17.3.2011

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 84/7

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Έκθεση της Επιτροπής — Έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού 2009»

[COM(2010) 282 τελικό]

2011/C 84/02

Εισηγητής: ο κ. CHIRIACO

Στις 3 Ιουνίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την:

Έκθεση της Επιτροπής - Έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού 2009

COM(2010) 282 τελικό.

Το ειδικευμένο τμήμα «Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση» στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 17 Δεκεμβρίου 2010.

Κατά την 468η σύνοδο της ολομέλειας, της 19ης και 20ης Ιανουαρίου 2011 (συνεδρίαση της 19ης Ιανουαρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ενέκρινε με 154 ψήφους υπέρ, 2 ψήφους κατά και 4 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Το 2009 η πολιτική ανταγωνισμού επλήγη βαρύτατα λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης και της διαχείρισης των συνεπειών της.

1.2   Η ΕΟΚΕ επιθυμεί τη μέγιστη δυνατή συνέργεια, όχι μόνον μεταξύ της στρατηγικής 2020 και της στρατηγικής για την αειφόρο ανάπτυξη (1), όπως έχει ήδη προτείνει (2), αλλά και μεταξύ των στρατηγικών αυτών και της πολιτικής ανταγωνισμού με στόχο την αποφυγή επικαλύψεων ή, ακόμη χειρότερα, στεγανών μεταξύ των παρεμβάσεων.

1.3   Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης τον κίνδυνο μήπως αυτή η οικονομική χιονοστιβάδα προκαλέσει συστηματικές ανισορροπίες, με ιδιαίτερη αναφορά στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, με αρνητικές συνέπειες στον ανταγωνισμό προς όφελος επιζήμιων συμπεριφορών. Αν και όπως έχει ήδη επισημανθεί (3), η Επιτροπή δεν μπορεί να αναλάβει τη διαχείριση όλων των πτυχών που συνδέονται με την οικονομική κρίση, καλείται να υποστηρίξει το έργο των υφιστάμενων αρχών, ιδίως της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των άλλων εγγυητριών αρχών, μέσω μιας κοινοτικής πολιτικής προσανατολισμού και ελέγχου.

1.4   Τα όσα αναφέρθηκαν είναι ακόμη περισσότερο αναγκαία λόγω της τρέχουσας αναθεώρησης της συμφωνίας της Βασιλείας  (4). Εάν από τη μια πλευρά η αναθεώρηση αυτή αυξάνει τις απαιτήσεις ως προς τις εγγυήσεις που πρέπει να ικανοποιούν οι τράπεζες για να περιορίσουν τον κίνδυνο νέων χρηματοπιστωτικών κρίσεων λόγω έλλειψης ρευστότητας, από την άλλη πλευρά, οι νέοι κανόνες θα καταστήσουν πιο δύσκολη την πρόσβαση στην πίστωση για τις επιχειρήσεις, γεγονός που μπορεί να μεταθέσει τον κίνδυνο από τις χρηματοπιστωτικές αγορές στην πραγματική οικονομία. Εξάλλου, η αναθεώρηση αυτή ενδέχεται να θέσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες σε μειονεκτική θέση έναντι των αμερικανικών, προκαλώντας μείωση του κέρδους και αύξηση του ανταγωνισμού στις επισφαλείς επενδύσεις.

1.5   Υποστηρίζει επίσης την Επιτροπή στη συνέχιση του έργου της παρακολούθησης των εθνικών σχεδίων για την οικονομική ανάκαμψη, προκειμένου να παράσχει μια γενική εικόνα της εφαρμογής των επιμέρους προγραμμάτων, να απαριθμήσει τα διαθέσιμα εργαλεία για την επιτάχυνση της προόδου των μέτρων αυτών και να διασφαλίσει ότι ο συντονισμός λειτουργεί σωστά (5).

1.6   Όσον αφορά τον κίνδυνο κραδασμών από τα ομόλογα που προκύπτει από το μέγεθος του χρέους, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Ισπανία, επισημαίνεται η δυνατότητα κερδοσκοπίας σε βάρος των αγορών πρώτων υλών. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή καλείται να επιστήσει την προσοχή της στα προβλήματα που αυτό συνεπάγεται όσον αφορά τις τιμές και τους μισθούς, ιδίως για τις ΜΜΕ, και να δράσει αναλόγως.

1.7   Προτείνεται η περιοδική δημοσίευση έκθεσης παρακολούθησης σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις, η οποία θα παρέχει λεπτομερή εικόνα της πορείας της εφαρμογής των μέτρων, μετρώντας τις επιπτώσεις στις αγορές, με στόχο την προετοιμασία ενός σχεδίου αναβάθμισης του βιομηχανικού τομέα το οποίο είναι απαραίτητο για την οικονομική ανάκαμψη της ΕΕ, με την ενίσχυση των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, και την αύξηση των επιπέδων απασχόλησης.

1.8   Η ΕΟΚΕ (6) έχει ήδη εκφράσει την ανησυχία της για τις πιθανές συνέπειες της αλληλεπίδρασης μεταξύ του συστήματος των δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας και των πολιτικών ανταγωνισμού. Επομένως, συνιστάται για το 2010 στην ευρωπαϊκή πολιτική ανταγωνισμού να ληφθεί υπόψη, ακόμη και σε αυτόν τον τομέα, η εφαρμογή δίκαιων όρων χωρίς διακρίσεις και να ενθαρρυνθεί η απόκτηση δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας, ειδικότερα από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τις δυσκολίες των οποίων αναγνωρίζουν τόσο η ΕΟΚΕ όσο και η Επιτροπή. Ειδικότερα, όσον αφορά την πρόταση κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το γλωσσικό καθεστώς του κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας, καθώς και το αίτημα ορισμένων κρατών μελών για στενότερη συνεργασία, η ΕΟΚΕ συνιστά να αναζητηθεί μια λύση που να ενθαρρύνει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την καινοτομία και την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς με ίσους όρους. Για το σκοπό αυτό, το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της ΕΕ δεν θα πρέπει να κάνει διακρίσεις εναντίον οικονομικών φορέων και κρατών, καθώς κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε ανταγωνιστικά μειονεκτήματα.

1.9   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αγορά του γεωργικού τομέα πρέπει να ενταχθεί στο σύνολο όλων των άλλων πολιτικών της ΕΕ, αρχής γενομένης από την πολιτική ανταγωνισμού.

1.10   Όσον αφορά τον τομέα της ενέργειας, υπάρχει έντονη δυσαρέσκεια των καταναλωτών στα διάφορα κράτη μέλη σχετικά με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Οι υψηλές τιμές και η χαμηλή ποιότητα των υπηρεσιών συνεπάγονται άμεσα υψηλότερο κόστος για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, με εμφανή στρέβλωση του ανταγωνισμού.

1.11   Σύμφωνα με την αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας είναι αναγκαία η αύξηση του επιπέδου των γνώσεων και των δεξιοτήτων των στελεχών και των τελικών χρηστών των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ώστε η τεχνολογία να έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη, με στόχο την καλύτερη ενσωμάτωση των αρχών του Ψηφιακού Θεματολογίου (7).

1.12   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τον ορισμό του δικαιώματος στην ενημέρωση, όπως η ελευθερία της πληροφόρησης από κοινού με το δικαίωμα παροχής και λήψης ενημέρωσης (8). Επομένως, η πλουραλιστική πληροφόρηση δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να οδηγήσει σε παράλειψη, καθοδήγηση ή παρακολούθηση. Η Επιτροπή θα μπορούσε να υιοθετήσει κατασταλτικά μέτρα κατά των εταιρειών που περιορίζουν την πολυφωνία σε βάρος του ελεύθερου ανταγωνισμού, αλλά και να διατυπώσει προτάσεις για την προώθηση της ελευθερίας της πληροφόρησης.

1.13   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι από τότε που ελήφθη η απόφαση να ανοίξει πλήρως στον ανταγωνισμό η αγορά ταχυδρομικών υπηρεσιών από 1ης Ιανουαρίου 2011, η οικονομική κρίση έθεσε σε διαρκή κίνδυνο την οικονομική ισορροπία των ιστορικών ταχυδρομικών φορέων που είναι αρμόδιοι για τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος (ΥΓΣ). Για να εξασφαλιστεί η πλήρης άσκηση των καθηκόντων που ανατίθενται στους φορείς αυτούς ώστε να διατηρηθεί το επίπεδο και η ποιότητα των θέσεων εργασίας στον τομέα αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό στήριξης που να λαμβάνει υπόψη αυτή τη νέα κατάσταση, το μέγεθος και οι πιθανές συνέπειες της οποίας δεν είχαν εκτιμηθεί σωστά όταν υιοθετήθηκε η τρίτη ταχυδρομική οδηγία (2008/6/ΕΚ) στις 20/02/2008. Γενικότερα, η ΕΟΚΕ ζητά, κατά την τρέχουσα κρίση, την προώθηση και την ανάπτυξη των ΥΓΣ προκειμένου να ενισχυθεί η κοινωνική, εδαφική και πολιτιστική συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.14   Όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την επιτευχθείσα πρόοδο προς μια πιο δομημένη σχέση μεταξύ της ΓΔ Ανταγωνισμού και των λοιπών Γενικών Διευθύνσεων που ασχολούνται με θέματα καταναλωτών και οργανώσεων καταναλωτών• ωστόσο, εκφράζει τη λύπη της διότι παρήλθε ακόμη ένα έτος και δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος όσον αφορά την ουσιαστική εφαρμογή της «ιδιωτικής» πτυχής των κοινοτικών αντιμονοπωλιακών κανόνων.

1.14.1   Παρά την υποστήριξη που έλαβε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την ΕΟΚΕ, η Επιτροπή δεν κατάφερε να προωθήσει την πρωτοβουλία που δρομολόγησε ήδη από το 2005, με την οποία επεδίωκε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των αγωγών αποζημίωσης της ΕΕ για θέματα αντιμονοπωλιακών κανόνων, γεγονός που αφήνει απροστάτευτους τους καταναλωτές τα δικαιώματα των οποίων θίγονται από την παραβίαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων.

1.14.2   Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει ήδη επιβεβαιώσει ότι η πλήρης αποτελεσματικότητα των αντιμονοπωλιακών κανόνων διακυβεύεται εφόσον δεν είναι δυνατή η ατομική προσφυγή για αποζημίωση λόγω βλάβης που προκλήθηκε από παραβίαση των εν λόγω κανόνων.

1.15   Η ΕΟΚΕ προτείνει εξάλλου να παρακολουθούνται οι διεργασίες συγκέντρωσης στην οικονομία, να μελετώνται οι κοινωνικές και πολιτισμικές επιπτώσεις στην βιομηχανία, στο εμπόριο, στη βιοτεχνία και στην γεωργία και να υποβάλλονται κατάλληλες συστάσεις για μια ενεργό και αειφόρο οικονομική πολιτική με ισορροπημένες οικονομικές δομές.

1.16   Όπως και σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις για την πολιτική ανταγωνισμού, η ΕΟΚΕ εφιστά εκ νέου την προσοχή της Επιτροπής στο κοινωνικό ντάμπινγκ. Εάν, από τη μία πλευρά, εκτιμώνται οι προσπάθειες της Επιτροπής στον τομέα του περιβάλλοντος, όπως επιβεβαιώνεται από τα πολυάριθμα μέτρα που ελήφθησαν για την καταπολέμηση της κρίσης, από την άλλη επαναλαμβάνεται η ανάγκη να ληφθούν περισσότερο πιο συγκεκριμένα υπόψη οι υφιστάμενες σημαντικές διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών σε ό,τι αφορά την ισότητα των ευκαιριών και την προστασία της απασχόλησης. Εκτιμάται ότι οι πτυχές αυτές πρέπει να καλύπτονται πλήρως, όχι μόνο στο πλαίσιο των πολιτικών για την απασχόληση, αλλά και της πολιτικής ανταγωνισμού, ως παράγοντες που μπορούν να καθοδηγήσουν σημαντικά τη δυναμική της αγοράς.

1.17   Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το γεγονός ότι η Επιτροπή προσπάθησε και κατά το 2009 να αποσαφηνίσει περαιτέρω τη σχέση μεταξύ των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και υγειονομικής περίθαλψης, αφενός, και της οικονομίας, αφετέρου. Στηρίζει τον στόχο της Επιτροπής να ενισχύσει στην Ευρώπη τόσο τις κοινωνικές υποδομές που χρηματοδοτούνται με βάση την αρχή της αλληλεγγύης, όσο και την κοινωνία των πολιτών και τον εντονότερο προσανατολισμό προς το γενικό συμφέρον. Η ΕΟΚΕ θεωρεί, καταρχήν, ότι τα δημόσια συστήματα κοινωνικής προστασίας που διέπονται από την εθνική κοινωνική νομοθεσία θα πρέπει να ρυθμίζονται κατά τρόπο ώστε να διευκολύνεται, αφενός, η πρόσβαση χωρίς διακρίσεις τόσο για τους ίδιους τους παρόχους όσο και για τους δικαιούχους και, αφετέρου, η παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών, εφόσον το κράτος ή οι τοπικές αρχές δεν παρέχουν οι ίδιες αυτές τις υπηρεσίες. Οι σχέσεις μεταξύ των παρόχων που λειτουργούν με δημόσια εντολή, αλλά είναι νομικά και οικονομικά ανεξάρτητοι, θα πρέπει να καθορίζονται πρωτίστως από την εθνική κοινωνική νομοθεσία.

2.   Περιεχόμενο της έκθεσης 2009

2.1   Η ετήσια έκθεση για την πολιτική ανταγωνισμού του 2009 περιγράφει την ανάπτυξη και την εφαρμογή των μέσων της πολιτικής ανταγωνισμού, τις παρεμβάσεις υπέρ των καταναλωτών, τη συνεργασία σε διεθνές, ευρωπαϊκό και διοργανικό επίπεδο.

2.2   Το ειδικό κεφάλαιο αφορά εφέτος την ανάλυση του θέματος Η πολιτική ανταγωνισμού και η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση.

2.3   Η πολιτική ανταγωνισμού και η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση

2.3.1   Ο ρόλος της πολιτικής ανταγωνισμού στο πλαίσιο της κρίσης

2.3.1.1   Δεδομένης της σοβαρής οικονομικής κρίσης, η Επιτροπή προσπάθησε να αναπτύξει πολιτικές για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της κρίσης στην πραγματική οικονομία, για τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την αποφυγή επανάληψης παρόμοιων κρίσεων στο μέλλον, με στόχο τη διαφύλαξη της εσωτερικής αγοράς.

2.3.2   Η αντίδραση της Επιτροπής μέσω των πολιτικών

2.3.2.1   Η Επιτροπή ασχολήθηκε με πολυάριθμες κοινοποιήσεις μέτρων άμεσης ενίσχυσης που υιοθέτησαν τα κράτη μέλη, αντέδρασε δε σε πολύ στενά χρονικά περιθώρια.

2.3.3   Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

2.3.3.1   Ήδη από τα τέλη του 2008 η Επιτροπή υιοθέτησε μια ανακοίνωση για την ανακεφαλαιοποίηση  (9) στην οποία πραγματοποιείται μια διαφοροποίηση μεταξύ των υγιών τραπεζών και των τραπεζών που βρίσκονται σε δυσχερή θέση και παρέχονται κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των ενισχύσεων υπό μορφή εισφοράς κεφαλαίου.

2.3.3.2   Έχουν εγκριθεί καθεστώτα εγγυήσεων για 12 κράτη μέλη (10). Επτά κράτη μέλη εφάρμοσαν καθαρά καθεστώτα ανακεφαλαιοποίησης (11), ενώ άλλα επτά σχεδίασαν μικτά/συνδυασμένα καθεστώτα (12). Η Ισπανία, η Σλοβενία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ουγγαρία και η Γερμανία εφάρμοσαν επίσης καθεστώτα στήριξης διαφορετικού τύπου. Σε ό,τι αφορά την ενίσχυση επί μέρους οντοτήτων, εγκρίθηκαν μέτρα ανακεφαλαιοποίησης και άλλα μέτρα στήριξης για 29 οντότητες (13).

2.3.4   Απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία

2.3.4.1   Τον Φεβρουάριο η Επιτροπή υιοθέτησε «ανακοίνωση περί απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων» (14), στην οποία καθορίζει τα κριτήρια αξιολόγησης των μέτρων αρωγής για περιουσιακά στοιχεία χρηματοπιστωτικών οργανισμών σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

2.3.5   Αναδιάρθρωση

2.3.5.1   Στην ανακοίνωση περί αναδιάρθρωσης  (15) η Επιτροπή αντιμετωπίζει το ζήτημα του ηθικού κινδύνου ορίζοντας σαφώς τις απαιτήσεις που οι δικαιούχοι των ενισχύσεων οφείλουν να εκπληρώσουν και υποδεικνύοντας ότι πρέπει να αποφύγουν την ανταμοιβή επικίνδυνων συμπεριφορών που σημειώθηκαν κατά το παρελθόν.

2.3.6   Πέραν των κρατικών ενισχύσεων

2.3.6.1   Αναθεωρήθηκαν οι προϋποθέσεις για την «αδυναμία πληρωμής» σχετικά με τα πρόστιμα που επέβαλε η Επιτροπή βάσει των αντιμονοπωλιακών κανόνων. Η Επιτροπή αξιολόγησε τα επιμέρους αιτήματα κατά περίπτωση.

2.3.7   Συνέπειες της κρίσης στην πραγματική οικονομία

2.3.7.1   Το προσωρινό πλαίσιο αναφοράς  (16) ισχύει έως τα τέλη του 2010 και έχει δύο στόχους: την εξασφάλιση της συνεχούς πρόσβασης των επιχειρήσεων στις χρηματοδοτήσεις και την ενθάρρυνση των εταιρειών να συνεχίσουν να επενδύουν σε ένα «βιώσιμο μέλλον».

2.3.8   Αποτελέσματα και κόστος

2.3.8.1   Ο συνολικός όγκος των ενισχύσεων αυξήθηκε το 2008 από περίπου 0,5 % του ΑΕΠ σε 2,2 % του ΑΕΠ ή κατά 279,6 δις ευρώ λόγω της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Οι ενισχύσεις που σχετίζονται με την κρίση αντιστοιχούσαν περίπου στο 1,7 % του συνόλου.

2.4   Μέσα

2.4.1   Έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων

2.4.1.1   Η εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τις κρατικές ενισχύσεις  (17) συνεχίστηκε το 2009 με την υιοθέτηση των εγγράφων καθοδήγησης σχετικά με τις ενισχύσεις για επιμόρφωση (18) και τις ενισχύσεις για εργαζομένους σε μειονεκτική θέση ή με αναπηρία (19). Επίσης, καταρτίστηκαν κατευθυντήριες οδηγίες για την ενδελεχή αξιολόγηση των περιφερειακών ενισχύσεων σε μεγάλα επενδυτικά προγράμματα (20).

2.4.1.2   Η ισχύς των τρεχουσών κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών (21) επιχειρήσεων παρατάθηκε μέχρι τον Οκτώβριο του 2012.

2.4.1.3   Την 1η Σεπτεμβρίου τέθηκε σε ισχύ η «δέσμη μέτρων απλούστευσης» με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας των σχετικών με τις κρατικές ενισχύσεις διαδικασιών της Επιτροπής (22).

2.4.2   Αντιμονοπωλιακοί κανόνες

2.4.2.1   Η Επιτροπή εξέδωσε έξι αποφάσεις σχετικά με τις συμπράξεις (καρτέλ) (23), επιβάλλοντας πρόστιμα ύψους 1,62 δις ευρώ σε 43 επιχειρήσεις.

2.4.2.2   Η Επιτροπή εξέδωσε τελικές αποφάσεις στους τομείς της ενέργειας (RWE και GdF) και της τεχνολογίας των πληροφοριών (Intel, Microsoft και Rambus). Αποφάσισε επίσης να κινήσει διαδικασίες στους τομείς των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (κατεστημένες επιχειρήσεις στην αγορά ευρυζωνικών δικτύων της Πολωνίας και της Σλοβακίας) και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (Standard & Poor's και Thomson Reuters).

2.4.3   Έλεγχος συγκεντρώσεων

2.4.3.1   Ο αριθμός των συγκεντρώσεων που κοινοποιήθηκαν δεν ξεπέρασε τα επίπεδα ρεκόρ των προηγούμενων ετών. Συνολικά, κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή 259 πράξεις και ελήφθησαν 243 τελικές αποφάσεις. Δεν ελήφθη καμιά απαγορευτική απόφαση ούτε ξεκίνησε καμιά νέα διαδικασία σύμφωνα με το άρθρο 21 του κανονισμού ΕΚ για τις συγκεντρώσεις.

2.5   Τομεακές εξελίξεις

2.5.1   Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

2.5.1.1   Η Επιτροπή συνεχίζει να εποπτεύει τις διασυνοριακές διατραπεζικές προμήθειες (MIF), με ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά τη VISA Europe και την MasterCard.

2.5.1.2   Πραγματοποιήθηκε αναθεώρηση της λειτουργίας του κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία για τις ασφαλίσεις πριν από τη λήξη της ισχύος του στις 31 Μαρτίου 2010. Το σχέδιο για τον νέο κανονισμό, που δημοσιεύτηκε προς διαβούλευση τον Οκτώβριο, ανανεώνει την απαλλαγή για δύο κατηγορίες συμφωνιών: πρόσβαση σε κοινές συλλογές στοιχείων, πίνακες και μελέτες και όμιλοι συνασφάλισης και αμοιβαίας αντασφάλισης.

2.5.2   Ενέργεια και περιβάλλον

2.5.2.1   Το νομοθετικό πακέτο για το κλίμα και την ενέργεια περιλαμβάνει την οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η οποία καθορίζει τα κριτήρια βιωσιμότητας για τα βιοκαύσιμα και τα βιορευστά (24) τα οποία σχετίζονται και με την αξιολόγηση των κρατικών ενισχύσεων στον τομέα αυτό. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν οδηγία που τροποποιεί το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου (25).

2.5.2.2   Όσον αφορά την αγορά ενέργειας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο υιοθέτησαν τον Ιούλιο δέσμη μέτρων για την εσωτερική αγορά ενέργειας  (26), και η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού σχετικά με μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο.

2.5.2.3   Για πρώτη φορά η Επιτροπή επέβαλε πρόστιμα για παράβαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας στον τομέα της ενέργειας, επιβάλλοντας συνολικά πρόστιμα ύψους 1 106 εκατ. ευρώ στην E.ON και την GDF Suez για καταμερισμό των μεριδίων της αγοράς (27).

2.5.3   Ηλεκτρονικές επικοινωνίες

2.5.3.1   Μέχρι το 2009, η Επιτροπή αξιολόγησε και ενέκρινε τη χρήση των κρατικών ενισχύσεων και άλλων μορφών δημόσιας χρηματοδότησης ύψους περίπου 2 δις ευρώ (28), με στόχο την πρόσβαση όλων των ευρωπαίων πολιτών στα ευρυζωνικά δίκτυα.

2.5.4   Τεχνολογία πληροφοριών

2.5.4.1   Κατά τη διάρκεια του 2009 η Επιτροπή εξέδωσε δύο αποφάσεις που καθιστούν νομικώς δεσμευτικές τις προσφορές της Microsoft και της Rambus στο πλαίσιο των διαπιστωμένων παραβιάσεών τους, και μία τρίτη, με την οποία αντιθέτως επιβάλλεται στην Intel πρόστιμο 1,06 δις ευρώ, το υψηλότερο που έχει επιβάλει ποτέ η Επιτροπή σε μία επιχείρηση (29).

2.5.5   Μέσα ενημέρωσης

2.5.5.1   Η Επιτροπή εξακολούθησε την εποπτεία της μετάβασης από την αναλογική στην ψηφιακή επίγεια ραδιοτηλεοπτική μετάδοση στα κράτη μέλη της ΕΕ, ειδικότερα δε στην Ιταλία και τη Γερμανία.

2.5.6   Φαρμακευτική βιομηχανία και υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

2.5.6.1   Ολοκληρώνοντας την έρευνά της σχετικά με το φαρμακευτικό κλάδο της ΕΕ η Επιτροπή επιβεβαίωσε την άμεση ανάγκη θέσπισης του κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας και ενός ενιαίου και εξειδικευμένου συστήματος επίλυσης των διαφορών σχετικά με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην Ευρώπη.

2.5.6.2   Οι δράσεις της Επιτροπής στον τομέα των υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αποσκοπούσαν στις κρατικές ενισχύσεις, κατόπιν καταγγελιών από ιδιωτικά νοσοκομεία για εικαζόμενη άδικη μεταχείριση ή υπέρογκες αποζημιώσεις προς δημόσια νοσοκομεία σε διάφορα κράτη μέλη (30).

2.5.7   Μεταφορές

2.5.7.1   Στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών, η Επιτροπή ενέκρινε την εξαγορά της πολωνικής σιδηροδρομικής εταιρείας PCC Logistics από την Deutsche Bahn AG (31) ενώ παρέπεμψε στη Γαλλία μια υπόθεση συγκέντρωσης, μέσω της οποίας η SNCF θα αποκτούσε από κοινού τον έλεγχο της Keolis, επιχείρησης που δραστηριοποιείται στον τομέα των δημόσιων επιβατικών μεταφορών (32).

2.5.7.2   Στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών, η Επιτροπή υιοθέτησε τον Ιούνιο την ανακοίνωση σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται στις εταιρείες διαχείρισης πλοίων (33). Επίσης εκδόθηκαν θετικές αποφάσεις σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις ναυτικών στην Ιταλία (34) και τη Φινλανδία (35) και ολοκληρώθηκε η επίσημη διαδικασία σχετικά με το καθεστώς του διεθνούς νηολογίου της Δανίας (DIS) καθώς και τα θέματα που αφορούν τα καθεστώτα φορολόγησης βάσει χωρητικότητας στην Ιρλανδία (36), στη Δανία (37), στην Ολλανδία (38), στη Σλοβενία (39) και στην Πολωνία (40).

2.5.7.3   Η Επιτροπή παρακολουθεί τον κλάδο των αερομεταφορών ο οποίος διέρχεται περίοδο αναδιάρθρωσης με συμφωνίες κοινών επιχειρήσεων, οι οποίες καλύπτουν όλα τα διατλαντικά δρομολόγια (41), με συγκεντρώσεις τόσο από μεταφορείς που λειτουργούν ως δίκτυο όσο και από τους αερομεταφορείς χαμηλού κόστους (42) και εξαγορές από μεγάλες εταιρείες μικρότερων περιφερειακών φορέων (43).

2.5.8   Ταχυδρομικές υπηρεσίες

2.5.8.1   Όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στον ταχυδρομικό τομέα, η Επιτροπή εξέδωσε αρκετές αποφάσεις με στόχο να αποτραπεί η παροχή αδικαιολόγητων προνομίων στους ταχυδρομικούς φορείς, στους οποίους έχουν ανατεθεί υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος καθώς και στις θυγατρικές τους.

2.5.9   Αυτοκινητοβιομηχανία

2.5.9.1   Η Επιτροπή εκτιμά ότι τα καθεστώτα απόσυρσης που εγκρίθηκαν σε διάφορες εθνικές αγορές είχαν θετικό αντίκτυπο επί των πωλήσεων. Η ορθή λειτουργία του μηχανισμού πληροφόρησης που θεσπίστηκε με την οδηγία 98/34/ΕΚ, διασφάλισε τη διαφάνεια, την ανταλλαγή πληροφοριών και την πρόληψη εμποδίων στην ενιαία αγορά.

2.5.9.2   Εξάλλου εγκρίθηκαν διάφορα καθεστώτα κρατικών ενισχύσεων για την ανάπτυξη οχημάτων που να ικανοποιούν την αυξανόμενη ζήτηση περισσότερο οικολογικών αυτοκινήτων και κατέστη αυστηρότερο το κανονιστικό πλαίσιο για περιβαλλοντικά θέματα.

2.5.9.3   Στον αντιμονοπωλιακό τομέα, κατά τη δημόσια διαβούλευση του Δεκεμβρίου προτάθηκε ένα σχέδιο κανονισμού απαλλαγής ανά κατηγορία εφαρμοστέο στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.

2.5.10   Βιομηχανία τροφίμων

2.5.10.1   Τον Οκτώβριο η Επιτροπή δημοσίευσε τα αποτελέσματα έρευνας για τον τομέα της βιομηχανίας τροφίμων στην ανακοίνωση με θέμα «καλύτερη λειτουργία της διατροφικής αλυσίδας»  (44).

2.5.10.2   Εγκρίθηκε επίσης έκθεση για την κατάσταση της αγοράς των γαλακτοκομικών προϊόντων  (45) η οποία αντιμετώπισε τις περισσότερες δυσκολίες το 2009 και ενισχύθηκαν οι σχέσεις με τις εθνικές αρχές του τομέα.

2.6   Δράσεις για την προστασία των καταναλωτών

2.6.1   Κατά τη διάρκεια του έτους συνεχίστηκε η δράση της Επιτροπής στον τομέα αυτό είτε μέσω των εργασιών της μονάδας για τις σχέσεις με τους καταναλωτές, η οποία συστάθηκε το 2008 από τη ΓΔ Ανταγωνισμού, είτε με την υποομάδα για τον ανταγωνισμό η οποία συστάθηκε στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συμβουλευτικής ομάδας καταναλωτών (ECCG) του 2003.

2.7   Το ευρωπαϊκό δίκτυο ανταγωνισμού και η συνεργασία με τα εθνικά δικαστήρια

2.7.1   Στα πλαίσια συνάντησης της ΓΔ Ανταγωνισμού με τους υπευθύνους όλων των εθνικών αρχών ανταγωνισμού εγκρίθηκε ομόφωνα η έκθεση για τη σύγκλιση των προγραμμάτων επιείκειας σύμφωνα με το πρότυπο πρόγραμμα επιείκειας του ευρωπαϊκού δικτύου ανταγωνισμού (46).

2.7.2   Η Επιτροπή ενημερώθηκε για 129 νέες έρευνες που ξεκίνησαν οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού και για 69 αποφάσεις (47) οι οποίες αυξήθηκαν κατά 15 % σε σχέση με το 2008.

2.8   Διεθνείς δραστηριότητες

2.8.1   Η ΓΔ Ανταγωνισμού συνέχισε να συνεργάζεται με άλλους διεθνείς οργανισμούς για θέματα της αρμοδιότητάς της (Διεθνές Δίκτυο Ανταγωνισμού, Επιτροπή Ανταγωνισμού του ΟΟΣΑ, Διακυβερνητική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για το δίκαιο και την πολιτική ανταγωνισμού στο πλαίσιο της UNCTAD).

2.8.2   Η Επιτροπή είχε στενή συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Ιαπωνία, την Κίνα και την Ινδία και υπέγραψε νέες διμερείς συμφωνίες συνεργασίας με τη Νότιο Κορέα (48) και τη Βραζιλία. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη συνεργασία με την Τουρκία και την Κροατία, οι οποίες πρέπει να τηρήσουν τα «αρχικά κριτήρια αναφοράς» πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης για το κεφάλαιο του ανταγωνισμού, καθώς και με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και την Ισλανδία ενόψει μελλοντικής ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

2.9   Διοργανική συνεργασία

2.9.1   Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα σχετικά με τη Λευκή Βίβλο για τις αγωγές αποζημίωσης για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ και τις ετήσιες εκθέσεις ανταγωνισμού για το 2006 και το 2007.

2.9.2   Το Συμβούλιο έλαβε από την Επιτροπή προτάσεις για την πολιτική ανταγωνισμού σε σχέση με τα συμπεράσματα που υιοθετήθηκαν σε διάφορους σχηματισμούς του Συμβουλίου, όπως το Συμβούλιο ECOFIN, Ανταγωνισμού, Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας, καθώς επίσης και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

2.9.3   Η ΓΔ Ανταγωνισμού συνεργάστηκε ενεργά με την ΕΟΚΕ για διάφορα θέματα, όπως η προσαρμογή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις αλλαγές της παγκόσμιας αγοράς, η ναυπηγική βιομηχανία και οι κρατικές ενισχύσεις.

---

(1)  COM(2001) 264 τελικό.

(2)  ΕΕ C 128 της 18.5.2010, σελ. 18.

(3)  ΕΕ C 228 της 22.9.2009, σελ. 47.

(4)  Η ανακοίνωση τύπου της Επιτροπής της Βασιλείας για την θέσπιση αυστηρότερων κανόνων για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις βρίσκεται στην ιστοσελίδα: http://www.bis.org/press/p100912.pdf

(5)  ΕΕ C 228 της 22.9.2009, σελ. 149.

(6)  ΕΕ C 306 της 16.12.2009, σελ. 7.

(7)  COM(2010) 245 τελικό

(8)  ΕΕ C 44 της 11.2.2011, σελ. 62.

(9)  ΕΕ C 10 της 15.1.2009, σελ. 2.

(10)  Κύπρος, Δανία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία.

(11)  Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Πορτογαλία και Σουηδία.

(12)  Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ελλάδα, Αυστρία, Πολωνία, Ουγγαρία και Σλοβακία.

(13)  ING, KBC, Parex Banka, Anglo Irish Bank, Bank of Ireland, Allied Irish BankFortis, Dexia, Nord LB, IKB, Kaupthing Bank Finland, Ethias, SdB, Banco Privado Portugues, Hypo Real Estate, WestLB, Fionia, HSH Nordbank, Hypo Tirol, LBBW, Kaupthing Luxemburg, Caisse d'Epargne/Banque Populaire, Mortgage Bank of Latvia, Northern Rock, Commerzbank, Lloyds Banking Group, BAWAG, Hypo Group Alpe Adria και RBS.

(14)  ΕΕ C 72 της 26.3.2009, σελ. 1.

(15)  ΕΕ C 195 της 19.8.2009, σελ. 9.

(16)  ΕΕ C 83 της 7.4.2009, σελ. 1.

(17)  COM(2005) 107 τελικό.

(18)  ΕΕ C 188 της 11.8.2009, σελ. 1.

(19)  ΕΕ C 188 της 11.8.2009, σελ. 6.

(20)  ΕΕ C 223 της 16.9.2009, σελ. 3.

(21)  ΕΕ C 156 της 9.7.2009, σελ. 3.

(22)  ΕΕ C 136 της 16.6.2009, σελ. 3 (3-12 και 13-20).

(23)  Υπόθεση COMP/39406 θαλάσσιοι σωλήνες, COMP/39401 E.on/GDF; COMP/39396 Ανθρακασβέστιο, COMP/37956 Ράβδοι για οπλισμένο σκυρόδεμα, (νέα απόφαση), COMP/39129 Μετασχηματιστές ισχύος και COMP/38589 Σταθεροποιητές θερμότητας.

(24)  ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σελ. 16.

(25)  ΕΕ L 140 της 5.6.2009, σελ. 63.

(26)  ΕΕ L 211 της 14.8.2009, σελ. 1.

(27)  Υπόθεση COMP/39401. Βλ. Ανακοίνωση τύπου IP/09/1099 της 8.7.2009.

(28)  Εκ των οποίων 1,5 δις ευρώ υπό μορφή κρατικών ενισχύσεων σύμφωνα με το άρθρο 107 της ΣΛΕΕ.

(29)  EE C 220 της 12.9.2009, σελ. 41.

(30)  Υπόθεση NN54/2009

(31)  Υπόθεση COMP/M.5480.

(32)  Υπόθεση COMP/M.5557, SNCF/CDPQ/Keolis/Effia.

(33)  ΕΕ C 132 της 11.6.2009, σελ. 6.

(34)  Υπόθεση N219/2009 – ΕΕ C 196 της 20.8.2009.

(35)  Υποθέσεις N120/2009 - ΕΕ C 232 της 26.9.2009, N67/2009 - ΕΕ C 232 της 26.9.2009 και N300/2009 - ΕΕ C 299 της 9.12.2009.

(36)  Υπόθεση C2/2008 – ΕΕ L 228 της 1.9.2009.

(37)  Υπόθεση C5/2007 – ΕΕ L 315 της 2.12.2009.

(38)  Υπόθεση N457/2008 – ΕΕC 106 της 8.5.2009.

(39)  Υπόθεση N325/2007 – ΕΕ C 53 της 6.3.2009.

(40)  Υπόθεση C34/2007.

(41)  MEMO/09/168 της κ 20.4.2009.

(42)  COMP/M.5364, Iberia/Vueling/Clickair.

(43)  COMP/M.5335, Lufthansa/Brussels Airlines; COMP/M.5403, Lufthansa/Bmi; COMP/M.5440, Lufthansa/Austrian Airlines.

(44)  http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/publication16061_en.pdf.

(45)  http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0385:FIN:EL:PDF

(46)  http://ec.europa.eu/competition/ecn/documents.html.

(47)  Αποφάσεις βάσει του άρθρου 11 παράγραφος 4 του κανονισμού αριθ. 1/2003.

(48)  ΕΕ L 202 της 4.8.2009, σελ. 36.

---