31999D0099

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 3ης Ιουνίου 1998 σχετικά με το νόμο της περιφέρειας της Σικελίας αριθ. 25/93 περί εκτάκτων παρεμβάσεων για την παραγωγική απασχόληση στη Σικελία (άρθρα 51, 114, 117 και 119) [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(1998) 1713] (Το κείμενο στην ιταλική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (1999/99/ΕΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ιδίως το άρθρο 93, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο,

αφού κάλεσε τους ενδιαφερομένους να της υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους, σύμφωνα με το προαναφερθέν άρθρο,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

Ι

(1) Με την επιστολή αριθ. 3416 της 2ας Μαΐου 1997 (1), η Επιτροπή ανακοίνωσε στην ιταλική κυβέρνηση την απόφαση να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 93 παράγραφος 2 της συνθήκης σχετικά με τις ενισχύσεις που προβλέπονται στα άρθρα 51, 114, 117 και 119 του περιφερειακού νόμου αριθ. 25/93. Με την ίδια επιστολή, η Επιτροπή κάλεσε την Ιταλική Κυβέρνηση και τους λοιπούς ενδιαφερομένους να της υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους εντός προθεσμίας 30 ημερών από της ημερομηνίας αντίστοιχα της κοινοποιήσεως και της δημοσιεύσεως της επιστολής.

ΙΙ

(2) Η ιταλική κυβέρνηση υπέβαλε τις παρατηρήσεις της με επιστολές της Μόνιμης Αντιπροσωπείας αριθ. 4319 της 30ής Ιουνίου 1997, αριθ. 6799 της 10ης Οκτωβρίου 1997, αριθ. 7072 της 22ας Οκτωβρίου 1997 και της 6ης Μαΐου 1998.

Δεν υποβλήθηκαν στην Επιτροπή παρατηρήσεις ούτε εκ μέρους άλλων κρατών μελών ούτε εκ μέρους τρίτων ενδιαφερομένων.

ΙΙΙ

(3) Τα μέτρα ενισχύσεων που περιλαμβάνονται στην επιστολή της 2ας Μαΐου 1997 αναφέρονται κατωτέρω.

(4) Το άρθρο 51 του νόμου της περιφέρειας της Σικελίας αριθ. 25/93 επαναχρηματοδοτεί για ποσό ύψους 24 δισεκατομμυρίων ιταλικών λιρών (12,7 εκατομμύρια Ecu) το καθεστώς ενισχύσεων υπέρ των συνεταιρισμών που προβλέπεται στον περιφερειακό νόμο 36/91. Οι ενισχύσεις που προβλέπονται στο εν λόγω καθεστώς, μετά την επαναχρηματοδότηση, είναι οι ακόλουθες:

α) σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 1 χορηγούνται στις συνεταιριστικές επιχειρήσεις μέχρι 50 % των επιλέξιμων δαπανών για επενδύσεις που υπόκεινται σε ανώτατο όριο ύψους 150 εκατομμυρίων ιταλικών λιρών (+/- 78 000 Ecu) 7

β) σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 2, χορηγούνται δάνεια με επιτόκιο 4 % υπέρ των συνεταιριστικών επιχειρήσεων για τη χρηματοδότηση του τμήματος της επένδυσης που δεν καλύπτεται από τις επιχορηγήσεις βάσει του άρθρου 8 παράγραφος 1.

Οι ανωτέρω ενισχύσεις διατίθενται για επενδύσεις στις κατασκευές, τον εκσυγχρονισμό, την επέκταση και την ανάπτυξη παραγωγικών πρωτοβουλιών για τη διαφύλαξη και την αύξηση των θέσεων εργασίας καθώς επίσης για δαπάνες που αφορούν εξοπλισμό και μηχανήματα. Η μέγιστη ένταση των ενισχύσεων δεν μπορεί να υπερβεί τις μέγιστες εντάσεις που έχουν καθοριστεί για την Σικελία (2) σύμφωνα με το μέγεθος και τον τόπο εγκατάστασης της επιχείρησης 7

γ) σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1, χορηγούνται δάνεια με επιτόκιο 4 % για περίοδο που δεν υπερβαίνει τους 24 μήνες για τη χρηματοδότηση του κεφαλαίου κίνησης 7

δ) σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 2, χορηγούνται δάνεια με επιτόκιο 4 % (για περίοδο 15 ετών, περιλαμβανομένων δύο ετών περιόδου χάριτος) και συμφωνίες χρηματοδοτικής μίσθωσης με επιτόκιο 7,5 %. Είναι επιλέξιμες για τέτοιου είδους ενισχύσεις οι αντίστοιχες επενδύσεις και δαπάνες με εκείνες που καλύπτονται από τις διατάξεις του άρθρου 8 παράγραφοι 1 και 2.

(5) Το άρθρο 114 του περιφερειακού νόμου 25/93 εξουσιοδοτεί το ινστιτούτο IRCAC (Περιφερειακό ινστιτούτο για τη χορήγηση πιστώσεων σε συνεταιριστικές επιχειρήσεις) να χορηγεί πιστώσεις στις συνεταιριστικές επιχειρήσεις του τουριστικού-ξενοδοχειακού τομέα καθώς και του τομέα αγροτικού τουρισμού οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 14, παράγραφος 2 του προαναφερθέντος περιφερειακού νόμου 36/91 ώστε να διευκολυνθούν στην εξόφληση των χρεών τους προς κρατικούς οργανισμούς σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο και προς τράπεζες. Η παρέμβαση αυτή περιορίζεται σε χρέη που συνάφθηκαν πριν από την 30ή Ιουνίου 1993.

(6) Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται επίσης στις επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες στον ψυχαγωγικό-αθλητικό τομέα οι οποίες συνήψαν δάνεια βάσει περιφερειακών νόμων και συναντούν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες ως αποτέλεσμα της ύφεσης στον τουριστικό τομέα.

(7) Το άρθρο 117, που τροποποιεί ένα καθεστώς ενισχύσεων το οποίο θεσπίστηκε βάσει του περιφερειακού νόμου 46/67, προβλέπει επιχορηγήσεις που καλύπτουν το 20 % του κόστους και στοχεύουν στην προώθηση της μεταφοράς τουριστών με πτήσεις τσάρτερ και προορίζονται για τους τουριστικούς πράκτορες οι οποίοι μισθώνουν αεροσκάφη για την μεταφορά τουριστών στην Σικελία.

(8) Προβλέπονται επίσης επιχορηγήσεις στο ίδιο ποσοστό ύψους 20 % επί του κόστους μεταφοράς, υπέρ ιταλικών και αλλοδαπών ταξιδιωτικών πρακτορείων για τις τουριστικές μεταφορές μέσω «inclusive tour» (όλα πληρωμένα), ή σιδηροδρομικώς ή δια θαλάσσιας οδού.

(9) Οι όροι επιλεξιμότητας καθορίστηκαν στο πλαίσιο της εγκυκλίου της Περιφέρειας της Σικελίας με αριθ. 15353 της 14ης Οκτωβρίου 1993 και στο προβλεπόμενο έντυπο για την υποβολή της σχετικής έγκρισης για την χορήγηση επιδοτήσεων. Οι επιδοτήσεις χορηγούνται αποκλειστικά εάν οι μεταφερθέντες τουρίστες διαμείνουν στη Σικελία για έξι τουλάχιστον βράδια. Ο τουριστικός πράκτορας και το πρακτορείο ταξιδίων οφείλουν να κοινοποιούν στη διοίκηση το όνομα του τουριστικού καταλύματος όσον διαμένουν οι τουρίστες. Η αρμόδια διοίκηση οφείλει να προβεί σε συμφωνίες με τις τουριστικές επιχειρήσεις ώστε να διασφαλιστεί ότι τα ποσά των ενισχύσεων τα οποία λαμβάνουν αντιστοιχούν προς τις μειώσεις των τιμών που χρεώνονται στους τουρίστες.

Οι τουριστικοί πράκτορες και τα ταξιδιωτικά πρακτορεία οφείλουν να υποβάλλουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά ώστε να επιτρέπουν στη διοίκηση να ελέγχει το κόστος ανά μονάδα μεταφοράς επιβάτη (αποδείξεις του κόστους του μεταφορικού μέσου, αριθμός μεταφερθέντων επιβατών κ.λπ.). Πρέπει επίσης να υποβάλλουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά ώστε να επιτρέπουν στη διοίκηση να ελέγχει κατά πόσον οι καταβληθείσες επιχορηγήσεις ισοδυναμούν με τις μειώσεις των ποσών που χρεώνονται στους τουρίστες. Εξάλλου, οι τουριστικοί πράκτορες και τα πρακτορεία ταξιδίων οφείλουν να επισημαίνουν στα διαφημιστικά τους δελτία την πρωτοβουλία της Περιφέρειας της Σικελίας, πληροφορώντας τους τουρίστες για τα πλεονεκτήματα τα οποία απορρέουν εις όφελός τους.

(10) Ο ετήσιος προϋπολογισμός του εν λόγω καθεστώτος ανέρχεται σε ποσό ύψους 15 δισεκατομμυρίων ιταλικών λιρών (7,7 εκατομμύρια Ecu).

(11) Το άρθρο 119 προβλέπει τη χορήγηση δανείων με επιτόκιο 4 % προς ταξιδιωτικά γραφεία και λοιπούς φορείς που παρέχουν έκτακτες οδικές μεταφορικές υπηρεσίες. Τα δάνεια προορίζονται για τη χρηματοδότηση του κεφαλαίου κίνησης και περιορίζονται σε ανώτατο όριο ύψους 150 εκατομμυρίων ιταλικών λιρών. Προβλέπεται επίσης μία επικουρική εγγύηση εκ μέρους της περιφέρειας της Σικελίας.

Ο προϋπολογισμός για τα έτη 1993, 1994 και 1995 ανέρχεται σε ποσό ύψους 3 δισεκατομμυρίων ιταλικών λιρών.

Με την επιστολή αριθ. 4319 της 30ής Ιουνίου 1997 οι αρμόδιες αρχές πληροφόρησαν την Επιτροπή ότι το καθεστώς που προβλέφθηκε βάσει του εν λόγω μέτρου καταργήθηκε από το νόμο της περιοχής της Σικελίας αριθ. 33/96 και ότι προηγουμένως δεν χορηγήθηκε καμία ενίσχυση. Κατά συνέπεια, η διαδικασία που κινήθηκε ως προς το καθεστώς αυτό καθίσταται στο εξής άνευ αντικειμένου.

IV

(12) Οι επιχορηγήσεις για συνεταιριστικές επιχειρήσεις που επαναχρηματοδοτήθηκαν βάσει του άρθρου 51 του περιφερειακού νόμου 25/93 και τροποποιήθηκαν με το άρθρο 114 του ιδίου νόμου εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 92α παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΚ.

(13) Οι ενισχύσεις αυτές χορηγήθηκαν σε επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες σε συγκεκριμένες περιοχές της ιταλικής επικράτειας, που, κατά συνέπεια, βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τις επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε άλλες περιοχές.

(14) Οι ενισχύσεις στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό εφόσον ενισχύουν την χρηματοοικονομική θέση και τις δυνατότητες ανάληψης επιχειρηματικής δράσης των αποδεκτριών επιχειρήσεων σε συνάρτηση με τις ανταγωνίστριές τους οι οποίες δεν λαμβάνουν ενισχύσεις. Εξάλλου, επηρεάζουν τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές εφόσον πραγματοποιούνται στο πλαίσιο αυτό.

Ειδικότερα, οι ενισχύσεις αυτές στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και επηρεάζουν τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών εφόσον οι αποδέκτριες επιχειρήσεις εξάγουν μέρος της παραγωγής τους προς άλλα κράτη μέλη. Επίσης, ακόμη και στην περίπτωση που οι επιχειρήσεις αυτές δεν πραγματοποιούν εξαγωγές, η εθνική παραγωγή ευνοείται εφόσον επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε άλλα κράτη μέλη έχουν λιγότερες δυνατότητες να εξάγουν τα προϊόντα τους στην ιταλική αγορά (3).

(15) Οι ενισχύσεις επηρεάζουν αποφάσεις σχετικά με την εγκατάσταση των αποδεκτριών των ενισχύσεων επιχειρήσεων, πράγμα που επίσης επηρεάζει τις συναλλαγές. Εφόσον οι ενισχύσεις ενθαρρύνουν επιχειρήσεις να αλλάξουν τόπο εγκατάστασης, μετακινούμενες σε επιδοτούμενες περιοχές ή να μετακινηθούν από ένα κράτος μέλος σε άλλο, η παραγωγή στη νέα εγκατάσταση και η προσφορά προϊόντων που απορρέει από αυτήν αλλάζουν τις ροές των συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών.

(16) Από τα παραπάνω απορρέει ότι οι χορηγηθείσες ενισχύσεις βάσει του καθεστώτος που προβλέπεται στον περιφερειακό νόμο 36/91, η επαναχρηματοδότηση των οποίων προβλέπεται βάσει του άρθρου 51 του νόμου αριθ. 25/93, καθώς και η τροποποίηση που προβλέπεται στο άρθρο 114 του ιδίου νόμου 25/93, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 92, παράγραφος 1. Κατά συνέπεια, είναι ασυμβίβαστες προς την κοινή αγορά, εκτός αν αιτιολογείται η εφαρμογή μιας από τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται στη συνθήκη. Εξάλλου, οι εν λόγω ενισχύσεις είναι παράνομες εφόσον εφαρμόστηκαν από την ιταλική κυβέρνηση προτού εκδοθεί η σχετική απόφαση της Επιτροπής, παρά το ανασταλτικό αποτέλεσμα του άρθρου 93 παράγραφος 3.

(17) Όσον αφορά την επαναχρηματοδότηση του καθεστώτος που προβλέπεται στον περιφερειακό νόμο 36/91, το οποίο θεσπίστηκε βάσει των διατάξεων του άρθρου 51 του νόμου 25/93, καθώς και την τροποποίηση ενός από τα μέτρα του εν λόγω καθεστώτος που προβλέπεται στο άρθρο 114 του ιδίου νόμου 25/93, η κίνηση της διαδικασίας αιτιολογείται κυρίως λόγω ελλείψεως σχετικών πληροφοριών για το βασικό καθεστώς. Κατόπιν των συμπληρωματικών πληροφοριών που υποβλήθηκαν από τις αρμόδιες αρχές κατέστη δυνατό να διασαφηνιστεί ότι το καθεστώς που θεσπίστηκε βάσει του νόμου 36/91 κοινοποιήθηκε και εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Απρίλιο του 1991 (4). Εξάλλου, οι πληροφορίες τις οποίες κατέχει αυτή τη στιγμή η Επιτροπή, αιτιολογούν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

(18) Όσον αφορά την επαναχρηματοδότηση των ενισχύσεων υπέρ παραγωγικών επενδύσεων που προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 8, παράγραφοι 1 και 2 και του άρθρου 14 παράγραφος 2 του νόμου 36/91, η Επιτροπή επιβεβαιώνει την ευνοϊκή θέση που εξέφρασε το 1991. Η Σικελία, που παρουσιάζει ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα σε σχέση με την υπάρχουσα κατάσταση στην υπόλοιπη Κοινότητα αιτιολογεί την εφαρμογή της παρέκκλισης του άρθρου 92 παράγραφος 3, στοιχείο α) (5). Οι διατάξεις εφαρμογής των εν λόγω ενισχύσεων τηρούν τους κοινοτικούς κανόνες στον τομέα των επιλέξιμων δαπανών για επενδύσεις και στο πλαίσιο των μέγιστων αποδεκτών εντάσεων. Κατά συνέπεια, οι εν λόγω ενισχύσεις μπορούν να επωφεληθούν της παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 92 παράγραφος 3, στοιχείο α) εφόσον πρόκειται για ενισχύσεις που προορίζονται για την υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης μιας περιοχής στην οποία το βιοτικό επίπεδο είναι ασυνήθως χαμηλό και όπου επίσης επικρατεί σοβαρή υποαπασχόληση.

(19) Όσον αφορά την επαναχρηματοδότηση των ενισχύσεων που προορίζονται για τη χρηματοδότηση του κεφαλαίου κίνησης που προβλέπεται στο άρθρο 14 παράγραφος 1 του νόμου 36/91, η ιταλική κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε τις αντιρρήσεις της Επιτροπής που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της κίνησης της διαδικασίας. Κατά την εποχή αυτή η Επιτροπή παρατήρησε, μεταξύ άλλων, ότι ορισμένες παρεμβάσεις συνιστούσαν ενισχύσεις υπέρ της λειτουργίας και δεν πληρούσαν τους όρους που προβλέπονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 1988 (6) σχετικά με τη μέθοδο εφαρμογής του άρθρου 92 παράγραφος 3, στοιχεία α) και γ) στις περιφερειακές ενισχύσεις, εφόσον ούτε περιορίζονταν χρονικά, ούτε είχαν μειωτική τάση, ούτε προορίζονταν για την υπέρβαση διαρθρωτικών προβλημάτων. Δεν υπάρχουν αντιρρήσεις ως προς τα στοιχεία αυτά.

(20) Τα ίδια επιχειρήματα ισχύουν όσον αφορά τη χορήγηση δανείων, βάσει του άρθρου 114 του νόμου 25/93, όπως προβλέπονται στο άρθρο 14 παράγραφος 2 του νόμου 36/91 υπέρ επιχειρήσεων του τουριστικού-ξενοδοχειακού τομέα καθώς και του τομέα του αγροτικού τουρισμού ώστε να τους επιτραπεί να εξοφλήσουν τα χρέη τους προς εθνικούς και περιφερειακούς φορείς και πιστωτικά ιδρύματα. Οι αρμόδιες αρχές δεν αμφισβήτησαν ότι το μέτρο αυτό περιείχε ενισχύσεις υπέρ της λειτουργίας. Επίσης οι ενισχύσεις αυτές θεωρούνται ενισχύσεις υπέρ της λειτουργίας χωρίς προοδευτική μείωση. Εξάλλου, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι ενισχύσεις αφορούν ήδη καταβληθείσες δαπάνες, δεν περιέχουν χαρακτήρα κινήτρου για την πραγματοποίηση πρόσθετων επενδύσεων.

(21) Πρέπει να σημειωθεί ότι στην ανακοίνωση σχετικά με τις ενισχύσεις «de minimis» (7), η Επιτροπή καθόρισε ότι το μέγιστο ποσό ύψους 100 000 Ecu ανά τριετία συνιστά το όριο της ενίσχυσης κάτω από το οποίο δεν τυγχάνει εφαρμογής το άρθρο 92, παράγραφος 1 της συνθήκης και η ενίσχυση δεν υπόκειται στην υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης βάσει του άρθρου 93 παράγραφος 3.

Πάντως, η Επιτροπή διευκρίνισε τους όρους εφαρμογής του κανόνα αυτού, ειδικότερα τους όρους που αναφέρονται στον έλεγχο για τη σώρευση των ποικίλων ενισχύσεων που χορηγούνται στην ίδια αποδέκτρια επιχείρηση ως ενίσχυση «de minimis» βάσει του ανωτάτου ορίου που έχει καθοριστεί ή τους όρους που αφορούν την μετατροπή σε ισοδύναμο επιχορήγησης των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν με ποικίλες μορφές επιδοτήσεων. Αυτός ο κανόνας «de minimis» αφορά κατά κύριο λόγο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά εφαρμόζεται σε όλες τις αποδέκτριες επιχειρήσεις ανεξαρτήτως του μεγέθους τους.

(22) Κατά συνέπεια, οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν βάσει του άρθρου 14 παράγραφος 1 του νόμου 36/91 και οι ενισχύσεις που χορηγήθηκαν κατ' εφαρμογήν της τροποποίησης του άρθρου 14 παράγραφος 2 του ιδίου νόμου, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 114 του νόμου 25/93, δεν είναι σύμφωνες προς τις κοινοτικές διατάξεις στον τομέα των ενισχύσεων υπέρ της λειτουργίας. Οι ενισχύσεις αυτές δεν μπορούν να τύχουν καμίας παρέκκλισης και κατόπιν τούτου είναι ασυμβίβαστες προς τη συνθήκη για το τμήμα που δεν καλύπτεται από τον κανόνα «de minimis».

V

(23) Όσον αφορά την παρέμβαση που προβλέπεται στο άρθρο 117 του νόμου 25/93, οι ιταλικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή τις ακόλουθες παρατηρήσεις.

(24) Κατ' αρχάς, οι ιταλικές αρχές ισχυρίζονται ότι το μέτρο δεν προκαλεί διακρίσεις ούτε σε επίπεδο εθνικό ούτε όσον αφορά τα μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιούνται. Πράγματι επωφελούνται και τα ιταλικά και τα αλλοδαπά ταξιδιωτικά γραφεία και οι τουριστικοί πράκτορες και εξάλλου εφαρμόζεται σε όλα τα μέσα μεταφοράς. Κατά συνέπεια, οι ιταλικές αρχές θεωρούν ότι δεν μπορούν να υπάρχουν επιπτώσεις στον ανταγωνισμό στα επίπεδα αυτά.

(25) Εξάλλου, κατά την άποψή τους, οι άμεσοι αποδέκτες των εν λόγω επιδοτήσεων είναι οι καταναλωτές-τουρίστες εφόσον οι τουριστικοί πράκτορες και τα γραφεία ταξιδίων οφείλουν, βάσει του νόμου, να μειώνουν την τιμή μεταφοράς για ποσό που ισούται με την καταβληθείσα επιδότηση από την περιφέρεια της Σικελίας και κατά τον τρόπο αυτό να μεταφέρουν στους καταναλωτές το σύνολο της επιδότησης. Οι τουριστικοί πράκτορες και τα ταξιδιωτικά γραφεία απλώς λειτουργούν ως μεσάζοντες εφόσον οι ίδιοι δεν επωφελούνται από οποιοδήποτε τμήμα της ενίσχυσης που καταβάλλεται από την περιφέρεια.

(26) Κατά συνέπεια, οι ιταλικές αρχές θεωρούν ότι, παρότι το μέτρο αναμφίβολα στοχεύει στο να προσελκύσει τουρίστες στη Σικελία, οι επιχορηγήσεις έχουν μόνο έμμεσες επιπτώσεις που αφορούν ολόκληρο τον οικονομικό τομέα του τουρισμού και εν γένει την οικονομία του νησιού. Σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, τα πλεονεκτήματα αυτά είναι εκ φύσεως έμμεσα, διάσπαρτα και μη δυνάμενα να προσδιοριστούν ποσοτικά και δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 92, παράγραφος 1 της συνθήκης.

(27) Εξάλλου, οι ιταλικές αρχές υπέβαλαν μια σειρά στοιχείων όσον αφορά τον τομέα του τουρισμού στη Σικελία, ο οποίος κατά τη γνώμη τους χρειάζεται τις εν λόγω παρεμβάσεις για να διατηρήσει την ανάπτυξή του. Ειδικότερα πρόκειται για τα ακόλουθα στοιχεία:

>ΘΕΣΗ ΠΗΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠΗΝΑΚΑ>

(28) Εξάλλου, η Επιτροπή διαθέτει τα ακόλουθα συμπληρωματικά στοιχεία για την Περιφέρεια της Σικελίας:

>ΘΕΣΗ ΠΗΝΑΚΑ>

(29) Το 1996 η παραγωγικότητα του Mezzogiorno (μέρος του οποίου αποτελεί η Σικελία) αντιπροσώπευε το 76,6 % της Κεντρικής-Βόρειας Ιταλίας. Ο γενικός δείκτης παροχής υποδομών στη Σικελία το 1995 ήταν ίσος προς το 69,3 % του εθνικού δείκτη (Ιταλία = 100). Το ποσοστό της ανεργίας το 1996 ήταν ίσο με 24 % και της ανεργίας των νέων 60,1 %. Στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης επισημαίνεται ότι τα μαθήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης που οργανώνονται στο Mezzogiorno αντιπροσωπεύουν μόνο το 22 % του εθνικού συνόλου.

(30) Όσον αφορά τον χαρακτήρα ενισχύσεων των εν λόγω παρεμβάσεων, η Επιτροπή παρατηρεί κυρίως ότι:

α) το μέτρο μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν προκαλεί διακρίσεις, σύμφωνα με την ανάλυση των ιταλικών αρχών, εφόσον δεν προκαλεί επιπτώσεις στον ανταγωνισμό ούτε σε επίπεδο ταξιδιωτικών πρακτορείων ούτε σε επίπεδο του χρησιμοποιούμενου ταξιδιωτικού μέσου μεταφοράς 7

β) λαμβανομένου υπόψη του οικονομικού πλαισίου του συστήματος, οι άμεσες επιπτώσεις της ενίσχυσης σε όρους χρηματοοικονομικών πλεονεκτημάτων πράγματι μεταβιβάζονται από τα ταξιδιωτικά πρακτορεία και τους τουριστικούς πράκτορες στους καταναλωτές, πράγμα που συνεπάγεται ότι οι εν λόγω οικονομικοί φορείς δεν επωφελούνται από κανένα άμεσο οικονομικό πλεονέκτημα από την ενίσχυση.

Πάντως, επιφυλασσομένων των παρατηρήσεων που περιλαμβάνονται στα στοιχεία α) και β), το εν λόγω μέτρο έχει ως στόχο και ως αποτέλεσμα το να προσελκύσει τουρίστες να επισκεφθούν τη Σικελία. Κατά συνέπεια, οι τουριστικοί πράκτορες επωφελούνται από ένα έμμεσο πλεονέκτημα που συνδέεται με την αύξηση της ζήτησης, πράγμα που καθίσταται δυνατό μέσω των εν λόγω επιδοτήσεων.

(31) Παρότι η Επιτροπή συμφωνεί με την ιταλική κυβέρνηση ότι το αποτέλεσμα που απορρέει από το ανωτέρω πλεονέκτημα είναι έμμεσο, διάσπαρτο και μη δυνάμενο να προσδιοριστεί ποσοτικά, θεωρεί ότι εμπίπτει στις διατάξεις του άρθρου 92 παράγραφος 1. Αυτό ισχύει γιατί επωφελούνται των ενισχύσεων μόνον επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες σε ορισμένους τομείς, και κατά συνέπεια οι επιχειρήσεις αυτές βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση εφόσον δεν χορηγείται ενίσχυση για τη μεταφορά τουριστών εκτός των περιοχών αυτών.

(32) Εφόσον οι ενισχύσεις επηρεάζουν τις επιλογές των τουριστών υπάρχουν επίσης επιπτώσεις στις συναλλαγές. Πράγματι, εφόσον οι επιδοτήσεις ενθαρρύνουν τους τουρίστες να επιλέξουν να διαμείνουν στις επιδοτούμενες περιοχές, αλλοιώνεται η κοινοτική τουριστική ροή. Συνεπώς, οι ενισχύσεις στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και ενισχύουν την οικονομική θέση και τις δυνατότητες των αποδεκτριών επιχειρήσεων σε συνάρτηση με τους ανταγωνιστές τους οι οποίοι δεν λαμβάνουν ενισχύσεις. Εφόσον οι επιπτώσεις προκαλούνται σε επίπεδο ενδοκοινοτικών συναλλαγών, γίνονται αισθητές στους ανταγωνιστές.

(33) Βάσει των παραπάνω παρατηρήσεων, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι εν λόγω επιδοτήσεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 92 παράγραφος 1. Κατά συνέπεια είναι ασυμβίβαστες προς την κοινή αγορά εφόσον δεν μπορούν να τύχουν καμίας από τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται στη συνθήκη. Εξάλλου, οι επιδοτήσεις είναι παράνομες, εφόσον χορηγήθηκαν από την Ιταλία προτού εκδώσει απόφαση η Επιτροπή, παρά το ανασταλτικό αποτέλεσμα του άρθρου 93 παράγραφος 3.

(34) Για την εκτίμηση του συμβιβάσιμου των εν λόγω ενισχύσεων, η Επιτροπή κατ' αρχάς πρέπει να τονίσει, όπως ήδη παρατήρησε επ' ευκαιρία της κίνησης της διαδικασίας, ότι πρόκειται για ενίσχυση υπέρ της λειτουργίας. Την εποχή εκείνη, η Επιτροπή είχε επίσης τονίσει το μη συμβιβάσιμο των εν λόγω μέτρων προς τους κοινοτικούς κανόνες στον τομέα των ενισχύσεων υπέρ της λειτουργίας και ιδίως τους κανόνες που αφορούν τον χρονικό περιορισμό, την προοδευτική μείωση και τον στόχο της υπέρβασης διαρθρωτικών προβλημάτων.

(35) Η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη τα ακόλουθα συμπληρωματικά στοιχεία. Δεδομένης της φυσικής ωραιότητας και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του νησιού, η τουριστική βιομηχανία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας της Σικελίας, που αποτελεί μία από τις πλέον μειονεκτικές περιοχές της Ένωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 92 παράγραφος 3, στοιχείο α) της συνθήκης. Λόγω ορισμένων διαρθρωτικών παραγόντων, όπως η υποανάπτυξη των υποδομών και το χαμηλό επίπεδο επαγγελματικής εκπαίδευσης, η τουριστική βιομηχανία στη Σικελία δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί στο βαθμό που της αντιστοιχεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υποβλήθηκαν από τις ιταλικές αρχές (βλέπε πίνακα 2) σε σύγκριση με πέντε άλλες ιταλικές τουριστικές περιοχές απορρέει ότι η Σικελία είναι η λιγότερο ανεπτυγμένη περιοχή όσον αφορά τον αριθμό των τουριστών, σε συνάρτηση είτε με τον αριθμό των μονίμων κατοίκων (1,75 για τη Σικελία και μεταξύ 7,17 και 22,62 για τις λοιπές περιοχές) και ανά km2 της επικράτειας (344 για τη Σικελία και μεταξύ 821 και 2 899 για τις λοιπές περιοχές). Από τα στοιχεία αυτά απορρέει επίσης ότι ο αριθμός των τουριστών δεν αυξήθηκε τουλάχιστον από το 1991 και ότι η προστιθέμενη αξία της τουριστικής βιομηχανίας σε συνάρτηση με την προστιθέμενη αξία της οικονομίας συνολικά είναι πολύ χαμηλότερη στη Σικελία από ό,τι στην Ιταλία εν γένει και στις λοιπές τουριστικές περιοχές της χώρας. Τέλος, το ποσοστό διαμονής τουριστών στη Σικελία (2,99 ημέρες) είναι κατά πολύ χαμηλότερο του μέσου ποσοστού της χώρας ως σύνολο (4,3 ημέρες).

(36) Κατά κανόνα, η Επιτροπή θεωρεί ότι η ανάπτυξη πρέπει να βασίζεται σε μακροχρόνιες πολιτικές που δύνανται να επηρεάσουν την απαιτούμενη υποδομή για το σκοπό αυτό. Πάντως, τα εν λόγω μέτρα μπορούν να παρέχουν χρήσιμο συμπλήρωμα στα διαρθρωτικά μέτρα. Πρώτον, εφόσον εφαρμόζονται μόνον εάν οι τουρίστες διαμένουν τουλάχιστον έξι νύχτες στη Σικελία, τα μέτρα θα έχουν ως αποτέλεσμα την παράταση της διαμονής των τουριστών. Από την άλλη πλευρά, λαμβανομένης υπόψη είτε της οικονομικής κατάστασης του νησιού είτε των διαρθρωτικών προβλημάτων του τομέα, απορρέει ότι είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η υποστήριξη, εκτάκτως, της ανάπτυξης του τουριστικού δυναμικού της περιοχής, μέσω των υπό εξέταση μέτρων. Πράγματι, πρέπει να προβλεφθεί ότι η υποστήριξη της ζήτησης αποτελεί καθοριστικό στοιχείο για τη βελτίωση της τουριστικής προσφοράς και ότι κατά συνέπεια τα εν λόγω μέτρα μπορούν να συμβάλλουν επωφελώς στη βελτίωση των υποδομών και την ανάπτυξη του τομέα.

(37) Βάσει των ανωτέρω παρατηρήσεων η Επιτροπή θεωρεί ότι οι υπό εξέταση παρεμβάσεις, υπό τον όρο του χρονικού περιορισμού, είναι συμβιβάσιμες προς την κοινή αγορά, δυνάμει της παρέκκλισης του άρθρου 92 παράγραφος 3, στοιχείο α). Όσον αφορά τον χρονικό περιορισμό, φαίνεται κατάλληλος ο καθορισμός πενταετούς περιόδου από της ημερομηνίας κίνησης της διαδικασίας. Κατά συνέπεια, ως ημερομηνία λήξης της ισχύος του καθεστώτος ορίζεται η 31 Δεκεμβρίου 2002. Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι παρεμβάσεις πραγματοποιούνται από το 1967 δεν τίθεται θέμα ενδεχόμενης παράτασης ή επαναχρηματοδότησής τους,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Η επαναχρηματοδότηση και η τροποποίηση του καθεστώτος ενισχύσεων υπέρ των συνεταιριστικών επιχειρήσεων που προβλέπονται στα άρθρα 51 και 114 του νόμου της Περιφέρειας της Σικελίας αριθ. 25/93 για το τμήμα που δεν καλύπτεται από τον κανόνα de minimis είναι παράνομες, εφόσον χορηγήθηκαν προτού ληφθεί η σχετική απόφαση της Επιτροπής, σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ.

Άρθρο 2

Η επαναχρηματοδότηση των μέτρων ενίσχυσης που προβλέπονται στο άρθρο 8, παράγραφοι 1 και 2, στο άρθρο 14, παράγραφος 2 του νόμου της περιφέρειας της Σικελίας 36/91, σύμφωνα με το άρθρο 51 του νόμου αριθ. 25/93 είναι συμβιβάσιμη προς την κοινή αγορά κατ' εφαρμογήν της παρέκκλισης του άρθρου 92 παράγραφος 3, στοιχείο α) της συνθήκης ΕΚ.

Άρθρο 3

Η επαναχρηματοδότηση των μέτρων ενίσχυσης που προβλέπονται στο άρθρο 14, παράγραφος 1 του νόμου της περιφέρειας της Σικελίας αριθ. 36/91, σύμφωνα με το άρθρο 51 του νόμου αριθ. 25/93, καθώς και η τροποποίηση της ενίσχυσης βάσει του άρθρου 14 παράγραφος 2, σύμφωνα με το άρθρο 114 του ιδίου νόμου αριθ. 25/93, είναι ασυμβίβαστες προς την κοινή αγορά για το τμήμα που υπερβαίνει το ανώτατο όριο των 100 000 Ecu για την περίοδο των τριών ετών που καθορίστηκε στον κανόνα «de minimis», εφόσον δεν εφαρμόζεται καμία από τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται στο άρθρο 92, παράγραφοι 2 και 3 της συνθήκης ΕΚ και το άρθρο 61 παράγραφοι 2 και 3 της συμφωνίας ΕΟΧ.

Άρθρο 4

Η Ιταλία εκδίδει τα κατάλληλα μέτρα για να παύσει αμέσως τη χορήγηση ενίσχυσης που αναφέρονται στο άρθρο 3 της παρούσας απόφασης εφόσον το συνολικό ποσό της ενίσχυσης υπερβαίνει το ανώτατο όριο που καθορίστηκε από τον κανόνα de minimis που αναφέρεται στο ίδιο άρθρο.

Εξάλλου η Ιταλία λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσει την επιστροφή των παρανόμως καταβληθεισών ενισχύσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3. Η ενίσχυση θα επιστραφεί σύμφωνα με τη διαδικασία και τις διατάξεις της ιταλικής νομοθεσίας, προσαυξημένη με το επιτόκιο που ισούται με το επιτόκιο αναφοράς για τον υπολογισμό του καθαρού ισοδύναμου επιχορήγησης των περιφερειακών ενισχύσεων στην Ιταλία και θα εφαρμοστεί μέχρι της πραγματικής επιστροφής των εν λόγω ενισχύσεων.

Άρθρο 5

Οι προβλεφθείσες ενισχύσεις στο άρθρο 117 του νόμου της περιφέρειας της Σικελίας αριθ. 25/93 είναι παράνομες, εφόσον χορηγήθηκαν προτού εκδοθεί η σχετική απόφαση της Επιτροπής, σύμφωνα με το άρθρο 93 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ.

Οι παρεμβάσεις που προβλέπονται στο προηγούμενο εδάφιο είναι συμβιβάσιμες προς την κοινή αγορά δυνάμει της παρέκκλισης του άρθρου 92 παράγραφος 3, στοιχείο α) της συνθήκης ΕΚ, για περιορισμένη χρονική περίοδο, διάρκειας πέντε ετών από της ημερομηνίας της κίνησης της διαδικασίας. Η εν λόγω περίοδος λήγει την 31η Δεκεμβρίου 2002. Αποκλείεται οποιαδήποτε παράταση ή επαναχρηματοδότηση του καθεστώτος.

Άρθρο 6

Η Ιταλία εκδίδει τα κατάλληλα μέτρα για να θέσει τέλος στις 31 Δεκεμβρίου 2002 στην χορήγηση των ενισχύσεων που αναφέρονται στο άρθρο 5.

Άρθρο 7

Η Ιταλία οφείλει να ενημερώσει την Επιτροπή, εντός δύο μηνών από της κοινοποιήσεως της παρούσας απόφασης, για τα μέτρα που έλαβε προς συμμόρφωσή της.

Άρθρο 8

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην Ιταλική Δημοκρατία.

Βρυξέλλες, 3 Ιουνίου 1998.

Για την Επιτροπή

Karel VAN MIERT

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ C 204 της 4. 7. 1997, σ. 10.

(2) Πρόκειται για τα μέγιστα όρια που καθορίστηκαν στην απόφαση της Επιτροπής της 1ης Μαρτίου 1995 για τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα στην Ιταλία (ενίσχυση Ν 40/95), ΕΕ C 184 της 18. 7. 1995, σ. 4.

(3) Απόφαση της 13ης Ιουλίου 1988 στην υπόθεση 102/87 (SEB), Συλλογή 1988, σ. 4067.

(4) Κρατική ενίσχυση Ν 582/90, ΕΕ C 192 της 23. 7. 1991, σ. 2.

(5) Απόφαση της Επιτροπής της 1ης Μαρτίου 1995 (Ενίσχυση 40/95).

(6) ΕΕ C 212 της 12. 8. 1988, σ. 2.

(7) ΕΕ C 68 της 6. 3. 1996, σ. 9.