτροπος, κ. Matutes, για να διεξαγάγει οικονομική ανάλυση των αεροπορικών μεταφορών και να συντάξει προτάσεις σε επίπεδο πολιτικής.

1.1.

Ιστορικό

Από το 1978, όταν η Επιτροπή κατήρτισε το σχετικό Υπόμνημα, η πολιτική της Ένωσης στον τομέα των εναέριων μεταφορών άλλαξε μορφή και από διμερείς κυρίως συμφωνίες μετεβλήθη σε αποφάσεις κοινοτικής κλίμακος. Ειδικότερα, η γνωστή ως « Δεύτερη Δέσμη » που συμφωνήθηκε το 1990 () και η « Τρίτη Δέσμη » του 1992 () απάλειψαν τους περιορισμούς στους νεοεισερχόμενους στην ευρωπαϊκή αγορά καθώς και τους περισσότερους ελέγχους τιμών και δυναμικότητας, διατηρώντας ταυτόχρονα, το δικαίωμα καταπολέμησης του αθέμιτου ανταγωνισμού.

1.2.

Η έκθεση των « Σοφών » : « Επέκταση των οριζόντων »

Η « επιτροπή σοφών » συστάθηκε σε περίοδο οικονομικής ύφεσης. Η σύνθεσή της επεκρίθη επειδή αντιπροσώπευε μάλλον τη βιομηχανία παρά τους καταναλωτές/χρήστες. Ωστόσο, το γενικό μήνυμα της τελικής έκθεσης είναι σαφές, δηλαδή ότι οι αεροπορικές εταιρείες πρέπει να ανταποκριθούν στις ανάγκες της αγοράς, ότι η « Τρίτη Αεροπορική Δέσμη » που συμφωνήθηκε το 1992 από το Συμβούλιο ήταν θετικό βήμα και ότι οι αεροπορικές μεταφορές εξαρτώνταν σε μεγάλο βαθμό από το Δημόσιο, τόνιζε δε την ανάγκη να δημιουργηθεί μια « αγορά με γνώμονα το συμφέρον των καταναλωτών ». Επέκρινε, μεταξύ άλλων, την παραγωγικότητα των ευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών, τις κρατικές ενισχύσεις, τα τέλη αεροδρομίου, την ειδική μεταχείριση των εθνικών μεταφορέων, την έλλειψη συντονισμού της διαχείρισης του εναέριου χώρου για στρατιωτικούς και πολιτικούς σκοπούς, την ανεπαρκή δυναμικότητα των αεροδρομίων, τη φορολόγηση των αεροπορικών μεταφορών και την έλλειψη εξωτερικής πολιτικής. Εξέφραζε την άποψη ότι αποδίδεται υπερβολικά μεγάλη σημασία στα εθνικά συμφέροντα εις βάρος του κοινού και ζητούσε να δοθεί τέλος στους « εθνικούς μεταφορείς » εντός της Ευρώπης. Επίσης, η επιτροπή δεν έδωσε τη δέουσα προσοχή στις κοινωνικές επιπτώσεις της ελευθέρωσης.

1.3.

Η απάντηση της Επιτροπής : « Οι προοπτικές της πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη »

Η Επιτροπή συμφωνεί, πράγμα που δεν προκαλεί έκπληξη, ότι δεν γίνεται λόγος για ακύρωση της « Τρίτης Αεροπορικής Δέσμης ». Αποδέχεται τη γενική ιδέα της Έκθεσης, αλλά σε πιο συγκρατημένο τόνο. Δεν απαντά σε πολλά από τα θέματα που έθιξε η Επιτροπή Σοφών, ασχολούμενη με μια σειρά εγγράφων και προτάσεων διαβουλεύσεων παρά με άμεση δράση. Ωστόσο, η Επιτροπή επιθυμεί να γίνουν βελτιώσεις στις υποδομές, υπόσχεται την πλήρη εφαρμογή των κανόνων της τρίτης δέσμης, υπόσχεται την ταχεία εφαρμογή απαλλαγών κατά κατηγορίες, ενδέχεται να υποβάλει νέα πρόταση για το διαθέσιμο χρόνο πριν από το 1996, ισχυρίζεται ότι οι περισσότερες συστάσεις των « σοφών » για τις κρατικές ενισχύσεις είναι « πολύ παραπλήσιες προς τις αποφάσεις της Επιτροπής » και θα καταλήξουν σε νέες κατευθυντήριες γραμμές, θα προτείνει μια νέα εντολή για τις σχέσεις με τις τρίτες χώρες, θα καταβάλει προσπάθειες για τη δημιουργία μιας ενιαίας κανονιστικής αρχής για την ασφάλεια των αεροπορικών μεταφορών, επιθυμεί να καταρτισθεί ένα Ενιαίο Σύστημα Διαχείρισης της Εναέριας Κυκλοφορίας, επιθυμεί να βελτιωθεί η δυναμικότητα των αερολιμένων, έχει ήδη προτείνει το άνοιγμα των υπηρεσιών εδάφους, θα εξετάσει φορολογικά και δημοσιονομικά μέσα και θα συνεχίσει να καταβάλλει προσπάθειες για την εναρμόνιση των συνθηκών εργασίας.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή αναφέρει ότι « είναι πεπεισμένη ότι η ευρωπαϊκή αεροπορική βιομηχανία θα επιτύχει εκ νέου σταθερή ανάπτυξη και αποδοτικότητα μόνον εάν, εκτός από το καθήκον της αναδιάρθρωσης των αερομεταφορέων που πρέπει να ενισχυθεί εφαρμόζοντας τις διατάξεις της τρίτης δέσμης αερομεταφορών, οι δημόσιες αρχές επιδιώξουν την ταχεία εξεύρεση λύσης στο πρόσθετο βάρος που προκαλείται από την ακατάλληλη πολυμορφία των προτύπων και των αρμοδιοτήτων καθώς και από άλλες υπάρχουσες ακαμψίες » (παράγραφος 17).

2.2. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την άποψη αυτή. Πιστεύει, ωστόσο, ότι η απάντηση της Επιτροπής δεν επαρκεί στο σύνολό της για να αντιμετωπισθεί η πρόκληση της λειτουργίας σε « μια αγορά με γνώμονα το συμφέρον των καταναλωτών ». Φρονεί ότι η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει κυρίως να μεριμνήσουν όντως ώστε να διασφαλισθεί ότι η υπάρχουσα νομοθεσία αποβλέπει ούτως στην επίτευξη των στόχων τους και ότι καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες για την επίλυση των προβλημάτων, τόσο της ανεπαρκούς δυναμικότητας των αεροδρομίων, όσο και των συστημάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας.

2.3. Η απάντηση της Επιτροπής περιλαμβάνει πολλές μελέτες (ορισμένες από τις 8 περαιτέρω μελέτες φαίνεται να καθυστερούν) και όχι τόσο « ταχείες λύσεις ». Είναι, πράγματι, δύσκολο να διατυπωθούν σχόλια για ορισμένα από τα προβλεπόμενα στάδια έως ότου η Επιτροπή υποβάλει τις τελικές προτάσεις της. Ωστόσο, το τμήμα κρίνει ότι :

- η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει ότι οι κρατικές ενισχύσεις σκοπό έχουν μόνο την εξυγίανση και ότι, εφόσον υφίσταται υποχρέωση παροχής δημόσιων υπηρεσιών, δεν παρακωλύεται η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς (βλ. σημείο 3.7) 7

- η Επιτροπή πρέπει να συνεργαστεί με το Συμβούλιο για μια κοινή εξωτερική πολιτική βάσει του άρθρου 84 (βλ. σημείο 3.8). Εφόσον η εναέρια κυκλοφορία εξελίσσεται σε ένα πλαίσιο παγκόσμιου ανταγωνισμού, θα ήταν επιζήμιο να μην δοθεί προτεραιότητα στη χάραξη μιας εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, όχι μόνο για την εξασφάλιση και τη διατήρηση των αεροδιαδρόμων, αλλά και στο πλαίσιο του κοινωνικού τομέα (εμφάνιση κοινωνικού ντάμπινγκ) 7

- πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στο θέμα της ασφάλειας (βλ. σημείο 3.9) 7

- πρέπει να δοθεί επειγόντως προσοχή στα υψηλά τέλη αεροδρομίων και τα τέλη αεροδιαδρομών. Όπως αναφέρεται στην έκθεση της επιτροπής σοφών « οι ευρωπαϊκές περιφέρειες πλήττονται από πολύ υψηλά τέλη χρήσεως » (βλ. σημείο 3.10). Τα τέλη που τα αεροδρόμια επιβάλλουν απευθείας στις τακτικές αεροπορικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν το 4 έως 6 % των λειτουργικών δαπανών έναντι 2 % στις ΗΠΑ. Η σχετική αυτή διαφορά έχει ακόμη μεγαλύτερη επίδραση στα τέλη ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας ενώ στις ΗΠΑ δεν επιβάλλονται τέλη αεροδιαδρόμου για τις εσωτερικές διαδρομές 7

- η Επιτροπή είναι ασαφής σχετικά με τη φορολογία και τα χρηματοπιστωτικά θέματα. Πρέπει να αναφέρεται σαφώς ότι δεν θα προταθούν νέα έκτακτα φορολογικά βάρη στον κλάδο (βλ. σημείο 3.14) 7

- οι συστάσεις σχετικά με τα κοινωνικά θέματα είναι υπερβολικά αόριστες. Απαιτούνται λεπτομερείς προτάσεις, π.χ. για την ανάγκη να διασφαλισθεί ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να προσαρμοσθούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς, καθώς και η εξασφάλιση και η εναρμόνιση της ποιότητας της απασχόλησης και των όρων εργασίας, σύμφωνα με την αρχή της κοινωνικής προόδου που καθιερώνεται στα άρθρα 2 και 117 της Συνθήκης. Ούτως ή άλλως, το ζήτημα αντιμετωπίζεται σχεδόν ως επουσιώδες (βλ. σημείο 3.16). Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή πιστεύει ότι έχει περάσει ήδη αρκετό χρονικό διάστημα από την έναρξη της διαδικασίας της ελευθέρωσης, ώστε να είναι δυνατό να συνταχθεί μια πρώτη έκθεση σχετικά με τις κοινωνικές της επιπτώσεις και, ιδιαίτερα, τις επιπτώσεις της στην απασχόληση και τις συνθήκες εργασίας, ούτως ώστε να εντοπισθούν οι αρνητικές συνέπειες και να μελετηθούν δυνατές διορθώσεις 7

- η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη ότι μία « αγορά με γνώμονα το συμφέρον των καταναλωτών » δεν περιορίζεται μόνο στο συσχετισμό ναύλων και κόστους. Πρέπει, επίσης, να είναι και μια αγορά στην οποία οι καταναλωτές μεμονωμένα μπορούν να προβούν σε επιλογές με κατάλληλη ενημέρωση στον τόπο πώλησης, π.χ. για την ποιότητα των υπηρεσιών και τις στατιστικές σχετικά με τις επιδόσεις.

Η ΟΚΕ εμβαθύνει στα σημεία αυτά στις ειδικές παρατηρήσεις.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

Ακουλουθούν τα συμπεράσματα της Επιτροπής τα οποία συνοδεύονται από τις παρατηρήσεις της ΟΚΕ.

3.1. « Η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

- θα θεωρήσει τις βελτιώσεις της αποτελεσματικότητας και τα μέτρα για τη μείωση των δαπανών στο σύστημα πολιτικής αεροπορίας της Ευρώπης ως πολιτική προτεραιότητα για τον κλάδο κατά τα προσεχή έτη 7

- θα επιδιώξει βελτιώσεις της αποτελεσματικότητας κυρίως με βάση την κατάργηση της κατάτμησης του ευρωπαϊκού κλάδου πολιτικής αεροπορίας με στόχο να παράσχει το πλήρες οικονομικό όφελος της αυθεντικής ενιαίας αεροπορικής αγοράς 7

- θα αναλάβει τις ευθύνες της στον τομέα αυτό σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους ειδικευμένους διεθνείς οργανισμούς. »

Η ΟΚΕ φρονεί ότι η δήλωση αυτή είναι αόριστη και ανεπαρκής. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι τα μέτρα που λαμβάνονται δεν πρέπει να βλάπτουν τα πρότυπα ασφάλειας, τα ενδιαφέροντα των χρηστών ή τα δικαιώματα των εργαζομένων.

3.2. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα δώσει προτεραιότητα στην επίτευξη της πλήρους λειτουργίας της ενιαίας αγοράς και στη σημαντική βελτίωση των υποδομών ως βασικών στοιχείων για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του ευρωπαϊκού κλάδου της πολιτικής αεροπορίας, παρέχοντάς του έτσι τη δυνατότητα να διασφαλίσει τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας και να δημιουργήσει νέα απασχόληση. »

Η ΟΚΕ πιστεύει ότι η σημασία του παράγοντα αυτού δεν μπορεί να υποτιμηθεί και, ως εκ τούτου, υποστηρίζει έντονα τα μέτρα που θα βελτιώσουν τις υποδομές, θα αυξήσουν τη δυναμικότητα των αεροδρομίων και θα βελτιώσουν τη χρησιμοποίηση των αεροδρομίων που απειλούνται να αντιμετωπίσουν συμφόρηση.

3.3. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα συνεχίσει την πολιτική της ώστε να εξασφαλίσει την ικανοποίηση των απαιτήσεων της ενιαίας αγοράς μέσω της πλήρους εφαρμογής των κανόνων της τρίτης δέσμης αερομεταφορών. Οι αποφάσεις της όσον αφορά την εφαρμογή των ρητρών διασφάλισης θα συνεκτιμήσουν την οικονομική κατάσταση στο σημείο αυτό. »

Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η τελική απόφαση του Συμβουλίου για την τρίτη δέσμη αεροπορικών μεταφορών αντανακλούσε σε πολλά σημεία τη γνωμοδότησή της, και σημειώνει τη δήλωση της Επιτροπής ότι « έχουν προκύψει σχετικά λίγα προβλήματα εφαρμογής » και τα κράτη μέλη δεν επικαλέσθηκαν τη ρήτρα διασφάλισης. Αδημονεί, ωστόσο, να ενημερωθεί επί του θέματος και να σχολιάσει την επικείμενη έκθεση για την εφαρμογή της Τρίτης Δέσμης.

3.4. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ταχείες και αποτελεσματικές διαδικασίες κυρίως όσον αφορά τη σύνοψη ανεπίσημων συμβάσεων πριν από την επίσημη κοινοποίηση των συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ αερομεταφορέων, ενώ θα διατηρήσει σε πλήρη εφαρμογή τις ισχύουσες εξαιρέσεις ανά κατηγορία 7

- θα εξετάσει τη δυνατότητα ανάπτυξης κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή των άρθρων 85 και 86 σε διάφορες μορφές συνεργασίας μεταξύ αερομεταφορέων. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές θα ενθαρρύνουν την αύξηση της αποτελεσματικότητας, μέσω μορφών συνεργασίας μεταξύ των αερομεταφορέων, με σαφή οφέλη για τους χρήστες των αεροπορικών μεταφορών 7

- θα εξετάσει την αναθεώρηση των διαδικαστικών απαιτήσεων που ορίζει ο κανονισμός αριθ. 3975/87 του Συμβουλίου με στόχο την ανάλυση των επιλογών για την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών. »

Πρόκειται για εξαιρετικά προσεκτική απάντηση στην « επιτροπή σοφών » η οποία ζήτησε σαφήνεια όσον αφορά το χρονικό σημείο και τον τρόπο διεξαγωγής των συζητήσεων για τη δυναμικότητα. Το τμήμα πιστεύει ότι χρειάζεται μια οριστικότερη απάντηση. Επίσης, (σε σχέση με το τελευταίο εδάφιο της σύστασης), η Επιτροπή πρέπει να αναφέρει ότι θα « εξετάσει » (δηλαδή όχι ότι « θα εξετάσει την αναθεώρηση »). Το τμήμα καλεί την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 85 και 86.

3.5. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα διατηρήσει την ισχύουσα εξαίρεση κατά κατηγορία για τις διαβουλεύσεις σχετικά με τους ναύλους και θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί στενά τις επιπτώσεις των διαβουλεύσεων αυτών στην αγορά 7

- θα λάβει υπόψη το γενικό οικονομικό περιβάλλον και ειδικότερα τις εξελίξεις του κόστους κατά την εξέταση των αγορών ναύλων στην αγορά. »

Η ΟΚΕ συμφωνεί με τα συμπεράσματα της Επιτροπής. Αναγνωρίζει ότι το αίτημα της επιτροπής σοφών για « ευελιξία » είναι δύσκολο όσον αφορά την αποφυγή της σύμπραξης τιμών.

3.6. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα παρακολουθεί στενά την αποτελεσματικότητα του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 σχετικά με την κατανομή του διαθέσιμου χρόνου και θα αναλάβει πρωτοβουλία ακόμη και πριν από τη λήξη της προθεσμίας για την αναθεώρησή του (1η Ιανουαρίου 1996), εφόσον απαιτηθεί από τις εξελίξεις της αγοράς. »

Η ΟΚΕ συμφωνεί με την επιτροπή σοφών ότι πρέπει να υποβληθεί έκθεση για την αποτελεσματικότητα του κώδικα συμπεριφοράς το 1993 για την κατανομή του διαθέσιμου χρόνου. Συμφωνεί επίσης με την Επιτροπή ότι η πρόταση της επιτροπής σοφών - να αυξηθεί η φυσική δυναμικότητα - δεν είναι πάντα δυνατή (αν και αυτό δεν πρέπει ποτέ να αποτελεί πρόσχημα για τη μη λήψη μέτρων με στόχο την αύξηση της φυσικής δυναμικότητας ή τη βελτίωση των φυσικών συνθηκών).

3.7. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- είναι της άποψης ότι η κρατική χρηματοδοτική βοήθεια για την αναδιάρθρωση των αερομεταφορέων μπορεί να γίνει αποδεκτή μόνο εάν δεν στρεβλώνει ή δεν επιθυμεί να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό. Θα υποβάλει ενημερωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των άρθρων 92 και 93 της Συνθήκης ΕΟΚ μόλις ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Χρονοδιάγραμμα : Το έγγραφο διαβούλευσης σχετικά με τις νέες καευθυντήριες γραμμές θα διατεθεί στα ενδιαφερόμενα μέρη των Ιούνιο 1994. »

Πρόκειται μάλλον για το πιο επίμαχο θέμα τη στιγμή αυτή στον τομέα της αεροπορίας και αποτελεί ζήτημα για το οποίο η επιτροπή σοφών διατύπωσε τις πιο ριζοσπαστικές προτάσεις. Τα σχέδια κατευθυντήριων γραμμών της (το « έγγραφο διαβουλεύσεων » στο οποίο αναφέρεται η Επιτροπή), η Επιτροπή φαίνεται να απορρίπτει την ιδέα μιας ενίσχυσης η οποία χορηγείται σαφώς « για πρώτη και τελευταία φορά » λόγω της ασυμβατότητας με τα άρθρα 92 και 93 (ασυμβατότητα με τη Συνθήκη). Ωστόσο, είναι σαφές (όπως η επιτροπή ανέφερε σε άλλες εκθέσεις για την εσωτερική αγορά) ότι η Κοινότητα πρέπει να επιληφθεί του προβλήματος των κρατικών ενισχύσεων. Οι ενισχύσεις πρέπει να περιορισθούν στην αναδιάρθρωση. Δεν πρέπει να υποστηρίζονται οι λειτουργικές ζημίες. Δεν πρέπει να επιτρέπεται η αναβολή άλλων διαμφισβητούμενων αλλά αναγκαίων αποφάσεων. Δεν πρέπει να επιτρέπεται η αναβολή υπό συνθήκες που βλάπτουν μια άλλη αεροπορική εταιρεία.

Η Επιτροπή έχει το καθήκον να εφαρμόζει τους ειδικούς όρους για την έγκριση των κρατικών ενισχύσεων. Οι όροι αυτοί είναι σημαντικό να διατυπώνονται προσεκτικά ώστε να μπορούν οι ενδιαφερόμενες αεροπορικές εταιρείες να πραγματοποιούν τις μεταρρυθμίσεις χωρίς περαιτέρω κρατική ενίσχυση. Είναι, επίσης, σημαντικό να ελέγχει η Επιτροπή την εφαρμογή των όρων καθόλη τη σχετική περίοδο. Συνεπώς, η ΟΚΕ χαιρετίζει τη δεδηλωμένη πρόταση της προσέγγισης της Επιτροπής, αλλά τονίζει ότι οι αποφάσεις πρέπει να είναι διαφανείς, δίκαιες και να συμφωνούν με τους δεδηλωμένους στόχους της Επιτροπής. Ίσως να είναι σκόπιμη η σύσταση ενός μεμονωμένου φορέα για την εξέταση θεμάτων ανταγωνισμού.

Η ΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η κοινοτική νομοθεσία επιτρέπει ήδη κρατικές επιδοτήσεις υπό ορισμένες προϋποθέσεις όταν υφίσταται υποχρέωση παροχής δημόσιων υπηρεσιών και οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται π.χ. σε νησιά ή περιφερειακές περιοχές.

3.8. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες σχετικά με την άσκηση του δικαιώματος των κοινοτικών αερομεταφορέων να εξυπηρετούν προορισμούς σε τρίτες χώρες από κράτος μέλος άλλο από το κράτος εγγραφής 7

- θα πραγματοποιήσει εργασίες προς αντικατάσταση των ρητρών περί εθνικότητας στις διμερείς αεροπορικές συμφωνίες που έχουν συναφθεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ, σε μια κοινοτική ρήτρα και θα αναλάβει την απαιτούμενη δράση 7

- θα υποβάλει προτάσεις όσον αφορά τις σχέσεις στον αεροπορικό τομέα με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, προκειμένου να υλοποιηθούν σταδιακά οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί με τις συμφωνίες συνεργασίας. Προτεραιότητα θα δοθεί στις σχέσεις στον αεροπορικό τομέα με τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης που έχουν συνάψει με την Ευρωπαϊκή Ένωση τις αποκαλούμενες "ευρωπαϊκές συμφωνίες σύνδεσης".

Χρονοδιάγραμμα : Πρόταση για εντολή θα υποβληθεί τον Ιούλιο 1994.

- θα συνεχίσει σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, μέσω της επιτροπής αεροπορικών μέτρων, τις διερευνητικές συζητήσεις της, κυρίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με σκοπό τον καθορισμό των τομέων στους οποίους οι κοινές ευρωπαϊκές ενέργειες μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης των ευρωπαϊκών οικονομιών 7

- θα συνεχίσει τις προκαταρκτικές εργασίες για την κατάρτιση των διοικητικών διαδικασιών που θα χρησιμοποιούνται για τις αποφάσεις του αεροπορικού κλάδου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και θα δώσει προτεραιότητα, στο πλαίσιο αυτό, στην ανάπτυξη κριτηρίων για τον καταμερισμό των δικαιωμάτων κυκλοφορίας που αποκτώνται σε κοινοτικό επίπεδο.

Χρονοδιάγραμμα : Το έγγραφο συζήτησης θα δημοσιευθεί στις αρχές 1994. »

Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει την τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τις διαπραγματεύσεις της ΓΣΔΕ η οποία επιβεβαιώνει την ερμηνεία της Συνθήκης κατά την ΟΚΕ ότι το άρθρο 84 πρέπει να αποτελεί τη βάση των εξωτερικών σχέσεων του αεροπορικού κλάδου. Η ΟΚΕ εκφράζει, ωστόσο, τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν πραγματοποιείται πρόοδος στον τομέα αυτό και πιστεύει ότι τα έγγραφα περαιτέρω συζήτησης δεν υποκαθιστούν τη συνεργασία της Επιτροπής με το Συμβούλιο για την εξεύρεση ενός modus vivendi για το θέμα αυτό.

3.9. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- Θα πραγματοποιήσει εργασίες για τη σύσταση μιας ενιαίας ρυθμιστικής αρχής για την ασφάλεια των εναέριων μεταφορών 7

Χρονοδιάγραμμα : Το έγγραφο συζήτησης θα δημοσιευθεί τον Οκτώβριο 1994.

- θα πραγματοποιήσει μελέτη για τη διερεύνηση του αποτελεσματικότερου τρόπου διεξαγωγής της πιστοποίησης της καταλληλότητας προς πτήση των αεροσκαφών 7

Χρονοδιάγραμμα : Η μελέτη θα αρχίσει τον Ιούνιο του 1994.

- θα επισυνάψει στις μελλοντικές προτάσεις για μέτρα εναρμόνισης ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας. »

Η ΟΚΕ υποστηρίζει το στόχο της Επιτροπής. Επιδοκιμάζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται με στόχο τη σύσταση Ενιαίας Ρυθμιστικής Αρχής η οποία να βασίζεται στα υψηλότερα πρότυπα στην Ευρώπη. Συνεπώς, παροτρύνει τα κράτη μέλη να προβούν σε βελτίωση των υφιστάμενων προτύπων, ως μέρος της διαδικασίας. Η ΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η Επιτροπή οφείλει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στο θέμα της ασφάλειας και της προστασίας.

3.10. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα συνεχίσει και θα επιταχύνει τις εργασίες για τα επιμέρους προγράμματα στο πλαίσιο των διευρωπαϊκών δικτύων σχετικά με τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας προκειμένου να παρασχεθεί η βάση για τη χρήση των χρηματοδοτικών πόρων για τις υποδομές 7

- θα συμβάλει ενεργά στις προκαταρκτικές εργασίες για τη δημιουργία του πολιτικού και θεσμικού πλαισίου που απαιτείται για την εφαρμογή ενός ενιαίου συστήματος διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας στην Ευρώπη 7

Χρονοδιάγραμμα : Έναρξη της μελέτης τον Αύγουστο του 1994 με βάση τα συμπεράσματα της διυπουργικής συνάντησης (MATSE4) που θα πραγματοποιηθεί στις 10 Ιουνίου 1994.

- θα πραγματοποιηθεί σημαντική συμβολή από τα κοινοτικά ταμεία με στόχο την προετοιμασία ενός συστήματος ραδιοαεροπλοΐας. »

Η ΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά όλες τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κατακερματισμένων συστημάτων ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας στην Ευρώπη. Η ΟΚΕ εκφράζει το ενδιαφέρον της για το σωστό συντονισμό της χρηματοδότησης από διάφορους πόρους του προϋπολογισμού (τόσο στα πλαίσια του προϋπολογισμού της ΕΕ όσο και μέσω προϋπολογισμού των κρατών μελών, της ΕΕ και άλλων προϋπολογισμών). Επίσης, η ΟΚΕ επαναλαμβάνει την άποψη ότι η ανάληψη περαιτέρω μελετών δεν αποτελεί υποκατάστατο δράσης. Δεν είναι σαφές με ποιό τρόπο η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Πολιτικής Αεροπορίας θα συντονίσουν τις προσπάθειές τους.

3.11. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα προωθήσει τη βελτίωση και την ανάπτυξη της ικανότητας των αερολιμένων, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στη σημερινή και στη μελλοντική ζήτηση, καθώς και να επιτευχθεί η διασύνδεση του δικτύου αερολιμένων με άλλα δίκτυα 7

- θα πραγματοποιήσει εργασίες, ως αρχικό στάδιο της εφαρμογής του προγράμματος ευρωπαϊκών δικτύων αερολιμένων, προς μία ευρωπαϊκή συμβολή στην ανάπτυξη νέας ικανότητας αερολιμένων κυρίως στο Μιλάνο, το Βερολίνο και την Αθήνα 7

- θα εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί μέσα περιφερειακής πολιτικής για τη βελτίωση των αερολιμένων που βρίσκονται σε περιφερειακές περιοχές. »

Αν και το τμήμα συμφωνεί με τις προτάσεις της Επιτροπής, πιστεύει εντούτοις ότι στις μέχρι σήμερα εργασίες για τα διευρωπαϊκά δίκτυα δεν έχει δοθεί αρκετή προσοχή στις αερομεταφορές και ότι χρειάζεται να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις συνδέσεις με τους αερολιμένες, πράγμα που θα οδηγήσει στην καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων αερολιμένων, καθώς και στις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έχει, συνεπώς, ουσιαστική σημασία να διασφαλισθούν ικανοποιητικές δυνατότητες στους εν λόγω αερολιμένες, ειδάλλως το όλο σύστημα θα πάσχει. Οι περιφερειακοί αερολιμένες μπορούν να είναι σημαντικοί για την οικονομική ανάπτυξη πολλών περιφερειών και πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να διασφαλισθεί ότι δεν θα αγνοηθούν κατά την κατανομή των πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων.

3.12. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα υποβάλει έγγραφο διαβούλευσης σχετικά με τον καλύτερο τρόπο εξασφάλισης διαφανούς και αποτελεσματικής παροχής υπηρεσιών αερολιμένων που δεν εισάγουν διακρίσεις καθώς και με την κατάλληλη συμμετοχή των χρηστών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Χρονοδιάγραμμα : Αρχές 1995. »

Η ΟΚΕ ανησυχεί μήπως το έγγραφο διαβούλευσης αποτελέσει δικαιολογία για την καθυστέρηση των ενεργειών αντιμετώπισης του θέματος των τελών αερολιμένος. Όπως επεσήμανε η επιτροπή σοφών, τα τέλη αεροδρομίου που επιβάλλονται απευθείας στις αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη είναι υψηλότερα από ό,τι στις ΗΠΑ.

Όσο για τη διαβούλευση, η Επιτροπή έχει υποβάλει ήδη πρόταση στο Συμβούλιο, για την οποία έχει γνωμοδοτήσει η ΟΚΕ (). Η Επιτροπή θα πρέπει να διευκρινίσει τη θέση της όσον αφορά το μέλλον αυτής της πρότασης.

3.13. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα αναλάβει πρωτοβουλία με στόχο το άνοιγμα των αγορών υπηρεσιών εδάφους στους κοινοτικούς λιμένες.

Χρονοδιάγραμμα : Οκτώβριος/Νοέμβριος 1994. »

Η ΟΚΕ έχει ήδη εκφράσει τις απόψεις της στη γνωμοδότησή της για το έγγραφο διαβούλευσης σχετικά με τις « Υπηρεσίες εδάφους » και θα εκδώσει χωριστή γνωμοδότηση για τις τακτικές προτάσεις της Επιτροπής για το θέμα αυτό.

3.14. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα εξετάσει προσεκτικά, κατά την προετοιμασία των πρωτοβουλιών σχετικά με τη φορολογία, τις οικονομικές επιπτώσεις στον αεροπορικό κλάδο 7

- θα συντάξει οικονομική μελέτη στην οποία θα συγκρίνεται η πρόσβαση που έχει ο αεροπορικός κλάδος σε καινοτόμα χρηματοπιστωτικά μέσα (π.χ. μακροχρόνια μίσθωση άνευ καταβολής φόρου, επιταχυνόμενη απόσβεση, τιτλοποίηση) σε διάφορα σημεία του κόσμου με στόχο την υποβολή προτάσεων για νέες πρωτοβουλίες που θα αναδειχθούν στην περίπτωση που η μελέτη αυτή επιβεβαιώσει την ύπαρξη σοβαρών προβλημάτων στον τομέα αυτό για τον ευρωπαϊκό αεροπορικό κλάδο.

Χρονοδιάγραμμα : Η οικονομική μελέτη προβλέπεται να αρχίσει τον Ιούνιο/Ιούλιο 1994. »

Πρόκειται για ασαφή απάντηση στην επιτροπή σοφών που ζήτησε πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση της βιομηχανίας. Η Επιτροπή πρέπει να εκδώσει μια οριστική άποψη για το θέμα αυτό, ιδίως επειδή θα είναι αναγκαίο να υποβάλει πρόταση πριν από την εκπνοή του μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ στα τέλη του 1996.

Η ΟΚΕ διαφωνεί ριζικά με την πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση του κλάδου και υποστηρίζει την άποψη της « επιτροπής σοφών » περί μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ για τα ενδοκοινοτικά ταξίδια.

Πάντως, η Επιτροπή πρέπει να εξετάσει τα θέματα που έθεσε η επιτροπή σοφών όσον αφορά τη φορολογική επιβάρυνση των κεφαλαιουχικών κερδών και τις καινοτόμες μορφές χρηματοδότησης επενδύσεων.

3.15. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα εκτιμήσει ήδη τις αναληφθείσες πρωτοβουλίες για τις εκπομπές αερίων και την ηχορύπανση σε σχέση με το χώρο και το χρόνο 7

- θα αξιολογήσει την πρακτική σκοπιμότητα συμπληρωματικών μέτρων, συμπεριλαμβανόμενης της παρακολούθησης του επιπέδου θορύβων στους αερολιμένες για τη βελτίωση της συμβατότητας των αερομεταφορών με το περιβάλλον 7

- θα εντείνει το διάλογο με σημαντικούς εμπορικούς εταίρους και, ειδικότερα, άλλες βιομηχανικές περιοχές σχετικά με τις περιβαλλοντικές πτυχές της πολιτικής αεροπορίας 7

- θα εκτιμήσει την πρακτική σκοπιμότητα μιας μεθοδολογίας για την πραγματοποίηση της ανάλυσης κόστους/οφέλους των περιβαλλοντικών μέτρων 7

- θα καταβάλει προσπάθειες για την ενδυνάμωση του ευρωπαϊκού ρόλου στο πλαίσιο της OACI.

Χρονοδιάγραμμα : Το έγγραφο διαβούλευσης θα δημοσιευθεί στα μέσα του 1995. »

Η Επιτροπή φαίνεται να καλύπτει μόνο το μέρος των συστάσεων της επιτροπής σοφών που αφορά το περιβάλλον. Οι απόψεις τους σχετικά με τους νέους διαδρόμους προσγειώσεως και τη βελτίωση της διαχείρισης των αερολιμένων δεν πρέπει να αγνοηθούν. Η ΟΚΕ αντιλαμβάνεται τις επιφυλάξεις της Επιτροπής σχετικά με την πλήρη χρησιμοποίηση των διεθνών οργανισμών όπως η OACI, αλλά πιστεύει ότι μια όσο το δυνατό πιο πρακτική συμφωνία για τα πρότυπα πρέπει να επιτευχθεί πολυμερώς.

3.16. « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

- θα αναλύσει σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη τις επιλογές πολιτικής όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διευκολυνθεί η προσαρμογή των εργαζομένων στον αεροπορικό κλάδο στο νέο περιβάλλον 7

- θα υιοθετήσει θετική στάση όσον αφορά τις ενισχύσεις που αποσκοπούν στην άμεση εξυπηρέτηση του στόχου της διευκόλυνσης της προσαρμογής των εργαζόμενων στον αεροπορικό κλάδο 7

- θα παρακολουθήσει προσεκτικά την εγκτατάσταση των αεροπορικών δραστηριοτήτων με στόχο τον εντοπισμό των διαρθρωτικών αλλαγών το συντομότερο δυνατόν 7

- θα συνεχίσει τις εργασίες της για την εναρμόνιση των συνθηκών εργασίας με σκοπό την καθιέρωση ευρωπαϊκών προτύπων για τα ιπτάμενα πληρώματα και το προσωπικό συντήρησης με γνώμονα τους κανόνες ασφαλείας. »

Η ΟΚΕ θεωρεί αυτές τις προτάσεις ασαφείς και ανεπαρκείς. Δίδουν την εντύπωση ότι οι συνέπειες για τους εργαζομένους εξετάζονται εκ των υστέρων. Υπάρχει σαφής ανάγκη να επεξεργασθεί η Επιτροπή συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα για τη διασφάλιση ελάχιστων τυπικών προσόντων και ορισμένου επιπέδου κατάρτισης, όπως και μέτρα που θα βοηθήσουν τους εργαζομένους να προσαρμοσθούν και να επωφεληθούν από ένα πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η Επιτροπή πρέπει να διευθετήσει το θέμα των ωρών πτήσης και ανάπαυσης. Η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για τη μεγάλη καθυστέρηση στην υποβολή της πρότασης για τα πληρώματα των αεροπορικών εταιρειών και την αμοιβαία αναγνώριση των προσόντων των πληρωμάτων του θαλάμου διακυβέρνησης. Η ΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να θεσπισθούν κοινοί μηχανισμοί διαβούλευσης και διερωτάται γιατί η Επιτροπή δεν έδωσε καμία απάντηση στην πρόταση των σοφών να χρησιμοποιηθεί το άρθρο 123 της Συνθήκης για τον επαγγελματικό αναπροσανατολισμό του πλεονάζοντος προσωπικού των αεροπορικών εταιρειών και των αερολιμένων.

4. Άλλα σημεία της έκθεσης της επιτροπής σοφών που δεν καλύπτονται πλήρως από την έκθεση της Επιτροπής

4.1. Η ΟΚΕ συμφωνεί με την επιτροπή σοφών ότι τα θέματα και το κόστος που συνεπάγεται ο προγραμματισμός της κατασκευής αερολιμένων μπορεί να αποτελέσει σοβαρό περιορισμό στην ανάπτυξη ενός « γνήσιου πανευρωπαϊκού συστήματος αεροπορικών μεταφορών » και θα πρέπει να εξετασθούν από την Επιτροπή με στόχο την υποβολή προτάσεων. (Το θέμα αυτό θα μπορούσε να εξετασθεί από την επιτροπή χωροταξίας του Συμβουλίου).

4.2. Ένα μεγάλο μέρος του εναέριου χώρου που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για στρατιωτικούς σκοπούς θα πρέπει να καταργηθεί από τα κράτη μέλη για τη μείωση της αεροπορικής συμφόρησης.

4.3. Τα κράτη μέλη πρέπει να αναθεωρήσουν την πρακτική επιβολής ποινών στις αεροπορικές εταιρείες που έχουν λάβει λογικές προφυλάξεις όσον αφορά τα ταξιδιωτικά έγγραφα και να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταναστευτικών αρχών και αεροδρομίων (εντούτοις δεν θα υποστήριζε με κανένα τρόπο ουδεμία μείωση της επαγρύπνησης κατά της παράνομης μετανάστευσης).

5. Τελικές παρατηρήσεις

Η ΟΚΕ αν και υποστηρίζει πολλές από τις προτάσεις της Επιτροπής, εντούτοις θεωρεί την ανακοίνωση ανεπαρκή για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των αεροπορικών εταιρειών σε μια ανταγωνιστική αγορά.

Πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να διασφαλισθεί η ορθή εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας και να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της περιορισμένης χωρητικότητας των αερολιμένων. Ακόμη, η Επιτροπή πρέπει να αντιμετωπίσει πιο σθεναρά τα θέματα των εξωτερικών σχέσεων, της κρατικής ενίσχυσης, της κοινωνικής αλλαγής και της αύξησης των τελών των αερολιμένων.

Βρυξέλλες, 22 Φεβρουαρίου 1995.

Ο Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Carlos FERRER

() ΕΕ αριθ. C 112 της 7. 5. 1990, σ. 17.

() ΕΕ αριθ. C 169 της 6. 7. 1992, σ. 15.

() ΕΕ αριθ. C 31 της 6. 2. 1991, σ. 11.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Η ακόλουθη τροπολογία, η οποία υπερψηφίστηκε τουλάχιστον από το ένα τέταρτο των ψηφισάντων, απορρίφθηκε στην πορεία των συζητήσεων :

Σημείο 3.7

Να τροποποιηθεί ως εξής η τελευταία πρόταση της πρώτης παραγράφου :

« Δεν πρέπει να χορηγούνται ενισχύσεις υπό συνθήκες που βλάπτουν, δυσανάλογα προς τους επιδιωκόμενους στόχους, άλλη αεροπορική εταιρεία. »

Αιτιολογία

1. Οι δημόσιες ενισχύσεις εξετάζονται ισόρροπα σε όλο το έγγραφο, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες, σύμφωνα με τις Συνθήκες, οι ενισχύσεις μπορούν να εγκριθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

2. Η αρχική διατύπωση του κειμένου της γνωμοδότησης ενδέχεται να δώσει την εντύπωση ότι όλες οι ενισχύσεις είναι ασύμβατες με τα άρθρα 92 και 93 της Συνθήκης, εφόσον, σε μια ανοιχτή αγορά όπως η αεροπορική, πάντα μπορεί να υποστηριχθεί ότι κάθε επιδότηση επηρεάζει άλλη αεροπορική εταιρεία.

3. Η προτεινόμενη διατύπωση, ωστόσο, επιτρέπει να αξιολογούνται κάθε φορά αναλογικά οι αναπόφευκτες επιπτώσεις των ενισχύσεων στον ανταγωνισμό, λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική σημασία που έχουν οι ενισχύσεις αυτές για ένα κράτος μέλος και τους κοινωνικούς στόχους που επιδιώκουν.

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

Ψήφοι υπέρ : 40, ψήφοι κατά : 83, αποχές : 8.