Η πορεία προς το ενιαίο σύστημα πληροφοριών για το περιβάλλον (SEIS)

Η Επιτροπή καθορίζει τις αρχές που απαιτούνται για την υλοποίηση ενός κοινοτικού συστήματος πληροφοριών για το περιβάλλον. Η Επιτροπή αναλύει τα πλεονεκτήματα και το κόστος που συνδέονται με την υλοποίηση του εν λόγω συστήματος και προβαίνει στον απολογισμό των δράσεων που έχουν ήδη αναληφθεί και εκείνων που πρόκειται να αναληφθούν.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 23ης Ιανουαρίου 2008 με τίτλο : «Η πορεία προς το ενιαίο σύστημα πληροφοριών για το περιβάλλον (ΕΣΠΠ-SEIS)» [COM(2008) 46 τελικό – Επίσημη Εφημερίδα C 118 της 15.5.2008].

ΣΥΝΟΨΗ

Οι σημερινές περιβαλλοντικές προκλήσεις, και συγκεκριμένα η κλιματική αλλαγή, η απώλεια της βιοποικιλότητας και η διαχείριση των φυσικών πόρων, απαιτούν τη διάθεση πληροφοριών για το περιβάλλον με γρήγορο και εύκολο τρόπο. Επιπλέον, οι νέες τεχνολογίες καθιστούν δυνατή την πρόσβαση σε πληροφορίες σε πραγματικό ή σχεδόν πραγματικό χρόνο, και, κατ’ επέκταση, την ταχύτερη λήψη αποφάσεων και τη σωτηρία ζωών.

Στην ανακοίνωση αυτή η Επιτροπή θέτει τις βάσεις για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα κοινοποίησης δεδομένων και πληροφοριών για το περιβάλλον (SEIS – Shared Environmental Information System) το οποίο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και στις προκλήσεις που περιγράφονται ανωτέρω. Το σύστημα αυτό θα αντικαταστήσει σταδιακά τα σημερινά συστήματα κοινοποίησης που βασίζονται στην πρόσβαση, την κοινή χρήση και τη διαλειτουργικότητα. Με τον τρόπο αυτό, θα βελτιωθεί και θα απλοποιηθεί η συλλογή, η ανταλλαγή και η χρήση δεδομένων και πληροφοριών που είναι απαραίτητες για τη χάραξη και την εφαρμογή της πολιτικής και των δράσεων στον τομέα του περιβάλλοντος.

Η αρχή στην οποία στηρίζεται το SEIS

Σύμφωνα με την Επιτροπή, στο πλαίσιο του SEIS, η διαχείριση των πληροφοριών πρέπει να γίνεται σε αποκεντρωμένη βάση. Οι πληροφορίες πρέπει να συλλέγονται άπαξ, για να τεθούν στη συνέχεια στη διάθεση παντός ενδιαφερομένου, και να εξασφαλίζεται η εύκολη πρόσβαση στους τελικούς χρήστες, ανεξαρτήτως του επιπέδου τους (δημόσιες αρχές και πολίτες). Το σύστημα θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη του τους ενδεχόμενους περιορισμούς που συνδέονται κυρίως με τον εμπιστευτικό χαρακτήρα ορισμένων δεδομένων, και τόσο η ανταλλαγή όσο και η επεξεργασία των πληροφοριών πρέπει να υποστηρίζεται με κοινά και δωρεάν λογισμικά εργαλεία ανοικτής πηγής.

Ο δικτυακός τόπος για το όζον (Ozone Web), η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε το 2006, αποτελεί συγκεκριμένο παράδειγμα των υπηρεσιών που μπορεί να προσφέρει ένα ανοικτό σύστημα κοινοποίησης πληροφοριών για το περιβάλλον. Ο δικτυακός αυτός τόπος αφορά την παροχή από τα κράτη μέλη στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) δεδομένων, σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, για τη συγκέντρωση του όζοντος στην Ευρώπη. Με τον δικτυακό αυτό τόπο κατέστη δυνατή η ενημέρωση τόσο των ειδικών όσο και των πολιτών για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα όσον αφορά τον συγκεκριμένο ρύπο, καθώς και η πρόσβαση σε πληροφορίες τοπικού χαρακτήρα ή πληροφορίες που αφορούν ορισμένες περιοχές.

Πλεονεκτήματα και κόστος

Τα πλεονεκτήματα του SEIS αφορούν κυρίως:

• την απλοποίηση, την αποτελεσματικότητα και την ευελιξία των διαδικασιών (ροή δεδομένων και πληροφοριών) που αποβλέπουν στην εξασφάλιση της διαθεσιμότητας των πληροφοριών που συνδέονται με τις υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά την κοινοποίηση και την επίβλεψη, την αποτελεσματικότητα της χρήσης των δεδομένων και των πληροφοριών (ταχεία διαθεσιμότητα και ενιαία συλλογή για διαφορετικούς σκοπούς) και τη μείωση του διοικητικού φόρτου των αρχών που είναι επιφορτισμένες με τη συλλογή των δεδομένων·
• τη μείωση του κόστους για τους χρήστες, τη μεγαλύτερη χρήση των δεδομένων αυτών για τη χάραξη δημόσιων πολιτικών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών αυτών, ιδίως όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως στον τομέα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της προστασίας της βιοποικιλότητας, της διαχείρισης των υδάτινων πόρων και της διαχείρισης των περιβαλλοντικών κρίσεων·
• τη συμμετοχή των πολιτών και την παρότρυνσή τους να αντιδρούν άμεσα, ιδίως σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Κατά την εκτίμηση του κόστους υλοποίησης των αρχών του SEIS, έχει σημασία να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι πολλές σχετικές δραστηριότητες έχουν ήδη αναληφθεί και ότι η κύρια πρόκληση, καθώς και ο λόγος για τον οποίο απαιτείται να αναληφθούν επισημότερες πολιτικές δεσμεύσεις ως προς τις ως άνω αρχές, είναι να επιτευχθεί αποτελεσματικότερη εναρμόνιση των εν λόγω δραστηριοτήτων. Ωστόσο, είναι βέβαιο πως θα απαιτηθούν συμπληρωματικές επενδύσεις για να επιτευχθεί η πλήρης εφαρμογή των αρχών του SEIS. Το κόστος αυτό συνδέεται κυρίως με την εφαρμογή της οδηγίας INSPIRE, την υλοποίηση της διαλειτουργικότητας των εθνικών ή κοινοτικών συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων και την ενοποίηση των εθνικών αυτών συστημάτων σε ένα «σύστημα συστημάτων», τη συλλογή νέων δεδομένων που επί του παρόντος δεν αποτελούν αντικείμενο συλλογής αλλά θεωρούνται καθοριστικής σημασίας όσον αφορά την υποστήριξη της πολιτικής, και την εναρμόνιση των συστημάτων παρακολούθησης και διαχείρισης των δεδομένων. Οι επενδύσεις αυτές θα αντισταθμιστούν από την καλύτερη ιεράρχηση των απαιτήσεων όσον αφορά τα δεδομένα και τη χρήση των δεδομένων και των πληροφοριών, την αποτελεσματικότητα της διοίκησης, την απλοποίηση και την κατάργηση παρωχημένων υποχρεώσεων.

Εφαρμοζόμενα μέτρα και πρωτοβουλίες

Επί του παρόντος έχουν ήδη αναληφθεί πρωτοβουλίες για την εφαρμογή του SEIS. Πολλά μέτρα εξορθολογισμού των απαιτήσεων όσον αφορά την κοινοποίηση αφορούν την ποιότητα του αέρα, στο πλαίσιο της θεματικής στρατηγικής για την ρύπανση του αέρα, της αναθεώρησης της οδηγίας IPPC, και των σχέσεων μεταξύ ατμοσφαιρικής ρύπανσης και κλιματικής αλλαγής. Άλλες πρωτοβουλίες ακολουθούν μια πιο σύγχρονη προσέγγιση σε ό,τι αφορά την παραγωγή, την ανταλλαγή και τη χρήση δεδομένων και πληροφοριών, όπως για παράδειγμα το σύστημα πληροφοριών WISE (EN) στον τομέα του ύδατος.

Διάφορα μέσα είναι επίσης δυνατό να αλληλοενισχυθούν, μεταξύ των οποίων η υποδομή INSPIRE για την προσβασιμότητα και τη διαλειτουργικότητα των γεωγραφικών δεδομένων, η σύμβαση Aarhus για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες, η πρωτοβουλία GMES για την παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος, οι δράσεις στο πλαίσιο του συστήματος GEOSS για τη δημιουργία παγκόσμιου δικτύου γεωσκόπησης, το δίκτυο παρατήρησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, οι ερευνητικές δραστηριότητες (ιδίως eTEN, eContent και PIC), το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας των επιγραμμικών δημόσιων υπηρεσιών (IDABC), ή ακόμη το δίκτυο EIONET του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

Εξάλλου, διάφορες άλλες πρωτοβουλίες σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο συμβάλλουν στην υλοποίηση του SEIS σε ειδικούς τομείς.

Δράσεις που πρέπει να αναληφθούν

Η υλοποίηση του SEIS προϋποθέτει κατά κύριο λόγο την ανάληψη πολιτικής δέσμευσης από τα κράτη μέλη για την εξασφάλιση των απαιτούμενων προσπαθειών, με συντονισμένο τρόπο, προς το ίδιο ολοκληρωμένο έργο. Τούτο θα επιτευχθεί κυρίως με την ενίσχυση και το συντονισμό των ήδη εκτελούμενων δραστηριοτήτων σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η Επιτροπή θα δώσει προτεραιότητα στην οδηγία INSPIRE και στην πρωτοβουλία GMES, ώστε να εξασφαλιστεί η αμοιβαία υποστήριξή τους.

Οι νομοθετικές διατάξεις σχετικά με τη συλλογή και τη διάθεση των πληροφοριών για το περιβάλλον θα εκσυγχρονιστούν, ιδίως χάρη στην αναθεώρηση της οδηγίας 91/692/ΕΟΚ σχετικά με την τυποποίηση των εκθέσεων για το περιβάλλον, ώστε να καταργηθούν οι παρωχημένες διατάξεις και να καλυφθεί το σύνολο των υφιστάμενων υποχρεώσεων σχετικά με την κοινοποίηση των περιβαλλοντικών πληροφοριών. Για το σκοπό αυτό θα εξορθολογισθούν οι απαιτήσεις όσον αφορά τις πληροφορίες σε ειδικούς τομείς.

Το SEIS θα αποτελέσει κεντρικό στοιχείο της δράσης του ΕΟΠ όσον αφορά την παροχή πληροφοριών για το περιβάλλον, και αυτό προϋποθέτει την πλήρη υιοθέτηση του εργαλείου «Reportnet» του ΕΟΠ και την προσαρμογή του στο SEIS.

Για την υλοποίηση του SEIS θα χορηγηθεί κοινοτική οικονομική ενίσχυση μέσω των προγραμμάτων-πλαισίων για την έρευνα, του προγράμματος LIFE+, του προγράμματος-πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία και των διαρθρωτικών ταμείων.

Τα υφιστάμενα εθνικά συστήματα παρακολούθησης θα πρέπει να εναρμονιστούν και να εξασφαλιστεί ο συντονισμός του προγραμματισμού και της εφαρμογής τους.

Επίσης, το SEIS θα πρέπει στη συνέχεια να επεκταθεί σε τρίτες χώρες, και ιδίως στις υποψήφιες χώρες και στις γειτονικές χώρες.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 05.09.2011