Υπόθεση C‑359/16

Ποινική δίκη

κατά

Altun κ.λπ.

(αίτηση του Hof van Cassatie για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Διακινούμενοι εργαζόμενοι – Κοινωνική ασφάλιση – Εφαρμοστέα νομοθεσία – Κανονισμός (ΕΟΚ) 1408/71 – Άρθρο 14, σημείο 1, στοιχείο αʹ – Αποσπασμένοι εργαζόμενοι – Κανονισμός (ΕΟΚ) 574/72 – Άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ – Πιστοποιητικό E 101 – Αποδεικτική ισχύς – Πιστοποιητικό που αποκτήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε με δόλιο τρόπο»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 6ης Φεβρουαρίου 2018

1. Κοινωνική ασφάλιση–Διακινούμενοι εργαζόμενοι–Εφαρμοστέα νομοθεσία–Εργαζόμενοι αποσπασμένοι σε άλλο κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο εργοδότης–Πιστοποιητικό E 101 που εκδίδει ο αρμόδιος φορέας του κράτους μέλους εγκατάστασης–Αποδεικτική ισχύς έναντι των φορέων κοινωνικής ασφάλισης των άλλων κρατών μελών–Όρια–Υποχρέωση επανεξέτασης σε περίπτωση που φορέας άλλου κράτους μέλους εκφράζει αμφιβολίες–Διαδικασία συμβιβασμού, σε περίπτωση διαφωνίας, ενώπιον της διοικητικής επιτροπής κοινωνικής ασφάλισης–Διαδικασία λόγω παράβασης σε περίπτωση μη συμβιβασμού

   (Άρθρο 4 § 3 ΣΕΕ· άρθρο 259 ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 1408/71, άρθρα 14, σημείο 1, στοιχείο αʹ, 80 και 84α § 3, και 574/72, άρθρο 11 § 1, στοιχείο αʹ)

2. Κοινωνική ασφάλιση–Διακινούμενοι εργαζόμενοι–Εφαρμοστέα νομοθεσία–Εργαζόμενοι αποσπασμένοι σε άλλο κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο εργοδότης–Πιστοποιητικό E 101 που εκδίδει ο αρμόδιος φορέας του κράτους μέλους εγκατάστασης–Αποδεικτική ισχύς έναντι των φορέων κοινωνικής ασφάλισης των άλλων κρατών μελών καθώς και των δικαστηρίων τους–Πιστοποιητικό που αποκτήθηκε ή χρησιμοποιήθηκε με δόλιο τρόπο–Αίτημα του κράτους μέλους απόσπασης με αντικείμενο την επανεξέταση και ανάκληση του εν λόγω πιστοποιητικού υπό το φως στοιχείων που συνελέγησαν στο πλαίσιο δικαστικής έρευνας από την οποία διαπιστώθηκε ότι το πιστοποιητικό αποκτήθηκε με δόλιο τρόπο–Παράλειψη του φορέα έκδοσης να λάβει υπόψη τα στοιχεία αυτά κατά την επανεξέταση του βασίμου της έκδοσης του εν λόγω πιστοποιητικού–Δικαίωμα του εθνικού δικαστή να μη λάβει υπόψη το πιστοποιητικό

   (Κανονισμοί του Συμβουλίου 1408/71, άρθρο 14, σημείο 1, στοιχείο αʹ, και 574/72, άρθρο 11 § 1, στοιχείο αʹ)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 38-45)

2.  Το άρθρο 14, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1971, περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας, όπως τροποποιήθηκε και ενημερώθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 118/97 του Συμβουλίου, της 2ας Δεκεμβρίου 1996, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 631/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, και το άρθρο 11, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΟΚ) 574/72 του Συμβουλίου, της 21ης Μαρτίου 1972, περί του τρόπου εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) 1408/71, όπως τροποποιήθηκε και ενημερώθηκε με τον κανονισμό 118/97, έχουν την έννοια ότι, όταν ο φορέας του κράτους μέλους στο οποίο έχουν αποσπαστεί οι εργαζόμενοι υποβάλλει στον φορέα έκδοσης πιστοποιητικών E 101 αίτημα επανεξέτασης και ανάκλησης των πιστοποιητικών υπό το φως συγκεκριμένων στοιχείων που συνελέγησαν στο πλαίσιο δικαστικής έρευνας από την οποία κατέστη δυνατόν να διαπιστωθεί ότι τα πιστοποιητικά αποκτήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν με δόλιο τρόπο, και ο εκδίδων φορέας παραλείπει να λάβει υπόψη τα στοιχεία αυτά κατά την επανεξέταση του βασίμου της έκδοσης των πιστοποιητικών, ο εθνικός δικαστής μπορεί, στο πλαίσιο διαδικασίας κινηθείσας κατά των προσώπων για τα οποία υπάρχουν υπόνοιες ότι έχουν απασχολήσει αποσπασμένους εργαζόμενους με τέτοια πιστοποιητικά, να μη λάβει υπόψη τα πιστοποιητικά αν, βάσει των ανωτέρω στοιχείων και τηρουμένων των εγγυήσεων οι οποίες απορρέουν από το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και των οποίων πρέπει να τύχουν αυτά τα πρόσωπα, διαπιστώνει την ύπαρξη τέτοιας απάτης.

   Συγκεκριμένα, η εφαρμογή της κανονιστικής ρύθμισης της Ένωσης δεν μπορεί να εκτείνεται μέχρι τέτοιου σημείου ώστε να καταλαμβάνει πράξεις οι οποίες διενεργούνται με σκοπό τη δόλια ή καταχρηστική κτήση των πλεονεκτημάτων που προβλέπει το δίκαιο της Ένωσης (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 5ης Ιουλίου 2007, Kofoed,C‑321/05, EU:C:2007:408, σκέψη 38, και της 22ας Νοεμβρίου 2017, Cussens κ.λπ.,C‑251/16, EU:C:2017:881, σκέψη 27).

   Η διαπίστωση απάτης στηρίζεται ειδικότερα σε δέσμη συγκλινόντων στοιχείων τα οποία αποδεικνύουν τη συνδρομή ενός αντικειμενικού και ενός υποκειμενικού στοιχείου.

   Αφενός, το αντικειμενικό στοιχείο συνίσταται στο γεγονός ότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη χορήγηση και τη χρήση του πιστοποιητικού E 101, οι οποίες προβλέπονται στον τίτλο II του κανονισμού 1408/71 και υπενθυμίζονται με τη σκέψη 34 της παρούσας απόφασης.

   Αφετέρου, το υποκειμενικό στοιχείο αντιστοιχεί στην πρόθεση των ενδιαφερομένων να παρακάμψουν ή να αποφύγουν την εφαρμογή των προϋποθέσεων έκδοσης του εν λόγω πιστοποιητικού, προκειμένου να αποκτήσουν το εξ αυτού απορρέον πλεονέκτημα.

   Συνεπώς, η απόκτηση πιστοποιητικού E 101 με δόλιο τρόπο μπορεί να οφείλεται είτε σε εκούσια ενέργεια, όπως είναι η εσφαλμένη παρουσίαση της πραγματικής κατάστασης του αποσπασμένου εργαζόμενου ή της επιχείρησης που αποσπά τον εργαζόμενο, είτε σε εκούσια παράλειψη, όπως είναι η απόκρυψη κρίσιμης πληροφορίας, με πρόθεση να παρακαμφθούν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 14, σημείο 1, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1408/71.

   (βλ. σκέψεις 49-53, 61 και διατακτ.)