(1)

Οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Ένωση») και της Ουκρανίας εξακολουθούν να αναπτύσσονται εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ΕΠΓ) και της ανατολικής εταιρικής σχέσης. Η συμφωνία σύνδεσης μεταξύ της Ένωσης και της Ουκρανίας (2) («Συμφωνία Σύνδεσης»), η οποία συμπεριλαμβάνει τη Σφαιρική και σε Βάθος Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (DCFTA), τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 2017.

(2)

Την άνοιξη του 2014, η Ουκρανία ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με στόχο τη σταθεροποίηση της οικονομίας και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών της. Η καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς και οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, η μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος και οι δικαστικές μεταρρυθμίσεις συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων προτεραιοτήτων του θεματολογίου. Η υλοποίηση των εν λόγω μεταρρυθμίσεων υποστηρίχθηκε από πέντε διαδοχικά προγράμματα μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής, στο πλαίσιο των οποίων η Ουκρανία έχει λάβει συνδρομή υπό μορφή δανείων συνολικού ύψους 5 δισεκατομμυρίων EUR. H τελευταία μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, που διατέθηκε στο πλαίσιο της πανδημίας της COVID-19 δυνάμει της απόφασης (ΕΕ) 2020/701 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), παρείχε στην Ουκρανία δάνεια ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων EUR και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021.

(3)

Η οικονομία της Ουκρανίας έχει πληγεί από την ύφεση του 2020 που προκλήθηκε από την πανδημία της COVID-19 και από τις παρατεταμένες απειλές κατά της ασφάλειας στα σύνορά της με τη Ρωσία. Η συνεχής συσσώρευση αβεβαιότητας είχε ως αποτέλεσμα την πρόσφατη απώλεια εμπιστοσύνης, η οποία επηρέασε αρνητικά τις οικονομικές προοπτικές, και από τα μέσα Ιανουαρίου του 2022 την απώλεια πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Οι επιδεινούμενες συνθήκες χρηματοδότησης έχουν συμβάλει στο σημαντικό και αυξανόμενο υπολειπόμενο κενό εξωτερικής χρηματοδότησης και επιβαρύνουν σημαντικά τις επενδύσεις, αποδυναμώνοντας έτσι την ανθεκτικότητα της Ουκρανίας σε μελλοντικούς οικονομικούς και πολιτικούς κλυδωνισμούς.

(4)

Η ουκρανική κυβέρνηση έχει επιδείξει ισχυρή δέσμευση για την εφαρμογή περαιτέρω μεταρρυθμίσεων, με βραχυπρόθεσμη εστίαση στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία σε βασικούς τομείς πολιτικής όπως η οικονομική ανθεκτικότητα και σταθερότητα, η διακυβέρνηση και το κράτος δικαίου, και η ενέργεια.

(5)

Η ανανεωμένη δέσμευση για τέτοιες μεταρρυθμίσεις και η ισχυρή πολιτική βούληση, ώθησαν τις ουκρανικές αρχές να επιταχύνουν την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων από το καλοκαίρι του 2021. Αυτό επέτρεψε επίσης στην Ουκρανία να ολοκληρώσει επιτυχώς την πράξη μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής που διατέθηκε στο πλαίσιο της πανδημίας της COVID-19, καθώς όλες οι μεταρρυθμιστικές δράσεις που συμφωνήθηκαν με την Ένωση στο μνημόνιο συνεννόησης υλοποιήθηκαν.

(6)

Για να καταστεί δυνατή η μεγαλύτερη ευελιξία πολιτικής στο πλαίσιο της κρίσης που σχετίζεται με την πανδημία της COVID-19, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο («ΔΝΤ») ενέκρινε, τον Ιούνιο του 2020, 18μηνη συμφωνία stand-by για την Ουκρανία για το ισοδύναμο των 5 δισεκατομμυρίων USD. Η εν λόγω συμφωνία επικεντρώνεται σε τέσσερις προτεραιότητες: i) τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης, μεταξύ άλλων με τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων· ii) την εξασφάλιση της συνεχούς ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας και της ευέλικτης συναλλαγματικής ισοτιμίας· iii) τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας με παράλληλη ανάκτηση του κόστους από την εξυγίανση τραπεζών· και iv) την προώθηση βασικών μέτρων διακυβέρνησης και καταπολέμησης της διαφθοράς για τη διατήρηση και την εμβάθυνση των πρόσφατων οφελών. Λόγω ανομοιόμορφων επιδόσεων όσον αφορά την υλοποίηση, η πρώτη επανεξέταση του προγράμματος, στην οποία συμφωνήθηκε επίσης παράταση του προγράμματος έως τα τέλη Ιουνίου του 2022, ολοκληρώθηκε μόλις τον Νοέμβριο του 2021. Έτσι, το σύνολο των εκταμιεύσεων στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος του ΔΝΤ ανήλθε μέχρι στιγμής στο ποσό των 2,8 δισεκατομμυρίων USD. Έχει προγραμματιστεί η διενέργεια δύο ακόμη επανεξετάσεων έως το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2022.

(7)

Λόγω των υψηλών κινδύνων χρηματοδότησης του προϋπολογισμού και στο πλαίσιο της αργής ανάκαμψης από την κρίση που σχετίζεται με την πανδημία της COVID-19 και της ταχείας επιτάχυνσης του πληθωρισμού, η Ουκρανία ζήτησε νέο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής ύψους έως 2,5 δισεκατομμυρίων EUR από την Ένωση στις 16 Νοεμβρίου 2021. Μια τέτοια μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή έκτακτης ανάγκης ανταποκρίνεται, ειδικότερα, στην απότομη και απροσδόκητη αύξηση των αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης της Ουκρανίας, η οποία προκλήθηκε από την de facto απώλεια πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές αγορές, και στις υποκείμενες άμεσες προκλήσεις.

(8)

Δεδομένου ότι η Ουκρανία είναι χώρα που καλύπτεται από την ΕΠΓ, θα πρέπει να θεωρείται επιλέξιμη για τη λήψη μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση.

(9)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να συνιστά έκτακτο χρηματοδοτικό μέσο μη δεσμευτικής και μη προσδιορισμένης στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών, το οποίο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης του δικαιούχου και θα πρέπει να στηρίζει την εφαρμογή προγράμματος πολιτικής που περιέχει ισχυρά μέτρα άμεσης προσαρμογής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τα οποία έχουν σχεδιαστεί για τη βελτίωση της θέσης του ισοζυγίου πληρωμών του δικαιούχου βραχυπρόθεσμα και της οικονομικής ανθεκτικότητας μεσοπρόθεσμα.

(10)

Δεδομένου ότι η απώλεια πρόσβασης στις αγορές και η εκροή κεφαλαίων έχουν δημιουργήσει στο ισοζύγιο πληρωμών της Ουκρανίας σημαντικό υπολειπόμενο κενό εξωτερικής χρηματοδότησης που υπερβαίνει τους πόρους που χορηγούν το ΔΝΤ και άλλοι πολυμερείς οργανισμοί, η παροχή ταχείας μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής έκτακτης ανάγκης της Ένωσης στην Ουκρανία, υπό τις παρούσες έκτακτες περιστάσεις, θεωρείται πως καλύπτει επαρκώς, σε βραχυπρόθεσμη βάση, τους μεγάλους κινδύνους που διατρέχει η χώρα. Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα στηρίξει την οικονομική σταθεροποίηση της Ουκρανίας και θα αποσκοπεί στην ενίσχυση της άμεσης ανθεκτικότητας της χώρας, καθώς και, στις περιπτώσεις που αυτό είναι επί του παρόντος εφικτό, στην ενίσχυση του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Ουκρανίας, συμπληρώνοντας τους πόρους που διατίθενται στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής ρύθμισης του ΔΝΤ.

(11)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να αποσκοπεί στην αποκατάσταση μιας βιώσιμης κατάστασης εξωτερικής χρηματοδότησης για την Ουκρανία, στηρίζοντας με τον τρόπο αυτόν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή της.

(12)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης αναμένεται να συμβαδίζει με την εφαρμογή των πράξεων δημοσιονομικής στήριξης στο πλαίσιο του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Παγκόσμια Ευρώπη που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/947 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4).

(13)

Ο προσδιορισμός του ποσού της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης βασίζεται σε μια ποσοτική εκτίμηση των υπολειπόμενων εξωτερικών χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας και λαμβάνει υπόψη την ικανότητά της για αυτοχρηματοδότηση μέσω ιδίων πόρων και ιδίως μέσω των συναλλαγματικών αποθεμάτων που διαθέτει. Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να συμπληρώνει τα προγράμματα και τους πόρους που χορηγούν το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Κατά τον καθορισμό του ποσού της συνδρομής λαμβάνονται επίσης υπόψη οι αναμενόμενες χρηματοδοτικές συνεισφορές πολυμερών χορηγών και η ανάγκη να διασφαλιστεί δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ της Ένωσης και των άλλων χορηγών, καθώς και οι τυχόν προϋπάρχουσες ενέργειες άλλων μέσων εξωτερικής χρηματοδότησης της Ένωσης στην Ουκρανία και η προστιθέμενη αξία της συνολικής συμμετοχής της Ένωσης.

(14)

Η Επιτροπή θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης να συμφωνεί νομικά και ουσιαστικά με τις βασικές αρχές και τους στόχους, καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται στους διάφορους τομείς της εξωτερικής δράσης και τις άλλες συναφείς πολιτικές της Ένωσης.

(15)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να στηρίξει την εξωτερική πολιτική της έναντι της Ουκρανίας. Η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα πρέπει να συνεργάζονται στενά σε όλη τη διάρκεια της επιχείρησης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής, για τον συντονισμό και την εξασφάλιση της συνοχής της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης.

(16)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να στηρίζει την προσήλωση της Ουκρανίας στις κοινές με την Ένωση αξίες, στις οποίες περιλαμβάνονται η δημοκρατία, το κράτος δικαίου, η χρηστή διακυβέρνηση, ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η βιώσιμη ανάπτυξη και η μείωση της φτώχειας, καθώς και την προσήλωσή της στις αρχές ενός ελεύθερου και θεμιτού εμπορίου βάσει κανόνων.

(17)

Προϋπόθεση για να χορηγήσει η Ένωση μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή θα πρέπει να είναι ο σεβασμός, εκ μέρους της Ουκρανίας, των ουσιαστικών θεσμών της δημοκρατίας, στους οποίους περιλαμβάνεται το πολυκομματικό κοινοβουλευτικό σύστημα, και του κράτους δικαίου και η εγγύηση του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Επιπλέον, οι ειδικοί στόχοι της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης θα πρέπει να ενισχύουν την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία των συστημάτων διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και να προωθούν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που σκοπό έχουν να στηρίξουν τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, τη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας και τη δημοσιονομική εξυγίανση. Η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα πρέπει να παρακολουθούν τακτικά τόσο την πλήρωση των προϋποθέσεων όσο και την επίτευξη αυτών των στόχων.

(18)

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης που συνδέονται με τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της, η Ουκρανία θα πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της απάτης, της διαφθοράς και άλλων παρατυπιών που συνδέονται με την εν λόγω συνδρομή. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για τη διενέργεια εξακριβώσεων από την Επιτροπή και ελέγχων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς και για την άσκηση των αρμοδιοτήτων της από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

(19)

Η αποδέσμευση της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης δεν θίγει τις εξουσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ως αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής.

(20)

Τα ποσά που απαιτούνται για την παροχή της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τις πιστώσεις του προϋπολογισμού που προβλέπονται στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο.

(21)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να τελεί υπό τη διαχείριση της Επιτροπής. Για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου να παρακολουθούν την εφαρμογή της παρούσας απόφασης, η Επιτροπή θα πρέπει να τα ενημερώνει τακτικά για τις εξελίξεις που αφορούν τη συνδρομή και να τους παρέχει τα σχετικά έγγραφα.

(22)

Για να εξασφαλιστούν ενιαίοι όροι για την εφαρμογή της παρούσας απόφασης, θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(23)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να υπόκειται σε όρους οικονομικής πολιτικής που θα καθοριστούν σε μνημόνιο συνεννόησης («ΜΣ»). Προκειμένου να εξασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις εφαρμογής και για λόγους αποτελεσματικότητας, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία να διαπραγματευθεί τους εν λόγω όρους με τις αρχές της Ουκρανίας υπό την εποπτεία της επιτροπής των αντιπροσώπων των κρατών μελών δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 182/2011. Δυνάμει του εν λόγω κανονισμού, η συμβουλευτική διαδικασία θα πρέπει κατά γενικό κανόνα να εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις εκτός από αυτές που προβλέπονται στον εν λόγω κανονισμό. Λαμβανομένων υπόψη των δυνητικά σημαντικών επιπτώσεων συνδρομής άνω των 90 εκατομμυρίων EUR, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία εξέτασης όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 για πράξεις που υπερβαίνουν το εν λόγω κατώτατο όριο. Λαμβάνοντας υπόψη το ποσό της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης προς την Ουκρανία, η διαδικασία εξέτασης θα πρέπει να εφαρμόζεται για την έγκριση του ΜΣ και για οποιαδήποτε μείωση, αναστολή ή ακύρωση της συνδρομής.

(24)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας απόφασης, δηλαδή η παροχή μακροοικονομικής συνδρομής έκτακτης ανάγκης στην Ουκρανία με σκοπό τη στήριξη, ιδίως, της οικονομικής ανθεκτικότητας και της σταθερότητάς της, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της, να επιτευχθεί καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του ιδίου άρθρου, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(25)

Λαμβανομένου υπόψη του επείγοντος χαρακτήρα που συνεπάγονται οι εξαιρετικές περιστάσεις λόγω της πανδημίας της COVID-19 και των απορρεουσών οικονομικών συνεπειών, θεωρείται σκόπιμο να προβλεφθεί εξαίρεση από την προθεσμία των οκτώ εβδομάδων που αναφέρεται στο άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 1 σχετικά με τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ, στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας.

(26)

Για να καταστεί δυνατή η ταχεία εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στην παρούσα απόφαση, η παρούσα απόφαση θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την ημέρα της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,