Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου μέτρων για την ενίσχυση του οικοσυστήματος ημιαγωγών της Ευρώπης (πράξη για τα μικροκυκλώματα)»

[COM(2022) 46 final — 2022/0032 (COD)]

(2022/C 365/06)

Εισηγητής: ο κ.

Dirk BERGRATH

Αιτήσεις γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 7.3.2022 Συμβούλιο, 17.3.2022
Νομική βάση	Άρθρα 114, 172 παράγραφος 3, 182 παράγραφος 1 και 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	1.6.2022
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	15.6.2022
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	570
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	205/0/5

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Το σχέδιο για την αύξηση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας ημιαγωγών είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο. Ειδικότερα, ο στόχος περί βελτίωσης της διαφάνειας και της συνεργασίας κατά μήκος της αξιακή αλυσίδας και περί μείωσης των παγκόσμιων εξαρτήσεων στους τομείς του σχεδιασμού, της κατασκευής, της συσκευασίας, των δοκιμών και της συναρμολόγησης, μέσω στοχευμένης προώθησης της βιομηχανίας θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της πράξης για τα μικροκυκλώματα.

1.2.

Ωστόσο, η πράξη για τα μικροκυκλώματα δεν επικεντρώνεται σε ολόκληρο το οικοσύστημα στον ίδιο βαθμό, αλλά δίνει σαφή έμφαση σε ένα συγκεκριμένο είδος ημιαγωγών, οι οποίοι θα είναι μεν σημαντικοί για τη βιομηχανία του μέλλοντος, επί του παρόντος όμως ελάχιστα χρησιμοποιούνται. Εν προκειμένω απαιτούνται βελτιώσεις, όπως επίσης πρέπει να δοθεί επιπλέον έμφαση στα είδη μικροκυκλωμάτων που είναι πράγματι απαραίτητα στη βιομηχανία.

1.3.

Η πράξη για τα μικροκυκλώματα θα συμβάλει ελάχιστα στην επίλυση των προβλημάτων της αλυσίδας εφοδιασμού, ο αντίκτυπος των οποίων είναι επί του παρόντος αισθητός, για παράδειγμα, στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και της κατασκευής μηχανημάτων. Θα πρέπει, επομένως, να ληφθούν επιπρόσθετα και ειδικά μέτρα προκειμένου να καταστούν τα είδη μικροκυκλωμάτων που χρειάζεται η υφιστάμενη ευρωπαϊκή βιομηχανία ανθεκτικότερα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Αυτό όχι μόνο θα ενισχύσει την υφιστάμενη βιομηχανία κατασκευής ημιαγωγών στην Ευρώπη και θα στηρίξει τον εκσυγχρονισμό της, αλλά θα ωφελήσει επίσης τις ευρωπαϊκές μεταποιητικές βιομηχανίες που βασίζονται σε μικροκυκλώματα μέσω της βελτίωσης της ασφάλειας του εφοδιασμού.

1.4.

Τουτέστιν, οι επιλογές της βιομηχανικής πολιτικής θα πρέπει να βασίζονται όχι μόνο στο μέγεθος των χαρακτηριστικών των μικροκυκλωμάτων, αλλά και σε μια στοχευμένη ανάλυση των αναγκών των βιομηχανικών πελατών, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα σχεδιαζόμενα μέτρα στήριξης είναι στοχευμένα.

1.5.

Στα πρόσθετα κριτήρια που θα πρέπει να εφαρμοσθούν περιλαμβάνονται η ενεργειακή απόδοση των μικροκυκλωμάτων, το είδος των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους, όπως και η κατά το δυνατόν πιο κυκλική παραγωγή. Επομένως, η Επιτροπή, τα κράτη μέλη και οι φορείς της βιομηχανίας θα πρέπει να συζητήσουν από κοινού τον τρόπο διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και, ειδικότερα, τον τρόπο καλύτερης ανακύκλωσης κρίσιμων πρώτων υλών στο πλαίσιο μιας βιομηχανοποιημένης κυκλικής οικονομίας στον τομέα της μικροηλεκτρονικής.

1.6.

Ειδικότερα, η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μικροκυκλώματα δεν θα πρέπει να περιορίζεται στους επεξεργαστές, αλλά θα πρέπει να καλύπτει όλα τα είδη ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των παθητικών εξαρτημάτων και των υλικών συσκευασίας, καθώς και την κατασκευή μηχανημάτων. Η αρχή «Από το εργαστήριο στην εγκατάσταση παραγωγής», την οποία παρουσίασε η Επιτροπή, δεν επαρκεί, καθώς η αξιακή αλυσίδα δεν τελειώνει με την παραγωγή.

1.7.

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι υπάρχει το απαιτούμενο ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, ούτως ώστε να είναι επίσης δυνατή η εφαρμογή των μέτρων στήριξης της βιομηχανικής πολιτικής, η Επιτροπή προτείνει σειρά μέτρων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Διαπιστώνεται, ωστόσο, ότι δίνεται μεγάλη έμφαση στους εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης. Αυτό είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία του τεχνολογικού άλματος προς ένα είδος ημιαγωγών < 10 νανομέτρων (nm). Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί ότι, για τη βελτίωση της βιομηχανικής εδραίωσης του οικοσυστήματος, θα πρέπει επίσης -και ιδίως- να διευκολυνθεί η πρόσβαση των εργαζομένων που δεν θεωρούνται υψηλής ειδίκευσης.

2.   Εισαγωγή και γενικές παρατηρήσεις

2.1.

Στην πράξη της ΕΕ για τα μικροκυκλώματα προτείνεται να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα της Ευρώπης και να αρθούν οι εναπομένουσες αδυναμίες, ώστε να δημιουργηθεί ένα ακμάζον οικοσύστημα ημιαγωγών και μια ανθεκτική αλυσίδα εφοδιασμού, και παράλληλα να ληφθούν μέτρα για την προετοιμασία ενόψει μελλοντικών διαταραχών στην αλυσίδα εφοδιασμού, καθώς και για την πρόβλεψη και την αντιμετώπισή τους.

2.2.

H Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου μέτρων για την ενίσχυση του οικοσυστήματος ημιαγωγών της Ευρώπης (πράξη για τα μικροκυκλώματα (1) έρχεται να συμπληρώσει την ανακοίνωση «Μια πράξη για τα μικροκυκλώματα για την Ευρώπη» (2).

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.   Παρουσίαση της πρότασης

3.1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επικροτεί την πρόταση και ιδίως το γεγονός ότι με αυτήν αντιμετωπίζεται η διαπιστωθείσα ανάγκη να αναληφθεί δράση για την ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού, καθώς και η ανάγκη για διαφάνεια και συνεργασία σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα. Η πράξη για τα μικροκυκλώματα εστιάζει στην ασφάλεια του εφοδιασμού ως βασικό ζήτημα για την επιτυχία του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

3.1.2.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η εξάρτηση από προμηθευτές από τρίτες χώρες, ιδίως στους τομείς του σχεδιασμού, της κατασκευής, της συσκευασίας, των δοκιμών και της συναρμολόγησης, έχει διαπιστωθεί ότι είναι προβληματική.

3.1.3.

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η πράξη για τα μικροκυκλώματα θα συμβάλει ελάχιστα στην επίλυση των προβλημάτων της αλυσίδας εφοδιασμού, ο αντίκτυπος των οποίων είναι επί του παρόντος αισθητός, για παράδειγμα, στην αυτοκινητοβιομηχανία. Τα μικροκυκλώματα χρησιμοποιούνται επί του παρόντος και θα εξακολουθήσουν και στο μέλλον να χρησιμοποιούνται κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά επίσης στους τομείς των λευκών ειδών και της κατασκευής μηχανημάτων, ιδίως για τους ημιαγωγούς διαστάσεων > 16 nm. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ληφθούν επιπρόσθετα και ειδικά μέτρα προκειμένου να καταστεί αυτό το είδος μικροκυκλωμάτων ανθεκτικότερο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Αυτό όχι μόνο θα ενισχύσει την υφιστάμενη βιομηχανία κατασκευής ημιαγωγών στην Ευρώπη και θα στηρίξει τον εκσυγχρονισμό της, αλλά θα ωφελήσει επίσης τις ευρωπαϊκές μεταποιητικές βιομηχανίες που βασίζονται σε μικροκυκλώματα μέσω της βελτίωσης της ασφάλειας του εφοδιασμού.

3.1.4.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον στόχο για ενίσχυση της θέσης της ΕΕ στην αγορά μέσω της βελτίωσης της συνδεσιμότητας κατά μήκος της αξιακής αλυσίδας και, ειδικότερα, μέσω της εστίασης σε εκείνα τα είδη τα οποία είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα και ενέχουν κινδύνους.

3.1.5.

Κατ’ αρχήν, η ΕΟΚΕ επικροτεί τα προτεινόμενα μέτρα, καθώς και τις απαιτήσεις για τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία.

3.1.6.

Η ΕΟΚΕ αποδοκιμάζει το γεγονός ότι, ειδικότερα τα τελευταία αυτά στάδια παραγωγής, δηλαδή η συσκευασία, οι δοκιμές και η συναρμολόγηση, δεν εξετάζονται πλήρως στην πράξη για τα μικροκυκλώματα και, ως εκ τούτου, θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ευπαθή στοιχεία στο οικοσύστημα.

3.1.7.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ αποδοκιμάζει το γεγονός ότι το οικοσύστημα της μικροηλεκτρονικής δεν καλύπτεται επαρκώς στην πράξη για τα μικροκυκλώματα, η οποία εστιάζει περισσότερο στο τμήμα αιχμής.

3.1.8.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το ζήτημα του μεγέθους των χαρακτηριστικών, τουτέστιν ιδίως ο αναγραφόμενος αριθμός νανομέτρων, έχει καταστεί λιγότερο σημαντικός. Δεδομένου ότι ο αναγραφόμενος αριθμός νανομέτρων δεν περιγράφει πλέον μια πραγματική φυσική διάσταση (3), θα πρέπει να εξεταστεί εκ νέου κατά πόσον η αποκλειστική εστίαση στο εύρος των νανομέτρων εξακολουθεί να είναι λυσιτελής ή κατά πόσον θα πρέπει να εφαρμοσθούν επιπλέον και άλλα κριτήρια, τα οποία θα ανταποκρίνονται περισσότερο στις ειδικές ανάγκες των βιομηχανιών-πελατών, αλλά τα οποία θα αντικατοπτρίζουν επίσης τους στόχους του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

3.1.9.

Ως εκ τούτου, η στρατηγική αυτή θα πρέπει να επικεντρωθεί στις ανάγκες της βιομηχανίας που πρέπει να καλυφθούν τις επόμενες δεκαετίες, προκειμένου να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ειδικότερα, η στρατηγική δεν θα πρέπει να περιορίζεται στους επεξεργαστές, αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα είδη ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των παθητικών εξαρτημάτων και των υλικών συσκευασίας, καθώς και την κατασκευή μηχανημάτων, καλύπτοντας επομένως όλο το φάσμα του οικοσυστήματος. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει επίσης να καλύπτει τη γενική εφοδιαστική, καθώς και την ασφάλεια του εφοδιασμού σε σχέση με βασικά προϊόντα και πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας. Επιπλέον, δεδομένου του πολύ δυναμικού χαρακτήρα των αγορών μικροηλεκτρονικής, η στρατηγική αυτή θα πρέπει να επανεξετάζεται τακτικά, κατόπιν ανταλλαγής απόψεων με τα σχετικά φόρουμ των ενδιαφερόμενων μερών, προκειμένου να παραμένει επίκαιρη.

3.1.10.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η πρόταση επικεντρώνεται επίσης στα είδη ημιαγωγών που θα μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας σε μελλοντοστρεφείς τομείς, όπως ο τομέας των ΤΠΕ, ιδίως για τα κέντρα δεδομένων και τους παρόχους υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους.

3.1.11.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τον προσδιορισμό των ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων παραγωγής και των ανοικτών χυτηρίων της ΕΕ. Ωστόσο, η Επιτροπή καλείται να προσδιορίσει σαφέστερα ποιοι δείκτες χρησιμοποιούνται για να μετρηθεί ότι οι εγκαταστάσεις έχουν «σαφή θετικό αντίκτυπο στην αξιακή αλυσίδα των ημιαγωγών της Ένωσης όσον αφορά τη διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού και την αύξηση του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού».

3.1.12.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης το γεγονός ότι παρέχεται η δυνατότητα ανάκλησης της σχετικής απόφασης, εφόσον καταστεί σαφές ότι η αίτηση για το καθεστώς αυτό βασιζόταν σε ψευδή ή σε εν τω μεταξύ παρωχημένα στοιχεία. Η Επιτροπή θα πρέπει να εγγυηθεί την πλήρη εποπτεία για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης.

3.1.13.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει ουσιαστικά την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι εντεταλμένες αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να έχουν την εξουσία να συλλέγουν πληροφορίες από τον κλάδο, οι οποίες θα τους επιτρέπουν να έχουν συνολική εικόνα των αλυσίδων εφοδιασμού και των αξιακών αλυσίδων, όπως και των βασικών παραγόντων τους. Θα ήταν σκόπιμο να ρυθμισθεί η συλλογή πληροφοριών ενιαία σε ολόκληρη την ΕΕ, ούτως ώστε οι επιχειρήσεις να μην χρειάζεται να προσαρμόζονται κάθε φορά στις ρυθμίσεις του εκάστοτε κράτους μέλους. Αυτό θα ελαχιστοποιούσε τη γραφειοκρατία. Για τον σκοπό αυτό, είναι λογικό να θεωρείται ότι οι ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής και τα ανοικτά χυτήρια της ΕΕ εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Είναι επίσης σκόπιμο να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να καταρτίσουν εθνικά προγράμματα στήριξης και να προβλέψουν εθνικές διαδικασίες αδειοδότησης. Δεδομένου ότι οι πληροφορίες που συλλέγονται ενδέχεται να συνιστούν ευαίσθητα δεδομένα, είναι σημαντικό να τυγχάνουν εμπιστευτικής μεταχείρισης. Ειδικότερα, θα πρέπει να υπάρχει διαφάνεια ως προς το τι συμβαίνει με τα ζητούμενα δεδομένα.

3.1.14.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι αντιμετωπίζονται ειδικά οι ελλείψεις δεξιοτήτων, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη να καταστεί το οικοσύστημα ημιαγωγών ελκυστικότερο για τα νέα ταλέντα και στο γεγονός ότι το υφιστάμενο εργατικό δυναμικό στον τομέα έχει σαφή ανάγκη για περαιτέρω κατάρτιση και επανειδίκευση προκειμένου να καλυφθεί το τεχνολογικό χάσμα. Ωστόσο, τα προτεινόμενα μέτρα για την τελευταία ομάδα δεν επαρκούν και θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή πιο στοχευμένα προγράμματα για τη διασφάλιση της απασχόλησης.

3.1.15.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την αναγγελία της δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής σύμπραξης υποδομών για τα μικροκυκλώματα και καλεί τον συντονιστή και την Επιτροπή να λάβουν υπόψη την αντιπροσωπευτικότητα της σύνθεσης της σύμπραξης, διασφαλίζοντας ιδίως την εκπροσώπηση όλων των τμημάτων του οικοσυστήματος ημιαγωγών.

3.2.   Αντιμετώπιση «καταστάσεων έκτακτης ανάγκης»: Διαφάνεια και ιεράρχηση των προϊόντων ως χρήσιμα εργαλεία για τη στήριξη της ασφάλειας της αλυσίδας εφοδιασμού

3.2.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί ουσιαστικά την πρόταση για τη δημιουργία εργαλειοθήκης προς διασφάλιση της ανθεκτικότητας έναντι των διακυμάνσεων της παγκόσμιας αγοράς. Αυτό θα βοηθήσει ώστε να υπάρξει διαφάνεια κατά μήκος της αξιακής αλυσίδας και, συνεπώς, θα συμβάλει στη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού.

3.2.2.

Ειδικότερα, το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης θα συμβάλει στην πρόβλεψη προβλημάτων εφοδιασμού και στην προετοιμασία κατάλληλων αντιμέτρων, εφόσον όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους και υφίσταται η απαραίτητη εμπιστοσύνη στην ορθή μεταχείριση των πληροφοριών. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι παρέχονται δυνατότητες υποβολής εκθέσεων σε όλους τους τομείς και τους φορείς και, ειδικότερα, ότι υφίστανται επίσης κατάλληλοι μηχανισμοί για τις επιχειρήσεις και τους κοινωνικούς εταίρους.

3.2.3.

Η δυνατότητα ιεράρχησης των παραγγελιών στρατηγικής σημασίας σε ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής και σε ανοικτά χυτήρια της ΕΕ, καθώς και σε μονάδες παραγωγής που το έχουν αποδεχθεί ως επιλογή με αντάλλαγμα κρατικές ενισχύσεις, μπορεί να αποτελέσει κατάλληλο μέσο για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού, αποτελεί ωστόσο ταυτόχρονα παρέμβαση στην αγορά. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλείται να αποσαφηνίσει τις περιπτώσεις στις οποίες ενδείκνυται και αναμένεται κάτι τέτοιο.

3.2.4.

Στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων, οι συνεργατικές δημόσιες συμβάσεις μπορούν επίσης να αποτελέσουν χρήσιμο συμπλήρωμα και να καταστήσουν διαθέσιμες πρώτες ύλες καθώς και τελικά προϊόντα, τα οποία ενδέχεται να είναι εν μέρει ή καθόλου διαθέσιμα για ορισμένα κράτη μέλη.

3.2.5.

Ωστόσο, εκτός από αυτούς τους μηχανισμούς, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να εξετάσουν τη στρατηγική δημιουργία αποθεμάτων τόσο από πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας όσο και από είδη μικροκυκλωμάτων που επιλέγονται βάσει διαφανών κριτηρίων, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού σε κρίσιμους τομείς. Λόγω της πληθώρας των επιμέρους απαιτήσεων για τα μικροκυκλώματα και των διαρκών τεχνολογικών εξελίξεων, η Επιτροπή θα πρέπει να αναπτύξει σαφή και διαφανή κριτήρια, βάσει των οποίων θα μπορεί να κρίνεται κατά πόσον και πότε ενδεχομένως είναι σκόπιμη η στρατηγική δημιουργία αποθεμάτων.

3.3.   Στο πλαίσιο μιας συνολικής εκτίμησης κινδύνου πρέπει να εξετάζεται ολόκληρο το οικοσύστημα

3.3.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι πρέπει να διενεργείται εκτίμηση κινδύνου για όλους τους τομείς του οικοσυστήματος και για ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα, ιδίως όσον αφορά τις πηγές πρώτων υλών από τρίτες χώρες.

3.3.2.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι μια προσανατολισμένη στη λύση εκτίμηση κινδύνου προϋποθέτει επίσης στρατηγική διαχείριση της μείωσης των κρίσιμων εξαρτήσεων, προκειμένου να καταστεί ανθεκτικότερη η Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, η Επιτροπή θα πρέπει να συζητήσει με τα κράτη μέλη τον τρόπο διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και, ειδικότερα, τον τρόπο καλύτερης ανακύκλωσης πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας στο πλαίσιο μιας βιομηχανοποιημένης κυκλικής οικονομίας στον τομέα της μικροηλεκτρονικής. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να δημιουργηθούν οι αναγκαίες υποδομές, όπως οι εγκαταστάσεις αποσυναρμολόγησης, ποιες είναι οι αναγκαίες απαιτήσεις ως προς τα προϊόντα για μια όσο το δυνατόν πιο ευρεία και βιομηχανοποιημένη οικονομία της ανακύκλωσης, καθώς και ποιες πιστοποιήσεις είναι χρήσιμες και εφικτές, προκειμένου να καταστεί δυνατή η κατά το δυνατόν ταχύτερη και πληρέστερη ανακύκλωση των πρώτων υλών.

3.3.3.

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης ότι η προώθηση των ευρωπαϊκών εγκαταστάσεων παραγωγής θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι επενδύσεις στις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες παραγωγής θα μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και θα μπορέσουμε να εστιάσουμε στη βέλτιστη χρήση των πρώτων υλών, καθώς και στην ευρύτερη δυνατή ανακύκλωση των αποβλήτων και στην αποτελεσματική επεξεργασία του πόσιμου νερού. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της παραγωγής μικροκυκλωμάτων τελευταίας γενιάς δεν θα δοθεί σημασία μόνο στη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης, αλλά και στο περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.

3.3.4.

Η ΕΟΚΕ τονίζει επίσης ότι η προώθηση των ευρωπαϊκών εγκαταστάσεων παραγωγής θα βελτιώσει τη συμμόρφωση προς τα ελάχιστα κοινωνικά πρότυπα, όπως αυτά που κατοχυρώνονται στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη ή στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, ως εκ τούτου, θα βελτιώσει το κοινωνικό αποτύπωμα.

3.3.5.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, προκειμένου να επιτευχθεί στρατηγική ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, πρέπει να ληφθεί υπόψη το συνολικό οικοσύστημα ημιαγωγών. Η αρχή «Από το εργαστήριο στην εγκατάσταση παραγωγής», την οποία παρουσίασε η Επιτροπή, δεν επαρκεί, καθώς η αξιακή αλυσίδα δεν τελειώνει με την παραγωγή. Ως εκ τούτου, η αρχή αυτή είναι σε περιορισμένο μόνο βαθμό κατάλληλη για να καταστήσει την ευρωπαϊκή αγορά πιο ανεξάρτητη από τους παγκόσμιους κινδύνους. Εάν δεν αντιμετωπιστεί ειδικά το τμήμα οπίσθιου άκρου της αξιακής αλυσίδας, ο κίνδυνος φυσικών καταστροφών ή διακεκομμένων διαδρόμων μεταφοράς, ο οποίος έχει επιτείνει την τρέχουσα κρίση εφοδιασμού, παραμένει πολύ υψηλότερος. Όπως εκθέτει η Επιτροπή στην πράξη για τα μικροκυκλώματα, το μερίδιο αγοράς της ΕΕ στο τμήμα της συσκευασίας ανέρχεται μόλις στο 5 % περίπου, δηλαδή υπολείπεται σημαντικά του μεριδίου αγοράς ολόκληρου του κλάδου.

3.3.6.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι μια συνολική θεώρηση του οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών οπίσθιου άκρου, συμβάλλει επίσης στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Για παράδειγμα, από περιβαλλοντική άποψη, δεν είναι σκόπιμο να διατηρηθεί η παραγωγή εμπρόσθιου άκρου στην Ευρώπη, δεδομένου ότι τα προϊόντα αποστέλλονται μετά σε τρίτες χώρες, προκειμένου να δοκιμασθούν και να συσκευαστούν, προτού εισαχθούν εκ νέου στην Ένωση. Εκτός από το περιβαλλοντικό ισοζύγιο, οι κατ’ αυτόν τον τρόπο μακρύτερες αλυσίδες εφοδιασμού ενέχουν σαφώς περισσότερους κινδύνους. Πρέπει εν προκειμένω να βρεθεί η σωστή ισορροπία από άποψη μιας ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας, προκειμένου η ΕΕ να καταστεί ανθεκτική χωρίς ταυτόχρονα να κινδυνεύει να αποσυνδεθεί από την παγκόσμια αγορά.

3.3.7.

Επομένως, η ΕΟΚΕ συνιστά, προκειμένου ιδίως να αποφευχθεί ο ανεπιθύμητος γεωγραφικός κατακερματισμός ή η συγκέντρωση ορισμένων άκρως κερδοφόρων ή κοστοβόρων τμημάτων της αγοράς, να εξεταστεί πιο επισταμένα ο ρόλος ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού και, ειδικότερα, να δοθεί μεγαλύτερο περιθώριο στις διαδικασίες οπίσθιου άκρου εντός της Ένωσης στο πλαίσιο της στρατηγικής για τους ημιαγωγούς.

3.3.8.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ προτείνει να δοθεί πρόσθετη έμφαση και να εξετασθεί η προηγμένη τεχνολογία συσκευασίας, η οποία δύναται να χρησιμοποιηθεί στην Ευρώπη με οικονομικά και ενεργειακά αποδοτικό τρόπο, ώστε να καταστεί η Ένωση περαιτέρω ανεξάρτητη έναντι των παγκόσμιων κινδύνων και των διακυμάνσεων των αγορών.

3.4.   Η συγχρηματοδότηση ως χρήσιμο μέτρο για τη μείωση των κινδύνων και του κόστους

3.4.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων θα διευκολυνθεί βάσει των προαναφερθέντων κριτηρίων, ιδίως εφόσον οι σχετικές εγκαταστάσεις δεν θα ήταν διαφορετικά διαθέσιμες ή θα ήταν διαθέσιμες μόνο σε περιορισμένο βαθμό στην Ένωση και εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερο στρατηγικό ενδιαφέρον.

3.4.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι, ειδικότερα, οι σχετικές εγκαταστάσεις πρέπει επίσης να αναμένεται ότι θα μπορούν να λειτουργούν μακροπρόθεσμα χωρίς περαιτέρω κρατικές ενισχύσεις, όπως επίσης το γεγονός ότι θα υπάρχει μια ισχυρή δέσμευση για συμβολή στην καινοτομία του οικοσυστήματος ημιαγωγών της Ένωσης στο μέλλον.

3.4.3.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι τα αποτελέσματα των κινήτρων πρέπει όντως να είναι μετρήσιμα και ότι πρέπει να αποφεύγεται η συγχρηματοδότηση ήδη σχεδιασμένων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κονδύλια που διατίθενται θα έχουν πράγματι θετικό αντίκτυπο στην καινοτομία και την απασχόληση σε ολόκληρο το οικοσύστημα ημιαγωγών.

3.4.4.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε πρόσθετα κριτήρια, ιδίως επειδή τα αποδεδειγμένα κενά χρηματοδότησης μπορούν να καλυφθούν έως και 100 %. Κριτήρια κοινωνικής πολιτικής, όπως η στάση της ενδιαφερόμενης επιχείρησης έναντι του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η κατά προτεραιότητα συνεργασία με προμηθευτές που είναι εγκατεστημένοι στην Ένωση, αλλά και ο αριθμός των πρόσθετων βιώσιμων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται από τις επενδύσεις όπως και η ποιότητα των συνθηκών εργασίας, θα πρέπει εν προκειμένω να διαδραματίσουν έναν ρόλο.

3.4.5.

Η ΕΟΚΕ προτείνει επίσης η χρηματοδότηση να μην επικεντρώνεται σε επιμέρους τμήματα του οικοσυστήματος ημιαγωγών, αλλά, πέραν των ανωτέρω κριτηρίων, να διασφαλίζει ότι η χρηματοδοτική στήριξη χορηγείται ισομερώς κατά μήκος της αξιακής αλυσίδας.

3.5.   Μέτρα για τις δεξιότητες και τα προσόντα ως πρόσθετες κινητήριες δυνάμεις καινοτομίας

3.5.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η πράξη για τα μικροκυκλώματα δίνει έμφαση στις δεξιότητες και τα προσόντα. Οι στοχευμένες δημόσιες επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση καθώς και, κατά βάση, στην απόκτηση δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση, είναι αποφασιστικής σημασίας, ιδίως για την επιτυχία του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι δίνεται μεγάλη έμφαση στους εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης και ιδίως στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Αυτό είναι αναμφίβολα καθοριστικό για την επιτυχία του τεχνολογικού άλματος προς ένα είδος ημιαγωγών < 10 nm. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί ότι, για τη βελτίωση της βιομηχανικής εδραίωσης του οικοσυστήματος, θα πρέπει επίσης να διευκολυνθεί ιδίως η πρόσβαση των εργαζομένων που δεν θεωρούνται υψηλής ειδίκευσης.

3.5.2.

Το οικοσύστημα ημιαγωγών πρέπει να καταστεί ελκυστικότερο για τους εργαζομένους. Για τον σκοπό αυτό, πέραν των ελκυστικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων, συνιστάται μια προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα. Το οικοσύστημα θα πρέπει να προωθηθεί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για παράδειγμα με την αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών στον τομέα των φυσικών επιστημών, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι ειδικές ανάγκες του οικοσυστήματος. Αυτό θα καταστήσει δυνατή την έγκαιρη επιλογή σταδιοδρομίας και τη λήψη των σχετικών αποφάσεων. Η απλουστευμένη πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας, σε ειδικά προσαρμοσμένες και αμειβόμενες θέσεις πρακτικής άσκησης, σε προγράμματα παρακολούθησης εργασίας και σε προγράμματα καθοδήγησης στη βιομηχανία, καθώς και οι επικαιροποιημένες ευκαιρίες επαγγελματικής πληροφόρησης, μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω την ελκυστικότητα του τομέα.

3.5.3.

Τέλος, είναι επίσης σημαντικό να εκπαιδευθούν όσοι εργάζονται ήδη στο οικοσύστημα ημιαγωγών ώστε να εξοικειωθούν με τις νέες μεθόδους παραγωγής και τις ειδικές απαιτήσεις στον σχεδιασμό και την παραγωγή ημιαγωγών < 10 nm, προκειμένου να καταστεί δυνατή η απρόσκοπτη μετάβαση στην τεχνολογία επόμενης γενιάς. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να προωθηθεί η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Δικτύου Κέντρων Εμπειρογνωμοσύνης, ενώ θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να προβλεφθούν όντως στοχευμένα μέτρα για την περαιτέρω κατάρτιση όσων απασχολούνται ήδη στη βιομηχανία.

3.5.4.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η επιτυχία του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση των εργαζομένων, οι οποίοι εργάζονται σε βιομηχανίες και περιφέρειες που επί του παρόντος υφίστανται ή πρόκειται να υποστούν στο μέλλον διαρθρωτικές αλλαγές. Μια ενεργός βιομηχανική πολιτική θα πρέπει να έχει ως σκοπό το να εστιάζει ιδίως στις περιφέρειες που πλήττονται από την αποβιομηχανοποίηση και τη δυσανάλογη μετανάστευση ατόμων σε ηλικία εργασίας, καθώς και στο να δημιουργεί κίνητρα για επενδύσεις σε αυτές τις περιφέρειες. Θα πρέπει επίσης να συζητηθεί ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να συνδυασθούν τυχόν μέτρα αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανεκπαίδευσης με μειωμένο ωράριο εργασίας ή επίδομα ανεργίας, και πως θα παρέχεται, κατά περίπτωση, στους ενδιαφερόμενους εργαζομένους η ευκαιρία να συμμετάσχουν, μέσω εταιρειών μεταβίβασης, σε συναφή μέτρα αναβάθμισης των δεξιοτήτων.

3.5.5.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει, επιπλέον, να ενθαρρυνθούν να καταρτίσουν τα αντίστοιχα προγράμματα και να τα ενσωματώσουν στις εθνικές τους στρατηγικές για τις δεξιότητες.

---

(1)  COM(2022) 46 final.

(2)  COM(2022) 45 final.

(3)  https://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=9063714