23.12.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 318/15

1.1

Η σημασία του ερωτήματος που θέτει η σουηδική προεδρία για τη σχέση μεταξύ της ισότητας των φύλων, της οικονομικής ανάπτυξης και των ποσοστών απασχόλησης έγκειται στο γεγονός ότι επιτρέπει την εξέταση των πραγμάτων από κάποια απόσταση. Το θέμα της ισότητας των φύλων έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών εκθέσεων και μελετών καθώς και οδηγιών, νόμων, συστάσεων, συμφωνιών. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν αντιστάσεις και οι ανισότητες παραμένουν. Αποτελούν κληρονομιά των περασμένων αιώνων και η προσπάθεια καταπολέμησής τους διαρκεί μόλις 50 χρόνια. Αν και στους νόμους προβλέπεται η ισότητα των φύλων, πρέπει να αλλάξουν οι νοοτροπίες, οι ατομικές και οι συλλογικές συμπεριφορές. Η παρούσα γνωμοδότηση προτείνει αλλαγή της προσέγγισης του θέματος σε τρεις τομείς ιδίως: οργάνωση του χρόνου, αναγνώριση των προσόντων των ατόμων που παρέχουν κατ’ οίκον υπηρεσίες ισορροπία απασχόλησης των δύο φύλων τόσο στους επαγγελματικούς κλάδους όσο και στα κέντρα λήψεως αποφάσεων.

1.2

Οι συστάσεις της ΕΟΚΕ απευθύνονται συνεπώς στα κράτη μέλη, στην Επιτροπή, στους κοινωνικούς εταίρους αλλά και στο σύνολο των κοινωνικών φορέων.

Προς τα κράτη μέλη:

1.3

Η οικονομική ανάπτυξη υπολογίζεται σε συνάρτηση με την αύξηση του ΑΕγχΠ. Ωστόσο αυτός ο δείκτης δεν αρκεί για να καταδείξει τη συνεισφορά των γυναικών στην οικονομία. Προκειμένου, λοιπόν, να εξεταστεί η σχέση της ισότητας των φύλων με την ανάπτυξη, πρέπει να αναθεωρηθεί η συγκεκριμένη μέθοδος υπολογισμού.

1.4

Η προσπάθεια για την επίτευξη της ισότητας των φύλων πρέπει να εκλαμβάνεται ως μέσο

Από την Επιτροπή ζητείται:

1.5

να ελέγχει και να αξιολογεί τις προσπάθειες των κρατών μελών για την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και να αποτελέσει δημόσιο βήμα ανταλλαγής ορθών πρακτικών και εμπειριών.

Από τους κοινωνικούς εταίρους ζητείται:

1.6

να εφαρμόσουν κοινό πλαίσιο δράσης στον τομέα της ισότητας των φύλων δίνοντας έμφαση στον ρόλο των δύο φύλων, στην ενίσχυση της θέσης της γυναίκας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, στη διατήρηση των ισορροπιών μεταξύ επαγγελματικού και ιδιωτικού βίου καθώς και τον περιορισμό του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων,

1.7

να βελτιώσουν τις γνώσεις και τα μέσα για την καταπολέμηση του διαχωρισμού της εργασίας βάσει του φύλου και να προαγάγουν τον μικτό χαρακτήρα της,

1.8

να μεριμνήσουν για την επαγγελματική αναγνώριση της παροχής υπηρεσιών φροντίδας μέσω της καλύτερης αναγνώρισης των απαιτούμενων δεξιοτήτων.

Από όλους τους φορείς της κοινωνίας πολιτών και τους πολιτικούς υπευθύνους ζητείται:

2.1

Η ανάγκη λήψης μέτρων για την ευρύτερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της στρατηγικής της Λισσαβώνας με το όραμα μιας πιο ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής κοινωνίας η οποία θα βασίζεται στη γνώση.

2.2

Η έκθεση της Επιτροπής του 2008 με θέμα την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρώπη (1) αναφέρει τα εξής: «Η απασχόληση των γυναικών ήταν ο κύριος παράγοντας της σταθερής αύξησης της απασχόλησης στην ΕΕ κατά τη διάρκεια αυτών των τελευταίων ετών. Μεταξύ 2000 και 2006, η απασχόληση στην ΕΕ-27 αυξήθηκε κατά 12 εκατομμύρια περίπου, από τα οποία περισσότερα από 7,5 εκατομμύρια ήταν γυναίκες. […] Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών που έχουν παιδιά ανέρχεται σε 62,4 %, έναντι του 91,4 % για τους άνδρες, διαφορά δηλαδή 29 μονάδων. Περισσότερα από τα τρία τέταρτα των εργαζομένων με καθεστώς μερικής απασχόλησης είναι γυναίκες (76,5 %), ποσοστό που αντιστοιχεί σε μία γυναίκα στις τρεις, έναντι λιγότερο του ενός άνδρα στους 10.».

2.3

Η έκθεση του 2009 (2) υπολογίζει το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στο 58,3 % έναντι 72,5 % για τους άνδρες, το δε ποσοστό μερικής απασχόλησης των γυναικών σε 31,2 % έναντι 7,7 % για τους άνδρες. Επίσης, σημειώνει τη μεγαλύτερη παρουσία των γυναικών στους επαγγελματικούς κλάδους με τις χαμηλότερες αμοιβές και υπογραμμίζει την άνιση κατανομή υψηλών αρμοδιοτήτων στις εταιρείες και στα θεσμικά όργανα.

2.4

Αν και η ισότητα των φύλων δεν είναι ακόμα πραγματικότητα, τουλάχιστον η θέση των εργαζομένων γυναικών στην Ευρώπη είναι από τις καλύτερες στον κόσμο. Θα πρέπει δε να αναγνωριστεί στην ΕΕ τόσο η προσήλωση που επέδειξε ευθύς εξ αρχής στο συγκεκριμένο ζήτημα όσο και η χρήση στατιστικών εργαλείων, μελετών, αναλύσεων και η εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.

2.5

Παρά την πρόοδο και τα θετικά αποτελέσματα που έχουν σημειωθεί, οι οικονομικές δυνατότητες των γυναικών δεν έχουν ακόμα αξιοποιηθεί επαρκώς. Επίσης, η άνευ προηγουμένου διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση αναμένεται να έχει διαφορετικές επιπτώσεις για τους άνδρες και τις γυναίκες, δεδομένων των διαφορετικών οικονομικών, κοινωνικών και οικογενειακών συνθηκών.

2.6

Δεδομένου του ήδη μεγάλου αριθμού διαθέσιμων μελετών, προτάσεων που έχουν κατατεθεί και αποφάσεων που έχουν λάβει τα θεσμικά όργανα και οι κοινωνικοί εταίροι στην ΕΕ –σε 9 χρόνια η ΕΟΚΕ έχει υιοθετήσει 14 γνωμοδοτήσεις με θέματα που αφορούν την ισότητα των φύλων (3)– η παρούσα γνωμοδότηση δεν αποσκοπεί να καλύψει εξ ολοκλήρου το συγκεκριμένο θέμα. Αντ’ αυτού, θα περιοριστεί στη σχέση της ισότητας των φύλων με την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση με γνώμονα τους στόχους της στρατηγικής της Λισσαβώνας σχετικά με την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας (4).

3.1.1

Από τη δεκαετία του 1960 καταγράφεται μια αύξηση των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών. Τη δε δεκαετία του 1970 σημειώθηκε ένα μεγάλο βήμα προόδου προς την ισότητα των φύλων με τη μαζική ένταξη των γυναικών στην απασχόληση. Αφ’ ης στιγμής δόθηκε στις γυναίκες η δυνατότητα να επιλέγουν οι ίδιες πότε θα τεκνοποιήσουν και να αποκτήσουν πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση, προσπάθησαν, όπως και οι άνδρες, να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητές τους εντός του κοινωνικού – και όχι μόνο του οικογενειακού – πλαισίου και να αποκτήσουν την οικονομική τους αυτονομία. Η αμειβόμενη εργασία αποτελεί προσωπικό εισόδημα, εξασφάλιση της κοινωνικής ασφάλισης και της συνταξιοδότησης, καθώς και μέσο αντιμετώπισης της φτώχειας σε περίπτωση χωρισμού, διαζυγίου ή χηρείας.

3.1.2

Η είσοδος των γυναικών στον τομέα της απασχόλησης δημιούργησε νέες ανάγκες τις οποίες κλήθηκε να ικανοποιήσει η αγορά. Οι γυναίκες εργάζονταν κατ’ οίκον, κάτι το οποίο δεν υπολογιζόταν στο ΑΕγχΠ. Αφ’ ης στιγμής οι γυναίκες εξήλθαν του οικιακού περιβάλλοντος, δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας για να καλύψουν την οικιακή τους εργασία, όπως, για παράδειγμα, υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών ή οι οικιακές βοηθοί.

3.1.3

Η εργασία των γυναικών δημιούργησε ανάγκες που συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη. Όταν οι γυναίκες βρήκαν εργασία, τα νοικοκυριά άρχισαν να αγοράζουν οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, δύο αυτοκίνητα, προμηθεύονταν έτοιμα γεύματα ή άρχισαν να τρώνε εκτός σπιτιού, εμφανίστηκε η ανάγκη υπηρεσιών στέγασης των ασθενών μελών της οικογένειας, των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων –τους οποίους μέχρι τότε φρόντιζαν οι ίδιες οι νοικοκυρές – καθώς και η ανάγκη κέντρων παιδικής μέριμνας για τις ώρες μετά το σχολείο. Με δύο μισθούς, πλέον, τα ζευγάρια μπορούσαν να αποκτήσουν τη δική τους στέγη, να απολαύσουν πολιτιστικές εκδηλώσεις, να ταξιδεύουν.. Έτσι δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας στη βιομηχανία (οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, αυτοκίνητα, γεωργικά προϊόντα διατροφής), στον τομέα των εστιατορίων, στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, στις εξωσχολικές δραστηριότητες, στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, στις κατασκευές, στον τουρισμό, στην ψυχαγωγία, τον πολιτιστικό τομέα, στη μεταφορά των τουριστών κ.τ.λ.

3.1.4

Εδώ και σαράντα χρόνια, αυτή η τάση μετεξέλιξης της οικιακής εργασίας σε θέσεις εργασίας αποτελεί μοχλό οικονομικής ανάπτυξης. Πρόκειται όμως για πραγματική ανάπτυξη ή μόνο για τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζεται; Στην οικονομία δεν αναγνωρίζεται η οικιακή και η οικογενειακή εργασία, παρά τη μεγάλη σημασία της για τη λειτουργία της κοινωνίας, πράγμα που δημιουργεί αμφιβολίες ως προς τον τρόπο υπολογισμού της οικονομικής ανάπτυξης.

3.2.1

Σύμφωνα με μια ανάλυση της ΕΕ (5), η συνεισφορά της ισότητας των φύλων στην οικονομία δεν θα πρέπει να υπολογίζεται αποκλειστικά στη βάση της καλύτερης αποδοτικότητας των επιχειρήσεων. Πρόκειται για μια παραγωγική επένδυση που συμβάλλει στην παγκόσμια οικονομική πρόοδο, στην οικονομική ανάπτυξη και στην ενίσχυση του τομέα της απασχόλησης. Συνεπώς, η ισότητα των φύλων μπορεί να συντείνει στην ανάπτυξη μέσω: α) της μεγαλύτερης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα την καλύτερη αξιοποίηση της επένδυσής τους στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, β) της αυξημένης οικονομικής τους ανεξαρτησίας, γ) της καλύτερης ένταξης των γυναικών στο φορολογικό σύστημα, και κατά συνέπεια της συμβολής τους στην ευημερία του συνόλου.

3.2.2

Παρά το γεγονός ότι η οικονομική συνεισφορά θεωρείται ευρύτερο μέτρο απ’ ό,τι η επιχειρησιακή προσέγγιση και η διαφοροποίηση της διοίκησης σε επίπεδο μεμονωμένων επιχειρήσεων, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων σε σχέση με την επιχειρησιακή προσέγγιση. Οι επιχειρήσεις με περισσότερες γυναίκες στα διοικητικά τους συμβούλια εμφανίζουν μεγαλύτερη κερδοφορία.

3.2.3

Οι πολιτικές για την προαγωγή της ισότητας μπορεί να θεωρηθούν ως ένα είδος αποδοτικής επένδυσης σε ανθρώπινους πόρους, ακόμη και αν οι στόχοι της οικονομικής ανάπτυξης περιορίζονται στην οικονομική μεγέθυνση. Από την άποψη των επενδύσεων, οι πολιτικές για την προαγωγή της ισότητας έχουν δυνητικά θετικό αντίκτυπο σε ατομικό, επιχειρησιακό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Η απασχόληση μεγαλύτερου αριθμού γυναικών με υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης έχει επίσης δυνητικά οικονομικά οφέλη.

3.2.4

Η μεγαλύτερη οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ωφελεί την οικονομία μέσω της συμβολής που προσφέρουν οι γυναίκες ως καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών, ενώ το ίδιο ισχύει και για την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Η οικονομική συμβολή των γυναικών πρέπει να αναγνωριστεί περισσότερο στις οικονομικές πολιτικές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

3.3.1

Ενώ η οικονομική και οικολογική κρίση παρακωλύουν τον επιθυμητό τύπο ανάπτυξης, πληθαίνουν οι φωνές αμφισβήτησης του ΑΕγχΠ ως μοναδικού δείκτη μέτρησης της οικονομικής ανάπτυξης. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι δείκτες (6).

3.3.2

Όποιοι και αν είναι πάντως οι δείκτες, η θέση των γυναικών εξακολουθεί να μην είναι ισότιμη με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η κοινωνία. Όταν κάθε κράτος επενδύει εξίσου στην εκπαίδευση των αγοριών και των κοριτσιών – και το 60 % των ευρωπαίων αποφοίτων πανεπιστημίου είναι κορίτσια– δεν είναι λογικό να μην υποστηρίζονται επιπλέον οι γυναίκες όταν βρίσκονται στην αγορά εργασίας. Οι ισόποσες κρατικές δαπάνες στον τομέα της εκπαίδευσης για τα δύο φύλα θα έπρεπε να επιτρέπουν στις γυναίκες να έχουν τις ίδιες αρμοδιότητες και αμοιβές με τους άνδρες. Οι γυναίκες οφείλουν να επωφεληθούν από τις τρέχουσες αλλαγές προκειμένου να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για τις νέες θέσεις εργασίας. Ωστόσο η συμβολή των γυναικών, η υψηλή εκπαίδευσή τους και η δυναμική αντιμετώπισης των μελλοντικών αναγκών της αγοράς εργασίας από αυτές παραμένουν υποτιμημένες και δεν αναγνωρίζονται επαρκώς.

3.3.3

Η καταπολέμηση των ανισοτήτων δεν είναι μόνο ηθικό ζήτημα, αλλά και θέμα διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού. Περισσότερες εργαζόμενες γυναίκες σημαίνει δημιουργία πλούτου, μεγαλύτερη κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών καθώς και αύξηση των φορολογικών εσόδων. Επίσης, οι μικτές ομάδες εργασίας διαθέτουν περισσότερες προοπτικές καινοτομίας. Συν τοις άλλοις, με το να έχουν τα ζευγάρια τα μέσα να αποκτήσουν ένα παιδί όταν το επιθυμούν, χωρίς να απολέσουν την εργασία τους, καταπολεμάται πιο αποτελεσματικά και η υπογεννητικότητα. Αν η Ευρώπη επιθυμεί να επενδύσει στον ανθρώπινο παράγοντα, πρέπει πρωτίστως να διορθώσει τη μειονεκτική θέση των γυναικών (7).

3.3.4

Οι παρακάτω παράγοντες αποτελούν κατά κύριο λόγο τροχοπέδη στη δυναμική εξέλιξης των γυναικών:

3.3.5

Η προσπάθεια βελτίωσης των προϋποθέσεων πρόσβασης και διατήρησης των γυναικών στην αγορά εργασίας και η γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων συνεπάγονται περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη και καλύτερες θέσεις εργασίας, πρόληψη της φτώχειας, καθώς και μικρότερο κόστος για τα μέτρα «κοινωνικής παρέμβασης». Η φτώχεια στην Ευρώπη συγκεντρώνεται στην κατηγορία των γυναικών χωρίς σύντροφο και με παιδιά (9).

3.3.6

Βάσει του παλαιότερου καταμερισμού αρμοδιοτήτων, ο άνδρας είχε ένα εισόδημα χάρη στο οποίο μπορούσε να χρηματοδοτεί την οικογενειακή, κοινωνική και οικιακή εργασία της συζύγου του. Όταν τα ζευγάρια διαθέτουν δύο μισθούς, δεν θυσιάζουν τον ένα εξ αυτών για την κάλυψη υπηρεσιών σχετικών με την οικιακή εργασία της γυναίκας, αλλά μάλλον για την κατανάλωση υλικών αγαθών.

3.3.7

Η άνευ απολαβών οικιακή εργασία της γυναίκας δεν αποτιμάται, εφόσον όμως μετατραπεί σε αμειβόμενη εργασία, αποκτά ένα κόστος που οι χρήστες αυτών των υπηρεσιών δεν προτίθενται ή αδυνατούν να καλύψουν. Τα άτομα που ασχολούνται με τη φύλαξη παιδιών, οι οικιακές και οι οικογενειακές βοηθοί αμείβονται με τους χαμηλότερους μισθούς, σε καθεστώς μερικής απασχόλησης, με πολλαπλούς εργοδότες (οι ίδιοι οι ιδιώτες γίνονται εργοδότες για ορισμένες ώρες την εβδομάδα) και, συχνά, στο πλαίσιο της παραοικονομίας. Η οικιακή εργασία αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα του τομέα της άτυπης απασχόλησης στην Ευρώπη.

3.3.8

Οι γονείς εμπιστεύονται ό,τι πολυτιμότερο έχουν, το παιδί τους, σε άτομα που αμείβονται πολύ λιγότερο από τον μέσο όρο, ενώ αναμένουν υψηλό επίπεδο υπηρεσιών. Ομοίως, αφήνουν σε μια οικιακή βοηθό τα κλειδιά του σπιτιού, χωρίς όμως να της καταβάλλεται ένας μισθός που θα εξασφαλίζει την εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό της. Είναι δύσκολο να αναγνωριστεί η εξειδίκευση εφόσον οι περισσότερες οικογένειες κρίνουν «εύκολο» ένα καθήκον που μπορούν να εκτελέσουν και οι ίδιες. Ωστόσο, αν η ενασχόληση ενός ατόμου με τα παιδιά του δεν θεωρείται επάγγελμα, δεν ισχύει το ίδιο και για την αντίστοιχη ενασχόληση με τα παιδιά τρίτων (γνώσεις ψυχολογίας, διαιτητικής, υγιεινής καθώς και ικανότητα συγκέντρωσης, προσοχής, προσήλωσης, συνεχούς επαγρύπνησης κ.τ.λ.)· οι συγκεκριμένες προαπαιτούμενες δεξιότητες θεωρούνται συχνά ίδιον «της φύσης» των γυναικών και –ως εκ τούτου αγνοούνται στον επαγγελματικό τομέα– συνήθως μεταφέρονται άτυπα εντός της οικογένειας αντί να διδάσκονται στο σχολικό πρόγραμμα.

—

τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών μπορούν να αυξηθούν με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των αναγκών για παροχή υπηρεσιών,

—

οι μισθοί των γυναικών μπορούν να αυξηθούν, ενισχύοντας την αγοραστική τους δύναμη, τη δυνατότητα κατανάλωσης καθώς και τα έσοδα από τους φόρους,

—

οι γυναίκες μπορούν να καταλάβουν περισσότερες πολιτικές και σημαντικές από πλευράς λήψεως αποφάσεων θέσεις, με τα συνακόλουθα θετικά αποτελέσματα στις επιδόσεις των εταιρειών και των θεσμικών οργάνων,

—

οι γυναίκες επιχειρηματίες θα αποφέρουν προστιθέμενη αξία και θα συνεισφέρουν στην οικονομία μέσω της καινοτομίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.

4.2.1.1

Το κύριο εμπόδιο στην ισότητα των φύλων είναι επί του παρόντος ο διαχωρισμός των επαγγελμάτων σε ανδρικά και γυναικεία. Έτσι, οι μισθοί στους γυναικείους επαγγελματικούς κλάδους είναι συχνά κατώτεροι, ενώ η πρόσκαιρη και κατ’ ανάγκην μερική απασχόληση είναι πιο διαδεδομένες.

4.2.1.2

Όσο ένα είδος επαγγέλματος θα προορίζεται αποκλειστικά για ένα από τα δύο φύλα, θα συνοδεύεται και από τα ανάλογα στερεότυπα. Έχει πλέον αποδειχθεί ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες είναι ικανοί να εξασκήσουν οποιοδήποτε επάγγελμα. Πολλά παραδοσιακά ανδροκρατούμενα επαγγέλματα, (εκπαιδευτικός, δικαστής ή παθολόγος), μετατρέπονται σε γυναικοκρατούμενα. Γιατί άραγε είναι τόσο δύσκολο να επιτευχθεί ο μικτός χαρακτήρας της απασχόλησης; Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του διαχωρισμού των επαγγελμάτων και να υπάρξει ταυτόχρονη παρουσία των δύο φύλων, θα πρέπει να εμβαθύνουμε τις γνώσεις μας επί του θέματος. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθεί η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού που παρατηρείται σε ορισμένους τομείς.

4.2.1.3

Τα εμπόδια στον μικτό χαρακτήρα των επαγγελμάτων και των αρμοδιοτήτων πολλές φορές τίθενται ασυνείδητα, συνδέονται με προκαταλήψεις και έχουν τις ρίζες τους στο εκπαιδευτικό σύστημα με τις διαφορετικές επιλογές επαγγέλματος από αγόρια και κορίτσια. Τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να επιδείξουν μεγαλύτερη ευαισθησία στις προεκτάσεις του επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων. Οι εκπρόσωποι των εργοδοτών και των εργαζομένων στις διαπραγματεύσεις για τις βαθμίδες της μισθολογικής κλίμακας και τον καθορισμό του ημερομισθίου βάσει των προσόντων, έχουν έναν καίριο ρόλο που προϋποθέτει τη γνώση της αξίας των δεξιοτήτων που αποκτώνται στο σπίτι και στην οικογένεια. Ούτε τα διευθυντικά καθήκοντα έχουν μικτό χαρακτήρα. Πρέπει να ληφθούν μέτρα στις μεγάλες επιχειρήσεις και στα ανώτατα κλιμάκια της δημόσιας διοίκησης ώστε να έχουν περισσότερο μικτό χαρακτήρα.

4.2.2.1

Οι διάφορες μορφές παροχής υπηρεσιών προσωπικής φροντίδας πρέπει να αποτελέσουν πραγματικό επάγγελμα με αναγνωρισμένα προσόντα, κατάρτιση, διπλώματα και σχετική επαγγελματική σταδιοδρομία. Προκειμένου να εγκαταλειφθεί η ατομική σχέση ιδιώτη-οικογενειακής βοηθού, πρέπει να δημιουργηθούν επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών προσωπικής φροντίδας. Οι οικογένειες πρέπει να παύσουν να είναι εργοδότες και να γίνουν πελάτες ή χρήστες οι οποίοι αγοράζουν υπηρεσίες με τη μορφή ορισμένων ωρών φροντίδας του νοικοκυριού, ενός ηλικιωμένου ή του παιδιού ή ενισχυτικής κατ’ οίκον διδασκαλίας. Ενδείκνυται η γενίκευση ενός συστήματος που υπάρχει ήδη σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες όπου ο εργοδότης της επιχείρησης ή της δημόσιας υπηρεσίας είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια των αγαθών και των ατόμων και οφείλει να επαληθεύει τα προσόντα των εργαζομένων που παρέχουν κατ' οίκον υπηρεσίες. Έτσι, αυτοί οι εργαζόμενοι έχουν έναν μόνο εργοδότη, αμείβονται για τον χρόνο μετάβασής τους από το ένα σπίτι στο άλλο και έχουν πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση και απολαμβάνουν τις εγγυήσεις που προβλέπει η συλλογική σύμβαση. Θα πρέπει δε να διαμορφωθεί ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς για τις κατ’ οίκον υπηρεσίες στο οποίο να συμπεριλαμβάνονται οι ψυχολογικές πτυχές αυτών των υπηρεσιών (εμπιστοσύνη, κατανόηση, προσήλωση, προσοχή, επαγρύπνηση…), οι απαραίτητες γνώσεις (διαιτολόγια, επιπτώσεις των χρησιμοποιούμενων προϊόντων στην υγεία και στο περιβάλλον) και όχι μόνο η υλική και τεχνική διάσταση των εν λόγω επαγγελμάτων.

4.2.2.2

Η αναγνώριση των προσόντων αυξάνει το ήδη δυσβάσταχτο για τις περισσότερες οικογένειες κόστος των υπηρεσιών και, ως εκ τούτου, η κρατική χρηματοδότηση και οι εισφορές των επιχειρήσεων –στην περίπτωση που αποτελούν μέρος συμφωνιών σε επίπεδο επιχειρήσεων - θα μπορούσαν να καταστήσουν αυτές τις υπηρεσίες περισσότερο προσιτές σε όλους.

4.2.2.3

Η επαγγελματική αναγνώριση των κατ’ οίκων υπηρεσιών φροντίδας και η αύξηση των μισθών θα ενισχύσουν τον μικτό χαρακτήρα τους. Όταν οι άνδρες θα εκδηλώσουν την επιθυμία να εργαστούν ως καθαριστές, ή οικογενειακοί βοηθοί ή να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη φύλαξη παιδιών, θα έχει πραγματοποιηθεί ένα σημαντικό βήμα προς την ισότητα των φύλων.

4.2.3.1

Ο πατέρας σε μια οικογένεια αφιερώνει λιγότερο χρόνο απ’ ό,τι η μητέρα στην εκπλήρωση των οικογενειακών και οικιακών καθηκόντων. Βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη της ισότητας των φύλων είναι αφενός να συνειδητοποιήσει ο πατέρας τη σημασία του ρόλου του στην ανατροφή των παιδιών και αφετέρου να αναλάβει τις ευθύνες του έναντι των ηλικιωμένων γονέων ή των ασθενών μελών της οικογένειας.

4.2.4.1

Η δημιουργία βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κόστος αλλά ως επένδυση. Σύμφωνα με τον Gösta Esping-Andersen (10), οι εργαζόμενες μητέρες επιστρέφουν μακροπρόθεσμα το επίδομα «χάρη στην αύξηση των εσόδων τους και των φόρων που καταβάλουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους». Με αυτές τις εισφορές αντισταθμίζεται το αρχικό κρατικό βοήθημα και παράλληλα ωφελείται και το ίδιο το παιδί. Επίσης, χάρη σε αυτή την επένδυση μπορεί να αντιμετωπιστεί και η υπογεννητικότητα στην Ευρώπη.

4.2.5.1

Με τη σειρά της, η ανάπτυξη της παροχής υπηρεσιών εξαρτάται από μια συλλογική χρηματοδότηση (κράτος, επιχειρήσεις, πελάτες) (11). Σε ορισμένες πρόσφατες συλλογικές συμβάσεις εταιρειών προτείνεται στους υπαλλήλους η παροχή υπηρεσιών αντί μισθολογικής αυξήσεως. Η παροχή υπηρεσιών για να διευκολυνθεί η συμφιλίωση του ιδιωτικού με τον επαγγελματικό βίο αποτελεί μέρος της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων.

4.2.6.1

Οι παραπάνω υπηρεσίες δεν επαρκούν για τον συνδυασμό του οικογενειακού με τον επαγγελματικό βίο· η ανατροφή και η εκπαίδευση των παιδιών απαιτεί χρόνο από τη ζωή του ατόμου. Εάν η μερική απασχόληση ως επιλογή βοηθά τα άτομα που έχουν αναλάβει τα οικογενειακά βάρη να συνδυάσουν με καλύτερο τρόπο την επαγγελματική με την οικογενειακή και την προσωπική τους ζωή, δεν πρέπει όμως να καθιστά πιο επισφαλή την επαγγελματική θέση των γυναικών, αλλά και την ιδιωτική, όταν είναι στη θέση του μόνου οικογενειάρχη, ούτε να αποτρέπει τον πατέρα από το να αφιερώσει παραπάνω χρόνο στην οικογένειά του. Οι δύο γονείς θα πρέπει να μπορούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους.

4.2.6.2

Όμως, χρόνος πρέπει να αφιερωθεί και για άλλα μέλη της οικογένειας, όπως άτομα που βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους, ασθενείς και ηλικιωμένοι γονείς. Σε μια περίοδο αναδιάρθρωσης των ασφαλιστικών ταμείων, είναι πλέον αναγκαίο να εγκαταλειφθεί η αντίληψη σύμφωνα με την οποία η ζωή του ατόμου χωρίζεται σε τρεις φάσεις: σπουδές, εργασία και σύνταξη. Καθένας πρέπει να έχει τη δυνατότητα να σπουδάσει ανά πάσα στιγμή της ζωής του και να έχει στη διάθεσή του αρκετά έτη πίστωσης χρόνου για τις οικογενειακές, κοινωνικές, συλλογικές, πολιτικές και δημόσιες δραστηριότητές του. Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα παράτασης της ηλικίας συνταξιοδότησης, αν ό εργαζόμενος επιθυμεί να λάβει άδεια μακράς διαρκείας (χρηματοδοτούμενη όπως η σύνταξη) κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας.

4.2.7.1

Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε όλες τις διευθυντικές θέσεις, στα ανώτατα κλιμάκια της πολιτικής ιεραρχίας και της δημόσιας διοίκησης καθώς και στις διευθύνσεις των μεγάλων εταιρειών, παρά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών στα διοικητικά τους συμβούλια είναι και οι πιο επικερδείς. Οι γυναίκες ιδρύουν λιγότερες επιχειρήσεις και γίνονται σπανιότερα διευθύντριες σε μια επιχείρηση. Οι δε άνδρες, υποεκπροσωπούνται στο οικογενειακό περιβάλλον και κάνουν λιγότερο συχνά χρήση της γονικής τους άδειας.

4.2.7.2

Οι γυναίκες που έχουν ήδη καταφέρει να επιβληθούν σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον θα μπορούσαν να καθοδηγήσουν και τις υπόλοιπες γυναίκες με ανάλογες επαγγελματικές βλέψεις. Ίσως μάλιστα χρειάζονται ορισμένα δεσμευτικά μέτρα: οι μεγάλοι δημόσιοι οργανισμοί και οι μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να λάβουν μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσουν σημαντικό αριθμό γυναικών μεταξύ των διευθυντικών τους στελεχών.

—

24/03/2009 με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα και την κατάργηση της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ», εισηγήτρια: η κα SHARMA, (ΕΕ C 228, 22.9.2009)

—

13/05/2009 με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων», εισηγήτρια: η κα HERCZOG, CESE 882/2009 (ΕΕ C 277 της 17.11.2009)

—

22/04/2008 με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Καταπολέμηση των διαφορών στις αμοιβές των δύο φύλων», εισηγήτρια: η κα KÖSSLER (EE C 211 της 19/08/2008)

—

11/07/2007 με θέμα «Απασχολησιμότητα και επιχειρηματικό πνεύμα - Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων και των περιφερειακών και τοπικών οργανισμών υπό το πρίσμα του φύλου», εισηγητής: ο κ. PARIZA CASTAÑOS (ΕΕ C 256 της 27/10/2007)

—

11/07/2007 με θέμα «Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στο συνδυασμό του επαγγελματικού με τον οικογενειακό και τον ιδιωτικό βίο», εισηγητής: ο κ. CLEVER (ΕΕ C 256 της 27/10/2007)

—

12/07/2007 με θέμα «Απασχόληση των κατηγοριών προτεραιότητας - (Στρατηγική της Λισσαβώνας)», εισηγητής: ο κ. GREIF (ΕΕ C 256 της 27/10/2007)

—

13/09/2006 με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών: Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010», εισηγήτρια: η κα ATTARD (ΕΕ C 318 της 23/12/2006)

—

14/02/2006 με θέμα «Η εκπροσώπηση των γυναικών στους φορείς λήψης αποφάσεων των ομάδων οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση», εισηγητής: ο κ. ETTY (ΕΕ C 88 της 11/04/2006)

—

14/12/2005 με θέμα «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών για όλους (2007) - Προς μια δίκαιη κοινωνία», εισηγήτρια: η κα HERCZOG (ΕΕ C 65 17/03/2006)

—

29/09/2005 με θέμα «Οι γυναίκες και η φτώχεια στην Ευρώπη», εισηγήτρια: η κα KING (ΕΕ C 24 της 31/01/2006)

—

28/09/2005 με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ίδρυση Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων», εισηγήτρια: η κα ŠTECHOVÁ (ΕΕ C 24 της 31/01/2006)

—

15/12/2004 με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης», εισηγήτρια: η κα SHARMA (ΕΕ C 157 της 28/06/2005)

—

03/06/2004 με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών», εισηγήτρια: η κα CAROLL (ΕΕ C 241 της 28/09/2004).

—

25/01/2001 με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης των ανδρών και των γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας», εισηγήτρια: η κα WAHROLIN (ΕΕ C 123 της 25/4/2001)