Υπόθεση C‑442/12

Jan Sneller

κατά

DAS Nederlandse Rechtsbijstand Verzekeringsmaatschappij NV

(αίτηση του Hoge Raad der Nederlanden για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Ασφάλιση νομικής προστασίας — Οδηγία 87/344/ΕΟΚ — Άρθρο 4, παράγραφος 1 — Ελεύθερη επιλογή δικηγόρου από τον ασφαλισμένο — Ρήτρα περιεχόμενη στους γενικούς όρους συμβάσεως εγγυώμενης νομική αρωγή, από μισθωτό του ασφαλιστή, σε δικαστικές και διοικητικές διαδικασίες — Έξοδα σχετικά με τη νομική αρωγή από εξωτερικό νομικό σύμβουλο αποδιδόμενα μόνο σε περίπτωση ανάγκης, εκτιμώμενης από τον ασφαλιστή, να ανατεθεί ο χειρισμός της υποθέσεως σε εξωτερικό νομικό σύμβουλο»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (όγδοο τμήμα) της 7ης Νοεμβρίου 2013

1. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Ασφάλιση νομικής προστασίας – Οδηγία 87/344 – Δικαίωμα του ασφαλισμένου να επιλέγει ελεύθερα τον νομικό εκπρόσωπό του – Εξαίρεση – Σύμβαση ασφαλίσεως προβλέπουσα νομική αρωγή παρεχόμενη, κατ’ αρχήν, από τους συνεργάτες του ασφαλιστή – Δυνατότητα του ασφαλιστή να επιβαρυνθεί με το κόστος της νομικής αρωγής του ασφαλισμένου μόνον όταν είναι αναγκαίο να ανατεθεί σε εξωτερικό νομικό σύμβουλο ο χειρισμός της υποθέσεως – Δεν περιλαμβάνεται – Υποχρεωτικός ή μη υποχρεωτικός χαρακτήρας της νομικής αρωγής – Δεν ασκεί επιρροή

   (Οδηγία 87/344 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 11 και άρθρο 4 § 1, στοιχείο αʹ)

2. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Ασφάλιση νομικής προστασίας – Οδηγία 87/344 – Δικαίωμα του ασφαλισμένου να επιλέγει ελεύθερα τον νομικό εκπρόσωπό του – Περιεχόμενο – Δυνατότητα περιορισμού της αποδόσεως των εξόδων νομικής εκπροσωπήσεως – Επιτρέπεται – Προϋπόθεση

   (Οδηγία 87/344 του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 1)

1.  Το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 87/344 για τον συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με την ασφάλιση νομικής προστασίας αντιτίθεται στη δυνατότητα ασφαλιστή νομικής προστασίας ο οποίος ορίζει στις συμβάσεις του ασφαλίσεως ότι η νομική αρωγή κατ’ αρχήν παρέχεται από εσωτερικούς συνεργάτες του να ορίσει επίσης ότι το κόστος της νομικής αρωγής από δικηγόρο ή εκπρόσωπο επιλεγέντα ελεύθερα από τον ασφαλισμένο δύναται να επιβαρύνει τον ασφαλιστή μόνον αν ο τελευταίος εκτιμά ότι ο χειρισμός της υποθέσεως πρέπει να ανατεθεί σε εξωτερικό νομικό σύμβουλο.

   Ο κατά το εθνικό δίκαιο υποχρεωτικός ή μη υποχρεωτικός χαρακτήρας της νομικής αρωγής στην επίμαχη δικαστική ή διοικητική διαδικασία δεν έχει συνέπειες για την ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 87/344.

   Πράγματι, το δικαίωμα του ασφαλισμένου να επιλέγει ελεύθερα τον εκπρόσωπό του έχει γενικό περιεχόμενο και δεσμευτική ισχύ. Τόσο από την ενδέκατη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 87/344 όσο και από το άρθρο της 4, παράγραφος 1, προκύπτει ότι το συμφέρον του έχοντος ασφάλεια νομικής προστασίας επιβάλλει να έχει αυτός τη δυνατότητα να επιλέγει ο ίδιος τον δικηγόρο του ή κάθε άλλο πρόσωπο το οποίο διαθέτει τα προσόντα που η εθνική νομοθεσία δέχεται στο πλαίσιο κάθε δικαστικής ή διοικητικής διαδικασίας. Έτσι, από τη συνδυασμένη ερμηνεία των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι η ελεύθερη επιλογή δικηγόρου από τον ασφαλισμένο δεν δύναται να περιοριστεί μόνο στις καταστάσεις στις οποίες ο ασφαλιστής αποφασίζει ότι πρέπει να κληθεί εξωτερικός νομικός σύμβουλος.

   (βλ. σκέψεις 22, 23, 25, 29, 32, διατακτ. 1, 2)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 26, 27)

Υπόθεση C‑442/12

Jan Sneller

κατά

DAS Nederlandse Rechtsbijstand Verzekeringsmaatschappij NV

(αίτηση του Hoge Raad der Nederlanden για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Ασφάλιση νομικής προστασίας — Οδηγία 87/344/ΕΟΚ — Άρθρο 4, παράγραφος 1 — Ελεύθερη επιλογή δικηγόρου από τον ασφαλισμένο — Ρήτρα περιεχόμενη στους γενικούς όρους συμβάσεως εγγυώμενης νομική αρωγή, από μισθωτό του ασφαλιστή, σε δικαστικές και διοικητικές διαδικασίες — Έξοδα σχετικά με τη νομική αρωγή από εξωτερικό νομικό σύμβουλο αποδιδόμενα μόνο σε περίπτωση ανάγκης, εκτιμώμενης από τον ασφαλιστή, να ανατεθεί ο χειρισμός της υποθέσεως σε εξωτερικό νομικό σύμβουλο»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (όγδοο τμήμα) της 7ης Νοεμβρίου 2013

1. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Ασφάλιση νομικής προστασίας — Οδηγία 87/344 — Δικαίωμα του ασφαλισμένου να επιλέγει ελεύθερα τον νομικό εκπρόσωπό του — Εξαίρεση — Σύμβαση ασφαλίσεως προβλέπουσα νομική αρωγή παρεχόμενη, κατ’ αρχήν, από τους συνεργάτες του ασφαλιστή — Δυνατότητα του ασφαλιστή να επιβαρυνθεί με το κόστος της νομικής αρωγής του ασφαλισμένου μόνον όταν είναι αναγκαίο να ανατεθεί σε εξωτερικό νομικό σύμβουλο ο χειρισμός της υποθέσεως — Δεν περιλαμβάνεται — Υποχρεωτικός ή μη υποχρεωτικός χαρακτήρας της νομικής αρωγής — Δεν ασκεί επιρροή

   (Οδηγία 87/344 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 11 και άρθρο 4 § 1, στοιχείο αʹ)

2. Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων — Ελευθερία εγκαταστάσεως — Ασφάλιση νομικής προστασίας — Οδηγία 87/344 — Δικαίωμα του ασφαλισμένου να επιλέγει ελεύθερα τον νομικό εκπρόσωπό του — Περιεχόμενο — Δυνατότητα περιορισμού της αποδόσεως των εξόδων νομικής εκπροσωπήσεως — Επιτρέπεται — Προϋπόθεση

   (Οδηγία 87/344 του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 1)

1.  Το άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 87/344 για τον συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με την ασφάλιση νομικής προστασίας αντιτίθεται στη δυνατότητα ασφαλιστή νομικής προστασίας ο οποίος ορίζει στις συμβάσεις του ασφαλίσεως ότι η νομική αρωγή κατ’ αρχήν παρέχεται από εσωτερικούς συνεργάτες του να ορίσει επίσης ότι το κόστος της νομικής αρωγής από δικηγόρο ή εκπρόσωπο επιλεγέντα ελεύθερα από τον ασφαλισμένο δύναται να επιβαρύνει τον ασφαλιστή μόνον αν ο τελευταίος εκτιμά ότι ο χειρισμός της υποθέσεως πρέπει να ανατεθεί σε εξωτερικό νομικό σύμβουλο.

   Ο κατά το εθνικό δίκαιο υποχρεωτικός ή μη υποχρεωτικός χαρακτήρας της νομικής αρωγής στην επίμαχη δικαστική ή διοικητική διαδικασία δεν έχει συνέπειες για την ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 87/344.

   Πράγματι, το δικαίωμα του ασφαλισμένου να επιλέγει ελεύθερα τον εκπρόσωπό του έχει γενικό περιεχόμενο και δεσμευτική ισχύ. Τόσο από την ενδέκατη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 87/344 όσο και από το άρθρο της 4, παράγραφος 1, προκύπτει ότι το συμφέρον του έχοντος ασφάλεια νομικής προστασίας επιβάλλει να έχει αυτός τη δυνατότητα να επιλέγει ο ίδιος τον δικηγόρο του ή κάθε άλλο πρόσωπο το οποίο διαθέτει τα προσόντα που η εθνική νομοθεσία δέχεται στο πλαίσιο κάθε δικαστικής ή διοικητικής διαδικασίας. Έτσι, από τη συνδυασμένη ερμηνεία των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι η ελεύθερη επιλογή δικηγόρου από τον ασφαλισμένο δεν δύναται να περιοριστεί μόνο στις καταστάσεις στις οποίες ο ασφαλιστής αποφασίζει ότι πρέπει να κληθεί εξωτερικός νομικός σύμβουλος.

   (βλ. σκέψεις 22, 23, 25, 29, 32, διατακτ. 1, 2)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 26, 27)