Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής»

[COM(2018) 372 final — 2018/0197 (COD)]

(2019/C 62/14)

Εισηγητής:	ο κ. Ιωάννης ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗΣ
Συνεισηγήτρια:	η κ. Ester VITALE

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 11.6.2018 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, 19.6.2018
Νομική βάση	Άρθρα 177, 178, 304 και 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	3.10.2018
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	17.10.2018
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	538
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	138/0/1

Η παρούσα γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ αφορά την πρόταση που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29 Μαΐου 2018 σχετικά με τον κανονισμό του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου (1) για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής κατά την περίοδο 2021-2027. Η γνωμοδότηση περιλαμβάνει επίσης κάποιες σύντομες παρατηρήσεις σχετικά με ορισμένες διατάξεις της πρότασης κανονισμού περί κοινών διατάξεων (ΚΚΔ) (2), οι οποίες αφορούν άμεσα σχετικές πτυχές της δομής, του περιεχομένου, της διάρθρωσης και της περαιτέρω υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής (ΤΣ).

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει την ισχυρή της δέσμευση και πίστη στην πολιτική συνοχής και τη θεωρεί σημαντικότατο μέσο για την προσέγγιση της ΕΕ με τους πολίτες της και για την καταπολέμηση των διαφορών μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ και των ανισοτήτων μεταξύ των πολιτών.

1.2.

Παρότι αντιλαμβάνεται τη συλλογιστική της Επιτροπής, η ΕΟΚΕ διαφωνεί πλήρως με τις περικοπές στην πολιτική συνοχής γενικώς και, ειδικότερα, με τη μείωση των κονδυλίων του ΕΤΠΑ κατά 12 % και του ΤΣ κατά 46 %. Ως εκ τούτου, ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να αυξήσουν την πρόταση προϋπολογισμού, έτσι ώστε να διατηρηθούν τουλάχιστον οι ίδιοι πόροι, σε σταθερές τιμές, όπως στο τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο.

1.3.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η μείωση των ευρωπαϊκών ποσοστών συγχρηματοδότησης θα παρεμποδίσει την υλοποίηση έργων, ιδίως σε όσα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν δημοσιονομικές δυσχέρειες και, βεβαίως, σε όσα έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση.

1.4.

Η ΕΟΚΕ ζητεί τα κριτήρια συγχρηματοδότησης να γίνουν πιο ευέλικτα ώστε να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση κάθε κράτους μέλους και να εφαρμόζεται ο κανόνας που έχει συστήσει η ΕΟΚΕ σε πολλές από τις τελευταίες γνωμοδοτήσεις της: οι επενδυτικές δαπάνες δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όσον αφορά την εκπλήρωση των στόχων περί ελλείμματος του συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

1.5.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκ νέου θέσπιση του κανόνα Ν+2 δεν υποστηρίζεται από πρακτικά στοιχεία, ούτε από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της εφαρμογής του κανόνα Ν+3. Κατά συνέπεια, διαφωνεί με την παρούσα πρόταση και ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διατηρήσει τον κανόνα N+3 για τη νέα περίοδο προγραμματισμού.

1.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την απλούστευση της χρήσης των κονδυλίων όσον αφορά τη δομή, τη διοίκηση και τη διαχείριση, διευκολύνοντας ομαλότερη και αποτελεσματικότερη πρόσβαση σε αυτά. Ωστόσο, η απλούστευση των ταμείων δεν θα πρέπει να γίνεται εις βάρος των αρχών και των αξιών που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ενωσιακού κεκτημένου.

1.7.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βελτιώνει την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση με την έμφασή της στην επιμερισμένη διαχείριση, μέσω της ενίσχυσης της συμμετοχής οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και άλλων συναρμοδίων στη διαδικασία προγραμματισμού, εφαρμογής, αξιολόγησης και παρακολούθησης της χρήσης των κονδυλίων. Ωστόσο, ο Ευρωπαϊκός κώδικας δεοντολογίας για την εταιρική σχέση (ΕΚΔΕΣ) θα πρέπει να τηρείται πλήρως σε όλα τα επίπεδα και να ενισχύεται με ισχυρές εγγυήσεις και μέτρα προς διασφάλιση της πλήρους εφαρμογής του. Η συμμόρφωση με τον ΕΚΔΕΣ θα πρέπει να θεωρείται αναγκαίος πρόσφορος όρος. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί η δυνατότητα στους συναρμοδίους και στις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών να διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο ως ενδιάμεσοι φορείς, φέρνοντας τα έργα εγγύτερα στους τελικούς τους δικαιούχους.

1.8.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι σε επίπεδο ΕΕ δεν υπάρχει διαρθρωμένη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών στη διαδικασία παρακολούθησης της εφαρμογής της πολιτικής συνοχής. Ως εκ τούτου, συνιστά ένθερμα να συγκροτηθεί ένα ευρωπαϊκό φόρουμ συνοχής της κοινωνίας πολιτών, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και άλλων συναρμοδίων, το οποίο θα πραγματοποιεί ετησίως διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με την πορεία εφαρμογής της πολιτικής συνοχής καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου προγραμματισμού 2021-2027.

1.9.

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να ενσωματώσει αποτελεσματικά τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, μέσω των κανονισμών για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ, διασφαλίζοντας την οριζόντια ενσωμάτωσή τους σε όλες τις προτεραιότητες των ταμείων, και όχι μόνο όσον αφορά την κλιματική αλλαγή.

1.10.

Η ΕΟΚΕ προτείνει να υποστηριχθούν οι αραιοκατοικημένες περιοχές, οι απομονωμένες περιοχές, τα μικρά νησιά και οι ορεινές περιοχές, σύμφωνα με το άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τις ίδιες απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης, το ίδιο πεδίο στήριξης και τα ίδια οφέλη, αλλά και με τις ίδιες εξαιρέσεις όπως ισχύει και για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Οι επενδυτικές στρατηγικές θα πρέπει να προσανατολίζονται προς τους στόχους των μακροπεριφερειών και την εδαφική και διασυνοριακή συνεργασία, ιδίως με σκοπό τη διευθέτηση περίπλοκων φαινομένων όπως η μετανάστευση.

1.11.

Η ΕΟΚΕ συνιστά να αυξηθεί ο προϋπολογισμός της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας/Interreg για τη νέα περίοδο προγραμματισμού ώστε να εκπληρώνει αποτελεσματικά την αποστολή και τους στόχους της. Η ΕΟΚΕ προτείνει επίσης να δοθεί επαρκής στήριξη στο ΕΤΠΑ για την εφαρμογή του διασυνοριακού μηχανισμού. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι επενδυτικές στρατηγικές πρέπει να κατευθύνονται προς τους στόχους των μακροπεριφερειακών περιοχών και των περιοχών θαλάσσιων λεκανών.

1.12.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει υπόψη και άλλους κοινωνικούς δείκτες πέραν του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) ώστε να κατηγοριοποιούνται τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις αντίστοιχες απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης.

1.13.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την έννοια της θεματικής συγκέντρωσης, όμως ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξισορροπήσει την κατανομή των απαιτήσεων θεματικής συγκέντρωσης στις επενδύσεις μεταξύ των στόχων πολιτικής, δεδομένου ότι η κατανομή για τους στόχους πολιτικής υπ’ αριθ. 3 έως 5 φαίνεται ανεπαρκής για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών αναγκών και την παγίωση μιας Ευρώπης που θα βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες της.

1.14.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για όλους τους κανονισμούς απέκλεισαν την οριζόντια ενσωμάτωση της ισότητας, της μη διάκρισης και της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες. Ως εκ τούτου, συνιστά ένθερμα να ενσωματωθεί το άρθρο 7 του ισχύοντος κανονισμού περί κοινών διατάξεων για την περίοδο 2014-2020 στον προτεινόμενο νέο κανονισμό περί κοινών διατάξεων (ΚΚΔ) και η αρχή αυτή να συμπεριληφθεί άμεσα στο κυρίως κείμενο της πρότασης κανονισμού για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ. Επίσης, η ΕΟΚΕ συνιστά μετ’ επιτάσεως τη συμπερίληψη της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία στο Άρθρο 67 του προτεινόμενου ΚΚΔ που αφορά την επιλογή των πράξεων.

1.15.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (UNCRPD) θα πρέπει να ενσωματώνεται πλήρως στο κύριο κείμενο του προτεινόμενου κανονισμού για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ, καθώς και στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων. Ειδικότερα η UNCRPD πρέπει να συμπεριλαμβάνεται πλήρως στη νομική βάση του κανονισμού για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ και η προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρίες να καταστεί υποχρεωτικό κριτήριο επιλεξιμότητας.

1.16.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνήσει έτσι ώστε η οικοδόμηση ή η ανακαίνιση διαχωρισμένων εγκαταστάσεων φροντίδας σε ίδρυμα να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της στήριξης βάσει του ΕΤΠΑ και του ΤΣ. Αντιθέτως, πρέπει να προωθηθεί η κοινωνική ένταξη μέσω της μετάβασης από τη φροντίδα σε ίδρυμα στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας.

1.17.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη βελτίωση του συντονισμού των διαφόρων ταμείων, καθώς και για τη σχέση μεταξύ αυτών και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και των προγραμμάτων στήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

1.18.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η συμπερίληψη μακροοικονομικών προϋποθέσεων, οι οποίες αποφασίζονται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, δημιουργεί ισχυρούς φραγμούς στις περιφέρειες, στις τοπικές κοινότητες, στους λοιπούς συναρμοδίους και στους πολίτες κατά τη χρήση των κονδυλίων και, ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ τις απορρίπτει κατηγορηματικά και καλεί την Επιτροπή να επανεξετάσει τα κριτήρια συμπερίληψης.

1.19.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα στην πολιτική συνοχής, όχι μόνο στο ΕΚΤ+. Συνεπώς, συνιστά σθεναρά να διατεθεί τουλάχιστον 10 % στον στόχο πολιτικής υπ’ αριθ. 4 του ΕΤΠΑ, με τον οποίο θεσπίζεται περιφερειακή πρωτοβουλία κοινωνικής βιωσιμότητας και προσβασιμότητας.

2.   Γενικές παρατηρήσεις

2.1.

Η ΕΟΚΕ εξακολουθεί να θεωρεί την πολιτική συνοχής —όπως πράττει άλλωστε επί σειρά ετών —ως έναν από τους θεμελιώδεις πυλώνες για την επίτευξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και είναι, ως εκ τούτου, της γνώμης ότι σε καιρούς αβεβαιότητας και έξαρσης του λαϊκισμού, του εθνικισμού και του ευρωσκεπτικισμού, η πολιτική συνοχής αποτελεί πραγματική διαδικασία σύνδεσης των πολιτών με το εγχείρημα της ΕΕ.

2.2.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η πολιτική συνοχής και τα χρηματοδοτικά της μέσα θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για να παρασχεθεί στους Ευρωπαίους πολίτες ένα νέο και θετικό αφήγημα σχετικά με το εγχείρημα της ΕΕ.

2.3.

Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η πρόταση της Επιτροπής δεν είναι πολιτικά επαρκώς φιλόδοξη, πράγμα το οποίο μεταφράζεται σε περικοπές κατά 12 % και κατά 46 % σε σταθερές τιμές των προϋπολογισμών του ΕΤΠΑ και του ΤΣ, αντίστοιχα, στην πρόταση για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 σε σχέση με τους τρέχοντες προϋπολογισμούς. Οι περικοπές προτείνονται παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει στην αιτιολογική έκθεση ότι «το ΕΤΠΑ και το ΤΣ αντιπροσωπεύουν το 50 % των δημόσιων επενδύσεων σε πολλές χώρες». Συνεπώς, θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε όσες χώρες σταθεροποιούν την οικονομία τους καθώς ανακάμπτουν από την κρίση και καθώς οι πολίτες τους προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα μέτρα λιτότητας. Σε πολλές χώρες το επίπεδο της φτώχειας και της ανισότητας παραμένει υψηλό και σε ορισμένες περιπτώσεις αυξάνεται, με σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών, και μεταξύ και εντός των περιφερειών και των διαφόρων ομάδων του πληθυσμού, ιδίως όσον αφορά τους κοινωνικές δείκτες που σχετίζονται με τις γυναίκες, τους Ρομά, τα άτομα με αναπηρίες, τους ηλικιωμένους κ.λπ.

2.4.

Δεδομένης της ζωτικής σημασίας τόσο του ΕΤΠΑ όσο και του ΤΣ για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και συνοχή των ευρωπαϊκών περιφερειών, η ΕΟΚΕ ζητεί να διατηρηθεί η χρηματοδότηση των πολιτικών συνοχής στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2021-2027 τουλάχιστον με τους ίδιους πόρους σε σταθερές τιμές όπως στο τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο (3).

2.5.

Η πρόταση της Επιτροπής περί μείωσης των ποσοστών συγχρηματοδότησης για τις τρεις κατηγορίες (4) περιφερειών υποσκάπτει την ικανότητα πρόσβασης και χρήσης των κονδυλίων επί ίσοις όροις, ιδίως σε όσα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν δημοσιονομικές δυσχέρειες και σε όσα έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση.

2.6.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προσπάθειες απλούστευσης της πολιτικής συνοχής και επικροτεί τη μείωση του αριθμού των στόχων από 11 σε 5 δεδομένου ότι θα δώσει την ευκαιρία οι πόροι να επικεντρώνονται στα θέματα προτεραιότητας της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και των δικαιωμάτων των προσώπων. Ωστόσο, η ύπαρξη λιγότερων, σαφέστερων και βραχύτερων κανόνων δεν θα πρέπει να συνεπάγεται λιγότερο αποτελεσματικούς κανονισμούς για την επίτευξη των γενικών και ειδικών στόχων της. Ειδικότερα, η μεγαλύτερη απλούστευση δεν θα πρέπει να συνεπάγεται την περιθωριοποίηση από τον προτεινόμενο κανονισμό των διαθεματικών αρχών που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ενωσιακού κεκτημένου.

2.7.

Η απλούστευση μέσω της ενοποίησης των ταμείων και της διευκόλυνσης της πρόσβασης των δικαιούχων, κυρίως με τη μεγαλύτερη επικέντρωση στη διαχείριση από τα κράτη μέλη και με την πιο εκτεταμένη χρήση των απλουστευμένων επιλογών κόστους, αποτελούν απαραίτητα βήματα για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των επενδύσεων. Η επέκταση της αρχής του ενιαίου ελέγχου και η μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές θα συμβάλουν επίσης σε αποτελεσματικότερες δαπάνες στον τομέα της τεχνικής βοήθειας. Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για την ενίσχυση της ηλεκτρονικής συνοχής και της ανταλλαγής δεδομένων διότι θα βελτιώσουν τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του ΕΤΠΑ και του ΤΣ. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση της Επιτροπής την ενίσχυση της διαπεριφερειακής συνεργασίας μέσω της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης (S3).

2.8.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία αποτελεί σημαντικό τρόπο για την υποστήριξη συγκεκριμένων διασυνοριακών περιφερειών που αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα υποδομής, παροχής δημόσιων υπηρεσιών, επικοινωνίας και μεταφορών λόγω, μεταξύ άλλων, γεωγραφικών ή/και ιστορικών χαρακτηριστικών. Το πρόγραμμα Interreg θα πρέπει να αποτελεί μέσο για την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης των εν λόγω περιφερειών, υποπεριφερειών και κατά τόπους περιοχών στην πράξη και, ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ προτείνει αύξηση του προϋπολογισμού του συγκεκριμένου μέσου. Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης να χορηγηθεί χρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ για τη στήριξη της αποτελεσματικής λειτουργίας και εφαρμογής του διασυνοριακού μηχανισμού.

2.9.

Μολονότι στο προοίμιο γίνεται αναφορά στην ισότητα, την απαγόρευση των διακρίσεων και την προσβασιμότητα, η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι θα πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως στο κυρίως κείμενο του κανονισμού για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ και να καταστούν υποχρεωτικά κριτήρια υπαγωγής σε χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με τη συμπερίληψη της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρία στο Άρθρο 67 του προτεινόμενου ΚΚΔ που αφορά την επιλογή των πράξεων (5).

2.10.

Η κατηγοριοποίηση των περιφερειών εξακολουθεί να καθορίζεται από τη «μέθοδο του Βερολίνου», λαμβάνοντας υπόψη αποκλειστικά το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα και τον πληθυσμό κάθε περιφέρειας για τον καθορισμό των απαιτήσεων θεματικής συγκέντρωσης που εφαρμόζονται σε κάθε περιφέρεια (6). Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να συμπεριλάβει νέους δείκτες για τη μέθοδο κατανομής, όπως η ανεργία, η καθαρή μετανάστευση ή οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Ακόμη και αν η λύση αυτή συμβάλλει στη βελτίωση της ακρίβειας της κατανομής της χρηματοδότησης όσον αφορά τις ανάγκες των περιφερειών, οι απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης θα εξακολουθήσουν να καθορίζονται από μια μέθοδο κατηγοριοποίησης που παραβλέπει τις ανισότητες αυτές.

2.10.1.

Ως εκ τούτου, πολλές περιφέρειες κρατών μελών της ομάδας 1 θα μπορούσαν να λαμβάνουν τη «σωστή» κατανομή όσον αφορά τις ανισότητες που τις πλήττουν πέραν του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος, τότε όμως θα προσέκρουαν στις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης, κάτι που θα μπορούσε να περιορίσει την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις εν λόγω ανισότητες. Η εξήγηση που δόθηκε στην εκτίμηση αντικτύπου —ως απάντηση στην απαίτηση της επιτροπής ρυθμιστικού ελέγχου (7)— σχετικά με την επιλογή της «μεθόδου του Βερολίνου» δεν διευκρινίζει γιατί δεν ελήφθησαν υπόψη άλλοι σχετικοί δείκτες. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει αυτήν την προσέγγιση.

2.11.

Οι αραιοκατοικημένες περιοχές, σύμφωνα με το άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και οι απομονωμένες περιοχές, όπως τα μικρά νησιά, αποτελούν περιφέρειες που αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα επικοινωνίας —συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στο Διαδίκτυο— και συγκοινωνιών. Επιπλέον, συνήθως στερούνται κοινωνικών υποδομών (υγεία, εκπαίδευση κ.λπ.). Στις περιφέρειες αυτές, η διασπορά του πληθυσμού και η έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης —με συνέπεια τον ανησυχητικό ρυθμό γήρανσης του πληθυσμού— συνεπάγονται σταδιακή αύξηση του κόστους παροχής δημόσιων υπηρεσιών, δυσκολότερη ανάπτυξη προγραμμάτων απασχόλησης και προσέλκυση επιχειρήσεων.

2.11.1.

Η πρόταση κατανέμει μέρος του προϋπολογισμού για τις περιφέρειες αυτές, μαζί με όσες κατατάσσονται στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Εντούτοις, η κατηγοριοποίηση περιφερειών συμπεριλαμβάνει τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες στην ομάδα 3 χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αραιοκατοικημένων περιοχών, εκτός του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος. Η ΕΟΚΕ εξετάζει το ενδεχόμενο να ακολουθηθεί μια εξειδικευμένη προσέγγιση, με επαρκή χρηματοδότηση και τις σωστές απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες που πλήττουν τις αραιοκατοικημένες και απομονωμένες περιοχές και θεωρεί ότι θα πρέπει συνεπώς να επωφελούνται από το πεδίο στήριξης της θεματικής συγκέντρωσης και από τις παρεκκλίσεις που ισχύουν για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες.

2.12.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των επτά ταμείων υπό κοινή διαχείριση —θεσπίζεται κυρίως μέσω της πρότασης για τον κανονισμό περί κοινών διατάξεων— με την οποία ικανοποιείται μια σημαντική απαίτηση εκ μέρους των ενδιαφερομένων. Ως προς το ΕΤΠΑ και το ΤΣ, ο συνδυασμός με το προτεινόμενο πρόγραμμα στήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (8) είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς θα διευκολυνθεί η σύνδεση της εφαρμογής των προγραμμάτων με τις συστάσεις που διατυπώνονται βάσει του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου —όταν διαθέτουν κοινωνική βιωσιμότητα— με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των επενδύσεων. Ο συνδυασμός αυτός θα πρέπει να εξασφαλίζει τη διεξαγωγή ειδικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των εθνικών και των ευρωπαϊκών αρχών, με ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των λοιπών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

2.13.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τη σημασία συνδυασμού διαφόρων τύπων ταμείων και μέσων με τα ταμεία της πολιτικής συνοχής, ειδικά τα χρηματοδοτικά μέσα, καλύπτοντας έτσι αποτελεσματικότερα τους στόχους. Η άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων διασφαλίζει επίσης και πολλαπλασιάζει την προστιθέμενη αξία των επενδύσεων και την ευρύτερη κατανομή των οφελών.

2.14.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη βελτίωση της ευελιξίας όσον αφορά την προσαρμογή των κονδυλίων και των προγραμμάτων σε μελλοντικές απρόβλεπτες περιστάσεις, όπως πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η προτεινόμενη σύνδεση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων με την περίοδο προγραμματισμού και την ενδιάμεση αξιολόγηση είναι σημαντική για την αποτελεσματικότητα των πόρων. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε περίπτωση υπερβολικής συχνότητας των αλλαγών, καθώς είναι πιθανό να προκαλέσουν στρέβλωση της φύσης του προγραμματισμού. Επιπροσθέτως, η πρόταση να μένουν οι πόροι χωρίς προγραμματισμό μέχρι τα δύο τελευταία έτη είναι πιθανό να τους καταστήσει δύσχρηστους για λόγους χρόνου.

2.15.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την αύξηση στο ποσοστό του προτεινόμενου πολυετές δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 σε σύγκριση με το πολυετούς δημοσιονομικού πλαίσιο της περιόδου 2014-2020 το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να διαθέσει στους κλιματικούς στόχους, με δαπάνες ύψους 30 % του ΕΤΠΑ και 37 % του ΤΣ. Δεδομένης της ζωτικής σημασίας του στόχου αυτού και της ικανότητας και των δύο ταμείων να τον επιτύχουν, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω το ενδεχόμενο αύξησης.

2.16.

Οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης λαμβάνονται υπόψη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως αιτιολογία των προτεινόμενων δαπανών για τους στόχους για το κλίμα. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο ευρύτερης ευθυγράμμισης του προτεινόμενου κανονισμού και των πέντε προτεραιοτήτων που προτείνονται για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των κονδυλίων με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης. Κάτι τέτοιο θα πρέπει να πραγματοποιηθεί διασφαλίζοντας ότι στον κανονισμό περιλαμβάνονται και οι κοινωνικές και οικονομικές προοπτικές των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

2.17.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει ένα υπόδειγμα πολυεπίπεδης διαχείρισης το οποίο τονίζει την επιμερισμένη διαχείριση των προγραμμάτων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών, τα οποία έχουν τώρα μεγαλύτερη άμεση ευθύνη. Η κατανομή των ευθυνών είναι επίσης σαφέστερη, αυξάνεται δε η συμβολή των περιφερειακών και τοπικών αρχών, των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών (9). Ωστόσο, πρέπει να εισαχθούν ισχυρές εγγυήσεις και ειδικά μέτρα ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους και στις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών να διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο ως ενδιάμεσοι φορείς, μέσω της αποτελεσματικότερης ανάπτυξης έργων και της εγγύτερης προσέγγισής τους με τους τελικούς τους δικαιούχους.

2.18.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι υπάρχει ανάγκη ισχυρότερης εταιρικής σχέσης, συμμετοχής και συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και άλλων συναρμοδίων στην παρακολούθηση της πολιτικής συνοχής σε επίπεδο ΕΕ. Πράγματι, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το έλλειμμα αυτό σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί από την ΕΟΚΕ με εξαιρετικά προορατικό, χωρίς αποκλεισμούς και αποτελεσματικό τρόπο. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ προτείνει να συγκροτηθεί ένα ευρωπαϊκό φόρουμ συνοχής της κοινωνίας πολιτών με στόχο την παρακολούθηση της πολιτικής συνοχής, με την ΕΟΚΕ να διευκολύνει πλήρως τη λειτουργία του.

2.19.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε να διαφοροποιήσει την παραδοσιακή προσέγγιση της τεχνικής βοήθειας εξαλείφοντας τον στόχο προτεραιότητας που χρησιμοποιείται για να κατευθύνει τη στήριξη αυτή. Αντ’ αυτού, η πρόταση προτείνει ένα γενικό κατ’ αποκοπή ποσοστό ύψους 2,5 % για κάθε πρόγραμμα, ως μέρος του 100 % της επένδυσης, με σκοπό την κάλυψη των δαπανών τεχνικής βοήθειας. Μπορούν επίσης να συγχρηματοδοτηθούν, εάν χρειαστεί, πέραν αυτού του ποσοστού ύψους 2,5 %, και άλλες επενδύσεις που πραγματοποιούνται βάσει της κατάταξης της τεχνικής βοήθειας. Η ΕΟΚΕ επικροτεί αυτήν την απλοποιημένη προσέγγιση. Πέραν της προτεραιότητας που δίνεται στην αρχή της αναλογικότητας και των βελτιώσεων της ευελιξίας και της διακυβέρνησης της εταιρικής σχέσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε να μην περιορίσει το ποσό του κονδυλίου που προορίζεται για τη θεσμική ικανότητα των εταίρων, συμπεριλαμβανομένων των φορέων που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών.

2.20.

Η ΕΟΚΕ διαφωνεί με την πρόταση να τροποποιηθεί ο κανόνας N+3 σε N+2 και καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να την επανεξετάσει. Η προσέγγιση της ευελιξίας υπό αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να είναι πλησιέστερη στις ανάγκες όσων χωρών, περιφερειών, υποπεριφερειών, τοπικών κοινοτήτων και ενδιαφερομένων αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στην εφαρμογή των προγραμμάτων και να προσαρμόζει τη διαδικασία εφαρμογής στις ικανότητες των διαφόρων κρατών μελών και τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτά. Η επαναφορά του κανόνα Ν+2 απαιτεί επίσης υψηλότερο επίπεδο αποτελεσματικότητας όσον αφορά τον προγραμματισμό και την εφαρμογή, με ένα έτος λιγότερο για την πιστοποίηση των πληρωμών.

3.   Ειδικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι ειδικοί στόχοι για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ (άρθρο 2) θα πρέπει να περιλαμβάνουν τομείς όπως η κοινωνική οικονομία και η προσβασιμότητα των υποδομών και των υπηρεσιών για όλους τους πολίτες της ΕΕ και ότι θα πρέπει να υπάρχουν ειδικές αναφορές στις αραιοκατοικημένες περιοχές και νησιά, σύμφωνα με το άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3.2.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να αναθεωρηθούν αναλόγως τα παραρτήματα I και ΙΙ προκειμένου να μετατραπούν οι προηγούμενοι τομείς σε κοινούς δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων, καθώς και σε δείκτες επιδόσεων.

3.3.

Μολονότι η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι οι στόχοι πολιτικής υπ’ αριθ. 1 και 2 συνιστούν στόχους πολιτικής με υψηλή προστιθέμενη αξία, επισημαίνει ότι η απόδοση πολύ υψηλών ποσοστών σε αυτούς τους δύο τομείς και στις τρεις περιφερειακές ομάδες θα υπονομεύσει την αποτελεσματικότητα του ΕΤΠΑ και του ΤΣ στην αντιμετώπιση των στόχων πολιτικής υπ’ αριθ. 3 έως 5. Κατά συνέπεια, ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει τις απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης (άρθρο 3.4) προκειμένου να εξισορροπηθούν οι προσπάθειες για την κατάλληλη αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της φτώχειας και των διακρίσεων, κάτι που είναι απαραίτητο για την επίτευξη ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.

3.4.

Η ΕΟΚΕ τονίζει το γεγονός ότι η αστική ανάπτυξη συνδέεται στενά με τον εκσυγχρονισμό και την καινοτομία των τοπικών υποδομών και υπηρεσιών και, ως εκ τούτου, χαιρετίζει τη συμπερίληψη μιας ευρωπαϊκής αστικής πρωτοβουλίας στο ΕΤΠΑ, συνδεδεμένης με το ευρωπαϊκό αστικό θεματολόγιο. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να αυξήσει τη χρηματοδοτική στήριξη σε αυτήν την πρωτοβουλία και ταυτόχρονα να διασφαλίσει την οριζόντια προσέγγισή της για την κάλυψη των τριών πυλώνων των ΣΒΑ της Ατζέντας του 2030, παραδείγματος χάρη, με σκοπό την ανάπτυξη έξυπνων και προσβάσιμων πόλεων.

3.5.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη συμπερίληψη του οριζόντιου αναγκαίου πρόσφορου όρου 4, ο οποίος απαιτεί εθνικά πλαίσια για την εφαρμογή της UNCRPD. Εντούτοις, θεωρεί ότι:

3.5.1.

Δεδομένου ότι η ΕΕ συνιστά συμβαλλόμενο κράτος της UNCRPD και, ως εκ τούτου, η εφαρμογή από την ΕΕ είναι υποχρεωτική, είναι σκόπιμο να ενσωματωθεί η UNCRPD στη νομική βάση του προτεινόμενου κανονισμού για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ.

3.5.2.

Η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε αγαθά, υπηρεσίες και υποδομές, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής του προτεινόμενου κανονισμού και να ορίζεται ως υποχρεωτικό κριτήριο για τη χρηματοδότηση έργων σε κάθε καλυπτόμενο τομέα. Επομένως, η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά να συμπεριληφθεί στο κύριο κείμενο του κανονισμού το σημείο 5 της εισαγωγής του προτεινόμενου κανονισμού για το ΕΤΠΑ και το ΤΣ: «Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να τηρούν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και να εξασφαλίζουν την προσβασιμότητα σύμφωνα με το άρθρο 9 της σύμβασης και σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ένωσης για την εναρμόνιση των απαιτήσεων προσβασιμότητας για προϊόντα και υπηρεσίες».

3.5.3.

Βάσει του ενωσιακού κεκτημένου έχει αναπτυχθεί μια οριζόντια προσέγγιση για την προώθηση της ισότητας, της μη διάκρισης και της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες στον προγραμματισμό και τη διάθεση των πόρων των ταμείων μέσω του άρθρου 7 του ισχύοντος κανονισμού περί κοινών διατάξεων (10) και του άρθρου 16 του κανονισμού περί κοινών διατάξεων της περιόδου 2007-2013. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά θερμά την εκ νέου ενσωμάτωση του άρθρου 7 του κανονισμού περί κοινών διατάξεων της περιόδου 2014-2020 στον προτεινόμενο νέο κανονισμό.

3.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την απογοήτευσή της για το γεγονός ότι η δέσμευση βάσει του ΕΤΠΑ που ξεκίνησε στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της περιόδου 2014-2020 για τη μετάβαση από τη φροντίδα σε ίδρυμα στη φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας δεν τηρείται στον προτεινόμενο κανονισμό. Στο άρθρο 2 στοιχείο δ) του προτεινόμενου κανονισμού για το ΕΤΠΑ δίνεται προτεραιότητα στην αύξηση της κοινωνικοοικονομικής ένταξης «με την εφαρμογή ολοκληρωμένων μέτρων που αφορούν μεταξύ άλλων τη στέγαση και τις κοινωνικές υπηρεσίες». Αν και πρόκειται για σημαντική διάταξη, δεν είναι βέβαιο ότι ο συγκεκριμένος στόχος είναι επαρκής ώστε να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες, και ιδιαίτερα οι πλέον μειονεκτούντες, θα ενταχθούν στην κοινότητα μέσω ειδικών επενδύσεων στην αποϊδρυματοποίηση. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι επενδύσεις του ΕΤΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική ένταξη, η ΕΟΚΕ προτείνει να ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε αφενός μεν οι επενδύσεις του ΕΤΠΑ να περιορίζονται σε υπηρεσίες που υποστηρίζουν την κοινωνική ένταξη, αφετέρου δε η χρήση κονδυλίων για την οικοδόμηση ή την ανακαίνιση διαχωρισμένων εγκαταστάσεων φροντίδας σε ίδρυμα να εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του ΕΤΠΑ και του ΤΣ. Έχει ζωτική σημασία να διατηρηθεί τόσο το θετικό κίνητρο όσο και η αρνητική υποχρέωση, αλλά και να ενισχυθούν στο πλαίσιο του προτεινόμενου κανονισμού ΕΤΠΑ.

3.7.

Αν και προτείνεται το ένα τρίτο της χρηματοδότησης του ΕΚΤ+ να υποστηρίζει την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό του ΕΤΠΑ με σκοπό την αποτελεσματική στήριξη της εφαρμογής του στόχου πολιτικής υπ’ αριθ. 4. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ συνιστά μετ’ επιτάσεως να διατεθεί τουλάχιστον το 10 % στον στόχο πολιτικής υπ’ αριθ. 4 του ΕΤΠΑ, με τον οποίο θεσπίζεται η περιφερειακή πρωτοβουλία κοινωνικής βιωσιμότητας, με σκοπό την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της προσβασιμότητας κατά τρόπο συνεκτικό και συστηματικό.

---

(1)  COM(2018) 372 final — 2018/0197 (COD), COM(2018) 372 final — ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I, COM(2018) 372 final — ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II.

(2)  COM(2018) 375 final.

(3)  Βλέπε γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020 (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 106).

(4)  Βλέπε γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020 (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 106).

(5)  Το άρθρο 7 του κανονισμού περί κοινών διατάξεων 2014-2020 έχει αφαιρεθεί, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε την προσθήκης μιας υποχρέωσης για τα κράτη μέλη όσον αφορά την επιλογή των έργων μέσω του άρθρου 67 της πρότασης κανονισμού περί κοινών διατάξεων για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027. Εντούτοις, το άρθρο 67 δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην προσβασιμότητα.

(6)  Η νέα πρόταση θεματικής συγκέντρωσης του ΕΤΠΑ ταξινομεί τα κράτη μέλη σε τρεις ομάδες σύμφωνα με το ΑΕΕ τους: ομάδα 1 για όσα έχουν λόγο ΑΕΕ ίσο ή μεγαλύτερο από το 100 % του μέσου όρου της ΕΕ, ομάδα 2 για όσα έχουν λόγο ίσο ή μεγαλύτερο από το 75 % και κάτω από το 100 % και ομάδα 3 για όσων ο λόγος είναι κατώτερος του 75 % του μέσου όρου της ΕΕ, καθώς και για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες όσον αφορά τα προγράμματά τους που προορίζονται για τον στόχο «Επενδύσεις στην απασχόληση και την ανάπτυξη». Οι απαιτήσεις θεματικής συγκέντρωσης των διαφόρων περιφερειακών ομάδων προτείνουν τα κράτη μέλη της ομάδας 1 να διαθέτουν τουλάχιστον το 85 % των πόρων τους στους στόχους πολιτικής υπ’ αριθ. 1 και τουλάχιστον 60 % στον στόχο πολιτικής υπ’ αριθ. 1, της ομάδας 2 να εστιάζουν τουλάχιστον το 45 % του προϋπολογισμού σε προτεραιότητες βάσει του στόχου πολιτικής υπ’ αριθ. 1 και τουλάχιστον το 30 % στον στόχο πολιτικής υπ’ αριθ. 2 και, τέλος, της ομάδας 3 να διαθέτουν τουλάχιστον το 35 % των πόρων τους στον στόχο πολιτικής υπ’ αριθ. 1 και τουλάχιστον το 30 % στον στόχο πολιτικής υπ’ αριθ. 2.

(7)  SEC(2018) 268.

(8)  COM(2018) 391 — 2018/0213 (COD).

(9)  Συμπεριλαμβάνονται οι περιβαλλοντικοί εταίροι και φορείς που είναι υπεύθυνοι για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, της ισότητας των φύλων και της μη διάκρισης, όπως ορίζεται στο άρθρο 6 της πρότασης κανονισμού περί κοινών διατάξεων.

(10)  Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1301/2013.