Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας και διαδικασίας εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2013/48/ΕΕ - δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο και επικοινωνίας με τρίτα πρόσωπα και προξενικές αρχές σε περίπτωση κράτησης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Ο σκοπός της οδηγίας είναι να διασφαλίσει ότι οι ύποπτοι και οι κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και διαδικασιών εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης (εφεξής «πολίτες») έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο και δικαίωμα επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της στέρησης της ελευθερίας τους.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο

Οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση:

• προτού εξεταστούν από αρχή επιβολής του νόμου (π.χ. αστυνομία) ή δικαστική αρχή·
• κατά τη διενέργεια ερευνητικής πράξης ή άλλης πράξης συλλογής αποδεικτικών στοιχείων (π.χ. εξέταση κατ’ αντιπαράσταση)·
• από τη στιγμή στέρησης της ελευθερίας·
• εγκαίρως προτού παραστούν ενώπιον ποινικού δικαστηρίου.

Πιο συγκεκριμένα, η νομοθετική πράξη καλύπτει τα εξής:

• το δικαίωμα κατ’ ιδίαν συνάντησης και επικοινωνίας με δικηγόρο·
• το δικαίωμα αποτελεσματικής συμμετοχής δικηγόρου κατά την εξέταση του προσώπου και το δικαίωμα παράστασης δικηγόρου σε ερευνητικές πράξεις και πράξεις συλλογής αποδεικτικών στοιχείων·
• το απόρρητο κάθε μορφής επικοινωνίας (συναντήσεις, αλληλογραφία, τηλεφωνικές συνομιλίες κ.λπ.).

Όσον αφορά τα πρόσωπα που υπόκεινται σε ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, η οδηγία θεσπίζει το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στη χώρα εκτέλεσης της ΕΕ και το δικαίωμα ορισμού δικηγόρου στη χώρα έκδοσης.

Δικαιώματα σε περίπτωση στέρησης της ελευθερίας

Οι πολίτες που στερούνται την ελευθερία τους έχουν τα παρακάτω δικαιώματα, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση:

• το δικαίωμα ενημέρωσης τουλάχιστον 1 προσώπου της επιλογής τους για τη στέρηση της ελευθερίας τους. Εάν ο συλληφθείς είναι παιδί, ο δικαιούχος γονικής μέριμνας πρέπει να ενημερώνεται το συντομότερο δυνατό·
• το δικαίωμα επικοινωνίας με 1 τουλάχιστον πρόσωπο της επιλογής τους.

Εάν οι πολίτες στερούνται την ελευθερία τους σε άλλη χώρα της ΕΕ από τη χώρα καταγωγής τους, έχουν το δικαίωμα ενημέρωσης, επίσκεψης και επικοινωνίας με τις προξενικές αρχές, καθώς και το δικαίωμα να κανονίζεται η νομική τους εκπροσώπηση από αυτές.

Εξαιρέσεις

Η οδηγία προβλέπει τη δυνατότητα προσωρινής παρέκκλισης από ορισμένα δικαιώματα σε εξαιρετικές περιστάσεις και υπό αυστηρά καθορισμένους όρους (για παράδειγμα, όταν υπάρχει άμεση ανάγκη για την αποτροπή σοβαρών δυσμενών επιπτώσεων για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα ενός προσώπου).

Δικαστική αρωγή

Η οδηγία (EE) 2016/1919 θεσπίζει κοινούς στοιχειώδεις κανόνες σχετικά με το δικαίωμα υπόπτων, κατηγορουμένων και καταζητούμενων σε δικαστική αρωγή εξασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα της οδηγίας (ΕΕ) 2013/48. Απαιτεί από τις χώρες της ΕΕ να διασφαλίζουν ότι οι ύποπτοι και οι κατηγορούμενοι που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους για να αντεπεξέλθουν οικονομικά στη συνδρομή δικηγόρου έχουν το δικαίωμα δικαστικής αρωγής, όταν αυτό επιβάλλει το συμφέρον της απονομής δικαιοσύνης. Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να εφαρμόζουν έλεγχο επάρκειας πόρων (για να εκτιμηθεί εάν το πρόσωπο δεν διαθέτει επαρκείς πόρους για να αντεπεξέλθει οικονομικά στη συνδρομή δικηγόρου), έλεγχο βασιμότητας της αίτησης (για να εκτιμηθεί εάν η παροχή δικαστικής αρωγής θα ήταν προς το συμφέρον της δικαιοσύνης) ή και τα δύο προκειμένου να διαπιστώνεται εάν πρέπει να χορηγείται δικαστική αρωγή.

Ο οδηγία (EE) 2016/1919 είναι το τελευταίο νομικό κείμενο που εκπονήθηκε ως μέρος του οδικού χάρτη για την ενίσχυση των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων ή κατηγορουμένων σε ποινικές διαδικασίες, ο οποίος εγκρίθηκε από το Συμβούλιο τον Νοέμβριο του 2009.

Η παρούσα οδηγία πρέπει να θεσπιστεί στις χώρες της ΕΕ έως τις 5 Μαΐου 2019.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Εφαρμόζεται από τις 26 Νοεμβρίου 2013 και έπρεπε να θεσπιστεί στις χώρες της ΕΕ έως τις 27 Νοεμβρίου 2016.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στα εξής:

• Δικαιώματα των υπόπτων και των κατηγορούμενων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2013/48/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας και διαδικασίας εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, καθώς και σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης τρίτου προσώπου σε περίπτωση στέρησης της ελευθερίας του και με το δικαίωμα επικοινωνίας με τρίτα πρόσωπα και με προξενικές αρχές κατά τη διάρκεια της στέρησης της ελευθερίας (ΕΕ L 294 της 6.11.2013, σ. 1-12 )

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία (ΕΕ) 2016/1919 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2016, σχετικά με τη δικαστική αρωγή για υπόπτους και κατηγορουμένους στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και για καταζητουμένους σε διαδικασίες εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης (ΕΕ L 297 της 4.11.2016, σ. 1-8)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1919 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Η παρούσα ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

Σύσταση της Επιτροπής, της 27ης Νοεμβρίου 2013, σχετικά με τις δικονομικές εγγυήσεις για ευάλωτα πρόσωπα που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών (ΕΕ C 378 της 24.12.2013, σ. 8-10)

Σύσταση της Επιτροπής, της 27ης Νοεμβρίου 2013, σχετικά με το δικαίωμα νομικής συνδρομής για υπόπτους ή κατηγορούμενους σε ποινικές διαδικασίες (ΕΕ C 378 της 24.12.2013, σ. 11-14)

Οδηγία 2012/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2012, σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών (EE L 142 της 1.6.2012, σ. 1-10)

Οδηγία 2010/64/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Οκτωβρίου 2010, σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία (EE L 280 της 26.10.2010, σ. 1-7).

Ψήφισμα του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, για έναν οδικό χάρτη για την ενίσχυση των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων ή κατηγορουμένων σε ποινικές διαδικασίες (ΕΕ C 295 της 4.12.2009, σ. 1-3)

τελευταία ενημέρωση 23.11.2017