Η εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Στρατηγική για την ενίσχυση της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (2020)

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (2010)

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ;

Η στρατηγική του 2020 που εκπονήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποσκοπεί στην πραγμάτωση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για όλους.

Καλεί σε ανανέωση της δέσμευσης ώστε να διασφαλιστεί ότι τόσο τα θεσμικά όργανα όσο και τα κράτη μέλη της ΕΕ θα εφαρμόζουν πλήρως τον Χάρτη. Στηρίζεται στη στρατηγική του 2010.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η στρατηγική της Επιτροπής του 2020 επικεντρώνεται σε τέσσερις προτεραιότητες.

Διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Χάρτη από τα κράτη μέλη

Ο χάρτης είναι δεσμευτικός για τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ. Η Επιτροπή θα συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη και θα τα υποστηρίζει για την αποτελεσματική εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ και την πλήρη τήρηση των όσων υπαγορεύει ο Χάρτης. Τα κράτη μέλη πρέπει να ορίσουν ένα σημείο επαφής για τον Χάρτη με σκοπό τη διευκόλυνση του συντονισμού και της ανταλλαγής πληροφοριών. Από το 2021 η Επιτροπή υποβάλλει ετήσια έκθεση σχετικά με τον Χάρτη, εξετάζοντας διεξοδικότερα την εφαρμογή του στα κράτη μέλη και σε συγκεκριμένους τομείς που ρυθμίζονται από το δίκαιο της ΕΕ.

Ενδυνάμωση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των υπερασπιστών των δικαιωμάτων και των επαγγελματιών του κλάδου της δικαιοσύνης

Το έργο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων είναι καθοριστικής σημασίας για την υγιή δημοκρατία και την πραγμάτωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην καθημερινή ζωή. Αντιμετωπίζουν όμως αυξανόμενες προκλήσεις.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τα εθνικά μέτρα που επηρεάζουν τις δραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών και θα αναλαμβάνει δράση σε περίπτωση που αυτά αντιβαίνουν στο δίκαιο της ΕΕ. Ορισμένα κράτη μέλη δεν διαθέτουν ακόμη πλήρως λειτουργικούς εθνικούς φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίοι αποτελούν σημαντικούς δεσμούς μεταξύ της κυβέρνησης και της κοινωνίας των πολιτών. Τα κράτη μέλη πρέπει να συστήσουν τέτοιους φορείς και να τους εξασφαλίσουν τα απαραίτητα μέσα ώστε να εργάζονται με πλήρη ανεξαρτησία. Η Επιτροπή θα προωθήσει επίσης την κατάρτιση δικαστών, επαγγελματιών του κλάδου και υπερασπιστών δικαιωμάτων σε θέματα σχετικά με τον Χάρτη.

Προώθηση της χρήσης του Χάρτη ως πυξίδας για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ

Όλες οι δράσεις των θεσμικών οργάνων της ΕΕ πρέπει να «συμμορφώνονται» με τον Χάρτη. Η Επιτροπή θα ενισχύσει την εσωτερική της ικανότητα όσον αφορά τη συμμόρφωση με τον Χάρτη μέσω της κατάρτισης, της επικαιροποιημένης καθοδήγησης του προσωπικού, των προγραμμάτων επιμόρφωσης κ.ά. Η Επιτροπή είναι επίσης έτοιμη να υποστηρίξει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έτσι ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη από την πλευρά τους.

Περαιτέρω ευαισθητοποίηση των πολιτών ως προς τα δικαιώματα που τους αναγνωρίζει ο Χάρτης

Μια έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που διεξήχθη το 2019 έδειξε ότι μόλις το 42 % όσων απάντησαν είχε ακούσει για τον Χάρτη, και μόλις το 12 % γνώριζε πραγματικά περί τίνος πρόκειται. Ωστόσο, 6 στους 10 συμμετέχοντες επιθυμούσαν να μάθουν περισσότερα για τα δικαιώματά τους και για το πού μπορούν να απευθύνονται σε περίπτωση παραβίασης του Χάρτη.

Η Επιτροπή αντιμετωπίζει το χάσμα πληροφόρησης:

• δρομολογώντας ενημερωτική εκστρατεία με σκοπό την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τα δικαιώματά τους και τον τρόπο άσκησής τους·
• στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση των νέων μέσω του προγράμματος Erasmus+ και των παιδιών μέσω μιας στρατηγικής για τα δικαιώματα του παιδιού.

Ζητάει από τα κράτη μέλη να αναλάβουν πρωτοβουλίες με σκοπό την ευαισθητοποίηση και ενίσχυση των ενδιαφερόμενων τοπικών φορέων και ατόμων.

Μελλοντική δράση

Η Επιτροπή θα:

• παρουσιάζει ετήσιες εκθέσεις για την εφαρμογή του Χάρτη, δίνοντας έμφαση σε μια θεματική περιοχή που διέπεται από το δίκαιο της ΕΕ·
• υποβάλει το 2025 μια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής·
• δρομολογήσει έναν απολογισμό το 2030, σε συνεργασία με τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς και μεμονωμένα άτομα, ώστε να αξιολογηθεί η πρόοδος στην ενημέρωση σχετικά με τον Χάρτη και στη χρήση του.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ είναι νομικά δεσμευτικός μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας την 1η Δεκεμβρίου 2009 (βλ. περίληψη). Ενσωματώνει τις αξίες της ΕΕ και επιβεβαιώνει ότι η λειτουργία της βασίζεται στα θεμελιώδη δικαιώματα, στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου. Κατοχυρώνει επίσης τα θεμελιώδη δικαιώματα που απολαμβάνουν οι πολίτες στην ΕΕ. Πρόκειται για ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο μέσο που προστατεύει και προάγει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των ανθρώπων λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές στην κοινωνία, την κοινωνική πρόοδο και τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
• Η στρατηγική του 2020 αποτελεί μέρος της συνολικής προσέγγισης της Επιτροπής για την προώθηση και προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών της ΕΕ. Συμπληρώνει:
  • το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία·
  • την πρώτη έκθεση για το κράτος δικαίου.
• Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ παρέχει δεδομένα και πληροφορίες για ζητήματα θεμελιωδών δικαιωμάτων στα κράτη μέλη. Υποστηρίζει τα όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη στην ανάπτυξη τεκμηριωμένων πολιτικών.
• Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:
  • Εφαρμογή του Χάρτη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
  • Στρατηγική για την ενίσχυση της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
  • Ενσωμάτωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στη νομοθετική διαδικασία της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Στρατηγική για την ενίσχυση της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην ΕΕ [COM(2020) 711 final της 2.12.2020].

Ανακοίνωση της Επιτροπής: Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση [COM(2010) 573 τελικό, της 19.10.2010].

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 389-405).

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 168/2007 του Συμβουλίου, της 15ης Φεβρουαρίου 2007, για την ίδρυση Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ L 53 της 22.2.2007, σ. 1-14).

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού [COM(2021) 142 final της 24.3.2021].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Σχετικά με το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία [COM(2020) 790 final της 3.12.2020].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου: Η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση [COM(2020) 580 final της 30.9.2020].

Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: Επιχειρησιακές οδηγίες για τη συνεκτίμηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την αξιολόγηση των επιπτώσεων των προτάσεων της Επιτροπής [SEC(2011) 567 final της 6.5.2011].

τελευταία ενημέρωση 09.12.2021