(1)

Ο μετασχηματισμός με σκοπό την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών προκαλεί ήδη τεράστιες βιομηχανικές, οικονομικές και γεωπολιτικές μεταστροφές σε ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίες θα γίνουν ακόμα πιο έντονες όσο ο πλανήτης εντείνει τις προσπάθειές του για απανθρακοποίηση. Η Ένωση πρέπει να ανταποκριθεί στις εξελίξεις αυτές κατά την υλοποίηση της ενεργειακής, της κλιματικής και της περιβαλλοντικής μετάβασης. Μια ισχυρή βάση βιομηχανικής παραγωγής αποτελεί καίριο στοιχείο για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και τη διατήρηση ποιοτικών θέσεων εργασίας στην Ένωση. Αυτό απαιτεί από την Ένωση να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της, μεταξύ άλλων μέσω της καινοτομίας, ιδίως όσον αφορά τις καθαρές τεχνολογίες.

(2)

Δεδομένης της πολυπλοκότητας και του διακρατικού χαρακτήρα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, τα μη συντονισμένα εθνικά μέτρα για τη διασφάλιση της πρόσβασης στις εν λόγω τεχνολογίες ενδέχεται να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό και να κατακερματίσουν την εσωτερική αγορά. Τέτοιου είδους μέτρα εκ μέρους των κρατών μελών μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα να επιβληθούν αποκλίνουσες ρυθμίσεις στους φορείς της αγοράς, να παρασχεθούν διαφορετικά επίπεδα πρόσβασης στον εφοδιασμό με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ άλλων με την παροχή διαφορετικών επιπέδων στήριξης για έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, και να εισαχθούν αποκλίνοντες κανόνες και μη συντονισμένες μορφές σύναψης συμβάσεων, καθώς και αποκλίνουσες διαδικασίες και διάρκειες σε σχέση με τις διαδικασίες αδειοδότησης, και κατά συνέπεια να δημιουργηθούν εμπόδια στο διασυνοριακό εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και να παρεμποδισθεί η ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Για να διαφυλαχθεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, είναι συνεπώς αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα κοινό ενωσιακό νομικό πλαίσιο για τη συλλογική αντιμετώπιση αυτής της κεντρικής πρόκλησης με την αύξηση της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού της Ένωσης στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(3)

Η Ένωση έχει δεσμευτεί για την επιτάχυνση της απανθρακοποίησης της οικονομίας της και τη φιλόδοξη ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προκειμένου να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα, δηλαδή μηδενικές καθαρές εκπομπές ή εκπομπές μετά την αφαίρεση των απορροφήσεων, έως το 2050. Ο στόχος αυτός βρίσκεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία περιέχεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 11ης Δεκεμβρίου 2019, με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 5ης Μαΐου 2021, με τίτλο «Επικαιροποίηση της νέας βιομηχανικής στρατηγικής του 2020: προς μια ισχυρότερη ενιαία αγορά για την ανάκαμψη της Ευρώπης», και συνάδει με τη δέσμευση της Ένωσης για παγκόσμια δράση για το κλίμα στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού (4). Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για κλιματική ουδετερότητα, ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) θέτει ως δεσμευτικό κλιματικό στόχο της Ένωσης για το 2030 τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η προτεινόμενη δέσμη προσαρμογής στον στόχο του 55 % («Fit for 55»), που περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Ιουλίου 2021, με τίτλο «Προσαρμογή στον στόχο του 55 %: υλοποίηση του στόχου της ΕΕ για το κλίμα με ορίζοντα το 2030 στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα» αποσκοπεί στην επίτευξη του κλιματικού στόχου της Ένωσης για το 2030 και αναθεωρεί και επικαιροποιεί τη νομοθεσία της Ένωσης στο πλαίσιο αυτό.

(4)

Επιπλέον, το Βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας που περιγράφεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 1ης Φεβρουαρίου 2023 προβλέπει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη στήριξη της κλιμάκωσης των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας με βάση τέσσερις πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ρυθμιστικού περιβάλλοντος που απλουστεύει και εξορθολογίζει τις διαδικασίες αδειοδότησης για νέες εγκαταστάσεις κατασκευής και συναρμολόγησης για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και στη διευκόλυνση της κλιμάκωσης της βιομηχανίας μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Ο δεύτερος πυλώνας αποσκοπεί στην τόνωση των επενδύσεων και της χρηματοδότησης της παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών μέσω του αναθεωρημένου προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας που θεσπίστηκε με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 17ης Μαρτίου 2023, και της δημιουργίας της πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη (Strategic Technologies for Europe Platform - STEP) που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/795 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), ώστε να διατηρηθεί το προβάδισμα της Ένωσης σε κρίσιμες και αναδυόμενες τεχνολογίες που είναι συναφείς για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Ο τρίτος πυλώνας αφορά την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την υλοποίηση της μετάβασης και την αύξηση του αριθμού των ειδικευμένων εργαζομένων στον τομέα των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας. Ο τέταρτος πυλώνας εστιάζει στο εμπόριο και στη διαφοροποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας των κρίσιμων πρώτων υλών. Περιλαμβάνεται η δημιουργία μιας λέσχης κρίσιμων πρώτων υλών, η συνεργασία με ομοϊδεάτες εταίρους για τη συλλογική ενίσχυση των εφοδιαστικών αλυσίδων και η διαφοροποίηση του εφοδιασμού μέσω της ύπαρξης περισσότερων του ενός προμηθευτών για κρίσιμες εισροές. Ο παρών κανονισμός αποτελεί μέρος των εν λόγω μέτρων και συμβάλλει στην ενίσχυση του επιχειρηματικού σκεπτικού υπέρ της απανθρακοποίησης της βιομηχανίας της Ένωσης.

(5)

Η εσωτερική αγορά παρέχει το κατάλληλο περιβάλλον για να καταστεί δυνατή η πρόσβαση, στην αναγκαία κλίμακα και με τον αναγκαίο ρυθμό, στις τεχνολογίες που απαιτούνται για την επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών φιλοδοξιών της Ένωσης, καθώς και του στόχου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας να μετατρέψει την απανθρακοποίηση σε βιώσιμη ανταγωνιστικότητα. Η πορεία προς μια κλιματικά ουδέτερη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών δημιουργεί μεγάλες ευκαιρίες για την επέκταση της βιομηχανίας μηδενικών καθαρών εκπομπών της Ένωσης, αξιοποιώντας την ισχύ της εσωτερικής αγοράς, με την προώθηση των επενδύσεων σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και στις εφοδιαστικές αλυσίδες τους. Οι τεχνολογίες αυτές είναι απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων των ενοποιημένων εθνικών σχεδίων των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), συμβάλλουν στην ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της Ένωσης και καθιστούν δυνατή την απανθρακοποίηση των οικονομικών τομέων, από τον ενεργειακό εφοδιασμό έως τις μεταφορές, τα κτίρια και τη βιομηχανία στην Ένωση. Μια ισχυρή βιομηχανία μηδενικών καθαρών εκπομπών εντός της Ένωσης μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια, καθώς και στη στήριξη άλλων στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, προάγοντας παράλληλα τη σχετική βιομηχανική βάση και άρα δημιουργώντας ποιοτικές θέσεις εργασίας και βιώσιμη ανάπτυξη.

(6)

Για να υλοποιήσει τις εν λόγω δεσμεύσεις, η Ένωση πρέπει να επιταχύνει τον ρυθμό μετάβασής της σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, μεταξύ άλλων αυξάνοντας το μερίδιο της καθαρής ενέργειας στο ενεργειακό της μείγμα, καθώς και με την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης που ορίζονται στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων για το 2030, το οποίο αποτελεί τη συμβολή της Επιτροπής στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων που διακηρύχθηκε στο Γκέτεμποργκ το 2017 («πυλώνας»).

(7)

Οι αυξημένες τιμές της ενέργειας μετά την αδικαιολόγητη και παράνομη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έδωσαν ισχυρή ώθηση για την επιτάχυνση της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ενεργειακής Ένωσης που διέπεται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999, μέσω της επιτάχυνσης της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας και του τερματισμού κάθε εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα εξαγόμενα από τη Ρωσία. Το σχέδιο REPowerEU, το οποίο περιέχεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Μαΐου 2022, με τίτλο «Σχέδιο REPowerEU», διαδραματίζει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση των οικονομικών δυσχερειών και των διαταραχών της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το εν λόγω σχέδιο αποσκοπεί στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης στην Ένωση, προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση και να ενισχυθούν οι επενδύσεις στην ανάπτυξη λύσεων που είναι ενεργειακά αποδοτικές και χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.

(8)

Για την επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων της Ένωσης, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ο φθηνότερος, ασφαλέστερος και καθαρότερος τρόπος επίτευξης αυτών των στόχων. Η «προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση» αποτελεί γενική αρχή της ενεργειακής πολιτικής της Ένωσης και είναι σημαντική τόσο για τις πρακτικές εφαρμογές της στις αποφάσεις πολιτικής όσο και για τις επενδυτικές αποφάσεις. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να επεκταθεί η παραγωγική ικανότητα της Ένωσης όσον αφορά ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες, όπως οι αντλίες θερμότητας, η τηλεθέρμανση, η τηλεψύξη, και οι τεχνολογίες έξυπνων δικτύων που βοηθούν την Ένωση να μειώσει και να ελέγξει την οικεία κατανάλωση ενέργειας.

(9)

Οι στόχοι απανθρακοποίησης της Ένωσης, η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της, η ψηφιοποίηση του ενεργειακού της συστήματος και ο εξηλεκτρισμός της ζήτησης, για παράδειγμα όσον αφορά την κινητικότητα, καθώς και η ανάγκη για περισσότερα και ταχύτερα σημεία επαναφόρτισης απαιτούν τεράστια επέκταση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση, τόσο σε επίπεδο μεταφοράς όσο και σε επίπεδο διανομής. Σε επίπεδο μεταφοράς, απαιτούνται συστήματα συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης, μεταξύ άλλων, για τη σύνδεση υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· σε επίπεδο διανομής, η σύνδεση των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας και η διαχείριση της ευελιξίας από την πλευρά της ζήτησης βασίζονται σε επενδύσεις σε καινοτόμες τεχνολογίες δικτύου, όπως η έξυπνη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων, η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, η αυτοματοποίηση της βιομηχανίας και τα έξυπνα συστήματα ελέγχου, οι προηγμένες υποδομές μέτρησης και τα συστήματα οικιακής ενεργειακής διαχείρισης. Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αλληλεπιδρά με πολλούς φορείς ή συσκευές βάσει λεπτομερούς επιπέδου παρατηρησιμότητας και, ως εκ τούτου, διαθεσιμότητας δεδομένων, ώστε να είναι δυνατή η ευελιξία, η έξυπνη φόρτιση, τα έξυπνα κτίρια με έξυπνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και οι υπηρεσίες ευελιξίας μικρής κλίμακας που καθιστούν δυνατή την ανταπόκριση στη ζήτηση από τους καταναλωτές και την αποδοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για τη σύνδεση των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών με το δίκτυο της Ένωσης απαιτείται σημαντική επέκταση των παραγωγικών δυνατοτήτων όσον αφορά τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας σε πεδία όπως τα υπεράκτια και τα χερσαία καλώδια, οι υποσταθμοί και οι μετασχηματιστές.

(10)

Ως εκ τούτου, απαιτείται πρόσθετη προσπάθεια χάραξης πολιτικής ώστε η Ένωση να αποκτήσει ισχυρό δυναμικό για ταχεία κλιμάκωση της παραγωγικής ικανότητας για να στηριχθεί ο ενωσιακός κλιματικός στόχος για το 2030 μέσω της βελτίωσης των συνθηκών της αγοράς για τις τεχνολογίες που είναι εμπορικά διαθέσιμες και της ασφάλειας του εφοδιασμού για τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και τις εφοδιαστικές αλυσίδες τους, μέσω της μείωσης του κατακερματισμού της αγοράς, και μέσω της διαφύλαξης ή της ενίσχυσης της συνολικής ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας του ενεργειακού συστήματος της Ένωσης. Σε αυτές περιλαμβάνονται η πρόσβαση σε ασφαλή και βιώσιμη πηγή καυσίμων βέλτιστης κατηγορίας, όπως αναφέρεται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2022/1214 της Επιτροπής (8).

(11)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να συμπληρώνει τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1252 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) εστιάζοντας στην παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών όσον αφορά τα τελικά προϊόντα, τα συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία και τα συγκεκριμένα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή τους. Αντιθέτως, ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1252 επικεντρώνεται στο ανάντη τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας, ιδίως στις κρίσιμες πρώτες ύλες και στην εξόρυξη, την επεξεργασία και την ανακύκλωσή τους. Οι τεχνολογίες αυτές είναι απαραίτητες για ένα ευρύ σύνολο στρατηγικών τομέων, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, της ψηφιακής βιομηχανίας, της αεροδιαστημικής και της άμυνας. Ακολουθώντας την ίδια λογική της προώθησης της επιχειρηματικής σκοπιμότητας, της αναβάθμισης και της παροχής επαρκών δεξιοτήτων και της στήριξης των επενδύσεων, ο παρών κανονισμός και ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1252 αλληλοσυμπληρώνονται για τη δημιουργία συνεργειών ρυθμιστικής στήριξης σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα της παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Ο παρών κανονισμός καλύπτει επίσης τα επεξεργασμένα υλικά που αποτελούν ουσιώδες κατασκευαστικό στοιχείο των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, με εξαίρεση τις κρίσιμες πρώτες ύλες που εμπίπτουν στον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1252.

(12)

Τα τελικά προϊόντα και τα συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών θα πρέπει να απαριθμούνται σε παράρτημα κατά μη εξαντλητικό τρόπο. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα τελικά προϊόντα και τα κατασκευαστικά στοιχεία τους που παράγει και εμπορεύεται εταιρεία, συμπεριλαμβανομένων των επεξεργασμένων υλικών, αλλά εξαιρουμένων των πρώτων υλών που καλύπτονται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1252. Σκοπός του εν λόγω παραρτήματος είναι ο προσδιορισμός, στο μέτρο του δυνατού, τελικών προϊόντων και συγκεκριμένων κατασκευαστικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και τα οποία, ως εκ τούτου, μπορούν εύλογα να θεωρούνται πάντα ως αυτά που χρησιμοποιούνται κυρίως για όλες τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών που απαριθμούνται στον παρόντα κανονισμό. Συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία και συγκεκριμένα μηχανήματα που δεν καλύπτονται από το εν λόγω παράρτημα ενδέχεται να εμπίπτουν επίσης στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού σε περιπτώσεις στις οποίες, βάσει στοιχείων που παρέχονται σε εθνική αρμόδια αρχή, ο φορέας υλοποίησης έργου μπορεί να αποδείξει, για παράδειγμα μέσω μελετών αγοράς ή συμφωνιών αγοράς, ότι τα συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία ή τα συγκεκριμένα μηχανήματα χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, εξαιρουμένων των κρίσιμων πρώτων υλών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1252.

(13)

Κάποια συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία στην εφοδιαστική αλυσίδα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών παράγονται μέσω ενεργοβόρων διεργασιών παραγωγής, ιδίως στους τομείς του χάλυβα, του αργιλίου, των μη σιδηρούχων μετάλλων, των βασικών χημικών προϊόντων, του τσιμέντου, της ασβέστου, του γυαλιού, των κεραμικών υλικών, των λιπασμάτων, καθώς και στους τομείς του χαρτοπολτού και του χαρτιού. Πολλές από αυτές τις διεργασίες χαρακτηρίζονται από υψηλή ένταση ενέργειας και ένταση άνθρακα, γεγονός που καθιστά συνήθως δύσκολη τη μείωση των σχετικών εκπομπών CO2. Ταυτόχρονα, ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119 απαιτεί ταχεία απανθρακοποίηση της οικονομίας της Ένωσης. Δεδομένου ότι οι ενεργοβόρες βιομηχανίες αντιπροσώπευαν το 17 % των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ένωση το 2019, η απανθρακοποίησή τους είναι απαραίτητη για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας στην Ένωση. Αυτό σημαίνει ότι η ασφάλεια του εφοδιασμού στην Ένωση με συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών εξαρτάται επίσης από την εντατικοποίηση των προσπαθειών απανθρακοποίησης στις ενεργοβόρες βιομηχανίες. Οι ενεργοβόρες βιομηχανικές εγκαταστάσεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού όταν πρόκειται για εγκαταστάσεις που παράγουν συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται κυρίως σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Λόγω της ανάγκης απανθρακοποίησης των εν λόγω τομέων στο σύνολό τους και προκειμένου να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα συγκεκριμένων κατασκευαστικών στοιχείων που παράγονται από αυτούς και χρησιμοποιούνται στις εφοδιαστικές αλυσίδες των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, και σε αντίθεση με άλλα έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στα οποία εφαρμόζεται ο παρών κανονισμός, ο παρών κανονισμός θα πρέπει επίσης να εφαρμόζεται σε έργα ενεργοβόρων βιομηχανιών που παράγουν συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποιούνται, αν και όχι αποκλειστικά, στις εφοδιαστικές αλυσίδες των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Για τη συμπερίληψη στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού τέτοιων εγκαταστάσεων στις οποίες είναι δύσκολο να μειωθούν οι ανθρακούχες εκπομπές, θα πρέπει να τίθεται ως όρος το έργο να περιλαμβάνει κατασκευή ή μετατροπή μιας τέτοιας εγκατάστασης που να οδηγεί σε σημαντική μείωση των εκπομπών CO2 που προέρχονται από τις δραστηριότητες παραγωγής. Η στοχευμένη στήριξη των εν λόγω τομέων στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού συμβάλλει στη διασφάλιση της πρόσβασης σε βιώσιμο εφοδιασμό με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στην εσωτερική αγορά, αυξάνει την επενδυτική ασφάλεια και δημιουργεί έλξη από την πλευρά της ζήτησης για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών τόσο μετασχηματιστικές όσο και απανθρακοποίησης.

(14)

Ο κατάλογος των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών απαριθμεί τις τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για τους στόχους απανθρακοποίησης της Ένωσης και για τη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Ο κατάλογος περιλαμβάνει επίσης τεχνολογίες που δεν γίνονται αποδεκτές από όλα τα κράτη μέλη ως πηγές καθαρής και ασφαλούς ενέργειας. Αυτό συνάδει με το δικαίωμά τους να επιλέγουν μεταξύ διάφορων ενεργειακών πηγών και να καθορίζουν τη γενική διάρθρωση του ενεργειακού εφοδιασμού τους, καθώς και τη βιομηχανική πολιτική τους. Για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων αυτών, ο κατάλογος των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών δεν θίγει την κατανομή της χρηματοδότησης στο πλαίσιο του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 ιδίως όσον αφορά τα κριτήρια επιλεξιμότητας και χορήγησης των κονδυλίων της Ένωσης που σχετίζονται με τις τεχνολογίες ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χρηματοδοτούνται μέσω δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) ή μέσω στήριξης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει επίσης να υποχρεωθούν να αναγνωρίζουν ως στρατηγικά τα έργα που στηρίζουν εφοδιαστική αλυσίδα για τεχνολογία που δεν αποδέχονται ως τμήμα του ενεργειακού τους μείγματος.

(15)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα του μελλοντικού ενεργειακού συστήματος της Ένωσης, η κλιμάκωση αυτή θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα των εν λόγω τεχνολογιών, σε πλήρη συνεκτικότητα και συμπληρωματικότητα με τους κανονισμούς (ΕΕ) 2024/1252 και (ΕΕ) 2023/1781 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10).

(16)

Για την αντιμετώπιση ζητημάτων ασφάλειας εφοδιασμού με παράλληλη στήριξη της ανθεκτικότητας του ενεργειακού συστήματος της Ένωσης και των προσπαθειών απανθρακοποίησης και εκσυγχρονισμού, πρέπει να επεκταθεί η παραγωγική ικανότητα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Η Ένωση πρέπει να διασφαλίσει ότι το ρυθμιστικό περιβάλλον για κατασκευαστές στον τομέα των τεχνολογιών φωτοβολταϊκών τούς επιτρέπει να αυξήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα και να βελτιώσουν τις προοπτικές ασφάλειας του εφοδιασμού, επιδιώκοντας να επιτύχουν τουλάχιστον 30 GW επιχειρησιακής παραγωγικής ικανότητας φωτοβολταϊκών έως το 2030 σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα των φωτοβολταϊκών, σύμφωνα με τους στόχους που ορίζονται στην ευρωπαϊκή συμμαχία για τον κλάδο των ηλιακών φωτοβολταϊκών, η οποία υποστηρίζεται στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ένωσης για την ηλιακή ενέργεια όπως καθορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2022. Η Ένωση πρέπει να διασφαλίσει ότι το ρυθμιστικό περιβάλλον για κατασκευαστές στον τομέα των τεχνολογιών αιολικής ενέργειας και αντλιών θερμότητας τούς επιτρέπει να εδραιώσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα και να διατηρήσουν ή να επεκτείνουν τα υφιστάμενα μερίδιά τους στην αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2020, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ένωσης για την εκδίπλωση τεχνολογιών που πληρούν τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους της για το 2030. Αυτό αντιστοιχεί σε παραγωγική ικανότητα της Ένωσης τουλάχιστον 36 GW στον τομέα της αιολικής ενέργειας και τουλάχιστον 31 GW στον τομέα των αντλιών θερμότητας έως το 2030. Οι ενωσιακοί κατασκευαστές συσσωρευτών και ηλεκτρολυτικών κυψελών πρέπει να βρουν ένα ρυθμιστικό περιβάλλον που θα τους επιτρέψει να εδραιώσουν την ηγετική τους θέση στην τεχνολογία και να συμβάλουν ενεργά στη διαμόρφωση των εν λόγω αγορών. Όσον αφορά τις τεχνολογίες συσσωρευτών, αυτό θα σήμαινε συμβολή στην επίτευξη των στόχων της ευρωπαϊκής συμμαχίας για τους συσσωρευτές, με στόχο να καλυφθεί σχεδόν το 90 % της ετήσιας ζήτησης για συσσωρευτές στην Ένωση από ενωσιακούς κατασκευαστές συσσωρευτών, ποσοστό που αντιστοιχεί σε ενωσιακή παραγωγική ικανότητα τουλάχιστον 550 GWh έως το 2030. Για τους ενωσιακούς κατασκευαστές ηλεκτρολυτικών κυψελών, το σχέδιο REPowerEU προβλέπει 10 εκατομμύρια τόνους εγχώριας παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και έως 10 εκατομμύρια τόνους εισαγωγών ανανεώσιμου υδρογόνου έως το 2030. Για να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογική υπεροχή της Ένωσης μεταφράζεται σε εμπορική υπεροχή, όπως υποστηρίζεται στο πλαίσιο της κοινής δήλωσης για τις ηλεκτρολυτικές κυψέλες της Επιτροπής και της ευρωπαϊκής συμμαχίας για το καθαρό υδρογόνο, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στους κατασκευαστές ηλεκτρολυτικών κυψελών της Ένωσης να ενισχύσουν περαιτέρω την ικανότητά τους, ώστε η συνολική εγκατεστημένη ικανότητα ηλεκτρολυτικών κυψελών που θα αναπτυχθεί να φτάσει τουλάχιστον τα 100 GW υδρογόνου έως το 2030. Το σχέδιο REPowerEU θέτει επίσης ως στόχο την αύξηση της βιώσιμης παραγωγής βιομεθανίου στα 35 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2030. Δεδομένου ότι η εφοδιαστική του αλυσίδα σήμερα εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στην Ευρώπη, το βιομεθάνιο συμβάλλει ήδη στην ανθεκτικότητα της Ένωσης και θα πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω. Οι ενωσιακοί παραγωγοί αεροπορικών και ναυτιλιακών καυσίμων πρέπει να αναπτύξουν περαιτέρω, να παραγάγουν και να κλιμακώσουν βιώσιμα εναλλακτικά καύσιμα προκειμένου να συμβάλουν ουσιαστικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον τομέα των μεταφορών κατά 90 % το 2050, καθώς και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2023/2405 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11) και στον κανονισμό (ΕΕ) 2023/1805 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12). Αυτή η μείωση υποστηρίζεται επίσης σθεναρά από τη βιομηχανική συμμαχία για την αξιακή αλυσίδα ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Η Ένωση πρέπει να διασφαλίσει ότι το κανονιστικό περιβάλλον και το πλαίσιο στήριξης για τους παραγωγούς τεχνολογιών βιώσιμων αεροπορικών και ναυτιλιακών εναλλακτικών καυσίμων τούς επιτρέπουν να αυξήσουν τις ικανότητες παραγωγής τους σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα των καυσίμων, από τη συλλογή και την προμήθεια πρώτων υλών έως την ανάμειξη, συμπεριλαμβανομένων των ικανοτήτων μετατροπής και διύλισης.

(17)

Λαμβανομένων υπόψη των εν λόγω στόχων συνολικά και συνεκτιμώντας ότι, για ορισμένα στοιχεία της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως οι μετατροπείς, οι ηλιακές κυψέλες, τα πλακίδια και τα πλινθώματα για φωτοβολταϊκά ή οι κάθοδοι και οι άνοδοι για συσσωρευτές, η παραγωγική ικανότητα της Ένωσης είναι χαμηλή. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν η εξάρτηση από τις εισαγωγές και οι ανησυχίες σχετικά με την τρωτότητα και να διασφαλιστεί η επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων της Ένωσης, θα πρέπει να καθοριστεί συνολικός δείκτης αναφοράς για την παραγωγική ικανότητα για προϊόντα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση, και παράλληλα να καταβληθούν προσπάθειες για παρεμφερή δείκτη αναφοράς για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Στόχος θα πρέπει να είναι η ετήσια ικανότητα της Ένωσης όσον αφορά τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών να προσεγγίσει ή να επιτύχει το αργότερο έως το 2030 συνολικό ετήσιο δείκτη αναφοράς παραγωγικής ικανότητας τουλάχιστον ίσο με 40 % των ετήσιων αναγκών εκδίπλωσης για τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στο σύνολό τους.

(18)

Ταυτόχρονα, τα προϊόντα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών θα συμβάλουν στην ανθεκτικότητα και την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης με καθαρή ενέργεια. Ο ασφαλής εφοδιασμός με καθαρή ενέργεια αποτελεί προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια. Τα προϊόντα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών θα αποφέρουν επίσης οφέλη σε άλλους στρατηγικά σημαντικούς οικονομικούς τομείς, όπως η γεωργία και η παραγωγή τροφίμων, διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε καθαρή ενέργεια και μηχανήματα σε ανταγωνιστικές τιμές, συμβάλλοντας έτσι με βιώσιμο τρόπο στην επισιτιστική ασφάλεια της Ένωσης και στην παροχή αυξανόμενης διεξόδου για εναλλακτικές λύσεις που βασίζονται σε βιολογικούς πόρους μέσω της κυκλικής οικονομίας. Με τον ίδιο τρόπο, η εκπλήρωση των φιλοδοξιών της Ένωσης για το κλίμα θα οδηγήσει τόσο σε οικονομική ανάπτυξη όσο και σε κοινωνική ευημερία.

(19)

Η αξία της παγκόσμιας αγορά βασικών τεχνολογιών καθαρής ενέργειας μαζικής παραγωγής θα ανέρχεται σε περίπου 650 δισεκατομμύρια USD ετησίως έως το 2030, δηλαδή ποσό υπερτριπλάσιο του σημερινού. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η βιομηχανία μηδενικών καθαρών εκπομπών αναπτύσσεται με ολοένα αυξανόμενο ρυθμό. Η ενωσιακή βιομηχανία μπορεί να προσφέρει ευημερία στους πολίτες της Ένωσης μόνο εάν είναι ανταγωνιστική και ανοικτή στην παγκόσμια αγορά. Ένας ενωσιακός τομέας τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που είναι ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο θα αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη ισχυρής παραγωγικής ικανότητας της Ένωσης στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Επιπλέον, αν οι βιομηχανίες της Ένωσης καταστούν παγκοσμίως ανταγωνιστικές σε τμήματα των εφοδιαστικών αλυσίδων των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, θα συμβάλουν στη συνολική ανθεκτικότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών της Ένωσης και θα αυξήσουν την πρόσβαση της Ένωσης σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(20)

Η παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών εξαρτάται από πολύπλοκες και παγκοσμίως διασυνδεδεμένες αξιακές αλυσίδες. Προκειμένου να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα και να μειωθούν οι υφιστάμενες στρατηγικές εξαρτήσεις από τις εισαγωγές στα προϊόντα τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών και τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες, ενώ αποφεύγεται παράλληλα η δημιουργία νέων εξαρτήσεων, η Ένωση πρέπει να συνεχίσει να ενισχύει τη βιομηχανική βάση μηδενικών καθαρών εκπομπών και να γίνει πιο ανταγωνιστική και ανοικτή στην καινοτομία. Μαζί με άλλα μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ένωσης, τα μέτρα για την αύξηση της παραγωγικής ικανότητάς της θα πρέπει να διασφαλίσουν επίσης ότι η Ένωση θα διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο σε στρατηγικά τμήματα της παγκόσμιας αξιακής αλυσίδας, μεταξύ άλλων και στα τελικά προϊόντα, προκειμένου να διασφαλιστεί το επίπεδο ασφάλειας του εφοδιασμού που χρειάζεται η Ένωση για την επίτευξη των στόχων της για το κλίμα και την ενέργεια. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να καθοριστεί ένας δεύτερος συνολικός δείκτης αναφοράς. Η παραγωγική ικανότητα της Ένωσης για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών θα πρέπει να στοχεύει στην επίτευξη αυξημένου μεριδίου της παγκόσμιας παραγωγής, με σκοπό την επίτευξη μεριδίου 15 % της παγκόσμιας παραγωγής σε αξία έως το 2040, με βάση την παρακολούθηση που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό. Ο δεύτερος αυτός δείκτης αναφοράς δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται στην περίπτωση που η αυξημένη παραγωγική ικανότητα της Ένωσης αναμένεται να είναι σημαντικά υψηλότερη από τις ανάγκες εκδίπλωσης της Ένωσης για τις αντίστοιχες τεχνολογίες που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια.

(21)

Προκειμένου να αναπτυχθούν ή να επεκταθούν το συντομότερο δυνατόν έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών, ώστε να κατοχυρωθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα στον προγραμματισμό και η ασφάλεια όσον αφορά τις επενδύσεις μέσω της διατήρησης στο ελάχιστο της διοικητικής επιβάρυνσης για τους φορείς υλοποίησης έργων. Για τον λόγο αυτόν, οι διαδικασίες αδειοδότησης των κρατών μελών για έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών, θα πρέπει να εξορθολογιστούν, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα εν λόγω έργα είναι ασφαλή, προστατευμένα, περιβαλλοντικά βιώσιμα και συμμορφώνονται με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές απαιτήσεις και τις απαιτήσεις ασφάλειας. Η περιβαλλοντική νομοθεσία της Ένωσης θέτει κοινούς όρους για τη διαδικασία και το περιεχόμενο των εθνικών διαδικασιών αδειοδότησης, διασφαλίζοντας έτσι υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος. Η χορήγηση του καθεστώτος στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών δεν θα πρέπει να θίγει τυχόν ισχύοντες όρους αδειοδότησης για τα σχετικά έργα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προβλέπονται στις οδηγίες 2000/60/ΕΚ (13), 2004/35/ΕΚ (14), 2010/75/ΕΕ (15), 2011/92/ΕΕ (16) και 2012/18/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17) και στην οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου (18).

(22)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα, υπό το πρίσμα της εσωτερικής τους οργάνωσης, να επιλέγουν αν θα συστήσουν ή θα ορίσουν τα ενιαία σημεία επαφής τους σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο ή σε οποιοδήποτε άλλο σχετικό διοικητικό επίπεδο. Επιπλέον, οι σχετικές αρμόδιες αρχές θα πρέπει να προσδιορίζουν και να θέτουν στη διάθεση του ενιαίου σημείου επαφής τις απαιτήσεις και την έκταση των πληροφοριών που ζητούνται από τον φορέα υλοποίησης έργου πριν από την έναρξη της διαδικασίας αδειοδότησης. Το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει να είναι υπεύθυνο για την κοινοποίηση των εν λόγω πληροφοριών στον φορέα υλοποίησης έργου. Το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει, στο πλαίσιο του ρόλου του ως συντονιστή, να διευκολύνει την παροχή πληροφοριών στις αρμόδιες αρχές, ιδίως για να αποφεύγεται η αλληλεπικάλυψη τυχόν αιτημάτων διαδικασίας αδειοδότησης. Τα αιτήματα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μελέτες, άδειες ή εγκρίσεις.

(23)

Για τη μείωση της πολυπλοκότητας και την αύξηση της αποδοτικότητας και της διαφάνειας στη διαδικασία αδειοδότησης, οι φορείς υλοποίησης έργων παραγωγής μηδενικών καθαρών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών έργων θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με ένα ενιαίο σημείο επαφής, το οποίο θα είναι αρμόδιο για τη διευκόλυνση και τον συντονισμό όλης της διαδικασίας αδειοδότησης. Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συστήσουν ή να ορίσουν ένα ή περισσότερα ενιαία σημεία επαφής, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι φορείς υλοποίησης έργων υποχρεούνται να αλληλεπιδρούν μόνο με ένα ενιαίο σημείο επαφής. Θα πρέπει να εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίζουν εάν ένα ενιαίο σημείο επαφής θα λειτουργεί ως αρχή που λαμβάνει αποφάσεις χορήγησης άδειας. Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εκτέλεση των αρμοδιοτήτων τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στα ενιαία σημεία επαφής τους, καθώς και σε κάθε αρχή που συμμετέχει στη διαδικασία αδειοδότησης, επαρκές προσωπικό και πόρους.

(24)

Προκειμένου να μπορούν οι επιχειρήσεις και οι φορείς υλοποίησης έργων, μεταξύ άλλων και στην περίπτωση διασυνοριακών έργων, να απολαμβάνουν άμεσα τα οφέλη της εσωτερικής αγοράς χωρίς να υφίστανται περιττή πρόσθετη διοικητική επιβάρυνση, ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1724 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19), με τον οποίο θεσπίστηκε η ενιαία ψηφιακή πύλη, προβλέπει γενικούς κανόνες για την επιγραμμική παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες, διαδικασίες και υπηρεσίες υποστήριξης που συνδέονται με τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Οι πληροφορίες που πρέπει να υποβάλλονται σε οποιεσδήποτε σχετικές αρχές μέσω του οικείου ενιαίου σημείου επαφής, στο πλαίσιο της διαδικασίας αδειοδότησης δυνάμει του παρόντος κανονισμού ορίζονται στο παράρτημα I του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1724 και οι σχετικές διαδικασίες περιλαμβάνονται στο παράρτημα II του εν λόγω κανονισμού, για να διασφαλίζεται η δυνατότητα των φορέων υλοποίησης έργων να επωφελούνται από πλήρως ηλεκτρονικές διαδικασίες και από τις υπηρεσίες του τεχνικού συστήματος «μόνον άπαξ». Τα ενιαία σημεία επαφής που συστήνονται ή ορίζονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό περιλαμβάνονται στον κατάλογο των υπηρεσιών υποστήριξης και επίλυσης προβλημάτων του παραρτήματος III του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1724.

(25)

Τα έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών υπόκεινται σε χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες αδειοδότησης που μπορεί να διαρκέσουν δύο έως επτά έτη, ανάλογα με το κράτος μέλος, την τεχνολογία και το τμήμα της αξιακής αλυσίδας. Λαμβανομένου υπόψη του μεγέθους των απαιτούμενων επενδύσεων, ιδιαίτερα για έργα μεγέθους γιγα-εργοστασίου που είναι αναγκαία για την επίτευξη των αναμενόμενων οικονομιών κλίμακας, οι ανεπαρκείς διαδικασίες αδειοδότησης δημιουργούν πρόσθετο και συχνά επιζήμιο φραγμό στην αύξηση της παραγωγικής ικανότητας στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Προκειμένου να παρέχεται στους φορείς υλοποίησης έργων και σε άλλους επενδυτές η ασφάλεια και η σαφήνεια που απαιτούνται για την ενίσχυση της ανάπτυξης έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η διαδικασία αδειοδότησης που σχετίζεται με τα εν λόγω έργα δεν υπερβαίνει προκαθορισμένα χρονικά όρια. Για τα στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών, η διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 12 μήνες για εγκαταστάσεις με ετήσια παραγωγή ίση με 1 GW ή παραπάνω, τους εννέα μήνες για εγκαταστάσεις με ετήσια παραγωγή κάτω από 1 GW, ή 18 μήνες για όλες τις αναγκαίες αδειοδοτήσεις λειτουργίας τόπου αποθήκευσης CO2 και την ανάπτυξη συναφών έργων δέσμευσης CO2 και μεταφοράς CO2. Για τα έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, η διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 18 μήνες για εγκαταστάσεις με ετήσια παραγωγή ίση με 1 GW ή παραπάνω, και τους 12 μήνες για εγκαταστάσεις με ετήσια παραγωγή κάτω από 1 GW. Για τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στις οποίες δεν εφαρμόζεται το σύστημα μέτρησης GW, όπως τα δίκτυα και οι τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) ή τεχνολογίες μεταφοράς και χρήσης CO2, θα πρέπει να ισχύουν οι μεγαλύτερες από αυτές τις προθεσμίες. Ωστόσο, το πρώτο στάδιο της εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων δυνάμει της οδηγίας 2011/92/ΕΕ, το οποίο συνίσταται στην εκπόνηση έκθεσης εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, συχνά πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο από τον φορέα υλοποίησης έργου. Συνεπώς, το στάδιο αυτό δεν θα πρέπει να ενσωματώνεται στα χρονοδιαγράμματα που δεσμεύουν τα κράτη μέλη κατά τα αναφερόμενα στη διαδικασία αδειοδότησης. Για τον σκοπό αυτό, το ενιαίο σημείο επαφής θα πρέπει να κοινοποιεί την ημερομηνία έως την οποία ο φορέας υλοποίησης έργου πρέπει να υποβάλει την έκθεση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και το χρονικό διάστημα μεταξύ της εν λόγω κοινοποιηθείσας ημερομηνίας και της πραγματικής υποβολής της έκθεσης δεν θα πρέπει να συνυπολογίζεται στο χρονοδιάγραμμα. Η ίδια αρχή θα πρέπει να εφαρμόζεται όταν, μετά τις απαιτούμενες διαβουλεύσεις, το ενιαίο σημείο επαφής ενημερώνει τον φορέα υλοποίησης έργου ότι έχει τη δυνατότητα να υποβάλει πρόσθετες πληροφορίες για τη συμπλήρωση της έκθεσης εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που σχετίζονται με τη φύση, την πολυπλοκότητα, την τοποθεσία ή το μέγεθος του προτεινόμενου έργου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να παρατείνουν τα χρονοδιαγράμματα. Στις εξαιρετικές αυτές περιπτώσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται απρόβλεπτες περιστάσεις που καθιστούν αναγκαία την εκπόνηση πρόσθετων εκτιμήσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχετικά με το έργο ή τη συμπλήρωση των υφισταμένων, ή καθυστερήσεις λόγω διαδικασιών απαλλοτρίωσης, όποτε απαιτείται.

(26)

Ορισμένα συγκεκριμένα έργα παραγωγής μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι δυνατόν να αναγνωριστούν ως στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών. Τα έργα αυτά αποφέρουν πρόσθετα οφέλη, ιδίως όσον αφορά τη μείωση των εξαρτήσεων της Ένωσης ή την επίτευξη των στόχων της Ένωσης για την ενέργεια και το κλίμα. Τα έργα παραγωγής μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής ανθεκτικότητας της Ένωσης αυξάνοντας την παραγωγική ικανότητα για κάποιο βασικό τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ειδικότερα, η προσθήκη παραγωγικής ικανότητας για τομείς για τους οποίους η παραγωγική ικανότητα της Ένωσης αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής, και οι οποίοι διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ανθεκτικότητα της Ένωσης, καθιστά δυνατή την ενίσχυση της θέσης της Ένωσης στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα της παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και συμβάλλει στην αντιμετώπιση των ανησυχιών σχετικά με την τρωτότητα λόγω εισαγωγών. Επιπλέον, τα εν λόγω έργα μπορούν να αποφέρουν πρόσθετα οφέλη όσον αφορά την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την ανταγωνιστικότητα, καθώς και να στηρίξουν τους στόχους της Ένωσης για απανθρακοποίηση μέσω της εφαρμογής κυκλικών και βιώσιμων πρακτικών παραγωγής. Δεδομένης της σημασίας των εν λόγω πρόσθετων οφελών, τα εν λόγω έργα θα πρέπει να επιλέγονται ως στρατηγικά έργα από τα κράτη μέλη και θα πρέπει να επωφελούνται από ένα πλαίσιο που επιτρέπει την ταχύτερη υλοποίησή τους, ιδίως μέσω καθεστώτος προτεραιότητας και συντομότερων προθεσμιών στη διαδικασία αδειοδότησης. Οι φορείς υλοποίησης έργων που επιθυμούν να λάβουν το καθεστώς στρατηγικού έργου μηδενικών καθαρών εκπομπών πρέπει να υποβάλουν επίσημη αίτηση για το εν λόγω καθεστώς στο οικείο κράτος μέλος σύμφωνα με τα κριτήρια αίτησης και αναγνώρισης που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό.

(27)

Οι εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων και οι περιβαλλοντικές άδειες που απαιτούνται βάσει του ενωσιακού δικαίου, μεταξύ άλλων όσον αφορά το νερό, το έδαφος, τον αέρα, τα οικοσυστήματα, τους οικοτόπους, τη βιοποικιλότητα και τα πτηνά, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας αδειοδότησης ενός έργου παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και ουσιαστική εγγύηση για τη διασφάλιση της πρόληψης ή της ελαχιστοποίησης των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ωστόσο, για να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες αδειοδότησης έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι προβλέψιμες και έγκαιρες, θα πρέπει να αξιοποιείται κάθε δυνατότητα εξορθολογισμού των απαιτούμενων διαδικασιών εκτιμήσεων και αδειών, χωρίς να μειώνεται το επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι απαραίτητες εκτιμήσεις ομαδοποιούνται προκειμένου να αποφεύγονται περιττές αλληλεπικαλύψεις, ενώ οι φορείς υλοποίησης έργων και οι σχετικές αρχές θα πρέπει να συμφωνούν ρητά σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της ομαδοποιημένης εκτίμησης πριν από τη διενέργειά της, ώστε να μη χρειάζεται να δοθεί έπειτα περιττή συνέχεια.

(28)

Οι διενέξεις όσον αφορά τη χρήση της γης μπορούν να δημιουργήσουν φραγμούς στην ανάπτυξη έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Τα δεόντως καταρτισμένα σχέδια, συμπεριλαμβανομένων των χωροταξικών σχεδίων και των σχεδίων χρήσης γης, θα πρέπει να εξετάζουν κατά πόσον θα πρέπει να εισαχθούν πιθανά έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τα αποτελέσματα των δημόσιων διαβουλεύσεων και τις δυνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τα εν λόγω σχέδια έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην εξισορρόπηση του δημόσιου συμφέροντος και του κοινού συμφέροντος, μειώνοντας τις πιθανότητες συγκρούσεων και επιταχύνοντας τη βιώσιμη εκδίπλωση έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Συνεπώς, οι σχετικές εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές θα πρέπει να ενθαρρύνονται να συμπεριλαμβάνουν, κατά περίπτωση, διατάξεις για έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, μεταξύ άλλων στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών, κατά την κατάρτιση των σχεδίων.

(29)

Η ομαδοποίηση βιομηχανικών δραστηριοτήτων μέσω συνεργατικών σχηματισμών με απώτερο σκοπό τη βιομηχανική συμβίωση μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και να επιτρέψει στους βιομηχανικούς φορείς να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους. Η ομαδοποίηση μέσω συνεργατικών σχηματισμών μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισμού. Στο πλαίσιο αυτό, ο παρών κανονισμός προωθεί την ανάπτυξη κοιλάδων επιτάχυνσης των μηδενικών καθαρών εκπομπών («κοιλάδες»). Οι εν λόγω κοιλάδες αποσκοπούν στη δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών βιομηχανικής δραστηριότητας μηδενικών καθαρών εκπομπών, ώστε να αυξηθεί η ελκυστικότητα της Ένωσης ως τόπου για παραγωγικές δραστηριότητες και να εξορθολογιστούν περαιτέρω οι διοικητικές διαδικασίες για τη δημιουργία παραγωγικών ικανοτήτων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Οι κοιλάδες θα πρέπει να είναι περιορισμένες ως προς τη γεωγραφική και τεχνολογική τους εμβέλεια ώστε να προάγουν τη βιομηχανική συμβίωση. Κατά τον καθορισμό της εν λόγω εμβέλειας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να δοθούν κίνητρα για πολλαπλές χρήσεις των επιλεγμένων περιοχών προκειμένου να διασφαλιστεί η επέκταση, η επανεκβιομηχάνιση ή η δημιουργία των βιομηχανικών συνεργατικών σχηματισμών τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών της Ένωσης, καθώς και η διαθεσιμότητα σχετικών υποδομών μεταφορών και δικτύων, αποθήκευσης και άλλων εργαλείων ευελιξίας. Η δημιουργία κοιλάδων θα πρέπει να εναρμονίζεται με τυχόν σχεδιαζόμενη ή υφιστάμενη δεξαμενή έργων και με τη δυνατότητα αξιοποίησης ή διοργάνωσης ευκαιριών εκπαίδευσης και κατάρτισης για τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Ο χαρακτηρισμός της «κοιλάδας» θα πρέπει να δίδεται από τα κράτη μέλη και κάθε τέτοιος χαρακτηρισμός θα πρέπει να συνοδεύεται από σχέδιο που να περιέχει συγκεκριμένα εθνικά μέτρα για την ενίσχυση της ελκυστικότητας της κοιλάδας ως τόπου άσκησης δραστηριοτήτων βιομηχανικής παραγωγής. Οι κοιλάδες θα πρέπει, ειδικότερα, να χρησιμοποιούνται ως εργαλείο για την ενίσχυση των βιομηχανικών δραστηριοτήτων μηδενικών καθαρών εκπομπών στις περιφέρειες, λαμβάνοντας υπόψη τη δίκαιη μετάβαση και τους στόχους της, ιδίως στις περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα που βρίσκονται σε μετάβαση.

(30)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να χαρακτηρίζουν συγκεκριμένες περιοχές ως κοιλάδες και να τις στηρίζουν. Για τον χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως «κοιλάδα», το κράτος μέλος θα πρέπει να καταρτίζει σχέδιο στο οποίο θα προσδιορίζονται οι δραστηριότητες παραγωγής στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που θα καλύπτονται στην κοιλάδα («σχέδιο»). Το κράτος μέλος θα πρέπει επίσης να διενεργεί τις απαιτούμενες εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τις δραστηριότητες παραγωγής στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που πρόκειται να πραγματοποιούνται στην κοιλάδα. Με τέτοιες εκτιμήσεις επιπτώσεων περιορίζεται σημαντικά η ανάγκη να διενεργούν εκτιμήσεις επιπτώσεων οι επιχειρήσεις προκειμένου να λάβουν άδειες για δραστηριότητες παραγωγής στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην εκάστοτε κοιλάδα. Το σχέδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει τα αποτελέσματα των εκτιμήσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς και τα εθνικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την ελαχιστοποίηση ή τον μετριασμό τυχόν αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει συγκεκριμένα εθνικά μέτρα για τη στήριξη της βιομηχανικής δραστηριότητας στην εκάστοτε κοιλάδα. Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνουν δράσεις για επενδύσεις ή για την ενεργοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε υποδομές ενέργειας, ψηφιακές υποδομές και υποδομές μεταφορών, καθώς και δράσεις για τη μείωση του λειτουργικού κόστους της βιομηχανίας στην κοιλάδα, όπως οι συμβάσεις επί διαφοράς για τις τιμές ενέργειας. Άλλα μέτρα προς εξέταση είναι μεταξύ άλλων μέτρα για την ενίσχυση της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας, για τη δημιουργία ενός κόμβου καινοτομίας στην κοιλάδα, καθώς και για την προσέλκυση νεοφυών επιχειρήσεων στην κοιλάδα. Προκειμένου να παρέχεται επενδυτική ασφάλεια στην ενωσιακή βιομηχανία, το σχέδιο θα πρέπει επίσης να προσδιορίζει τη διάρκεια των μέτρων στήριξης.

(31)

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να ορίσουν κοιλάδες σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και σε περιφέρειες μετάβασης, καθώς και σε ενισχυόμενες περιοχές. Οι επενδύσεις με στόχο τη δημιουργία κοιλάδων, τον εξοπλισμό τους με κατάλληλες υποδομές, τη μετατροπή εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων και την ανάπτυξη τοπικών δεξιοτήτων, μπορούν να επωφελούνται από δημόσια χρηματοδοτική στήριξη, μεταξύ άλλων μέσω ταμείων υπό επιμερισμένη διαχείριση, δηλαδή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ταμείου Συνοχής που θεσπίζει ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1058 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θεσπίζει ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21), και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+) που θεσπίζει ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1057 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22). Σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν κάθε ταμείο και κατά τη διακριτική ευχέρεια των αρμόδιων διαχειριστικών αρχών, οι επενδύσεις αυτές μπορούν να λαμβάνουν τα υψηλότερα δυνατά ποσοστά συγχρηματοδότησης που επιτρέπονται από κάθε ταμείο.

(32)

Δεδομένου του ρόλου των κοιλάδων στη συνάθροιση και τη συγκέντρωση πόρων που είναι σημαντικοί για την ανοικτή στρατηγική αυτονομία της Ένωσης, και της συμβολής τους στην ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, καθώς και στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, οι αρμόδιες αρχές αδειοδότησης θα πρέπει να θεωρούν ότι οι κοιλάδες εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Το μέτρο αυτό συνίσταται στην εισαγωγή διάταξης που ορίζει ότι τα έργα στις κοιλάδες είναι δημοσίου συμφέροντος για τους σκοπούς της σχετικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ένωσης. Τα εν λόγω έργα δεν θα πρέπει να έχουν σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον οι οποίες δεν μπορούν να μετριαστούν ή να αντισταθμιστούν. Βάσει εκ των προτέρων αξιολόγησης, η αρμόδια αρχή αδειοδότησης μπορεί να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το δημόσιο συμφέρον που εξυπηρετείται από τα έργα στην κοιλάδα υπερισχύει των δημόσιων συμφερόντων που σχετίζονται με την προστασία της φύσης και του περιβάλλοντος και ότι, κατά συνέπεια, τα έργα μπορούν να αδειοδοτηθούν, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται όλες οι σχετικές προϋποθέσεις που ορίζονται στην οδηγία 2000/60/ΕΚ, την οδηγία 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23), στην οδηγία 92/43/ΕΟΚ και στις νομοθετικές πράξεις της Ένωσης για την αποκατάσταση της φύσης.

(33)

Ο απρόβλεπτος χαρακτήρας, η πολυπλοκότητα και, ενίοτε, η υπερβολική διάρκεια των εθνικών διαδικασιών αδειοδότησης υπονομεύουν την επενδυτική ασφάλεια που είναι αναγκαία για την αποτελεσματική ανάπτυξη έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Ως εκ τούτου, προκειμένου να διασφαλιστεί και να επιταχυνθεί η αποτελεσματική υλοποίηση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν εξορθολογισμένες και αποδοτικές διαδικασίες αδειοδότησης. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν καινοτόμες πολιτικές στον εν λόγω τομέα. Επίσης, τα στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών θα πρέπει να θεωρούνται επείγοντα σε εθνικό επίπεδο και θα πρέπει συνεπώς να έχουν προτεραιότητα εφόσον και στον βαθμό που το εθνικό δίκαιο προβλέπει τέτοιες επείγουσες διαδικασίες σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες και τις διαδικασίες επίλυσης διαφορών που τα αφορούν, εάν και στον βαθμό που το εθνικό δίκαιο προβλέπει τέτοιες επείγουσες διαδικασίες. Αυτό θα πρέπει να γίνεται χωρίς να εμποδίζονται οι αρμόδιες αρχές να εξορθολογίσουν τις διαδικασίες αδειοδότησης, μεταξύ άλλων, για άλλα έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που δεν είναι στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(34)

Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2030 απαιτείται ιδιαίτερη έμφαση στα στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών, λαμβανομένης επίσης υπόψη της σημαντικής συμβολής τους στην πορεία προς την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών CO2 έως το 2050. Τα έργα αυτά διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην κατοχύρωση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης, διασφαλίζοντας ότι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε καθαρή, οικονομικά προσιτή και εξασφαλισμένη ενέργεια. Δεδομένου του ρόλου τους, τα εν λόγω έργα θα πρέπει να επωφελούνται από ακόμη πιο εξορθολογισμένες και αποτελεσματικές διαδικασίες αδειοδότησης, να αποκτούν το καθεστώς της ύψιστης δυνατής εθνικής σημασίας βάσει του εθνικού δικαίου και να επωφελούνται από πρόσθετη στήριξη για την προσέλκυση επενδύσεων, τηρώντας παράλληλα τις ενωσιακές και διεθνείς υποχρεώσεις σύμφωνα με τις οδηγίες 2009/147/ΕΚ, 92/43/ΕΟΚ, τις νομοθετικές πράξεις της Ένωσης για την αποκατάσταση της φύσης και τη σύμβαση της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα, η οποία υπεγράφη στο Aarhus στις 25 Ιουνίου 1998, καθώς και τις εφαρμοστέες υποχρεώσεις στους τομείς του κοινωνικού και εργατικού δικαίου που έχουν θεσπιστεί από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο.

(35)

Δεδομένου του ρόλου τους στην κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού της Ένωσης με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και της συμβολής τους στην επίτευξη της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, η σχετική αρχή αδειοδότησης θα πρέπει να θεωρεί ότι τα στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Βάσει αξιολόγησης κατά περίπτωση, η αρμόδια αρχή αδειοδότησης μπορεί να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το δημόσιο συμφέρον που εξυπηρετείται από το έργο υπερισχύει των δημόσιων συμφερόντων που σχετίζονται με την προστασία της φύσης και του περιβάλλοντος και ότι, κατά συνέπεια, το έργο μπορεί να εγκριθεί, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται όλες οι σχετικές προϋποθέσεις που ορίζονται στην οδηγία 2000/60/ΕΚ, 2009/147/ΕΚ ή 92/43/ΕΟΚ, ή στις νομοθετικές πράξεις της Ένωσης για την αποκατάσταση της φύσης.

(36)

Είναι επίσης αναγκαίο να προβλεφθούν μέτρα για την επίτευξη του ενωσιακού στόχου 50 εκατομμυρίων τόνων ετήσιας επιχειρησιακής ικανότητας έγχυσης CO2 έως το 2030, ώστε να στηριχθεί η απανθρακοποίηση των ενωσιακών βιομηχανιών και η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

(37)

Το 2020 η Επιτροπή ενέκρινε στρατηγική της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος. Η στρατηγική περιέχει ένα όραμα σχετικά με τον τρόπο επιτάχυνσης της μετάβασης προς ένα πιο ενοποιημένο ενεργειακό σύστημα, το οποίο στηρίζει μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία με το χαμηλότερο κόστος σε όλους τους τομείς. Περιλαμβάνει τρεις συμπληρωματικές και αλληλοενισχυόμενες έννοιες: πρώτον, ένα πιο «κυκλικό» ενεργειακό σύστημα με επίκεντρο την ενεργειακή απόδοση· δεύτερον, αύξηση του άμεσου εξηλεκτρισμού των τομέων τελικής χρήσης· τρίτον, χρήση ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, συμπεριλαμβανομένου του υδρογόνου. Τα ζητήματα σχετικά με την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος αφορούν λύσεις για την πλήρη ενσωμάτωση του συνόλου της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ευρύτερο ενεργειακό σύστημα. Αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή τεχνικών λύσεων που καθιστούν δυνατή την ενσωμάτωση της πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές μεταξύ άλλων μέσω αποθήκευσης στις διάφορες μορφές της και μέσω της επέκτασης των προγραμματιζόμενων πηγών ενέργειας χωρίς ορυκτά καύσιμα στο δίκτυο, και μέσω διαχείρισης στην πλευρά της ζήτησης.

(38)

Η CCS είναι μια τεχνολογία που θα συμβάλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Συνίσταται στη δέσμευση του CO2 από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, στη μεταφορά του σε τόπο αποθήκευσης και στην έγχυσή του σε κατάλληλους υπόγειους γεωλογικούς σχηματισμούς για μόνιμη αποθήκευση.

(39)

Η ανάπτυξη λύσεων CCS για τη βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με αδυναμία συντονισμού. Αφενός, παρά το γεγονός ότι τα σήματα τιμών για το CO2 που παρέχει το ΣΕΔΕ καθιστούν τις εν λόγω επενδύσεις οικονομικά βιώσιμες, οι βιομηχανίες που επενδύουν στη δέσμευση εκπομπών CO2 αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους να μην υπάρχει τελικά πρόσβαση σε αδειοδοτημένο τόπο αποθήκευσης σε γεωλογικούς σχηματισμούς. Αφετέρου, οι επενδυτές στους πρώτους τόπους αποθήκευσης CO2 επωμίζονται αρχικό κόστος για τον εντοπισμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγησή τους, προτού ακόμη μπορέσουν να υποβάλουν αίτηση στις ρυθμιστικές αρχές για άδεια αποθήκευσης. Η διαφάνεια σχετικά με τη δυνητική ικανότητα αποθήκευσης CO2 όσον αφορά τη γεωλογική καταλληλότητα των σχετικών περιοχών και όλα τα υπάρχοντα γεωλογικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων των μη επεξεργασμένων δεδομένων και των δεδομένων υποδείγματος, ιδίως από την εξερεύνηση πεδίων παραγωγής υδρογονανθράκων, μπορεί να στηρίξει τους φορείς της αγοράς στον σχεδιασμό των επενδύσεών τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, λαμβάνοντας υπόψη την εμπιστευτικότητα, την εθνική ασφάλεια και τις εμπορικές ευαισθησίες, καθώς και την επαρκή αποζημίωση για δεδομένα ιδιωτικής παραγωγής και ιδιοκτησίας, να δημοσιοποιούν τα εν λόγω υφιστάμενα δεδομένα και να υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις με μακρόπνοη προοπτική σχετικά με τυχόν πρόοδο στην ανάπτυξη τόπων αποθήκευσης CO2 και τις αντίστοιχες ανάγκες για ικανότητες έγχυσης και αποθήκευσης, προκειμένου να επιτευχθεί συλλογικά ο στόχος για την ικανότητα έγχυσης CO2 σε επίπεδο Ένωσης. Οι εν λόγω υποχρεώσεις διαφάνειας δεν θίγουν το δικαίωμα των κρατών μελών να μην επιτρέπουν ή να περιορίζουν την ανάπτυξη ικανότητας αποθήκευσης CO2 στην επικράτειά τους.

(40)

Για να αποφευχθεί η αχρήστευση στοιχείων ενεργητικού και να διασφαλιστεί ότι η οικονομικά βιώσιμη ικανότητα έγχυσης οδηγεί σε μειώσεις των εκπομπών CO2, απαιτείται πειστικό επιχειρηματικό σχέδιο για ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα. Ως εκ τούτου, πρέπει να δημιουργηθούν έως το 2030 πλήρεις και ξεχωριστές αξιακές αλυσίδες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης, της μεταφοράς και της αποθήκευσης, μέσω αποτελεσματικών ενωσιακών και εθνικών πολιτικών με κατάλληλους κανονισμούς που θα εγγυώνται τον ανταγωνισμό και την ανοικτή πρόσβαση.

(41)

Ένα βασικό σημείο συμφόρησης για επενδύσεις στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα που είναι σήμερα ολοένα και πιο βιώσιμες από οικονομική άποψη είναι η διαθεσιμότητα τόπων αποθήκευσης CO2 στην Ένωση, στους οποίους στηρίζονται τα κίνητρα που παρέχει η οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24). Για την κλιμάκωση της τεχνολογίας και την επέκταση των κορυφαίων παραγωγικών ικανοτήτων της, η Ένωση πρέπει να αναπτύξει μακρόπνοη παροχή τόπων μόνιμης αποθήκευσης CO2 σε γεωλογικούς σχηματισμούς, αδειοδοτούμενων σύμφωνα με την οδηγία 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25), καθώς και υποδομές μεταφοράς CO2. Με τον καθορισμό ενωσιακού στόχου 50 εκατομμυρίων τόνων ετήσιας επιχειρησιακής ικανότητας έγχυσης CO2 έως το 2030, σύμφωνα με τις αναμενόμενες ανάγκες σε ικανότητες έως το 2030 και λαμβανομένων υπόψη των εταιρειών που δραστηριοποιούνται κυρίως σε κράτη μέλη με πολύ περιορισμένη ικανότητα αποθήκευσης λόγω νομικών, γεωλογικών, γεωγραφικών και τεχνικών περιορισμών ή περιορισμών της αγοράς, οι σχετικοί τομείς μπορούν να συντονίσουν τις επενδύσεις τους προς μια ευρωπαϊκή αξιακή αλυσίδα μεταφοράς και αποθήκευσης CO2 μηδενικών καθαρών εκπομπών, την οποία μπορούν να χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες για την απανθρακοποίηση των δραστηριοτήτων τους. Αυτή η αρχική εκδίπλωση θα στηρίξει επίσης την περαιτέρω αποθήκευση CO2 με ορίζοντα το 2050. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, η Ένωση ενδεχομένως να χρειαστεί να δεσμεύει έως και 550 εκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως έως το 2050 για να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών, μεταξύ άλλων και για τις απορροφήσεις άνθρακα. Ένας τέτοιος πρώτος στόχος ικανότητας αποθήκευσης σε βιομηχανική κλίμακα θα ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο που ενέχουν οι επενδύσεις στη δέσμευση εκπομπών CO2 ως σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας. Όταν ο παρών κανονισμός ενσωματωθεί στη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, ο ενωσιακός στόχος των 50 εκατομμυρίων τόνων ετήσιας επιχειρησιακής ικανότητας έγχυσης CO2 έως το 2030 θα προσαρμοστεί αναλόγως. Προκειμένου να διασφαλιστεί η επίτευξη του στόχου της Ένωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για τη διευκόλυνση και την παροχή κινήτρων με σκοπό την ανάπτυξη έργων CCS. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα που παρέχουν κίνητρα στις πηγές εκπομπής αερίων για να δεσμεύουν τις εκπομπές και επενδυτική στήριξη για επενδυτές για υποδομές μεταφοράς CO2 ώστε το CO2 να μεταφέρεται στους τόπους αποθήκευσης.

(42)

Οποιαδήποτε διεθνής συμφωνία σχετικά με τη μόνιμη αποθήκευση CO2 της Ένωσης σε τρίτες χώρες θα πρέπει να προβλέπει ισοδύναμους όρους ώστε να διασφαλίζεται η μόνιμη και περιβαλλοντικά ασφαλής αποθήκευση του δεσμευμένου CO2 σε γεωλογικούς σχηματισμούς και να διασφαλίζεται ότι η αποθήκευση CO2 της Ένωσης δεν χρησιμοποιείται για την αύξηση της παραγωγής υδρογονανθράκων και αντιστοιχεί σε πραγματική μείωση των εκπομπών.

(43)

Με τον χαρακτηρισμό των τόπων αποθήκευσης CO2 και οποιωνδήποτε συναφών έργων δέσμευσης CO2 και έργων υποδομών CO2 που συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου της Ένωσης για το 2030 ως στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών, η ανάπτυξη τόπων αποθήκευσης CO2 μπορεί να επιταχυνθεί και να διευκολυνθεί, και η αυξανόμενη βιομηχανική ζήτηση για τόπους αποθήκευσης μπορεί να διοχετευθεί προς τους οικονομικά αποδοτικότερους τόπους αποθήκευσης. Αυξανόμενος αριθμός εξαντλούμενων κοιτασμάτων αερίου και πετρελαίου που θα μπορούσαν να μετατραπούν σε ασφαλείς χώρους αποθήκευσης CO2 βρίσκονται στο τέλος της ωφέλιμης διάρκειας ζωής τους από άποψη παραγωγής. Επίσης, η βιομηχανία πετρελαίου και αερίου έχει επιβεβαιώσει ότι είναι αποφασισμένη να ξεκινήσει ενεργειακή μετάβαση και διαθέτει τα περιουσιακά στοιχεία, τις δεξιότητες και τις γνώσεις που απαιτούνται για τη διερεύνηση και την ανάπτυξη πρόσθετων τόπων αποθήκευσης. Για να επιτευχθεί ο στόχος της Ένωσης για 50 εκατομμύρια τόνους ετήσιας επιχειρησιακής ικανότητας έγχυσης CO2 έως το 2030, ο τομέας πρέπει να συγκεντρώσει τις οικείες συνεισφορές για να διασφαλίσει ότι η προσφορά CCS ως λύση για το κλίμα θα προλαμβάνει τη ζήτηση. Προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη και οικονομικά αποδοτική ανάπτυξη τόπων αποθήκευσης CO2 σε ολόκληρη την Ένωση σύμφωνα με τον στόχο της Ένωσης για ικανότητα έγχυσης, οι κάτοχοι άδειας παραγωγής πετρελαίου και αερίου στην Ένωση θα πρέπει να συμβάλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου κατ’ αναλογία της οικείας παραγωγικής ικανότητας πετρελαίου και αερίου, παρέχοντας παράλληλα δυνατότητες ευελιξίας για συνεργασία και συνεκτίμηση των συνεισφορών από τρίτα μέρη. Η προσέγγιση της αξιακής αλυσίδας θα πρέπει να ενισχυθεί με δράσεις που αναλαμβάνονται τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, οι κάτοχοι άδειας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ένωση θα πρέπει να πραγματοποιήσουν τις αναγκαίες επενδύσεις και να στηρίξουν την ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων για ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα του διοξειδίου του άνθρακα.

(44)

Προκειμένου να συμβάλουν στον στόχο της Ένωσης για ικανότητα έγχυσης CO2, οι υπόχρεες οντότητες μπορούν να συνάπτουν συμφωνίες με μη υπόχρεες οντότητες για την εκπλήρωση του συνόλου ή μέρους της υποχρέωσής τους. Οι συμφωνίες αυτές μπορούν να αποτελούν μέρος συμφωνίας κοινοπραξίας που συστήνει τόπο αποθήκευσης ή να συνάπτονται χωριστά μεταξύ των μερών για την εκπλήρωση της εισφοράς της υπόχρεης οντότητας. Αν οι εν λόγω κοινοπραξίες έχουν συσταθεί πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού, η πλήρης ικανότητα έγχυσης του σχετικού κοινού έργου αποθήκευσης CO2 μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των υπόχρεων μερών.

(45)

Προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι τόποι αποθήκευσης αναπτύσσονται υπό υγιείς συνθήκες αγοράς, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργεί αξιολόγηση η οποία θα εξετάζει τη σχέση μεταξύ αφενός της πραγματικής ζήτησης για ικανότητα έγχυσης από έργα δέσμευσης CO2 και αφετέρου της κύριας υποδομής που είναι αναγκαία για τη μεταφορά CO2, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη ή έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία έως το 2030 και των υποχρεώσεων για το 2030 όσον αφορά τη χωρητικότητα αποθήκευσης.

(46)

Οι παρεκκλίσεις από την υποχρέωση αποτελούν βασικό εργαλείο για την πρόληψη της αχρήστευσης στοιχείων ενεργητικού υπό αυτές τις συνθήκες. Για την αποτελεσματική εφαρμογή αυτών των παρεκκλίσεων, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να συνεργάζονται πλήρως με τις σχετικές αδειοδοτημένες οντότητες σε κάθε αξιολόγηση της ανάγκης παρέκκλισης, ιδίως στην περίπτωση που η ανάγκη παρέκκλισης επισημαίνεται από αδειοδοτημένη οντότητα. Για τον σκοπό της επίτευξης του στόχου της Ένωσης για ικανότητα έγχυσης CO2, όταν, με βάση την αξιολόγηση της Επιτροπής, δεν χορηγείται παρέκκλιση ή όταν το οικείο κράτος μέλος δεν έχει ζητήσει παρέκκλιση, η Επιτροπή και το κράτος μέλος θα συνεργάζονται με τις σχετικές αδειοδοτημένες οντότητες για να συμβάλουν στην άρση εμποδίων και φραγμών, ώστε να διευκολυνθεί η εκπλήρωση της υποχρέωσης.

(47)

Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες πολιτικής για να διασφαλιστεί η εκδίπλωση του διασυνοριακού σχεδιασμού υποδομών. Η προσβασιμότητα και η συνδεσιμότητα όλου του εύρους των ρυθμίσεων για τη μεταφορά CO2 διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη έργων CCS και δέσμευσης και χρήσης άνθρακα. Οι τρόποι μεταφοράς περιλαμβάνουν πλοία, φορτηγίδες, αμαξοστοιχίες και φορτηγά, καθώς και σταθερές εγκαταστάσεις σύνδεσης και ελλιμενισμού, για την υγροποίηση, την προσωρινή αποθήκευση και την μετατροπή του CO2 με σκοπό την περαιτέρω μεταφορά του μέσω αγωγών και ειδικών τρόπων μεταφοράς.

(48)

Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα τα κράτη μέλη μπορούν να ιδρύουν ή να παρέχουν υποστήριξη για τη δημιουργία οντοτήτων που έχουν στόχο τη δημιουργία δικτύων μεταφοράς CO2, μεταξύ άλλων με την κατασκευή υποδομών ή με την παροχή σκαφών ή άλλων μέσων μεταφοράς.

(49)

Η δέσμευση, αποθήκευση και χρήση του CO2 θα αποτελέσει αναπόφευκτα μέρος του απανθρακοποιημένου μέλλοντος της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των απορροφήσεων. Είναι απαραίτητη μια εύρυθμα λειτουργούσα αγορά σε επίπεδο Ένωσης για τις υπηρεσίες δέσμευσης CO2, έγχυσης CO2, τις υπηρεσίες μεταφοράς CO2 και τις δραστηριότητες χρήσης άνθρακα. Η αγορά αυτή θα πρέπει να προάγει συγκεκριμένους στόχους δημόσιας πολιτικής με τον πλέον οικονομικά επωφελή τρόπο. Γενικός στόχος είναι η βιώσιμη και οικονομικά αποδοτική απανθρακοποίηση της Ένωσης, διασφαλίζοντας ότι τυχόν εκπομπές CO2 που δεν μπορούν να μειωθούν με τεχνικά μέσα —ή όταν δεν είναι οικονομικά βιώσιμη η μείωση των εν λόγω εκπομπών— μπορούν να δεσμευθούν και είτε να αποθηκευτούν είτε να χρησιμοποιηθούν, αποφεύγοντας τις καθυστερημένες εκπομπές. Η εν λόγω αγορά θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει την ασφάλεια, τη βιωσιμότητα και τη μονιμότητα της αποθήκευσης του δεσμευμένου CO2 σε γεωλογικούς σχηματισμούς και ότι το δεσμευμένο CO2 είναι διαθέσιμο για δραστηριότητες χρήσης άνθρακα σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους της Ένωσης. Μια λειτουργική αγορά CO2 θα πρέπει επίσης να υποστηρίζεται από ένα δίκτυο υποδομών μεταφοράς CO2 με ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, το οποίο θα είναι προσβάσιμο για τους παράγοντες της αγοράς υπό δίκαιους, ανοικτούς και αμερόληπτους όρους. Η αγορά θα πρέπει να συμμορφώνεται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα της Ένωσης.

(50)

Η χρήση δεσμευμένου CO2 σε ορισμένες διεργασίες παραγωγής μπορεί να αποθηκεύσει μόνιμα το CO2 και/ή να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ένωσης από τα ορυκτά καύσιμα. Συνεπώς, όλες οι οντότητες που συμμετέχουν στην αξιακή αλυσίδα των δραστηριοτήτων έγχυσης CO2 που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εξετάζουν αν το CO2 που πρόκειται να αποθηκευτεί θα μπορούσε να αποθηκευτεί μόνιμα σε νέα προϊόντα ή θα μπορούσε να στηρίξει τους στόχους της Ένωσης για μείωση της εξάρτησής της από ορυκτά καύσιμα.

(51)

Η Ένωση έχει συμβάλει στην οικοδόμηση ενός παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που βασίζεται σε ανοικτό, με διαφάνεια εμπόριο βάσει κανόνων, έχει ασκήσει πιέσεις για την τήρηση και την προώθηση προτύπων κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και κλιματικής μετάβασης, είναι δε πλήρως προσηλωμένη στις αξίες αυτές. Η Ένωση αποσκοπεί στην εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μέσω της μεταρρύθμισης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), της οικοδόμησης νέων εταιρικών σχέσεων και της καταπολέμησης των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας, ώστε να διασφαλιστεί ένα δίκαιο ανταγωνιστικό περιβάλλον για τη βιομηχανία της Ένωσης, μεταξύ άλλων μέσω βιομηχανικών συμπράξεων μηδενικών καθαρών εκπομπών, που θα παρέχει ποιοτικές θέσεις εργασίας για τους εργαζομένους.

(52)

Προκειμένου να εξασφαλιστεί ο ασφαλής και βιώσιμος εφοδιασμός της Ένωσης με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών που απαιτούνται για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της Ένωσης και προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της για κλιματική ουδετερότητα, η εσωτερική αγορά πρέπει να αποτελέσει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για την καινοτομία στις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Η καινοτομία θα αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της Ένωσης, καθώς και για την επίτευξη των στόχων μηδενικών καθαρών εκπομπών το συντομότερο δυνατόν. Δεδομένων των ταχέων εξελίξεων στις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, καθώς και της σημαντικής κανονιστικής καθοδήγησης που παρέχεται για την πράσινη μετάβαση, είναι εξαιρετικά σημαντικό, για την επίτευξη των στόχων του παρόντος κανονισμού, να λαμβάνονται υπόψη, κατά την προετοιμασία, την επανεξέταση και την αναθεώρηση του ενωσιακού δικαίου και των πρωτοβουλιών πολιτικής, οι δυνητικές επιπτώσεις τους στην καινοτομία μέσω της εφαρμογής της αρχής της καινοτομίας.

(53)

Για να αντικατοπτρισθούν οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, η Επιτροπή θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο επικαιροποίησης των διαδρομών μετάβασης που αναπτύσσονται σε συνέχεια της ανακοίνωσης της Επιτροπής του Μαΐου 2021, μέσω των οποίων θα μπορούσαν να εντοπισθούν παράγοντες διευκόλυνσης και σημεία συμφόρησης για τη μετάβαση και την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της Ένωσης, ή να λαμβάνει υπόψη τον παρόντα κανονισμό σε οποιεσδήποτε τέτοιες μελλοντικές πρωτοβουλίες.

(54)

Στο πλαίσιο του πρώτου πυλώνα του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, η Ένωση θα πρέπει να αναπτύξει και να διατηρήσει βιομηχανική βάση για την παροχή λύσεων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών με σκοπό τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της, ανταποκρινόμενη παράλληλα στις φιλοδοξίες της για κλιματική ουδετερότητα. Για τη στήριξη αυτού του στόχου και την αποφυγή των εξαρτήσεων για τον εφοδιασμό με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών που θα καθυστερούσαν τις προσπάθειες της Ένωσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ή θα έθεταν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού σε κίνδυνο, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να θεσπίσει διατάξεις για την τόνωση της ζήτησης για βιώσιμες και ανθεκτικές τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(55)

Η εφαρμογή ελάχιστων υποχρεωτικών απαιτήσεων διασφαλίζει ότι η μόχλευση των δημόσιων δαπανών για την τόνωση της ζήτησης για αποδοτικότερη σύναψη συμβάσεων για προϊόντα μηδενικών καθαρών εκπομπών στον τομέα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας αυξάνεται με δομημένο τρόπο που κρίνεται εφαρμόσιμος για τις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς. Ορισμένες εξαιρέσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς μπορούν να αποφεύγουν συγκεκριμένες ανεπιθύμητες συνέπειες. Οι εξαιρέσεις αυτές αφορούν μονοπωλιακές καταστάσεις, συγκεκριμένες ανεπάρκειες της αγοράς ή καταστάσεις στις οποίες οι αναθέτουσες αρχές ή οι αναθέτοντες φορείς ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσανάλογο κόστος ή τεχνικές ασυμβατότητες. Οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να παραμένουν ελεύθεροι να συμπεριλαμβάνουν πρόσθετες ελάχιστες απαιτήσεις στα έγγραφα σύναψης συμβάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνονται με την οδηγία 2014/23/ΕΕ (26), 2014/24/ΕΕ (27) ή 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28) και με την εφαρμοστέα τομεακή νομοθεσία. Θα πρέπει επίσης να παραμένουν ελεύθεροι, υπό τους ίδιους όρους, να χρησιμοποιούν επιπλέον κριτήρια ανάθεσης για τον προσδιορισμό της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, όπως η τιμή, το κόστος ή άλλα κριτήρια.

(56)

Για τις συμβάσεις έργων και τις συμβάσεις παραχώρησης έργων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, οι αναθέτουσες αρχές ή οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να επιλέγουν έναν ή περισσότερους ειδικούς όρους, απαιτήσεις ή συμβατικές υποχρεώσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη μιας σειράς στόχων, όπως η αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων ή ζητημάτων που σχετίζονται με την απασχόληση, προκειμένου να επιτευχθεί θετικό κοινωνικό αποτέλεσμα, λαμβάνοντας αποτελεσματικά υπόψη τις ανησυχίες για την κυβερνοασφάλεια, κατά περίπτωση, ή εξασφαλίζοντας επαρκείς διασφαλίσεις ότι τα σχετικά προϊόντα θα παραδοθούν εγκαίρως. Οι πτυχές αυτές είναι επίσης σημαντικές για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Θα πρέπει επίσης να καλύπτονται εξαιρέσεις που αφορούν μονοπωλιακές καταστάσεις, συγκεκριμένες ανεπάρκειες της αγοράς ή καταστάσεις στις οποίες οι αναθέτουσες αρχές ή οι αναθέτοντες φορείς ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσανάλογο κόστος ή τεχνικές ασυμβατότητες.

(57)

Σε ορισμένες περιπτώσεις θα πρέπει να δίδεται προσοχή στη συμβολή της προσφοράς στην ανθεκτικότητα σε σχέση με ορισμένες τρίτες χώρες. Εάν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι το ποσοστό μιας τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών ή των κύριων συγκεκριμένων κατασκευαστικών στοιχείων της που προέρχονται από τρίτη χώρα αντιστοιχεί σε άνω του 50 % του εφοδιασμού με τη συγκεκριμένη τεχνολογία ή τα εν λόγω κατασκευαστικά στοιχεία εντός της Ένωσης, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να υποχρεούνται να περιλαμβάνουν ορισμένες προϋποθέσεις στα έγγραφα σύναψης συμβάσεων, προκειμένου να επιτευχθεί ανθεκτικό αποτέλεσμα. Έτσι, η αξία της συγκεκριμένης τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών ή των κύριων συγκεκριμένων κατασκευαστικών στοιχείων της συγκεκριμένης τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών που προέρχονται από την τρίτη χώρα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το όριο του 50 % υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Επιπλέον, εάν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι το ποσοστό εφοδιασμού εντός της Ένωσης των εν λόγω προϊόντων ή κατασκευαστικών στοιχείων που προέρχονται από τρίτη χώρα έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 10 ποσοστιαίες μονάδες κατά μέσο όρο επί δύο συναπτά έτη και έχει φθάσει τουλάχιστον το 40 % του εφοδιασμού εντός της Ένωσης, θα πρέπει να εφαρμόζεται ο ίδιος μηχανισμός. Αυτό θα επιτρέψει στην Ένωση να λαμβάνει υπόψη τις εξελισσόμενες εξαρτήσεις με αποτελεσματικό τρόπο. Για τις συμβάσεις που καλύπτονται από το παράρτημα Ι της Ένωσης στη συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις (ΣΔΣ), καθώς και από άλλες σχετικές διεθνείς συμφωνίες από τις οποίες δεσμεύεται η Ένωση, oι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς δεν θα πρέπει να εφαρμόζουν τις εν λόγω προϋποθέσεις σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών ή στα κύρια συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία τους τα οποία προέρχονται από πηγές εφοδιασμού που έχουν υπογράψει τις εν λόγω συμφωνίες.

(58)

Σε περίπτωση μη τήρησης των εν λόγω προϋποθέσεων περί ανθεκτικότητας, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει επίσης να προβλέπουν, στα έγγραφα σύναψης συμβάσεων, ότι ο κύριος ανάδοχος υποχρεούται να καταβάλλει αναλογική επιβάρυνση στην οικεία αναθέτουσα αρχή ή αναθέτοντα φορέα ύψους τουλάχιστον 10 % της αξίας των συγκεκριμένων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών της σύμβασης, προκειμένου να διασφαλίζεται η συμμόρφωση με τον μηχανισμό.

(59)

Ένα κράτος μέλος δεν εισάγει διακρίσεις ούτε μεταχειρίζεται, χωρίς λόγο, διαφορετικά πάροχο τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών από άλλο κράτος μέλος. Η υποχρέωση αυτή αντικατοπτρίζει την ήδη υφιστάμενη υποχρέωση των αναθετουσών αρχών και των αναθετόντων φορέων, σύμφωνα με τις οδηγίες 2014/23/ΕΕ, 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ, να αντιμετωπίζουν τους οικονομικούς φορείς ισότιμα και χωρίς διακρίσεις και να τηρούν τους διαδικαστικούς κανόνες που προβλέπονται στις εν λόγω οδηγίες, ώστε να διασφαλίζεται η εφαρμογή στην πράξη των αρχών της ίσης μεταχείρισης και της απαγόρευσης των διακρίσεων και το άνοιγμα των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων στον ανταγωνισμό.

(60)

Με την επιφύλαξη της ενωσιακής νομοθεσίας που εφαρμόζεται σε συγκεκριμένη τεχνολογία, μεταξύ άλλων βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1781 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (29) και του κανονισμού (ΕΕ) 2023/1542 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (30) και, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά σε αυτές, κατά την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των λύσεων μηδενικών καθαρών εκπομπών που παρέχονται βάσει του παρόντος κανονισμού, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν υπόψη διάφορα στοιχεία που έχουν αντίκτυπο στο κλίμα και το περιβάλλον.

(61)

Θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή για τη θέσπιση κατευθυντήριων αρχών με τις οποίες οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα προσδιορίζουν τις τεχνικές προδιαγραφές, τις απαιτήσεις και τους όρους εκτέλεσης της σύμβασης που σχετίζονται με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα για τις δημόσιες συμβάσεις. Αυτό δεν θα πρέπει να θίγει το ενωσιακό δίκαιο που εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες τεχνολογίες, μεταξύ άλλων δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1781 και του κανονισμού (ΕΕ) 2023/1542.

(62)

Προκειμένου να ληφθεί υπόψη, κατά τη διαδικασία σύναψης δημόσιων συμβάσεων ή δημοπρασίας η ανάγκη για την υποστήριξη της παραγωγής ή της κατανάλωσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών εκτός μεμονωμένων πηγών εφοδιασμού, και με την επιφύλαξη των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης, ο εφοδιασμός θα πρέπει να θεωρείται ανεπαρκώς διαφοροποιημένος τουλάχιστον όταν μία τρίτη χώρα καλύπτει πάνω από το 50 % του εφοδιασμού τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών ή των κύριων συγκεκριμένων κατασκευαστικών στοιχείων της εντός της Ένωσης.

(63)

Προκειμένου να προωθηθεί η υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά των προσφερόντων, η κυβερνοασφάλεια και η ασφάλεια των δεδομένων των χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών, των έργων και των σχετικών υποδομών και να προωθηθεί η πλήρης και έγκαιρη παράδοση των έργων, οι δημόσιες αρχές που σχεδιάζουν δημοπρασίες για την εκδίπλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα πρέπει να περιλαμβάνουν κριτήρια προεπιλογής σχετικά με την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά, την κυβερνοασφάλεια και την ασφάλεια των δεδομένων και την ικανότητα πλήρους και έγκαιρης παράδοσης του έργου.

(64)

Προκειμένου να στηριχθεί ο στόχος ανάπτυξης και διατήρησης βιομηχανικής βάσης για την παροχή τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας ώστε να διασφαλιστεί ο ενεργειακός εφοδιασμός της Ένωσης και να αποφευχθούν εξαρτήσεις για τον εφοδιασμό με τις εν λόγω τεχνολογίες οι οποίες θα καθυστερούσαν τις προσπάθειες της Ένωσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ή θα έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, οι δημόσιες αρχές που σχεδιάζουν δημοπρασίες για την εκδίπλωση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα πρέπει να αυξήσουν τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα του εφοδιασμού με τις εν λόγω τεχνολογίες εντός της Ένωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογούν τη συμβολή των δημοπρασιών στη βιωσιμότητα εξετάζοντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των προσφορών και τη συμβολή τους στην καινοτομία και την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος. Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν την επιλογή να εισαγάγουν κριτήρια προεπιλογής ή ανάθεσης στον σχεδιασμό των δημοπρασιών. Ενώ τα κριτήρια προεπιλογής θα πρέπει να πληρούνται από όλα τα έργα των προσφερόντων ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν στη δημοπρασία, τα κριτήρια ανάθεσης αποσκοπούν στην αξιολόγηση και την κατάταξη των διαφόρων έργων που συμμετέχουν σε δημοπρασία.

(65)

Κατά την εξέταση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των προσφορών, είτε βάσει κριτηρίων προεπιλογής είτε βάσει κριτηρίων ανάθεσης, οι δημόσιες αρχές που σχεδιάζουν δημοπρασίες για την εκδίπλωση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μπορούν να λαμβάνουν υπόψη διάφορα στοιχεία με αντίκτυπο στο κλίμα και το περιβάλλον. Σε αυτά τα στοιχεία μπορεί να περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η ανθεκτικότητα και η αξιοπιστία της λύσης· η ευκολία επισκευής και συντήρησης και πρόσβασης στις εν λόγω υπηρεσίες· η ευκολία αναβάθμισης και ανακαίνισης· η ευκολία και η ποιότητα ανακύκλωσης· η χρήση ουσιών· η κατανάλωση ενέργειας, νερού και άλλων πόρων σε ένα ή περισσότερα στάδια του κύκλου ζωής του προϊόντος· το βάρος και ο όγκος του προϊόντος και της συσκευασίας του· η ενσωμάτωση ανανεώσιμων υλικών, ανακυκλωμένων ή μεταχειρισμένων κατασκευαστικών στοιχείων· η ποσότητα, τα χαρακτηριστικά και η διαθεσιμότητα των αναλωσίμων που απαιτούνται για την ορθή χρήση και συντήρηση· το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του προϊόντος και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του κύκλου ζωής του· το αποτύπωμα άνθρακα του προϊόντος· η απελευθέρωση μικροπλαστικών· οι εκπομπές στον αέρα, στο νερό ή στο έδαφος που εκλύονται σε ένα ή περισσότερα στάδια του κύκλου ζωής του προϊόντος· οι ποσότητες παραγόμενων αποβλήτων· και οι συνθήκες χρήσης.

(66)

Για τη στήριξη του σχεδιασμού και της παραγωγής πιο καινοτόμων και προηγμένων τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας, η συμβολή των προσφορών στη βιωσιμότητα μπορεί να λαμβάνει υπόψη, είτε με τη μορφή κριτηρίων προεπιλογής είτε με τη μορφή κριτηρίων ανάθεσης, τη συμβολή στην καινοτομία, με την πρόβλεψη κριτηρίων προεπιλογής ή ανάθεσης που προωθούν τη χρήση εντελώς νέων λύσεων ή τη βελτίωση συγκρίσιμων προηγμένων λύσεων.

(67)

Για τη στήριξη της ενσωμάτωσης της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο ενεργειακό σύστημα της Ένωσης και των οφελών της για οικονομικά αποδοτική απανθρακοποίηση, η συμβολή των προσφορών στη βιωσιμότητα μπορεί να λαμβάνει υπόψη τη συμβολή στην ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος μέσω, για παράδειγμα, αποθήκευσης ενέργειας, της ανάκτησης απορριπτόμενης θερμότητας και ψύχους και της παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου.

(68)

Για να αυξηθεί η ανθεκτικότητα του εφοδιασμού με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών ανανεώσιμης ενέργειας και για να αποφευχθεί η υπέρμετρη εξάρτηση από χώρες με υψηλή συγκέντρωση εφοδιασμού εντός της Ένωσης, οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να εξετάζουν, μέσω κριτηρίων προεπιλογής ή ανάθεσης, τη συμβολή ανθεκτικότητας των διαφόρων έργων που συμμετέχουν σε δημοπρασίες για την ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, λαμβανομένης υπόψη της ανάγκης διαφοροποίησης του εφοδιασμού με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών ανανεώσιμης ενέργειας, με την επιφύλαξη των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης. Κατά την εφαρμογή του κριτηρίου ανθεκτικότητας, οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ότι ο εφοδιασμός θα πρέπει να θεωρείται τουλάχιστον ανεπαρκώς διαφοροποιημένος όταν ποσοστό άνω του 50 % της ζήτησης εντός της Ένωσης για συγκεκριμένη τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών ή για τα κύρια συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία της καλύπτεται από μία και μόνο τρίτη χώρα.

(69)

Όταν εφαρμόζεται ως κριτήριο ανάθεσης, η στάθμιση των κριτηρίων σχετικά με τη συμβολή διαγωνισμού στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα σε σχέση με τις δημοπρασίες για την ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δεν θίγει τη δυνατότητα των αρχών που σχεδιάζουν τις δημοπρασίες αυτές να καθορίζουν υψηλότερο όριο για τα κριτήρια που σχετίζονται με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την καινοτομία και την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος, εφόσον αυτό είναι συμβατό με οποιοδήποτε όριο για μη τιμολογιακά κριτήρια που καθορίζονται βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Σε κάθε περίπτωση, η εφαρμογή αυτών των κριτηρίων και η ελάχιστη και συνδυασμένη βαρύτητά τους στις δημοπρασίες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι δημοπρασίες παραμένουν ανταγωνιστικές και ότι συνάδουν με τα άρθρα 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

(70)

Προκειμένου να αυξηθεί ο εφοδιασμός της Ένωσης με τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ώστε να επιτευχθούν οι συνολικές ετήσιες παραγωγικές ανάγκες αναφοράς για την παραγωγή έως το 2030 εντός της Ένωσης, θα πρέπει να προβλεφθεί στον παρόντα κανονισμό συγκεκριμένο μερίδιο της δημοπρατούμενης ποσότητας για το οποίο εφαρμόζονται μη τιμολογιακά κριτήρια. Το μερίδιο αυτό θα πρέπει να αξιολογείται ανά διετία από την Επιτροπή, προκειμένου να προσδιορίζεται ο αντίκτυπος των μη τιμολογιακών κριτηρίων στην ανάπτυξη της ετήσιας παραγωγής τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας από την Ένωση και στην ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών τους επιπτώσεων και του αντικτύπου τους στην ταχύτητα ανάπτυξης, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τη λειτουργικότητα και τη σαφήνεια του συστήματος για τους φορείς ανάπτυξης έργων. Εάν από τις αξιολογήσεις προκύψει ότι η εφαρμογή των κριτηρίων ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας συμβάλλει θετικά στην ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, ιδίως μέσω της αύξησης της παραγωγικής ικανότητας τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ένωση, και δεν εμποδίζει σημαντικά την επίτευξη των στόχων για την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31), συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης σε κάθε κράτος μέλος, η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων θα πρέπει σταδιακά να αυξηθεί. Κάθε στάδιο θα πρέπει να υπόκειται σε εκτίμηση επιπτώσεων, ώστε να διασφαλίζεται ότι υψηλότερα μερίδια εξακολουθούν να συμβάλλουν θετικά στην ασφάλεια του εφοδιασμού με τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ότι τα οφέλη αυτά υπερτερούν των επιπτώσεων στο κόστος και την ταχύτητα ανάπτυξης της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Ο καθορισμός του μεριδίου της δημοπρατούμενης ποσότητας θα πρέπει, εφόσον τούτο κρίνεται σκόπιμο και εφικτό, να επιδιώκει την επίτευξη σταδιακής συνολικής αύξησης με σκοπό να συμβάλει στην επίτευξη των γενικών στόχων του παρόντος κανονισμού και στην επίτευξη του 50 % έως το τέλος του 2029.

(71)

Ανάλογα με τους στόχους τους για την ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και τις εθνικές στρατηγικές τους για την απανθρακοποίηση, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επηρεαστούν πολύ διαφορετικά από την εφαρμογή των κριτηρίων ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας. Ως εκ τούτου, κατά την αξιολόγηση του αντικτύπου των εν λόγω κριτηρίων στην ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάζει τον συνολικό δημοσιονομικό αντίκτυπο και τις επιπτώσεις στην ανάπτυξη στην Ένωση, καθώς και τον αντίκτυπο στα κράτη μέλη και σε άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Για να προσδιοριστεί ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και να ληφθούν υπόψη οι πρακτικές εμπειρίες από την εφαρμογή μη τιμολογιακών κριτηρίων, η Επιτροπή θα πρέπει στο πλαίσιο της αξιολόγησής της να διαβουλεύεται με δομημένο και διαφανή τρόπο με τις εθνικές αρχές που διενεργούν δημοπρασίες.

(72)

Τα κριτήρια για τις δημοπρασίες ενδέχεται να επιβαρύνουν υπέρμετρα τους φορείς υλοποίησης έργων ανανεώσιμης ενέργειας μικρής ισχύος. Για να περιοριστεί ο αντίκτυπος του παρόντος κανονισμού στις δημοπρασίες για τη στήριξη έργων μέγιστης ισχύος 10 MW, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να εξαιρούν τις εν λόγω δημοπρασίες από τον υπολογισμό της συνολικής ποσότητας ισχύος που δημοπρατείται ετησίως.

(73)

Όταν οι δημοπρασίες στις οποίες εφαρμόζονται κριτήρια προεπιλογής, ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας συγκεντρώνουν χαμηλό αριθμό συμμετοχών, η ανάπτυξη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δεν θα πρέπει να επιβραδύνεται με την υποχρέωση των κρατών μελών να εφαρμόζουν τα εν λόγω κριτήρια στο μερίδιο του όγκου της δημοπρασίας που συγκέντρωσε χαμηλό αριθμό συμμετοχών. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εξαιρούν από τις απαιτήσεις για τις δημοπρασίες το μερίδιο του όγκου της δημοπρασίας το οποίο συγκέντρωσε χαμηλό αριθμό συμμετοχών. Μια δημοπρασία θεωρείται ότι συγκέντρωσε χαμηλό αριθμό συμμετοχών όταν οι προσφορές που υποβλήθηκαν για την εν λόγω δημοπρασία καλύπτουν όγκο μικρότερο από τον συνολικό όγκο της δημοπρατηθείσας ισχύος.

(74)

Για τους σκοπούς της θέσπισης καθεστώτων που ευνοούν νοικοκυριά, επιχειρήσεις, ή καταναλωτές, τα οποία παρέχουν κίνητρα για την αγορά τελικών προϊόντων τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών, και με την επιφύλαξη των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης, ο εφοδιασμός θα πρέπει να θεωρείται ανεπαρκώς διαφοροποιημένος όταν μία και μόνη πηγή προμηθεύει πάνω από το 50 % της συνολικής ζήτησης για συγκεκριμένη τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών εντός της Ένωσης. Για να διασφαλιστεί η συνεπής εφαρμογή, η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει κατάλογο ετησίως, ξεκινώντας από την ημερομηνία εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, για την κατανομή της προέλευσης των τελικών προϊόντων τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών που εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή, με ανάλυση με βάση το μερίδιο του εφοδιασμού της Ένωσης που προήλθε από διαφορετικές πηγές κατά το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.

(75)

Με την απόφαση 2014/115/ΕΕ του Συμβουλίου (32) εγκρίθηκε, μεταξύ άλλων, η τροποποίηση της ΣΔΣ. Στόχος της ΣΔΣ είναι η θέσπιση ενός πολυμερούς πλαισίου ισόρροπων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τις δημόσιες συμβάσεις, με σκοπό την ελευθέρωση και την επέκταση του παγκόσμιου εμπορίου. Όσον αφορά τις συμβάσεις που καλύπτονται από το προσάρτημα Ι της ΣΔΣ της Ένωσης, καθώς και από άλλες σχετικές διεθνείς συμφωνίες από τις οποίες δεσμεύεται η Ένωση, συμπεριλαμβανομένων των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών και του άρθρου III παράγραφος 8 στοιχείο α) της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου του 1994 για την σύναψη συμβάσεων από κυβερνητικούς οργανισμούς προϊόντων που αγοράζονται με σκοπό την εμπορική μεταπώληση ή με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή αγαθών για εμπορική πώληση, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς δεν θα πρέπει να εφαρμόζουν απαιτήσεις σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών ή στα κύρια συγκεκριμένα κατασκευαστικά στοιχεία τους τα οποία προέρχονται από πηγές εφοδιασμού που έχουν υπογράψει τις εν λόγω συμφωνίες.

(76)

Η εφαρμογή των διατάξεων περί ανθεκτικότητας στις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων δυνάμει του παρόντος κανονισμού δεν θα πρέπει να θίγει το άρθρο 25 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και τα άρθρα 43 και 85 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, και να είναι σύμφωνη με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 24ης Ιουλίου 2019 με τίτλο «Κατευθυντήριες γραμμές για τη συμμετοχή προσφερόντων και αγαθών από τρίτες χώρες στην αγορά δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ». Ομοίως, οι διατάξεις για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων θα πρέπει να εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται σε έργα, προμήθειες και υπηρεσίες που υπόκεινται στον παρόντα κανονισμό, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 67 παράγραφος 4 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και τυχόν εκτελεστικών μέτρων που απορρέουν από τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1781.

(77)

Προκειμένου να περιοριστεί η διοικητική επιβάρυνση την οποία συνεπάγεται η ανάγκη να ληφθούν υπόψη απαιτήσεις σχετικά με τη συμβολή της προσφοράς στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα, ιδίως για μικρότερους αγοραστές του δημόσιου τομέα και για συμβάσεις χαμηλότερης αξίας που δεν έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά, η εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να αναβληθεί για δύο έτη για τους αγοραστές του δημόσιου τομέα που δεν είναι κεντρικές αρχές προμηθειών και για συμβάσεις αξίας μικρότερης των 25 εκατ. EUR.

(78)

Για τους σκοπούς εφαρμογής των διατάξεων για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό, όταν ένα προϊόν καλύπτεται από κατ’ εξουσιοδότηση πράξη που εκδίδεται δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1369 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (33), οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να αγοράζουν μόνο τα προϊόντα που συνάδουν με την υποχρέωση που καθορίζεται στο άρθρο 7 παράγραφος 2 του εν λόγω κανονισμού.

(79)

Τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις, και οι τελικοί καταναλωτές αποτελούν ουσιώδες μέρος της ζήτησης της Ένωσης για τελικά προϊόντα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και τα καθεστώτα δημόσιας στήριξης για την παροχή κινήτρων για την αγορά τέτοιων προϊόντων από τα νοικοκυριά, ιδίως για τα ευάλωτα νοικοκυριά και καταναλωτές χαμηλού ή χαμηλομεσαίου εισοδήματος, αποτελούν σημαντικά εργαλεία για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης. Βάσει της πρωτοβουλίας για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στις στέγες, που εξαγγέλθηκε με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 18ης Μαΐου 2022, τα κράτη μέλη θα πρέπει, για παράδειγμα, να καταρτίσουν εθνικά προγράμματα για τη στήριξη της μαζικής ανάπτυξης συστημάτων ηλιακής ενέργειας στις στέγες. Με το σχέδιο REPowerEU, η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως τα υποστηρικτικά μέτρα για τη μετάβαση σε αντλίες θερμότητας. Τέτοια καθεστώτα στήριξης που θεσπίζονται σε εθνικό επίπεδο από τα κράτη μέλη ή σε τοπικό επίπεδο από τοπικές ή περιφερειακές αρχές θα πρέπει επίσης να συμβάλλουν στη βελτίωση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών της Ένωσης. Οι δημόσιες αρχές θα πρέπει, για παράδειγμα, να παρέχουν υψηλότερη οικονομική αποζημίωση στους δικαιούχους για την αγορά τελικών προϊόντων τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών που θα συμβάλλουν περισσότερο στην ανθεκτικότητα στην Ένωση. Οι δημόσιες αρχές μπορούν να εξαρτούν την επιλεξιμότητα των προγραμμάτων από τη συμβολή στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη προτρέπονται να λαμβάνουν υπόψη την προσβασιμότητα του συστήματος για τους πολίτες που ζουν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας. Οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα καθεστώτα τους είναι ανοικτά, διαφανή και δεν εισάγουν διακρίσεις, ώστε να συμβάλλουν στην αύξηση της ζήτησης για προϊόντα τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Οι δημόσιες αρχές θα πρέπει επίσης να περιορίσουν την πρόσθετη οικονομική αποζημίωση για τα εν λόγω προϊόντα, ώστε να μην επιβραδυνθεί η υιοθέτηση των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση. Για να αυξηθεί η αποδοτικότητα των εν λόγω καθεστώτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες είναι εύκολα προσβάσιμες τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους κατασκευαστές προϊόντων τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών, σε ελεύθερα προσβάσιμο ιστότοπο. Η χρήση, από τις δημόσιες αρχές, της συμβολής στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα σε καθεστώτα που απευθύνονται σε καταναλωτές ή νοικοκυριά δεν θα πρέπει να θίγει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) για τις επιδοτήσεις.

(80)

Κατά τον σχεδιασμό καθεστώτων που ευνοούν νοικοκυριά, επιχειρήσεις, ή καταναλωτές και παρέχουν κίνητρα για την αγορά τελικών προϊόντων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, τα κράτη μέλη, οι περιφερειακές ή τοπικές αρχές, οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου ή οι ενώσεις που συγκροτούνται από μία ή περισσότερες από τις εν λόγω αρχές ή από έναν ή περισσότερους από τους εν λόγω οργανισμούς δημοσίου δικαίου θα πρέπει να εξασφαλίζουν την τήρηση των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης, μεταξύ άλλων διασφαλίζοντας ότι τα καθεστώτα αυτά δεν τόσο εκτεταμένα ώστε να βλάπτουν σοβαρά τα συμφέροντα των μελών του ΠΟΕ.

(81)

Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να συνδράμει τα κράτη μέλη στον σχεδιασμό καθεστώτων που απευθύνονται σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις, και καταναλωτές με σκοπό τη δημιουργία συνεργειών και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Η πλατφόρμα Net-Zero Europe («πλατφόρμα») θα πρέπει επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της υλοποίησης, από τα κράτη μέλη και τις δημόσιες αρχές, της συμβολής στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα στις πρακτικές τους σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων και τις δημοπρασίες. Η Επιτροπή θα πρέπει, κατόπιν διαβούλευσης με την πλατφόρμα, να εκδώσει εκτελεστική πράξη η οποία θα προσδιορίζει τα κριτήρια για την αξιολόγηση της συμβολής στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα. Η πράξη αυτή θα πρέπει να αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη προσοχή τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), οι οποίες θα πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες συμμετοχής στη σημαντική αγορά δημόσιων συμβάσεων. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει ότι οι απαιτήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα εφαρμόζονται κατά τρόπο που διασφαλίζει τον θεμιτό και ισότιμο ανταγωνισμό μεταξύ των παραγόντων της αγοράς, ανεξάρτητα από την ιδιοκτησιακή δομή τους.

(82)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι δημόσιες συμβάσεις και οι δημοπρασίες για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συμβάλλουν πραγματικά στην ανθεκτικότητα της Ένωσης, οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να είναι προβλέψιμες για τη βιομηχανία. Για να μπορέσει η βιομηχανία να προσαρμόσει εγκαίρως την παραγωγή της, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να ενημερώνουν εκ των προτέρων την αγορά σχετικά με τις εκτιμώμενες ανάγκες προμήθειας προϊόντων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(83)

Εκτός από τα μέτρα που προσανατολίζονται στη δημόσια ζήτηση και τη ζήτηση των νοικοκυριών, η Ένωση θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο ανάληψης δράσης για να διευκολύνει την ανάπτυξη τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στις βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες της Ένωσης, με ιδιαίτερη προσοχή στις ΜΜΕ, ιδίως διευκολύνοντας τη σύνδεση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης από τον βιομηχανικό τομέα.

(84)

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση σχετικά με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας, τα μερίδια αγοράς της ενωσιακής βιομηχανίας υφίστανται έντονη πίεση λόγω επιδοτήσεων σε τρίτες χώρες που υπονομεύουν τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού. Αυτή η κατάσταση συνιστά ανταγωνιστική πρόκληση για την Ένωση όσον αφορά τη διατήρηση και την ανάπτυξη της δικής της βιομηχανίας και δημιουργεί την ανάγκη ταχείας και φιλόδοξης αντίδρασης της Ένωσης στον εκσυγχρονισμό του νομικού της πλαισίου.

(85)

Δεδομένου του στόχου της Ένωσης για μείωση των στρατηγικών εξαρτήσεων από τρίτες χώρες για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, αποτελεί στοιχείο ζωτικής σημασίας το να μην επιδεινώνουν τις εν λόγω εξαρτήσεις οι μηχανισμοί δημόσιας στήριξης, όπως οι διαδικασίες για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων και οι δημοπρασίες. Ως εκ τούτου, όπου είναι αναγκαίο και σκόπιμο, θα πρέπει να τίθενται αιτιολογημένοι περιορισμοί όσον αφορά το ποσοστό των προϊόντων σε συμβάσεις προμηθειών που προέρχονται από τρίτες χώρες, εάν η Επιτροπή έχει διαπιστώσει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που συνδέονται με την ανθεκτικότητα και προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό. Επιπλέον, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αθέμιτων επιδοτήσεων από τρίτες χώρες που υπονομεύουν τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού, για παράδειγμα με τη χρήση όλων των πιθανών μέτρων που προβλέπονται στους κανονισμούς (ΕΕ) 2022/1031 (34) και (ΕΕ) 2022/2560 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (35).

(86)

Η πρόσβαση στη δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης και για τη δημιουργία μιας στέρεης και ανταγωνιστικής βάσης βιομηχανικής παραγωγής για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους σε ολόκληρη την Ένωση. Η πλειονότητα των επενδύσεων που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα προέλθει από ιδιωτικά κεφάλαια, τα οποία προσελκύει τόσο το αναπτυξιακό δυναμικό του οικοσυστήματος μηδενικών καθαρών εκπομπών όσο και ένα σταθερό και φιλόδοξο πλαίσιο πολιτικής. Ως εκ τούτου, η εύρυθμη λειτουργία, η εμβάθυνση και η ολοκλήρωση των κεφαλαιαγορών θα είναι ουσιαστικής σημασίας για την άντληση και τη διοχέτευση των κεφαλαίων που είναι αναγκαία για την πράσινη μετάβαση και τα τεχνολογικά έργα βιομηχανικής παραγωγής μηδενικών καθαρών εκπομπών. Επομένως, είναι αναγκαία η ταχεία πρόοδος προς την κατεύθυνση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών προκειμένου η Ένωση να επιτύχει τους στόχους της για μηδενικές καθαρές εκπομπές. Το θεματολόγιο για τη βιώσιμη χρηματοδότηση (και η μεικτή χρηματοδότηση) διαδραματίζει επίσης καίριο ρόλο στην επέκταση των επενδύσεων στις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών σε όλο το μήκος των αξιακών αλυσίδων, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα του τομέα. Όπως αναφέρεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών που συνοδεύει τον παρόντα κανονισμό, οι επενδυτικές ανάγκες ανέρχονται σε περίπου 92 δισ. EUR κατά την περίοδο 2023-2030, με εύρος που κυμαίνεται περίπου μεταξύ 52 δισ. EUR και 119 δισ. EUR ανάλογα με διάφορα σενάρια, τα οποία θα οδηγούσαν σε απαιτήσεις δημόσιας χρηματοδότησης ύψους από 16 έως 18 δισ. EUR. Δεδομένου ότι η αξιολόγηση αυτή λαμβάνει υπόψη μόνο έξι συγκεκριμένες τεχνολογίες, η πραγματική επενδυτική ανάγκη είναι πιθανόν να είναι σημαντικά υψηλότερη.

(87)

Οι ιδιωτικές επενδύσεις από εταιρείες και χρηματοοικονομικούς επενδυτές είναι ουσιώδους σημασίας. Όταν οι ιδιωτικές επενδύσεις από μόνες τους δεν επαρκούν, η αποτελεσματική ανάπτυξη έργων παραγωγής μηδενικών καθαρών εκπομπών ενδέχεται να χρειαστεί δημόσια στήριξη, για παράδειγμα με τη μορφή εγγυήσεων, δανείων ή επενδύσεων μετοχικού ή οιονεί μετοχικού κεφαλαίου, αποφεύγοντας παράλληλα τη στρέβλωση εντός της εσωτερικής αγοράς. Όταν η εν λόγω δημόσια στήριξη λαμβάνει τη μορφή κρατικής ενίσχυσης, η ενίσχυση αυτή πρέπει να έχει χαρακτήρα κινήτρου και να είναι αναγκαία, στοχευμένη, προσωρινή, κατάλληλη και αναλογική, διαφυλάσσοντας παράλληλα τον ανταγωνισμό και τη συνοχή στην εσωτερική αγορά. Οι υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις, που αναθεωρήθηκαν πρόσφατα σε βάθος σύμφωνα με τους στόχους της διττής μετάβασης, παρέχουν πλείστες όσες δυνατότητες στήριξης των επενδύσεων για έργα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Τα κράτη μέλη μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για έργα παραγωγής τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών, αντιμετωπίζοντας τις αδυναμίες της αγοράς μέσω στοχευμένης και προσωρινής στήριξης με τη μορφή κρατικής ενίσχυσης. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης που εγκρίθηκε στις 9 Μαρτίου 2023 αποσκοπεί στη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς που στοχεύουν σε τομείς στους οποίους έχει εντοπιστεί κίνδυνος μετεγκατάστασης σε τρίτη χώρα και είναι αναλογικό ως προς τα ποσά των ενισχύσεων. Παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να θεσπίσουν μέτρα για τη στήριξη νέων επενδύσεων σε εγκαταστάσεις παραγωγής σε καθορισμένους τομείς μηδενικών καθαρών εκπομπών, μεταξύ άλλων μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων. Το επιτρεπόμενο ποσό των ενισχύσεων θα μπορεί να προσαρμόζεται, με υψηλότερη ένταση ενισχύσεων και υψηλότερα ανώτατα όρια ενίσχυσης, εάν η επένδυση πραγματοποιείται σε ενισχυόμενες περιοχές, προκειμένου να συνεισφέρει στον στόχο της σύγκλισης μεταξύ κρατών μελών και περιφερειών. Προκειμένου να αποφευχθεί ο κατακερματισμός της εσωτερικής αγοράς, πρέπει να πληρούνται κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να επαληθεύεται η ύπαρξη συγκεκριμένων κινδύνων εκτροπής της επένδυσης εκτός του ΕΟΧ, καθώς και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μετεγκατάστασης εντός του ΕΟΧ. Για την κινητοποίηση εθνικών πόρων προς τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη προτρέπονται να δαπανούν, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, το 25 % των εσόδων από το ΣΕΔΕ που εισπράττουν τα κράτη μέλη ετησίως από δημοπρασίες του ΣΕΔΕ.

(88)

Οποιαδήποτε πρόσθετη κινητοποίηση κρατικών ενισχύσεων θα πρέπει να είναι στοχευμένη, προσωρινή και να συνάδει με τους στόχους πολιτικής της Ένωσης, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ο πυλώνας. Αυτή η χρηματοδότηση δεν θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία επιπλέον ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών, σύμφωνα με τις πολιτικές ανταγωνισμού και συνοχής της Ένωσης.

(89)

Η δημόσια στήριξη θα πρέπει να χρησιμοποιείται με αναλογικό τρόπο για την αντιμετώπιση ειδικών αδυναμιών της αγοράς ή καταστάσεων μη ικανοποιητικής αξιοποίησης επενδύσεων που έχουν επισημανθεί, και οι δράσεις δεν θα πρέπει να επικαλύπτουν ή να παραγκωνίζουν την ιδιωτική χρηματοδότηση ή να στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά. Οι δράσεις θα πρέπει να έχουν σαφή προστιθέμενη αξία για την Ένωση. Οι δημόσιες επενδύσεις μπορούν να επικεντρωθούν ιδίως στις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές, στην προώθηση της καινοτομίας και στην αναβάθμιση πρωτοποριακών τεχνολογιών.

(90)

Διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης, όπως ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (36), το InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (37), τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής ή το Ταμείο Καινοτομίας που θεσπίστηκε δυνάμει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (38), είναι επίσης διαθέσιμα για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε έργα παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών. Επιπλέον, η STEP θα συμβάλει στην καλύτερη διοχέτευση των υφιστάμενων κονδυλίων της Ένωσης σε κρίσιμες επενδύσεις που αποσκοπούν στη στήριξη της ανάπτυξης ή της παραγωγής κρίσιμων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(91)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2023/435 (39) θέτει στη διάθεση των κρατών μελών πρόσθετη μη επιστρεπτέα στήριξη ύψους 20 δισ. EUR, προκειμένου να προωθηθεί η ενεργειακή απόδοση και να αντικατασταθούν τα ορυκτά καύσιμα, μεταξύ άλλων μέσω των έργων της Ένωσης στον τομέα της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών. Όπως επισημαίνεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με τα κεφάλαια για το REPowerEU, τα κράτη μέλη προτρέπονται να συμπεριλάβουν, στο κεφάλαιο για το REPowerEU των οικείων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, μέτρα τα οποία στηρίζουν την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και τη βιομηχανική καινοτομία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (40).

(92)

Το πρόγραμμα InvestEU είναι το εμβληματικό πρόγραμμα της Ένωσης για την τόνωση των επενδύσεων, ιδίως της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, με την παροχή χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας, για παράδειγμα μέσω συνδυαστικών μηχανισμών. Μια τέτοια προσέγγιση συμβάλλει στην προσέλκυση πρόσθετων δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων. Επιπλέον, τα κράτη μέλη προτρέπονται να συνεισφέρουν στη συνιστώσα κράτους μέλους του InvestEU με σκοπό τη στήριξη χρηματοπιστωτικών προϊόντων που είναι διαθέσιμα για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών, με την επιφύλαξη των εφαρμοστέων κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.

(93)

Τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στήριξη μέσω προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (41), για να υποστηρίξουν την ανάληψη στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών καθώς και έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών σε όλες τις περιφέρειες, ιδίως στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, σε περιφέρειες μετάβασης και σε περιφέρειες του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, μέσω δεσμών επενδύσεων σε υποδομές, παραγωγικών επενδύσεων στην καινοτομία, παραγωγικής ικανότητας στον τομέα των ΜΜΕ, υπηρεσιών, μέτρων κατάρτισης και αναβάθμισης δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των δημόσιων αρχών και των φορέων υλοποίησης. Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/240 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (42) μπορεί να βοηθήσει τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να καταρτίσουν στρατηγικές ανάπτυξης μηδενικών καθαρών εκπομπών, βελτιώνοντας το επιχειρηματικό περιβάλλον, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και επιταχύνοντας τις διαδικασίες αδειοδότησης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προτρέπονται να προωθούν τη βιωσιμότητα έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών, ενσωματώνοντας τις επενδύσεις αυτές στις ενωσιακές αξιακές αλυσίδες, αξιοποιώντας ιδίως τα διαπεριφερειακά και διασυνοριακά δίκτυα συνεργασίας. Θα πρέπει να εξεταστεί η λήψη τέτοιων μέτρων, ιδίως όσον αφορά τις «βιομηχανικές κοιλάδες».

(94)

Το Ταμείο Καινοτομίας παρέχει επίσης μια πολύ ελπιδοφόρα και οικονομικά αποδοτική διέξοδο για τη στήριξη της επέκτασης της παραγωγής και της υιοθέτησης τεχνολογιών καθαρού υδρογόνου και άλλων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την κυριαρχία της Ένωσης σε τεχνολογίες που είναι ζωτικής σημασίας για τη δράση για το κλίμα και την ενεργειακή ασφάλεια.

(95)

Για να ξεπεραστούν οι περιορισμοί που ενέχουν οι τρέχουσες κατακερματισμένες προσπάθειες δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και για να διευκολυνθεί η ενοποίηση και να βελτιωθεί η απόδοση των επενδύσεων, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να συντονίσουν καλύτερα τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά προγράμματα σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο και να δημιουργήσουν συνέργειες μεταξύ τους, καθώς και να διασφαλίσουν καλύτερο συντονισμό και καλύτερη συνεργασία με τη βιομηχανία και τα βασικά ενδιαφερόμενα μέρη του ιδιωτικού τομέα. Η πλατφόρμα δύναται να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη διαμόρφωση ολοκληρωμένης εικόνας των διαθέσιμων και σχετικών ευκαιριών χρηματοδότησης και στη συζήτηση όσον αφορά τις επιμέρους ανάγκες χρηματοδότησης των στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Αποσκοπώντας στην παροχή κινήτρων για την παραγωγή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση, η πλατφόρμα δύναται να διαβουλευθεί ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της χρηματοδότησης, του κανονιστικού πλαισίου, καθώς και των εγγυήσεων επενδύσεων και τοποθεσίας.

(96)

Επιπλέον, δεδομένης της σημασίας των έργων παραγωγής τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και των στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ένωσης, ορισμένοι διοικητικοί περιορισμοί θα πρέπει να αρθούν εν μέρει ή να απλουστευθούν ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση τέτοιων έργων.

(97)

Διαστημικά δεδομένα και υπηρεσίες που προέρχονται από το διαστημικό πρόγραμμα της Ένωσης που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/696 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (43), και ιδίως από το Copernicus, χρησιμοποιούνται, στο μέτρο του δυνατού, για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη γεωλογία, τη βιολογία, την οικολογία, την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και τη διαθεσιμότητα πόρων για τις εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τις περιβαλλοντικές άδειες. Τα εν λόγω δεδομένα και οι υπηρεσίες, και ιδίως η ικανότητα παρακολούθησης και επαλήθευσης των ανθρωπογενών εκπομπών CO2 μέσω του Copernicus, είναι σημαντικά για την αξιολόγηση του αντικτύπου των βιομηχανικών έργων και των καταβοθρών ανθρωπογενών εκπομπών CO2 στις παγκόσμιες συγκεντρώσεις και ροές αερίων του θερμοκηπίου.

(98)

Η Επιτροπή θα πρέπει, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1025/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (44), να ζητήσει από έναν ή περισσότερους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης να καταρτίσουν ευρωπαϊκά πρότυπα για την υποστήριξη των στόχων του παρόντος κανονισμού.

(99)

Οι κοιλάδες υδρογόνου με βιομηχανικές εφαρμογές τελικής χρήσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην απανθρακοποίηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών. Το REPowerEU θέτει τον στόχο του διπλασιασμού του αριθμού των κοιλάδων υδρογόνου στην Ένωση. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιταχύνουν την αδειοδότηση, ενώ παράλληλα θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων μηδενικών καθαρών εκπομπών και να δώσουν προτεραιότητα στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα όσον αφορά τις μηδενικές καθαρές εκπομπές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν τη διασύνδεση των κοιλάδων υδρογόνου πέρα από τα σύνορα της Ένωσης. Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις που παράγουν δική τους ενέργεια και οι οποίες μπορούν να συμβάλουν θετικά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να προτρέπονται να συνεισφέρουν στο έξυπνο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας ως παραγωγοί ενέργειας, μέσω της απλούστευσης των κανονιστικών απαιτήσεων.

(100)

Τα ρυθμιστικά δοκιμαστήρια μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για την προώθηση της καινοτομίας στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και της ρυθμιστικής μάθησης. Πρέπει να δοθεί δυνατότητα για καινοτομία μέσω χώρων πειραματισμού, καθώς τα επιστημονικά αποτελέσματα πρέπει να δοκιμάζονται σε ελεγχόμενο περιβάλλον πραγματικών συνθηκών. Θα πρέπει να δημιουργηθούν ρυθμιστικά δοκιμαστήρια μηδενικών καθαρών εκπομπών για τη δοκιμή καινοτόμων τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών ή άλλων καινοτόμων τεχνολογιών που έχουν τη δυνατότητα να επιτρέψουν τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη και καθαρή οικονομία και να μειώσουν τις στρατηγικές εξαρτήσεις, σε ελεγχόμενο περιβάλλον σε πραγματικές συνθήκες για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ενισχύοντας έτσι τη ρυθμιστική μάθηση, τη δυνητική επέκταση και την ευρύτερη υιοθέτηση. Είναι σκόπιμο να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας δικαίου για τους συμμετέχοντες στα ρυθμιστικά δοκιμαστήρια μηδενικών καθαρών εκπομπών και της επίτευξης των στόχων του δικαίου της Ένωσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προβλέπουν παρεκκλίσεις όσον αφορά τα ρυθμιστικά δοκιμαστήρια μηδενικών καθαρών εκπομπών στο εθνικό τους δίκαιο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο και με τις ουσιώδεις απαιτήσεις για την τεχνολογία μηδενικών καθαρών εκπομπών που προβλέπονται στο εθνικό δίκαιο. Η Επιτροπή δημοσίευσε το 2023 έγγραφο καθοδήγησης για τα δοκιμαστήρια, όπως είχε ανακοινωθεί στο νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας, προκειμένου να συνδράμει τα κράτη μέλη στην προετοιμασία των ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων μηδενικών καθαρών εκπομπών. Οι εν λόγω καινοτόμες τεχνολογίες θα μπορούσαν τελικά να είναι ουσιώδεις για την επίτευξη του στόχου κλιματικής ουδετερότητας της Ένωσης, για την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ανθεκτικότητας του ενεργειακού συστήματος της Ένωσης.

(101)

Το στρατηγικό σχέδιο ενεργειακών τεχνολογιών της Ένωσης («σχέδιο ΣΕΤ») που αναθεωρήθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ής Οκτωβρίου 2023, στηρίζει την ανάπτυξη καθαρών, αποδοτικών και οικονομικά ανταγωνιστικών ενεργειακών τεχνολογιών μέσω του συντονισμού και της συνεργασίας στην έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της καθαρής ενέργειας, φέρνοντας σε επαφή την ευρωπαϊκή βιομηχανία, τους ερευνητικούς οργανισμούς και τους κυβερνητικούς εκπροσώπους από τις χώρες του σχεδίου ΣΕΤ (45). Η αναθεώρηση του σχεδίου ΣΕΤ αποσκοπεί στην ευθυγράμμιση των αρχικών στρατηγικών στόχων του σχεδίου ΣΕΤ με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το REPowerEU και το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας, ιδίως με τον παρόντα κανονισμό. Αποσκοπεί στην προώθηση μιας ενοποιημένης προσέγγισης για την επίτευξη των στόχων της Ευρώπης για απανθρακοποίηση, τη στήριξη ευρωπαϊκών τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και την οικοδόμηση ενός βιώσιμου και ανθεκτικού ενεργειακού μέλλοντος. Το σχέδιο ΣΕΤ είχε διαρθρωτικό αντίκτυπο στις κοινές δράσεις έρευνας και καινοτομίας (Ε-Κ), βοηθώντας τις να επιτύχουν κοινούς στόχους στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας στον τομέα της ενέργειας με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Το σχέδιο ΣΕΤ έχει συμβάλει στην ευθυγράμμιση των προσπαθειών Ε-Κ και στη μόχλευση εθνικής δημόσιας χρηματοδότησης των συμμετεχουσών χωρών για τη στήριξη των κοινά συμφωνημένων προτεραιοτήτων Ε-Κ μέσω της εταιρικής σχέσης για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και της εταιρικής σχέσης για την προώθηση της αστικής μετάβασης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», το οποίος θέσπισε ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (46), ως παράδειγμα επιτυχημένης διατομεακής συνεργασίας της Ένωσης. Το σχέδιο ΣΕΤ διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην υλοποίηση της διάστασης της έρευνας, της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας της Ενεργειακής Ένωσης των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα. Ωστόσο, από την έναρξή του 2007, το σχέδιο ΣΕΤ ήταν ανεπίσημο φόρουμ. Ο παρών κανονισμός δίνει ώθηση στην ενίσχυση της γέφυρας μεταξύ της ευρωπαϊκής καινοτομίας και της παραγωγής νέων καινοτόμων τεχνολογιών.

(102)

Απαιτούνται πρόσθετοι ειδικευμένοι εργαζόμενοι προκειμένου να καταστεί δυνατή η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, καθώς και η βιώσιμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα της Ένωσης, η επέκταση των αλυσίδων εφοδιασμού των βιομηχανιών τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών της Ένωσης και η διατήρηση ποιοτικών θέσεων εργασίας στην Ένωση. Τούτο συνεπάγεται σημαντικές επενδυτικές ανάγκες για την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, μεταξύ άλλων στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.. Η ενεργειακή μετάβαση προϋποθέτει σημαντική αύξηση του αριθμού των ειδικευμένων εργαζομένων σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της ανανεώσιμης ενέργειας, της αποθήκευσης ενέργειας και των πρώτων υλών, και παρέχει σημαντικές δυνατότητες δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με το σχέδιο ΣΕΤ, οι ανάγκες σε δεξιότητες για τον υποτομέα των κυψελών καυσίμου υδρογόνου όσον αφορά τις δραστηριότητες βιομηχανικής παραγωγής μόνο εκτιμώνται σε 180 000 εκπαιδευμένους εργαζόμενους, τεχνικούς και μηχανικούς έως το έτος 2030. Στον τομέα της φωτοβολταϊκής ηλιακής ενέργειας, θα χρειαστούν έως και 66 000 θέσεις εργασίας μόνο για τις δραστηριότητες βιομηχανικής παραγωγής. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταστούν οι θέσεις εργασίας σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών ελκυστικές και προσβάσιμες και να αντιμετωπιστεί η υφιστάμενη αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων των εργαζομένων και των αναγκών των εταιρειών.

(103)

Δεδομένου ότι η ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας βασικών τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση δεν θα είναι δυνατή χωρίς σημαντικό ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν μέτρα για την τόνωση της ένταξης και της ενεργοποίησης περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας, ιδίως των γυναικών, των νέων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ), των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία. Επιπλέον, τούτο θα πρέπει να περιλαμβάνει και εργαζόμενους από τρίτες χώρες, καθώς η Ένωση προσελκύει μόνο ένα μικρό ποσοστό ειδικευμένων μεταναστών. Σύμφωνα με τους στόχους της σύστασης του Συμβουλίου για τη διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, είναι σημαντική η ειδική στήριξη για τη μετάβαση των εργαζομένων από μια θέση εργασίας σε μια άλλη σε τομείς που θεωρούνται πλεονάζοντες ή που παρουσιάζουν ύφεση. Τούτο συνεπάγεται επένδυση στις δεξιότητες για όλους, με παράλληλη στοχευμένη προσέγγιση έναντι των ευάλωτων ομάδων και περιφερειών που τελούν σε μετάβαση. Ο τελικός στόχος θα πρέπει να είναι η δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας στην Ένωση οι οποίες απαιτούνται για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών σύμφωνα με τους στόχους για την απασχόληση και την κατάρτιση που προβλέπονται στον πυλώνα, συμπεριλαμβανομένων των δίκαιων και επαρκών μισθών, της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας και της διασφάλισης ασφαλών και υγιών χώρων εργασίας, καθώς και του δικαιώματος σε ποιοτική διά βίου μάθηση. Η έλλειψη δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού μπορεί επίσης να οφείλεται στην απουσία ελκυστικών θέσεων εργασίας και σε κακές συνθήκες εργασίας. Ως εκ τούτου, η βελτίωση της ποιότητας των θέσεων εργασίας σε τομείς και επιχειρήσεις με κακές συνθήκες εργασίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την προσέλκυση εργαζομένων. Αξιοποιώντας και λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες, όπως το σύμφωνο της ΕΕ για τις δεξιότητες, τις δραστηριότητες σε ενωσιακό επίπεδο όσον αφορά τη συλλογή πληροφοριών για τις δεξιότητες και τη διαμόρφωση σχετικών προβλέψεων, όπως οι δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop) και της Ευρωπαϊκής Αρχής Εργασίας, καθώς και τα σχέδια στρατηγικής για την τομεακή συνεργασία στον τομέα των δεξιοτήτων, στόχος είναι η κινητοποίηση όλων των φορέων προκειμένου να εξασφαλιστεί η καταλληλότητα των προγραμμάτων κατάρτισης και να αυξηθεί η υιοθέτησή τους, μεταξύ άλλων από τις αρχές των κρατών μελών, μεταξύ άλλων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, των παρόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης, των κοινωνικών εταίρων και της βιομηχανίας, ιδίως των ΜΜΕ, καθώς και όλων των ειδών πανεπιστημίων, για να προσδιορίσουν τις ανάγκες για δεξιότητες, να αναπτύσσουν προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης και να τα εφαρμόζουν σε μεγάλη κλίμακα με ταχύ και λειτουργικό τρόπο. Τα στρατηγικά έργα μηδενικών καθαρών εκπομπών μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο ως προς αυτό. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίσουν κατάλληλη χρηματοδοτική στήριξη, μεταξύ άλλων αξιοποιώντας τις δυνατότητες του προϋπολογισμού της Ένωσης μέσω εργαλείων όπως το ΕΚΤ+, το InvestEU, το ταμείο δίκαιης μετάβασης, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», τα ευρωπαϊκά ταμεία περιφερειακής ανάπτυξης, τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, το ταμείο εκσυγχρονισμού που συστάθηκε βάσει του άρθρου 10δ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, το REPowerEU, το πρόγραμμα για την ενιαία αγορά και την STEP. Η χρηματοδοτική στήριξη θα πρέπει να περιλαμβάνει αρχική χρηματοδότηση από την Επιτροπή προκειμένου να δημιουργηθούν οι ευρωπαϊκές ακαδημίες της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών («ακαδημίες») και προκειμένου να καταστεί δυνατή η λειτουργία τους με την προοπτική να καταστούν οικονομικά βιώσιμες τρία έτη μετά τη δημιουργία τους, μεταξύ άλλων μέσω χρηματοδοτικών συνεισφορών από τον ιδιωτικό τομέα.

(104)

Οι ευρωπαϊκές ακαδημίες της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών θα πρέπει να δρομολογηθούν για να εκπονήσουν προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, περιεχόμενο και υλικό εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και τα διαπιστευτήρια που θα βεβαιώνουν ότι ένα μαθησιακό πρόγραμμα έχει εκπονηθεί από ορισμένη ακαδημία, για να αναβαθμίσουν και να επανεκπαιδεύσουν τα άτομα όλων των ηλικιών που απαιτούνται για τις βασικές αξιακές αλυσίδες της τεχνολογίας μηδενικών καθαρών εκπομπών, και για να προσφέρουν τα εν λόγω προγράμματα, το εν λόγω περιεχόμενο και το εν λόγω υλικό στους ενδεδειγμένους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και σε άλλους φορείς που εμπλέκονται στην αναβάθμιση και επανεκπαίδευση στα κράτη μέλη για να τα χρησιμοποιήσουν κατά βούληση. Οι ακαδημίες θα πρέπει να διαδραματίσουν ρόλο διαμεσολαβητή, σεβόμενες πλήρως την ευθύνη των κρατών μελών για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση των εκπαιδευτικών συστημάτων, καθώς και για το περιεχόμενο και την οργάνωση της επαγγελματικής κατάρτισης. Στο πλαίσιο αυτό, οι ακαδημίες θα πρέπει να συμβάλουν στον μακροπρόθεσμο στόχο της ταυτόχρονης επανεκβιομηχάνισης και απανθρακοποίησης της Ένωσης, της αντιμετώπισης κρίσιμων ελλείψεων δεξιοτήτων, καθώς και της συμβολής στην ανοικτή στρατηγική αυτονομία της και της αντιμετώπισης της ανάγκης για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών οι οποίες να παράγονται στην Ένωση, ενισχύοντας την ικανότητά της να καινοτομεί και να παράγει. Οι ακαδημίες θα πρέπει να δρομολογηθούν αφού πρώτα η Επιτροπή προβεί σε αξιολόγηση των ελλείψεων δεξιοτήτων, με βάση υφιστάμενες και αντικειμενικές μελέτες, σε βιομηχανίες τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που είναι καίριας σημασίας για τον βιομηχανικό μετασχηματισμό και την απανθρακοποίηση. Κάθε Ακαδημία θα πρέπει να καταρτίσει σχέδιο δράσης στο οποίο θα καθορίζονται ορόσημα και στόχοι, μεταξύ άλλων όσον αφορά τον αριθμό των εκπαιδευομένων που θα χρησιμοποιηθεί ως βάση για την αξιολόγηση των ελλείψεων δεξιοτήτων.

(105)

Οι ακαδημίες θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη διδασκαλία εγκάρσιων δεξιοτήτων που διευκολύνουν την επαγγελματική κινητικότητα, μαζί με άλλες απαιτούμενες δεξιότητες. Οι ακαδημίες θα πρέπει να διαθέτουν το μαθησιακό τους περιεχόμενο σε διάφορες γλώσσες, ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση στα προγράμματα μάθησης από όσο το δυνατόν περισσότερους εκπαιδευόμενους. Θα πρέπει να παρέχουν κατάρτιση σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων στον απαιτούμενο βαθμό, στοχεύοντας έτσι σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και προσόντων κατά μήκος της αξιακής αλυσίδας των οικείων τομέων. Οι πάροχοι εκπαίδευσης και κατάρτισης στα κράτη μέλη μπορούν να συμπληρώνουν το περιεχόμενο και το υλικό εκπαίδευσης και κατάρτισης που καταρτίζουν οι ακαδημίες με πρόσθετες σχετικές πληροφορίες που καταρτίζονται σε επίπεδο κράτους μέλους και αντικατοπτρίζουν, για παράδειγμα, την εθνική νομοθεσία για τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις ή εδαφικές ή τομεακές απαιτήσεις, με τη συμμετοχή κοινωνικών και οικονομικών εταίρων, όπου αυτό ενδείκνυται. Το μαθησιακό περιεχόμενο θα πρέπει επίσης να απευθύνεται στους εργαζομένους των εθνικών και τοπικών διοικήσεων, ιδίως δε στους αρμόδιους για την αδειοδότηση, την εκτίμηση των επιπτώσεων και τη ρύθμιση των νέων τεχνολογιών, ώστε να συμβάλει στην ανάπτυξη ικανοτήτων των εθνικών διοικήσεων και στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών.

(106)

Για να στηριχθούν η διαφάνεια και η φορητότητα των δεξιοτήτων, καθώς και η κινητικότητα των εργαζομένων, οι ακαδημίες θα καταρτίσουν και θα προωθήσουν την κατάρτιση διαπιστευτηρίων από τους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, μικροδιαπιστευτηρίων που θα καλύπτουν τα μαθησιακά επιτεύγματα. Τα διαπιστευτήρια που θα καταρτιστούν από τις ευρωπαϊκές ακαδημίες της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών θα μπορούν να εκδίδονται από τους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης στα κράτη μέλη ή τους φορείς χορήγησης στα κράτη μέλη, όταν ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης που εκπονήθηκε από τις ακαδημίες έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς. Τα διαπιστευτήρια θα πρέπει να εκδίδονται υπό τη μορφή ευρωπαϊκών ψηφιακών διαπιστευτηρίων μάθησης και δύνανται να ενσωματωθούν στο Europass ενώ, εφόσον τούτο είναι σκόπιμο και εφικτό, δύνανται να συμπεριληφθούν και στα εθνικά πλαίσια επαγγελματικών προσόντων. Το δίκτυο ευρωπαϊκών υπηρεσιών απασχόλησης (δίκτυο EURES), το οποίο παρέχει πληροφορίες, συμβουλές και προβαίνει σε προσλήψεις ή τοποθετήσεις προς όφελος των εργαζομένων και των εργοδοτών σε ολόκληρη την Ένωση, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη δημοσίευση κενών θέσεων που σχετίζονται με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και, κατά περίπτωση, στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών επαγγελματικών προφίλ.

(107)

Η πλατφόρμα θα πρέπει να συμβάλλει στην καθοδήγηση του έργου των ακαδημιών, διασφαλίζοντας ότι το περιεχόμενό τους αντιμετωπίζει τις ελλείψεις δεξιοτήτων που εντοπίζονται στην αξιολόγηση της Επιτροπής και παρέχοντας γενική εποπτεία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο διορισμένος εθνικός εκπρόσωπος μπορεί να λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ των σχετικών εθνικών υπουργείων και των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών, καθώς και των εθνικών κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων του κλάδου. Η πλατφόρμα θα πρέπει να παρακολουθεί την πρόοδο που σημειώνουν οι διάφορες ακαδημίες, να αναλύει τα βαθύτερα αίτια των ελλείψεων δεξιοτήτων και να προσδιορίζει τον βαθμό στον οποίο η εκδίπλωση των προγραμμάτων κατάρτισης των ακαδημιών αντιμετωπίζει τις ελλείψεις δεξιοτήτων σε βιομηχανίες τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και συμπληρώνει τις υφιστάμενες ευκαιρίες κατάρτισης σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών στα κράτη μέλη. Η πλατφόρμα θα πρέπει να υποβάλλει στοιχεία σχετικά με την εκδίπλωση των προγραμμάτων μάθησης, μεταξύ άλλων μέσω έκθεσης προόδου που θα υποβάλλεται τρία έτη μετά τη σύσταση κάθε ακαδημίας και θα προσδιορίζει τον αριθμό των εκπαιδευομένων που επωφελούνται από τα προγράμματα των ακαδημιών ανά βιομηχανικό τομέα, φύλο, ηλικία και επίπεδα εκπαίδευσης και επαγγελματικών προσόντων.

(108)

Ελλείψει ειδικών διατάξεων στο δίκαιο της Ένωσης που να θεσπίζουν ελάχιστες απαιτήσεις κατάρτισης για την πρόσβαση σε νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα ή την άσκησή τους, είναι αρμοδιότητα των κρατών μελών να αποφασίζουν εάν θα κατοχυρώνεται νομοθετικά ένα επάγγελμα και με ποιον τρόπο. Ωστόσο, οι εθνικοί κανόνες που οργανώνουν την πρόσβαση σε νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα δεν πρέπει να συνιστούν αδικαιολόγητο ή δυσανάλογο φραγμό στην άσκηση των εν λόγω θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η αρμοδιότητα για τη ρύθμιση της πρόσβασης σε ένα επάγγελμα πρέπει να ασκείται εντός των ορίων των αρχών της απαγόρευσης των διακρίσεων και της αναλογικότητας, σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2018/958 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (47). Κατά την αξιολόγησή τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τυχόν επιζήμιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η νομοθετική κατοχύρωση ή τα επαγγέλματα στη διαθεσιμότητα δεξιοτήτων στη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών και να επιδιώκουν τον περιορισμό της ρύθμισης σε αυτούς τους τομείς στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

(109)

Όταν τα κράτη μέλη καθορίζουν ότι τα προγράμματα μάθησης που αναπτύσσονται από τις ευρωπαϊκές ακαδημίες ισοδυναμούν με τα ειδικά προσόντα που απαιτούνται από το κράτος μέλος υποδοχής για την πρόσβαση σε νομοθετικά κατοχυρωμένες δραστηριότητες εντός του πεδίου ενός επαγγέλματος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών στο εν λόγω κράτος μέλος, τα κράτη μέλη θα πρέπει στο πλαίσιο της πρόσβασης σε ένα νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα και προκειμένου να διευκολύνουν την κινητικότητα σε επαγγέλματα μηδενικών καθαρών εκπομπών, να θεωρούν αυτά τα διαπιστευτήρια ως επαρκή τίτλο εκπαίδευσης, σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίας 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (48).

(110)

Η συμβολή των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στους στόχους της Ένωσης για απανθρακοποίηση είναι εφικτή μόνο μετά την εκδίπλωση των εν λόγω τεχνολογιών. Αυτό ενδέχεται να συμβεί, σε κάποιο βαθμό, στα ιδιωτικά νοικοκυριά αλλά το μεγαλύτερο μέρος της απανθρακοποίησης θα προέλθει κατά πάσα πιθανότητα από την απανθρακοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι πραγματοποιούνται στην Ένωση επενδύσεις για την απανθρακοποίηση, κάτι που είναι απαραίτητο για τη διασφάλιση ποιοτικών θέσεων εργασίας και της ευημερίας στην Ένωση, καθώς και για την εκπλήρωση των στόχων της για απανθρακοποίηση, είναι ζωτικής σημασίας ο παρών κανονισμός να συμβάλει στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος για τη βιομηχανία της.

(111)

Σε επίπεδο Ένωσης, θα πρέπει να συσταθεί πλατφόρμα, η οποία να απαρτίζεται από κράτη μέλη και να προεδρεύεται από την Επιτροπή. Η πλατφόρμα μπορεί να συμβουλεύει και να επικουρεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη σε συγκεκριμένα ζητήματα και να παρέχει ένα όργανο αναφοράς, στο οποίο η Επιτροπή και τα κράτη μέλη συντονίζουν τη δράση τους και διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών για θέματα που σχετίζονται με τον παρόντα κανονισμό. Η πλατφόρμα θα πρέπει επίσης να εκτελεί τα καθήκοντα που περιγράφονται στον παρόντα κανονισμό, ιδίως όσον αφορά την αδειοδότηση, συμπεριλαμβανομένων των ενιαίων σημείων επαφής, των στρατηγικών έργων μηδενικών καθαρών εκπομπών, του συντονισμού της χρηματοδότησης, της πρόσβασης στις αγορές, των δεξιοτήτων, των ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων μηδενικών καθαρών εκπομπών, καθώς και να επικουρεί την Επιτροπή στην αξιολόγηση της σκοπιμότητας και της αναλογικότητας προτεινόμενων μέτρων, εάν η Επιτροπή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι γενικοί στόχοι του κανονισμού δεν είναι πιθανό να επιτευχθούν. Όπου απαιτείται, η πλατφόρμα μπορεί να συγκροτεί μόνιμες ή προσωρινές υποομάδες και να προσκαλεί τρίτα μέρη, όπως εμπειρογνώμονες ή εκπροσώπους βιομηχανιών μηδενικών καθαρών εκπομπών.

(112)

Όπου κρίνεται σκόπιμο και χρήσιμο, η πλατφόρμα θα πρέπει να επιδιώκει στενή συνεργασία με άλλες σχετικές πρωτοβουλίες, πλατφόρμες και ομάδες της Επιτροπής, με σκοπό την αναζήτηση συνεργειών, την ανταλλαγή εμπειρογνωσίας, την ανταλλαγή πληροφοριών και την προώθηση της συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών, αποφεύγοντας παράλληλα τις επαναλήψεις και τις επικαλύψεις. Η πλατφόρμα θα αναπτύξει επαφές με υφιστάμενες βιομηχανικές συμμαχίες της Ένωσης και, με τον τρόπο αυτόν, θα συμβάλει στο έργο τους καλώντας τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν. Βασικές συμμαχίες που θα μπορούσαν να συνεργαστούν με την πλατφόρμα είναι η ευρωπαϊκή συμμαχία για τους συσσωρευτές, η ευρωπαϊκή συμμαχία για τον κλάδο των ηλιακών φωτοβολταϊκών, η ευρωπαϊκή συμμαχία για το καθαρό υδρογόνο, η συμμαχία για τις αερομεταφορές μηδενικών εκπομπών, η βιομηχανική συμμαχία για τους επεξεργαστές και τις τεχνολογίες ημιαγωγών, και η βιομηχανική συμμαχία για την αξιακή αλυσίδα ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Οι τομείς που επί του παρόντος δεν εκπροσωπούνται σε βιομηχανικές συμμαχίες επωφελούνται εξίσου από το διαρθρωμένο πλαίσιο που παρέχει η πλατφόρμα. Όσον αφορά τις στρατηγικές συμπράξεις μηδενικών καθαρών εκπομπών, προβλέπεται στενή συνεργασία με το συμβούλιο για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, κατά περίπτωση.

(113)

Η μείωση της κανονιστικής και διοικητικής επιβάρυνσης και η ύπαρξη κατάλληλου κανονιστικού πλαισίου είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την αποτελεσματική προσαρμογή των βιομηχανιών στην κλιματική και την ενεργειακή μετάβαση. Ως εκ τούτου, η Ένωση θα πρέπει να επιδιώξει να επιτύχει έως το 2030 σημαντική μείωση της γενικής κανονιστικής επιβάρυνσης για τη βιομηχανία, ιδίως για τη διάθεση ενός νέου προϊόντος στην εσωτερική αγορά. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει, ειδικότερα, να καταβληθούν εντός του πλαισίου για τη βελτίωση της νομοθεσίας και με την επιφύλαξη των περιβαλλοντικών και εργασιακών προτύπων της Ένωσης. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνει την πλατφόρμα σχετικά με τις εξελίξεις όσον αφορά την κανονιστική και διοικητική επιβάρυνση για τις βιομηχανίες τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στην Ένωση με βάση την έκθεση της Επιτροπής της 24ης Οκτωβρίου 2023 με τίτλο «Πρόοδος για την ανταγωνιστικότητα των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας» και την ετήσια έρευνα του φόρτου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2022. Για να διευκολυνθεί το έργο των θεσμικών οργάνων της Ένωσης για τη διατήρηση της κανονιστικής επιβάρυνσης για τις βιομηχανίες τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο, ο παρών κανονισμός θεσπίζει συμβουλευτική επιστημονική ομάδα για την κανονιστική επιβάρυνση των μηδενικών καθαρών εκπομπών («συμβουλευτική επιστημονική ομάδα»). Η συμβουλευτική επιστημονική ομάδα θα πρέπει να εκπονεί επιστημονικά τεκμηριωμένες συμβουλές σχετικά με τον αντίκτυπο που έχει στις βιομηχανίες μηδενικών καθαρών εκπομπών η κανονιστική επιβάρυνση στην Ένωση, χρησιμοποιώντας επιστημονικά τεκμηριωμένη μεθοδολογία και, κατά περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη την εργαλειοθήκη για τη βελτίωση της νομοθεσίας, για την εκτίμηση του αντικτύπου της κανονιστικής επιβάρυνσης. Οι εργασίες της συμβουλευτικής επιστημονικής ομάδας δεν θίγουν τα προνόμια των θεσμικών οργάνων της Ένωσης.

(114)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1999 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλουν επικαιροποιημένα σχέδια των εθνικών σχεδίων τους για την ενέργεια και το κλίμα για την περίοδο 2021-2030. Όπως τονίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη για τις εν λόγω επικαιροποιήσεις, τα επικαιροποιημένα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα θα πρέπει να περιγράφουν τους στόχους και τις πολιτικές των κρατών μελών για τη διευκόλυνση της κλιμάκωσης των έργων παραγωγής εμπορικά διαθέσιμων τεχνολογιών, εξοπλισμού και βασικών κατασκευαστικών στοιχείων ενεργειακής απόδοσης και χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών εντός της επικράτειάς τους. Τα εν λόγω σχέδια θα πρέπει επίσης να περιγράφουν τους στόχους και τις πολιτικές των κρατών μελών για να επιτευχθεί η εν λόγω κλιμάκωση μέσω προσπαθειών διαφοροποίησης σε τρίτες χώρες και για να δοθεί η δυνατότητα στις βιομηχανίες τους να δεσμεύουν, να μεταφέρουν και να αποθηκεύουν μόνιμα εκπομπές CO2 σε τόπους αποθήκευσης σε γεωλογικούς σχηματισμούς. Τα εν λόγω σχέδια θα πρέπει να αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία καθορίζεται η ανάγκη για τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών. Όταν λαμβάνουν υπόψη τον παρόντα κανονισμό κατά την κατάρτιση των εθνικών τους σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάζουν τόσο τη γενική ανταγωνιστικότητα όσο και την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των βιομηχανιών μηδενικών καθαρών εκπομπών σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

(115)

Στο πλαίσιο του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να συνάψει βιομηχανικές συμπράξεις μηδενικών καθαρών εκπομπών που θα καλύπτουν τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, προκειμένου να εντείνει τις προσπάθειές της για να ενώσει τις δυνάμεις της με εταίρους προσηλωμένους στη συμφωνία του Παρισιού. Η συνεργασία μέσω τέτοιων συμπράξεων είναι πιθανό να προωθήσει την υιοθέτηση τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών παγκοσμίως, και να στηρίξει αλληλοενισχυόμενες συμπράξεις μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων βιώσιμων επενδύσεων και τεχνικής βοήθειας. Οι βιομηχανικές συμπράξεις μηδενικών καθαρών εκπομπών θα πρέπει να είναι αμοιβαία επωφελείς για την Ένωση και τους εταίρους της και θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων για το κλίμα. Οι εν λόγω συμπράξεις μπορούν επίσης να συμβάλουν στη διαφοροποίηση και στην ανθεκτικότητα του εφοδιασμού της Ένωσης με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών και τα κατασκευαστικά στοιχεία τους, να ενισχύσουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της Ένωσης και των εταίρων της σχετικά με την ανάπτυξη τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και να στηρίξουν τις βιομηχανίες μηδενικών καθαρών εκπομπών της Ένωσης στην πρόσβαση στην παγκόσμια αγορά καθαρών μορφών ενέργειας, στηρίζοντας παράλληλα αναδυόμενες βιομηχανίες στο πεδίο των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας σε τρίτες χώρες με σαφή συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη μπορούν να συντονίζουν τις βιομηχανικές συμπράξεις μηδενικών καθαρών εκπομπών στο πλαίσιο της πλατφόρμας, συζητώντας υφιστάμενες σχετικές συμπράξεις και διαδικασίες, όπως τις πράσινες εταιρικές σχέσεις, τους διαλόγους για την ενέργεια και άλλες μορφές υφιστάμενων διμερών συμβατικών ρυθμίσεων, καθώς και πιθανές συνέργειες με τις σχετικές διμερείς συμφωνίες των κρατών μελών με τρίτες χώρες.

(116)

Η Ένωση θα πρέπει να επιδιώξει τη διαφοροποίηση και την τόνωση του διεθνούς εμπορίου και των διεθνών επενδύσεων σε τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, οικοδομώντας αλληλοενισχυόμενες συμπράξεις και προωθώντας παράλληλα παγκοσμίως υψηλά κοινωνικά, εργασιακά και περιβαλλοντικά πρότυπα. Αυτό θα πρέπει να γίνει σε στενή συνεργασία και σύμπραξη με ομονοούσες χώρες μέσω υφιστάμενων συμφωνιών ή νέων στρατηγικών δεσμεύσεων. Ομοίως, θα πρέπει να επιδιωχθεί ισχυρότερη διεθνής συνεργασία όσον αφορά τις προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας για την εκδίπλωση και την εφαρμογή τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών σε στενή συνεργασία με χώρες-εταίρους με ανοικτό και ισορροπημένο τρόπο και με βάση την αμοιβαιότητα και τα κοινά συμφέροντα.

(117)

Προκειμένου να προσδιοριστούν και να μετριαστούν οι δυνητικοί κίνδυνοι εφοδιασμού που σχετίζονται με τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, θα πρέπει να είναι δυνατή η παρακολούθηση, σε συνεχή βάση, των δεικτών που σχετίζονται με τις τάσεις της αγοράς, τις παραγωγικές ικανότητες, την καινοτομία, την απασχόληση και τις δεξιότητες, τους χρόνους αδειοδότησης των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και τις ικανότητες έγχυσης CO2. Ωστόσο, επί του παρόντος δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα υψηλής ποιότητας για την παρακολούθηση των εν λόγω δεικτών. Δεδομένου ότι τα καθήκοντα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό εξαρτώνται από τη διαθεσιμότητα ποιοτικών δεδομένων, είναι αναγκαίο η Επιτροπή να ιεραρχεί, κατά την παρακολούθησή της, τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών με βάση τη σημασία τους στην Ένωση, και παράλληλα να εργάζεται για τη βελτίωση της διαθεσιμότητας των εν λόγω δεδομένων. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί επίσης στενά με την Eurostat, τη στατιστική αρχή της Ένωσης, για την ανάπτυξη κοινών κωδίκων για τις τεχνολογίες μηδενικών καθαρών εκπομπών, οι οποίοι απαιτούνται για την εκπόνηση εκθέσεων και στατιστικών υψηλής ποιότητας και μακροπρόθεσμου χαρακτήρα.

(118)

Στις περιπτώσεις που ανατίθεται στην Επιτροπή, βάσει του παρόντος κανονισμού, η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες θα πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου της 13ης Απριλίου 2016 (49). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα ταυτόχρονα με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(119)

Στον βαθμό που οποιοδήποτε από τα μέτρα που προβλέπονται σε αυτόν τον κανονισμό συνιστά κρατική ενίσχυση, οι διατάξεις που αφορούν τα εν λόγω μέτρα δεν θίγουν την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 ΣΛΕΕ.

(120)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού είναι αδύνατον να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, λόγω της κλίμακας ή των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού,