20.5.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 120/135

1.1

Η παρούσα ανακοίνωση, η οποία είχε εξαγγελθεί στην εαρινή έκθεση του 2004 (1), αποσκοπεί στον καθορισμό κοινού πλαισίου που θα επιτρέψει να υποστηριχθούν οι εθνικές προσπάθειες μεταρρύθμισης και ανάπτυξης της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας περίθαλψης, μέσω της εφαρμογής της «ανοικτής μεθόδου συντονισμού».

1.2

Η Επιτροπή όρισε τρεις προσανατολισμούς (2), οι οποίοι εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης το Μάρτιο του 2002, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για τη μεταρρύθμιση αυτή: η δυνατότητα πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη σε όλους, βάσει των αρχών της ισότητας και της αλληλεγγύης· η παροχή υγειονομικής περίθαλψης υψηλής ποιότητας· μέτρα που εξασφαλίζουν, μακροπρόθεσμα, την οικονομική βιωσιμότητα αυτής της υγειονομικής περίθαλψης και αποσκοπούν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του συστήματος.

1.3

Ο χαρακτηρισμός της υγειονομικής περίθαλψης ως υπηρεσίας κατά την έννοια της Συνθήκης και η διαπίστωση ότι εξακολουθεί να υφίσταται διακριτική μεταχείριση και δυσχέρειες πρόσβασης, να παρέχονται ανεπαρκείς πολλές φορές υπηρεσίες και να παρατηρούνται οικονομικές ανισορροπίες, κατέδειξαν ότι είναι απαραίτητο να ισχυροποιηθεί ο συντονισμός των εθνικών πολιτικών έτσι ώστε να υποστηριχθεί το εγχείρημα του εκσυγχρονισμού και να αναπτυχθεί ο τομέας, λαμβανομένου υπόψη της επίδρασης που έχει στην κοινωνική συνοχή και στην απασχόληση καθώς επίσης και των πολύπλοκων επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού.

1.4

Για να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, η μεταρρύθμιση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας πρέπει να επιδιωχθεί κατά τρόπον ολοκληρωμένο και συντονισμένο, ενώ η υγειονομική περίθαλψη και η μακροπρόθεσμη περίθαλψη αποτελούν έναν από τους τομείς όπου είναι αναγκαία η εφαρμογή του «εξορθολογισμού» των διαδικασιών συντονισμού όσον αφορά την κοινωνική προστασία «streamlining»  (3) : η «ανοικτή μέθοδος συντονισμού» αποτελεί ένα ευλύγιστο μέσον που σέβεται τις διάφορες καταστάσεις και τις εθνικές αρμοδιότητες και συνεπώς είναι ιδιαιτέρως προσαρμοσμένο στο πλαίσιο αυτό (4).

1.5

Στην ανακοίνωση καθορίζονται τα εξής επόμενα στάδια:

2.1.1

Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει την πλήρη στήριξη, όπως και σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις, των κοινών στόχων για την ανάπτυξη των υγειονομικών συστημάτων και συγκεκριμένα:

και συμφωνεί ότι αποτελούν ένα σφαιρικό και ολοκληρωμένο σύνολο, η ανάπτυξη του οποίου και ο εξορθολογισμός του απαιτούν αποτελεσματική διαχείριση με βάση τη συμμετοχή και την υπευθυνοποίηση των εν λόγω φορέων, δεδομένου ότι οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία του πολίτη στο σύνολό της οφείλουν να συμβάλουν στην μεταρρυθμιστική προσπάθεια.

2.1.2

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει επίσης, όπως και σε πρόσφατη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας, ότι η ικανότητα των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης όσον αφορά την επίτευξη των στόχων αυτών εξαρτάται από μία σειρά κοινωνικοοικονομικών και δημογραφικών παραγόντων που πρέπει να μελετηθούν σε βάθος ώστε να κατανοηθεί ο πολύπλοκος χαρακτήρας του προβλήματος και να προληφθούν οι τάσεις εκείνες που θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιδράσεις (5).

2.1.3

Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν πράγματι τις ανάγκες και τους διαθέσιμους πόρους, σήμερα και στο μέλλον. Ο στόχος της αποτελεσματικότητας της υγειονομικής περίθαλψης επιβάλλεται διότι έχει σχέσεις αλληλεπίδρασης με τους λοιπούς παράγοντες του συστήματος πρόνοιας: οι χρηματοοικονομικές απαιτήσεις της ανταγωνίζονται τις απαιτήσεις των άλλων τομέων κοινωνικής προστασίας και οι δυσλειτουργίες της αντικατοπτρίζονται σε αυτούς και αντιστρόφως.

2.1.4

Ανάλογοι μηχανισμοί ανταγωνισμού για τους πόρους και την αλληλεπίδραση υφίστανται και στην ίδια την υγειονομική περίθαλψη (επί παραδείγματι, κατά την κατανομή των δαπανών η ορθολογιστική παρέμβαση σε έναν τομέα δύναται να έχει αντίθετες επιπτώσεις σε έναν άλλο, ή η διαχείριση του προσωπικού από μία δομική τυπολογία προς μία άλλη δύναται να προκαλέσει απρόβλεπτες επιπτώσεις όσον αφορά την ποιότητα των υπηρεσιών). Οι μηχανισμοί αυτοί πρέπει να αναλυθούν προσεκτικά για την αναδιοργάνωση του συστήματος περίθαλψης.

2.1.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η παρέμβαση σε μια πτυχή του προβλήματος χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αντίκτυποι σε άλλους τομείς ή χωρίς να εποπτεύει τις αλληλοσυνδεόμενες τάσεις περισσοτέρων τομέων, συνεπάγεται τον κίνδυνο να υπάρξουν στρεβλωτικά αποτελέσματα ή να μην επιτευχθούν οι ταγμένοι στόχοι. Για το λόγο αυτό, συνιστά θερμά να γίνει από κοινού αποδεκτή μια σφαιρική άποψη των προβλημάτων, των αλληλεξαρτήσεών τους και των συνακόλουθων ευκαιριών χάρις στη χάραξη κοινών στρατηγικών για την αντιμετώπισή τους.

2.1.6

Η υγειονομική περίθαλψη έχει πολύ μεγάλη κοινωνική και ψυχολογική αξία: μπροστά στις αρρώστιες, στον πόνο και στον κίνδυνο θανάτου, ο πολίτης ζητεί πάντοτε τη μέγιστη δυνατή ποιότητα χωρίς να θέτει το πρόβλημα της σχέσης κόστους και οφέλους και της βιωσιμότητας. Εξ ου και η ευαίσθητη πολιτική πτυχή του πράγματος δεδομένου ότι ο δημόσιος φορέας λήψεως αποφάσεων πρέπει να κάνει μία επιλογή προτεραιότητας και αποτελεσματικών βιώσιμων υγειονομικών υπηρεσιών, επιλογή που καθίσταται δυσχερής λόγω κλαδικών συμφερόντων και υποκειμενικών αντιλήψεων που πολλές φορές καθιστούν προβληματική την εφαρμογή των παρεμβάσεων για την αναδιάρθρωση της προσφοράς και ζήτησης υπηρεσιών.

2.1.7

Η προβληματική σχετικά με τις ανάγκες και τις προοπτικές του πληθυσμού όσον αφορά την υγεία — που συνεπάγεται όχι μόνο την ποιότητα ζωής αλλά και τη ζωή με ποιότητα — πρέπει να ληφθεί αρκούντως υπόψη στην αξιολόγηση κόστους/οφέλους και δημοσιονομικής βιωσιμότητας όχι μόνο για να καταστεί πιο ορθολογική και πιό έγκυρη μακροπρόθεσμα η οιαδήποτε επιλογή για την αναδιάρθρωση της περίθαλψης αλλά και για να διευκολυνθεί η λήψη αποφάσεων από τους δημόσιους φορείς σε συνάρτηση με τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού στο σύνολό του, των ασθενών καθώς και όλων, όσοι έχουν ανάγκη περιθάλψεως.

2.1.8

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει ότι η προστασία της υγείας αποτελεί δικαίωμα και προτεραιότητα των κοινοτικών πολιτικών, θεωρεί όμως ότι για τη προστασία του δικαιώματος αυτού μακροπρόθεσμα είναι απαραίτητο να προσδιοριστούν αποτελεσματικά μέσα για να διασφαλιστεί σε όλους το ίδιο επίπεδο περίθαλψης ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους και να εξεταστεί σε βάθος ποιες προσδοκίες και ποιες ανάγκες του πληθυσμού είναι αιτιολογημένες στον υγειονομικό τομέα, ποιοι μηχανισμοί υπευθυνοποίησης των φορέων ευνοούν την κατάλληλη χρήση των πόρων και την αποτελεσματικότητα του συστήματος περίθαλψης και οι οποίες συνεπώς επιτρέπουν τη βιώσιμη χρηματοδότηση.

2.2.1

Η δημογραφική γήρανση δεν σημαίνει μόνο αύξηση του πληθυσμού άνω των 65 ετών, που επιταχύνεται για τα άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται συχνά, αλλά όχι πάντα, πολλαπλές παθήσεις οι οποίες δεν θα πρέπει όμως να συνεπάγονται αλλεπάλληλες ιατρικές παρεμβάσεις αλλά μια πιο ολιστική θεραπεία του ασθενή. Το φαινόμενο αυτό συνεπάγεται και πολλά συναφή προβλήματα που δεν λαμβάνονται πάντα υπόψη και τα οποία πρέπει αντιθέτως να αντιμετωπιστούν:

2.2.2

Ο τομέας της περίθαλψης, που έχει εδραιωθεί πλέον με δημογραφική δομή και διαφορετικό σύστημα αναγκών, πρέπει να μελετηθεί εκ νέου σε αντιπαράθεση με την ακαμψία και την αδράνεια μπροστά στην αλλαγή που χαρακτηρίζει τις οργανωτικές δομές, τους επαγγελματικούς ρόλους και τις νοοτροπίες. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτό μπορεί να γίνει με αφετηρία την επίλυση της κατάστασης και των υγειονομικών αναγκών του πληθυσμού που παρουσιάζουν έντονες διαφορές στα κράτη μέλη με βάση μια μακροπρόθεσμη οπτική που θα προβλέπει τις βίαιες δημογραφικές μεταβολές που σημειώνονται ήδη και οι οποίες θα ενταθούν αλλά και που είναι σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμες.

2.2.3

Θα πρέπει επίσης να εξευρεθούν λύσεις για την καλύτερη διαχείριση της σχέσεως μεταξύ ζήτησης και προσφοράς υπηρεσιών, με γνώμονα την εύκολη πρόσβαση στις παροχές, την υποδοχή της ζήτησης, την βοήθεια των μειονεκτικών ατόμων για την εκμετάλλευση των απαντήσεων, την εξασφάλιση ολοκληρωμένης αξιολόγησης των αναγκών και την κατάρτιση προσωποποιημένων σχεδίων παρέμβασης σε ένα πλαίσιο συνεχόμενης πρόνοιας και συστηματικής αξιολόγησης των αποτελεσμάτων. Η ανοικτή μέθοδος συντονισμού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τις πτυχές αυτές και να ευνοεί κατά συνέπεια την υιοθέτηση πιο ομοιογενών προσεγγίσεων και πιο ενισχυμένων μηχανισμών κοινωνικής συνοχής.

2.2.4

Η δεύτερη πτυχή των δημογραφικών αλλαγών που αναφέρονται στην ανακοίνωση — δηλ. οι μετασχηματισμοί των οικογενειών και η αύξηση του ποσοστού γυναικείας απασχόλησης, συνεπάγονται ελάχιστη δυνατότητα «άτυπης» βοήθειας εκ μέρους της οικογένειας. Η πραγματικότητα αυτή απαιτεί την επανεξέταση των τρόπων της κατ'οίκον περίθαλψης: πράγματι, δεν μπορεί να ανατίθεται μόνο σε επαγγελματίες του κλάδου αυτού, αφενός, λόγω του κόστους και της δύσκολης εξεύρεσης προσωπικού και, αφετέρου, λόγω του ότι δεν ισχύει η υγειονομική κάλυψη μετά 24 ώρες και τις περισσότερες φορές δεν ανταποκρίνεται στα «ανθρώπινα μέτρα». Χρειάζεται συνεπώς να μελετηθούν και πάλι οι πολιτικές στήριξης για τη βοήθεια στην οικογένεια μέσω μηχανισμών αποζημίωσης για όσους παρέχουν τη βοήθεια αυτή και υποστήριξης για την εξασφάλιση συνθηκών στέγασης, υπηρεσιών μεταφορών και άλλων υπηρεσιών που την ευνοούν.

2.2.5

Η κατ' οίκον περίθαλψη εξασφαλίζεται σήμερα κατά πολλούς και διάφορους τρόπους από τις εθνικές και τοπικές υγειονομικές αρχές και άλλους φορείς παροχής υπηρεσιών ή ασφαλιστικούς οργανισμούς. Γενικότερα, διαπιστώνεται ότι δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί επαρκώς στις διάφορες χώρες και θα πρέπει συνεπώς να εξειδικευθεί καλύτερα ούτως ώστε να λαμβάνεται υπόψη η φύση των διαφόρων αναγκών που προέρχονται από την ολοένα και αυξανόμενη επιδημιολογική ανάπτυξη της άνοιας, των νευροφυτικών παθολογιών και γενικότερα από την πολυπαθολογία με απώλεια τις αυτάρκειας που μετά την ηλικία των 75 ετών αφορούν τουλάχιστον το 30 % των ηλικιωμένων ατόμων.

2.2.6

Η ΕΟΚΕ προτείνει να συγκριθούν και να μελετηθούν σε βάθος οι εμπειρίες που ήδη εφαρμόζονται σε ορισμένα κράτη μέλη, όπου υπάρχει συγκεκριμένη δομή οργάνωσης των παρόχων άτυπης βοήθειας (επί παραδείγματι μέσω φορολογικών διευκολύνσεων, συνταξιοδοτικό δικαίωμα και κοινωνική ασφάλιση για τους παρόχους βοήθειας, δικαίωμα άδειας από την εργασία, αντικατάσταση κατά τις περιόδους ανάπαυσης, πρόσβαση σε ημερήσια κέντρα, κλπ. (9)).

2.2.7

Οι λύσεις του είδους αυτού προβλέπονται να είναι οικονομικότερες για το φορέα παροχής και πιο ικανοποιητικές για το βοηθούμενο άτομο τρίτης ηλικίας, δεδομένου ότι επιτρέπουν την ενσωμάτωση επαγγελματικών πόρων και πόρων αλληλεγγύης με σημαντική μείωση του κόστους περίθαλψης. Δημιουργούν με άλλα λόγια, ένα φιλικό περιβάλλον: έναντι ίσων αναγκών, οι δαπάνες αυτές είναι κατά πολύ υψηλότερες όσον αφορά τις κατ'οίκον υπηρεσίες, εξασφαλίζεται όμως η παροχή άτυπης βοήθειας.

2.3.1

Ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας περίθαλψης καλύπτουν ένα σημαντικό ποσοστό της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ και το δεύτερο τομέα δημιουργίας θέσεων απασχόλησης με 1,7 εκατομμύρια νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν στην ΕΕ των 15 κατά την περίοδο 1997–2002. Παρά ταύτα, προβλέπεται μια μεγάλη επαγγελματική κρίση που συνδέεται με τη γήρανση των απασχολουμένων του τομέα και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

2.3.2

Η επαγγελματική δομή πρέπει να εξεταστεί και πάλι όσον αφορά τις διαδικασίες κατάρτισης και μόνιμης εκπαίδευσης προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες ανάγκες που προκύπτουν, έτσι ώστε να διασφαλιστεί όχι μόνο η ποιότητα της περίθαλψης και η μονιμότητα των δραστηριοτήτων του προσωπικού:

2.3.3

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, εκτός από την ανάπτυξη της κατάρτισης των διαφόρων τύπων υπευθύνων, όπως επισημάνθηκε προηγουμένως θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες ικανότητες και συγκεκριμένα:

2.3.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη χρήση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για τα σχέδια κατάρτισης και με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας στους τομείς υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας περίθαλψης, την πρόληψη πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και την αύξηση της ποιότητας, της ελαστικότητας και συνεπώς της αποτελεσματικότητας του τομέα περίθαλψης. Η προσέγγιση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τα νέα κράτη μέλη, στα οποία η διαδικασία του εκσυγχρονισμού είναι βαθύτερη και ταχύτερη και όπου οι απαιτήσεις επαγγελματικής κατάρτισης είναι συνεπώς οξύτερες.

2.3.5

Για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων αυτών θα πρέπει να μελετηθεί επίσης και η σύμπραξη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα: και αυτό είναι απαραίτητο όχι μόνο για να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών προς τον ενεργό πληθυσμό που σχετικά έχουν λιγότερες ανάγκες σε σύγκριση με το συνολικό πληθυσμό (με το σύμφυτο κίνδυνο απραξίας του προσωπικού ή υπερβολικού κόστους λειτουργίας του), αλλά και για να ενσωματωθούν πλήρως τα συστήματα περίθαλψης τόσο οι πτυχές της αποτελεσματικότητας όσο και η προσοχή προς τις ανάγκες που σήμερα φαίνονται να αποτελούν αποκλειστικότητα του ενός ή του άλλου τομέα.

2.4.1

Η συνέχιση της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης στις οποίες έχουν πρόσβαση όλοι, χωρίς αυτό να βλάπτει άλλους τομείς ή πολιτικές προτεραιότητας αποτελεί σημαντική πρόκληση για όλα τα κράτη μέλη, σημερινά και νέα: αυτό συνεπάγεται την υιοθέτηση μιας προσέγγισης που θα λαμβάνει υπόψη τόσο τις μακροχρόνιες δυναμικές όσο και τις λοιπές παρεμβάσεις που αφορούν συνολικώς τη ζήτηση και προσφορά (ή παρεμβάσεις για μια μόνο από τις πτυχές αυτές έχουν αποδειχθεί μη αποτελεσματικές όσον αφορά τη μεσοπρόθεσμη συγκράτηση των δαπανών).

2.4.1.1

Οι δημοσιονομικές υποχρεώσεις που απορρέουν από το σύμφωνο σταθερότητας, καθιστούν αδύνατη την αύξηση των δαπανών για την περίθαλψη σε ανάλογο ποσοστό με την αύξηση της κοινωνικής ζήτησης. Είναι δυνατό ωστόσο να επιτευχθούν σημαντικές βελτιώσεις, εάν η τρέχουσα προσφορά αναδιαρθρωθεί με βάση την αποτελεσματικότητα των παροχών και την παρεμπόδιση της αδικαιολόγητης κατανάλωσης υγειονομικών παροχών. Η υιοθέτηση μίας αποτελεσματικής πολιτικής στον τομέα της περίθαλψης συνεπάγεται εξίσου αναθεώρηση των σχέσεων μεταξύ υγειονομικής περίθαλψης της κοινωνικής αρωγής, έτσι ώστε να προσδιορισθούν δομές, θεραπευτικές διαδικασίες και τυπολογίες επαγγελματικής παροχής υπηρεσιών που θα είναι πιο προσαρμοσμένες στο σημερινό και μελλοντικό πλαίσιο και τις ανάγκες του πληθυσμού.

2.4.1.2

Δοκιμάστηκαν διάφορες προσεγγίσεις για να τεθεί υπό έλεγχο η αύξηση, από τη λήψη μέτρων για τη μεταβίβαση μέρους των δαπανών στους χρήστες (σκοπός των οποίων δεν είναι μόνο η μεταβίβαση δαπανών στους ιδιώτες, αλλά και ο περιορισμός της ζήτησης υπηρεσιών) ως τον έλεγχο των τιμών και των όγκων τόσο από την άποψη της ζήτησης όσο και από την άποψη της προσφοράς, έως τις μεταρρυθμίσεις για την ενθάρρυνση της αποτελεσματικής χρήσης των πόρων και τη μετατόπιση των πόρων από τη νοσοκομειακή φροντίδα και περίθαλψη στην κατ'οίκον περίθαλψη.

2.4.1.3

Η ευκταία εφαρμογή της «ανοικτής μεθόδου συντονισμού» στην ανάλυση αυτή θα επιτρέψει να αξιολογηθούν ποια μέτρα είναι αποτελεσματικότερα και ποιος συνδυασμός μέτρων αποβαίνει πιο έγκυρος, με βάση τις καταλληλότερες γνώσεις όσον αφορά την ποικιλία των αρχικών πόρων και τον προβλεπόμενο αντίκτυπο στους άλλους τομείς του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας.

2.4.2

Οι πολιτικές πρόληψης είναι ασφαλώς και σημαντικές και απαραίτητες, συχνά όμως δεν λαμβάνονται υπόψη. Ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα προληπτικών μέτρων, κατά προτίμηση μακρόπνοο και βασισμένο σε μέσα σφαιρικής εμβέλειας θα μπορούσε να αποτελέσει τον πρωταρχικό μοχλό στο πλαίσιο των εξαγγελθέντων «στρατηγικών ανάπτυξης και μεταρρύθμισης» για την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη. Τα διάφορα δυνατά μέτρα πρόληψης, ειδικότερα εκείνα που έχουν δοκιμαστεί σε εθνικό επίπεδο, θα μπορούσαν να επαληθευθούν με γνώμονα την «ανοικτή μέθοδο συντονισμού», να υποβληθούν σε εμπεριστατωμένη ανάλυση για την ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων. Η ΕΟΚΕ έχει συνείδηση των δυσκολιών που συνεπάγεται η υλοποίηση της πρόληψης, δεδομένου ότι συνεπάγεται τη συνοχή πολιτικών που δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί και σχεδίων εκπαίδευσης του πληθυσμού με σκοπό την υιοθέτηση πιο υγιεινών τρόπων ζωής (συμπεριλαμβανομένης της υγιεινής διατροφής και πιο εντατικών σωματικών και πνευματικών ασκήσεων) τη συμμετοχή ειδικότερα των τμημάτων του πληθυσμού που είναι πιο έκθετα στους κινδύνους και στα αδύναμα σε κοινωνικά και οικονομικά επίπεδα και πιο υγιεινών τρόπων εργασίας, για την υλοποίηση των οποίων απαιτούνται σημαντικές και συνειδητές προσπάθειες, πολύς χρόνος χωρίς ωστόσο να υπάρχει εγγύηση για τα αποτελέσματα.

2.4.3

Η διαφοροποίηση των δαπανών σε συνάρτηση με τον τομέα περίθαλψης και των σχετικών λεπτομερειών εισόδου και μεταχείρισης στο εσωτερικό τους είναι μια από τις ευκταίες εξορθολογισμού και κάθε επένδυση που καθιστά τον τομέα αυτό ικανότερο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες ή ευνοεί τον εκσυγχρονισμό του, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μέσο προκειμένου οι δαπάνες για την περίθαλψη να αποβαίνουν βιώσιμες μακροπρόθεσμα. Πολλές φορές όμως αυτό το είδος επενδύσεων θυσιάζεται για συγκυριακές οικονομικές απαιτήσεις. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να υποστηριχθούν και επενδύσεις για τον εξορθολογισμό του τομέα περίθαλψης και παρεμβάσεις τόσο για τη ζήτηση (τρόποι ειδικών παρεμβάσεων, όριο παροχών εκτός αυτών που επιβαρύνουν τον ιδιώτη, εισιτήριο κλπ.) όσο και για την προσφορά (τυπολογία των υγειονομικών δομών, κόστος καινοτόμων τεχνολογιών και φαρμακευτικών ειδών, των οποίων οι σχέσεις κόστος — όφελος δεν είναι συχνά προφανές, διαδικασίες και τρόποι ανάληψης των δαπανών, υπευθυνοποίηση των υγειονομικών φορέων όσον αφορά το υγειονομικό κόστος κλπ.).

2.4.3.1

Η δομή και οι τρόποι λειτουργίας του τομέα, καθώς και η κινητικότητα από ένα κλάδο σε άλλο θα πρέπει να αναλυθούν προσεκτικά για να επαληθευθεί κατά πόσον η αρμολόγησή τους και η λειτουργία τους είναι πραγματικά αποτελεσματικές: αυτό θα πρέπει να αποτελέσει ένα από τα θέματα προτεραιότητας της «ανοικτής μεθόδου συντονισμού».

2.4.3.2

Τα νέα κράτη μέλη καταβάλλουν εντατικές προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και η ΕΟΚΕ συνιστά τη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων, ειδικότερα του ΕΤΠΑ και του ταμείου συνοχής, προκειμένου να βοηθηθεί η ανάπτυξη των έργων υποδομών και βοηθητικών δομών. Θεωρεί επίσης ότι η αξιολόγηση της βιωμένης εμπειρίας, μέσω της «ανοικτής μεθόδου συντονισμού», μπορεί να βοηθήσει ιδιαίτερα τα νέα κράτη μέλη ούτως ώστε να αποφύγουν την υιοθέτηση προτύπων που κινδυνεύουν να καταστούν ταχέως πεπαλαιωμένα.

2.4.4.

Ο ενισχυμένος συντονισμός μεταξύ παρόχων υπηρεσιών που λειτουργούν σήμερα απομονωμένοι (υπηρεσίες εντατικής θεραπείας, πρώτες βοήθειες, κοινωνικές υπηρεσίες), όπως προτείνεται στην ανακοίνωση είναι βεβαίως σκόπιμος δεδομένου ότι τα μη αυτόνομα άτομα έχουν γενικότερα ανάγκη από πολλαπλές υπηρεσίες, ιατρικές και μη: μια θετική συνεργασία μεταξύ οικογενειών φορέων κοινωνικής βοήθειας και ιατρικού προσωπικού θα εξασφαλίσει καλύτερα αποτελέσματα και μικρότερες δαπάνες). Η ΕΟΚΕ ζητεί να δοθεί σαφής εντολή στην «ομάδα υψηλού επιπέδου στον τομέα των υγειονομικών υπηρεσιών και της ιατρικής περίθαλψης», που συστάθηκε πρόσφατα, και να προσδιορίσει μεταξύ των θεσμικών καθηκόντων της και την πρόταση συγκεκριμένων λειτουργικών λεπτομερειών για την υλοποίηση του συντονισμού.

2.4.5

Η τεχνολογική καινοτομία και η πιο προσεκτική στάση των ασθενών έχουν βεβαίως δυνητικώς θετική επίπτωση επί των δαπανών, διότι επιτρέπουν τη λιγότερο δαπανηρή θεραπεία ειδικών παθολογιών ή καθυστερούν την εμφάνισή τους και ταυτοχρόνως προκαλούν νέες ανάγκες, η ικανοποίηση των οποίων καθίσταται αυτοδικαίως δικαίωμα, με συνέπεια την εγκατάλειψη των πάγιων διαγνωστικών και θεραπευτικών προσεγγίσεων με λιγότερο κόστος και καλύτερα προσαρμοσμένων στις περισσότερες περιπτώσεις. Εάν η εν λόγω καινοτομικές διαδικασίες δεν προσανατολιστούν προς μια αποτελεσματικότερη προσέγγιση της ειδικής θεραπείας των ηλικιωμένων, η μακροχρόνια επίδραση της καινοτομίας ενδέχεται να καταστεί μάλλον αρνητική παρά θετική στον απολογισμό της υγειονομικής περίθαλψης. Η πίεση από την πλευρά του πιο εκπαιδευμένου πληθυσμού και που φροντίζει την υγεία θα μπορούσε να επιφέρει περαιτέρω ελάττωση των προβλεπόμενων υπηρεσιών για τα μειονεκτικότερα τμήματα του πληθυσμού, που ήδη σήμερα υποφέρουν από περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

3.1

Η ΕΟΚΕ, για το λόγο ότι δεν είναι δυνατή μία κοινοτική πολιτική στον τομέα της υγειονομικής και μακροχρόνιας περίθαλψης, υποστηρίζει την πρωταρχική σημασία που έχει η «ανοικτή μέθοδος συντονισμού» ως μέσο για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας περίθαλψης υψηλής ποιότητας και βιώσιμης στις οποίες έχουν πρόσβαση όλοι και για να εξασφαλιστεί η προστασία της δημόσιας υγείας παρά τη διαφορά των καταστάσεων και των αυξανόμενων πιέσεων και προκλήσεων.

3.1.1

Η ανάλυση και ανταλλαγή εμπειριών θα πρέπει να επικεντρωθούν:

3.2

Η υλοποίηση της «ανοικτής μεθόδου συντονισμού» συνεπάγεται τον εντοπισμό μιας σειράς δεικτών που θα επιτρέψουν την κάλυψη των σημερινών γνωστικών ελλείψεων και ταυτοχρόνως το συνυπολογισμό των καταστάσεων που υφίστανται και των μακροκοινωνικών δυναμικών που ασκούνται στο σύστημα της υγειονομικής περίθαλψης και ειδικότερα της μακροχρόνιας περίθαλψης. Στην εν λόγω δέσμη δεικτών πρέπει να ενσωματωθούν οι δομικές πτυχές (τομέας της περίθαλψης, εξοπλισμός και προσωπικό καθώς και η συναφής κατάρτιση και πείρα κλπ.), οι ενγενείς πτυχές της ποιότητας της θεραπευτικής διαδικασίας (τρόποι μέσω των οποίων παρέχονται οι υπηρεσίες και πραγματοποιούνται οι παρεμβάσεις, λειτουργικές κατευθυντήριες γραμμές, ιατρικά πρότυπα και πρακτικές, προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών κλπ.) και τέλος οι πτυχές σχετικά με την ποιότητα των ειδικών αποτελεσμάτων περίθαλψης, σύμφωνα με την τυπολογία της και τις συναφείς κοινωνικές προσδοκίες.

3.2.1

Ειδική προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί προκειμένου οι δείκτες αυτοί να επιτρέπουν κατά τρόπο ειδικό την παρατήρηση και αξιολόγηση των δυναμικών σχετικά με τους ηλικιωμένους και την παρεχόμενη προς αυτούς περίθαλψη, πτυχή που λείπει από τους δείκτες που χρησιμοποιούνται σήμερα ή έχουν προσδιοριστεί. Η εργασία για την ανάπτυξη των δεικτών πρέπει να προωθηθεί παράλληλα με την εργασία αποσαφήνισης των κοινών στόχων. Στο μεταξύ, θα ήταν χρήσιμο να ληφθούν τα δεδομένα που είναι ήδη διαθέσιμα από μία σειρά πηγές, όπως η Π.Ο.Υ. ο Ο.Ο.Σ.Α. και η Ε.Κ.Δ.Υ. (Ευρωπαϊκοί Κοινοί Δείκτες Υγείας). Τα νέα πλαίσια της ΕΕ SILC προς τα τέλη του 2004 πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη.

3.3

Τα «επόμενα στάδια» που προτείνονται στην ανακοίνωση αφορούν πτυχές πολύ πιο σημαντικές του προβλήματος και διανοίγουν την παρατήρηση σε τομείς σημαντικού ενδιαφέροντος. Οι προτάσεις ωστόσο είναι μάλλον γενικές και για το λόγο αυτό υπάρχει κίνδυνος να μην πραγματοποιηθούν σημαντικά βήματα όσον αφορά την προώθηση της ανοικτής μεθόδου συντονισμού.

3.3.1

Η ΕΟΚΕ προτείνει να προσδιορισθούν πιο συγκεκριμένοι «κοινοί στόχοι» χωρίς ωστόσο να είναι υπερβολικά δεσμευτικοί κα να μην επιδρούν αρνητικά επί των εθνικών συστημάτων και οι προβλεπόμενες προκαταρκτικές εκθέσεις να καταστούν χρήσιμο μέσο χωρίς αύξηση των διοικητικών δαπανών ή υπερβολικές επιβαρύνσεις για τις περιορισμένες δυνατότητες των νέων κρατών μελών.

3.4

Η ΕΟΚΕ συνεπώς συνιστά στην Επιτροπή:

3.5

Ιδιαιτέρως σημαντική και επείγουσα είναι η προώθηση δράσεων για την εξειδίκευση των συντελεστών και επαγγελματιών του τομέα, για να αναπτυχθεί με τις κατάλληλες δράσεις κατάρτισης ο κοινός επαγγελματισμός του υγειονομικού και κοινωνικού προσωπικού. Αυτό συνεπάγεται προετοιμασία όχι μόνο για τεχνικές πτυχές του θέματος και για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, όπως η διαχείριση της πληροφόρησης σε δίκτυο και της διαχείρισης των δαπανών με βάση μια πιο μακρόπνοη λογική. Τα νέα αυτά πρότυπα κατάρτισης θα πρέπει να υποστηριχθούν και να ενθαρρυνθούν με κοινοτικές δράσεις για την κεφαλαιοποίηση των εμπειριών που ανταλλάσσονται στο πλαίσιο της «ανοικτή μεθόδου συντονισμού».