Υπόθεση C‑237/12

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Γαλλικής Δημοκρατίας

«Παράβαση κράτους μέλους — Οδηγία 91/676/ΕΟΚ — Άρθρο 5, παράγραφος 4 — Παράρτημα II, A, σημεία 1 έως 3 και 5 — Παράρτημα III, παράγραφοι 1, σημεία 1 έως 3, και 2 — Προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προελεύσεως — Περίοδοι διασποράς — Χωρητικότητα των δοχείων αποθηκεύσεως κόπρου — Οριοθέτηση της διασποράς — Απαγόρευση διασποράς σε εντόνως επικλινή, παγωμένα ή καλυμμένα με χιόνι εδάφη — Ασυμβατότητα της εθνικής κανονιστικής ρυθμίσεως»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 4ης Σεπτεμβρίου 2014

1. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Υποχρεώσεις που επιβάλλονται στα κράτη μέλη

   (Άρθρο 191 §§ 1 και 2 ΣΛΕΕ· οδηγία 91/676 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 11, άρθρο 5 §§ 1, 3, στοιχεία αʹ και βʹ, και 4, στοιχεία αʹ και βʹ, και παράρτημα II, A, σημείο 1)

2. Ένδικη διαδικασία – Εισαγωγικό δικόγραφο – Αντικείμενο της διαφοράς – Καθορισμός – Μεταβολή κατά τη διάρκεια της δίκης – Απαγόρευση – Νέα εθνική κανονιστική ρύθμιση η οποία επαναλαμβάνει τις διατάξεις που αποτελούν αντικείμενο των αιτιάσεων – Αιτιάσεις οι οποίες, στο δικόγραφο της προσφυγής, αφορούν μόνον την προηγούμενη κανονιστική ρύθμιση και, στο υπόμνημα απαντήσεως, στρέφονται κατά των διατάξεων της νέας κανονιστικής ρυθμίσεως – Επιτρέπονται

   (Άρθρο 258 ΣΛΕΕ· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρο 38 § 1, στοιχείο γʹ)

3. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Εξέταση του βασίμου από το Δικαστήριο – Κατάσταση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη – Κατάσταση κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας – Εθνική ρύθμιση για τη μεταφορά της οδηγίας η οποία θεσπίστηκε πριν από την εκπνοή της εν λόγω προθεσμίας – Διατάξεις της εν λόγω ρυθμίσεως οι οποίες τέθηκαν σε ισχύ μετά την ημερομηνία αυτή – Σημασία για τον καθορισμό της υπάρξεως παραβάσεως

   (Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)

4. Κράτη μέλη – Υποχρεώσεις – Παράβαση – Δικαιολογητικός λόγος αντλούμενος από την εσωτερική έννομη τάξη – Δεν επιτρέπεται

   (Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)

5. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Αντικείμενο της διαφοράς – Καθορισμός κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία – Μεταγενέστερη διεύρυνση – Δεν επιτρέπεται

   (Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)

6. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Κανόνες που αφορούν τις περιόδους απαγορεύσεως της διασποράς ορισμένων τύπων λιπασμάτων σε καλλιέργειες – Κανόνες υπολογισμού της χωρητικότητας αποθηκεύσεως ζωικής κόπρου – Κανόνες που επιτρέπουν την αποθήκευση συμπαγούς κοπροσωρού στον αγρό – Κανόνες υπολογισμού της ποσότητας αζώτου που μπορεί να διασπαρθεί – Κανόνες που καθορίζουν τις τιμές απορρίψεως αζώτου – Κανόνες που αφορούν τις προϋποθέσεις διασποράς σε εντόνως επικλινή εδάφη – Έλλειψη απαγορεύσεως της διασποράς ορισμένων τύπων λιπασμάτων σε παγωμένα ή καλυμμένα με χιόνι εδάφη – Παράβαση

   (Οδηγία 91/676 του Συμβουλίου, άρθρο 5 § 4, και παραρτήματα II, A, σημεία 1 έως 3 και 5, και III §§ 1, σημεία 1 έως 3, και 2)

1.  Η οδηγία 91/676, για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης, αποσκοπεί στη θέσπιση των αναγκαίων μέτρων για τη διασφάλιση, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της προστασίας των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προελεύσεως.

   Για την επίτευξη των σκοπών αυτών, τα κράτη μέλη οφείλουν, όπως προκύπτει από το άρθρο 5, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, να εκπονούν και να θέτουν σε εφαρμογή προγράμματα δράσεως για τις χαρακτηρισμένες ευπρόσβλητες περιοχές.

   Από την ενδέκατη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 91/676 προκύπτει ότι τα εν λόγω προγράμματα δράσεως πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς αζωτούχων λιπασμάτων στο έδαφος και, ιδίως, να καθορίζουν ειδικά όρια διασποράς ζωικής κόπρου.

   Κατά το άρθρο 5, παράγραφος 4, στοιχεία αʹ και βʹ, της οδηγίας 91/676, τα εν λόγω προγράμματα δράσεως, η εφαρμογή των οποίων εναπόκειται στα κράτη μέλη, πρέπει ειδικότερα να περιλαμβάνουν ορισμένα υποχρεωτικά μέτρα που προβλέπονται στα παραρτήματα II και III της οδηγίας αυτής.

   Κατά το άρθρο 5, παράγραφος 3, στοιχεία αʹ και βʹ, και το παράρτημα II, A, σημείο 1, της οδηγίας 91/676, τα εν λόγω προγράμματα δράσεως λαμβάνουν υπόψη τις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις καθώς και τις φυσικές, γεωλογικές και κλιματολογικές συνθήκες κάθε περιοχής.

   Επιπλέον, καίτοι, τα κράτη μέλη έχουν ορισμένη ευχέρεια επιλογής των συγκεκριμένων κανόνων εφαρμογής των διατάξεων της οδηγίας 91/676, εντούτοις οφείλουν, εν πάση περιπτώσει, να διασφαλίσουν την επίτευξη των σκοπών της οδηγίας αυτής και, συνεπώς, των σκοπών της πολιτικής της Ένωσης στον τομέα του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις επιταγές του άρθρου 191, παράγραφοι 1 και 2, ΣΛΕΕ.

   Περαιτέρω, στο πλαίσιο οδηγίας όπως η οδηγία 91/676, η οποία περιλαμβάνει τεχνικούς κανόνες στον τομέα του περιβάλλοντος, τα κράτη μέλη υποχρεούνται ειδικώς, προκειμένου να ικανοποιήσουν πλήρως την απαίτηση ασφάλειας δικαίου, να μεριμνούν ώστε η νομοθεσία τους που αποσκοπεί στη διασφάλιση της μεταφοράς της εν λόγω οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο να είναι σαφής και ακριβής.

   (βλ. σκέψεις 25-31)

2.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 46-51)

3.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 52-55)

4.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 56, 57)

5.  Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

   (βλ. σκέψεις 73-75, 102, 103, 125-127)

6.  Παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας 91/676, για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης, το κράτος μέλος που δεν λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει την πλήρη και ορθή εφαρμογή του συνόλου των απαιτήσεων που του επιβάλλει το άρθρο 5, παράγραφος 4, της οδηγίας αυτής σε συνδυασμό με τα παραρτήματα II, A, σημεία 1 έως 3 και 5, καθώς και III, παράγραφοι 1, σημεία 1 έως 3, και 2, της εν λόγω οδηγίας, στο μέτρο που η εθνική κανονιστική ρύθμιση που θεσπίστηκε για να διασφαλιστεί η εφαρμογή της οδηγίας αυτής:

   —	προβλέπει περιόδους απαγορεύσεως της διασποράς πολλών τύπων λιπασμάτων σε καλλιέργειες που δεν συνάδουν με τις επιταγές της εν λόγω οδηγίας,

   —	καθορίζει κανόνες υπολογισμού της χωρητικότητας αποθηκεύσεως ζωικής κόπρου βάσει χρονοδιαγράμματος που δεν συνάδει με τις επιταγές της εν λόγω οδηγίας,

   —	επιτρέπει την αποθήκευση συμπαγούς κοπροσωρού στον αγρό για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα,

   —	δεν ορίζει κανόνες που να παρέχουν στους γεωργούς και στις ελεγκτικές αρχές τη δυνατότητα επακριβούς υπολογισμού της ποσότητας αζώτου που μπορεί να διασπαρθεί για να διασφαλιστεί ισόρροπη λίπανση,

   —	καθορίζει τιμές απορρίψεως αζώτου που δεν μπορούν να διασφαλίσουν την τήρηση του ορίου διασποράς ζωικής κόπρου, το οποίο ορίζεται από την οδηγία σε 170 χιλιόγραμμα αζώτου ανά εκτάριο ετησίως,

   —	δεν καθορίζει επαρκείς κανόνες που να περιέχουν σαφή, ακριβή και αντικειμενικά κριτήρια σχετικά με τις προϋποθέσεις διασποράς λιπασμάτων σε εντόνως επικλινή εδάφη,

   —	δεν καθορίζει κανόνες περί απαγορεύσεως της διασποράς ορισμένων τύπων λιπασμάτων σε παγωμένα ή καλυμμένα με χιόνι εδάφη. (βλ. σκέψη 161 και διατακτ.)