5.6.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 170/113

1.1

Η πρόταση τροποποίησης του κανονισμού, η οποία επί της αρχής είναι απολύτως δικαιολογημένη, αναμένεται να συμβάλει στην καλύτερη καταπολέμηση της πρακτικής των παράνομων μεταφορών αποβλήτων και της μη σύμφωνης προς τους κανόνες επεξεργασίας τους. Με τη θέσπιση σαφούς και ενιαίου πλαισίου για τη διενέργεια των ελέγχων, η νέα νομοθεσία προσφέρει μεθοδολογική συνδρομή στα κράτη μέλη και αναμένεται να τα ωθήσει στην εφαρμογή αποτελεσματικότερων ελέγχων, πολύ περισσότερο μάλιστα που τα σχέδια θα επανεξετάζονται ανά έτος και, εφόσον απαιτείται, θα προσαρμόζονται.

1.2

Όσον αφορά τις εξαγωγές, το γεγονός ότι οι αρμόδιες αρχές δικαιούνται να ζητήσουν αποδείξεις για την συμμόρφωση της μεταφοράς προς τις νομικές απαιτήσεις ως προς τις μεθόδους, τις τεχνολογίες και τους κανόνες επεξεργασίας των αποβλήτων που εφαρμόζουν οι εγκαταστάσεις αξιοποίησης στη χώρα προορισμού, αναμένεται να συντελέσει στην καλύτερη καταπολέμηση των παράνομων εξαγωγών, για τις οποίες είναι δυστυχώς γνωστό ότι έχουν αναχθεί σε δραστηριότητα τύπου μαφίας.

1.3

Η διοργάνωση αποτελεσματικών και εναρμονισμένων ελέγχων αναμένεται επίσης να συμβάλει στην καταπολέμηση των καταστάσεων αθέμιτου ανταγωνισμού, όπου, τελικά, οι επιχειρήσεις που τηρούν τους κανόνες και ενεργούν έντιμα και με διαφάνεια βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι εκείνων που περιφρονούν τις νόμιμες απαιτήσεις, τις παρακάμπτουν ή τις καταστρατηγούν εσκεμμένως.

1.4

Για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, διατήρησης του υγιούς ανταγωνισμού στον κλάδο και καταπολέμησης των πρακτικών μαφίας, αποδεικνύεται ευκταία η καλύτερη οργάνωση των σχεδίων επιθεωρήσεων. Ωστόσο, πρέπει πάντοτε να έχουμε κατά νου ότι η κινητοποίηση πρόσθετων πρακτικών μέσων επιφέρει κατ’ ανάγκη πρόσθετο κόστος και απαιτεί από τα κράτη μέλη τον ορισμό προτεραιοτήτων για τις δημόσιες δαπάνες.

2.1

Μετά από οκτώ χρόνια εφαρμογής του κανονισμού αριθ. 1013/2006, η Επιτροπή επιθυμεί να αντλήσει συμπεράσματα από την αποκομισθείσα εμπειρία, προκειμένου να βελτιώσει τις διατάξεις του κανονισμού, επιφέροντας τροποποιήσεις που αποβλέπουν, αφενός, στην απλούστευση των διαδικασιών και, αφετέρου, στην αποτελεσματικότερη διεξαγωγή των ελέγχων, ώστε να αποτρέπονται οι παράνομες μεταφορές, ιδίως των επικίνδυνων αποβλήτων.

2.2

Ας υπενθυμιστεί ότι στόχος του εν λόγω κανονισμού ήταν να μεταφέρει στην κοινοτική νομοθεσία κανόνες προερχόμενους από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και από τη σύμβαση της Βασιλείας για τις μεταφορές αποβλήτων, να ρυθμίσει τις δυσχέρειες εφαρμογής του κανονισμού του 1993, να προωθήσει την εναρμόνιση σε διεθνή κλίμακα των κανόνων περί διασυνοριακών κινήσεων αποβλήτων, να απλουστεύσει και να διασαφηνίσει το κείμενο.

2.3

Το μεν ζήτημα της συμφωνίας της ευρωπαϊκής νομοθεσίας με τις διεθνείς συμβάσεις έχει λυθεί. Ωστόσο, πρέπει να εισαχθούν περαιτέρω βελτιώσεις σε θέματα ελέγχου, με ιδιαίτερη προσοχή στα επικίνδυνα απόβλητα και στα απόβλητα που αποστέλλονται παράνομα για μη σύμφωνη προς τους κανόνες εναπόθεση ή επεξεργασία. Στην πράξη, το ζητούμενο είναι η καλύτερη στοχοθέτηση των ελέγχων, με έμφαση στα πλέον προβληματικά απόβλητα.

2.4

Ας υπενθυμιστεί, επίσης, ότι εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλες οι αποστολές αποβλήτων για αξιοποίηση (ανάκτηση) μπορούν να τίθενται σε ελεύθερη κυκλοφορία. Για τα μη επικίνδυνα απόβλητα, οι αποστολές αυτές δεν υπόκεινται σε καμία πρότερη κοινοποίηση, αλλά διέπονται αποκλειστικά από τις γενικές διατάξεις περί ενημέρωσης. Όσο για τις μεταφορές επικίνδυνων αποβλήτων για αξιοποίηση, καθώς και τις μεταφορές αποβλήτων για διάθεση, αυτές υπόκεινται σε προηγούμενη γραπτή κοινοποίηση και συγκατάθεση.

2.5

Η εφαρμογή της νομοθεσίας αυτής προϋποθέτει έλεγχο της τήρησής της. Προβλέπεται, λοιπόν, ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να οργανώνουν επιθεωρήσεις των επιχειρήσεων, σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, καθώς και ελέγχους είτε κατά την οδική μεταφορά ή σε λιμένες κ.λπ. είτε σε οποιοδήποτε άλλο μεταφορικό μέσον. Έλεγχοι μπορούν επίσης να διενεργούνται στο τελικό στάδιο, στις εγκαταστάσεις αξιοποίησης ή διάθεσης.

2.6

Τα κράτη μέλη πραγματοποιούν τους ελέγχους αυτούς όπως κρίνουν σκόπιμο. Ο κανονισμός για τις μεταφορές αποβλήτων δεν θεσπίζει καμία ιδιαίτερη διαδικασία εκτέλεσης των ελέγχων. Στην πράξη, η ευχέρεια που αφήνεται στα κράτη μέλη επέφερε σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ κρατών μελών. Ορισμένα έχουν οργανώσει αποτελεσματικούς μηχανισμούς, ενώ άλλα πολύ λιγότερο, κυρίως επειδή δεν διαθέτουν επαρκή μέσα προς τούτο. Η κατάσταση αυτή οδηγεί τους παράνομους εξαγωγείς αποβλήτων να επιλέγουν την αποστολή των αποβλήτων μέσω των κρατών μελών με πλημμελή συστήματα ελέγχου.

2.7

Βεβαίως, τα σοβαρότερα προβλήματα παράνομων μεταφορών αφορούν τα επικίνδυνα απόβλητα, καθώς και εκείνα που αποστέλλονται για διάθεση ή που υφίστανται ακατάλληλη επεξεργασία, χωρίς τήρηση των ισχυόντων κανόνων. Οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές, τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον.

2.8

Μία από τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις του σημαντικού όγκου παράνομων μεταφορών αποβλήτων έγκειται επίσης στο γεγονός ότι οι μεγάλες διαφορές μεταξύ κρατών μελών ως προς την εφαρμογή των ελέγχων δημιουργούν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Έτσι, οι επιχειρήσεις που τηρούν τη νομοθεσία μειονεκτούν έναντι εκείνων που μπορούν να δραστηριοποιούνται σε χώρες όπου η νομοθεσία δεν ελέγχεται αρκετά ή αρκετά καλά.

2.9

Για να παρεμποδίσει, ακριβώς, τις παράνομες και επικίνδυνες αυτές ενέργειες, η Επιτροπή προτείνει αναθεώρηση του κανονισμού. Στόχος είναι να υποστηριχθούν και να προσανατολιστούν οι έλεγχοι των κρατών μελών, ώστε να επικεντρώνονται περισσότερο στις ροές αποβλήτων υψηλού κινδύνου.

3.1

Η Επιτροπή προσθέτει τον ορισμό της «επαναχρησιμοποίησης» για προϊόντα που δεν είναι απόβλητα, ενώ επιθυμεί να της χορηγηθεί το δικαίωμα υιοθέτησης κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων σε θέματα τεχνικών και οργανωτικών απαιτήσεων για τις ανταλλαγές δεδομένων και πληροφοριών. Πέραν αυτών, τα κυριότερα σημεία της πρότασης αφορούν την τροποποίηση του άρθρου 50 του κανονισμού.

3.2

Στόχος των τροποποιήσεων αυτών είναι:

3.2.1

να οργανώνουν τα κράτη μέλη τον έλεγχο των επιχειρήσεων και να διενεργούν απροειδοποίητους ελέγχους των αποστολών, αλλά και των διαδικασιών αξιοποίησης και διάθεσης·

3.2.2

να καταρτίζουν τα κράτη μέλη σχέδια για τους ελέγχους των αποστολών, συμπεριλαμβανομένων ελέγχων των εγκαταστάσεων, των επιχειρήσεων, καθώς και των μεταφορών (οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές, λιμένες κ.λπ.).

3.3

Ο προσδιορισμός των στοιχείων που πρέπει να περιλαμβάνουν τα σχέδια αυτά καθορίζεται από την Επιτροπή, η οποία απαριθμεί επτά στοιχεία που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα κράτη μέλη και με τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται.

3.4

Πρόκειται για τα εξής: στρατηγική που ακολουθείται, με μνεία των μέσων που κινητοποιούνται· εκτίμηση των κινδύνων παράνομων ροών· καθορισμός των προτεραιοτήτων· πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό και το είδος των προβλεπόμενων επιθεωρήσεων στους χώρους συγκέντρωσης των αποβλήτων και στις μεταφορές· ανάθεση καθηκόντων στην καθεμιά από τις αρμόδιες αρχές· μέσα συντονισμού των διαφόρων εν λόγω αρχών· αξιολόγηση των αναγκών κατάρτισης των επιθεωρητών. Τα σχέδια αυτά προβλέπεται να επανεξετάζονται ανά έτος.

3.5

Η Επιτροπή προσθέτει διατάξεις σχετικά με την κατάλληλη προστασία των μεταφορών αποβλήτων και με την εφαρμογή σύμφωνων προς τη νομοθεσία εργασιών αξιοποίησης.

4.1

Η κατάσταση που περιγράφει η Επιτροπή —οι διαστάσεις των παράνομων μεταφορών και οι διαφορές της κατάστασης όσον αφορά τους ελέγχους και την εφαρμογή της νομοθεσίας— καθιστά απολύτως θεμιτή τη βούληση παρέμβασης ώστε να αποτραπούν οι εν λόγω παράνομες μεταφορές, να περιοριστούν οι προκαλούμενοι κίνδυνοι για την υγεία και το περιβάλλον και να μειωθεί το μειονέκτημα που πλήττει τις νομοταγείς επιχειρήσεις.

4.2

Ωστόσο, η εφαρμογή της νέας νομοθεσίας δεν θα πρέπει να περιοριστεί σε τυπικά διοικητικά μέτρα για τη συμμόρφωση προς τους νέους κανόνες χωρίς συγκεκριμένη εφαρμογή· αυτό απαιτεί την κινητοποίηση νέων χρηματοδοτικών μέσων, η οποία συνιστά ευαίσθητο έργο για τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες και ανάγκες ανάκαμψης των δημοσίων δαπανών.

4.3

Κατά συνέπεια, οι διαδικασίες που θα προβλεφθούν θα πρέπει να είναι απλές, ώστε να οδηγήσουν όσα κράτη μέλη δεν το πράττουν ορθά σήμερα να καθιερώσουν ή να βελτιώσουν τους αναγκαίους ελέγχους. Ο φόβος της προσφυγής εναντίον τους ενώπιον του Δικαστηρίου για παράλειψη των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Συνθήκες ενδέχεται να τονώσει τον ζήλο των κρατών μελών που δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, καθώς επίσης και την άσκηση προσφυγών από απλούς πολίτες που έχουν νόμιμο συμφέρον να ενεργήσουν.