Υπόθεση C-493/15

Agenzia delle Entrate

κατά

Marco Identi

(αίτηση του Corte suprema di cassazione
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Φορολογία – Φόρος προστιθέμενης αξίας – Άρθρο 4, παράγραφος 3, ΣΕΕ – Έκτη οδηγία – Κρατικές ενισχύσεις – Διαδικασία απαλλαγής από τα χρέη για τα φυσικά πρόσωπα που τελούν σε πτώχευση (esdebitazione) – Αδυναμία εισπράξεως οφειλών»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (έβδομο τμήμα)
της 16ης Μαρτίου 2017

Εναρμόνιση των φορολογικών νομοθεσιών – Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας – Υποχρεώσεις των κρατών μελών να διασφαλίζουν την είσπραξη του φόρου προστιθέμενης αξίας στο σύνολό του – Αφερεγγυότητα – Εθνική διαδικασία απαλλαγής από τα χρέη για τα φυσικά πρόσωπα που τελούν σε πτώχευση – Αδυναμία εισπράξεως των οφειλών από τον φόρο προστιθέμενης αξίας – Επιτρέπεται – Χαρακτηρισμός ως κρατικής ενισχύσεως – Αποκλείεται

(Άρθρο 4 § 3 ΣΕΕ· άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ· οδηγία 77/388 του Συμβουλίου, άρθρα 2 και 22)

Το δίκαιο της Ένωσης, ειδικότερα δε το άρθρο 4, παράγραφος 3, ΣΕΕ και τα άρθρα 2 και 22 της έκτης οδηγίας 77/388/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 17ης Μαΐου 1977, περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών, των σχετικών με τους φόρους κύκλου εργασιών – Κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας: ομοιόμορφη φορολογική βάση, καθώς και οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται στην κήρυξη οφειλών φόρου προστιθέμενης αξίας ως μη δυναμένων να εισπραχθούν, κατ’ εφαρμογήν εθνικής κανονιστικής ρυθμίσεως, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, προβλέπουσας διαδικασία απαλλαγής από τα χρέη, στο πλαίσιο της οποίας ένα δικαστήριο δύναται, υπό προϋποθέσεις, να διαπιστώσει ότι οι κατά τη λήξη της πτωχευτικής διαδικασίας μη εξοφληθείσες οφειλές φυσικού προσώπου είναι μη εισπράξιμες.

Από τις διαπιστώσεις αυτές προκύπτει ότι, όπως και στη διαδικασία του πτωχευτικού συμβιβασμού που εξετάστηκε με την απόφαση της 7ης Απριλίου 2016, Degano Trasporti (C‑546/14, EU:C:2016:206, σκέψη 28), η επίμαχη στην κύρια δίκη διαδικασία της απαλλαγής από τα χρέη υπόκειται σε αυστηρές προϋποθέσεις, οι οποίες παρέχουν εγγυήσεις όσον αφορά την είσπραξη των οφειλών ΦΠΑ, και ότι, λαμβανομένων υπόψη των εν λόγω προϋποθέσεων, δεν συνιστά γενική και αδιακρίτως εφαρμοζόμενη παραίτηση από την είσπραξη του ΦΠΑ και δεν απάδει προς την υποχρέωση των κρατών μελών να διασφαλίζουν την είσπραξη του συνόλου του οφειλόμενου στην επικράτειά τους ΦΠΑ καθώς και την αποτελεσματική είσπραξη των ιδίων πόρων της Ένωσης (βλ. απόφαση της 7ης Απριλίου 2016, Degano Trasporti (C‑546/14, EU:C:2016:206, σκέψη 28).

Όσον αφορά την προϋπόθεση του επιλεκτικού χαρακτήρα του πλεονεκτήματος, που αποτελεί συστατικό στοιχείο της κατά το άρθρο 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ έννοιας της «κρατικής ενισχύσεως», από πάγια επίσης νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι για τους σκοπούς της εκτιμήσεως αυτής είναι απαραίτητο να εξετάζεται κατά πόσο, στο πλαίσιο δεδομένου νομικού καθεστώτος, το επίμαχο εθνικό μέτρο μπορεί να ευνοήσει «ορισμένες επιχειρήσεις ή ορισμένους κλάδους παραγωγής» έναντι άλλων που τελούν, από πλευράς του επιδιωκόμενου με το εν λόγω καθεστώς σκοπού, σε συγκρίσιμη πραγματική και νομική κατάσταση και που υφίστανται, ως αποτέλεσμα, διαφορετική μεταχείριση δυνάμενη κατ’ ουσίαν να χαρακτηριστεί ως εισάγουσα δυσμενείς διακρίσεις (απόφαση της 21ης Δεκεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά World Duty Free Group SA κ.λπ., C‑20/15 P και C‑21/15 P, EU:C:2016:981, σκέψη 54 καθώς και εκεί παρατιθέμενη νομολογία). Εκτός αυτού, υπενθυμίζεται ότι το γεγονός ότι μόνον οι φορολογούμενοι που πληρούν τις προϋποθέσεις εφαρμογής ενός μέτρου μπορούν να επωφεληθούν από το μέτρο αυτό δεν μπορεί αφ’ εαυτού να προσδώσει στο εν λόγω μέτρο επιλεκτικό χαρακτήρα (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 29ης Μαρτίου 2012, 3M Italia, C‑417/10, EU:C:2012:184, σκέψη 42, καθώς και της 21ης Δεκεμβρίου 2016, Επιτροπή κατά World Duty Free Group SA κ.λπ., C‑20/15 P και C‑21/15 P, EU:C:2016:981, σκέψη 59).

(βλ. σκέψεις 24, 26, 27, 30 και διατακτ.)