Συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1369 του Συμβουλίου σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Ο κανονισμός αποσκοπεί στην εξασφάλιση του εφοδιασμού με αέριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), εφαρμόζοντας εθελοντική μείωση της ζήτησης και βελτιώνοντας τον συντονισμό, την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα εθνικά μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου. Εισάγει τη δυνατότητα κήρυξης κατάστασης επιφυλακής στην ΕΕ που θα ενεργοποιεί δεσμευτική υποχρέωση μείωσης της ζήτησης σε ολόκληρη την ΕΕ.
• Ο κανονισμός εγκρίθηκε αρχικά στο πλαίσιο της κλιμάκωσης της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας την άνοιξη του 2022, η οποία οδήγησε σε σημαντική μείωση του εφοδιασμού με αέριο, σε μια εσκεμμένη απόπειρα χρήσης τους ως πολιτικό όπλο. Εφαρμόστηκε για 1 έτος από την 9η Αυγούστου 2022.
• Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/706 παρέτεινε για ένα ακόμα ένα χρόνο τον εθελοντικό στόχο μείωσης της ζήτησης αερίου των κρατών μελών της ΕΕ και διατήρησε τη δυνατότητα για το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ενεργοποιεί κατάσταση επιφυλακής στην ΕΕ.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Εθελοντική μείωση της ζήτησης

Στο πλαίσιο του τροποποιητικού κανονισμού (ΕΕ) 2023/706, τα κράτη μέλη καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να μειώσουν την εθνική τους κατανάλωση αερίου τουλάχιστον κατά 15 %, κατά την περίοδο από την 1η Αυγούστου 2023 έως την 31η Μαρτίου 2024 (περίοδος μείωσης) σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωση κατά την περίοδο από την 1η Απριλίου 2017 έως την 31η Μαρτίου 2022 (περίοδος αναφοράς).

Αυτό συνεπάγεται πραγματική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ, άνω του 15% κατά την περίοδο από τον Αύγουστο του 2022 έως τον Ιανουάριο του 2023 στο πλαίσιο της αρχικής περιόδου που καλύπτεται από τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1369.

Υποχρεωτική μείωση της ζήτησης κατά την κήρυξη κατάστασης επιφυλακής στην ΕΕ

Σε περίπτωση κήρυξης σε κατάσταση επιφυλακής στην ΕΕ, κάθε κράτος μέλος υποχρεούται να μειώσει την κατανάλωση αερίου κατά τουλάχιστον 15% σε σύγκριση με την κατανάλωση αερίου κατά την περίοδο αναφοράς. Κάθε μείωση της ζήτησης που επιτυγχάνουν τα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν από την κήρυξη της κατάστασης επιφυλακής πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τους σκοπούς της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης.

Το Συμβούλιο μπορεί να κηρύξει κατάσταση επιφυλακής στην ΕΕ, βάσει πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Επιτροπή οφείλει να υποβάλει τέτοια πρόταση εάν πιστεύει ότι υπάρχει:

• σημαντικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης εφοδιασμού με αέριο, ή
• εξαιρετικά υψηλή ζήτηση αερίου η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική επιδείνωση της κατάστασης εφοδιασμού με αέριο.

Η Επιτροπή υποχρεούται επίσης να υποβάλει πρόταση για την κήρυξη κατάστασης επιφυλακής στην ΕΕ κατόπιν αιτήματος πέντε ή περισσότερων αρμόδιων αρχών κρατών μελών που έχουν κηρύξει κατάσταση επιφυλακής σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 (βλ. σύνοψη).

Η Επιτροπή θα ζητήσει επίσης τη γνώμη των σχετικών ομάδων κινδύνου που ορίζονται στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938 και της συντονιστικής ομάδας για το φυσικό αέριο.

Εξαιρέσεις

Οι εξαιρέσεις από την υποχρεωτική μείωση κατά 15 % περιλαμβάνουν περιπτώσεις στις οποίες:

• το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας ενός κράτους μέλους συγχρονίζεται μόνο με το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας τρίτης χώρας και κατόπιν αποσυγχρονίζεται, εφόσον η εξαίρεση είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η ασφαλής και αξιόπιστη λειτουργία του συστήματος·
• ένα κράτος μέλος δεν είναι άμεσα διασυνδεδεμένο με διασυνδεδεμένο σύστημα αερίου οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους.

Ένα κράτος μέλος μπορεί να περιορίσει την κατανάλωση αναφοράς για τον υπολογισμό της υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης:

• κατά τον όγκο αερίου που ισούται με τη διαφορά ανάμεσα στον οικείο ενδιάμεσο στόχο για την 1η Αυγούστου 2022 και τον πραγματικό όγκο του αποθηκευμένου αερίου την 1η Αυγούστου 2022, αν επιτυγχάνει τον ενδιάμεσο στόχο κατά την εν λόγω ημερομηνία·
• κατά τον όγκο του αερίου που έχει καταναλωθεί ως προϊόν εφοδιασμού* κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς.

Μερική, προσωρινή ή πλήρης παρέκκλιση μπορεί να εφαρμοστεί όταν ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει κρίση ηλεκτρικής ενέργειας, εάν δεν υπάρχουν άλλες οικονομικές εναλλακτικές λύσεις για την αντικατάσταση του αερίου που είναι απαραίτητο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς να τίθεται σε σοβαρό κίνδυνο η ασφάλεια του εφοδιασμού.

Ισχύουν προθεσμίες για τα κράτη μέλη κατά τις οποίες πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή εάν επιθυμούν να ζητήσουν εξαιρέσεις βάσει της κατανάλωσης αναφοράς ή οποιασδήποτε άλλης παρέκκλισης.

Μέτρα για την επίτευξη της μείωσης της ζήτησης

Η αρμόδια αρχή σε κάθε κράτος μέλος είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων μείωσης της ζήτησης.

Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης. Θα πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένα, διαφανή, να μην εισάγουν διακρίσεις και να είναι επαληθεύσιμα, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938. Τα μέτρα πρέπει, ιδίως:

• να μην προκαλούν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού ή της εσωτερικής αγοράς αερίου·
• να μη θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο άλλων κρατών μελών ή της ΕΕ·
• να συμμορφώνονται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 όσον αφορά τους προστατευόμενους πελάτες.

Προστατευόμενος πελάτης είναι κυρίως ο οικιακός πελάτης που είναι συνδεδεμένος με παροχή αερίου. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να συμπεριλάβουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις βασικές κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και τις εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης που προμηθεύουν αυτές τις οντότητες, εάν δεν είναι σε θέση να στραφούν σε άλλα καύσιμα πλην του αερίου.

Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποκλείουν αυτούς τους πελάτες από τα εν λόγω μέτρα βάσει αντικειμενικών και διαφανών κριτηρίων που λαμβάνουν υπόψη:

• την οικονομική σημασία·
• τον αντίκτυπο διαταραχής στις αλυσίδες εφοδιασμού (συμπεριλαμβανομένων των αλυσίδων εφοδιασμού κατάντη τομέων σε άλλα κράτη μέλη) που είναι κρίσιμης σημασίας για την κοινωνία·
• το ενδεχόμενο πρόκλησης μακροχρόνιων ζημιών σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις·
• τις δυνατότητες μείωσης της κατανάλωσης και υποκατάστασης προϊόντων στην ΕΕ.

Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη:

• τα μέτρα για τη μείωση του αερίου που καταναλώνεται στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας·
• τα μέτρα για την ενθάρρυνση της μετάβασης σε άλλα είδη καυσίμων στη βιομηχανία·
• εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, καθώς και
• τις στοχευμένες υποχρεώσεις μείωσης της θέρμανσης και της ψύξης, για την προώθηση της μετάβασης σε άλλα είδη καυσίμων και για τη μείωση της κατανάλωσης εκ μέρους της βιομηχανίας.

Νέος κανόνας για την ειδική περίπτωση αυξημένης κατανάλωσης αερίου λόγω της μετάβασης από άνθρακα σε αέριο

Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/706 περιλαμβάνει έναν νέο κανόνα σύμφωνα με τον οποίο ένα κράτος μέλος μπορεί να προσαρμόζει την κατανάλωση αναφοράς που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του στόχου υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης με βάση τον όγκο της αυξημένης κατανάλωσης αερίου ο οποίος προκύπτει από τη μετάβαση από άνθρακα σε αέριο που χρησιμοποιείται για τηλεθέρμανση, εάν η αύξηση αυτή είναι τουλάχιστον 8% την περίοδο από 1η Αυγούστου 2023 έως 31 Μαρτίου 2024, σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωση αερίου κατά την περίοδο αναφοράς και στο βαθμό που η αύξηση αυτή αποδίδεται άμεσα στη μετάβαση.

Συντονισμός, παρακολούθηση, επιβολή και επανεξέταση

Τα κράτη μέλη πρέπει:

• να συνεργάζονται μεταξύ τους σε κάθε μία από τις σχετικές ομάδες κινδύνου·
• να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 έως τις 31 Οκτωβρίου 2022·
• να πραγματοποιούν διαβουλεύσεις με την Επιτροπή και τις σχετικές ομάδες κινδύνου πριν εγκρίνουν αναθεωρημένα σχέδια έκτακτης ανάγκης·
• να παρακολουθούν την εφαρμογή των μέτρων μείωσης της ζήτησης στην επικράτειά τους, υποβάλλοντας έκθεση στην Επιτροπή κάθε δύο μήνες.

Εάν κηρυχθεί κατάστασης επιφυλακής στην Ένωση η αναφορά πρέπει να υποβάλλεται σε μηνιαία βάση.

Τα κράτη μέλη μπορούν να περιλαμβάνουν στις εκθέσεις τους μια ανάλυση της κατανάλωσης αερίου ανά τομέα

Όταν η Επιτροπή διαπιστώνει τον κίνδυνο ότι ένα κράτος μέλος δεν θα είναι σε θέση να εκπληρώσει τη δεσμευτική του υποχρέωση μείωσης της ζήτησης, θα ζητά από το κράτος μέλος να υποβάλει σχέδιο στο οποίο να περιγράφει τη στρατηγική του για την επίτευξη αυτής της υποχρέωσης.

Η Επιτροπή έπρεπε να προβεί σε επανεξέταση αυτού του κανονισμού υπό το φως της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με αέριο στην ΕΕ και να υποβάλει έκθεση σχετικά με τα κύρια πορίσματα αυτής της επανεξέτασης στο Συμβούλιο έως την 1η Μαρτίου 2024. Βάσει της εν λόγω έκθεσης, η Επιτροπή επρόκειτο να αποφασίσει εάν θα πρότεινε παράταση της περιόδου εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

• Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/1369 εφαρμόζεται από την 9η Αυγούστου 2022 και ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/706 εφαρμόζεται από την 1η Απριλίου 2023.
• Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ) 2023/706 εφαρμόστηκε έως την 31η Μαρτίου 2024.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Παρά τη μείωση της ζήτησης που επιτεύχθηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369 κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2022-2023, εξακολουθούσαν να υφίστανται ανησυχίες για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2023-2024, με επεισόδια σημαντικής αστάθειας που παρατηρήθηκαν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2023, όταν οι τιμές αυξήθηκαν άνω του 50% μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Η επανεξέταση της Επιτροπής τον Φεβρουαρίου του 2024 (που αναφέρεται παραπάνω) διαπίστωσε ότι, συνολικά, η ΕΕ μείωσε τη ζήτηση αερίου κατά 18% μεταξύ Αυγούστου 2022 και Δεκεμβρίου 2023, εξοικονομώντας περίπου 101 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου. Στην πραγματικότητα, η μείωση είχε υπερβεί τον στόχο που είχε τεθεί το καλοκαίρι του 2022 και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση σταθερών προμηθειών, στη σταθεροποίηση των αγορών ενέργειας της ΕΕ και στην εκδήλωση αλληλεγγύης προς την Ουκρανία.

Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή πρότεινε, αντί να παραταθεί η ισχύς του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369, να εκδοθεί μια σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με τη συνέχιση των μέτρων μείωσης της ζήτησης αερίου. Ως εκ τούτου, στις 25 Μαρτίου 2024, το Συμβούλιο ενέκρινε τη σύστασή του για τη συνέχιση συντονισμένων μέτρων μείωσης της ζήτησης για αέριο. Αυτό ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να λαμβάνουν εθελοντικά μέτρα για τη διατήρηση μιας συλλογικής μείωσης της ζήτησης αερίου κατά 15%, σε σύγκριση με τη μέση ζήτηση μεταξύ Απριλίου 2017 και Μαρτίου 2022.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Τιμές ενέργειας και ασφάλεια εφοδιασμού (Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1369 του Συμβουλίου, της 5ης Αυγούστου 2022, σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου (ΕΕ L 206 της 8.8.2022, σ. 1-10).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Σύσταση του Συμβουλίου, της 25ης Μαρτίου 2024, σχετικά με τη συνέχιση των συντονισμένων μέτρων μείωσης της ζήτησης αερίου(EE C, C/2024/2476 της 27.3.2024).

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο: επανεξέταση της λειτουργίας του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369 σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου, ο οποίος τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/706 [COM(2024) 88 final της 27.2.2024].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — «Εξοικονόμηση αερίου για έναν ασφαλή χειμώνα» [COM(2022) 360 final της 20.7.2022].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — σχέδιο REPowerEU [COM(2022) 230 final της 18.5.2022].

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο και με την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 994/2010 (ΕΕ L 280 της 28.10.2017, σ. 1-56).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1775/2005 (ΕΕ L 211 της 14.8.2009, σ. 36-54).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 08.02.2024