Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C‑8/15 P έως C‑10/15 P

Ledra Advertising Ltd κ.λπ.

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

και

Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ)

«Αίτηση αναιρέσεως — Πρόγραμμα στηρίξεως σταθερότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας — Μνημόνιο κατανόησης της 26ης Απριλίου 2013 για τους ειδικούς όρους οικονομικής πολιτικής που συνήφθη μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας — Καθήκοντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας — Εξωσυμβατική ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άρθρο 340, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ — Προϋποθέσεις — Υποχρέωση διασφαλίσεως της συμβατότητας του εν λόγω μνημονίου κατανόησης με το δίκαιο της Ένωσης»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 20ής Σεπτεμβρίου 2016

1. Αναίρεση – Λόγοι – Απλή επανάληψη των προβληθέντων ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου λόγων και επιχειρημάτων – Μη προσδιορισμός της προβαλλόμενης πλάνης περί το δίκαιο – Απαράδεκτο – Αμφισβήτηση της εκ μέρους του Γενικού Δικαστηρίου ερμηνείας ή εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης – Παραδεκτό

   (Άρθρο 256 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 58, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρα 168 § 1, στοιχείο δʹ, και 169 § 2)

2. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών – Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Σύναψη μνημονίου κατανόησης με κράτος μέλος – Απόδοση στην Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – Αποκλείεται

   (Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 13 § 3)

3. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών – Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Ανάθεση νέων καθηκόντων στην Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – Δεν επηρεάζει τις αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί στα θεσμικά αυτά όργανα από τις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ – Δυνατότητα επικλήσεως στο πλαίσιο αγωγής αποζημιώσεως του παράνομου χαρακτήρα της εκτέλεσης των εν λόγω καθηκόντων

   (Άρθρα 17 § 1 ΣΕΕ· άρθρα 263 ΣΛΕΕ, 268 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2 και 3, ΣΛΕΕ· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 13 §§ 3 και 4)

4. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών – Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Σύναψη μνημονίου κατανόησης με κράτος μέλος – Υποχρέωση της Επιτροπής να μεριμνά για τη συμβατότητα του μνημονίου με το δίκαιο της Ένωσης

   (Άρθρο 17 § 1, ΣΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 13 §§ 3 και 4)

5. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών – Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Σύναψη μνημονίου κατανόησης το οποίο προβλέπει τη μετατροπή των ανασφάλιστων καταθέσεων εθνικής τράπεζας σε μετοχές και το προσωρινό πάγωμα μέρους των υπόλοιπων ανασφάλιστων καταθέσεων της οικείας τράπεζας – Αδικαιολόγητος περιορισμός του δικαιώματος ιδιοκτησίας των καταθετών – Δεν υφίσταται

   (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 17 § 1· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 12)

1.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 34-38)

2.  Η συμμετοχή της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπως αυτή προβλέπεται από το άρθρο 13, παράγραφος 3, της Συνθήκης για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, στη διαδικασία η οποία κατέληξε στην υπογραφή μνημονίου κατανόησης με κράτος μέλος δεν αρκεί προκειμένου αυτό να χαρακτηρισθεί ως πράξη δυνάμενη να τους αποδοθεί. Συγκεκριμένα, τα καθήκοντα που ανατίθενται στην Επιτροπή και στην Τράπεζα στο πλαίσιο της εν λόγω Συνθήκης, όσο σημαντικά και αν είναι, δεν παρέχουν ιδία εξουσία λήψεως αποφάσεων. Εξάλλου, οι ενέργειες των εν λόγω δύο οργάνων στο πλαίσιο της ως άνω Συνθήκης δεσμεύουν μόνον τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

   (βλ. σκέψεις 52, 53)

3.  Το γεγονός ότι ένα ή περισσότερα θεσμικά όργανα της Ένωσης ενδέχεται να έχουν ορισμένο ρόλο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας δεν μεταβάλλει τη φύση των πράξεών του, οι οποίες βρίσκονται εκτός της έννομης τάξης της Ένωσης. Πάντως, μολονότι η διαπίστωση αυτή δύναται να επηρεάσει το παραδεκτό προσφυγής ακυρώσεως βάσει του άρθρου 263 ΣΛΕΕ, εντούτοις δεν εμποδίζει την επίκληση κατά της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στο πλαίσιο αγωγής αποζημιώσεως δυνάμει του άρθρου 268 και του άρθρου 340, δεύτερο και τρίτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, παράνομων συμπεριφορών οι οποίες συνδέονται, ενδεχομένως, με την υπογραφή μνημονίου κατανόησης εξ ονόματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.

   Συναφώς, τα καθήκοντα που ανατίθενται στην Επιτροπή από τη Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, της επιτρέπουν, όπως προβλέπει το άρθρο 13, παράγραφοι 3 και 4, αυτής, να μεριμνά για τη συμβατότητα με το δίκαιο της Ένωσης των μνημονίων κατανόησης που συνάπτονται από τον εν λόγω μηχανισμό. Επομένως, το θεσμικό αυτό όργανο διατηρεί, στο πλαίσιο της εν λόγω Συνθήκης, τον ρόλο του ως θεματοφύλακα των Συνθηκών, όπως αυτός προκύπτει από το άρθρο 17, παράγραφος 1, ΣΕΕ, και επομένως θα έπρεπε να μην υπογράψει ένα μνημόνιο κατανόησης για τη συμβατότητα του οποίου με το δίκαιο της Ένωσης διατηρεί αμφιβολίες.

   (βλ. σκέψεις 54, 55, 58, 59)

4.  Μολονότι ασφαλώς τα κράτη μέλη δεν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης στο πλαίσιο της Συνθήκης για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και, επομένως, ο Χάρτης δεν απευθύνεται σε αυτά στο ως άνω πλαίσιο, αντιθέτως, ο Χάρτης απευθύνεται στα θεσμικά όργανα της Ένωσης ακόμη και στην περίπτωση που αυτά ενεργούν εκτός του νομικού πλαισίου της Ένωσης. Πράγματι, στο πλαίσιο της υπογραφής μνημονίου κατανόησης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και κράτους μέλους, η Επιτροπή υποχρεούται βάσει τόσο του άρθρου 17, παράγραφος 1, ΣΕΕ, το οποίο της αναθέτει το γενικό καθήκον να επιβλέπει την εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης, όσο και του άρθρου 13, παράγραφοι 3 και 4, της Συνθήκης για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, το οποίο της επιβάλλει να μεριμνά για τη συμβατότητα με το δίκαιο της Ένωσης των μνημονίων κατανόησης που συνάπτονται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, να διασφαλίζει ότι το μνημόνιο αυτό είναι σύμφωνο με τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται από τον Χάρτη.

   (βλ. σκέψη 67)

5.  Προκειμένου περί μνημονίου κατανόησης το οποίο έχουν υπογράψει κράτος μέλος και η Επιτροπή εξ ονόματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, λαμβανομένου υπόψη του σκοπού γενικού συμφέροντος που αυτό επιδιώκει και συνίσταται στη διασφάλιση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος της ζώνης του ευρώ και υπό το πρίσμα του άμεσου κινδύνου οικονομικής ζημίας τον οποίο θα διέτρεχαν οι καταθέτες των οικείων τραπεζών του κράτους μέλους σε περίπτωση πτωχεύσεως των τραπεζών αυτών, μέτρα τα οποία προβλέπουν, μεταξύ άλλων, την ανάληψη από εθνική κεντρική τράπεζα των ασφαλισμένων καταθέσεων άλλης εθνικής τράπεζας, τη μετατροπή των ανασφάλιστων καταθέσεων της πρώτης τράπεζας σε μετοχές με πλήρη δικαιώματα ψήφου και δικαιώματα σε μέρισμα, καθώς και το προσωρινό πάγωμα μέρους των υπόλοιπων ανασφάλιστων καταθέσεων, δεν συνιστούν υπέρμετρη και απαράδεκτη παρέμβαση θίγουσα την ίδια την ουσία του δικαιώματος ιδιοκτησίας των καταθετών. Κατά συνέπεια, δεν είναι δυνατό να θεωρηθούν ως αδικαιολόγητοι περιορισμοί του δικαιώματος αυτού που κατοχυρώνεται στο άρθρο 17, παράγραφος 1, του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

   (βλ. σκέψεις 71, 73-75)