(1)

Το 2017 το άτυπο Συμβούλιο Μεταφορών στη Μάλτα συμφώνησε ότι ο σταθερά υψηλός αριθμός τόσο θανάτων όσο και σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα αποτελεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα και όρισε ως στόχο να μειωθεί κατά το ήμισυ ο αριθμός των σοβαρών τραυματισμών στην Ένωση έως το 2030. Στη διακήρυξη της Βαλέτα για την οδική ασφάλεια που εγκρίθηκε από τους Υπουργούς Μεταφορών των κρατών μελών της Ένωσης στις 29 Μαρτίου 2017 κλήθηκε η Επιτροπή να καταρτίσει ενισχυμένη πολιτική και νομικό πλαίσιο της Ένωσης για την οδική ασφάλεια για τη δεκαετία που ξεκίνησε το 2020, που περιλαμβάνουν τον φιλόδοξο μακροπρόθεσμο στόχο για σχεδόν μηδενικούς θανάτους έως το 2050 και θα ενισχύσουν παράλληλα την προστασία των χρηστών του οδικού δικτύου, ιδίως των ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου, που συχνότατα είναι θύματα τροχαίων ατυχημάτων. Χάρη στις προσπάθειες που έχουν καταβάλει στο παρελθόν οι δημόσιες αρχές, οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα μειώθηκαν από 51 400 το 2001 σε 19 800 το 2021. Ωστόσο, τα εν λόγω στοιχεία υπολείπονταν του στόχου της Ένωσης για μείωση κατά 75 % των θανάτων από τροχαία ατυχήματα στο διάστημα 2001-2020· αργότερα δε διαπιστώθηκε στασιμότητα στην πρόοδο ως προς τη μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των θανάτων αυτών κατά την πρώτη δεκαετία. Η Ένωση έχει δεσμευτεί ο αριθμός των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο το μηδέν έως το 2050. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, της 9ης Δεκεμβρίου 2020, με τίτλο «Στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα – οι ευρωπαϊκές μεταφορές σε τροχιά μέλλοντος» («στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα») καθορίζεται το «Όραμα μηδενικών απωλειών» που σχετίζεται με αυτόν τον στόχο.

(2)

Οι κανόνες σχετικά με τις άδειες οδήγησης αποτελούν βασικές συνιστώσες της κοινής πολιτικής μεταφορών, συμβάλλουν στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και διευκολύνουν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων που εγκαθίστανται σε κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο που έχει εκδώσει την άδεια οδήγησης. Λόγω της σημασίας των ατομικών μέσων μεταφοράς, η κατοχή άδειας οδήγησης που αναγνωρίζεται δεόντως από το κράτος μέλος υποδοχής προωθεί και διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία και την ελευθερία εγκατάστασης των προσώπων. Ομοίως, η παράνομη απόκτηση τέτοιου εγγράφου ή του δικαιώματος οδήγησης, ή η απώλεια νομίμως αποκτηθείσας άδειας οδήγησης λόγω παράνομης συμπεριφοράς, επηρεάζει όχι μόνο το κράτος μέλος στο οποίο διαπράχθηκαν οι εν λόγω παραβάσεις, αλλά και την οδική ασφάλεια στο σύνολο της Ένωσης.

(3)

Το πλαίσιο που θεσπίστηκε με την οδηγία 2006/126/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) θα πρέπει να επικαιροποιηθεί, ώστε να καταστεί κατάλληλο για τη νέα εποχή, βιώσιμο, συμπεριληπτικό, έξυπνο και ανθεκτικό. Προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της Ένωσης, σε αυτό θα πρέπει να συνεκτιμηθούν η ανάγκη μείωσης των εκπομπών και της ενεργειακής κατανάλωσης από τις μεταφορές, μεταξύ άλλων, χάρη στη μεγαλύτερη χρήση οχημάτων που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα, η ψηφιοποίηση, οι δημογραφικές τάσεις και οι τεχνολογικές εξελίξεις. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά ορισμένα οχήματα που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα, στο εύρος οχημάτων που καλύπτουν οι κατηγορίες αδειών οδήγησης θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι έχουν μεγαλύτερη μάζα σε σύγκριση με τα συμβατικά οχήματα. Είναι σημαντικό να απλοποιηθούν και να ψηφιοποιηθούν οι διοικητικές διαδικασίες, προκειμένου να αρθούν οι εναπομείναντες φραγμοί, όπως ο διοικητικός φόρτος, στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων που είναι οδηγοί οι οποίοι εγκαθίστανται σε κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο που έχει εκδώσει την άδεια οδήγησης. Ένα εναρμονισμένο πρότυπο ενωσιακό πλαίσιο για την άδεια οδήγησης θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τις έντυπες άδειες οδήγησης όσο και τις ψηφιακές άδειες οδήγησης (άδειες οδήγησης ψηφιακής μορφής σε κινητές ηλεκτρονικές συσκευές) σε όλες τις κατηγορίες και να προβλέπει την αμοιβαία αναγνώρισή τους, εφόσον έχουν εκδοθεί δεόντως σύμφωνα με την παρούσα οδηγία.

(4)

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα θέσπισε το πρώτο «κοινοτικό υπόδειγμα» έντυπης άδειας οδήγησης στις 4 Δεκεμβρίου 1980. Έκτοτε, στους κανόνες που αφορούν το κοινοτικό υπόδειγμα έχουν θεμελιωθεί οι πλέον προηγμένες δομές χορήγησης αδειών οδήγησης στον κόσμο, οι οποίες καλύπτουν πάνω από 250 εκατομμύρια οδηγούς. Ως εκ τούτου, η παρούσα οδηγία θα πρέπει να βασιστεί στη συσσωρευμένη πείρα και πρακτική και να θεσπίσει εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τα ενωσιακά πρότυπα για τις έντυπες άδειες οδήγησης. Ειδικότερα, οι έντυπες άδειες οδήγησης που εκδίδονται εντός της Ένωσης θα πρέπει να παρέχουν υψηλό επίπεδο προστασίας έναντι της απάτης και της πλαστογράφησης, χάρη σε μέτρα κατά της πλαστογράφησης, και τη δυνατότητα ενσωμάτωσης μικροεπεξεργαστών και κωδικών QR.

(5)

Κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να συμμορφώνεται με το πλαίσιο προστασίας δεδομένων της Ένωσης, ιδίως με την οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) και την οδηγία (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

(6)

Η παρούσα οδηγία θεσπίζει νομική βάση για την αποθήκευση ενός υποχρεωτικού συνόλου δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στις έντυπες άδειες οδήγησης και στους μικροεπεξεργαστές ή στους κωδικούς QR, καθώς και στις ψηφιακές άδειες οδήγησης, για τους σκοπούς της απόδειξης και της επαλήθευσης του δικαιώματος ενός προσώπου να οδηγεί και της ταυτότητάς του, ώστε να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας σε ολόκληρη την Ένωση. Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να περιορίζονται σε ό,τι είναι απαραίτητο για την απόδειξη του δικαιώματος ενός προσώπου να οδηγεί, την ταυτοποίηση του προσώπου αυτού και την επαλήθευση των δικαιωμάτων οδήγησης και της ταυτότητας του προσώπου. Η αποθήκευση και λοιπή επεξεργασία των εν λόγω δεδομένων πρέπει να συμμορφώνεται, ειδικότερα, με το άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο ε) —και, σε ό,τι αφορά τα βιομετρικά δεδομένα, το άρθρο 9 παράγραφος 2 στοιχείο ζ)— του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679. Η παρούσα οδηγία προβλέπει επίσης πρόσθετες διασφαλίσεις για την κατοχύρωση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτονται σε ελεγκτή κατά τη διαδικασία επαλήθευσης, και διατηρούνται από αυτόν. Ειδικότερα, ο ελεγκτής θα πρέπει να είναι σε θέση να διατηρεί τέτοια δεδομένα, μόνον εφόσον εξουσιοδοτείται προς τούτο από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο. Για παράδειγμα, ένας αστυνομικός μπορεί να είναι εξουσιοδοτημένος να συμπεριλάβει δεδομένα άδειας οδήγησης σε αστυνομική έκθεση ή μια εταιρεία ενοικίασης μπορεί να είναι εξουσιοδοτημένη να συμπληρώσει δεδομένα άδειας οδήγησης σε σύμβαση μίσθωσης οχήματος.

(7)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν νομική σαφήνεια και απρόσκοπτη μετάβαση από την οδηγία 2006/126/ΕΚ στην παρούσα οδηγία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποθηκεύουν πρόσθετα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα σε μικροεπεξεργαστή, εάν αυτό προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία που συμμορφώνεται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679. Ωστόσο, η παρούσα οδηγία δεν λειτουργεί αυτή καθαυτή ως νομική βάση για τη συμπερίληψη τέτοιων πρόσθετων δεδομένων.

(8)

Αντιθέτως, ο κωδικός QR που θεσπίζεται από την παρούσα οδηγία θα πρέπει να επιτρέπει την επαλήθευση της γνησιότητας των πληροφοριών που είναι τυπωμένες στην έντυπη άδεια οδήγησης. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να καθιστά δυνατή την αποθήκευση πληροφοριών επιπλέον εκείνων που αναγράφονται στην έντυπη άδεια οδήγησης.

(9)

Η παρούσα οδηγία δεν παρέχει νομική βάση για τη δημιουργία ή την τήρηση βάσεων δεδομένων σε εθνικό επίπεδο για την αποθήκευση βιομετρικών δεδομένων στα κράτη μέλη, ζήτημα που εμπίπτει στο εθνικό δίκαιο το οποίο πρέπει να συμμορφώνεται με το δίκαιο της Ένωσης σχετικά με την προστασία των δεδομένων. Επιπλέον, η παρούσα οδηγία δεν παρέχει νομική βάση για τη δημιουργία ή την τήρηση κεντρικής βάσης βιομετρικών δεδομένων σε επίπεδο Ένωσης.

(10)

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μία από τις προτεραιότητες της Ένωσης. Στην περίπτωση των οδικών μεταφορών, συμβάλλει στην άρση των εναπομεινάντων διοικητικών εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, όπως εκείνα που σχετίζονται με τον χρόνο που απαιτείται για την έκδοση των έντυπων αδειών οδήγησης. Θα πρέπει, επομένως, να θεσπιστεί χωριστό ενωσιακό πρότυπο για τις ψηφιακές άδειες οδήγησης που εκδίδονται εντός της Ένωσης. Προκειμένου να διευκολυνθεί η ψηφιοποίηση, στους αιτούντες θα πρέπει να χορηγούνται εκ προεπιλογής ψηφιακές άδειες οδήγησης με ισχύ 54 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης της πρώτης από τις εκτελεστικές πράξεις που είναι αναγκαίες για τη θέσπιση των ψηφιακών αδειών οδήγησης, με την επιφύλαξη του δικαιώματός τους να λάβουν άδεια οδήγησης είτε σε έντυπη μορφή είτε και στις δύο μορφές μέσω μίας και της αυτής αίτησης ταυτόχρονα. Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να εκδίδουν ψηφιακές άδειες οδήγησης πριν από την ημερομηνία κατά την οποία η ψηφιακή μορφή θα γίνει η προεπιλεγμένη μορφή.

(11)

Σύμφωνα με τον στόχο του ψηφιακού μετασχηματισμού να μην μείνει κανένας πολίτης στο περιθώριο, όπως εκφράστηκε στην ευρωπαϊκή διακήρυξη του 2023 σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές για την ψηφιακή δεκαετία, είναι επιτακτική ανάγκη οι πολίτες να διατηρήσουν το δικαίωμα να αιτούνται άδεια οδήγησης σε έντυπη μορφή επιπλέον της άδειας οδήγησης σε ψηφιακή μορφή. Τα κράτη μέλη, επομένως, θα πρέπει να παρέχουν στον αιτούντα την άδεια οδήγησης σε έντυπη μορφή, κατόπιν αιτήματος του αιτούντος, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και εν γένει εντός τριών εβδομάδων, όταν ο αιτών διαθέτει ήδη ψηφιακή άδεια οδήγησης του εν λόγω κράτους μέλους που βεβαιώνει τα δικαιώματα οδήγησης του αιτούντος. Επιπλέον, σε επείγουσες περιπτώσεις, όταν η καθυστερημένη παραλαβή της έντυπης άδειας οδήγησης αναμένεται να ζημιώσει δυσανάλογα τον αιτούντα, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να προβλέπουν τη δυνατότητα χρήσης διαδικασίας επείγοντος με την οποία θα εκδίδεται η έντυπη άδεια οδήγησης εντός ημερών έναντι αναλογικής αύξησης των σχετικών διοικητικών τελών.

(12)

Η ψηφιακή άδεια οδήγησης θα πρέπει να περιέχει όχι μόνο τις πληροφορίες που αναγράφονται στην έντυπη άδεια οδήγησης, αλλά και πληροφορίες που επιτρέπουν την επαλήθευση της γνησιότητας των δεδομένων αυτών. Ωστόσο, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι ακόμη και σε περίπτωση επαλήθευσης, ο όγκος των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που διατίθενται περιορίζεται σε αυτά που θα αναγράφονταν στην έντυπη άδεια οδήγησης και σε αυτά που είναι απολύτως απαραίτητα για την επαλήθευση της γνησιότητας των δεδομένων αυτών. Επιπλέον, τα δεδομένα που είναι απαραίτητα για την επαλήθευση δεν θα πρέπει να διατηρούνται μετά τη διενέργειά της, εκτός εάν αυτό επιτρέπεται από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι η έντυπη και η ψηφιακή άδεια οδήγησης που εκδίδονται για το ίδιο πρόσωπο είναι ισοδύναμες όσον αφορά τα δικαιώματα και τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων το εν λόγω άτομο επιτρέπεται να οδηγεί και όσον αφορά τη διάρκεια της διοικητικής ισχύος των αδειών οδήγησης, όπως καθορίζεται στην παρούσα οδηγία.

(13)

Τα κράτη μέλη έχουν την αρμοδιότητα να θεσπίζουν δικούς τους εθνικούς κανόνες με τους οποίους απαιτείται καταβολή τέλους για την έκδοση άδειας οδήγησης. Εντούτοις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν δεόντως ώστε να μην επηρεάζουν την ελεύθερη επιλογή των πολιτών σε σχέση με τη μορφή των αδειών οδήγησης θεσπίζοντας δυσανάλογα διοικητικά τέλη που ευνοούν αδικαιολόγητα τη μία μορφή έναντι της άλλης.

(14)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεργαστούν για την επίτευξη της παγκόσμιας χρήσης και αμοιβαίας αναγνώρισης των ψηφιακών αδειών οδήγησης. Το εγχείρημα αυτό ενδεχομένως θα προϋποθέτει να τροποποιηθούν η διεθνής σύμβαση για τις μηχανοκίνητες μεταφορές της 24ης Απριλίου 1926, η σύμβαση της Γενεύης για την οδική κυκλοφορία της 19ης Σεπτεμβρίου 1949 και η σύμβαση της Βιέννης για την οδική κυκλοφορία της 8ης Νοεμβρίου 1968. Η Επιτροπή είναι η πλέον κατάλληλη να παράσχει συνδρομή στα κράτη μέλη στο πλαίσιο αυτό, ιδίως σε ό,τι αφορά τους όρους διαλειτουργικότητας που καθιστούν δυνατή την ευρεία αναγνώριση των ψηφιακών αδειών οδήγησης της Ένωσης. Ως πρώτο βήμα στη διαδικασία αυτή, η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει υπόψη τις σχετικές εξελίξεις σε τρίτες χώρες κατά την έκδοση εκτελεστικών πράξεων για τις ψηφιακές άδειες οδήγησης.

(15)

Στη στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα καθορίζεται το όραμα της Ένωσης να βελτιώσει σημαντικά τον βιώσιμο χαρακτήρα της κινητικότητας και των μεταφορών. Οι εκπομπές από τον τομέα των οδικών μεταφορών περιλαμβάνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τους ατμοσφαιρικούς ρύπους, τον θόρυβο και τα μικροπλαστικά από τη φθορά των ελαστικών και του οδοστρώματος. Ο τρόπος οδήγησης επηρεάζει την ποσότητα των εκπομπών αυτών, που έχουν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Ως εκ τούτου, οι εξετάσεις οδήγησης θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η εκπαίδευση των οδηγών τους παρέχει τη δυνατότητα να μειώσουν τον αντίκτυπό τους ως προς τις εκπομπές, μεταξύ άλλων μέσω της οικολογικής οδήγησης, καθώς και τους προετοιμάζει να οδηγούν οχήματα μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών.

(16)

Προκειμένου οι πολίτες και οι κάτοικοι να έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν άμεσα τα οφέλη της εσωτερικής αγοράς χωρίς να επιβαρύνονται με περιττή πρόσθετη διοικητική επιβάρυνση, ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1724 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) προβλέπει πρόσβαση σε επιγραμμικές διαδικασίες σχετιζόμενες με τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών χρηστών. Οι πληροφορίες για την απόκτηση και ανανέωση άδειας οδήγησης καλύπτονται ήδη στο παράρτημα I του εν λόγω κανονισμού. Το παράρτημα II του εν λόγω κανονισμού θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να διασφαλίζεται ότι χρήστες που ακολουθούν διοικητική διαδικασία σχετικά με άδειες οδήγησης επωφελούνται από πλήρως επιγραμμικές διαδικασίες.

(17)

Οι άδειες οδήγησης θα πρέπει να κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τους τύπους οχημάτων για τα οποία αναφέρουν το δικαίωμα οδήγησης. Η κατηγοριοποίηση αυτή θα πρέπει να γίνεται με σαφή και συνεκτικό τρόπο και με πλήρη σεβασμό προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά των σχετικών οχημάτων και των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την οδήγησή τους.

(18)

Σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία της 13ης Δεκεμβρίου 2006, στην οποία η Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέρος από τις 21 Ιανουαρίου 2011, θα πρέπει να θεσπιστούν ειδικές διατάξεις για να διευκολυνθεί η οδήγηση οχημάτων από τα άτομα με αναπηρία. Επιπλέον, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται, χωρίς να υποβαθμίζουν τις ελάχιστες προδιαγραφές σχετικά με την ικανότητα οδήγησης και τις δεξιότητες οδήγησης που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία, να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και να διευκολύνουν τις δυνατότητές τους να αποκτούν και να κατέχουν άδεια οδήγησης. Ως εκ τούτου, με προηγούμενη συμφωνία της Επιτροπής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν ορισμένους τύπους μηχανοκίνητων οχημάτων από την εφαρμογή των κανόνων σχετικά με τις κατηγορίες αδειών οδήγησης στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας.

(19)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να εξαιρούν από την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας τύπους οχημάτων που χρησιμοποιούνται από τις ένοπλες δυνάμεις και τα όργανα πολιτικής άμυνας, ή τελούν υπό τον έλεγχό τους, δεδομένου του ειδικού χαρακτήρα των επιχειρήσεων που διεξάγουν οι εν λόγω δυνάμεις και τα εν λόγω όργανα και των οχημάτων που χρησιμοποιούν για τον σκοπό αυτό.

(20)

Τα κατώτατα όρια ηλικίας των αιτούντων για τις διάφορες κατηγορίες αδειών οδήγησης θα πρέπει να καθοριστούν σε ενωσιακό επίπεδο. Θα πρέπει όμως να επιτραπεί στα κράτη μέλη να ορίζουν υψηλότερο όριο ηλικίας για την οδήγηση ορισμένων κατηγοριών οχημάτων, με σκοπό την περαιτέρω προώθηση της οδικής ασφάλειας. Για ορισμένες κατηγορίες και σε έκτακτες περιστάσεις, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ορίζουν χαμηλότερα κατώτατα όρια ηλικίας, προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι εθνικές συνθήκες, ιδίως όσον αφορά την οδήγηση των πυροσβεστικών και διασωστικών οχημάτων και των οχημάτων πολιτικής προστασίας, καθώς και των οχημάτων που χρησιμοποιούνται για την τήρηση της δημόσιας ασφάλειας και τάξης.

(21)

Τα οχήματα έκτακτης ανάγκης, δηλαδή τα οχήματα που χρησιμοποιούνται για την τήρηση της δημόσιας ασφάλειας και τάξης, μεταξύ άλλων με την παροχή άμεσης βοήθειας κατά τη διάρκεια φυσικών ή ανθρωπογενών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, όπως αστυνομικά οχήματα, ασθενοφόρα, οχήματα πολιτικής προστασίας και διάσωσης, ή πυροσβεστικά οχήματα, μπορεί να παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως το ότι είναι βαρύτερα λόγω ειδικού εξοπλισμού, και ενδέχεται να χρήζουν ορισμένων παρεκκλίσεων από τους γενικούς κανόνες για άδεια οδήγησης κατηγορίας Β, προκειμένου να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σε καταστάσεις κρίσης και σε ανάγκες διάσωσης. Επιπλέον, προκειμένου να αποφευχθούν πιθανά εμπόδια στη διασυνοριακή κυκλοφορία τέτοιων οχημάτων ενώ χρησιμοποιούνται για διασυνοριακές παρεμβάσεις σε διάφορες περιοχές εντός της Ένωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιτρέπουν, προσωρινά ή επ’ αόριστον, την οδήγηση των εν λόγω οχημάτων έκτακτης ανάγκης στην επικράτειά τους με άδεια οδήγησης κατηγορίας Β. Εν προκειμένω, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αναγνωρίζουν αμοιβαία τα εθνικά μέτρα, ώστε να μην παρεμποδίζονται οι διασυνοριακές επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης ή να μην τους επιβάλλονται κυρώσεις.

(22)

Προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες κινητικότητας των νεαρών κατοίκων των κρατών μελών, όπως η ανάγκη οδήγησης μεγάλων αποστάσεων σε αραιοκατοικημένες περιοχές χωρίς επαρκή εναλλακτικά μέσα προσωπικής κινητικότητας, τα κράτη μέλη, εφόσον έχει συμφωνήσει προηγουμένως η Επιτροπή, θα πρέπει να μπορούν να μειώνουν το κατώτατο όριο ηλικίας στα 15 έτη για την έκδοση αδειών οδήγησης που περιορίζονται στην επικράτειά τους, για ορισμένους τύπους οχημάτων της κατηγορίας Β1. Είναι σημαντικό η μείωση αυτή του κατώτατου ορίου ηλικίας να μην επηρεάζει αρνητικά την οδική ασφάλεια. Κατά συνέπεια, πριν συμφωνήσει σχετικά, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει δεόντως τον αντίκτυπο της εν λόγω μείωσης του κατώτατου ορίου ηλικίας στην οδική ασφάλεια, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν σχετικές πληροφορίες από εμπειρογνώμονες των κρατών μελών.

(23)

Ο συνδυασμός κατάλληλου κατώτατου ορίου ηλικίας για τις άδειες οδήγησης κάθε κατηγορίας, που διευκολύνει τόσο την ανεξάρτητη κινητικότητα των νεαρών οδηγών όσο και την έγκαιρη πρόσβασή τους στην επαγγελματική οδήγηση, και αυστηρότερων προϋποθέσεων για τους αρχάριους οδηγούς όσον αφορά, μεταξύ άλλων, την κατανάλωση αλκοόλ παράλληλα με την οδήγηση, μπορεί να ωφελήσει την οδική ασφάλεια. Τα κατώτατα όρια ηλικίας δεν θα πρέπει να μειωθούν εις βάρος της οδικής ασφάλειας.

(24)

Θα πρέπει να καθιερωθεί σύστημα κλιμάκωσης, δηλαδή της θέσπισης του δικαιώματος κατοχής άδειας οδήγησης συγκεκριμένης κατηγορίας, ως προϋπόθεσης προκειμένου ο αιτών να είναι επιλέξιμος για κατοχή άδειας οδήγησης ορισμένων άλλων κατηγοριών, και ισοδυναμιών μεταξύ των κατηγοριών και στο πλαίσιο αυτού, να οριστεί, όπου αρμόζει, ελάχιστη περίοδος εμπειρίας πριν από την επίτευξη αυτής της επιλεξιμότητας. Το σύστημα αυτό θα πρέπει να είναι δεσμευτικό για όλα τα κράτη μέλη, με την επιφύλαξη της δυνατότητας των κρατών μελών να εφαρμόζουν ορισμένες ισοδυναμίες μεταξύ τους, το καθένα στην επικράτειά του. Θα πρέπει επίσης να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να καθιερώνουν ορισμένες ισοδυναμίες που περιορίζονται στην επικράτειά τους.

(25)

Το κλειδί για την πράσινη μετάβαση είναι η μεγαλύτερη παρουσία οχημάτων που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα. Η δυνατότητα διάθεσης νέων μοντέλων αυξημένου βάρους στις κατηγορίες αδειών οδήγησης Β και ΒΕ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην παρούσα οδηγία. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να επιτρέπεται στους κατόχους άδειας οδήγησης κατηγορίας Β ή BE, εφόσον διαθέτουν εμπειρία οδήγησης στην αποκτηθείσα κατηγορία, να οδηγούν αυτοκίνητα οχήματα, για τη μεταφορά τόσο προσώπων όσο και εμπορευμάτων, τροφοδοτούμενα εξ ολοκλήρου ή εν μέρει με εναλλακτικά καύσιμα που υπερβαίνουν τη μέγιστη επιτρεπόμενη μάζα των 3 500 kg.

(26)

Το δικαίωμα στην άδεια οδήγησης συνιστά εγγύηση της ελεύθερης κυκλοφορίας και διευκολύνει τη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία για τις αγροτικές και λιγότερο αστικοποιημένες περιοχές με περιορισμένο δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών. Για τους ηλικιωμένους, τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα ή τα άτομα με αναπηρία, η ατομική μεταφορά αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την υποστήριξη της κινητικότητάς τους. Η ικανότητα του οδηγού να οδηγεί με ασφάλεια θα πρέπει να αξιολογείται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, στα οποία συνεκτιμώνται ιδίως τυχόν παθήσεις του οδηγού σύμφωνα με αντικειμενικά αποτελέσματα εξετάσεων και, κατά περίπτωση, δοκιμών. Οι αποφάσεις για την ακύρωση, την απόσυρση, την αναστολή ή τον περιορισμό αδειών οδήγησης θα πρέπει να λαμβάνονται σε ατομική βάση και δεν θα πρέπει να συντελούν σε διακρίσεις, ιδίως λόγω ηλικίας.

(27)

Για τους σκοπούς της οδικής ασφάλειας, είναι απαραίτητο να επικαιροποιηθούν οι εναρμονισμένες ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να πληροί ο αιτών για να μπορεί να του χορηγηθεί άδεια οδήγησης. Στις απαιτήσεις αυτές θα πρέπει να συμπεριληφθούν οι γνώσεις, οι δεξιότητες και η συμπεριφορά που αφορούν την οδήγηση μηχανοκίνητων οχημάτων, οι εξετάσεις οδήγησης και οι ελάχιστες προδιαγραφές σωματικής και διανοητικής ικανότητας οδήγησης μηχανοκίνητων οχημάτων.

(28)

Δεδομένης της αυξανόμενης διαθεσιμότητας και χρήσης προηγμένων συστημάτων υποβοήθησης του οδηγού και συστημάτων αυτοματοποιημένης οδήγησης, είναι αναγκαίο να συμπεριληφθούν απαιτήσεις σχετικά με τα συστήματα αυτά στις θεωρητικές εξετάσεις, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι ο οδηγός διαθέτει γενικές γνώσεις σχετικά με τα πλεονεκτήματα, τους περιορισμούς και τους κινδύνους που συνδέονται με αυτά τα συστήματα. Η εν λόγω απαίτηση γνώσεων θα πρέπει να καλύπτει, μεταξύ άλλων, το πεδίο χρήσης των συστημάτων αυτοματοποιημένης οδήγησης, την ύπαρξη αιτημάτων ανάληψης ελέγχου που παράγουν τα συστήματα αυτοματοποιημένης οδήγησης και τις υφιστάμενες υποχρεώσεις του οδηγού ενόσω τα συστήματα αυτοματοποιημένης οδήγησης είναι ενεργοποιημένα.

(29)

Η απόδειξη της συμμόρφωσης με τις ελάχιστες προδιαγραφές σωματικής και διανοητικής ικανότητας οδήγησης θα πρέπει να παρέχεται κατά τη στιγμή της έκδοσης της άδειας οδήγησης και περιοδικά στη συνέχεια. Με την εν λόγω τακτική παρακολούθηση, σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες συμμόρφωσης με τις ελάχιστες προδιαγραφές, προωθείται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, αποφεύγονται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και λαμβάνεται υπόψη η ευθύνη των οδηγών. Οι εθνικοί κανόνες συμμόρφωσης με τις ελάχιστες προδιαγραφές θα πρέπει να συνίστανται σε ιατρική εξέταση κατά την έκδοση και κατά την ανανέωση της άδειας οδήγησης. Η εξέταση αυτή θα μπορούσε να διενεργείται από γενικούς ιατρούς ή από οποιαδήποτε άλλη αρμόδια ιατρική αρχή ή άλλον επαγγελματία του τομέα υγείας, όπως ορίζεται στο δίκαιο κάθε κράτους μέλους.

(30)

Η επαρκής όραση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να διασφαλίζεται η σωματική ικανότητα οδήγησης. Ως εκ τούτου, όλοι οι αιτούντες άδεια οδήγησης θα πρέπει να υποβάλλονται σε ενδεδειγμένη εξέταση ώστε να διασφαλίζεται ότι διαθέτουν επαρκή οπτική οξύτητα, συμπεριλαμβανομένης, όπου απαιτείται, περαιτέρω εξέτασης του οπτικού πεδίου από αρμόδιο επαγγελματία στον τομέα της όρασης εξουσιοδοτημένο από το εθνικό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υπερβαίνουν αυτήν την απαίτηση, επιβάλλοντας τη διενέργεια της ίδιας διαδικασίας κατά την ανανέωση των αδειών οδήγησης. Ο δεκαδικός συμβολισμός για την οπτική οξύτητα συνιστά διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο συγκρισιμότητας κατά τον καθορισμό της όρασης.

(31)

Για την έκδοση ή την ανανέωση ορισμένων κατηγοριών αδειών οδήγησης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν, αντί για ιατρική εξέταση, να απαιτούν από τον αιτούντα ή τον κάτοχο άδειας οδήγησης να παρέχει εγγράφως ή με ηλεκτρονικά μέσα αυτοαξιολόγηση, ο σχεδιασμός της οποίας θα μπορούσε να είναι περισσότερο προσανατολισμένος στον κίνδυνο. Ωστόσο, θα ήταν ιδιαίτερα επιθυμητό τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν τις ιατρικές εξετάσεις τουλάχιστον στο πλαίσιο της πρώτης διαδικασίας έκδοσης αδειών οδήγησης, προκειμένου να αξιολογείται η συμμόρφωση με τις προϋποθέσεις που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία και στο εθνικό δίκαιο.

(32)

Μετά την έκδοση άδειας οδήγησης, αντί να απαιτούν ιατρική εξέταση ή αυτοαξιολόγηση κατά την ανανέωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να θεσπίσουν σύστημα που θα διασφαλίζει ότι τυγχάνουν αντιμετώπισης οι αλλαγές στη σωματική ή διανοητική ικανότητα του κατόχου της άδειας οδήγησης. Δεδομένων των διαφορών στην οργάνωση των εθνικών συστημάτων υγείας και των εθνικών πρακτικών στον τομέα της υγείας σε ό,τι αφορά τον αποτελεσματικό συντονισμό τους με τις αρχές αδειοδότησης για την έκδοση και την ανανέωση, ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές, με βασική συνιστώσα ότι οι ιατρικές αρχές ή οι αρχές αδειοδότησης θα πρέπει να συνδέουν τις παθήσεις των κατόχων αδειών οδήγησης με την ικανότητα και την άδειά τους να οδηγούν. Η εν λόγω αντίδραση των ιατρικών αρχών ή των αρχών αδειοδότησης θα μπορούσε επίσης να βασίζεται στην αξιολόγηση των δηλώσεων του κατόχου άδειας οδήγησης βάσει γενικής υποχρέωσης που επιβάλλεται σε όλους τους κατόχους άδειας οδήγησης να δηλώνουν την κατάσταση της υγείας τους σε σχέση με την οδήγηση, και να οδηγεί σε παραπομπή σε ειδικό γιατρό, απαγόρευση οδήγησης που υπαγορεύεται από ιατρό ή, εντέλει, σε απόσυρση, αναστολή ή περιορισμό της άδειας οδήγησης.

(33)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να είναι ελεύθερα να συνδυάζουν τα μέτρα αυτά με σκοπό να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους, και να εφαρμόζουν προδιαγραφές σχετικά με την ικανότητα οδήγησης οι οποίες είναι αυστηρότερες από τις ελάχιστες προδιαγραφές που ορίζονται στην παρούσα οδηγία.

(34)

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην ιατρική τεχνολογία έχουν ενισχύσει την οδική ασφάλεια, καθώς αντιμετωπίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με την οδήγηση με ορισμένες παθήσεις. Καινοτομίες όπως τα συστήματα συνεχούς παρακολούθησης της γλυκόζης για τα άτομα με διαβήτη καθιστούν δυνατή την αποτελεσματική διαχείριση της πάθησής τους σε πραγματικό χρόνο, μειώνοντας έτσι τους κινδύνους που σχετίζονται με την οδήγηση. Οι τεχνολογίες αυτές εξελίσσονται ραγδαία και διασφαλίζουν καλύτερο έλεγχο των ιατρικών προβλημάτων και περαιτέρω βελτίωση της οδικής ασφάλειας.

(35)

Λαμβάνοντας υπόψη τις μελέτες που διεξάγονται σχετικά με διάφορες παθολογίες που ενέχουν κίνδυνο υπερβολικής υπνηλίας και νωθρότητας, η Επιτροπή θα πρέπει να ξεκινήσει επανεξέταση των διατάξεων της παρούσας οδηγίας που αφορούν το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο, μόλις ολοκληρωθεί και τεθεί στη διάθεση της επιστημονικής κοινότητας επαρκής αριθμός μελετών. Δεδομένης της επιστημονικής προόδου που έχει σημειωθεί ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων όρασης, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να ξεκινήσει επανεξέταση των διατάξεων της παρούσας οδηγίας που αφορούν τις σχετικές παθήσεις.

(36)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαία δικαιώματα στο σύνολο της Ένωσης, με την επιφύλαξη των προβληματισμών περί οδικής ασφάλειας, οι άδειες οδήγησης των κατηγοριών AM, A1, A2, A, Β, B1 και BΕ θα πρέπει να έχουν διοικητική ισχύ 15 ετών, ενώ οι άδειες οδήγησης των κατηγοριών C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 και D1E θα πρέπει να έχουν διοικητική ισχύ πέντε ετών. Εν τούτοις, θα πρέπει τα κράτη μέλη να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν περίοδο ισχύος 10 ετών αντί 15 ετών, εάν η άδεια οδήγησης χρησιμοποιείται επίσης ως προσωπικό έγγραφο ταυτοποίησης. Σύμφωνα με το ήδη ισχύον πλαίσιο, που δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αυξάνουν τη συχνότητα ανανέωσης με την πάροδο της ηλικίας, η γενική διάρκεια ισχύος θα μπορούσε να μειωθεί βάσει αντικειμενικών παραγόντων που συνδέονται γενικά με τη μέση σωματική και διανοητική κατάσταση των οδηγών, όπως η ηλικία, και θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να ορίζουν περιόδους ισχύος συντομότερες από αυτές που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως ορίζεται στην παρούσα οδηγία.

(37)

Η επανεκπαίδευση έμπειρων οδηγών μπορεί να βελτιώσει την οδική ασφάλεια, καθώς ενισχύει την ευαισθητοποίηση και υποχρεώνει τους οδηγούς να αποκτήσουν πρόσθετη εμπειρία στις νέες τεχνολογίες, όπως τα προηγμένα συστήματα υποβοήθησης του οδηγού και τα συστήματα αυτοματοποιημένης οδήγησης. Στο πλαίσιο αυτό, καθώς και στο πλαίσιο της εκπαίδευσης οδηγών πριν από την έκδοση άδειας οδήγησης, θα ήταν ενδεχομένως χρήσιμη η χρήση προσομοιωτών με σκοπό τη βελτίωση σημαντικών δεξιοτήτων οδήγησης, όπως η αντίδραση σε αντίξοες συνθήκες και σενάρια έκτακτης ανάγκης.

(38)

Στο πλαίσιο της σταδιακής ψηφιοποίησης και του σταδιακού αυτοματισμού, των ολοένα και αυστηρότερων απαιτήσεων μείωσης των εκπομπών των οδικών μεταφορών, καθώς και της συνεχούς τεχνολογικής προόδου σε σχέση με τα μηχανοκίνητα οχήματα, είναι απαραίτητο όλοι οι οδηγοί να είναι ενημερωμένοι για τις νέες τεχνολογίες και για ζητήματα οδικής ασφάλειας και βιωσιμότητας. Η προώθηση από τα κράτη μέλη της διά βίου εκπαίδευσης των οδηγών, για παράδειγμα με την παρακολούθηση μαθημάτων ασφαλούς οδήγησης με ανατροφοδότηση, μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της συμπεριληπτικής κινητικότητας. Αυτή η διά βίου εκπαίδευση μπορεί να έχει καθοριστικό ρόλο στο να επικαιροποιούνται οι δεξιότητες των έμπειρων οδηγών αναφορικά με την οδική ασφάλεια, με τις νέες τεχνολογίες και τις αλλαγές της μάζας των οχημάτων, η οποία βελτιώνει την αποδοτική χρήση των καυσίμων και μειώνει τις εκπομπές, καθώς και με τη διαχείριση της ταχύτητας.

(39)

Προκειμένου να μπορούν τα κράτη μέλη και, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις η Ένωση στο σύνολό της, να ανταποκρίνονται σε κρίσεις που καθιστούν αδύνατο για τις εθνικές αρχές να ανανεώσουν άδειες οδήγησης η ισχύς των οποίων διαφορετικά θα έληγε, θα πρέπει να είναι δυνατή η παράταση της διοικητικής ισχύος τέτοιων αδειών οδήγησης. Η παράταση αυτή θα πρέπει να είναι δυνατή μόνο για την απολύτως αναγκαία διάρκεια.

(40)

Η αρχή «ένας κάτοχος — μία άδεια» θα πρέπει να εμποδίζει οποιοδήποτε άτομο να κατέχει περισσότερες από μία άδειες οδήγησης. Η αρχή θα πρέπει επίσης να διευρυνθεί ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι τεχνικές ιδιαιτερότητες των ψηφιακών αδειών οδήγησης, καθώς ένας κάτοχος μπορεί να ζητήσει την έκδοση έντυπης άδειας οδήγησης αντί, ή επιπλέον, της ψηφιακής άδειας οδήγησης και μπορεί να παρουσιάζει ψηφιακή άδεια οδήγησης σε περισσότερες από μία ηλεκτρονικές συσκευές.

(41)

Για λόγους που αφορούν την οδική ασφάλεια, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν τις εθνικές τους διατάξεις όσον αφορά την ακύρωση, την απόσυρση, την αναστολή και την ανανέωση της άδειας οδήγησης, σε κάθε κάτοχο άδειας οδήγησης με συνήθη διαμονή στην επικράτειά τους.

(42)

Οι οδηγοί που είναι κάτοχοι άδειας οδήγησης η οποία έχει εκδοθεί από το κράτος μέλος στο οποίο διαμένουν έπειτα από την ανταλλαγή άδειας οδήγησης που εκδόθηκε από τρίτη χώρα θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να οδηγούν σε ολόκληρη την Ένωση, όπως εάν είχαν αποκτήσει αρχικά την άδεια οδήγησης εντός της Ένωσης. Τούτο συμβάλλει στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων εντός της Ένωσης.

(43)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για τον καθορισμό των τρίτων χωρών που διασφαλίζουν επίπεδο οδικής ασφάλειας συγκρίσιμο με αυτό της Ένωσης, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα σε κατόχους αδειών οδήγησης που έχουν εκδοθεί από τις εν λόγω τρίτες χώρες να ανταλλάσσουν, υπό σχετικές προϋποθέσεις, οι οποίες θα πρέπει να είναι λεπτομερείς και σαφώς προσδιορισμένες για όλες τις σχετικές κατηγορίες αδειών οδήγησης, τις άδειες οδήγησής τους υπό όρους παρόμοιους με εκείνους που θα ίσχυαν εάν είχαν εκδοθεί από κράτος μέλος. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8).

(44)

Όσον αφορά τις άδειες οδήγησης που εκδίδονται από τρίτες χώρες που δεν καθορίζονται σε εκτελεστική πράξη ως τρίτες χώρες με επίπεδο οδικής ασφάλειας συγκρίσιμο με εκείνο της Ένωσης ή εκδίδονται από τρίτες χώρες για τις οποίες τέτοια εκτελεστική πράξη δεν επιτρέπει ούτε απαγορεύει ρητά ανταλλαγή μιας τέτοιας άδειας οδήγησης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν τις άδειες οδήγησης σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες τους, εφόσον χρησιμοποιούν τον σχετικό ενωσιακό κωδικό ή κωδικούς στην άδεια οδήγησης που εκδίδεται με αυτόν τον τρόπο. Σε περίπτωση που ο κάτοχος τέτοιας άδειας οδήγησης αποκτήσει διαφορετικό τόπο διαμονής σε νέο κράτος μέλος, το τελευταίο δεν θα πρέπει να υποχρεούται να εφαρμόσει την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης στην εν λόγω άδεια οδήγησης.

(45)

Το νέο πλαίσιο για την ανταλλαγή αδειών οδήγησης που έχουν εκδοθεί από τρίτες χώρες θα πρέπει επίσης να εκλαμβάνεται ως μέσο για την αντιμετώπιση της έλλειψης επαγγελματιών οδηγών, καθώς οι κανόνες αποσκοπούν στη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των κατόχων αδειών οδήγησης διαφόρων κατηγοριών. Δεδομένου ότι η οδήγηση από υπηκόους τρίτων χωρών, οι οποίοι απασχολούνται από επιχείρηση εγκατεστημένη σε κράτος μέλος που εκτελεί οδικές μεταφορές εντός της Ένωσης ή εργάζονται σε αυτήν, μπορεί να υπόκειται στην περαιτέρω απαίτηση προσόντων που βεβαιώνονται από πιστοποιητικό επαγγελματικής ικανότητας (ΠΕΙ), η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει πώς θα μπορούσαν να υποστηριχθούν περαιτέρω τα προσδοκώμενα θετικά αποτελέσματα του νέου πλαισίου σε σχέση με άλλα έγγραφα οδήγησης, με την επιφύλαξη του γενικού στόχου της βελτίωσης της οδικής ασφάλειας στην Ένωση.

(46)

Ο «τουρισμός για άδεια οδήγησης», δηλαδή η πρακτική της αλλαγής τόπου διαμονής με σκοπό την απόκτηση νέας άδειας οδήγησης, μεταξύ άλλων προκειμένου να παρακαμφθούν οι συνέπειες ακύρωσης, απόσυρσης, αναστολής ή περιορισμού του δικαιώματος οδήγησης ενός οδηγού μηχανοκίνητου οχήματος, της άδειας οδήγησής του ή της αναγνώρισης της ισχύος της άδειας οδήγησής του που του έχει επιβληθεί σε άλλο κράτος μέλος, αποτελεί ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο, το οποίο έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οδική ασφάλεια. Οι οδηγοί δεν θα πρέπει, απλά και μόνο αλλάζοντας τον τόπο διαμονής τους, να εξαιρούνται από τις απαιτήσεις που τους επιβάλλονται για να ανακτήσουν την άδεια οδήγησής τους, την αναγνώριση της ισχύος της, ή του δικαιώματος οδήγησης. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οποιαδήποτε συμπεριφορά από την πλευρά των πολιτών, ή η έλλειψη σωματικής ή διανοητικής ικανότητας οδήγησης, θα πρέπει να οδηγεί σε επ’ αόριστον απαγόρευση οδήγησης μόνον εφόσον δικαιολογείται δεόντως. Θα πρέπει να καθοριστούν προϋποθέσεις ώστε τα κράτη μέλη εκτός εκείνου που έχει επιβάλει ακύρωση, απόσυρση, αναστολή ή περιορισμό άδειας οδήγησης να μπορούν παρόλα αυτά να χορηγούν άδεια οδήγησης στο εν λόγω πρόσωπο, εφόσον κρίνεται σκόπιμο βάσει τεκμηριωμένης απόφασης, και στην περίπτωση που η ισχύς της άδειας οδήγησης που εκδίδεται κατ’ αυτόν τον τρόπο περιορίζεται στην επικράτεια των κρατών μελών που δεν έχουν επιβάλει απαγόρευση επ’ αόριστον.

(47)

Θα πρέπει να καθιερωθεί σύστημα οδήγησης με συνοδό σε επίπεδο Ένωσης για ορισμένες κατηγορίες αδειών οδήγησης, προκειμένου να βελτιωθεί η οδική ασφάλεια. Οι κανόνες ενός τέτοιου συστήματος θα πρέπει να παρέχουν στους αιτούντες τη δυνατότητα να αποκτούν άδειες οδήγησης στις σχετικές κατηγορίες πριν συμπληρώσουν το απαιτούμενο κατώτατο όριο ηλικίας. Η χρήση, ωστόσο, των εν λόγω αδειών οδήγησης τελεί υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει συνοδεία έμπειρου οδηγού, όπως μέλους της οικογένειας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη, για λόγους οδικής ασφάλειας, να ορίζουν αυστηρότερους όρους και κανόνες στην επικράτειά τους σχετικά με τις άδειες οδήγησης που έχουν εκδώσει.

(48)

Το σύστημα οδήγησης με συνοδό θα μπορούσε, με την επιφύλαξη του γενικού στόχου του για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, να συμβάλει στο να καταστεί το επάγγελμα του οδηγού φορτηγού πιο προσβάσιμο και ελκυστικό στις νεότερες γενιές, προκειμένου να διευρύνουν τις επαγγελματικές τους δυνατότητες, και να συντελέσει στην αντιμετώπιση της έλλειψης οδηγών στην Ένωση. Επομένως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν το εν λόγω σύστημα στις άδειες οδήγησης των κατηγοριών C1, C1E και C επιπλέον των αδειών οδήγησης της κατηγορίας Β· οι δε άδειες οδήγησης που εκδίδονται σύμφωνα με αυτό το σύστημα θα αναγνωρίζονται αμοιβαία μεταξύ των κρατών μελών στα οποία το σύστημα έχει αυτό το ευρύτερο πεδίο εφαρμογής.

(49)

Το σύστημα οδήγησης με συνοδό δεν θα πρέπει να περιορίζει τις υπάρχουσες επιλογές των κρατών μελών για μείωση του κατώτατου ορίου ηλικίας για την κατηγορία Β ή για εφαρμογή σχετικών προϋποθέσεων σε εθνικό επίπεδο.

(50)

Οι όροι και οι απαιτήσεις που καθορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2022/2561 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) για την οδήγηση λεωφορείου κατηγορίας D ή DE από ορισμένη ηλικία μετά την απόκτηση επαγγελματικών προσόντων θα πρέπει να απλουστευθούν, χωρίς να διακυβευθεί η οδική ασφάλεια.

(51)

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να εντείνουν τις συμπράξεις μεταξύ φορέων εκπαίδευσης και κατάρτισης, όπως πανεπιστήμια και επαγγελματικές σχολές, και εταιρειών μεταφορών και εφοδιαστικής, με σκοπό να αντιμετωπιστεί η έλλειψη επαγγελματιών οδηγών στην Ένωση. Η ανάπτυξη και η στήριξη της μαθητείας, της πρακτικής άσκησης και παρόμοιων εκπαιδευτικών ευκαιριών στο πλαίσιο αυτών των συμπράξεων θα πρέπει να προσφέρουν στους μελλοντικούς επαγγελματίες οδηγούς την ευκαιρία να εξοικειωθούν περισσότερο με τα οφέλη και τις προκλήσεις του επαγγέλματος, να βελτιώσουν τις επιχειρησιακές και οργανωτικές τους δεξιότητες και να αποκτήσουν εμπειρία, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες και τεχνικές. Η Επιτροπή ενθαρρύνεται να στηρίξει τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μεταξύ επαγγελματικών σχολών και εταιρειών εφοδιαστικής και μεταφορών προκειμένου να ενισχυθούν η διαθεσιμότητα και οι δεξιότητες των επαγγελματιών οδηγών, με την αξιοποίηση προγραμμάτων της Ένωσης όπως το Erasmus+.

(52)

Κατά την καταγραφή των υφιστάμενων πηγών εσόδων για τη διευκόλυνση της οδικής ασφάλειας, συνιστάται στα κράτη μέλη να αξιοποιούν τα έσοδα που προκύπτουν από χρηματικές ποινές για σχετικές με την οδική ασφάλεια τροχαίες παραβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (ΕΕ) 2015/413 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), προκειμένου να αυξηθεί η οδική ασφάλεια και να διασφαλιστεί η διαφάνεια των μέτρων οδικής ασφάλειας.

(53)

Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι οδηγοί που αποκτούν άδεια οδήγησης για πρώτη φορά δεν θέτουν σε κίνδυνο την οδική ασφάλεια. Για τους αρχάριους αυτούς οδηγούς θα πρέπει να θεσπιστεί δοκιμαστική περίοδος τουλάχιστον δύο ετών κατά τη διάρκεια της οποίας θα πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρότεροι κανόνες ή κυρώσεις για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, χωρίς να θίγονται οι αρμοδιότητες των κρατών μελών να ρυθμίζουν τη συμπεριφορά των οδηγών. Οι αυστηρότεροι αυτοί κανόνες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, ή να συνίστανται σε, ειδική εκπαίδευση για αρχάριους οδηγούς στην οποία αυτοί θα λαμβάνουν περαιτέρω οδηγίες σχετικά με την επίγνωση των κινδύνων και θα προβληματίζονται για τη συμπεριφορά τους. Θα πρέπει επίσης να θεσπιστούν ειδικά μέτρα ώστε να διασφαλιστεί η μείωση της οδήγησης υπό την επήρεια ναρκωτικών στους αρχάριους οδηγούς και να ενθαρρυνθεί η ενδεδειγμένη χρήση των απαιτούμενων συστημάτων ασφαλείας. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν αυστηρότερους κανόνες ή κυρώσεις. Όταν εφαρμόζονται κυρώσεις, θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές, αποτρεπτικές και να μην εισάγουν διακρίσεις· θα μπορούσαν δε να περιλαμβάνουν τη στέρηση του δικαιώματος οδήγησης, καθώς και ειδική εκπαίδευση για αρχάριους οδηγούς ως προς την επίγνωση των κινδύνων. Τα ειδικά αυτά μέτρα θα μπορούσαν να αποτελούνται από ειδικά στοχευμένες προσπάθειες επιβολής και εκστρατείες. Θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν ελεύθερα πρόσθετους κανόνες στην επικράτειά τους για τους αρχάριους οδηγούς με σκοπό τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, όπως η επιβολή δεύτερης δοκιμαστικής περιόδου για πρόσθετη κατηγορία άδειας οδήγησης, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικοί κίνδυνοι και οι απαιτούμενες δεξιότητες που συνδέονται με τη νέα κατηγορία.

(54)

Τα ευρείας εφαρμογής συστήματα μηδενικής ανοχής για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, που συνδέονται με τη στοχευμένη επιβολή, έχουν αποδειχθεί αποτελεσματική μέθοδος βελτίωσης της οδικής ασφάλειας. Το μηδενικό όριο για το αλκοόλ, χωρίς συνεκτίμηση της τυχαίας έκθεσης ή της έκθεσης που δεν έχει αντίκτυπο στις οδηγικές επιδόσεις, θεωρείται ευρέως ως το πλέον αποτελεσματικό μέτρο για τη μείωση των θανάτων και των τραυματισμών σε τροχαία ατυχήματα. Θεσπίζονται επίσης πολιτικές μηδενικής ανοχής σε ό,τι αφορά την οδήγηση υπό την επήρεια ναρκωτικών. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να διατηρήσουν και να θεσπίσουν τέτοια ευρείας εφαρμογής συστήματα μηδενικής ανοχής στο εθνικό τους δίκαιο, με συμπληρωματικό μέτρο το σύστημα της δοκιμαστικής περιόδου, το οποίο στοχεύει στην αντιμετώπιση της υπερεκπροσώπησης των αρχάριων οδηγών, κυρίως νεαρών ατόμων, σε τροχαία ατυχήματα που σχετίζονται με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών.

(55)

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συμπεριλάβουν, στα προγράμματα σπουδών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ηλικιακά προσαρμοσμένη κατάρτιση σχετικά με τους κανόνες οδικής ασφάλειας και την επίγνωση των κινδύνων κυκλοφορίας, ανταποκρινόμενα επίσης στην αυξημένη δημοτικότητα των προσωπικών συσκευών κινητικότητας, όπως τα ηλεκτρικά ποδήλατα και τα ηλεκτρικά σκούτερ. Η εκμάθηση των βασικών κανόνων οδικής ασφάλειας σε νεαρή ηλικία μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων, καθώς ενισχύει την ευαισθητοποίηση και την ανάπτυξη υπεύθυνης συμπεριφοράς, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους πολίτες νεαρής ηλικίας να λαμβάνουν ασφαλείς αποφάσεις βάσει άρτιων γνώσεων σχετικά με τους ισχύοντες κανόνες και τους κινδύνους. Η Επιτροπή ενθαρρύνεται να διευκολύνει και να στηρίζει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και των αρχών τους, μεταξύ άλλων μέσω χρηματοδοτικής στήριξης.

(56)

Θα πρέπει να καθοριστούν ελάχιστα πρότυπα σχετικά με την πρόσβαση στο επάγγελμα του εξεταστή οδήγησης και απαιτήσεις σχετικά με την κατάρτιση των εξεταστών οδήγησης προκειμένου να βελτιωθούν οι γνώσεις και οι δεξιότητες των εξεταστών, συμπεριλαμβανομένων των δοκιμασιών για την αντίληψη του κινδύνου, ώστε να εξασφαλίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο η αντικειμενικότερη αξιολόγηση των αιτούντων άδεια οδήγησης και να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη εναρμόνιση των εξετάσεων οδήγησης. Επιπλέον, η Επιτροπή θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για την τροποποίηση των εν λόγω ελάχιστων προτύπων, προκειμένου να τα προσαρμόζει σε τυχόν τεχνικές, επιχειρησιακές ή επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα αυτόν, συμπεριλαμβανομένων των προηγμένων συστημάτων υποβοήθησης του οδηγού και των συστημάτων αυτοματοποιημένης οδήγησης, όταν αυτό καθίσταται αναγκαίο.

(57)

Η έννοια της συνήθους διαμονής θα πρέπει να οριστεί κατά τρόπο που να επιτρέπει την επίλυση ζητημάτων που προκύπτουν όταν δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί η συνήθης διαμονή βάσει επαγγελματικών ή προσωπικών δεσμών. Ο κανόνας σύμφωνα με τον οποίο οι άδειες οδήγησης μπορούν να εκδίδονται μόνον από το κράτος μέλος συνήθους διαμονής θα μπορούσε να αποτελέσει δυσανάλογο γλωσσικό εμπόδιο σε ορισμένες περιπτώσεις. Ως εκ τούτου, σε περιπτώσεις όπου το κράτος μέλος της συνήθους διαμονής δεν παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής σε εξετάσεις στην επίσημη γλώσσα του κράτους μέλους του οποίου είναι πολίτης ο αιτών, θα πρέπει να είναι δυνατόν ο αιτών να υποβληθεί στη θεωρητική ή πρακτική εξέταση, ή και στα δύο, στο κράτος μέλος της ιθαγένειάς του αιτούντος. Η παρέκκλιση αυτή δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη να λαμβάνουν μέτρα κατά των καταχρήσεων ή περιπτώσεων απάτης που ενδέχεται να προκύψουν στο νέο πλαίσιο ευελιξίας. Θα πρέπει να θεσπιστούν ειδικοί κανόνες για τους διπλωμάτες και την οικογένειά τους, όταν οι επαγγελματικές υποχρεώσεις των διπλωματών τους υποχρεώνουν να διαμείνουν στο εξωτερικό για μεγάλο χρονικό διάστημα.

(58)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνδράμουν το ένα το άλλο στην εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Στο μέτρο του δυνατού, θα πρέπει να χρησιμοποιούν το ενωσιακό δίκτυο αδειών οδήγησης που αναφέρεται στο άρθρο 15 παράγραφος 1 της οδηγίας 2006/126/ΕΚ προκειμένου να παρέχουν αυτή τη συνδρομή. Το ενωσιακό δίκτυο αδειών οδήγησης αποσκοπεί στη διασφάλιση της αναγνώρισης εγγράφων και κεκτημένων δικαιωμάτων που προέρχονται από κράτη μέλη, στην καταπολέμηση της απάτης σχετικά με έγγραφα και της οδήγησης χωρίς άδεια, στην αποφυγή της έκδοσης πολλαπλών αδειών οδήγησης και στη διευκόλυνση της επιβολής της στέρησης του δικαιώματος οδήγησης. Θα πρέπει, ειδικότερα, να δοθεί στα κράτη μέλη η δυνατότητα να επαληθεύουν συστηματικά ότι οι λόγοι που οδήγησαν σε τυχόν προηγούμενη επιβολή ακύρωσης, απόσυρσης, αναστολής ή περιορισμού, δεν υφίστανται πλέον. Η χρήση του ενωσιακού δικτύου αδειών οδήγησης για την εφαρμογή άλλων πράξεων της Ένωσης θα πρέπει να επιτρέπεται μόνον εφόσον οι εν λόγω χρήσεις προβλέπονται ρητά από την παρούσα οδηγία.

(59)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η εκπόνηση ουσιαστικών εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει πληροφορίες σε ετήσια βάση σχετικά με τον αριθμό των έντυπων και ψηφιακών αδειών οδήγησης που έχουν εκδοθεί, ανανεωθεί, αντικατασταθεί, αποσυρθεί και ανταλλαχθεί, για κάθε κατηγορία. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να λαμβάνει στατιστικά στοιχεία σχετικά με σοβαρά τροχαία ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται οδηγοί ηλικίας 17 ετών [που συμμετέχουν σε σύστημα οδήγησης με συνοδό], στο πλαίσιο της ευρύτερης συλλογής δεδομένων σχετικά με σοβαρά τροχαία ατυχήματα επαγγελματιών οδηγών. Στο πλαίσιο της εκπόνησης των εν λόγω εκθέσεων, της αμοιβαίας συνδρομής των κρατών μελών στην εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και των κοινών προσπαθειών των κρατών μελών για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας γενικά, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να ανταλλάσσουν τακτικά πληροφορίες μεταξύ τους και με την Επιτροπή σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές τους όσον αφορά τα μέτρα οδικής ασφάλειας που σχετίζονται με τον οδηγό, π.χ. κατάρτιση σχετικά με την επίγνωση κινδύνων, συστήματα για αρχάριους οδηγούς, προσοχή στους ευάλωτους χρήστες του οδικού δικτύου, διά βίου κατάρτιση ή παρακολούθηση της ικανότητας οδήγησης του οδηγού. Οι ανταλλαγές αυτές μπορούν να πραγματοποιούνται στο πλαίσιο έργων, όπως το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας και το πρόγραμμα ανταλλαγών της ΕΕ για την οδική ασφάλεια, ή τακτικών συνεδριάσεων ομάδων εμπειρογνωμόνων. Οι διαφορές στις μεθόδους, τις πρακτικές και τα εθνικά χαρακτηριστικά μεταξύ των κρατών μελών συνιστούν πολύτιμη πηγή αμοιβαίας μάθησης και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών.

(60)

Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι καινοτομίες στα οχήματα που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα, οι οποίες επηρεάζουν τη μάζα των οχημάτων, εξακολουθούν να επηρεάζουν το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τις άδειες οδήγησης. Δεδομένου ότι το πλαίσιο αυτό είναι τεχνικά περίπλοκο, θα πρέπει να εξελιχθεί κατά τρόπο που να διασφαλίζει την ασφάλεια δικαίου και να τηρεί την αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας, μεριμνώντας ώστε οι κανόνες να μην ευνοούν ούτε να απαξιώνουν αδικαιολόγητα συγκεκριμένες τεχνολογίες, αλλά να παρέχουν δίκαιο και ανθεκτικό στις μελλοντικές εξελίξεις πλαίσιο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να παρακολουθεί την τεχνολογική πρόοδο στα οχήματα που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα και να αξιολογεί τον αντίκτυπό της στην κλιμάκωση και στις ισοδυναμίες μεταξύ των κατηγοριών αδειών οδήγησης, προκειμένου να εξασφαλιστεί σαφές, ισορροπημένο και επικαιροποιημένο κανονιστικό πλαίσιο που εγγυάται την οδική ασφάλεια χωρίς να παρεμποδίζει την καινοτομία.

(61)

Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της παρούσας οδηγίας, και ειδικότερα προκειμένου να προσαρμοστούν τα παραρτήματα σε οποιεσδήποτε τεχνικές, επιχειρησιακές ή επιστημονικές εξελίξεις, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την τροποποίηση των μερών των παραρτημάτων της παρούσας οδηγίας που διέπουν τις προδιαγραφές για τις έντυπες άδειες οδήγησης· την τροποποίηση του μέρους των παραρτημάτων της παρούσας οδηγίας που καθορίζει τις προδιαγραφές για τις ψηφιακές άδειες οδήγησης· την τροποποίηση του μέρους των παραρτημάτων της παρούσας οδηγίας που διέπει τους κανόνες σχετικά με τους εφαρμοστέους εθνικούς και ενωσιακούς κωδικούς· την τροποποίηση των παραρτημάτων της παρούσας οδηγίας που καθορίζουν ορισμένες ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με την έκδοση, την ισχύ και την ανανέωση των αδειών οδήγησης· και την τροποποίηση των παραρτημάτων στα οποία καθορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για τους εξεταστές οδήγησης. Η εν λόγω εξουσιοδότηση θα πρέπει να χορηγηθεί για περίοδο πέντε ετών, δεδομένου ότι προκύπτουν συχνά τεχνικές, επιχειρησιακές και επιστημονικές εξελίξεις που επηρεάζουν τα ζητήματα που καλύπτουν αυτά τα παραρτήματα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (11). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(62)

Η Επιτροπή θα πρέπει να συγκροτήσει ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων για τις άδειες οδήγησης και συναφή ζητήματα, προκειμένου να είναι σε θέση να βασίζεται, όποτε είναι αναγκαίο, σε σχετικό φάσμα εμπειρογνωμοσύνης για την άσκηση της εξουσίας της να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, καθώς και να διευκολύνει και να ενθαρρύνει τις ανταλλαγές σε επίπεδο Ένωσης μεταξύ ενδιαφερομένων μερών και εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών για όλα τα ζητήματα που αφορούν τις άδειες οδήγησης, τις διαδικασίες αδειοδότησης, τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και την άρση των διοικητικών φραγμών που περιορίζουν τους πολίτες ή τις επιχειρήσεις. Ειδικότερα, η ομάδα εμπειρογνωμόνων θα πρέπει να διευκολύνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τις απαιτήσεις ηλικίας και ικανότητας για τους αιτούντες άδεια οδήγησης, σχετικά με τα οφέλη των κλιμακούμενων συστημάτων αδειοδότησης και της διά βίου μάθησης, σχετικά με τις συνέπειες των νέων τεχνολογιών, όπως η ψηφιακή άδεια οδήγησης και η αυτοματοποιημένη ή υποβοηθούμενη οδήγηση, σχετικά με τη διευκόλυνση της άρσης των εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των κατόχων μη αμοιβαία αναγνωρισμένων αδειών οδήγησης, όπως εκείνων για μη οδικά κινητά μηχανήματα, και σχετικά με τους κανόνες που αφορούν την εκπαίδευση και τις εξετάσεις νέων οδηγών.

(63)

Προκειμένου να διασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για τον καθορισμό λεπτομερών διατάξεων σχετικά με τα χαρακτηριστικά διαλειτουργικότητας και τα μέτρα ασφαλείας που πρέπει να τηρούνται μέσω των κωδικών QR που ενσωματώνονται στις έντυπες άδειες οδήγησης και διατάξεων που αφορούν την οπτική εμφάνιση, τη διαλειτουργικότητα, τις δοκιμές, τα πρότυπα επικαιροποίησης δεδομένων και αρχείων και την ασφάλεια των ψηφιακών αδειών οδήγησης, τις οργανωτικές ρυθμίσεις για την επεξεργασία και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, και τα τεχνικά πρότυπα και πρότυπα ασφάλειας για την ανταλλαγή ψηφιακών αδειών οδήγησης και τους καταλόγους εμπιστοσύνης αξιόπιστων εκδοτών για την επαλήθευση ψηφιακών αδειών οδήγησης, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών επαλήθευσης και της διασύνδεσης με εθνικά συστήματα, στο μέτρο του δυνατού, λαμβανομένων επίσης υπόψη του γενικού πλαισίου και των τεχνικών προδιαγραφών που απαιτούνται για την αναγνώριση των εν λόγω αδειών οδήγησης από αρχές τρίτων χωρών και τη θέσπιση κοινού συνόλου κανόνων που θα διέπουν τη λειτουργία του ενωσιακού δικτύου αδειών οδήγησης, συμπεριλαμβανομένων των λεπτομερών επιχειρησιακών, διεπαφικών και τεχνικών απαιτήσεων, για να διασφαλιστούν η διαλειτουργικότητα μεταξύ των εθνικών συστημάτων που συνδέονται με το δίκτυο αδειών οδήγησης της Ένωσης, η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που ανταλλάσσονται μέσω του δικτύου αδειών οδήγησης της Ένωσης και η ενδεδειγμένη λειτουργία όλων των λειτουργικών δυνατοτήτων του εν λόγω δικτύου όπως ορίζεται στο ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011.

(64)

Η Επιτροπή θα πρέπει να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις άμεσης εφαρμογής όταν, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις που αφορούν την παράταση της περιόδου διοικητικής ισχύος των αδειών οδήγησης σε ολόκληρη την Ένωση, τούτο επιβάλλεται από επιτακτικούς λόγους επείγουσας ανάγκης σε περίπτωση κρίσης.

(65)

Για λόγους συνοχής, θα πρέπει να τροποποιηθούν ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1724 και η οδηγία (ΕΕ) 2022/2561, η οποία αφορά ορισμένα θέματα που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία.

(66)

Η οδηγία 2006/126/ΕΚ και ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 383/2012 της Επιτροπής (12) θα πρέπει να καταργηθούν.

(67)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η σημαντική μείωση του αριθμού των θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων στην Ένωση και η διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών με τη θέσπιση ενιαίων κανόνων για το δικαίωμα οδήγησης και την έκδοση και ανανέωση των αδειών οδήγησης και την αμοιβαία αναγνώρισή τους, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, καθώς οι εθνικοί κανόνες που διέπουν την έκδοση, ανανέωση, αντικατάσταση και ανταλλαγή αδειών οδήγησης θα συνεπάγονταν τόσο διαφορετικές απαιτήσεις, ώστε δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί το επίπεδο οδικής ασφάλειας και ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών που προβλέπουν οι εναρμονισμένοι κανόνες, μπορεί όμως, εξαιτίας του διασυνοριακού και ενωσιακού χαρακτήρα της οδικής κυκλοφορίας και της ανάγκης καθορισμού κοινών ελάχιστων απαιτήσεων, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση μπορεί να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(68)

Ζητήθηκε η γνώμη του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), ο οποίος γνωμοδότησε στις 25 Απριλίου 2023 (14).

(69)

Σύμφωνα με την κοινή πολιτική δήλωση, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011, των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα επεξηγηματικά έγγραφα (15), τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να επισυνάπτουν στην κοινοποίηση των εθνικών μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, όταν δικαιολογείται, ένα ή περισσότερα έγγραφα που διευκρινίζουν τη σχέση ανάμεσα στα στοιχεία μιας οδηγίας και στα αντίστοιχα τμήματα των εθνικών πράξεων μεταφοράς. Για την παρούσα οδηγία, ο νομοθέτης εκτιμά ότι η διαβίβαση των εγγράφων αυτών είναι δικαιολογημένη,

1)

«άδεια οδήγησης»: έγγραφο, είτε σε έντυπη είτε σε ψηφιακή μορφή είτε και τα δύο, που πιστοποιεί το δικαίωμα οδήγησης μηχανοκίνητων οχημάτων και αναφέρει τις συνθήκες υπό τις οποίες ο κάτοχος επιτρέπεται να οδηγεί·

2)

«έντυπη άδεια οδήγησης»: άδεια οδήγησης σε έντυπη μορφή·

3)

«ψηφιακή άδεια οδήγησης»: άδεια οδήγησης ψηφιακής μορφής σε κινητή ηλεκτρονική συσκευή·

4)

«μηχανοκίνητο όχημα»: κάθε αυτοπροωθούμενο οδικό όχημα, εκτός από τα οχήματα που κινούνται πάνω σε τροχιές·

5)

«δίκυκλο όχημα»: όχημα όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 168/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17)·

6)

«τρίκυκλο όχημα»: όχημα όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 168/2013·

7)

«ελαφρύ τετράκυκλο»: όχημα όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο στ) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 168/2013·

8)

«μοτοσικλέτα»: δίκυκλο όχημα με ή χωρίς καλάθι, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχεία γ) και δ) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 168/2013·

9)

«μηχανοκίνητο τρίκυκλο»: όχημα με τρεις συμμετρικά διατεταγμένους τροχούς, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο ε) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 168/2013·

10)

«αυτοκίνητο όχημα»: κάθε μηχανοκίνητο όχημα το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για την οδική μεταφορά προσώπων ή αγαθών ή για την έλξη, επί οδού, οχημάτων που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά προσώπων ή αγαθών, συμπεριλαμβανομένων των τρόλεϊ·

11)

«τρόλεϊ»: κάθε όχημα το οποίο μπορεί να συνδέεται με γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος και δεν κυκλοφορεί σε τροχιά·

12)

«βαρύ τετράκυκλο»: όχημα όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο ζ) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 168/2013·

13)

«μηχανοκίνητο τροχόσπιτο»: όχημα ειδικού σκοπού της κατηγορίας Μ, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 και στο σημείο 5.1 του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΕ) 2018/858·

14)

«κρίση»: έκτακτο, απροσδόκητο και αιφνίδιο φυσικό ή ανθρωπογενές συμβάν ασυνήθιστου χαρακτήρα και κλίμακας που λαμβάνει χώρα εντός ή εκτός της Ένωσης, με σημαντικές άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις στον τομέα των οδικών μεταφορών και το οποίο επίσης εμποδίζει ή περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα των κατόχων αδειών οδήγησης ή των αρμόδιων εθνικών αρχών να εκτελούν τις αναγκαίες διαδικασίες για την ανανέωσή τους.

α)

στην παράγραφο 2, προστίθεται το ακόλουθο στοιχείο:

(*1)  Οδηγία (EΕ) 2025/2205 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2025, για τις άδειες οδήγησης, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1724 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της οδηγίας (ΕΕ) 2022/2561 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και την κατάργηση της οδηγίας 2006/126/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 383/2012 της Επιτροπής (ΕΕ L, 2025/2205, 5.11.2025, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2025/2205/oj).»·"

β)

η παράγραφος 3 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:

α)

στη δεύτερη στήλη, στη σειρά «Μετακίνηση», προστίθεται το ακόλουθο κελί: «Απόκτηση και ανανέωση άδειας οδήγησης»·

β)

στην τρίτη στήλη, στη σειρά «Μετακίνηση», προστίθεται το ακόλουθο κελί: «Έκδοση, ανταλλαγή και αντικατάσταση αδειών οδήγησης της Ένωσης».